Τιτιβίσματα και Κελαηδήματα, Δεκέμβριος 2015 by Nikos Raptis

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ

óåë.

- ¢ñèñï ôçò óýíôáîçò

- Ο Κόσμος των Πειραμάτων

- Η βαλίτσα του φθινοπώρου

- Σταλαγματιά - σταλαγματιά γεμίζει η στάμνα η

πλατιά - Το θέατρο σκιών ζωντανεύει στο σχολείο μας

- Η πόλη μου η Λάρισα

- Το μυστικό του θαύματος του ηρωϊκού ΟΧΙ του 1940

- Η Βοιβήις (Κάρλα) - Μια λίμνη ένας πολιτισμός

- Εμείς οι Έλληνες ζήσαμε την προσφυγιά

- Π. Παΐσιος ο Αγειορείτης - Ένας Άγιος ανάμεσά μας

- Στο πνεύμα των Χριστουγέννων και της

Πρωτοχρονιάς με τον Φ. Κοντόγλου - Γ. Βερίτη - Ώρα για σχολική μελέτη

- Ψυχαγωγία

- Αγγλική Γλώσσα

- Γαλλική Γλώσσα

- Γερμανική Γλώσσα

- Εικαστικά

- Αθλητισμός

- Mουσική

- Πληροφορική

- Σχολική ζωή

- Μια ιδιαίτερη επίσκεψη

Συντακτική Επιτροπή ÑÜðôïõ Ìáßñç Ράπτης Νίκος ÔóéÜêáò ÁäáìÜíôéïò

Aëåâßæïõ ÄÞìçôñá Θάνου Ζωή Γώτα Μαρία ∆αγκλή ∆έσποινα ∆οξοπούλου Μαρία Καλαφάτη Αναστασία Καραλή Μαρία Καρατοσίδη Αναστασία Κουτσοκέρα Βασιλική Λούκα Κωνσταντίνα Μαγαλιού Ελένη Μαμάτα Χαρίκλεια Μπασδέκη Ελένη Παραφέστα Ανδρομάχη Πέϊου Βαρβάρα ÑÜðôç Åõáããåëßá Ρεβενήσιου Χρυσούλα Ρεντίνα Χαρίκλεια Στυμονιάρη ∆ήμητρα Χατζηνίκου Ελευθερία Χριστάνα Ηλιάνα

Γούλα Γεωργία Κοκκινοθανοπούλου Κων/να Οικονόμου Μελπομένη Παπαχατζή Αθανασία

ÊáèçãçôÝò ÅéäéêïôÞôùí: Αγγελής Μιχαήλ Αρεβύθη Ιωάννα Αρσένου Χριστίνα ÆáñêáôæéÜ ÉùÜííá Ζησοπούλου Αθανασία Ζιώγα Θεανώ Θεοχάρη Ευδοξία Καφφεσάκης Νικόλαος Κουτσιανικούλη Ελένη Μαντά Ματίνα Μιναρετζή Κωνσταντίνα Μπέλτσιου Αναστασία Íáôóßäç ÅëÝíç Σιακαβάρας Βησσαρίων ÓôÜ÷ôáñç Áéêáôåñßíç

Και μην ξεχνάμε να παρακολουθούμε ÅðéìÝëåéá ðåñéïäéêïý: Ãåùñãßá Ëáäïðïýëïõ (spot adv)

το ραδιοφωνικό σταθμό της εκκλησίας 96,3Fm

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ ΜΑΣ! ΕΚΣΤΑΤΙΚΟΙ ΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ μπροστά στο ασύλληπτο μυστήριο της θείας Σαρκώσεως. Μπροστά στο μυστήριο που «άνθρωπος γίνεται ο Θεός». Ο Ιησούς Χριστός, έλαβε την ανθρώπινη φύση για να μας αγιάσει με την αγιότητά Του, να μας πλουτίσει με τη Χάρη Του, να μας κάνει αληθινά σοφούς με την διδασκαλία Του, να μας λυτρώσει με το αίμα Του, να μας δώσει ζωή με τον θάνατό Του. ΚΙ ΟΜΩΣ, ΤΟ ΚΟΣΜΟΣΩΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ, που χώρισε την ιστορία στα δύο, ξεχνιέται τόσο εύκολα! Διαρκεί μόνο μια ημέρα, αλλά θα έπρεπε να διαρκεί και να αναγεννά ολόκληρη τη ζωή μας. Γιατί όμως να συμβαίνει αυτό; ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ η ημέρα των δώρων. Είναι η ημέρα του θείου Δώρου που πρόσφερε ο ουράνιος Πατέρας στα παιδιά Του! «Οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιωάν. γ’ 16). ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΕΙΝΑΙ η πηγή κάθε χαράς μας! «Ό Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν». ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΕΙΝΑΙ η πηγή της ειρήνης. Όχι εκείνης που την καταργούν οι μηχανές του πολέμου και η ανθρώπινη κακία. Της αληθινής ειρήνης που έψαλλαν οι άγγελοι την άγια εκείνη νύχτα, και φρουρεί από τότε τις καρδιές των πιστών. ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΕΙΝΑΙ η αφετηρία της ελπίδας μας. Δεν ζούμε πια «ἐν χώρα καί σκιά θανάτου». Πορευόμαστε με το οδηγητικό αστέρι της πίστεως που 2

καταυγάζει τη ζωή μας. Τα Χριστούγεννα είναι η απελευθέρωσή μας από τα δεσμά της καταδίκης μας! «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν». ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ. Διότι ο Χριστός ζει ανάμεσά μας. Η γέννησή Του είναι εγγύηση για την εκπλήρωση όλων των θεϊκών υποσχέσεων. Δεν είναι ένα αδύνατο νήπιο στη φάτνη. Είναι ο παντοδύναμος Θεός που ήλθε και μένει αδιάκοπα κοντά μας, Σωτήρας και Λυτρωτής μας. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ μόνιμο ένοικο της καρδιάς μας. Αν είναι η καρδιά μας φιλόξενη φάτνη, για να Τον δεχθεί. Τότε η γέννησή Του θα είναι η αναγέννησή μας. ΑΥΤΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΑΞΙΖΕΙ να τα ζήσουμε! Χριστούγεννα που διαρκούν για πάντα, που εξαγιάζουν ολόκληρη τη ζωή μας. Χριστούγεννα μαζί με τον Χριστό που ήλθε ανάμεσά μας και μένει «μεθ᾿ ὑμῶν... πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος». ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΔΕΝΔΡΑ ΜΑΡΑΙΝΟΝΤΑΙ, οι φάτνες και οι διάκοσμοι μαζεύονται, τα λαμπιόνια σβήνουν, τα γλυκίσματα τελειώνουν. Οι ποιμένες γυρίζουν στις στάνες τους, οι μάγοι «δι’ ἄλλης ὁδοῦ ἀναχωροῦν εἰς τὴν χῶραν αὐτῶν». Αλλά «ο τεχθείς Βασιλεύς» των ψυχών μας, ο ενανθρωπήσας Θεός, ο Σωτήρας και Λυτρωτής μας μένει για πάντα κοντά μας. ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΔΕΝ ΑΦΟΡΟΥΝ «παιδικές αναμνήσεις». Είναι το πλήρωμα του χρόνου. Δεν ζούμε πια την αφηρημένη προσδοκία, αλλά την απτή, ζωντανή παρουσία του Σωτήρα μας. Ας ζήσουμε όλοι μέσα στην εκκλησία μας τα αληθινά Χριστούγεννα με τον Χριστό! Πηγή: Περιοδικό «Ζωή», Δεκέμβριος 2015, τεύχος 4269. Επιμέλεια Νίκος Ράπτης

1. ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ «Ο κόσμος των πειραμάτων», μέσα από τα μάτια των μαθητών του νηπιαγωγείου και του παιδικού σταθμού

ι μικροί μαθητές του Νηπιαγωγείου και του Παιδικού Σταθμού των Εκπαιδευτηρίων Μ.Ν.Ράπτου, είμαστε από τη φύση μας πολύ περίεργοι. Μας αρέσει να περιεργαζόμαστε, να παρατηρούμε και να κάνουμε πολλές ερωτήσεις για το κάθε τι που μας εξάπτει το ενδιαφέρον γύρω μας. Οι καλές μας δασκάλες μας οδήγησαν σε έναν κόσμο διαφορετικό, έναν κόσμο μαγικό για εμάς, τον κόσμο των πειραμάτων… Πειράματα πολλά θα δείτε και σίγουρα θα εκπλαγείτε, διάφορα τα υλικά που τώρα θα μας ταξιδέψουν μακριά…

1. Το μπαλόνι που φουσκώνει μόνο του: Υλικά: Ξύδι ή λεμόνι, μαγειρική σόδα, 1 λεκάνη, 1 μπουκάλι διαφανές, 1 μπαλόνι, 1 κουταλάκι. ∆ιαδικασία πειράματος:  Ρίχνουμε μια κουταλίτσα μαγειρικής σοδίτσας μέσα στο μικρό μπαλόνι για να δούμε αν φουσκώνει.  Βάζουμε μισό μπουκάλι ξυδάκι σε ένα άδειο μπουκαλάκι. Στο στόμιο του μπουκαλιού τοποθετούμε το μπαλόνι και η σοδίτσα πέφτει αργά μες στο μπουκάλι με χαρά. Και τότε το μπαλόνι αρχίζει και φουσκώνει…

2. Το μπαλόνι που μαγνητίζει: Υλικά: 1 μπαλόνι, κομματάκι χαρτιού, μάλλινο ύφασμα. ∆ιαδικασία πειράματος: Φουσκώνουμε καλά το μπαλόνι με χαρά. Τρίβουμε το μπαλονάκι σε μάλλινο υφασματάκι. Και χωρίς να χάνουμε στιγμή, πλησιάζουμε σε ένα κομματάκι χαρτί. Τότε το χαρτάκι κολλάει στο μπαλονάκι…! 4

3. Σουβλάκι από μπαλόνια: Υλικά: 1 ξυλάκι από σουβλάκι, 3 μπαλόνια. ∆ιαδικασία πειράματος: Τα πολύχρωμα μπαλόνια περίπου στο μισό τους μέγεθος θα φουσκωθούν και με ένα κόμπο στο λαιμό τους αμέσως θα δεθούν. Κοντά από τους κόμπους το ξύλο θα περάσει και έτσι κανένα μπαλόνι δε θα σπάσει. 4. Το τρύπιο μπουκάλι: Υλικά: 1 πλαστικό μπουκάλι, νερό, 1 πινέζα, 1 λεκάνη. ∆ιαδικασία πειράματος: Γεμίζουμε το πλαστικό μπουκαλάκι έως πάνω με νεράκι. Βιδώνουμε με χαρά το καπάκι πολύ καλά. Κάνουμε τρύπες με την πινέζα στις πλευρές και το νερό δεν χύνεται όσο και αν το θες. Όταν όμως σιγά - σιγά ανοίξουμε το καπάκι τότε θα χυθεί το γάργαρο νεράκι. 5.Το νερό γίνεται σύννεφο μικρό και μικρή βροχούλα στο λεπτό: Υλικά: 1 μπρίκι, νερό, 1 γκαζάκι, 1 κομμάτι γυαλί. ∆ιαδικασία πειράματος: Βάζουμε το νερό μέσα στο μπρίκι το γερό. Το νεράκι βράζει και ατμούς βγάζει.  Στο κομμάτι απ’ το γυαλί το σύννεφο θα μαζευτεί.  Υδρατμούς θα προκαλέσει και η βροχούλα μας θα πέσει. 6. Λάδι, μέλι και νερό μπαίνουν στη σειρά με πολλή χαρά: Υλικά: 1 γυάλινο ποτήρι, νερό, μέλι και λάδι. ∆ιαδικασία πειράματος: Γεμίζουμε το ποτηράκι έως τη μέση με νεράκι. Ρίχνουμε πρώτα το μέλι που ο καθένας μας το θέλει. Έπειτα, ρίχνουμε λαδάκι και βλέπουμε ποιο υλικό θα φτάσει στον πάτο στο λεπτό . Παρατηρούμε ότι στον πάτο κάθεται το μέλι, το νερό στη μέση θέλει και το λάδι στην επιφάνεια μένει. 5

7. Ενεργό ηφαίστειο! Υλικά: πλαστελίνη, 1 άδειο μικρό κουτάκι, 1 κουτάλι μαγειρική σόδα, 1 κουτάλι ξύδι. ∆ιαδικασία πειράματος: Με την πλαστελίνη ηφαίστειο φτιάχνουμε γοργά.  Ανοίγουμε μια τρύπα στο ηφαίστειο ψηλά. Εκεί στην κορυφή βάζουμε μέσα το άδειο κουτί.  Έπειτα μέσα στο άδειο κουτί βάζουμε ξύδι και σόδα μαγειρική. Σε λίγο το ηφαίστειο θα εκραγεί! 8. Σταφίδες ασανσέρ Υλικά: 1 κουτάκι σόδα, 1 ποτήρι νερό, λίγες σταφίδες ∆ιαδικασία πειράματος: ∆ύο άδεια ποτηράκια κρατάμε τώρα στα χεράκια. Στο ένα ρίχνουμε νερό και στο άλλο σόδα αναψυκτικό. Μέσα και στα δυο ποτήρια ρίχνουμε σταφίδες.  Στο ποτήρι με το νερό οι σταφίδες πάνε στον πάτο στο λεπτό. Στη σόδα όμως όταν πέσουν, θέση δεν μπορούν να βρουν… πάνω κάτω όλες πάνε κοίτα τες πως κολυμπούν.

9. Πείραμα τηλέφωνο: Υλικά: 2 ποτήρια από φελιζόλ, ένα σπάγκο. ∆ιαδικασία πειράματος: Και στα δύο τα ποτήρια κάνουμε τρυπούλες από μια σε κάθε πάτο να είναι λίγο μικρούλες. Τον σπάγκο και στις δυο τρύπες τον περνάμε, κάνουμε κόμπο και μακριά τα δυο ποτηράκια πάμε. Τώρα μπορούμε να αρχίσουμε να μιλάμε… Μάθαμε τόσα πολλά με τα πειράματα αυτά. Κάντε τα και εσείς παιδιά δείξτε τα και στη μαμά. Είναι εύκολα πολύ θα χαρείτε στη στιγμή. Κάθε μέρα ανυπομονούμε και άλλο πείραμα να δούμε… Την επόμενη φορά θα σας πούμε πιο πολλά! Με αγάπη, Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου και του Παιδικού Σταθμού. Υπεύθυνοι Νηπιαγωγοί: Ελένη Μπασδέκη, Ζωή Θάνου

2. H ΒΑΛΙΤΣΑ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ

ταν τα φύλλα χρυσαφίζουν και συναντούν τον άνεμο, όταν το χώμα νοτίζει και μυρίζει ο αέρας γομολάστιχα, όταν τα σύννεφα έρχονται όλο και πιο κοντά μας κι αρχίζουν να δακρύζουν, ρ ζ τότε καταλαβαίνουμε ότι το Φθινόπωρο ήρθε πάλι ν να μας επισκεφτεί. Αυτή η μελαγχολική α αλλά τόσο όμορφη και δημιουργική εποχ χή ήρθε και στο δικό μας σχολείο. Παρέα με μ μια βαλίτσα γεμάτη με τα πράγματά του…. τ Όταν είδαμε τη βαλίτσα στην τάξη μας καταλάβαμε πως ήταν ξεχωριστή. μ ΕΕίχε ένα έντονο πορτοκαλί χρώμα, σαν αυτό των φύλλων και μια ταμπελίτσα που α καταφέραμε να διαβάσουμε κι ας είμαστε κ μικροί. Έλεγε «Φθινόπωρο»! Ανυπομονούμ σαμε σ να την ανοίξουν

ο οι δασκάλες μας. Ν Να δούμε τι έ έχει μέσα. Όλοι προσπαθούσαμε να μαντέψουμε τι κρύβει μέσα της. Και τελικά άνοιξε! Ξεχύθηκαν από μέσα της φύλλα κίτρινα, κόκκινα, χρυσά και καφετιά, κάστανα, σταφύλια, ρόδια, κυδώνια…. Είχε ακόμα και γαλότσες, αδιάβροχο, ομπρέλες…. Όλα τα πράγματα που μας θυμίζουν Φθινόπωρο. Πράγματα της φύσης και πράγματα της ζωής μας. Ενθουσιαστήκαμε! Την άλλη μέρα φέραμε κι εμείς τις ομπρέλες μας. Και περάσαμε ένα πολύ ξεχωριστό πρωινό. Χορέψαμε και τραγουδήσαμε. Γίναμε σταγόνες της βροχής, γίναμε φύλλα που πέφτουν, ακούσαμε όμορ7

φα παραμύθια για το Φθινόπωρο, μάθαμε τραγούδια για τη βροχή, τις φθινοπωρινές γιορτές και ακούσαμε με cd το «Φθινόπωρο» του Antonio Vivaldi. ∆ημιουργήσαμε όμορφα φθινοπωρινά δέντρα και μάθαμε να ξεχωρίζουμε τα χρώματα του Φθινοπώρου. Θα θυμόμαστε με χαρά αυτή την υπέροχη μέρα και όσα είδαμε, δοκιμάσαμε, είπαμε, ακούσαμε και κάναμε. Τώρα όλοι ανυπομονούμε για την επόμενη επίσκεψη. Αυτή του Χειμώνα. Άραγε, θα έχει κι αυτός βαλίτσα; Τι χρώμα να είναι;

Οι μαθητές της Α΄τάξης

3. ΣΤΑΛΑΓΜΑΤΙΑ-ΣΤΑΛΑΓΜΑΤΙΑ ΓΕΜΙΖΕΙ Η ΣΤΑΜΝΑ Η ΠΛΑΤΙΑ Στη ∆ημοτική Κεντρική Βιβλιοθήκη ή μαθαίνοντας για την αποταμίευση 31 Οκτωβρίου. Παγκόσμια ημέρα της αποταμίευσης. Ποτέ δε θα μπορούσαμε να φαντατ

