uitgave 2019
Geld Bijna 18 alles wat je wilt weten over geld
Logo Lelystad (?)
Inhoudsopgave 1.
Bijna 18, en nu?..................................................................................................
4
2.
Je DigiD.................................................................................................................
6
3.
Je bankrekening en spaarrekening...........................................................
9
4.
Je zorgverzekering...........................................................................................
12
5.
Je zorgtoeslag.....................................................................................................
18
6.
Je aansprakelijkheidsverzekering..............................................................
23
7.
Geld verdienen...................................................................................................
26
8. Studeren................................................................................................................
33
9. Wonen....................................................................................................................
38
10.
Grip op je geld....................................................................................................
45
11.
Abonnementen, contracten en verzekeringen afsluiten ..............
49
12.
Geld tekort............................................................................................................
53
13.
Bijdrage ouders..................................................................................................
57
14. Autorijden.............................................................................................................
60
1. Bijna 18
En nu?
Op je 17e kan je bijna niet wachten om 18 te worden. Je mag dan van alles wat je nu nog niet mag. En je moet ook van alles, dat wist je misschien nog niet. Wat verandert er als je 18 wordt?
18 = Volwassen?! Als je 18 wordt, ben je ineens volwassen voor de overheid: je bent zelf aansprakelijk voor financiële verplichtingen, zoals: • betalingsachterstanden • leningen waarvoor je hebt getekend • boetes • aankopen waarvoor je akkoord hebt gegeven • rood staan bij de bank • schulden op je creditcard. Gaat er iets mis, dan draai je er zelf voor op. Dat hoeven je ouders niet meer voor jou te doen.
Financieel redzaam Vind jij dat je goed met geld om kunt gaan? Dat betekent bijvoorbeeld dat je niet meer uitgeeft dan je binnenkrijgt. Best een uitdaging! En nog dan ben je niet financieel redzaam. Want dat word je als je uitgaven in balans houdt,
4
nu én in de toekomst. Dit houdt meer in dan je saldo checken. Denk bijvoorbeeld aan het afsluiten van zorgverzekering, het aanvragen van zorgtoeslag en sparen.
Alles op een rij Online is van alles vinden over wat er gebeurt als je 18 wordt, maar je ziet door de bomen het bos niet. Wat mag je als je 18 wordt, en wat moet je regelen om financiële problemen te vermijden? De antwoorden vind je in deze compacte en duidelijke gids. Je inzicht in geldzaken wordt sterk vergroot, en je financiële redzaamheid gaat met sprongen vooruit! Een mooie aanvulling op deze gids is het online geldplan Bijna 18. Aan de slag!
Regel het online: bijna-18.nl
Checklist Bijna 18 Regel het nu! dit MOET je DigiD aanvragen
Bankrekening & spaarrekening afsluiten
Checken of je een aansprakelijkheidsverzekering hebt
Zorgverzekering afsluiten
Zorgtoeslag aanvragen
Betalingsachterstanden, boetes & leningen betalen
dit MAG je Abonnementen & contracten afsluiten
Studiefinanciering & reisproduct aanvragen
Huurtoeslag aanvragen
Verzekeringen afsluiten
Zelfstandig autorijden
Zelf alimentatie ontvangen
Alcohol & sigaretten kopen
Rood staan & een lening afsluiten
Stemmen
5
4. Je zorgverzekering Iedereen vanaf 18 jaar is in Nederland wettelijk verplicht een zorgverzekering te hebben.
12
Regel het! Zorgverzekering in 5 stappen: 1.
Bepaal wat je nodig hebt aan zorg
2.
Vergelijk de verschillende zorgverzekeraars
3.
Kies je eigen risico
4.
Bekijk of je een aanvullende verzekering nodig hebt
5.
Vraag je zorgverzekering aan 13
Wat is een zorgverzekering? Met een zorgverzekering ben je verzekerd voor de ziektekosten die je maakt. Denk daarbij aan medicijnen, een bezoekje aan de huisarts of het ziekenhuis. Een zorgverzekering bestaat uit een basisverzekering en een aanvullende verzekering. Hiervoor betaal je premie aan je zorgverzekeraar. Een basisverzekering kost tussen de € 121 en € 134 (2019).
