Van ei tot bij
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Ontwikkelingsstadia (3) • ei (1)
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Ontwikkelingsstadia (3) • ei • larve (2)
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Ontwikkelingsstadia (3) • ei • larve • pop (3)
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Voordat de moer een eitje legt in een cel, • • • •
controleert zij de reinheid ervan door haar kop in de cel te steken meet met haar voorpoten de grootte van de cel legt dan een onbevrucht of bevrucht eitje
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • ei Na gelegd te zijn begint het zich onmiddellijk te delen • er ontstaat een embryo dat op zijn rug ligt • op de 3de dag draait embryo 180º => buikligging • spoedig hierna wordt larve geboren
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • larve Bijna gelijktijdig, soms zelf eerder, begint het voeren • • • •
voedsel bestaat uit voedersap wordt afgescheiden door klieren van werkster bevinden zich in kop en borststuk van jonge werksters wordt ook wel bijenmelk genoemd
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • larve Samenstelling voedersap: • • • • •
wordt aangepast aan leeftijd van de larve is verschillend voor werkster- darre- of koninginne larve jonge larven krijgen transparant voedersap later wordt voedersap melkachtig wit de larven zwemmen in het voedsel..
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • larve Larve groeit als kool... • • • • • •
geboortegewicht = 0,1 mg neemt in 6 dagen toe tot 150 mg (moer 300 mg) na 5 dagen hele celbodem bedekt larve strekt zich en begint een cocon te spinnen de cel wordt afgesloten met dekseltje (was/haren) popstadium begint
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • pop Het dekseltje is anders dan deksel die honingcel afsluit... • honingcel deksel is meestal wit door laagje lucht • pop deksel is bruin/geel door bijenharen die mee ingebouwd zijn • dit maakt deksel poreus => lucht uitwisseling • waardoor pop kan ademen
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • pop Tijdens popstadium vindt her-rangschikking van cellen plaats • uiterlijk verandert in de vorm die wij kennen • na laatste vervelling wordt harde chitine huid gevormd • als laatste ontwikkelen de poten en vleugels zich
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Ontwikkelingsduur dar en beide vrouwelijke kasten min of meer gelijk in ei en larve stadium • popstadia verschillen • temperatuur beïnvloed lengte popstadia • gemiddeld: koningin: 7 dagen (van ei tot koningin: 15,5-16 dagen) werkster: 12 dagen (van ei tot werkster: 21 dagen) dar: 14 -15 dagen (van ei tot dar: 24 dagen)
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Onderstaand schema moet iedere imker kennen... koningin
werkster
dar
Ei bevrucht?
ja
ja
nee
Hoeveel dagen ei?
3
3
3
Hoeveel dagen larve?
5
6
7
Hoeveel dagen pop?
7-8
12
14
Soort voedsel van larve
koninginne gelei
voedersap
voedersap
tot 5 jaar
6 weken/ 6 - 8 maanden
7 - 8 weken
Verwachte levensduur
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij Waarom is schema zo belangrijk om succesvol te kunnen imkeren... • beoordelen broednest op regelmatige opbouw • als alles “klopt” is verhouding open - gesloten broed bijna één • verhouding eitjes-larven-poppen = 1 : 2 : 4
dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters Als een volwassen bij uitloopt is ze nog niet volgroeid. • enkele organen moeten nog uitgroeien tot bruikbare omvang... • daarom eet de jonge bij nog volop stuifmeel gedurende ca. 12 dagen • dit stuifmeel is essentieel om voedersap te kunnen produceren
dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters In literatuur is een soort kalender te vinden van de taken tijdens het leven van de werkbij • • • • •
poetsbij dag 1 - 2 voedsterbij dag 3 - 11 (koninginne gelei dag 6 - 11) bouwbij dag 12 - 17 wachtbij dag 18 - 21 vliegbij dag 22 - 42
Deze taakverdeling moet niet zo strikt genomen worden zoals hierboven vermeld Bijen kunnen overschakelen op taken die op dat moment vereist zijn dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters Deze taken, die gerelateerd zijn aan de leeftijd van de bij worden gereguleerd door het Juveniel hormoon (JH) • poetsbij