στούμε πως η αποταμίευση συνδέεται τόσο π πολύ με τη ζωή μας και έχει τόσο μεγάλη α αξία. Αυτό το μάθαμε με την επίσκεψή μας στη ∆ημοτική Κεντρική Βιβλιοθήκη. Όταν φτάσαμε εντυπωσιαστήκαμε από τον χώρο και τους χαμογελαστούς ανθρώπους που μας υποδέχτηκαν. Καθίσαμε όμορφα σε ένα κύκλο και π παρακολουθήσαμε τις κυρίες να μας διηγ γούνται το μύθο του Αισώπου «Ο τζίτζικας κ κι ο μέρμηγκας». Το μόνο που μας ξάφν νιασε. Ενώ, όλοι περιμέναμε να ακούσουμε π πόσο κακό κάνει η τεμπελιά στη ζωή μας, μας είπαν πόσο καλό κάνει η προνοητικότητα και η αποταμίευση. Και ενθουσιαστήκαμε! Γίναμε κι εμείς μικρά μυρμήγκια που μαζεύουν την τροφή τους και κουβαλήσαμε ο ένας πίσω από τον άλλο το φαγητό στη φωλιά μας. Παίξαμε παιχνίδια ομαδικά που απαιτούσαν συνεργασία και γρηγοράδα κι έτσι καταλάβαμε πώς δουλεύουν τα μικρά μυρμήγκια. Συζητώντας με τις κυρίες θυμηθήκαμε παροιμίες για την αποταμίευση όπως «Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν» και «Φασούλι το φασούλι, γεμίζει το σακούλι». Αυτή η τελευταία παροιμία μας άρεσε πολύ, γι’ αυτό και φτιάξαμε ένα δικό μαςς ά χάρτινο σακούλι και κολλήσαμε μικρά ν φασολάκια μέσα του. Το πήραμε στην τάξη μας για να θυμόμαστε να γεμίζου-με και τον δικό μας κουμπαρά αγάπης. Φυσικά, δεν παραλείψαμε να ξενα-α γηθούμε στο χώρο της βιβλιοθήκης, να ά δούμε τα βιβλία, να δανειστούμε μερικά και να μάθουμε τις ώρες λειτουργίας τηςς για να έρθουμε και με τους γονείς μας.. α Τι τυχεροί που αισθανθήκαμε για όλα αυτά. Ευχαριστούμε τους ανθρώπους τηςς Βιβλιοθήκης και τις δασκάλες μας. Οι μαθητές της Α΄τάξηςς 9

4. TO ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ ΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ «Ο Καραγκιόζης κι Εμείς!» Ελάτε να παίξουμε Θέατρο Σκιών, να μάθουμε και να γελάσουμε…

ίμαστε οι μαθητές της Β’ τάξης και φέτος ταξιδέψαμε στον μαγικό κόσμο του Καραγκιόζη και της παρέας του! Μάθαμε πολλά για το Θέατρο Σκιών, γίναμε κι εμείς για λίγο καραγκιοζοπαίχτες και το διασκεδάσαμε! Λάβετε θέσεις … και η παράσταση αρχίζει! Το ταξίδι μας στον «κόσμο του μπερντέ» ξεκίνησε από την παρότρυνση του σχολικού μας βιβλίου της Γλώσσας. Αφού πήραμε μια γεύση από το κείμενο της παράστασης «Ο Καραγκιόζης δικηγόρος» που υπάρχει στο βιβλίο μας, διαπιστώσαμε πως ο Καραγκιόζης είναι ένας ήρωας που έχει άμεση σχέση με τη λαϊκή μας παράδοση, ένας ήρωας που ψυχαγώγησε και διαπαιδαγώγησε γενιές Ελλήνων, ένας, λοιπόν, από τους πιο αγαπημένους μας ήρωες. Έτσι αρχίσαμε μαζί με τις δασκάλες μας να οργανώνουμε μια σειρά διαθεματικών δραστηριοτήτων με θέμα τον Καραγκιόζη. Με επίκεντρο τον Καραγκιόζη…. Στη Νεοελληνική Γλώσσα καλλιεργήσαμε τον προφορικό και τον γραπτό μας λόγο μέσα από σχετικά κείμενα και γράψαμε έκθεση για το οΘ Θέατρο έ Σκιών… Βρήκαμε και παρουσιάσαμε πληροφορίες για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ηρώων του Καραγκιόζη. Ειδικότερα αναφερθήκαμε στον ίδιο τον Καραγκιόζη και τη ζωή του, στη γυναίκα του την Αγλαΐα, στα παιδιά του τα Κολλητήρια και στον φίλο του τον Χατζηαβάτη. Στην Αισθητική Αγωγή ζωγραφίσαμε και κατασκευάσαμε φιγού10

ρες του Καραγκιόζη και της παρέας του καθώς και δικό μας μπερντέ από κουτί δημητριακών και ρυζόχαρτο. Ακόμη κατασκευάσαμε και παίξαμε ένα παιχνίδι μνήμης με κάρτες που έφεραν την εικόνα του κάθε ήρωα! Στη Θεατρική Αγωγή βρεθήκαμε πίσω από τον μπερντέ όπου εμπνευστήκαμε διαλόγους και αυτοσχεδιάσαμε πάνω σε μια δική μας παράσταση Καραγκιόζη. Μιμηθήκαμε φωνές, σκηνοθετήσαμε, δώσαμε δικά μας μηνύματα, τραγουδήσαμε και ψυχαγωγηθήκαμε! γωγ γω Μάθαμε την Ιστορία και την καταγωγή ή ττου ου ο υ Καραγκιόζη… Επισκεφτήκαμε το Λαογραφικό Μουσείο της Λάρισας όπου συμμετείχαμε στο πρόγραμμα «Ο Καραγκιόζης πάει στο Μουσείο». Στη Μουσική γνωρίσαμε τα μουσικά μοτίβα εισόδου των ηρώων του Θεάτρου Σκιών… Ακούσαμε μουσικά μοτίβα της παραδοσιακής μουσικής που συνοδεύουν την είσοδο του Καραγκιόζη στη σκηνή, δημοτικά τραγούδια που συνοδεύουν την είσοδο στη σκηνή του Μπαρμπα-Γιώργου, τραγούδια από τα Ιόνια Νησιά που συνοδεύουν την είσοδο του Σιορ-Νιόνιου Σιορ ορ ορ κ. ά. Ερευνήσαμε στο διαδίκτυο και διαβάσαμε θεατρικά έργα και γελοιογραφίες με τον Καραγκιόζη… με θέμα θ και φυσικά… μέσω της τεχνολογίας, ακούσαμε από το cd-player διάφορα c d με αυθεντικά θεατρικά έργα του Ευγένιου Σπαθάρη, όπως ηχογραφήθηκαν από παραστάσεις που δόθηκαν. Τέλος, παρακολουθήσαμε αρκετές θεατρικές παραστάσεις από DVD και το διασκεδάσαμε! 11

«Θɹɲʏʌʉ Σʃɿʙʆͩ 1. Βάζω Χ στη σωστή απάντηση: Ȱʍʏɸʀʉʎ͕ ɸʏʉɿʅʊʄʉɶʉʎ͕ ɹʖɸɿ ʅɲʃʌʑ ʖɹʌɿ ʃɲɿ ʍʐʖʆɳ ʌʀʖʆɸɿ ʃɲʌʋɲɺɿɹʎ ʅɸ ɲʐʏʊ͘ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻʎ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻʎ ɀʉʌʔʉʆɿʊʎ Ȳɸʄɻɶʃɹʃɲʎ Ⱦɲʄʉɲʆɲɽʌɸʅɹʆʉʎ͕ ɲʄʄɳ ʋʉʄʑ ʔʉɴɻʏʍɿɳʌɻʎ͘ ȵʀʆɲɿ ʃʉʆʏʊʎ, ɹʖɸɿ ʅɸɶɳʄʉ ʃɸʔɳʄɿ ʃɲɿ ʅɲʃʌɿɳ ʅʑʏɻ͘ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻʎ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻʎ ɀʉʌʔʉʆɿʊʎ Ʌɲʍɳʎ Ɉɸʄɳʄɻʎ ʏʉʐ Ʌɲʍɳ ʃɲɿ ʋʉʄʑ ʃɲʄʊʎ ʔʀʄʉʎ ʏʉʐ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻ͘ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻʎ ɀʋɲʌʅʋɲ-ȳɿʙʌɶʉʎ ɀʉʌʔʉʆɿʊʎ Ȳɸʄɻɶʃɹʃɲʎ

2. Συμπληρώνω την ακροστοιχίδα:

Ⱦ Ȱ Ɇ Ȱ ȳ Ⱦ Ȼ Ƀ ȷ ȸ ɇ

Ɉɻʆ ɹʖɸɿ ʉ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻʎ ʍʏɻʆ ʋʄɳʏɻ ʏʉʐ͘ ȸ ɶʐʆɲʀʃɲ ʏʉʐ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻ͘ Ȱʇɿʘʅɲʏɿʃʊʎ ʏʉʐ Ʌɲʍɳ͘ ;ɲʆʏʀʍʏʌʉʔɲͿ Ɉɲ ʋɲɿɷɿɳ ʏʉʐ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻ ɸʀʆɲɿ ʋɿʍʏɳ ͙ Ƀ ʅʋɲʌʅʋɲ-ȳɿʙʌɶʉʎ ɼʏɲʆ͙ Ƀ ʅɸʍɲʀʉʎ ɶɿʉʎ ʏʉʐ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻ͙ Ɉʉ ʍʋʀʏɿ ʏʉʐ Ʌɲʍɳ͙ ;ɲʆʏʀʍʏʌʉʔɲͿ Ƀ ɀʉʌʔʉʆɿʊʎ ʆʉʅʀɺɸɿ ʊʏɿ ɸʀʆɲɿ ʋʉʄʑ͙ ͨɃ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻʎ ͙ͩ ;ɸʋɳɶɶɸʄʅɲͿ Ȱɶɲʋɻʅɹʆʉʎ ͙͙͘͘ ʏʉʐ Ⱥɸɳʏʌʉʐ ɇʃɿʙʆ͘ Ƀ ʋɲʏɹʌɲʎ ʏɻʎ Ȳɸɺʐʌʉʋʉʑʄɲʎ͘

3. Βρίσκω σε ποιο έργο του Θεάτρου Σκιών αντιστοιχούν τα παρακάτω λόγια του Καραγκιόζη:

Μ Π Α Ρ Μ Π Α Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ

Κ Θ Ε Α Τ Ρ Ο Σ Κ Ι Ω Ν Ν Β

Α Γ Λ Α Ι Α Κ Κ Θ Χ Ψ Ω Ν Μ

Ρ Α Α Ε Ε Μ Ο Ρ Φ Ο Ν Ι Ο Σ

Α Ε Ρ Τ Υ Θ Λ Ο Π Λ Κ Ξ Η Β

Γ Ψ Ω Β Ν Μ Λ Μ Μ Θ Τ Ρ Ε Δ

Κ Ο Π Ρ Ι Τ Η Σ Ψ Ξ Κ Θ Φ Ω

Ι Α Ρ Φ Γ Ω Τ Α Χ Η Ρ Ω Η Ι

Ο Ξ Φ Γ Β Ρ Η Θ Η Ξ Κ Λ Ο Κ

Ζ Ε Π Ε Μ Ι Ρ Ι Γ Κ Ο Κ Ο Σ

Η Η Α Σ Δ Φ Η Π Τ Ρ Φ Ω Ν Ο

Σ Α Ρ Α Ι Β Σ Σ Δ Φ Γ Η Ξ Λ

Ε Π Α Σ Α Σ Ζ Θ Ξ Γ Τ Φ Ω Π

Ε Α Γ Β Ε Ζ Υ Ρ Ο Π Ο Υ Λ Α

Ω Ω Κ Ψ Δ Φ Γ Η Ρ Ε Σ Α Ζ Ι

Α Χ Α Τ Ζ Η Α Β Α Τ Η Σ Ο Υ

ȱʃʉʐ͕ ʋɲʍɳ ʅʉʐ. Ⱥɲ ʏɻʎ ɷʙʍʘ ʏʉ ʏɸʄɸʐʏɲʀʉ ʖɳʋɿ͘ ї ____________________________ Ⱦɿ ɸɶʙ ɲʑʌɿʉ ɽɲ ɶʀʆʘ ʆʑʔʉʎ͊ ї ͺͺͺ__________________________________________ Ʌɿɳʍɸ ɍɲʏɺɲʏɺɳʌɻ ʅʉʐ ɹʆɲ ʃɲʌɴɹʄɿ͙ ї ͺ____________________________________ ȵɷʙ ʉ ʃɲʄʊʎ ɶʌɲʅʅɲʏɿʃʊʎ͕ ʔʌɹʍʃɲ ɶʌɳʅʅɲʏɲ͊ ї ͺͺͺ____________________________ ͕ ʋɲʎ ɶɿɲ ʏʉ ʔʀɷɿ͖ Ʌɸʎ ɹʏʍɿ͕ ʃɲʃʉʅʉʀʌɻ ʅʉʐ͕ ʃɲɿ ʔʉɴɼɽɻʃɲ͊ ї ____________________________________________________ Ɉʌɲɶʉʐɷʙ ɲʋ’ ʊʄɲ͕ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻ ʅʉʐ͊ ї _________________ ____________________________________________________ 4. Εντοπίζω τις παρακάτω λέξεις στο κρυπτόλεξο:

ɀʋɲʌʅʋɲ-ȳɿʙʌɶʉʎ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻʎ͕ Ȱɶʄɲʂɲ͕ Ⱦʉʋʌʀʏɻʎ͕ ɀʉʌʔʉʆɿʊʎ͕ Ɉɲʖɼʌ͕ ʋɲʌɳɶʃɲ͕ Ⱦʉʄʄɻʏɼʌɻʎ͕ ɀɿʌɿɶʃʊʃʉʎ͕ Ʌɲʍɳʎ͕ ɇɲʌɳɿ͕ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻʎ͕ Ȳɸɺʐʌʉʋʉʑʄɲ͕ Ⱥɹɲʏʌʉ ɇʃɿʙʆ͘ 5. Αντιστοιχίζω τα λόγια με τον ήρωα του Θεάτρου Σκιών που τα είπε σε κά ποια θεατρική παράσταση: ͨɇɲʎ ʃɲʄɻʅɸʌʀɺʘ͕ ʋʉʄʐʖʌʉʆɸʅɹʆɸ ʅʉʐ Ʌɲʍɳ͙ ɇʏɿʎ ɷɿɲʏɲɶɹʎ ʍɲʎ͕ ɸɶʙ͕ ʉ ʃɲɻʅɹʆʉʎ͊» «ɀʋɲʅʋɳʃʉ͕ ʏɿ ɽɲ ʔɳʅɸ͖ͩ ͨɅɸʎ ʅʉʐ͕ Ⱦʉʋʌʀʏɻ ʅʉʐ͕ ɹʆɲ ɺʙʉ ʅɸ ɷʑʉ ʋʊɷɿɲ͊ͩ ͨȰʖ͕ ɲʆʏʌʉʑʄɻ ʅʉʐ͕ ʏɲ ʋɲɿɷɳʃɿɲ ʅɲʎ ʋɸɿʆɳʆɸ͊ͩ ͨɌʘʆɳʇʏɸ ʅʉʐ ɲʅɹʍʘʎ ʏʉʆ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻ͊»

Ȱɶʄɲʂɲ Ⱦɲʌɲɶʃɿʊɺɻʎ ɀɿʌɿɶʃʊʃʉʎ ɍɲʏɺɻɲɴɳʏɻʎ Ʌɲʍɳʎ

6. Ο Καραγκιόζης σε κάθε έργο του χρησιμοποιεί λέξεις ομοιοκατάληκτεςγια να προσφέρει γέλιο! Βρίσκω κι εγώ ποιες λέξεις μοιάζουν στην κατάληξη και τις γράφω ανά ζεύγη. μήλα ξίδι πουλάρι πεπόνι σαλιγκάρι γουρούνι σκύλος λεμόνι καμήλα φίδι γαρίδα πιρούνι μύλος φεγγάρι πεταλούδα μαξιλάρι αρκούδα ακρίδα

ʅɼʄɲ- ʃɲʅɼʄɲ͕_____________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ 13

5. H ΠΟΛΗ ΜΟΥ Η ΛΑΡΙΣΑ «Γνωρίζω την πόλη μου, τη Λάρισα, με τη δημιουργία ομαδικού παιχνιδιού γνώσεων Οι μαθητές των τριών τμημάτων της Γ’ Τάξης του ∆ημοτικού Μ.Ράπτου αποφασίσαμε φέτος να ασχοληθούμε με τον τόπο μας και συγκεκριμένα να γνωρίσουμε καλύτερα την πόλη μας, τη Λάρισα. Αφορμή για την ενασχόλησή μας με το θέμα αυτό στάθηκε μία συζήτηση που είχαμε στις τάξεις μας στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος και κατά την επεξεργασία του κεφαλαίου «Ο τόπος μου».Τότε, λοιπόν, εκφράσαμε τις απορίες μας, μοιραστήκαμε τις απόψεις και τις γνώσεις μας και τελικά συνειδητοποιήσαμε πως αν κάνουμε μία βόλτα στην πόλη μας, θα δούμε ποικίλα πολιτιστικά, ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία, πλατείες και κτίρια για τα οποία λίγα πράγματα γνωρίζουμε. Οδηγηθήκαμε, λοιπόν, στη διαπίστωση πως ο τόπος μας έχει πολλά ιστορικά και πολιτιστικά κέντρα για τα οποία αξίζει να ενημερωθούμε αλλά και να ενημερώσουμε τους συμμαθητές και τους δικούς μας. Κάθε γωνιά της Λάρισας κρύβει και μία μικρή ή μεγάλη ιστορία κι εμείς ως μικροί εξερευνητές λαχταρούμε να την ανακαλύψουμε! Κι επειδή λατρεύουμε τα παιχνίδια γνώσεων, μας ήρθε η ιδέα να δημιουργήσουμε ένα παιχνίδι για να διασκεδάζουμε αλλά και να μαθαίνουμε παίζοντας. Έτσι, ξεκινήσαμε να συλλέγουμε πληροφορίες και εικόνες για όλα όσα μας έκαναν εντύπωση στη Λάρισα, ώστε να φτιάξουμε τις κάρτες γνώσεων του παιχνιδιού, καθώς επίσης και εύστοχες ερωτήσεις πάνω σ’ αυτές. Ήταν στ’ αλήθεια ένα ταξίδι γνώσεων που μας έδωσε την ευκαιρία να συνεργαστούμε αρμονικά, να μάθουμε σπουδαία πράγματα, να νιώσουμε περήφανοι για τον τόπο μας αλλά και να χαρούμε παίζοντας με τις δημιουργίες μας. Επιμέλεια: οι μαθητές της Γ’ τάξης

