Heiligdom Symbolen

Controverse

Farel begon zijn werk in Zwitserland als een eenvoudige schoolmeester. Zich naar een afgezonderdeparochie begevende, wijdde hijzichaanhet onderwijsvandekinderen.Behalve de gewone leervakken leerde hij hun met omzichtig- heid de waarheden van de Bijbel, hopende door de kinderen hun ouders te bereiken. Er waren er enigen, die geloofden, maar de priesters begonnen het werk te hinderen, en het bijgelovige landvolk werd opgestookt om zich er tegen te verzetten. “Dat kan het evangelie van Christus niet zijn,” voerden de priesters aan, “daar de prediking ervan geen vrede maar oorlog brengt.” Gelijk de eerste discipelen vluchtte hij, wanneer hij in de ene stad vervolgd werd, naar een andere. Hij ging van dorp tot dorp, van stad tot stad; te voet reizende, honger, koude en vermoeidheid verdurende, en overal in levensgevaar verkerende. Hij predikte op de markten, in de kerken, somtijds op de kansels van de kathedralen. Het gebeurde soms, dat hij de kerk zonder hoorders vond: bij tijden werd zijn prediking onderbroken door kreten en spotwoorden, of wel hij werd met geweld van de kansel afgesleept. Meer dan eenmaal viel het lage volk hem aan, en werd hij bijna doodgeslagen. Toch ging hij voort. Schoon menigmaal afgewezen, vernieuwde hij steeds met onvermoeide volharding de aanval weder: en één voor één zag hij de steden, die vestingen van het pausdom geweest waren, hun poorten voor het evangelie openen. De kleine parochie, waarin hij eerst gewerkt had, nam al spoedig het hervormde geloof aan. De steden Morat en Neufchâtel gaven eveneens de Roomse gebruiken op, en namen de afgodiese beelden uit hun kerken weg.

Farel had lange tijd gewenst om de Protestantse standaard te Génève te planten. Indien deze stad gewonnen kon worden, zou het een middelpunt van de Hervorming voor Frankrijk, Zwitserland en Italië zijn. Met dit doel voor ogen had hij zijn arbeid voortgezet, totdat vele van de omliggende steden en dorpen gewonnen waren. Toen begaf hij zich met slechts één enkele metgezelnaar Génève.Maar hetwerdhemslechts vergundomtwee malen teprediken. De priesters, die tevergeefs getracht hadden hem door de burgerlike macht te doen veroordelen, daagden hem voor een geestelike raad, waar ze zich heen begaven met wapenen onder hun klederen verborgen, vast besloten hem om te brengen. Buiten de zaal was er een woedende volksmenigte vergaderd met knotsen en zwaarden, om zich van zijn dood te verzekeren, indien het hem zou mogen gelukken, aan de raad te ontsnappen. De tegenwoordigheid van magistraten en een gewapende macht redde hem echter. De volgende morgen werd hij vroegtijdig met zijn metgezel over het meer naar een veilige schuilplaats gevoerd. Z eindigde zijn eerste poging om aan Génève het evangelie te brengen.

Voor de volgende proefneming werd er een minder werktuig gekozen, een jonge man, die er z eenvoudig uitzag, dat hij zelfs door de erkende vrienden van de hervorming met koelheid behandeld werd. Maar wat kon zo iemand doen, waar Farel verworpen was? Hoe kon iemand met weinig moed en ondervinding aan de storm weerstand bieden, waarvoor de sterkste en moedigste genoodzaakt was geweest te vluchten? “Niet door kracht, noch door geweld, maar door Mijn geest zal het geschieden, zegt de Heer der Heirscharen.” “Maar het

Heiligdom Symbolen

Controverse dwaze der wereld heeft God uitverkoren, opdat Hij de wijzen beschamen zou.” “Want het dwaze Gods is wijzer dan de mensen: en het zwakke Gods is sterker dan de mensen.”

Froment begon zijn werk als schoolmeester. De waarheden, die hij de kinderen in de school leerde, herhaalden ze in hun woningen. Al spoedig kwamen de ouders om de Bijbel te horen uitleggen, totdat de schoolkamer gevuld was met aandachtige toehoorders. Nieuwe Testamenten en traktaten werden vrij rondgedeeld, en bereikten velen, die niet openlik durfden komen om naar de nieuwe leer te luisteren. Na een tijd werd deze arbeider ook gedwongen om te vluchten: maar de door hem onderwezen waarheden hadden zich vastgezet in de harten van de mensen. De Hervorming was geplant, en werd sterker en breidde zich uit. De predikers keerden terug, en door hun arbeid werd de Protestantse eredienst eindelik te Génève ingesteld.