dag 1 - 2
• cellen poetsen • verwijderen van vervelllingsresten van de pop en laagje propolis aanbrengen • gepoetste cellen glanzen je tegemoet! • jonge bijen worden ook wel grijsjes genoemd dinsdag 8 februari 2011
Gepoetste cellen dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters
• voedster dag 3 - 11
• eerst oudere larven voeden met melkwitte voedersap • als voedersapklieren verder ontwikkelen kan ze ook het transparante voedersap produceren • hiermee kan ze de jongste larven voeden • overige taken: ventileren, ontzegelen, verzegelen dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters
• bouwbij dag 12 - 17 • voerdersapklieren degeneren • wasklieren zijn ontwikkeld en gaan werken • overige taken: overnemen, opslaan, verwerken en conserveren van binnengebracht voedsel, reinigen nest en • bouwen van raten dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters
• wachtbij
dag 18 - 21
• nu zijn ook de gifklieren goed op gang gekomen... • er zijn wachtbijen op de vliegplank... • maar ook bijen die in de buurt van het volk waken (scout) dinsdag 8 februari 2011
Werkverdeling bij werksters
• vliegbij dag 22 - 42
• nectar, stuifmeel, water, propolis • voordat bijen uitvliegen maken ze oriëntatie vluchten • Belangrijk: als omstandigheden het nodig maken => kunnen er haalbijen zijn van 2 weken oud, of voedsterbijen van 4 weken oud dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Darren De ontwikkeling is ongeveer gelijk aan die van werksters, het pop stadium duurt enkele dagen langer • worden aangezet in tijden van overvloed • bij sterke volken dus eerder • na 10 - 14 dagen is dar geslachtsrijp • voorwaarde: ononder-broken overvloedige voeding voor kiemkrachtige sperma productie
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Darren Ze vliegen uit vanaf 11.00 uur bij een temperatuur die > 18ºC • • • •
ze maken oriëntatie vluchten ontlasten zich buiten de kast bezoeken darren verzamelplaatsen om daar te paren met langs vliegende ♀
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Darren Ze weten deze darren verzamelplaatsen (DVP) feilloos te vinden • vliegen daarvoor soms 8 of meer km • bij terugvliegen kunnen ze in andere volken terecht komen • dit heet vervliegen • darren worden in elk volk toegelaten • vanuit sterke volken => migratie!! • bereiken een leeftijd van 7 à 8 weken dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Moer Een koninginnelarve ligt in een koninginne cel • grotere cel (∅ 9 mm) • moerdop “hangt” • haar voeding is 10x overvloediger • heldere voedersap tijdens heel het larve stadium aanwezig (koninginne gelei) • samenstelling verandert met leeftijd larve dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Moer Uitsluitend de aard van het voedersap en de vorm van de cel bepalen wat het imago wordt... (werkster of koningin) • • • • •
moer is na uitlopen direct vliegvaardig na enkele dagen oriëntatievluchten na ca 5 - 7 dagen wordt moer bronstig duurt 2 weken, bij slecht weer langer ze gaat bruidsvluchten maken
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Moer Ze zoekt de DVP op die zij feilloos weet te vinden • paringen hebben plaats op 15 - 30 meter hoogte • paart met 10 tot 25 darren... • die sterven na de daad omdat ze hun geslachtsorgaan verliezen • soms blijft dit orgaan na de laatste paring achter en wordt dan bevruchtingsteken genoemd dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Moer Bij de DVP komen darren uit weide omtrek bijeen • paring met eigen darren klein • natuur zorgt voor brede genetische variatie • van elke dar wordt klein beetje sperma opgeslagen in spermatheek (zaadblaasje) • hier wordt sperma bewaard tijdens haar verdere leven • na 3 weken, paring niet meer mogelijk dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Moer Na een paar dagen begint de koningin eitjes te leggen • in `t begin soms meerdere in één cel • de werksters corrigeren dit • als door slecht weer de moer niet op bruidsvlucht kan, gaat