Στόχος: Για καθεμιά από τις 3 κατηγορίες δημιουργήσαμε κάρτες με οπτικό και πληροφοριακό υλικό. Τελικός σκοπός, η ένωση των τριών κατηγοριών καρτών και η δημιουργία ενιαίου παιχνιδιού γνώσεων. Στάδια 1. Οι μαθητές συζητούν πάνω σ’ ό,τι περιλαμβάνει η κατηγορία που μελετούν. 2. Παρακολουθούν σχετικές προβολές και ενημερώνονται σχετικά με το ιστορικό πλαίσιο. 3. Συλλέγουν σε ομάδες τις σχετικές πληροφορίες για κάθε μνημείο ή οργανισμό, καθώς και αντίστοιχη εικόνα. 4. Παράλληλα ζωγραφίζουν ή κατασκευάζουν μινιατούρες των μνημείων που μελετούν (με πλαστελίνη, χαρτί ή ό,τι άλλο) 5. Σε ομάδες φτιάχνουν τις καρτέλες Α5 6. Με βάση τις καρτέλες διατυπώνουν ερωτήσεις σχετικές με το μνημείο ή τον συγκεκριμένο χώρο. 7. Οι ερωτήσεις βρίσκονται στο πίσω μέρος της καρτέλας . Κατά τη διεξαγωγή του παιχνιδιού, η ομάδα θα διαλέγει κατηγορία και τυχαία μία κάρτα. Εάν θα απαντά σωστά, θα κερδίζει την κάρτα αυτή. Παράλληλες δραστηριότητες Στη διαθεματική εντάσσσονται: • Ξενάγηση στο Φρούριο, στην Παλαιοχριστιανική του Αγίου Αχιλλίου και στο Αρχαίο Θέατρο Λάρισας • Επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Λάρισας και συμμετοχή στο πρόγραμμα «Θεσσαλικές παραδοσιακές φορεσιές» Προέλευση της ονομασίας της πόλης μας Η Νύμφη Λάρισσα Αν επιχειρήσουμε να κάνουμε ένα ταξίδι στον χρόνο, θα ανακαλύψουμε ότι γύρω από το όνομα Λάρισα, έχουν δημιουργηθεί αρκετοί μύθοι με τους οποίους οι Θεσσαλοί προσπάθησαν να εξηγήσουν την προέλευση της ονομασίας της και να υμνήσουν την πρωτεύουσά τους της οποίας η ίδρυση χάνονταν τόσο πίσω στο χρόνο που μόνον οι εικασίες μπορούσαν να προσεγγίσουν. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή η Λάρισσα προήλθε από την 15

Πελασγική λέξη λάας που σημαίνει βράχος, απ’ όπου και η λέξη λαός. Σύμφωνα με μία εκδοχή η νύμφη Λάρισα παίζοντας με το τόπι της δίπλα στον Πηνειό, γλίστρησε και πνίγηκε στα νερά του και από τότε πήρε το όνομά της η πόλη. Η Λάρισα, σύμφωνα με τον μύθο ήταν σύζυγος του Ποσειδώνα και μητέρα του Αχαιού, του Φθία και του Πελασγού. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Λάρισα κτίστηκε από το Λάρισο, γιο του Πελασγού πριν από 4.000 χρόνια περίπου. Το όνομά της είναι πελασγικό και σημαίνει φρούριο ή ακρόπολη. Ο Πηνειός γιος του Ωκεανού Ο Πηνειός ποταμός που διασχίζει την πόλη, κατά την μυθολογία, ήταν γιος του Ωκεανού και της Τυθήος, και με την νύμφη Κρέουσα γέννησε τον Ιψέα, βασιλιά των Λαπίθων. Στην περιοχή του Πηνειού ζούσε ο θεός Απόλλωνας, θεός της μουσικής, του φωτός και του κάλλους. Εκεί ερωτεύτηκε τη ∆άφνη, κόρη του Πηνειού. Φοβούμενος ο Πηνειός για την τύχη της κόρης του τη μεταμόρφωσε στο θάμνο «δάφνη» και από τότε ζει και ανθίζει αιώνια στις όχθες του. Τα δάκρυα που σχημάτισαν τον Πηνειό Μια φορά κι έναν καιρό οι θεοί του Ολύμπου ζήλεψαν την εύνοια του Απόλλωνα για το όμορφο βουνό την Πίνδο, στην οποία είχε εμπιστευθεί τις αγαπημένες του Μούσες και Νύμφες. Για να ματαιώσει τα τυχόν άσχημα σχέδια τους ο θείος Απόλλων πάντρεψε την Πίνδο με ένα όμορφο και γενναίο παλικάρι, τον ξακουστό Λίγκο (το βουνό Χάσια). Το ζευγάρι ζούσε αγαπημένο και ευτυχισμένο και από την ένωσή τους άρχισαν να ξεπροβάλουν μαγευτικές κοιλάδες και γοητευτικά τοπία στη ∆υτική Θεσσαλία. Αυτό εξόργισε ακόμη περισσότερο τους άλλους θεούς, που απαίτησαν το 16

χωρισμό της Πίνδου και του Λίγκου. Μάταια εκείνοι παρακαλούσαν και έχυναν πικρά δάκρυα για να τους αφήσουν ενωμένους, οι θεοί σκληροί και αμετάπειστοι ανάγκασαν το ζευγάρι να χωρίσει. Παρόλα αυτά, η Πίνδος και ο Λίγκος (Χάσια) νοσταλγούσαν τη χαμένη αγάπη κι ευτυχία τους και συνέχεια δάκρυζαν. Από τα δάκρυά τους δημιουργήθηκε το μεγάλο θεσσαλικό ποτάμι ο Πηνειός, που πηγάζει από το σημείο του χωρισμού των δυο βουνών.

1 η κατηγορία καρτών για τη Λάρισα Πλατείες – Χώροι αναψυχής Πηνειός Ποταμός • Πλημμύρισε πολλές φορές τα παραποτάμια χωριά και τις πλησιέστερες σ’ αυτόν συνοικίες της Λάρισας. • Στην πλημμύρα του 1826 αποκαλύφθηκε ο τάφος του Ιπποκράτη. • Πεζογέφυρες που ενώνουν τις δύο όχθες του Πηνειού σε όλη την έκταση που διαρρέει την πόλη της Λάρισας είναι η γέφυρα Πηνειάδων Νυμφών, οι γέφυρες Ναϊάδων, Κρηνίδων και Κρυσταλίδων Νυμφών.

Πάρκο Αλκαζάρ • Ένα πανέμορφο και καταπράσινο αστικό άλσος αναψυχής με πολλά δέντρα, λουλούδια, ανοιχτούς χώρους άθλησης και ψυχαγωγίας. • Κηποθέατρο: υπαίθριο θέατρο χωρητικότητας 2.500 ατόμων που τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί διάφορες θεατρικές παραστάσεις και μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις. • Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης: ένα θαυμάσιο έργο του Λαρισαίου γλύπτη Φιλολάου Τλούπα. • Στάδιο Αλκαζάρ: γήπεδο ποδοσφαίρου που κατασκευάστηκε το 1965, χωρητικότητας 15.000 θεατών, έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας ΑΕΛ. • Κολυμβητήριο, γήπεδο μπάσκετ και άλλες αθλητικές εγκαταστάσεις. • Αισθητικό Άλσος

Κεντρική Πλατεία (πλατεία ∆ημάρχου Μιχ. Σάπκα ή Β΄ Σώματος Στρατού) • ∆ημάρχου Μιχ. Σάπκα • Περιβάλλεται από τις οδούς Παπαναστασίου, Κύπρου, Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον πεζόδρομο της Κούμα • Πλησίον: ∆ικαστικό Μέγαρο, ∆ημαρχείο, Λέσχη Αξιωματικών • Γλυπτός ποταμός (συνέχεια): σιντριβάνι, έργο της Λαρισαίας γλύπτριας Νέλας Γκόλαντα, συμβολίζοντας την πεδινή διαδρομή της ροής του ποταμού. • Προτομές σημαντικών Ελλήνων: πρώην ∆ημάρχου Μιχαήλ Σάπκα και Κων/ νου Κούμα. Πλατεία Αγαμέμνονα Μπλάνα (πλατεία Νέας Αγοράς) • ∆ημάρχου Αγαμέμνονα Μπλάνα • Απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας και την πλατεία του Αγίου Βησσαρίωνα • Ανάμεσα στις οδούς Κύπρου και Βενιζέλου. • Μετά από ανασκαφικές εργασίες για τη δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης: ήρθαν στο φως παλαιοχριστιανικά λουτρά του 5ου αι. π.Χ., τα οποία ενσωματώθηκαν στην πλατεία. • Στον ιερό ναό του Αγίου Βησσαρίωνος, ο Λαρισαίος ζωγράφος Αγήνορας Αστεριάδης έχει φιλοτεχνήσει τις αγιογραφίες του. • Βρίσκονται: το κτίριο του ∆ημοτικού Ωδείου και ένα μεγάλο σιντριβάνι. Πλατεία Ταχυδρομείου (πλατεία Ρήγα Φεραίου, Εθνάρχου Μακαρίου) • H πιο ζωντανή πλατεία της πόλης. • Την πλατεία κοσμεί ο «Γλυπτός Ποταμός», το μεγάλο σιντριβάνι της Λαρισαίας γλύπτριας Νέλλας Γκόλαντα, όπου οι καταρράκτες των νερών συμβολίζουν τις ορεινές πηγές του Πηνειού ποταμού. • Το πνεύμα της γλυπτικής σύνθεσης συνεχίζεται στο κεντρικό σιντριβάνι της πλατείας, με την εμφάνιση εκ νέου των νερών, τα οποία θα συνεχίσουν υποθετικά μια υπόγεια διαδρομή μέχρι την κεντρική πλατεία (Σάπκα), συμβολίζοντας έτσι τη διαδρομή που κάνει ο Πηνειός ποταμός. • Κτίριο της Ιατρικής σχολής (πρώην κλινική Γ. Ι Κατσίγρα), ενώ ακριβώς μπροστά της βρίσκεται ο βυθισμένος αύλειος χώρος της πλατείας Ρήγα Φεραίου. 18

Πλατεία ∆ημάρχου Αριστείδη Λαμπρούλη • ∆ήμαρχος Αριστείδης Λαμπρούλης • Βρίσκεται: στον λόφο του Φρουρίου. • Μετά την αποκάλυψη του βυζαντινού ναού και του παλαιοχριστιανικού λουτρού, η πλατεία διαμορφώθηκε έτσι, ώστε να βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με το ιστορικό Μπεζεστένι και την βασιλική του Αγίου Αχιλλίου. • Στο βόρειο τμήμα της, βρίσκεται η προτομή του Αριστείδη Λαμπρούλη. • Στον χώρο της σημερινής πλατείας γινόταν η λαϊκή αγορά της Τετάρτης, που λειτουργούσε όλη την ημέρα μέχρι το βράδυ. • Πλακόστρωτη και όμορφα φωταγωγημένη. Η επεξεργασία και η επιμέλεια των πληροφοριών έγινε από τους μαθητές του Γ’1.

2 η κατηγορία καρτών για τη Λάρισα Ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία

Α’ Αρχαίο θέατρο • Χτισμένο στη νότια πλευρά του λόφου «Φρούριο» • Χρόνος: τον 3ο αιώνα π.Χ. • Είναι ένα από τα σημαντικότερα και μεγαλύτερα θέατρα της περιόδου. • Χρησιμοποιήθηκε για ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων, αλλά και για τις συνελεύσεις του «κοινού των Θεσσαλών». • Κατά την ρωμαϊκή περίοδο μετατράπηκε σε αρένα, και έγινε μεταφορά των θεατρικών δρώμενων της πόλης στο Β΄ Αρχαίο θέατρο. • Φαίνεται πως αποτέλεσε και τόπο μαρτυρίου για κάποιους χριστιανούς κατά την περίοδο των διωγμών.

Β’ Αρχαίο Θέατρο • Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ταγματάρχου Βελλησαρίου και Πρωτομαγιάς • Κατασκευάστηκε τον 1ο αι. π.Χ. • Η συστηματική ανασκαφή του μνημείου πραγματοποιήθηκε τα έτη 1985 και 1986 • Η ορχήστρα έχει διάμετρο περίπου 30 μέτρα. • Το 1987 ανέβηκε η τραγωδία «Αντιγόνη» του Σοφοκλή από το Θεατρικό Όμιλο «Βραχωρίτη» του Βόλου. • Ακολούθησαν παραστάσεις του ∆Η.ΠΕ.ΘΕ. Λάρισας, όπως οι «Χοηφόρες» του Αισχύλου (1992) και ο «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή (2004). Φρούριο • Πρόκειται για τον χώρο στον οποίο έχουν βρεθεί οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης της πόλης από τη νεολιθική ακόμα περίοδο. • Aργότερα αποτέλεσε την αρχαία ακρόπολη της πόλης • Στη νότια πλευρά του βρίσκεται το πρώτο αρχαίο θέατρο. • Σήμερα στον λόφο σώζεται το Μπεζεστένι γνωστό σήμερα ως Φρούριο. • Εδώ σώζονται ερείπια από τα λουτρά, το νεκροταφείο και την παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Αχιλλίου. • Τέλος, στα δυτικά του Φρουρίου δεσπόζει ο μητροπολιτικός ναός του αγίου Αχιλλίου. Μνημείο (τάφος) Ιπποκράτη • O πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη Λάρισα, όπου και πέθανε. • Ο τάφος του ήρθε στο φως μετά από πλημμύρα κατά τον 19ο αι. • Τοποθετήθηκε στην έξοδο της αρχαίας πόλης προς τη Γυρτώνη. • Πρόκειται για τη συνοικία του Αγίου Χαραλάμπους • Εδώ έχει στηθεί σύγχρονο μνημείο, με τον ανδριάντα του Ιπποκράτη στην κορυφή του. • Επίσης φιλοξενείται και ιατρικό μουσείο. 20

Άγιος Αχίλλιος • Μετά την καταστροφή του πρώτου ναού από τους Τούρκους περί το 1600, για 26 ολόκληρα χρόνια δεν έγινε ούτε μία Θεία Λειτουργία στη Λάρισα. • Με ενέργειες του Μητροπολίτου Λαρίσης ∆ιονυσίου Η΄ του Καλλιάρχου προς το Σουλτάνο Σελίμ Γ΄ δόθηκε η άδεια για ανοικοδόμηση του ναού, τον οποίο όμως κατέστρεψαν πολλές φορές οι Τούρκοι. • Το 1896 ανεγέρθηκε νέος λαμπρότερος ναός . • Καταστράφηκε από τον τρομακτικό σεισμό της 1ης Μαρτίου 1941 και τους βομβαρδισμούς των Γερμανών. • Ο σημερινός ναός εγκαινιάστηκε στις 5 Ιουνίου 1965 επί Μητροπολίτου Λαρίσης Ιακώβου Σχίζα. • Ο χώρος του παλαιού ναού μετατράπηκε σε πλατεία που φέρει το όνομα του Αγίου. Παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Αχιλλίου • Τρίκλιτη Βασιλική που κτίστηκε πάνω στον τάφο του Αγίου Αχιλλίου • Άγιος Αχίλλιος: προστάτης Λάρισας-πρώτος μητροπολίτης της • Θέση: πλατεία Λαμπρούλη • Ανασκαφή: 1978 • Χρόνος κατασκευής: χτίστηκε περί τον 6ο αιώνα μ.Χ. πάνω στον τάφο του Αγίου. • Στα μέσα του 16ου αιώνα καταστράφηκε ολοσχερώς ο Ναός του Αγίου Αχιλλίου από τους Τούρκους. • Κάτω από το δάπεδο αποκαλύφτηκαν καμαροσκεπείς τάφοι με αξιόλογες τοιχογραφίες. • Ίχνος ψηφιδωτού δαπέδου βρέθηκε στην περιοχή του νάρθηκα. Μπεζεστένι • Θέση: Φρούριο • ΜΠΕΖΕΣΤΕΝΙ= σκεπαστή αγορά • Κτίσθηκε από τους Οθωμανούς στα τέλη του 15ου - αρχές του 16ου αιώνα. • Περιγραφή: ορθογώνιο κτίριο • ∆ιαστάσεις: μήκος=30,15 μ.πλάτος=20,20μ. • Ο εσωτερικός χώρος καλύπτονταν με έξι θόλους, που στηρίζονταν σε πεσσούς • Σήμερα: διατηρείται η νότια είσοδος. • Σώζονται μόνο οι περιμετρικοί τοίχοι του κεντρικού οικοδομήματος. • Χρησιμοποιήθηκε ως Φρούριο μετά την κατάρρευση των καταστημάτων. 21

Βυζαντινός ναός-Νεκροταφεία • Στο κέντρο του λόφου του Φρουρίου αποκαλύφθηκε βυζαντινός ναός. • Χρονολογείται στον 11ο -12ο αιώνα μ.Χ. • Ήταν ένας αρχικά μονόχωρος ναός με ημικυκλική αψίδα ιερού, που περιβλήθηκε με στοά. • Στον Λόφο του Φρουρίου ανασκάφηκε το νεκροταφείο του μεσοβυζαντινού ναού. • Το νεκροταφείο αποτελείται από κιβωτιόσχημους και κεραμοσκεπείς καλυβίτες τάφους και δύο καμαροσκεπή οστεοφυλάκια. Η επεξεργασία και η επιμέλεια των πληροφοριών έγινε από τους μαθητές του Γ’2.