De stad had zich reeds voor de Hervorming verklaard, toen Calvijn na veel omzwervingen en wisselvalligheden de poorten binnenkwam. Van zijn laatste bezoek aan zijn geboortplaats wederkerende, was hij op weg naar Bazel; maar hij vond de hoofdweg bezet door de legers van Karel V., en was gedwongen een omweg door Génève te maken. In dit bezoek erkende Farel Gods hand. Ofschoon Génève het hervormde geloof aangenomen had, bleef er daar nog een groot werk te verrichten. Het is niet bij gemeenten maar bij enkele personen, dat de mensen tot Göd bekeerd worden; het werk van de wedergeboorte moet in hart en geweten gewrocht wordendoor dekrachtvan de HeiligeGeest, en niet door de dekreten van koncilieën. Hoewel het volk van Génève het gezag van Rome afgeschud had, waren ze niet zo gewillig, de zonden op te geven, welke onder die regering de overhand hadden gehad. De reine gronddenkbeelden van het evangelie hier te vestigen, en dit volk te bereiden tot waardige vervulling van de plaats, waartoe de Voorzienigheid hen scheen te roepen, was geen lichte taak.

Farel hield er zich van verzekerd,dat hij in Calvijn iemand gevonden had, die zich met hem zou kunnen verbinden tot het verrichten van dit werk. In de naam van God bad hij de jonge evangelist plechtig 1 Kor. 1:27, 25. daar te blijven arbeiden. Calvijn schrok daarvoor terug. Beschroomd en vredelievend van aard, was hij bang voor de stoutmoedige, onafhankelike, en zelfs heftige geest van de inwoners van Génève. Zijn zwakke gezondheid, verbonden met zijn liefde tot de studie, liet hem de afzondering zoeken. Gelovende, dat hij met zijn pen het best de zaak van de hervorming kon dienen, wenste hij een stille schuilplaats te vinden om te kunnen studeren, en vandaar uit door de pers de kerken te onderwijzen en op te bouwen. Maar Farels plechtige vermaning kwam tot hem als een roepstem uit de hemel, en hij durfde niet weigeren. Het scheen hem toe, zei hij, “alsof Gods hand zich uitstrekte van de hemel, hem aanvatte, en hem onherroepelik aan de plaats bond, die hij zo spoedig had wensen te verlaten.”

In deze tijd was de zaak van de Protestanten door veel gevaren bezet. De banvloek van de paus werd tegen Génève geslingerd, en machtige volken bedreigden de stad met verwoesting.

Heiligdom Symbolen

Controverse

Hoe zou deze kleine stad het machtige gezag van de priesterschap wederstaan, dat zo menigmaal koningen en keizers tot onderwerping had genoodzaakt ? Hoe kon hij zich staande houden tegen de legers van de grote overwinnaars van de wereld ? Door de gehele Christenheid heen werd het Protestantisme door machtige vijanden bedreigd. Na de eerste overwinningen van de Hervorming verzamelde Rome nieuwe krachten, in de hoop van de nieuwe leer te kunnen omverwerpen. In deze tijd werd de orde van de Jezuïeten gesticht, de wreedste, meest gewetenloze en machtigste van alle kampvechters van het pausdom. Afgesneden van iedere aardse band en alle menselike belangen, dood voor de eisen van de natuurlike ge- negenheki, de rede en het geweten volkomen gesmoord, kenden zij geen wet, geen band, dan die van hun eigen orde, en geen plicht, dan het uitbreiden van de macht ervan. Het evangelie van Christus had zijn aanhangers in staat gesteld, gevaren te ontmoeten en lijden te verdragen, onbevreesd voor koude, honger, moeite en armoede, en de banier van de waarheid omhoog te houden met pijnbank, kerker en brandstapel voor ogen. Om deze machten te bestrijden bezielde het Jezuïetisme zijn volgelingen met een dweepzucht, die hen in staat stelde, gelijke gevaren te doorstaan, en zich met al de wapenen der misleiding te verzetten tegen de kracht van de waarheid. Er was geen misdaad te groot voor hen, geen bedrogtelaag, geenvermommingte moeilik.Zehaddendegeloftevanvoortdurendearmoede en nederigheid afgelegd, en dus was het doel, waarnaar ze streefden, zich schatten en macht te verzekeren, die gewijd zouden worden aan de verwoesting van het Protestantisme, en de wederoprichting van het pauselike oppergezag. Wanneer ze verschenen als leden van hun orde, droegen ze het kleed der heiligheid, bezochten gevangenissen en hospitalen, verpleegden de zieken, verzorgden armen, en beleden, dat ze de wereld afgezworen hadden, en de heilige naam van Jezus droegen, die rondging goeddoende.

