Thiết lập mặt bằng lãi suất mới

Hà aN

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) vừa quyết định tăng các mức lãi suất điều hành thêm 1%. Như vậy chỉ trong vòng một tháng, NHNN đã hai lần điều chỉnh tăng lãi suất điều hành. Quyết sách này được cho là phù hợp với diễn biến thị trường trong nước và quốc tế, nhằm hóa giải sức ép lên tỷ giá và mục tiêu kiểm soát lạm phát trong thời gian tới. Sau động thái này, các NHTM đã đồng loạt tăng lãi suất huy động. Một mặt bằng lãi suất mới đang được thiết lập.

tăng lãi Suất là cần thiết

Trong điều hành lãi suất 8 tháng đầu năm, NHNN giữ nguyên các mức lãi suất điều hành trong bối cảnh lãi suất thế giới tăng nhanh và áp lực lạm phát trong nước gia tăng, nhằm tạo điều kiện cho tổ chức tín dụng tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp. Đồng thời, NHNN cũng chỉ đạo tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí hoạt động để tiếp tục phấn đấu giảm lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ và đồng hành cùng doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn.

Tuy nhiên, trong bối cảnh xu hướng lạm phát quốc tế tiếp tục ở mức cao, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất nhanh, mạnh và dự báo đạt mức 4,5 - 4,75% vào cuối năm 2023, để tiếp tục thực hiện các biện pháp góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phục hồi kinh tế, ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối, đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng, NHNN tiếp tục điều hành linh hoạt, phối hợp đồng bộ các công cụ và giải pháp chính sách tiền tệ. Ngày 24/10, NHNN quyết định điều chỉnh một loạt lãi suất điều hành. Cụ thể, tăng lãi suất tái cấp vốn từ 5%/năm lên 6%/năm; lãi suất tái chiết khấu từ 3,5%/năm lên 4,5%/năm; lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với TCTD từ 6%/năm lên 7%/năm. NHNN nâng lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng từ mức 0,5%/năm lên 1%/năm; lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng từ 5%/năm lên 6%/năm; riêng lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng VND tại Quỹ Tín dụng nhân dân, Tổ chức tài chính vi mô từ 5,5%/năm lên 6,5%/năm...

Giải thích về quyết định tăng lãi suất, NHNN cho biết, lạm phát toàn cầu vẫn ở mức cao, FED đã 05 lần điều chỉnh tăng lãi suất mục tiêu lên mức 3-3,25%/năm và dự báo còn tiếp tục tăng trong các tháng cuối năm 2022 và năm 2023. Đồng USD lên giá mạnh, gia tăng áp lực lên mặt bằng lãi suất và tỷ giá trong nước, tạo sức ép lên lạm phát. Lần điều chỉnh tăng lãi suất điều hành này của NHNN là giải pháp kịp thời, phù hợp với xu hướng chung trên toàn thế giới và điều kiện trong nước. Đồng USD mạnh lên, gây áp lực mất giá cho các đồng tiền còn lại, trong đó có cả VND. Nếu Việt Nam không nâng lãi suất, thì áp lực mất giá đồng nội tệ sẽ lớn hơn. Việc nâng lãi suất điều hành là để bảo vệ đồng nội tệ, đảm bảo việc mất giá của đồng VND so với USD trong tương quan giữa các nước ở mức chấp nhận được...

khó khăn còn ở phía trưỚc

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, thời gian tới còn rất nhiều khó khăn như, áp lực lạm phát có xu hướng tăng, lạm

phát so với cùng kỳ tại thời điểm cuối năm 2022 dự kiến vượt 4% gây thách thức đối với nhiệm vụ kiểm soát lạm phát ngay từ đầu năm 2023. Cùng với đó, việc giảm lãi suất cho vay theo chỉ đạo của Quốc hội trong thời gian tới sẽ gặp nhiều thách thức do một số nguyên nhân như: Các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới tiếp tục đẩy nhanh tiến trình thu hẹp nới lỏng chính sách tiền tệ, điều chỉnh tăng lãi suất nhanh và mạnh. Bên cạnh đó, lạm phát trong và ngoài nước có xu hướng gia tăng do giá nguyên vật liệu thế giới tăng, chi phí vận chuyển tăng, nguồn cung gián đoạn và tác động trễ của chính sách tiền tệ, tài khóa nới lỏng từ năm 2020; tỷ giá USD/VND có xu hướng gia tăng, gây sức ép lên lãi suất tiền VND.