3 η κατηγορία καρτών για τη Λάρισα Πολιτιστικοί χώροι (Οργανισμοί- Μουσεία-Πνευματικά κέντρα) Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας (∆ιαχρονικό Μουσείο) • Το μουσείο στεγάζεται προσωρινά σε τέμενος του 19ου αιώνα. • Σύντομα θα μεταστεγαστεί στο νέο κτίριο στο Μεζούρλο. • Η έκθεση που στεγάζεται στη μοναδική αίθουσα του τεμένους περιέχει εκθέματα από τις εξής περιόδους: 1) παλαιολιθική, 2) νεολιθική, 3) αρχαϊκή, 4) κλασική, 5) ελληνιστική και 6) ρωμαϊκή. Λαογραφικό - Ιστορικό Μουσείο Λάρισας • Το μουσείο φιλοξενεί έκθεση που παρουσιάζει τον νεότερο ελληνικό πολιτισμό(ιδιαίτερα τον πολιτισμό στον θεσσαλικό χώρο) από τον 16ο αιώνα έως και τα μέσα του 20ου. • Το μουσείο παρουσιάζει τον προβιομηχανικό πολιτισμό στη θεσσαλική ύπαιθρο καθώς και σκηνές αστικής ζωής από την πόλη της Λάρισας. • Σκοπός του είναι η προβολή και η διάσωση του προβιομηχανικού πολιτισμού της Θεσσαλίας. Το οργάνωσε η κα. Γουργιώτου και το διευθύνει σήμερα η κα. Καλοκαιρινού. 22

∆ημοτική Πινακοθήκη - Μουσείο Γ. Ι. Κατσiγρα • Η δημοτική πινακοθήκη της πόλης φέρει το όνομα του εμπνευστή της και μεγάλου ευεργέτη της πόλης Γεωργίου Κατσίγρα. • Πυρήνα της έκθεσης αποτελεί η δωρηθείσα συλλογή Κατσίγρα που αριθμεί 780 έργα αντιπροσωπευτικά δείγματα της Ελληνικής ζωγραφικής του 19ου και κυρίως του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. • Θεωρείται η τρίτη σπουδαιότερη πινακοθήκη στην Ελλάδα, έπειτα από αυτήν της Εθνικής Πινακοθήκης και του Κουτλίδη. ∆ημοτικό ωδείο Το ωδείο της Λάρισας ιδρύθηκε στις 17 Νοέμβριου του 1930 με πρωτοβουλία της φιλόμουσης Ιουλίας Σάπκα. • Αρχικά στεγάστηκε σε παλαιό κτίριο στη πλατεία ανακτόρων (σημερινή πλατεία λαού) και αργότερα φιλοξενήθηκε από το τέμενος που στεγάζει σήμερα το αρχαιολογικό μουσείο. • Το 1953 μεταστεγάστηκε σε νέο κτίριο, ενώ το 1993 στεγάστηκε στο κτίριο όπου βρίσκεται σήμερα επί της οδός Βενιζέλου και Ολύμπου. Θεσσαλικό θέατρο • Το «Θεσσαλικό θέατρο» ιδρύθηκε το 1975 από τους Λαρισαίους καλλιτέχνες Άννα Βαγενά, Κώστα Τσιάνο και Γιώργο Ζιάκα. • Ήταν το πρώτο επαγγελματικό θέατρο στην Ελλάδα που έκανε έδρα του μια επαρχιακή πόλη. • Σε αυτά τα 33 χρόνια ζωής έχει ανεβάσει 68 παραστάσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλά ελληνικά και διεθνή φεστιβάλ καθώς και σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το Αστεροσκοπείο ΑΡΙΣΤΕΥΣ • Το αστεροσκοπείο «Αριστεύς» είναι οργανισμός του ∆ήμου Λαρισαίων και βρίσκεται στην περιοχή της Γιάννουλης. • Το αστεροσκοπείο Λάρισας συμμετέχει σε ποικίλα διεθνή αστρονομικά ερευνητικά προγράμματα με σημαντική προσφορά και πρωτοβουλία του συλλόγου «Αριστεύς». • Επίσης συμβάλλει στον τομέα της γεωφυσικής, καθώς καταγράφει τη σεισμική δραστηριότητα της περιοχής με τον σεισμογράφο του. • Τέλος το Αστεροσκοπείο Λάρισας προσφέρει εκπαιδευτικό πρόγραμμα και κάθε χρόνο το επισκέπτονται μαθητές από όλες τις σχολικές βαθμίδες 23

∆ημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΜΑΣ» • Η δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη «Κωνσταντίνος Κούμας» αποτελεί για την πόλη της Λάρισας πολιτιστικό κέντρο. • Έχει σκοπό την προώθηση της γνώσης, της πληροφορίας, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. • Η δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη διαθέτει συλλογή 70.000 περίπου τόμων βιβλίων. • Τα καλοκαίρια υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας και παιγνιώδεις δράσεις. • Στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο στην οδό 28ης Οκτωβρίου & Κούμα. Μύλος του Παππά • Πρόκειται για βιομηχανικό κτίριο αλευροποιίας (μύλος), που κατασκευάστηκε το 1883 και λειτούργησε το 1893. • Το 1920 το κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά και ανακατασκευάστηκε το 1921. • Σήμερα ανήκει στον δήμο Λάρισας και αξιοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο. • Στις αποθήκες του στεγάζονται θερινός κινηματογράφος, εργαστήρι εικαστικών τεχνών, αίθουσα παραστάσεων, σχολή χορού, η φιλαρμονική ορχήστρα του δήμου, καθώς επίσης και το κλασικό πλέον κουκλοθέατρο “Τιριτόμπα”.

•

Εκπαιδευτήρια Μ. Ν. Ράπτου • Βασισμένη στο ελληνοχριστιανικό ιδεώδες, το 1957 η Μαίρη Ν. Ράπτου, απόφοιτος του φημισμένου Πανεπιστημίου Επιστημών της Αγωγής της Γενεύης, πτυχιούχος Παιδαγωγικών, διπλωματούχος ψυχολογίας εφαρμοσμένης στην εκπαίδευση και διπλωματούχος της πρώτης παιδικής ηλικίας του ιδίου Πανεπιστημίου, ιδρύει πρότυπο Νηπιαγωγείο και πλήρες ∆ημοτικό. Το σχολείο αρχικά στεγάζεται στην πατρική οικία της Μαίρης Ν. Ράπτου, επί της Οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου (Παναγούλη 18). Το 1965 το σχολείο μεταφέρεται επί της Οδού Καρδίτσης, το 1992 ιδρύεται το Γυμνάσιο και το 1995 το Λύκειο. • Το 2012 ανέλαβε ∆ιευθύνων Σύμβουλος ο εκπαιδευτικός, ψυχολόγος και διδάκτορας παιδαγωγικής, Νικόλαος Ράπτης. Η επεξεργασία και η επιμέλεια των πληροφοριών έγινε από τους μαθητές του Γ’3.

6. ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΗΡΩΙΚΟΥ «ΟΧΙ» ΤΟΥ 1940 Στον πόλεμο που ξέσπασε την 28η Οκτωβρίου του 1940 ο αγώνας ήταν άνισος. Ο εισβολέας, οι δυνάμεις του άξονα η Ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ και η Φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι πανίσχυρες με σιδηρόφραχτες στρατιές και ασύγκριτη υπεροπλία είχαν μεγάλα κατακτητικά σχέδια. Στην όψη τους γονάτιζαν έθνη και λαοί ισχυροί. Φόβος και τρόμος παντού…….. Κι όμως η πρώτη γενναία αντίσταση έρχεται από τη μικρή και ασθενέστατη Ελλάδα. Η πατρίδα μας ύψωσε το ανάστημά της και φώναξε στους αήττητους ως τότε Ιταλογερμανούς: ΟΧΙ!. Οι ένδοξοι πρόγονοί μας υπερασπίστηκαν τα πάτρια εδάφη θυσιάζοντας τη ζωή τους και δόξασαν το Έθνος μας. Όσοι δε ζήσαμε το έπος του 1940 πολύ λίγα ίσως μπορούμε να καταλάβουμε από το μυστικό του θαύματος, από το μυστικό της νίκης. Ποιο ήταν αλήθεια; Το μυστικό που έφερε τη νίκη, το θαύμα του ΄40, ήταν η γενναιότητα και ο ηρωισμός, η ενότητα και η ομοψυχία των Ελλήνων. Η αυταπάρνηση, η θυσία τους και η απόφαση του θανάτου. Η μεγαλοκαρδία απέναντι στους αιχμαλώτους. Η θερμή πίστη τους στον Θεό και οι πύρινες προσευχές τους. Η καταφυγή τους στη Σκέπη της Παναγίας. Αυτά συνέθεσαν το μεγαλείο του 1940. Με αυτά τα όπλα αντιστάθηκαν. 28η Οκτωβρίου 1915. Πάλι 75 χρόνια μετά ανάμεικτα συναισθήματα μας διακατέχουν. Εθνική περηφάνια για τις ηρωικές σελίδες που γράφτηκαν τότε, αλλά ταυτόχρονα απογοήτευση, ίσως και κάποια θλίψη για τη σημερινή μας κατάσταση. Πάλι η μικρή μας Ελλάδα βρίσκεται σε αδιέξοδα. Σύγχυση των ιδανικών, άλυτα πολλά από τα εθνικά μας θέματα… Κι αναρωτιόμαστε: - Που να στραφούμε, για να πάρουμε κουράγιο κι ελπίδα; - Όπου και το 1940, θα μας πει η ιστορία! Στο μυστικό της νίκης τους να γυρίσουμε. Να εμπνευστούμε και πάλι ένα κατόρθωμα. Να δείξει η ζωή μας ότι 25

μπορεί να σηκώσει την ευλογία ενός θαύματος του Θεού όπως και τότε. Να αγωνιστούμε για την εθνική ενότητα, την έμπρακτη αγάπη στην Πατρίδα μας, την ανιδιοτέλεια και τη θυσία του δικού μας εγώ. Ας μεταφερθούμε μέσα από κείμενα και εικόνες νοερά στην εποχή του 1940 και της ηρωικής αντίστασης των Ελλήνων, τόσο στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, όσο και στα χρόνια της κατοχής. Για να μάθουμε, για να θυμηθούμε, για να μην ξεχάσουμε, για να προβληματιστούμε, για να νιώσουμε ποιοι μπορούμε να είμαστε, για να μαθητεύσουμε στο σχολείο των προγόνων μας του ηρωϊσμού και της θυσίας. Κι ακόμα, για να αφουγκρασθούμε την ψυχή των πατεράδων και των παππούδων μας, και να μεταγράψουμε τα μηνύματα που μας στέλνουν στη δική μας εποχή. Ένα τέτοιο κείμενο είναι το παρακάτω: Ο ∆ημήτρης Ντούλιας, απόστρατος Πλωτάρχης Π.Ν. διηγείται: «Ήμουν στο Πολεμικό Ναυτικό το 1952 και βρισκόμουνα στην πλατεία Κλαυθμώνος, η οποία δεν ήταν όπως είναι σήμερα. Εκείνη τη στιγμή έπεφτε ο ήλιος και θα γνωρίζετε ότι με τη δύση του, γίνεται υποστολή της σημαίας. Τότε το Υπουργείο Ναυτικού ήταν εκεί και η σημαία κυμάτιζε ακόμα στο κτήριο. Σήμερα είναι άλλες υπηρεσίες του Ναυτικού. Τότε πάντα κάθε πρωί, θα θυμούνται οι παλιοί, γινόταν έπαρση σημαίας και σταματούσαν τα… πάντα, όπως και στη δύση ηλίου γινόταν υποστολή. Ήταν στιγμές ωραίες, απίθανες που ζούσαν οι άνθρωποι. Το άγημα αποδόσεως τιμών ήταν στο χώρο του και ακούμε τον σαλπιγκτή να δίνει το σύνθημα για την υποστολή της σημαίας. Το άγημα παρουσιάζει όπλα. Ο αξιωματικός χαιρετά και παίζεται ο Εθνικός Ύμνος. Όλοι οι παριστάμενοι εκεί και οι περαστικοί, όπως κι εγώ, σταθήκαμε σε στάση προσοχής. Αποδίδεις με αυτό τον τρόπο την τιμή στο ιερό μας σύμβολο, στη γαλανόλευκη σημαία μας. Τελειώνοντας η διαδικασία της υποστολής της σημαίας, οι διαβάτες συνεχίζουν το δρόμο τους, ενώ εγώ παρέμεινα από συνήθεια λίγο ακόμα. Τότε βλέπω τον νεαρό αξιωματικό να κατευθύνεται θυμωμένος προς ένα γεροδεμένο πλανόδιο καστανά και να τον ρωτά... - Γιατί δεν σηκώθηκες όρθιος, για να τιμήσεις τη σημαία μας; ∆εν έχεις φιλότιμο; Ο άνθρωπος έμεινε βουβός, εγώ παρακολουθούσα έντρομος και φοβερά συγκλονισμένος…. Μετά βλέπω τον καστανά να γίνεται 26

κόκκινος και άρχισε να τρέμει. Ήθελε να φωνάξει , αλλά βλέπω με έκπληξη ότι συγκρατείται, και σκύβοντας το κεφάλι του άρχισε να κλαίει με λυγμούς. Όμως συνέρχεται γρήγορα, σκουπίζει τα δάκρυά του και με πολλή δύναμη των χεριών του – αυτά ήταν γερά – στυλώνει το σώμα του δυνατά, σπρώχνει τον πάγκο του με τα κάστανα μπροστά και φωνάζει με όλη την ψυχή του, στον νεαρό αξιωματικό δυνατά: «Πώς να σηκωθώ, κύριε; Της τα έδωσα όλα της Πατρίδας και τα δυο», και σηκώνει τα μπατζάκια του παντελονιού, όπου φάνηκαν δυο πόδια κομμένα πάνω από τα γόνατα. Και ξαναρχίζει να κλαίει. Ο κόσμος, όπως κι εγώ, γύρω του κλαίει και χειροκροτεί, όμως περισσότερο από όλους κλαίει ο νεαρός αξιωματικός… Εκείνη τη στιγμή έγινε κάτι το αλησμόνητο, φοβερή σκηνή για Όσκαρ. Ο αξιωματικός σκύβει, αγκαλιάζει και φιλά τον καστανά, και στη συνέχεια στέκεται ευθυτενής μπροστά στον ήρωα και φέρνει το δεξί του χέρι στην άκρη του γείσου του πηλικίου του και τον χαιρετά στρατιωτικά. Του απονέμει «τας κεκανονισμένας τιμάς» που δεν μπόρεσε εκείνος τυπικά να αποδώσει στη σημαία μας, γιατί της χάρισε και τα δύο πόδια στα βορειοηπειρωτικά βουνά μας, για να μπορεί να κυματίζει σήμερα ψηλά η κυανόλευκη σημαία σε λεύτερη Πατρίδα. Και οι άλλοι, οι πολλοί να μπορούν να πηγαίνουν με γρήγορο βήμα στις ειρηνικές απασχολήσεις τους, χωρίς να γνωρίζουν ότι περνούν μπροστά από έναν ήρωα του αλβανικού μετώπου, τον Έλληνα ήρωα πολεμιστή, όποιο επάγγελμα και να έχει. Άλλοι δεν μιλούν, άλλοι όμως σκέπτονται. Γι΄αυτό οι νέες γενιές, εμείς, πρέπει να μάθουμε, να διδαχθούμε από την οικογένεια και το σχολείο για το Έπος του 1940. Για το καλό όλων μας, για το καλό της Πατρίδας μας». Συλλογική επιμέλεια και επεγεργασία πληροφοριών από τους μαθητές της ∆΄ τάξης 27

7. Η ΒΟΙΗΙΣ (ΚΑΡΛΑ) – ΜΙΑ ΛΙΜΝΗ ΕΝΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Eκπαιδευτική εκδρομή της ∆’ τάξης στο Μουσείο Λιμναίου πολιτισμού λίμνης Κάρλας στα Κανάλια» Την Παρασκευή 20 Νοεμβρίου οι μαθητές της ∆΄ τάξης συμμετείχαμε σε εκπαιδευτική εκδρομή στο Μουσείο Λιμναίου πολιτισμού λίμνης «Κάρλα» στο χωριό Κανάλια. Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τις συνθήκες ζωής των Καναλιωτών ψαράδων, να δούμε από κοντά τις καλύβες, τις βάρκες και τα εργαλεία του ψαρέματος καθώς και σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή τους αλλά και από την αποξήρανση της λίμνης Κάρλας. Επίσης, o κ. Χανιάς, εθελοντής του μουσείου, παρουσίασε αναλυτικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αποξήρανσης καθώς και τους λόγους που οδήγησαν στην κατασκευή του σημερινού ταμιευτήρα, που προς το παρόν εκτείνεται στο 1/7 της παλιάς λίμνης. Έπειτα, είχαμε χρόνο για να παίξουμε στη γραφική πλατεία του χωριού, κάτω από τα όμορφα φθινοπωρινά δέντρα. Η εκδρομή μας ολοκληρώθηκε με το προσκύνημα στον βυζαντινό ιερό ναό του Αγίου Νικολάου στα Κανάλια, όπου ο πατήρ Αθ. Σκοπιανός μας ξενάγησε με ζήλο και μας καθοδήγησε πνευματικά, κλείνοντας την εκδρομή μας με τον καλύτερο τρόπο!!! Επιστρέψαμε γεμάτοι νέες εικόνες, γνώσεις κι ενθουσιασμό! Έπειτα, οι μαθητές εργαστήκαμε με αφορμή τα ερεθίσματα που δεχθήκαμε στην εκδρομή και παρουσιάσαμε την ιστορία της λίμνης Κάρλας από την αρχαιότητα ως σήμερα, τις εντυπώσεις μας αλλά και την εικαστική ματιά μας για τις νέες παραστάσεις που αντικρίσαμε. 28