Doch onder dit vlekkeloos uiterlik waren dikwels de misdadigste en dodelikste plannen verborgen. Het was een aangenomen grondregel bij de orde, dat de uitkomst de middelen rechtvaardigt. Volgens deze wet waren leugen, diefstal, meineed, moord, niet alleen vergefelik, maar zelfs prijzenswaardig, wanneer ze de belangen van de kerk bevorderden. Onder verschillende vermommingen baanden de Jezuïeten zich een weg tot de staatsambten, klommen op tot raadsheren van koningen, en regelden de staatkunde van de volkeren. Ze werden bedienden, om spionnen van hun meesters te kunnen zijn. Ze richtten hogescholen op voor de zonen van prinsen en edelen, en scholen voor het gewone volk; en de kinderen van Protestantse ouders werden aldus tot het waarnemen van Roomse gebruiken gebracht. Al de uiterlike pracht en vertoning van de Katholieke eredienst werd aangewend om het verstand te benevelen, en de verbeelding te verblinden en te verstrikken; en z werd de vrijheid, waarvoor de vaderen hadden gearbeid, en hun bloed hadden vergoten, door de zonen verraden. De Jezuïten verspreidden zich snel over Europa, en waar ze ook maar gingen, daar volgde een herleving van het pausdom.

Om hun meer macht te geven werd er een bul uitgevaardigd, waarbij de Inkwisitie weder werd ingesteld. Niettegenstaande de algemene afschuw, waarmede hij zelfs in de Katholieke

Heiligdom Symbolen

Controverse landen werd beschouwd, stelden de pauselike heersers deze vreselike rechtbank opnieuw in; en gruwelen, te on- menselik om te vermelden, werden in zijn geheime kerkers gepleegd. In vele landen werden duizenden bij duizenden van de voornaamsten onder het volk, de reinsten en edelsten, de verstandigsten en best opgevoeden, vrome en ijverige leraren, werkzame en vaderlandslievende burgers, beroemde geleerden, talentvolle kunstenaars, bekwame handwerkslieden, f gedood, öf gedwongen naar elders te vluchten.

Zodanige waren de middelen, die Rome te werk had gesteld, om het licht van de Hervorming uit te doven, om de mensen van de Bijbel af te trekken, en de onwetendheid en bijgelovigheid van de Middeleeuwen weder te herstellen. Maar onder de zegen Gods en de arbeid van de edele mannen, die Hij had verwekt om Luther op te volgen, werd het Protestantisme niet uitgeroeid. Het zou zijn kracht niet danken aan de gunst of de wapenen van vorsten. De kleinste, nederigste en minstvermogende naties werden er de bolwerken van: het kleine Génève te midden van machtige vijanden, die zijn ondergang besloten hadden; Holland, op zijn zandbanken aan de Noordzee rustend, worstelend tegen de tirannie van Spanje, dat toen het grootste en rijkste koninkrijk was; het barre, onvruchtbare Zweden, die waren het, waar de Hervorming overwinningen behaalde.

Bijna dertig jaren lang arbeidde Calvijn te Génève: eerst om aldaar een kerk te stichten, diezich aan de zedeleer van de Bijbel hield, en vervolgens tot bevorderingvan de Hervorming door geheel Europa. Zijn loopbaan als openbaar leider was niet zonder blaam, noch ook zijn leer vrij van dwaling. Maar door zijn medewerking werden waarheden verkondigd, die van biezonder gewicht waren voor zijn tijd, om de grondbeginselen van hot Protestantisme tegen desnolkerendevloodvanhotpausdomtohandhaven,on omindehervormdekerkeneenvoud en reinheid van wandel te bevorderen, in plaats van de trots on het bederf, dat aangekweekt word door do Roomse leer. Van Génève gingen geschriften en leraren uit om de hervormde leer te verspreiden. De vervolgden uit alle landen sloegen de ogen naar deze plaats om onderricht, raad, en bemoediging te bekomen. De stad van Calvijn werd oen schuilplaats voor de verjaagde hervormers van geheel westelik Europa. Vluchtende voor de vreselike stormen, dieeeuwenduurden,zochtendevluchtelingendepoortenvanGénève. Uitgehongord,gewond, van huis en bloedverwanten beroofd, werden ze warm verwelkomd en tederlik verzorgd: en hier een tehuis vindende, werden ze tot een zegen voor de stad van hun nederzetting door hun bekwaamheid, hun geleerdheid en hun vroomheid. Velen, die hier een schuilplaats zochten, koorden naar hun eigen land terug, om zich te verzetten tegen de tirannie van Rome.