zij toch eitjes leggen... • de moer is darrebroedig dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Moer Een oudere moer wordt minder vitaal... • de bijen kweken een nieuwe moer • er zijn dan 2 moeren... • als de nieuwe moer goed aan de leg is wordt de oude moer bedankt (gebald) • dit verschijnsel heet een stille moerswisseling dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Feromonen (geurstoffen) Het feromoon dat afgegeven wordt door de koningin heet koninginnestof Verhindert • de ontwikkeling van de ovariolen van de werksters • het aanzetten van zwermcellen door de werksters Bevordert • de eenheid in het volk • de hofstaat dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Zomer en winterbijen Na de langste dag neemt broednest in omvang af Winterbij • worden vanaf augustus geboren • eten na geboorte veel stuifmeel (tot 4 weken) • bouwen “eiwit/vet lichaam” op (vitellogenine) • ligt verdeeld over rugzijde van de bij • bijen voeren geen taken uit • kunnen 6 tot 8 maanden oud worden • hebben de zware taak om te overwinteren • en in voorjaar het volk een start te geven aan de opbouw dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Winterbijen De belangrijkste voorwaarde voor een goede voorjaarsontwikkeling => veel gezonde winterbijen! Belangrijk • overvloedig stuifmeel in najaar omdat • jonge bijen na geboorte veel stuifmeel eten (tot 4 weken) • bouwen “eiwit/vet lichaam” op (vitellogenine)
dinsdag 8 februari 2011
Van ei tot bij • Zomer en winterbijen Na de langste dag neemt broednest in omvang af Zomerbij • worden vanaf maart geboren • eten na geboorte veel stuifmeel (tot 12 dagen) • bouwen minder eiwit-vet reserve op vitellogenine • ligt verdeeld over rugzijde van de bij • verbruiken vitellogenine tijdens hun voedsterperiode • worden gemiddeld 6 weken oud
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij
facetoog
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij ocel(li)
facetoog
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij ocel(li) antenne facetoog
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij ocel(li) antenne facetoog
bovenkaak
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij ocel(li) antenne facetoog
bovenlip bovenkaak
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij ocel(li) antenne facetoog
hoofdschild bovenlip bovenkaak
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij ocel(li) antenne facetoog
hoofdschild bovenlip bovenkaak onderkaak
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij borststuk ocel(li)
achterlijf segmenten voorvleugel
antenne facetoog
vleugels
achtervleugel
hoofdschild bovenlip
achterlijf bovenkaak
onderkaak
dinsdag 8 februari 2011
Anatomie van de bij borststuk ocel(li)
achterlijf segmenten voorvleugel
antenne
vleugels
achtervleugel
facetoog
hoofdschild bovenlip
achterlijf bovenkaak
onderkaak middenpoot voorpoot
dinsdag 8 februari 2011
achterpoot
Anatomie van de bij borststuk ocel(li)
achterlijf segmenten voorvleugel
antenne
vleugels
achtervleugel
facetoog
hoofdschild bovenlip
achterlijf bovenkaak
onderkaak poetsapp. van de antennes voorpoot
dinsdag 8 februari 2011
middenpoot achterpoot
Anatomie van de bij borststuk ocel(li)
achterlijf segmenten voorvleugel
antenne
vleugels
achtervleugel
facetoog
hoofdschild bovenlip
achterlijf bovenkaak
onderkaak poetsapp. van de antennes voorpoot
dinsdag 8 februari 2011
middenpoot achterpoot
stuifmeelkam
Anatomie van de bij thoracale luchtzak
longitunale vliegspier verticale vliegspier kopspeekselklier
voorhersenen middenhersene kaakklier keel
abdominale luchtzak dorsaal diafragma
slokdarm zenuwknopen (ganglionen) 7st Nassanov klier
dinsdag 8 februari 2011
angelgleuf
labiale spieren thoracale speekselklier
Anatomie van de bij thoracale luchtzak
longitunale vliegspier verticale vliegspier kopspeekselklier
voorhersenen middenhersene kaakklier keel
slokdarm
labiale spieren thoracale speekselklier
zenuwknopen (ganglionen) 7st Nassanov klier
dinsdag 8 februari 2011
angelgleuf
poetsapp. van de antennes
Huiswerk voor volgende week Hoofstuk: Zwermen en afleggers Blz. 51 t/m 61
dinsdag 8 februari 2011