BUDGETHANDBOEK 2024
KERNCIJFERS HUISHOUDFINANCIËN
editie
Eenenveertigste
Inhoud
H2
H3
Voorwoord 3 Inleiding 6 1.1 Het doel van de huishoudbegroting 10 1.1.1 De begroting als hulpmiddel bij budgetadvisering 10 1.1.2 De begroting als hulpmiddel voor financiële redzaamheid 11 1.2 Inkomsten en uitgaven 11 1.2.1 Inkomsten 11 1.2.2 Uitgaven 11 1.3 Budgetadvisering/budgetcoaching 12 1.4 Opstellen van een sluitende begroting 13 1.4.1 Noodzakelijkheid van uitgaven 13 1.4.2 Aanpasbaarheid van uitgaven 14 1.5 Het Nibud-begrotingsformulier 15 2.1 Inkomstenbelasting 24 2.1.1 Het netto-inkomen 24 2.1.2 Het verzamelinkomen 27 2.1.3 Heffingskortingen 30 2.1.4 De belastingaangifte 32 2.1.5 Kwijtschelding belastingen 33 2.2 Inkomsten uit werk 36 2.3 Toeslagen en tegemoetkomingen 38 2.3.1 Huurtoeslag 38 2.3.2 Zorgtoeslag 44 2.3.3 Kindgebonden budget 45 2.3.4 Kinderbijslag 47 2.3.5 Kinderopvangtoeslag 50 2.3.6 Tegemoetkoming schoolkosten voor scholieren van 18 tot 30 jaar 50 2.4 Overige inkomsten 52 2.4.1 AOW 52 2.4.2 WW 52 2.4.3 Bijstand 54 2.4.4 Overige uitkeringen 55 2.4.5 Kostgeld 56 3.1 Vaste lasten 64 3.1.1 Huur en hypotheek 64 3.1.2 Gas, elektriciteit en water 65 3.1.3 Lokale lasten 73 3.1.4 Telefoon, televisie en internet 75 3.1.5 Verzekeringen 77 3.1.6 Contributies en abonnementen 84 3.1.7 Vervoer 85 3.1.8 Levensonderhoud anderen en afbetalingen 88 3.2 Reserveringsuitgaven 89 3.2.1 Kleding en schoenen 89 3.2.2 Inboedel 92 3.2.3 Onderhoud huis en tuin 94
H1 OPSTELLEN HUISHOUDBEGROTING
INKOMSTEN
UITGAVEN
H6
H7
H8
3.2.4 Niet-vergoede ziektekosten 96 3.2.5 Vrijetijdsuitgaven 97 3.3 Huishoudelijke uitgaven 98 3.3.1 Voeding 98 3.3.2 Overige huishoudelijke uitgaven 100 3.3.3 Was- en schoonmaakmiddelen 101 3.3.4 Persoonlijke verzorging 101 3.3.5 Huishoudelijke dienstverlening 102 3.3.6 Huisdieren 102 3.3.7 Diversen 102 3.4 Sociale participatie 103 4.1 Minimumvoorbeeldbegrotingen 108 4.2 Serie huishoudens met een inkomen vanaf het minimum t/m 2x modaal 114 4.3 Referentiebudgetten 120 5.1 De totale gemiddelde kosten van kinderen 124 5.2 Pleegvergoeding 125 5.3 School- en studiekosten 126 5.3.1 Onderwijsbijdrage 126 5.3.2 Cursusgeld voor avondonderwijs en andere opleidingen 127 5.3.3 Ouderbijdrage 127 5.3.4 Kosten per schooltype 127 5.4 Studentenbudget 130 6.1 Kinderalimentatie 134 6.1.1 De behoefte van het kind 134 6.1.2 De draagkracht van de ouders 135 6.1.3 Indexering en partneralimentatie 138 6.2 Co-ouderschap 138 7.1 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 144 7.1.1 Eigen bijdrage Wmo 144 7.1.2 Persoonsgebonden budget 145 7.2 Wet langdurige zorg (Wlz) 145 7.2.1 Eigen bijdrage Wlz 146 7.3 Specifieke zorgkosten 149 7.4 Dieetkosten 151 7.5 Tegemoetkoming arbeidsongeschikten 154 8.0 Betalingsproblemen en schulden 158 8.1 Lichte betalingsproblemen 160 8.1.1 Overzicht inkomsten en uitgaven maken 160 8.1.2 Afloscapaciteit berekenen 160 8.1.3 Voorstel doen aan schuldeisers 160 8.1.4 Ondersteunende tools en websites 160 8.2 Ernstige betalingsproblemen 161 8.2.1 Schuldhulpverlening 161 8.2.2 Niet toegelaten, wat dan? 163 Over het Nibud 166 Register 168
BEGROTINGEN H5 KOSTEN VAN KINDEREN
H4
ALIMENTATIE EN CO-OUDERSCHAP
BIJZONDERE ZORG
BETALINGSPROBLEMEN EN SCHULDEN
Inleiding
Het Budgethandboek bevat actuele informatie over regelingen die betrekking hebben op de huishoudportemonnee. Het biedt mensen een handvat voor het maken van verantwoorde financiële keuzes. Zo zorgen wij er samen voor dat huishoudens (meer) grip krijgen en houden op hun financiën. En kunnen we (nieuwe)
betalingsachterstanden, huisuitzettingen en trajecten voor schuldhulpverlening voorkomen.