Trong khi đó, thị trường vốn đang tồn tại một số vấn đề và chưa phát triển tương xứng với vai trò cung cấp vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế; đăng ký vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài so với cùng kỳ năm 2021 và kiều hối có xu hướng giảm. Áp lực lên vốn tín dụng ngân hàng vẫn cao trong khi tỷ lệ tín dụng/ GDP của Việt Nam có xu hướng tăng nhanh, tiềm ẩn rủi ro đối với hệ thống tài chính. Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ tín dụng/ GDP cao nhất trên thế giới. Moody’s cảnh báo tỷ lệ tín dụng trong nước/ GDP và tỷ lệ tổng tài sản của ngân hàng trong nước/GDP đã tăng lên 124% và 17%. Đó là mức cao nhất các quốc gia xếp hạng Ba và Baa, cảnh báo về rủi ro bất ổn vĩ mô.

Ngay sau khi NHNN tăng lãi suất điều hành, các NHTM đã áp dụng biểu lãi suất huy động mới. Trong đó kỳ dưới 6 tháng đã tăng lên mức kịch trần 6%/năm; Lãi suất tiền gửi kỳ hạn 6 - 11 tháng cũng tăng lên trên 7%/năm, có ngân hàng áp dụng lãi suất 8,5%/năm cho kỳ hạn từ 12 tháng trở lên.

Theo quy luật “nước lên thuyền lên”, lãi suất huy động tăng thì lãi suất cho vay cũng sẽ tăng. Trong bối cảnh hiện nay, NHTM cần duy trì ổn định mặt bằng lãi suất cho vay là áp lực rất lớn; việc giảm lãi suất cho vay là bất khả thi. Một mặt bằng lãi suất mới đang được thiết lập. Tuy nhiên, nếu NHTM tăng mạnh lãi suất cho vay sẽ khiến doanh nghiệp khó phục hồi, giảm khả năng trả nợ, gây rủi ro cho ngân hàng; lãi suất tăng sẽ làm chậm vòng quay vốn, tác động xấu đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Một vấn đề khác là hiện huy động vốn tăng trưởng quá thấp so với tăng trưởng tín dụng (tín dụng toàn hệ thống đã tăng khoảng 11,35% so với cuối năm 2021). Tỷ lệ này nếu duy trì lâu sẽ tác động đến an toàn thanh khoản của hệ thống TCTD. Theo quy định tại Thông tư 22/2019 của NHNN, từ tháng 10/2022 các TCTD phải giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ 37% xuống 34%. Như vậy các NHTM phải tăng lãi suất huy động kỳ hạn dài đủ hấp dẫn để khách hàng gửi kỳ hạn dài hơn. Việc này sẽ làm tăng chi phí vốn của ngân hàng. Bên cạnh đó, khi các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp giảm dần (có chính sách đã kết thúc) khiến nhiều khoản cho vay chuyển thành nợ xấu, ngân hàng sẽ phải tăng trích lập dự phòng rủi ro.

Báo cáo kết quả kinh doanh quý III/2022 của nhiều NHTM vẫn cho thấy những con số tăng trưởng tốt; có thể các NHTM vẫn sẽ đạt và vượt các mục tiêu trong kế hoạch kinh doanh năm 2022. Tuy nhiên trong bối cảnh thị trường chịu nhiều tác động từ những bất định của thế giới, của chính sách thắt chặt tiền tệ, suy giảm tăng trưởng kinh tế…, năm 2023 sẽ là một năm nhiều thử thách đối với hệ thống ngân hàng.