Viªm tôy cÊp
Viªm tôy cÊp Viªm cÊp nhu m« tôy kÌm theo sù gi¶i phãng å ¹t men tôy do c¸c tuyÕn tôy tù ph¸ huû CÊp cøu bông cã nguy c¬ tö vong cao
Viªm tôy cÊp Nguyªn nh©n
Sái mËt R-îu Nguyªn nh©n kh¸c: -Tû lÖ triglycerid trong m¸u t¨ng cao do rèi lo¹n chuyÓn ho¸ lypit - RL vËn ®éng c¬ Oddi - Sau chôp mËt, tôy ng-îc dßng - ChÊn th-¬ng - Tôy t¸ch biÖt - Kh«ng râ NN (10%)
Viªm tôy cÊp Gi¶i phÉu bÖnh ThÓ phï ThÓ ho¹i tö ch¶y m¸u
Viªm tôy cÊp Sinh lý bÖnh Men tôy , trypsin, ho¹t ho¸ ngay t¹i tôy lµm tiªu huû nhu m« vµ g©y viªm tôy VTC do sái hä¨c do giun: DÞch mËt hoÆc dÞch t¸ trµng trµo vµo èng Wirsung lµm ho¹t ho¸ men trypsin t¹i tôy g©y viªm tôy cÊp.
Viªm tôy cÊp ChÈn ®o¸n L©m sµng: §au bông cÊp XÐt nghiÖm: - Amilaza m¸u t¨ng cao trong vµI giê ®Çu vµ gi¶m sau vµI ngµy. Kh«ng ®Æc hiÖu: Cã thÓ t¨ng trong thñng æ loÐt d¹ dµy t¸ trµng, nhåi m¸u m¹c treo, t¾c ruét, GEU… - T¨ng amilaza niÖu cã tÝnh ®Æc hiÖu h¬n - T¨ng lipaza m¸u - T¨ng ®-êng huyÕt vµ ®-êng niÖu, gi¶m canxi m¸u lµ nh÷ng dÊu hiÖu nÆng
Viªm tôy cÊp C¸c ph-¬ng ph¸p chÈn ®o¸n h×nh ¶nh: Chôp bông kh«ng chuÈn bÞ, chôp phæi Siªu ©m CLVT CHT
Viªm tôy cÊp Môc ®Ých cña c¸c ph-¬ng ph¸p chÈn ®o¸n h×nh ¶nh: Kh¶ng ®Þnh chÈn ®o¸n T×m mét sè nguyªn nh©n X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè lµm nÆng vµ tiªn l-îng Theo dâi tiÕn triÓn vµ biÕn chøng H-íng dÉn can thiÖp ®iÒu trÞ nÕu cÇn thiÕt
Viªm tôy cÊp Chôp bông kh«ng chuÈn bÞ vµ chôp phæi Môc ®Ých ph¸t hiÖn h¬i trong æ phóc m¹c, møc n-íc-h¬i, nguyªn nh©n (sái mËt, tôy) Cã thÓ thÊy: - Quai ruét non gi n: quai ruét c¶nh giíi - H¬i trong vïng tôy do ¸p xe - Gi n ®¹i trµng khu tró - DÊu hiÖu trµn dÞch trong hoÆc sau phóc m¹c - Trµn dÞch mµng phæi, hay gÆp bªn tr¸i
Kh«ng ®Æc hiÖu vµ Se thÊp
Siªu ©m
Viªm tôy cÊp
H¹n chÕ: H¬i trong c¸c quai ruét, ng- êi bÐo. Siªu ©m cã thÓ kh«ng tiÕp cËn ®- îc tôy ë lÇn kh¸m ®Çu tiªn kho¶ng 20% Môc ®Ých: -ChÈn ®o¸n mét sè nguyªn nh©n -§¸nh gi¸ tæn th- ¬ng t¹i tôy vµ quanh tôy -T×m kiÕm dßng ch¶y cña dÞch viªm tôy -ChÈn ®o¸n c¸c biÕn chøng
Siªu ©m Tæn th- ¬ng t¹i tôy Tôy b×nh th-êng 14-28% ThÓ phï: Tôy to toµn bé hoÆc khu tró, nhu Ýt ©m h¬n b×nh th-êng ®Òu. Bê tôy ®Òu vµ râ nÐt
Viªm tôy cÊp
Viªm tôy cÊp
Chôp c¾t líp vi tÝnh
Lµ ph- ¬ng ph¸p chÈn ®o¸n h×nh ¶nh tèt nhÊt ®Ó ®¸nh c¸c tæn th- ¬ng viªm tôy cÊp Kü thuËt: - Uèng thuèc c¶n quang èng tiªu ho¸ -Tiªm c¶n quang tÜnh m¹ch nhanh -C¸c líp c¾t máng qua tôy. Nh- ng ph¶I c¾t hÕt c¶ khoang bông
Viªm tôy cÊp
Chôp c¾t líp vi tÝnh
ThÓ phï: Tôy b×nh th- êng (14-28%), Tôy to toµn bé hoÆc khu tró (18%). Gi¶m tû träng sau khi tiªm c¶n quang ThÓ ho¹i tö ch¶y m¸u: - Tr- íc khi tiªm c¶n quang: tôy to nhiÒu, bê kh«ng nÐt, gi¶m tû träng, kh«ng ®Òu, cã c¸c d¶i t¨ng tû träng do ch¶y m¸u - Sau khi tiªm: Kh«ng ®Òu víi c¸c d¶i gi¶m tû träng t- ¬ng øng víi phï nÒ vµ c¸c æ thiÕu m¸u hoÆc ho¹i tö. §«i khi tôy b×nh th- êng