Η ιστορία της λίμνης Κάρλας H Βοιβηΐς ή Κάρλα άλλοτε λίμνη και μετά την αποξήρανσή της μια εύφορη πεδιάδα αποτελεί ένα φυσικό τοπίο όπου η ανθρώπινη παρουσία ήταν συνεχής και διαχρονική. Η λίμνη Βοιβηίδα (Φοίβη - Βοίβη), ή Κερκινίτις, ή Κάρλα, ή Κάρλα Σού, ή Κάρλα Γκιόλ, ο «Βάλτος» για τους ντόπιους, πορεύτηκε μαζί με τους παραλίμνιους ανθρώπους ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα Υμνήθηκε από τον Όμηρο, τον Πίνδαρο, τον Στράβωνα κ.α. Ο τόπος συνδέθηκε με τον θεό Απόλλωνα, το «Φοίβο», που στην περιοχή ερωτεύτηκε την όμορφη Κυρήνη, την καλλονή ∆άφνη και με την Κορωνίδα γέννησε το φημισμένο γιατρό της αρχαιότητας, Ασκληπιό. Απ’ την περιοχή της Κάρλας ξεκινούν για την Αργοναυτική εκστρατεία ο Άρμενος, ο Πρόθοος και ο Εύμηλος, ενώ η λίμνη ήταν πέρασμα ή καταφύγιο για πολλούς ημίθεους και ήρωες (Θησέας, Ηρακλής, Αμαζόνες) στην πορεία τους για τις διάφορες αποστολές τους. Η λίμνη αποξηράνθηκε το 1962, κυρίως για να μετατραπεί σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις αλλά και επειδή την εποχή εκείνη προκαλούσε πλημμύρες στις γύρω γεωργικές καλλιέργειες, ενώ ορισμένες βαλτώδεις εκτάσεις γύρω της προκαλούσαν την έντονη παρουσία κουνουπιών με συνέπεια την εξάπλωση μιας θανατηφόρας ασθένειας, της ελονοσίας. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι οι αρνητικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα της περιοχής ήταν μεγαλύτερες από το όφελος που προσέφερε η αποξήρανσή της. Έτσι, σήμερα γίνεται προσπάθεια για αναδημιουργία της λίμνης, που θα έχει μέγεθος 38.000 στρέμματα. Η αρχική λίμνη είχε μέγεθος 180- 195 χιλιάδες στρέμματα και το βάθος της έφτανε τα 4-6 μ. Τον ∆εκέμβριο του 2010 άρχισε η άντληση νερού από τον ποταμό Πηνειό, ενώ όταν τεθούν σε πλήρη λειτουργία τα πέντε αντλιοστάσια του Πηνειού θα τροφοδοτούν τη λίμνη με 14 κυβικά μέτρα νερού το δευτερόλεπτο. Το έργο αναμένεται να συμβάλλει μεταξύ άλλων στην αντιπλημμυρική προστασία, την αποκατάσταση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, την άρδευση 100.000 στρεμμάτων, την ενίσχυση της ύδρευσης της πόλης του Βόλου με 15 εκατ. κυβικά μέτρα νερού το χρόνο - το 50% των αναγκών της πόλης. Η ζωή στην Κάρλα Τα στοιχεία που συνθέτουν τον λιμναίο περιβάλλον της λίμνης Κάρλας και την νεότερη πολιτιστική κληρονομιά των ψαράδων στους παρακάρλιους οικισμούς αποτέλεσαν βιώματα πρωτόγνωρα. Στα νερά της λίμνης άκμασε ένας λιμναίος πολιτισμός που η αρχή του χάνεται στα βάθη του χρόνου και το τέλος του έρχεται το 1962 με την αποξήρανση της Κάρλας. 29

Για πολλές γενιές οι κάτοικοι της παραλίμνιας περιοχής ήταν αποκλειστικά ψαράδες και ζούσαν κυριολεκτικά στη αγκαλιά της λίμνης, μέσα σε καλύβες, για εννιά μήνες περίπου κάθε χρόνο. Επέστρεφαν στο χωριό την Κυριακή των Βαϊων, για να ξαναγυρίσουν και πάλι στη λίμνη το ∆εκαπενταύγουστο. Το ενδιάμεσο αυτό διάστημα, απαραίτητο για να αναπτυχθεί ο γόνος των ψαριών ονομαζόταν απεργία. Στην υδάτινη πολιτεία επικρατούσαν οι καλύβες, τα «καράβια» - οι πρωτότυπες χωρίς καρίνα βάρκες των ψαράδων της Κάρλας - οι ψαράδες, τα ψάρια, τα πουλιά και τα ραγάζια. Στην λίμνη ψάρευαν μόνο άντρες. Ψάρευαν παρέες-παρέες που λέγονταν ντουκιάνια και αποτελούνταν από 8-15 άτομα. Ξεκινούσαν με τις βάρκες που τις έλεγαν πλατσίδες ή καράβια να βρουν ένα μέρος γεμάτο καλάμια που το έλεγαν φουντάνι. Τις βάρκες τις κατασκεύαζαν οι ίδιοι. Το φουντάνι είναι το μέρος που θα ψάρευαν. Μ΄ ένα δρεπάνι έκοβαν τα καλάμια μέχρι τη μέση για να φτιάξουν τις καλύβες. Από το βουνό είχαν κουβαλήσει λεπτά ξύλα που έδεναν γύρω – γύρω τις καλύβες, σαν στεφάνια, τα λούρα. Οι καλύβες ήταν από καλάμια και ραγάζια. Στο πάνω μέρος της καλύβας έφτιαχναν ένα σταυρό για να ξέρουν οι άλλες ομάδες ότι το φουντάνι ήταν πιασμένο, καθώς επίσης και μια τρύπα για να βγαίνει ο καπνός από τη φωτιά τους. Στη βάση της καλύβας έμπηγαν πολλά ραγάζια. Στο κέντρο της καλύβας έβαζαν τετραγωνισμένες πλάκες και είχαν τη φωτιά τους όπου εκεί μαγείρευαν. Το φαγητό τους ήταν κυρίως ψάρι σούπα που το έφτιαχναν στην κακαβούλα. Γύρω από τη μεγάλη καλύβα υπήρχαν και μικρότερες για ύπνο. Έξω από τις καλύβες έμπηγαν ξύλα για να απλώνουν τα δίχτυα και να δένουν τις βάρκες τους. Τα δίχτυα τα έφτιαχναν οι γυναίκες στο χωριό. Το ψάρεμα γινόταν κυρίως με τα κατίκια, που ήταν παγίδες με καλάμια μέσα στη λίμνη. Τα ψάρια τα μάζευαν με μεγάλες απόχες. Υπήρχαν και ψαράδες που δεν ψάρευαν στο φουντάνι αλλά στο γυαλί, το καθαρό μέρος της λίμνης, με δίχτυα και λέγονταν απλαδάρηδες. Οι σκαλιάρηδες ήταν οι πωλητές των ψαριών που πήγαιναν στο παζάρι και τα πουλούσαν στους εμπόρους. Ψάρια (τα λεγόμενα καρλίσια) έτρωγαν στο Βόλο, στη Λάρισα, στα Τρίκαλα και στην Κοζάνη Οι Καναλιώτες ψαράδες ζούσαν μέσα στη λίμνη περίπου έξι μήνες. 30

Στα Κανάλια, μετά την αποξήρανση της λίμνης, ποσοστό 30% των κατοίκων μετανάστευσε στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στο εξωτερικό. Το δρόμο της μετανάστευσης πήραν κυρίως οι νεότεροι σε ηλικία ψαράδες. Το 40% στράφηκε στη γεωργία. Ένα άλλο ποσοστό 20% έγιναν βιομηχανικοί εργάτες στο Βόλο και το υπόλοιπο 10% ασχολείται με την κτηνοτροφία. Ο Ήταυρος ή ο μπουγάς του βάλτου ∆εμένο με μύθους και θρύλους αιώνων, ιδιαίτερα στην περιοχή της Κάρλας, είναι το πτηνό Ήταυρος. Πρόκειται για ένα είδος ερωδιού, ο Ήταυρος Αστερίας, κρυφό συνήθως από τους ανθρώπους και με παράξενη φωνή που αποτέλεσε αφορμή για μύθους και θρύλους σε όλους του υγροτόπους της χώρας, αλλά και στην περιοχή της Κάρλας. Η φωνή του είναι βραχνή και ακούγεται το χάραμα ή το σούρουπο. Είναι χαμηλόσυχνη και γι΄ αυτό ακούγεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων. Εκπνέει σαν απόμακρη κόρνα πλοίου και τροφοδοτεί θρύλους και παραμύθια. Τον αποκαλούν το «θεριό του βάλτου» λόγω του απόμακρου μουγκρίσματός του που δεν εντοπίζεται εύκολα. Η φωνή του αλλά και ο βιότοπός του αποτέλεσαν τη βάση για τις ονομασίες που του έχουν αποδοθεί, Botaurus από το «Βους» και «Ταύρος». Το άλλο του όνομα είναι τρανομουγκάνα, που εμπνέεται από τη φωνή του, η οποία μοιάζει με μουγκανητό και ακούγεται δυνατά, μακριά. Το χαρακτηριστικό της φωνής του είναι οι κραυγές που μοιάζουν με το μουγκρητό του βοδιού. Αυτό το μικρό πτηνό ήταν η αιτία του υπόκωφου θορύβου που άκουγαν τόσο συχνά οι κάτοικοι γύρω από τις λίμνες της Ελλάδας και το είχαν μυθοποιήσει δίνοντάς του θρυλικές διαστάσεις. Εντυπώσεις από την εκπαιδευτική επίσκεψη στο μουσείο Λιμναίου Πολιτισμού Το Μουσείο Λιμναίου Πολιτισμού Κάρλας βρίσκεται στο ∆υτικό ∆ιαμέρισμα Καναλίων του ∆. Κάρλας, 25 περίπου χλμ. Β∆ της πόλης του Βόλου. Από το Βόλο δυο διαδρομές μπορεί ν’ ακολουθήσει κανείς με προορισμό τα Κανάλια. Η μία, η πιο ορεινή, μέσω Ν. ΙωνίαςΜελισσάτικων- Γλαφυρών- Κερασιάς. Η άλλη, η πεδινή, από τον εθνικό δρόμο που οδηγεί στη Λάρισα, με στροφή δεξιά στο ύψος του εργοστασίου Αρμάτων (ΠΕΒ)- πριν το Βελεστίνο, σημείο που απέχει απ’ τα Κανάλια 18 χλμ. περίπου. Η επίσκεψη εκεί ήταν μια μοναδική ευκαιρία να 31

δούμε από κοντά όσα είχαμε μάθει στην τάξη μας. Κάθε έκθεμα συμπλήρωνε το παζλ της Κάρλας και μας βοηθούσε να καταλάβουμε τη ζωή των προγόνων μας, που διαφέρει τόσο πολύ από τη δική μας ενώ απέχει ελάχιστα χρονικά από το σήμερα. Όσο βρισκόμασταν στο μουσείο, νιώθαμε σαν να ζούσαμε κι εμείς μαζί με τους ψαράδες και κοπιάζαμε για να βγάλουμε όσα περισσότερα ψάρια γινόταν, ώστε να ζήσουμε την οικογένειά μας. Επίσης, θαυμάσαμε τη σημερινή προσπάθεια αναδημιουργίας του ταμιευτήρα και το πάθος των ανθρώπων του μουσείου που με θέρμη μας υποδέχθηκαν, μας ξενάγησαν και ζωντάνεψαν στα μάτια μας την ιστορία της Κάρλας. Κάρλα μου, λίμνη όμορφη! Κάρλα μου, λίμνη όμορφη που σ’ έχουνε ξεράνει τον τόπο που μας άφησες για τίποτα δεν κάνει. Να ξαναγίνεις θα΄ θελα οι γλάροι να πετάξουν και οι ψαράδες οι παλιοί καλύβες να σου φτιάξουν. Κρύοι βοριάδες να φυσούν τον κόσμο να χαλάνε και οι ψαράδες τη ζεστή τη σούπα τους να φάνε. Ξεράθηκες και χάθηκαν τα ψάρια τα παπιά σου που έθρεψες στην κατοχή τα νηστικά παιδιά σου. Του Σωκράτη Ζιώγα Συλλογική επιμέλεια και επεγεργασία πληροφοριών από τους μαθητές της ∆΄ τάξης

8. ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ... Έναυσμα για την ενασχόληση των μαθητών της Στ’ τάξης του ∆ημοτικού με το συγκεκριμένο θέμα δόθηκε από την ενότητα ητα στο γλωσσικό μάθημα, με τίτλο «Το άγαλμα που κρύωνε» και από α τα πρόσφατα γεγονότα των προσφύγων που πρωταγωνιστούν ύν ν σε όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. «Το άγαλμα που κρύωνε», το μικρό προσφυγάκι όπωςς αναφέρει ο συγγραφέας, ξεριζώθηκε από την πατρίδα του, τη η Μ. Ασία, και βρέθηκε στο Εθνικό Μουσείο των Αθηνών. Στο λολ γοτεχνικό βιβλίο με τον ομώνυμο τίτλο ο συγγραφέας με ε πολύ όμορφο τρόπο περνά στα παιδιά τις δυσκολίες προσαρμογής του στη νέα πατρίδα και στο νέο περιβάλλον. Ο λόγος που κρύωνε δεν ήταν άλλος παρά η αθεράπευτη νοσταλγία του για τη χαμένη πατρίδα. Η επικαιρότητα μάς οδηγεί στα κύματα των προσφύγων που χτυπούν την πόρτα της πατρίδας μας. Οι άνθρωποι αυτοί προέρχονται από χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση και θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους, προκειμένου να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να βρεθούν σε ασφαλείς χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Πολλές φορές, όμως, το ταξίδι τους στη νέα πατρίδα δεν έχει αίσιο τέλος και η Μεσόγειος θάλασσα γίνεται ο υγρός τάφος τους. Οι πρόσφυγες είναι τα θύματα του πολέμου και το μεγάλο αυτό ζήτημα θα έπρεπε, πριν πολλά χρόνια, να απασχολήσει όλες τις χώρες του κόσμου και κυρίως τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η λύση βέβαια είναι προφανής, απλή και λογική. Οι μαθητές μας προβληματίστηκαν και συνειδητοποίησαν πως οι μεγάλοι της γης πρέπει επιτέλους να σταματήσουν τους πολέμους και να επικρατήσει η ειρήνη και η αλληλεγγύη στους λαούς. Ο ελληνικός λαός, ο οποίος έζησε την προσφυγιά με τον πιο σκληρό τρόπο και μέσα στην οικονομική κρίση που βιώνει, για μια ακόμη φορά δί33

νει μαθήματα ανθρωπιάς που συγκινούν ολόκληρο τον κόσμο. Στέκεται στο πλευρό των προσφύγων, προσφέροντας κάθε είδους βοήθεια, προκειμένου η προσωρινή παραμονή τους στη χώρα μας να γίνει υποφερτή. Οι μαθητές μας ευαισθητοποιήθηκαν και προσπάθησαν να νιώσουν και οι ίδιοι προσφυγόπουλα που ζουν τον ξεριζωμό από την πατρίδα τους εκφράζοντας τα συναισθήματά τους, αφού εμπνεύστηκαν από την ελληνική ιστορία και πιο συγκεκριμένα από τον ξεριζωμό των Ελλήνων κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. «Είμαι ένα προσφυγάκι από τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Αφηγούμαι τα βιώματα, τα συναισθήματα και τις σκέψεις μου». Πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη του 1922. Έχουμε φύγει πια μακριά από την πατρίδα, τη Μικρασία μας.. ∆εν αντέχω αυτό που μου συμβαίνει! Κοιμάμαι μήπως και αυτό που ζω είναι ένα όνειρο. Ονειρεύομαι να παίζω στο σπίτι μου, στη Σμύρνη. Κάποια στιγμή ξυπνάω και βρίσκομαι μέσα στη βάρκα. ∆υστυχώς αυτό δεν είναι όνειρο, είναι η πραγματικότητα, η αλήθεια. ∆εν το αντέχω.. Μαζί με την οικογένειά μου και το αρκουδάκι μου ταξιδεύουμε στο Αιγαίο. Τι άραγε να μας περιμένει; Πού θα πάμε; Πώς θα ζήσουμε; ∆άκρυα κυλούν στο πρόσωπό μου. Αρχίζω να νιώθω τον ξεριζωμό… Μαρία Αγορογιάννη, ΣΤ’ 1

Η μητέρα πήρε το μικρό κλειδί της πόρτας και κλείδωσε. Έβαλε και το σίδερο για περισσότερη ασφάλεια. Μα, δεν τα καταφέραμε. Οι Τούρκοι εισέβαλαν και στο δικό μας σπίτι . Πρώτα – πρώτα πήραν τον πατέρα . Πριν αρπάξουν κι εμάς η μητέρα πήρε λίγα φαγώσιμα για τον δρόμο και λίγα ρούχα. Τα τύλιξε όλα σ’ έναν μπόγο και φύγαμε…Καθώς φεύγαμε, αντίκρισα για τελευταία φορά το σπίτι μου, αν και μέσα μου είχα την ελπίδα πως κάποτε θα ξαναγυρίζαμε. Αλλά και να γυρίζαμε…. θα ήταν άραγε δικό μας ; Μας τραβολογούσαν στα σοκάκια της Σμύρνης, που είχαν βαφτεί με το αίμα των συμπατριωτών μας. Όλα τα σπίτια ήταν έρημα . Τότε έσκυψα και πήρα από το έδαφος ένα μικρό βοτσαλάκι, πολύτιμο ενθύμιο, από την αγαπημένη μου πατρίδα, τη Σμύρνη. Νοικοκυραίοι άνθρωποι και μέσα σε μια κυριακάτικη μέρα …πώς άλλαξαν όλα . Αχ πατρίδα μου γλυκιά, θα σ’ έχω πάντα στην καρδιά μου! Μαρία - Βασιλική Αλεξίου, ΣΤ’1

Ξυπνώ χαράματα από τη μυρωδιά του καπνού. Πετάγομαι απ’ το κρεβάτι. Κοιτώ έξω και τι να δω; Φωτιά! Η Σμύρνη καιγόταν! Φωνές, ουρλιαχτά και οικογένειες να τρέχουν στο λιμάνι για να σωθούν. Οι βάρκες βούλιαζαν από το βάρος. Γρήγορα κατάλαβα πως γι’ αυτό έφταιγαν οι Τούρκοι. Ξύπνησα τα αδέρφια μου και τρέξαμε στο δωμάτιο των γονιών μας. Αναστατωμένοι κι εκείνοι σηκώθηκαν, μας πήραν μαζί τους και κρατώντας τρεις μπόγους με ρούχα και κάποια αντικείμενα που αγαπούσαν, φύγαμε. Στο λιμάνι γινόταν κοσμοχαλασιά. Για να μπούμε στη βάρκα, βραχήκαμε μέχρι τη μέση. Για μια τελευταία φορά είδα τη Σμύρνη στις φλόγες και το σπίτι μας να καίγεται. Τα μάτια μου βούρκωσαν και ξέσπασα σε λυγμούς. Σοφία Αναγνωστοπούλου, ΣΤ’1