Twee delen
Het Budgethandboek bestaat uit twee delen. In deel 1 staan de (minimum)voorbeeldbegrotingen centraal. Dit is het belangrijkste deel van het boek. Hier gaan we in op de betekenis en hoogte van de verschillende inkomsten- en uitgavenposten die onderdeel zijn van de Nibud-begrotingen en bespreken we kort de methodiek. De voorbeeldbegrotingen en referentiebudgetten in de tool vormen een aanvulling op de hoofdstukken over inkomsten en uitgaven.
Deel 2 behandelt diverse budgetthema’s. Per onderwerp vermelden we relevante financiële informatie: de kosten, rekenschema’s en eventuele subsidiemogelijkheden. In de budgetthema’s gaan we dieper in op een aantal financiële onderwerpen, zoals schulden en de kosten van kinderen en zorg.
Uitgangspunten
De bedragen hebben geen normatieve waarde. Het is daarom belangrijk dat de gebruikers van dit boek alle bedragen op hun eigen waarde beoordelen. De aard van de cijfers verschilt. Er zijn vaste tarieven (collegegeld of lesgeld), gemiddelde bedragen (referentiebudgetten) of basisbedragen (de pakketten voor voeding, kleding en inboedel). We gaan daarnaast uit van het totaal besteedbaar inkomen per huishouden. Dit kan bestaan uit nettosalarissen, uitkeringen, heffingskortingen, subsidies, vakantiegeld, huur- en zorgtoeslag, kindgebonden budget, kinderbijslag, kinderopvangtoeslag, studietoelagen, belastingteruggave of –naheffing en alimentaties van alle leden van het huishouden. Als we niet uitgaan van het totaal besteedbaar inkomen, dan vermelden we dat.
Extra toelichting
In hoofdstuk 3 komen de uitgaven aan bod. Aan het eind van vrijwel elke paragraaf staat een grafiek met de gemiddelde bestedingen van huishoudens aan de betreffende uitgavenpost. De cijfers in deze grafieken zijn gebaseerd op de referentiebudgetten. Deze vind je terug in de tool. Gebruik de referentiebudgetten uit de tool om vergelijkingen te maken met andere huishoudens. De referentiebudgetten laten namelijk zien hoe andere huishoudens in een bepaalde situatie
6 Nibud | Inleiding
omgaan met hun inkomsten en uitgaven. De voorbeeldbegrotingen uit hoofdstuk 4 en uit de tool kun je gebruiken bij het schatten van ontbrekende gegevens in bijvoorbeeld een budgetadvies of als vergelijkingsmateriaal voor de gegevens van een cliënt. Zorg er altijd voor dat de grootte van het huishouden en de hoogte van het totaal besteedbaar inkomen van de cliënt overeenstemmen met de voorbeeldbegroting.
7 Nibud | Inleiding
Het Budgethandboek is een betrouwbaar en actueel naslagwerk voor professionals die consumenten adviseren over hun financiën. Elk jaar actualiseren de experts van het Nibud het Budgethandboek op basis van de nieuwe wet- en regelgeving. Daardoor bevat het boek de allerlaatste informatie over inkomsten, uitgaven, bestedingspatronen en regelingen voor verschillende typen particuliere huishoudens. Het gaat dieper in op budgetthema’s als schulden en de kosten van kinderen en zorg.
In het Budgethandboek zijn de minimumvoorbeeldbegrotingen van het Nibud opgenomen. Die geven je een objectieve indicatie van de bedragen die huishoudens minimaal moeten uittrekken voor de verschillende uitgavenposten. Je kunt deze gegevens gebruiken voor advies over bijvoorbeeld een verantwoorde huur, of voor het opstellen van een realistische begroting. Met een goed en realistisch advies krijgen huishoudens (weer) grip op hun geldzaken.
Bij het boek hoort een online tool, waarin cijfers en gegevens overzichtelijk in beeld worden gebracht. Deze tool bevat de voorbeeldbegrotingen, de referentiebudgetten en aanvullende informatie over uitgavenposten en budgetaandelen.
Het Nibud is een onafhankelijk kennis- en adviescentrum op het gebied van huishoudfinanciën. Al 45 jaar ontwikkelen, verzamelen en vertalen we kennis met als doel te laten zien wat financieel kwetsbare situaties zijn en hoe die verbeterd kunnen worden. Onze missie is een Nederland zonder geldproblemen.
www.nibud.nl