Heiligdom Symbolen

Controverse

Luther beefde wanneer hij op zichzelf zag, één enig man tegenover de grootste machten van de aarde. Hij twijfelde er somtijds aan, of hij er waarlik door God toe geleid was, om zichzelf tegen het gezag van de kerk te stellen. “Wie was ik,” schrijft hij, “dat ik de majesteit van de paus zou tegenstaan, voor wie ... de koningen van de aarde en de gehele wereld heefden?” . . . “Niemand kan zich indenken, wat mijn hart geleden heeft gedurende die eerste twee jaren, en tot welk een moedeloosheid, ik mag het wel wanhoop noemen, ik somtijds verviel.” Maar hij werd niet aan ontmoediging ten prooi. Toen mensesteun hem ontviel, zag hij op God alleen, en ondervond, dat hij in volle veiligheid kon leunen op die almachtige arm.

Aan een vriend van de Hervorming schreef Luther: “Wij kunnen noch door studie, noch door verstandelike ontwikkeling inzicht in de Schriften verkrijgen. Daarom moet uw eerste plicht zijn, met gebed te beginnen. Smeek de Heer, om u naar Zijn rijke barmhartigheid genadiglik een waar begrip van Zijn Woord te schenken. Er is geen andere uitlegger van het woord Gods, dan de Schrijver van dat woord zelf, zoals Hij gezegd heeft: ‘Ze zullen allen van God geleerd zijn.’ Verwacht niets van uw eigen werk, van uw eigen verstand: vertrouw alleen op God, en de invloed van Zijn Geest. Neem dit aan op het gezegde van een mens, die de zaak op de proef gesteld heeft.” Hier is een uiterst belangrijke les voor hen, die gevoelen, dat God hen geroepen heeft om de ernstige waarheden voor deze tijd aan anderen te brengen. Deze waarheden zullen de vijandschap doen ontbranden van Satan, en van hen, die de fabelen, welke hij verzonnen heeft, liefhebben. In de strijd met de boze machten is er meer nodig dan kracht van verstand en menselike wijsheid.

Wanneer de vijanden zich beriepen op gebruiken en overleveringen, of op de beweringen enhet gezag van de paus,ont-moette Luther hen met de Bijbel, en de Bijbelalleen.Hierwaren bewijsgronden, waar ze niets tegen zeggen konden; daarom schreeuwden de slaven van vormen en bijgeloof om zijn bloed, gelijk de Joden het bloed van Christus geëist hadden. “Hij is een ketter,” riepen de Roomse ijveraars. “Het is hoogverraad, zulk een gruwelike ketter een uur langer te laten leven! Laat het schavot onmiddellik voor hem opgericht worden!” Maar Lutherwerdhunwoede niettenprooi.Godhadeenwerkvoorhemtedoen,enengelenwerden van de hemel gezonden om hem te beschermen. Velen echter, die van Luther het kostbare licht ontvangen hadden, ondervonden Satans woede, en verduurden ter wille van de waarheid onbevreesd marteling en dood. Luthers leer trok de aandacht van ernstigdenkenden door geheel Duitschland.

Uit zijn preken en geschriften straalde licht, dat duizenden wakker schudde en verlichtte. Een levend geloof begon de plaats in te nemen van de dode vorme- likheid, die de kerk zo lang aan banden had gelegd. Het volk verloor dageliks meer zijn vertrouwen in Rome’s bijgeloof. De bolwerken van vooroordeel begonnen weg te vallen. Gods woord, waaraan Luther iedere leerstelling en iedere eis toetste, was gelijk een tweesnijdend zwaard, dat tot in de harten van het volk doordrong. Overal ontwaakte er een verlangen naar geestelike vooruitgang. Alom ontstond een hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, gelijk sedert eeuwen niet gekend was geweest. De ogen van het volk, die zo lang op menselike instellingen

Heiligdom Symbolen

Controverse en aardse middelaars gericht geweest waren, wendden zich nu in berouw en geloof naar Christus en die gekruist.

Deze algemene belangstelling wekte de vrees van de pauselike gezaghebbers nog meer op. Luther werd gedagvaard om te Rome te verschijnen, en zich te verantwoorden op een aanklacht van ketterij. Het bevel vervulde zijn vrienden met schrik. Ze kenden het gevaar maar al te goed, dat hem bedreigde in die verdorven stad, die alreeds dronken was van het bloed van de martelaren voor Jezus. Ze verzetten zich tegen zijn gaan naar Rome, en verzochten, dat zijn onderzoek in Duitschland zou mogen plaats vinden.

Deze schikking werd eindelik getroffen, en een pauselike afgevaardigde aangesteld om de zaak te horen. In de instruk- tieën, welke deze beambte van de opperpriester ontving, werd gezegd dat Luther reeds tot ketter verklaard was. Er werd aan de afgevaardigde daarom opgedragen, hem te “vervolgen en zonder verwijl tot zwijgen te brengen.” Indien hij standvastig zou blijven, en het de afgevaardigde niet gelukken zou, om zich van zijn persoon meester te maken, was hij gemachtigd “om hem in alle plaatsen in Duitschland vogelvrij te verklaren, en om allen, die met hem verbonden waren, uit de weg te ruimen, te vloeken, en in de ban te doen.” En verder, ten einde deze verderfelike ketterij volkomen uit te roeien, beval de paus zijn afgevaardigde, om allen, welke waardigheid ze ook bekleden mochten in kerk of staat, behalve de keizer, buiten de gemeenschap van de kerk te sluiten, zo ze zouden nalaten, Luther en zijn aanhangers te grijpen en over te leveren aan de wraak van Rome.

Hieruit toont zich de ware geest van het pausdom. Geen spoor van Christelik beginsel, of zelfs van gewone rechtvaar digheid, is in het gehele dokument te vinden. Luther was ver van Rome verwijderd; hij had geen gelegenheid gehad, om zijn gedrag of zijn ingenomen stelling te verklaren of te verdedigen; toch werd hij, v r zijn zaak nog onderzocht was, kortweg verklaard een ketter te zijn, en dezelfde dag gewaarschuwd, beschuldigd, verhoord, en veroordeeld; en dat alles door de heilige vader, zoals hij zichzelf noemt, het enige, oppermachtige, onfeilbare gezag in kerk of staat!

In deze tijd, toen Luther zo zeer behoefte had aan het medegevoel en de raad van een trouwe vriend, zond Gods voor-zienigheid Melanchton naar Wittenberg. Jong van jaren, nederig en schroomvallig in zijn manieren, gewon Melanchtons gezond oordeel, uitgebreide kennis, en innemende welspre-kendheid, die zich aan reinheid en oprechtheid van karakter paarden, algemene bewondering en achting. Zijn schitterende talenten waren niet meer opvallend dan de zachtheid van zijn aanleg. Hij werd spoedig een ernstig discipel van het evangelie, en Luthers vertrouwdste vriend en meest gewaardeerde steun; zijn zachtheid, voorzichtigheid, en zorgvuldigheid dienden als aanvulling van Luthers moed en ijver. Hun samen- werking gaf kracht aan de Hervorming, en was een bron van grote aanmoediging voor Luther.

Augsburg was bepaald als de plaats, waar het verhoor zou gehouden worden, en de hervormer begaf zich te voet op reis daarheen. Men maakte zich ernstig over hem bezorgd.