Μόλις αντιλήφθηκα τη φωτιά ένιωσα ένα απότομο τράνταγμα στην καρδιά μου. Γεμάτος απορία και φόβο έβλεπα όλη τη Σμύρνη να καίγεται και τον κόσμο αναστατωμένο να τρέχει να μπει σε βάρκες, καράβια, ό,τι υπήρχε στο λιμάνι, για να σωθεί. Ήταν σκηνές ανείπωτου πόνου… Αθανάσιος Αργυρίου, ΣΤ’1

Τρέχοντας να σωθούμε με τη μητέρα μου νιώθω ένα άγριο χέρι να πιάνει τον ώμο μου και να με τραβάει πίσω. Φώναξα με όλη μου τη δύναμη και προσπάθησα να ξεφύγω αλλά δεν τα κατάφερα. Κι όπως με τραβούσε ο Τούρκος από τον ώμο έβλεπα τη μητέρα μου να σπαράζει από τον πόνο. Τότε, ενώ περνούσαμε μ μπροστά από ένα εκκλησάκι, έκανα τον σταυρό μου και σαν από θαύμα ο Τούρκος σ σκόνταψε, έπεσε κάτω και κατάφερα να σ διαφύγω. Έτρεξα προς το λιμάνι και πήδ δηξα στην πρώτη βάρκα που βρήκα μπροδ στά μου. Ένιωθα τόση λύπη και τόσο φόβο. Ποιος ξέρει τι θα συναντήσουμε εκεί που θα πάμε… ∆ημοσθένης Βαρνάς, ΣΤ’1

Ήταν τέλη Αυγούστου 1922 , η θλιβερή καταστροφή. Ακούγονταν φωνές «φωτιά, φωτιά», καιγόταν ολόκληρη η Σμύρνη. Μια θλιβερή καταστροφή με πολλές συνέπειες για όλους μας. Όλοι τρέχαμε να γλιτώσουμε. Να σώσουμε ό,τι μπορούσαμε. Προσπαθούσαμε να μείνουμε με τους γονείς μας και τα 35

αδέρφια μας. Το μόνο που αντικρίζαμε ήταν ένα τεράστιο σύννεφο καπνού. Γίνονταν λεηλασίες και ξεριζωμοί από τα σπίτια μας. Παντού επικρατούσε θλίψη και πόνος. Η θάλασσα γύρω μας ήταν βαμμένη κόκκινη. Μια εικόνα που θα έμενε στο μυαλό μας για πάντα… Ροδάνθη - Ιωάννα Βλάχου, ΣΤ’1

Κοιμόμουν και ξαφνικά άκουσα έναν θόρυβο. Σηκώθηκα γρήγορα και κατευθύνθηκα προς την εξώπορτα. Έριξα μια γρήγορη ματιά γύρω μου για να αντικρίσω τον πατέρα μου να είναι κάτω στο πάτωμα και το παράθυρο απέναντί του ορθάνοιχτο. Κοίταξα έξω και είδα στρατιώτες να κάνουν εφόδους σε διάφορα σπίτια. Ξαφνικά ένα χέρι με πήρε και με έσυρε βίαια. Στην αρχή φοβήθηκα αλλά μετά συνειδητοποίησα ότι ο πατέρας του καλύτερου φίλου μου, του Επαμεινώνδα, ήταν αυτός που με κρατούσε. Με πήρε σε ένα καράβι, μαζί με τον γιο του, και βάλαμε πλώρη για τα νησιά του Αιγαίου. Βασίλειος Βολιώτης, ΣΤ’1

Η καρδιά μου ξεριζώνεται, η ψυχή μου πονάει. Εκείνο το βράδυ, η θάλασσα από μπλε είχε γίνει πορτοκαλί εξαιτίας της φωτιάς. Εμείς ήμασταν από τους τυχερούς που περάσαμε απέναντι στο Αιγαίο αλλά ήμουν πολύ λυπημένη. Με την εγκατάστασή μας στην Ελλάδα, τίποτα δεν ήταν εύκολο. Χωρίς τον μικρό μου αδερφό, που χάσαμε πάνω στον ξεριζωμό και με δυο κουβέρτες ήμασταν πια πρόσφυγες. Όλα άλλαξαν μέσα σ’ ένα βράδυ! ∆εν μπορώ να περιγράψω τον πόνο μου με λέξεις… Σμαράγδα Βουλγαράκη, ΣΤ’1

Μια στιγμή ακούω ότι σε λίγες ώρες φτάνουμε στην Ελλάδα. Με πήρε ο ύπνος κι όταν ξύπνησα είχαμε φτάσει στη Λέσβο. Χαιρόμασταν τόσο πολύ, καθώς αποβιβαζόμασταν.. Βέβαια τα προβλήματα ξεκίνησαν όταν αρχίσαμε να ψάχνουμε σπίτι να μείνουμε. Παντού μας έλεγαν πως δε δέχονταν πρόσφυγες και πως δεν ήθελαν μπλεξίματα. Μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα αρχίσαμε να προσαρμοζόμαστε στο νησί… Άννα - Μαρία Γαλατσίδα, ΣΤ’1

Τέλη Αυγούστου του 1922. Ήταν η τραγική μέρα που έχασα το σπίτι μου κι αυτό με στενοχώρησε πάρα πολύ. Αναγκαστήκαμε κι εμείς να φύγουμε, να 36

ταξιδέψουμε μέσα από το Αιγαίο και να κατοικήσουμε στην Ελλάδα. Μετά από ένα δύσκολο και πολύωρο ταξίδι καταφέραμε να φτάσουμε στην Αθήνα. Στην αρχή δυσκολευτήκαμε πολύ να προσαρμοστούμε. Τελικά, γίναμε φίλοι με μια κυρία που συναντήσαμε στον δρόμο και ήταν αυτή που μας βοήθησε πολύ να προσαρμοστούμε στη νέα μας πόλη. Αργότερα, στο σπίτι που αποκτήσαμε, έμεινε και η κυρία μαζί μας και έτσι ξεκινήσαμε μια καινούρια ζωή. Χαράλαμπος Γερμανός, ΣΤ’1

…Ξαφνικά ακούω έναν κρότο! «Γρήγορα, γρήγορα, βγείτε όλοι έξω!», ακούω τη μαμά μου να φωνάζει. ∆εν ήξερα τι να πρωτοπάρω μαζί μου. Η φωτιά σιγά -σιγά έκαιγε τα πάντα γύρω της. Άνθρωποι έτρεχαν παντού πανικόβλητοι. Η μητέρα μου με πήρε γρήγορα από το χέρι και χωρίς να το καταλάβω βρέθηκα μέσα σε μια βάρκα. Το θέαμα ήταν τρομακτικό. Άνθρωποι έπεφταν από τις βάρκες, βάρκες βούλιαζαν από το βάρος. Μάτωνε η ψυχή μου. Σκεφτόμουν πως ίσως δε θα ξαναέβλεπα τους φίλους μου, την πατρίδα μου… Χαριτίνη Γκιτέρσου, ΣΤ’1

Φεύγοντας από το λιμάνι έβλεπα την αγαπημένη μου Σμύρνη να καίγεται, να καταστρέφεται, να χάνεται. Πάει το σπίτι μας, πάει η ζωή μας… Το ταξίδι ήταν δύσκολο. Μετά από θαλασσοταραχές και κακουχίες καταφέραμε να φτάσουμε στην Αθήνα, όπου όλοι μας κοιτούσαν λες και ήμασταν ξένοι. Όλοι από την ίδια μάνα βγήκαμε, από την Ελλάδα! Αχ Σμύρνη μου, μαργαριτάρι της ανατολής πότε θα σε ξαναδώ.. Μαρία - Ελένη Γκουγκουστάμου, ΣΤ’1

Φωνές, φωτιές, σφαγές, κλάματα. Οι μανάδες με τα μωρά τους δεν ήξεραν τι να κάνουν. Ήμασταν οχτώ αδέρφια. Τα τρία είχαν φύγει με τη μητέρα μου με άλλη βάρκα κι εμείς οι υπόλοιποι ήμασταν μόνοι μας. Ακόμη θυμάμαι τα σπαρακτικά λόγια της μάνας μου « Τα παιδιά μου, αφήστε με!». Το μόνο βάλσαμο στον πόνο μου ήταν όταν αντίκρισα τη γιαγιά και τον παππού μου μέσα στη βάρκα μας. Εκεί είδα το χέρι του παππού μου, όπου ήταν σφιγμένο και όταν τον ρώτησα τι κρατούσε, μου απάντησε με συγκίνηση: «Λίγο χώμα ελληνικό!» Θεανώ Γρηγορίου, ΣΤ’1 37

Τρέχαμε με την οικογένειά μου προς το λιμάνι. Πρώτη φορά έβλεπα τόσο θλιβερή εικόνα. Η Σμύρνη καιγόταν. Η μαμά μού έκανε νόημα να προχωρήσω μπροστά. Όλοι σπρωχνόντουσαν για το ποιος θα μπει σε μία βάρκα. Εγώ κατάφερα να μπω και αρχίσαμε να πλέουμε στο Αιγαίο. Μετά από εφτά ώρες μάχης με τη θάλασσα έφτασα στον Πειραιά. Εκεί στην παραλία είχαν κατασκηνώσει χιλιάδες πρόσφυγες. Έψαχνα κάθε μέρα μήπως βρω κάποιον δικό μου αλλά τίποτα. Μετά από έξι μέρες φρίκης συνάντησα την αδερφή μου και τους γονείς μου. Θεοδώρα ∆ημοβέλη, ΣΤ’1

Την ώρα που ξέσπασε η φωτιά στη Σμύρνη ήμουν με έναν φίλο μου. Πάνω στην αναταραχή και στον φόβο μας προλάβαμε και πήραμε από λίγα ρούχα ο καθένας. Τρέχοντας προς το λιμάνι, όπου πήγαινε ο περισσότερος κόσμος, διαπιστώσαμε πως χάσαμε τους γονείς μας. Απελπιστήκαμε, κλαίγαμε, δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Τελικά, φτάσαμε στο λιμάνι κι ενώ η τελευταία βάρκα μόλις άρχισε να φεύγει, πηδήξαμε στη θάλασσα αψηφώντας τους Τούρκους που βρίσκονταν στην αποβάθρα. Με τη βοήθεια του Θεού καταφέραμε να επιβιβαστούμε. Το ταξίδι στο άγνωστο ξεκινούσε… Ελευθέριος-Γεώργιος ∆ημοβέλης, ΣΤ’1

Αύγουστος του 1922, βράδυ! Έτρωγα την ωραία σούπα της μαμάς όταν ξαφνικά άκουσα έναν δυνατό θόρυβο. Το σπίτι μας καιγόταν. Έξω χιλιάδες άνθρωποι έτρεχαν πανικόβλητοι εδώ κι εκεί. Τρομοκρατήθηκα , φώναξα τη μαμά μου και αφού πήραμε λίγα ρούχα, χρυσαφικά και όσα χρήματα είχαμε, φύγαμε για το λιμάνι. ∆υστυχώς τον μπαμπά τον είχαν πιάσει αιχμάλωτο οι Τούρκοι. Όλοι κλαίγαμε γιατί φοβόμασταν πως δε θα τον ξαναδούμε ποτέ. Μπήκαμε γρήγορα σε μια βάρκα μαζί με άλλες ταλαιπωρημένες οικογένειες και ένας καλός κύριος μας οδήγησε στην Ικαρία. Αθανάσιος Ζαχόπουλος, ΣΤ’1

29 Αυγούστου 1922. Οι Τούρκοι πυρπολούν τη Σμύρνη. Ευτυχώς ο πατέρας μου ήταν έμπορος με δικό του καΐκι κι είχε προνοήσει για μια ενδεχόμενη καταστροφή, βάζοντας μέσα στο καΐκι του τα χρήματα που κέρδιζε 38

από τη δουλειά του. Έτσι, τα καταφέραμε και φύγαμε. Έβλεπα την πατρίδα μου να καίγεται μέσα στις φλόγες, ανθρώπους να σκοτώνονται και να βάφουν με το αίμα τους κόκκινη τη θάλασσα. Όλο το βράδυ δεν μπόρεσα να κλείσω μάτι. Το μόνο που έκανα ήταν να προσεύχομαι στον Θεό να κρατάει την οικογένειά μου ασφαλή και να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Βάιος - Κωνσταντίνος Κακαές, ΣΤ’1

Μετά από άλλη μια μαρτυρική εβδομάδα κούρασης φτάναμε επιτέλους στον προορισμό μας, στην Αθήνα. Εκεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα μέναμε στον δρόμο κυριολεκτικά σαν ζητιάνοι ζητώντας από τους περαστικούς βοήθεια. Όλοι όμως μας αντιμετώπιζαν με καχυποψία και αδιαφορία. Μετά από πολλές ταλαιπωρίες καταλήξαμε σε κάποιο σχολείο, όπου μαζί με άλλους πρόσφυγες, μείναμε για μια εβδομάδα. Τελικά, αργότερα, με σκληρή δουλειά και κάτω από δύσκολες συνθήκες, καταφέραμε να βάλουμε ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας σε μια απομακρυσμένη και φτωχική περιοχή Έτσι σιγά-σιγά με ανοιχτές πληγές και ζωντανές αναμνήσεις από τη χαμένη μας πατρίδα, προσπαθήσαμε να κάνουμε μια καινούρια αρχή. Πανδώρα - Μαρία Καλλιμάνη, ΣΤ’1

Γέρνω το κεφάλι μου προς το μπαλκόνι της γειτόνισσας και ακούω πως οι Τούρκοι πάτησαν το πόδι τους στη Σμύρνη!. Εκείνη τη στιγμή κρατώντας λίγα ρούχα στα χέρια μας αρχίσαμε να τρέχουμε προς το λιμάνι. Ο πατέρας με το θείο μου πιάστηκαν αιχμάλωτοι Εκεί που οι πέντε μας περνούσαμε τα στενά δρομάκια της Σμύρνης άλλα δυο βήματα μάς ακολουθούσαν. Ήταν ένα φοβισμένο μικρό παιδάκι το οποίο καθησύχασε η θεία μου λέγοντάς του «Μη φοβάσαι, θα σε πάρουμε μαζί μας!», όπως και κάναμε. Όμως, με το που φτάσαμε στο λιμάνι και είδαμε την κοσμοχαλασιά, η γιαγιά μου δεν άντεξε. Έμεινε να «ξεκουραστεί» στα λημέρια της. Με δάκρυα στα μάτια μπαίναμε στις βάρκες. Αποχωριζόμασταν άλλο ένα πολυαγαπημένο πρόσωπο της ζωής μου… Κλειώ - Ανθή Καλογεροπούλου, ΣΤ’1

Ακόμη θυμάμαι πώς έπιασαν οι Τούρκοι τον πατέρα μου, ενώ φεύγαμε από το σπίτι μας που καιγόταν. Τον οδήγησαν αιχμάλωτο στα τάγματα εργασίας. Τρέχαμε με τον παππού και τη γιαγιά να πάρουμε την πρώτη βάρκα που θα βρίσκαμε στο λιμάνι. Ήμασταν τυχεροί και τελικά μπήκαμε σε μία. Το 39

Αιγαίο ήταν κατακόκκινο αλλά όχι εξαιτίας του ηλιοβασιλέματος αυτή τη φορά. Η νύχτα δεν περνούσε με τίποτα, η ψυχή μου ήταν στο σπιτάκι μου, στην αγκαλιά του μπαμπά μου και στην ανησυχία της μητέρας μου για τα μαθήματα. Τώρα εκτιμώ ό,τι είχα. ….Με αγάπη, ο άγνωστος και παντοτινός στην ψυχή Σμυρνιώτης. Παναγιώτης Μαγουλιώτης, ΣΤ’1

Στη Σμύρνη, εδώ και καιρό ακούγαμε ότι οι Τούρκοι αγρίεψαν. Αυτό μας τρόμαζε όλους και μας ετοίμαζε για κάτι κακό. Κι αυτό έγινε. Ένα απόγευμα, όταν γυρίζαμε με τον πατέρα μου από το ψάρεμα, ακούσαμε ποδοβολητά. Οι Τούρκοι είχαν μπει στη Σμύρνη. Μας έπιασε πανικός. Ο πατέρας μου, πιο ψύχραιμος, μου φώναξε να προσέχω το καΐκι και να το ετοιμάσω για ταξίδι. Εκείνος έτρεξε να πάρει τη μητέρα με τις δύο μικρότερες αδερφές μου. Αγωνία και φόβος πέρασε από όλο μου το σώμα. Τι θα γινόταν άραγε; Θα προλάβουμε να φύγουμε όλοι μαζί; Θα γυρίσει ο πατέρας; Αν μείνω μόνος; Και η μητέρα; Μήπως πάθει κάτι; Αμήχανα ετοίμαζα το καΐκι. Η σκέψη μου όμως πήγαινε στις τελευταίες κουβέντες του πατέρα που μου έλεγε καθώς έφευγε: «Τώρα γίνεσαι άνδρας! Στάσου δυνατός.» Έπρεπε να μείνω όρθιος. Να στηρίξω τις αδερφές μου. «Ω, Θεέ μου, σώσε την οικογένειά μου, σώσε τη Σμύρνη μας!». Στυλιανός Μπουμπούλης, ΣΤ’1