Waarom een zorgverzekering? Tot je 18e ben je verzekerd via je ouders. Daarna moet je zelf een zorgverzekering afsluiten. Dat is wettelijk verplicht. Als je geen zorgverzekering hebt, krijg je een boete. Het Zorginstituut Nederland sluit dan voor jou een zorgverzekering af voor één jaar. De premie hiervan is vaak hoger dan wanneer je het zelf regelt. Regel het dus op tijd!
jongeren zorgverzekering heb je vaak voldoende.
Stap 2: Vergelijk de zorgverzekeraars Via vergelijkingssites kun je zien welke zorgverzekering het meest geschikt is voor jouw situatie. Bijna alle zorgverzekeraars hebben een speciale jongeren zorgverzekering. Ga naar consuwijzer.nl om een vergelijking te maken.
Stap 3: Kies je eigen risico Stap 1: Bepaal wat je nodig hebt aan zorg
Verplicht eigen risico
Vanaf de dag dat je 18 wordt moet je een eigen zorgverzekering hebben. Je bent verplicht om een basisverzekering af te sluiten met een eigen risico van € 385 (2019). Er zijn speciale jongeren zorgverzekeringen die méér vergoeden dan alleen de basisverzekering en meestal niet veel duurder zijn. Aan zo’n
Als je ziektekosten hebt, betaal je de eerste € 385 zelf. Dit heet het verplichte eigen risico. Dit geldt niet voor alle ziektekosten. Zo betaal je geen eigen risico voor de huisarts, verloskundige zorg en voor zorg uit de aanvullende zorgverzekering. Wil je precies weten voor welke zorg een verplicht eigen risico geldt? Kijk dan op
14
rijksoverheid.nl en zoek op 'verplicht eigen risico'. Heb je weinig spaargeld en verwacht je ziektekosten? Probeer dan met je zorgverzekering af te spreken dat je je eigen risico meeverzekert. Hiervoor betaal je elke maand een bedrag bovenop de normale premie. Heb je zo meer betaald dan het eigen risico? Dan krijg je dat bedrag na een jaar terug.
Heb je zorg nodig en is de situatie niet levensbedreigend? Ga dan naar de huisarts of huisartsenpost in plaats van naar het ziekenhuis. Voor behandelingen bij je huisarts of de huisartsenpost betaal je namelijk geen eigen risico. Voor spoedeisende hulp in een ziekenhuis wel. Zorg dat je het bedrag voor je eigen risico op een spaarrekening hebt staan.
Vrijwillig eigen risico Je kunt met je verzekeraar een hoger eigen risico dan € 385 afspreken. Dit bedrag ligt tussen de € 485 en € 885. Als je ziektekosten hebt, betaal je in dat geval de eerste € 485 tot € 885 aan kosten zelf. Hoe hoger je eigen risico, hoe lager je maandelijkse premie. Dit klinkt handig, maar als er iets gebeurt, moet je dus wel meer zelf betalen. Bedenk: kun jij € 385 in 1x betalen? En € 885? Bekijk het volgende rekenvoorbeeld: Basisverzekering bij een bepaalde zorgverzekeraar* Verplicht eigen risico
Kosten basisverzekering per maand
€ 385 € 121
Maximaal vrijwillig eigen risico (incl. het verplichte eigen risico) € 885 € 103
* De prijzen verschillen per zorgverzekering.
Pieter neemt geen vrijwillig eigen risico. Kim kiest voor het maximale eigen risico. Zij bespaart hiermee € 18 per maand en dus € 216 per jaar op de basisverzekering. Als ze allebei naar het ziekenhuis moeten en een rekening krijgen van € 800, dan moet Pieter € 385 van die rekening zelf betalen. De rest betaalt de verzekering. Kim betaalt per maand minder voor haar zorgverzekering dan Pieter, maar zij moet de rekening van het ziekenhuis zelf betalen. Daardoor is ze uiteindelijk veel duurder uit. 15
44
10. Grip op je geld? Weet jij waar je geld blijft? Word je weleens overvallen door een rekening? Kun jij al je belangrijke papieren terugvinden? Kortom: heb je grip op je geld?
Waar let je op : •
Check wekelijks je saldo en uitgaven
•
Plan jaarlijks je inkomsten en uitgaven
•
Spaar maandelijks 10 procent van je inkomen
•
Bewaar je financiële administratie op een geordende manier
•
Regel je betalingen
45
Check wekelijks je saldo en uitgaven Controleer elke week je betalingen en je saldo. Zo houd je overzicht. Kijk: • of je rekeningen zijn betaald, • of de juiste bedragen zijn afgeschreven, • of er bedragen zijn afgeschreven die eigenlijk niet horen. Je kunt dit doen met de mobiel bankieren app van je bank of via internetbankieren. Wil je liever papieren bankafschriften, vraag dit dan aan bij je bank. Dat kost je meestal een paar euro per jaar.