Viªm tôy cÊp
Viªm tôy cÊp Dßng ch¶y cña dÞch tôy viªm 5
1:Khoang
canh thËn tr-íc 2: HËu cung m¹c nèi 3:M¹c treo ®¹i trµng ngang 4: Gèc m¹c treo 5: D¹ dµy 6: T¸ trµng 7: Tôy 8: ®ai trµng ngang 9: Quai ruét non 10: ThËn tr¸i
2 7
10
6 1
3 8
4 9
Viªm tôy cÊp
ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n
Sái, giun ®-êng mËt, giun èng Wirsung Viªm tôy m¹n C¸c khèi u: Viªm phÇn th-îng l-u cña khèi u
Viªm tôy cÊp
TiÕn triÓn vµ biÕn chøng NÆng, tû lÖ tö vong cao (5-15%) §iÒu trÞ tèt tôy sÏ trë vÒ b×nh th-êng ngay khi ® cã ho¹i tö. DÞch viªm tôy còng ®-îc hÊp thô dÇn. Tiªn l-îng bÖnh cã thÓ dùa trªn c¸c dÊu hiÖu C§HA (CLVT)
Viªm tôy cÊp ThÓ phï (TDM) (TDM)
Tiªn l-îng
Giai ®o¹n A:
Tôy b b××nh th- êng
Giai ®o¹n B:
Tôy to toµn bé hoÆc khu tró
Giai ®o¹n C:
Viªm tæ chøc mì quanh tôy
Giai ®o¹n D:
Mét æ tô dÞch hoÆc viªm nhiÔm
duy nhÊt Giai ®o¹n E:
> 2 æ tô dÞch hoÆc viªm, hoÆc c¸c
bät khÝ trong mét khèi tô dÞch, hoÆc ho¹i tö tôy
Balthazar et al, radiology, 156, 767 767--72, 1985
ThÓ ho¹i tö
Viªm tôy cÊp Tiªn l-îng
(TDM) Ho¹i tö d- íi 1/3 tuyÕn tuþ Ho¹i tö tõ 1/3
1/2
Ho¹i tö h¬n 1/2
Balthazar et al, Radiology, 156, 767 767--72, 1985
Viªm tôy cÊp Tiªn l-îng
ChØ sè nÆng Phï nÒ
Ho¹i tö
• G§ A
0®
• G§ B
1®
• G§ C
2®
• G§ D
3®
• g® E
4®
• Kh«ng ho¹i tö
0®
• Ho¹i tö < 30 %
2®
• 30% < ho¹i tö <50%
4®
• Ho¹i tö > 50%
6pts
Balthazar et al, Radiology, 174, 331 331--336, 1990
Viªm tôy cÊp Tiªn l-îng
ChØ sè nÆng 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
MORTALITE MORBIDITE
=0-3
=4-6
=7-10
Balthazar et al, Radiology, 174, 331-336, 1990
Viªm tôy cÊp BiÕn chøng Nang gi¶ tôy •¸p xe tôy C¸c biÕn chøng m¹ch m¸u: -Tô m¸u: m¹ch m¸u bÞ bµo mßn - Gi¶ phång ®éng m¹ch - HuyÕt khèi tÜnh m¹ch l¸ch hoÆc tÝnh m¹ch m¹c treo -Th«ng ®éng tÜnh m¹ch
Ngµy thø 30
Viªm tôy cÊp m-ng mñ
Nang gi露 t么y
Nang gi¶ tôy nhiÔm trïng
•¸p xe tôy
T么 m赂u
Gi¶ phång ®éng m¹ch
Viªm tôy cÊp + huyÕt khèi TM l¸ch
Viªm tôy m¹n
Tæn th- ¬ng viªm m¹n bao gåm sù ph¸ huû tôy ngo¹i tiÕt sau ®ã ®Õn tôy néi tiÕt vµ x¬ ho¸ tôy. HËu qu¶ lµ suy tôy ngo¹i vµ néi tiÕt ThÓ GPB: -ThÓ v«i ho¸: èng wirsung gi·n kh«ng ®Òu, sái trong c¸c èng tôy -ThÓ viªm tôy t¸c nghÏn: èng tôy gi·n kh«ng ®Òu, tôy teo nhá, x¬ ho¸ lan to¶. ThÓ x¬ ho¸ lan to¶: viªm xung quanh c¸c thuú t¹o nªn c¸c nèt x¬ nhá, wirsung kh«ng gi·n, kh«ng sái, kh«ng v«i ho¸
Viªm tôy m¹n L©m sµng vµ xÐt nghiÖm L©m sµng: Hai thÓ: ThÓ ®au (95%) t- ¬ng øng víi c¸c ®ît viªm tôy cÊp hoÆc chÌn Ðp do nang gi¶ tôy ThÓ kh«ng ®au: biÓu hiÖn qua ®¸i ®- êng hoÆc héi chøng kÐm hÊp thu XÐt nghiÖm:
Viªm tôy m¹n TiÕn triÓn, biÕn chøng
-Viªm tôy cÊp tõng ®ît - Sôy tôy ngo¹i vµ néi tiÕt - Ung th- ho¸
Viªm tôy m¹n CBKCB
Viªm tôy m¹n
Siªu ©m ChÈn ®o¸n muén Tôy teo nhá Gi·n èng wirsung >4mm, gi·n kh«ng ®Òu, sái trong ®- êng ngo¹i tiÕt
CLVT ChÈn ®o¸n muén C¸c dÊu hiÖu gièng siªu ©m Ph× ®¹i tôy thÓ gi¶i u ë giai ®o¹n sím