Έτρεχα να προλάβω να μπω στις βάρκες. Ορκίστηκα ότι θα τους εκδικηθώ τους ζεϊμπέκηδες, βλέποντας τη Σμύρνη στις φλόγες. Την επόμενη μέρα βρέθηκα στο λιμάνι του Πειραιά. Έκλαιγα για τους δικούς μου. Ζητιάνευα στους δρόμους και έψαχνα να βρω στέγη. Έτσι, γνώρισα ένα καλόκαρδο ηλικιωμένο ζευγάρι που με δέχτηκε στο σπίτι τους. Τους διηγήθηκα τις τρομερές κακουχίες που βίωσα και μου επέτρεψαν να μείνω. Τους ευχαρίστησα κι ένα δάκρυ ανακούφισης κύλησε στο μελανό μάγουλό μου. Αυτοί οι καλοκάγαθοι άνθρωποι έγιναν ουσιαστικά η καινούρια μου οικογένεια. Ήταν η πιο τυχερή στιγμή στη μέχρι τώρα ταλανισμένη ζωή μου. Βέβαια, δεν έπαψαν ποτέ να βομβαρδίζουν το μυαλό μου οι εικόνες της οικογένειάς μου και κυρίευαν κάθε βράδυ τα όνειρα μου. ∆εν ήξερα αν ζούσαν ή αν πέθαναν οι γονείς μου και ο μικρός μου αδερφός. ∆ημήτριος Τριψάνας, ΣΤ’1 , Υπ. ∆ασκάλα: Βασιλική Κουτσοκέρα 40

Πρέπει να γράψω κάτι από τον Χάρη και τη Σωτηρία!!!! Οι μέρες κυλούσαν ήρεμα. Το όραμα της Ελλάδας θα ολοκληρωνόταν. Η Ελλάδα θα μεγάλωνε, θα γινόταν η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Οι γονείς μου ήταν τόσο χαρούμενοι. Όλος ο κόσμος ήταν. Γεώργιος Λιακατάς, ΣΤ’2

Ήταν πρωί, 27 Αυγούστου 1922. ΟΙ Τούρκοι επιτέθηκαν πρώτα στην αρμένικη συνοικία και μετά στην ελληνική. Όλοι έτρεχαν προς το λιμάνι πανικόβλητοι και φοβισμένοι. Πολλοί δεν προλάβαιναν και καίγονταν μέσα στα σπίτια τους. Άλλοι προσπαθούσαν να ανέβουν στη βάρκα. Άλλοι πάλι πλήρωναν, για να ανέβουν, όμως οι πιο χεροδύναμοι τους έπαιρναν τις θέσεις. Αλέξανδρος Ντακούλας, ΣΤ’2

Έπρεπε κι εμείς να φύγουμε. Ήρθαν οι Ζεϊμπέκηδες. Φοβόμουν. Ό,τι είχαμε ί και προλάβει να πάρουμε ήταν μια εικόνα της Παναγίας φύγαμε. ∆εν μπορούσα να σκεφτώ τίποτα άλλο εκτός του ότι άφησα το σπίτι μου, τα όνειρά μου και μαζί με αυτά κι ένα μεγάλο κομμάτι από την ψυχή μου. Θεοδώρα Σούρλα, ΣΤ’2

Άρχισα να τρέχω νιώθοντας απόγνωση, διότι δεν έβρισκα τους γονείς μου και φόβο για το τι θα συμβεί στη συνέχεια. Μέσα σε λίγα λεπτά έφτασα στην προκυμαία. Αυτό που αντίκρισα θα μείνει ανεξίτηλο μέσα στην ψυχή μου. Εκεί αντίκρισα ένα πλήθος ανθρώπων που ούρλιαζαν απελπισμένοι και ο ένας ποδοπατούσε τον άλλον στην κυριολεξία προσπαθώντας να μπουν μέσα στις λιγοστές βάρκες που είχαν αράξει στο λιμάνι. Χαρίλαος Παπαδόπουλος, ΣΤ’2

Καθώς τρέχαμε, ρίξαμε μια ματιά πίσω, για να δούμε μια τελευταία φορά το αγαπημένο μας σπίτι και το είδαμε να καίγεται. Ήμασταν όλοι πάρα πολύ στενοχωρημένοι που μπροστά στα μάτια μας καιγόταν το σπίτι που ζούσαμε από μικρά παιδιά, που περάσαμε τόσες όμορφες στιγμές μαζί. Αυτό το σπίτι καιγόταν μαζί με όλες μας τις αναμνήσεις και τ’ όνειρά μας. Όσα όνειρα δεν κάηκαν, ήρθαν μαζί μας ταξιδεύοντας στο Αιγαίο. Χριστίνα Νεκταρία Λιακατά Στ’2

Καθώς η βάρκα απομακρυνόταν από το λιμάνι, βλέπαμε τη Σμύρνη να καίγεται. Ο ουρανός ήταν κατάμαυρος 41

από τον καπνό αλλά το ίδιο και οι ψυχές μας, επειδή δεν ξέραμε τι είχε απογίνει ο μπαμπάς μου και ο αδερφός μου. Σωτηρία Γκέκα, ΣΤ’2

Τα μάτια μου έμεναν καρφωμένα πίσω, στην Σμύρνη προσπαθώντας να διακρίνω κάπου τους γονείς μου, αλλά δεν τα κατάφερα. Ήμουν τόσο στενοχωρημένη. ∆εν έφευγε από το μυαλό μου ότι η πατρίδα όπου ζούσα και αγάπησα χάθηκε για πάντα. Μαρία Βουμπάρη, ΣΤ’2

Τα όνειρά μου γκρεμίστηκαν. Η Σμύρνη, η πατρίδα που τόσο αγάπησα όλα τα χρόνια της ζωής μου είχε πλέον παραδοθεί στις φλόγες του πολέμου. Το θέαμα ήταν φρικιαστικό. Οι καρδιές όλων μας ήταν και αυτές μαύρες από το αιμάτινο ποτάμι της κόλασης που διαβήκαμε. Τίποτα πια δε θα ήταν ίδιο. Έλλη Χρονοπούλου, ΣΤ’2

Είχε βραδιάσει και ακόμη δεν πιάσαμε στεριά. Νύσταζα πολύ αλλά ο μεγάλος μου αδερφός δεν ήθελε να κοιμηθεί, γιατί δεν ήξερε αν αύριο θα είμαστε όλη η οικογένεια μαζί. Με πήρε ο ύπνος στη βάρκα. Ηρακλής Νικόπουλος, ΣΤ’2

Μόλις φτάσαμε στο λιμάνι, αντικρίσαμε μια μεγάλη λαοθάλασσα. Ο πατέρας κατάφερε και βρήκε ένα βαρκάκι και ανεβήκαμε όλοι μαζί, για να φύγουμε. Ο βαρκάρης μας είπε ότι ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος σκοτώθηκε από τους Τούρκους. Όλοι δακρύσαμε και προσευχηθήκαμε για την ψυχή του. Αφήναμε πίσω την πανέμορφη πατρίδα μας, τους συγγενείς μας, τους φίλους, τους γείτονές μας. ∆ημήτρης Τίτσιας, ΣΤ’2 Έκλαιγα σε όλη τη διαδρομή μέχρι το λιμάνι της Καβάλας. Στους δρόμους επικρατούσε φόβος, νοσταλγία αλλά και έντονος ρατσισμός. Όλα αυτά έκαναν την κατάσταση χειρότερη. Καταφέραμε να βρούμε ένα σπίτι, μισοσκότεινο και βρώμικο. Τίποτα δε θύμιζε τη ζωή που είχαμε. Κανείς δε μας είχε μιλήσει γι΄αυτά που θα ζούσαμε. Ιωάννης Ντιντιούμης, ΣΤ’2

Η Μυτιλήνη είναι πλέον πλημμυρισμένη από ανθρώπους που ζητούν το ίδιο πράγμα, λίγη ζεστασιά και λίγη ανθρωπιά. Τα ξενοδοχεία γεμάτα και ο κόσμος καχύποπτος και απόμακρος. Μαρία Αθανασία Χατζηνικολούλη, ΣΤ’2 42

Αρχίσαμε να ψάχνουμε να βρούμε ένα μέρος, να ξεκουραστούμε. Όπου και να πηγαίναμε παίρναμε την ίδια στερεότυπη απάντηση «Φοβόμαστε τις επιτάξεις». Νικόλας Ραφαήλ Τσιαντής, ΣΤ’2

Όμως κανείς δε μας έδινε στέγη. Κανείς δε μας λυπόταν. Σκέφτηκα πόσο κακοί ήταν οι άνθρωποι. Τι τους κάναμε και μας φέρονταν έτσι; Όσο οι ώρες περνούσαν έχανα ολοένα τις ελπίδες μου. Τη νύχτα τελικά κοιμηθήκαμε μαζί με τη θεία σε δύο παγκάκια. Όλο το βράδυ δεν είχα ύπνο. Ένιωθα φόβο, άγχος και λύπη. Στη Μυτιλήνη το σκοτάδι ήταν τρομακτικό και υπήρχε πολλή ησυχία. Μέσα στην κούρασή μου κοιμήθηκα και ονειρεύτηκα τη χαμένη μου πατρίδα. Μαρία

Βουμπάρη, ΣΤ’2

Η ανατολή του ηλίου έφερνε θλίψη και νοσταλγία. Οι δρόμοι του νησιού πλημμύριζαν από πρόσφυγες, οι οποίοι αναζητούσαν ένα μέρος να μείνουν. Ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες, οι οποίοι πριν από ένα εικοσιτετράωρο ήταν άνθρωποι μορφωμένοι, νοικοκυραίοι, με περιουσίες και αξιοπρέπεια. Αυτοί οι άνθρωποι κυκλοφορούν τώρα στους δρόμους μην ξέροντας πώς και πού θα συνεχίσουν τη ζωή τους. Όμως, παρόλα αυτά, ο καθένας από αυτούς έχει βαθιά μέσα του την ελπίδα, ότι θα κατάφερνε να επιβιώσει. Γεωργία Κατσογιάννη. ΣΤ’2

Μόλις τελείωσε η πρωινή λειτουργία, πήραμε την ευλογία του ιερέα και φύγαμε με την προσευχή στα χείλη μας «Γεννηθήτω το θέλημά Σου». Είχα αρχίσει να συνειδητοποιώ ότι είχαμε χάσει την άνετη ζωή στη Σμύρνη και τώρα το άγνωστο για το μέλλον με φόβιζε όσο τίποτα περισσότερο. Ο Θεός όμως δε θα μας εγκατέλειπε. Ελευθερία Καπανίδου, Ευγενία Σπηλιώτη, ΣΤ’2

Οι μέρες που ξημέρωναν ήταν δύσκολες. Είμαστε στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον. Η ζέστη ανυπόφορη. Οι συνθήκες υγιεινής ανύπαρκτες. Σε όλα αυτά τα προβλήματα δεν άργησαν να προστεθούν και οι αρρώστιες. Οι νύχτες δεν ήταν ευκολότερες. ∆εν είχαμε κάπου να ξαπλώσουμε. Ήμουν ένα μικρό παιδάκι κι έβλεπα το μέλλον μου να διαγράφεται με δυσκολία. Γρηγόρης Χατζής, ΣΤ’2

Ο καιρός περνούσε γρήγορα. Οι ελπίδες να ξαναδώ τους γονείς μου λιγόστευαν. Έπρεπε να ξεχάσω τη Σμύρνη μαζί με τα όνειρά μου… Μια μέρα, καθώς αγνάντευα τη θάλασσα, είδα ένα καράβι και νόμιζα πως είχε μέσα τους γονείς μου. Όταν κοίταξα καλύτερα, ήταν στ’ αλήθεια οι γονείς μου! ∆εν μπορούσα να το πιστέψω. Τ’ όνειρό μου πραγματοποιήθηκε. Κασσιανή Παρασκευή Κατσαΐτη, ΣΤ’2

Σιγά - σιγά αρχίσαμε να προσαρμοζόμαστε στον νέο τόπο μας. Ποτέ, όμως, δε θα ξεχάσω την πατρίδα μας. ∆ε θα ξεχάσω τα μέρη που μεγάλωσα κι έκανα όνειρα! Αναστασία Ντίκου, ΣΤ’2

Όμως ποτέ δε θα ξαναδώ την αγαπημένη μου πατρίδα. Αχ! Σμύρνη, αγαπημένη μου πόλη, εύχομαι μια μέρα να σε ξαναδώ εγώ και η υπόλοιπη οικογένειά μου. Αθανάσιος Σκύφτας, ΣΤ’2

Σε παρακαλώ, Χριστούλη μου, να ξαναδώ το σπίτι μου! Αυτό που έζησα τους προηγούμενους μήνες δε θα ήθελα να το ζήσω πάλι. Θα είναι μια άσχημη ανάμνηση των παιδικών μου χρόνων… Αθανάσιος Κυρίτσηc, ΣΤ’2

Ποτέ δε θα ξεχάσουμε αυτήν την περίοδο που ήμασταν τόσο ενωμένοι, όλοι μαζί, και δε λιγοψυχήσαμε. Ευχαριστούμε την Παναγία που μας κράτησε ενωμένους σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο. Εύχομαι να μην ξαναζήσουν οι Έλληνες άλλη φορά τέτοιον ξεριζωμό. Χριστίνα Νεκταρία Λιακατά Στ’2 Υπ. ∆ασκάλα: Μαρία Γώτα

9. Π. ΠΑΪΣΙΟΣ Ο ΑΓΟΡΕΙΤΗΣΕΝΑΣ ΑΓΙΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ Μικρό αφιέρωμα στο προσφυγάκι που λάτρεψε τον Χριστό και αγάπησε τους ανθρώπους Από τις 13 Ιανουαρίου 2015 η ορθόδοξη Εκκλησία μας κοσμείται με ένα ακόμη αστέρι πάμφωτο: τον όσιο Παϊσιο τον Αγιορείτη. Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου προχώρησε στην Αγιοκατάταξή του. Ένας ακόμη σύγχρονος Άγιος που περπάτησε στους δρόμους μας και έζησε μαζί μας. Ωστόσο ούτε έγινε, ούτε τον έκαναν άγιο, τον Γέροντα εκείνη την ημέρα. Άγιος γινόταν την κάθε μέρα της ζωής του, με τον σκληρό αγώνα του. Ο άγιος είναι ένας άνθρωπος , όπως όλοι μας. Μοιάζει σε πολλά, αλλά διαφέρει σε ένα από τους πολλούς: Στη μεγάλη του αγάπη για τον Θεό. Αυτή τον κάνει να πολεμάει αλύπητα τα πάθη του και να μετανοεί για τα λάθη του. Αυτή μικραίνει τη φιλαυτία και μεγαλώνει την αγάπη στην καρδιά του. Με αφορμή το μεγάλο αυτό γεγονός της κατάταξης του οσίου Παϊσιου στους αγίους της εκκλησίας, μας οι μαθητές της ΣΤ΄επιχειρούν παρακάτω μια μικρή παρουσίαση της ζωής και του έργου του. Ο Γέροντα Παϊσιος γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου στα Φάρασα της Καππαδοκίας, 8ος από τα δέκα παιδιά της οικογένειας. Ο πατέρας του ονομαζόταν Πρόδρομος και ήταν πρόεδρος των Φαράσων, ενώ η μητέρα του λεγόταν Ευλαμπία. Εκεί βαπτίστηκε από τον Άγιο 45

Αρσένιο τον Καππαδόκη, ο οποίος επέμεινε και του έδωσε το δικό του όνομα και αμέσως η οικογένειά του πήρε το δρόμο της προσφυγιάς. Με καράβι έφτασαν στον Πειραιά και από εκεί κατέληξαν στην ακριτική Κόνιτσα. Εκεί έζησε τα παιδικά του χρόνια και τελείωσε το δημοτικό σχολείο. Ήταν πολύ έξυπνο και καλοσυνάτο παιδί, με πλούσια ψυχικά και σωματικά χαρίσματα και σπουδαίες αθλητικές επιδόσεις. Από μικρός σημείωνε σε ένα χαρτί τα θαύματα του Αγίου Αρσενίου και έδειχνε μεγάλη κλίση προς τον μοναχισμό. Έμαθε την τέχνη του μαραγκού – επειδή αυτή ασκούσε και ο Κύριος Ιησούς – και τα χρήματα που έβγαζε από το ξυλουργείο τα έδινε ελεημοσύνη στα φτωχά παιδιά του ορφανοτροφείου της Κόνιτσας. Το 1945 ο Αρσένιος κατατάχτηκε στο στρατό και υπηρέτησε στα δύσκολα χρόνια του εμφύλιου σπαραγμού ως ασυρματιστής. Υπήρξε πραγματικά ο «Ασυρματιστής του Θεού». ∆ιακρίθηκε για το ήθος και την αυτοθυσία του. Ζητούσε να πολεμά στην πρώτη γραμμή, αναλαμβάνοντας επικίνδυνες αποστολές, προκειμένου να μην βλαφτούν κάποιοι συνάδελφοί του που ήταν οικογενειάρχες. Το 1949 μετά την απόλυσή του, ακολούθησε τη μοναχική ζωή, όπως από μικρός το επιθυμούσε. Έγινε μοναχός στο Άγιο Όρος και ασκήτεψε σε διάφορες μονές όπως στη Μονή Εσφιγμένου, όπου τελέστηκε η τελετή της «ρασοευχής» και ξεχώρισε για την εργατικότητά του και την αγάπη του για τους «αδερφούς του», στη Μονή Φιλοθέου όπου η συνάντησή του με τον Γέροντα Συμεών θα είναι καταλυτική για την πορεία και διαμόρφωση του μοναχικού του χαρακτήρα, στην Ι. Μονή του Στομίου Κονίτσης όπου επί 4 έτη αγαπήθηκε πολύ από τον λαό της περιοχής για την προσφορά του και τον μετριοπαθή χαρακτήρα του και στο Όρος Σινά, στο κελί των Αγίων Γαλακτίωνος και Επιστήμης όπου εργαζόταν ως ξυλουργός και ό,τι κέρδιζε το έδινε για φιλανθρωπίες πίες στους Βεδουίνους, ιδίως για φάρμακα και τρόφιμα. Το 1914 επέστρεψε για πάντα στο Άγιον Όρος, στη σκήτη του Τιμίου Προδρόμου και στη Μονή Κουτλουμουσίου. Το 1966 άρχισαν οι περιπέτειες με την υγεία του που όμως δεν τον εμπόδισαν στο δύσκολο έργο ο του. Χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως νέους, ο όσιος Πα-ϊσιος ανακούφιζε ψυχικά με την προσευχή του, τα α λόγια του, τη θεία χάρη που ακτινοβολούσε από το ασκητικό του πρόσωπο. Ώρες ατέλειωτες καθημεριρινά δεχόταν κόσμο στο υπαίθριο αρχονταρίκι του και 46