Plan je geld! Maak een overzicht van je inkomsten en uitgaven Als je een begroting maakt, dan weet je waar je geld blijft. • Werk je en woon je op jezelf? Ga dan naar nibud.nl/ persoonlijkbudgetadvies. • Studeer je? Gebruik dan een studentenbegroting op nibud.nl. Zorg dat je bewust bent van waar je geld naartoe gaat. En kom in actie! • Zet in rijke maanden geld apart voor arme maanden. • Wees zuinig in goedkope maanden zodat je de dure maanden kunt betalen. • Maak een begroting met het persoonlijk budgetadvies van het Nibud. • Gebruik een kasboek. • Weet welke uitgaven je moet en welke je mag doen. 46
Rijke en arme maanden Je inkomsten zijn niet iedere maand even hoog. Zo krijg je je salaris iedere maand, maar je vakantiegeld meestal één keer per jaar (vaak in mei). En misschien krijg je in december een eindejaarsuitkering. De maanden met extra inkomsten zijn rijke maanden. Zet in die maanden geld opzij voor maanden waarin je krapper zit.
Dure en goedkope maanden Ook je uitgaven zijn de ene maand hoger dan de andere. Houd je aan het eind van de maand geld over? Zet het op je spaarrekening. Dat geld heb je misschien later nodig voor een grote uitgave, zoals de jaarpremie van je autoverzekering of je vakantie. Geen idee waar je je geld elke maand aan uitgeeft? Houd een kasboekje bij! Gebruik bijvoorbeeld het Kasboek van het Nibud. Of doe het met een (gratis) online kasboekje.
Spaar maandelijks 10 procent van je inkomen Sparen is geld opzij zetten voor onverwachte kosten. Bijvoorbeeld voor het verplichte eigen risico ziektekosten, of voor het repareren of vervangen van een mobiele telefoon of laptop.
Spaar jij al automatisch? Sparen gaat makkelijker als je het bedrag maandelijks automatisch naar je spaarrekening laat overschrijven. Zo hoef je niet meer na te denken over sparen; het gebeurt gewoon automatisch. Is er een maand dat het niet uitkomt om te sparen, dan kun je het bedrag altijd terugstorten. Spaar automatisch op de dag nadat je salaris wordt gestort. Dan staat er altijd genoeg geld op je rekening.
Je financiële administratie Zorg voor overzicht en betaal je rekeningen op tijd. Zo voorkom je boetes. Dat doe je zo: • Bewaar belangrijke documenten op een geordende manier. • Bekijk dagelijks of er (digitale) post is binnengekomen. • Werk de administratie wekelijks bij en betaal rekeningen op tijd. • Bekijk mijn-omgevingen zodra er een melding komt. • Bespreek de gezamenlijke financiën maandelijks met je partner.
Kijk op mijnoverheid.nl in de berichtenbox om alle post van overheidsinstellingen als de Belastingdienst, de SVB, je gemeente en het UWV te vinden. Inloggen doe je met je DigiD.
Bewaar belangrijke documenten Of je berichten digitaal, per post of in een ‘mijn’-pagina ontvangt: bewaar alles op een overzichtelijke manier. Zo kun je alles gemakkelijk terugvinden. Kijk één keer per jaar welke documenten je wilt bewaren. Langdurige contracten moet je bijvoorbeeld jarenlang bewaren, maar verlopen garantiebewijzen of bonnetjes van producten die je hebt weggedaan niet.
Wat moet je sowieso bewaren? • je arbeidscontract • loonstroken en jaaropgaaf • belastingpapieren • verzekeringspolissen • contracten van bijvoorbeeld je mobiele telefoon • rekeningen • bankafschriften • bonnetjes en garantiebewijzen
Reageer op tijd Op sommige post en mails moet je reageren. Vaak binnen een bepaalde periode. Bijvoorbeeld als de Belastingdienst laat weten dat je aangifte moet doen. Of als je bezwaar wilt maken tegen een beslissing van de gemeente. Reageer op tijd en bewaar je reactie. 47