παρόλη την επιβάρυνση της υγείας του σε όλους σκορπούσε τη θεϊκή παρηγοριά λέγοντας: «Έχεις λύπη; Ο Χριστός σου λείπει..». Αγαπούσε την Πατρίδα, την οποία πιστά υπηρέτησε, τους ανθρώπους, τα ζώα, τα πουλιά και όλα τα πλάσματα του θεού. Κάποτε σε μια συντροφιά επισκεπτών του κάποιος του είπε: «Γέροντα, πέστε μας κάτι». «Τι να πω;» αποκρίθηκε ο π. Παϊσιος. « Ό,τι λέει η καρδιά σας» απάντησε ο άλλος. Και ο Άγιος είπε: «Αυτό που λέει η καρδιά μου είναι να την κόψω κομματάκια, να τη μοιράσω στον κόσμο και ύστερα ας πεθάνω». Ο Γέροντας είχε απέραντη αγάπη. Και η αγάπη του αυτή ξεχείλιζε πρώτα για την εικόνα του Θεού, τον άνθρωπο, περίσσευε και για τα υπόλοιπα δημιουργήματα του Θεού. Πονούσε για όλη την κτίση. Και η κτίση του ανταπέδιδε την αγάπη της. Ο Άγιος μιλούσε και δίδασκε με τρόπο απλό, λιτό, σιωπηλό, γνήσια βιωματικό. Απευθυνόταν στον απλό άνθρωπο μεταφέροντας πολύτιμη γνώση, σοφία και πνευματικές εμπειρίες, μακριά από μεγάλα λόγια και ασάφειες. Λόγια σοφά, που ευωδιάζουν Πνεύμα Άγιο και ξεδιψούν την ανθρώπινη ψυχή μέσα σε αυτή την άνυδρη εποχή μας. Και όλα αυτά γιατί ήταν ο ίδιος πολύ απλός άνθρωπος ο οποίος πίστευε στο λόγο του Θεού, κάνοντας τρόπο ζωής τον μοναστικό βίο και τις διδαχές της ορθόδοξης ασκητικής παράδοσης. Οι εγκύκλιες γνώσεις του περιορίζονται στο επίπεδο του δημοτικού. Παρόλα αυτά ξεχώριζε για την «χαριτωμένη» απλότητά του και για την έντονη αγωνία που τον διακατείχε, για τη βοήθεια των συνανθρώπων του, που αναζητούσαν έναν πνευματικό καθοδηγητή. Ο ίδιος αποτελούσε παράδειγμα ανθρώπου αφιερωμένου στον Θεό, αφαιρώντας τις προσωπικές επιδιώξεις και τα προσωπικά θελήματα. Η υπακοή, η άσκηση, η ταπείνωση, η ευσέβεια, το φιλότιμο και πάνω απ’όλα η αγάπη και η μακροθυμία, αποτελούσαν τρόπο ζωής για τον ίδιο, αλλά και διδαχές για όσους αποζητούσαν έναν λόγο παρηγοριάς ή κάποια επίλυση προσωπικού προβλήματος. Υπάρχουν βεβαίως άνθρωποι που έζησαν κοντά στον Γέροντα και έγιναν πνευματικά παιδιά του όπως και πάρα πολλοί άλλοι που τον γνώρισαν , άκουσαν τη διδασκαλία του, διαπίστωσαν την αγιότητά του, δέχτηκαν τα δώρα της προσευχής του. Όλοι αυτοί ομολογούν ότι ο γέροντας Παϊσιος ο 47

Αγιορείτης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αγίους ασκητές του 20ου αιώνα. Πλούσια είναι η παρακαταθήκη που μας άφησε ο Άγιος: Βιβλία, Προφητείες, επιστολές και σημαντικές ∆ιδαχές. Παραθέτουμε παρακάτω μερικές από τις ∆ιδαχές του π. Παϊσιου: Οι Λογισμοί: Μεγάλο βάρος έδινε στον λογισμό ο Γέροντας. Πάντα ανέφερε ότι όλα ξεκινούν από τους καλούς λογισμούς, οι οποίοι αποδιώκουν τους κακούς. Να σκεπτόμαστε θετικά για τον συνάνθρωπό μας και όχι αρνητικά, γιατί αλλιώς εισέρχεται η πονηριά στον άνθρωπο, η ισχυρογνωμοσύνη και το Εγώ. Συχνά έλεγε: «Να διαγράψετε το ‘εγώ’ από το λεξιλόγιό σας και να δίνετε χώρο στο θέλημα του Θεού». Αγάπη και φιλότιμο: ∆ιαρκώς ανέφερε ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν και αρχοντική αγάπη. «Ό,τι προσφέρουμε ή κάνουμε», έλεγε «πρέπει να γίνεται φιλότιμα και όχι αναγκαστικά και συμφεροντολογικά. Να μην ακολουθούμε από φόβο αλλά να έχουμε και καλή προαίρεση, όπως ο Χριστός όταν ήρθε σε αυτόν τον κόσμο. ∆εν πρέπει να αποφεύγουμε την αμαρτία για να μην πάμε στην κόλαση, αλλά από αγάπη και φιλότιμο, για να μη λυπήσουμε τον ευεργέτη μας Χριστό». Θεία ∆ικαιοσύνη: Αν ο άνθρωπος θέλει να ομοιάσει στους Αγίους πρέπει να εφαρμόζει τη θεία δικαιοσύνη και όχι την ανθρώπινη. Η ανθρώπινη δικαιοσύνη είναι τυφλή και υπάρχει για να αποτρέπει τους κακούς και πονηρούς ανθρώπους. Η θεία δικαιοσύνη όμως στοχεύει να εξυπηρετεί τον αδύναμο άνθρωπο και αυτούς που έχουν ανάγκη και όταν την εφαρμόζουμε αποφεύγουμε τις έριδες, τις κατακρίσεις και τις διαφορές με τους συνανθρώπους μας. Θεία Πρόνοια: Η θεία πρόνοια είναι ανεξιχνίαστη καιι ανεξερεύνητη, στοχεύει στη σωτηρία του ανθρώπου και αι την αιώνια ζωή. Επεσήμανε πως δεν πρέπει συνέχεια να α μεριμνούμε για τα «βιοτικά» πράγματα, γιατί ο Θεός μας ας δίνει αυτό που ποθούμε, πολλές φορές πριν ακόμη το ζηητήσουμε αρκεί το μυαλό μας να βρίσκεται σε Αυτόν και να προσευχόμαστε. Όταν συμβαίνει κάτι άσχημο σε κάποιον είναι παραχώρηση από τον Θεό και όχι σταλμένο από αυτόν, τόν έτσι ώστε να εκπαιδεύει τους ανθρώπους ένεκα της οικονομίας του. Ταπείνωση: Η ταπείνωση για τον Γέροντα Παϊσιο ήταν το θεμελιώδες στοιχείο της σωτηρίας του ανθρώπου και γενικότερα το στοιχείο που επιφέ48

ρει τις καλές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Ανέφερε μάλιστα ότι ο Θεός «αδυνατεί» να βοηθήσει όταν ο άνθρωπος δεν ταπεινώνεται και προσπαθεί τότε με κάθε τρόπο να επιφέρει την ταπείνωση, μέσω των παθών. Χωρίς ταπείνωση, δεν επέρχεται η θεία Χάρις, κλείνουμε την καρδιά μας από τον Χριστό και ό,τι αρχικά «κερδίζουμε» γρήγορα το ξαναχάνουμε. Υπακοή: Η πλήρης υπακοή, σύμφωνα με τον Γέροντα επιφέρει την ταπείνωση που είναι η αρχή όλων των καλών. «Να υπακούμε και όταν αδικούμαστε, γιατί ο Θεός ανταποδίδει την υπομονή στην αδικία. Σήμερα όλοι είναι ανυπόμονοι, οι υπομονετικοί όμως σύμφωνα με τον Χριστό θα κερδίσουν τη βασιλεία των ουρανών», κατέληγε. Πνευματική αρχοντιά: Να έχουμε πνευματική αρχοντιά στον καθημερινό αγώνα γιατί με αυτή συγγενεύουμε με το Χριστό… Αν έλεγε, ερχόταν κάποιος άγγελος από τον ουρανό και έλεγε πως «ο Παράδεισος έκλεισε, όσοι πρόλαβαν, μπήκαν, άλλοι δεν χωράνε», τότε ποιοι θα συνέχιζαν να ζούνε όπως μέχρι τώρα, με εγκράτεια, φόβο Θεού και προσοχή και δεν θα στρέφονταν στη ζωή των διασκεδάσεων; Ε, αυτοί είναι τα αρχοντόπουλα του ουρανού! Τέτοιος άνθρωπος ήταν ο ίδιος, τέτοιους ήθελε και τους χριστιανούς γύρω του. Στις μέρες μας η κακία στις ανθρώπινες κοινωνίες επιβάλλει το σκοτάδι της βίας, του πολέμου, του μίσους, ς, του ανταγωνισμού, της τρομοκρατίας, της αποξένωσης από τον φωτεινό κόσμο, που έκρυβε βαθιά μέσα του και άφηνε να ακτινοβολείται και γύρω του ο πονετικός άγιος Παϊσιος. Ας πλησιάσουμε κοντά του και ας τον παρακαλέσουμε να μας διδάξει το μάθη-μα της θείας λατρείας, της αληθινήςς ακριβής χαράς και της αγάπης και αι θυσίας για τους συνανθρώπους μας. ς. Επιμέλεια από τους μαθητές της Στ΄ τάξης ης

10. ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΤΟΝ Φ. ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΚΑΙ Γ. ΒΕΡΙΤΗ Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία τα παιδιά και οι νέοι χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ τρόπους για την αφύπνιση της θρησκευτικής και εθνικής μας συνείδησης. Οι μαθητές της Ε΄ τάξης αισθανθήκαμε την ανάγκη να αναδείξουμε το βαθύτερο νόημα του θαύματος της Θείας Γέννησης, όπως αυτό εκφράζεται μέσα στο έργο δύο σπουδαίων Ελλήνων λογοτεχνών, οι οποίοι υπήρξαν φλογεροί απόστολοι της Ορθοδοξίας και υπερασπιστές της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης, του Φώτη Κόντογλου και του Γ. Βερίτη.

Φώτης Κόντογλου, ο θεματοφύλακας της παράδοσης Ο Κόντογλου, σπουδαίος συγγραφέας, αγιογράφος και ζωγράφος, κατέχοντας βαθύτατα την Παράδοση της Εκκλησίας και τα δόγματά της, αποκάλυψε τον πλούτο και το μεγαλείο της σε μια εποχή αντιπαραδοσιακή, πολέμησε την ξενομανία και αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή να διασώσει την παράδοση αυτή αλώβητη. «Αυτή η παράδοση», έλεγε, «είναι το θησαυροφυλάκιο που κλείνει μέσα του και φυλάγει στον αιώνα την αθάνατη ψυχή μας … Αυτή την αγιασμένη κιβωτό … φυλάξετέ την με κάθε τρόπο. Γιατί χωρίς αυτήν η Ελλάδα είναι κορμί χωρίς ψυχή, είναι λουλούδι χωρίς μυρουδιά … Αυτή είναι η κιβωτός με την οποία θα σωθεί το Έθνος μας από την ανεμοζάλη που θέλει να μας καταπονήσει». Επηρεασμένοι, λοιπόν, από το ορθόδοξο εκκλησιαστικό φρόνημα και τη βαθιά θρησκευτικότητα του Φώτη Κόντογλου, πραγματευτήκαμε το χριστουγεννιάτικο διήγημά του «Γιάννης ο Βλογημένος». Αφού το μελετήσαμε με προσοχή, σχολιάσαμε και αναπτύξαμε φράσεις του διηγήματος, που περιέχουν επίκαιρα και διδακτικά για τη ζωή μας μηνύματα. Παραθέτουμε, στη συνέχεια, την περίληψη αλλά και τις σκέψεις που αναπτύξαμε πάνω σε επιλεγμένα σημεία του κειμένου. Ο άγιος Βασίλειος, μόλις περάσανε τα Χριστούγεννα, γύρισε σ’ όλα τα 50

χωριά, για να δει ποιος θα τον γιορτάσει με καθαρή καρδιά. Πέρασε από διάφορες πολιτείες και χωριά, αλλά σ’ όποια πόρτα κι αν χτύπησε δεν του ανοίξανε, γιατί τον πέρασαν για ζητιάνο. Την παραμονή της πρωτοχρονιάς έφτασε απογοητευμένος σε κάποια πολύ φτωχά χωριά. Εκεί είδε κάτω από μια ράχη μια στάνη και χτύπησε την πόρτα της ζητώντας να τον ελεήσουν. Τότε βγήκε ένας τσοπάνης, ο Γιάννης ο Μπαρμπάκος, ένα νέο παλληκάρι, αθώο και αμόρφωτο, που τον καλωσόρισε αμέσως στην καλύβα του. Μόλις είδε πως ο άγιος Βασίλης ήταν ένας γέρος σεβάσμιος, φίλησε το χέρι του και ζήτησε την ευχή του σαν νά ’τανε πατέρας του, χωρίς να δώσει σημασία στη ρακένδυτη περιβολή του. Έπειτα άναψε τα ξύλα στο τζάκι και τον έβαλε να καθίσει δίπλα στη φωτιά, για να ζεσταθεί. Η εγκάρδια και ζεστή φιλοξενία του ίδιου και της γυναίκας του έκανε όλο το φτωχικό τους να μοιάζει με παλάτι. Εκείνη τη νύχτα περίμεναν τον άγιο Βασίλη οι πιο πλούσιοι και επίσημοι άνθρωποι όλης της Οικουμένης, όμως αυτός προτίμησε να φιλοξενηθεί στο καλύβι του ταπεινού Γιάννη, ο οποίος ήταν Ευλογημένος, γιατί είχε καλοσύνη μέσα του και ένιωθε διαρκώς μια μεγάλη χαρά. Στη συνέχεια ο Γιάννης ζήτησε από τον γέροντα να του διαβάσει τα γράμματα του Άη-Βασίλη, καθώς ο ίδιος δεν μπορούσε, μιας και ήταν αγράμματος. Κατά το ξημέρωμα ο άγιος Βασίλης στάθηκε προς την Ανατολή, και είπε όλο τον Όρθρο και τον Κανόνα της Εορτής, έκανε την ακολουθία και ευλόγησε τον Γιάννη και τη γυναίκα του, οι οποίοι παρακολουθούσαν με κατάνυξη. Ύστερα κάθισαν στο τραπέζι και, αφού φάγανε, η οικοδέσποινα έφερε τη βασιλόπιτα. Ο άγιος Βασίλης τη σταύρωσε και έκοψε ένα κομμάτι για τον Χριστό, ένα για την Παναγία και ένα για τον νοικοκύρη. Ο Γιάννης του υπενθύμισε πως ξέχασε τον Άγιο Βασίλη και ο γέροντας με ταπεινότητα πρόσθεσε «Του δούλου του Θεού Βασιλείου». Αφού ο Άγιος Βασίλης έκοψε και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του, ο Γιάννης τον ρώτησε γιατί δεν έκοψε και για την αγιοσύνη του. Τότε ο άγιος Βασίλης του απάντησε πως είχε κόψει, όμως ο μακάριος βοσκός δεν κατάλαβε τίποτα. Στο τέλος ο Γιάννης, θεωρώντας με παιδική αφέλεια και αθωότητα ότι ο Άγιος Βασίλης θα επισκεπτόταν εκείνο το βράδυ τους πλούσιους, γιατί ήταν λιγότερο αμαρτωλοί από τους φτωχούς, έκανε τον γέροντα να δακρύσει και να αναφωνήσει στον Θεό ότι ο απλός δούλος του Ιωάννης είναι εκείνος που είναι άξιος και ικανός να δεχτεί τον Χριστό κάτω από την στέγη του. Όμως, και πάλι ο Γιάννης ο Ευλογημένος δεν κατάλαβε τίποτα του έφτανε που ζούσε την αλήθεια. 51

1) «Ο άγιος Βασίλης… γύρισε σ’ όλα τα χωριά, για να δει ποιος θα τον γιορτάσει με καθαρή καρδιά». Ο Άγιος Βασίλειος είναι ένας από τους σπουδαιότερους αγίους της Εκκλησίας μας, γι’ αυτό και ονομάστηκε «Μέγας». Η ζωή του ήταν απλή και λιτή και το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν με το έργο του να ευχαριστεί τον Θεό. Συμπαθούσε ιδιαίτερα τους φτωχούς και ανήμπορους ανθρώπους, γι’ αυτό και μοίρασε την περιουσία του σ’ αυτούς. Στο κείμενό μας ο άγιος επισκέπτεται τον φτωχό και ταπεινό Γιάννη. Αυτός ήταν ο μόνος που του άνοιξε την πόρτα ανάμεσα σε εκατομμύρια ανθρώπους και σ’ αυτού το σπιτικό δέχτηκε νε φιλοξενηθεί. Ο Γιάννης με την αγαθή και καθαρή καρδιά τού πρόσφερε όλα όσα είχε. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι δε χρειάζεται να ξέρει κανείς γράμματα ή να είναι πλούσιος, για να κάνει μια καλή πράξη. Το μήνυμα, λοιπόν, που θέλει να περάσει ο συγγραφέας του διηγήματος είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει να δείχνει μεγαλοψυχία, να αγαπά τον συνάνθρωπό του και να μην κρίνει αν είναι πλούσιος ή φτωχός, μορφωμένος ή αγράμματος, γιατί στη ζωή δεν έχουν σημασία τα υλικά αγαθά, αλλά τα πνευματικά. Άννα-Γεωργία Κλείτση, Μιχαήλ Πετσούλας, Αλεξάνδρα Στορισμένου, Ελισάβετ Τσουρή, Σπύρος Τσούνης, Ε’2

2) «Πέρασε από λογιών-λογιών πολιτείες κι από κεφαλοχώρια, μα σ’ όποια πόρτα κι αν χτύπησε δεν τ’ ανοίξανε, επειδή τον πήρανε για διακονιάρη. Κ’ έφευγε πικραμένος…». Ο άγιος Βασίλης γύρισε σε χωριά και πόλεις προσπαθώντας να δει ποιος θα τον γιορτάσει με καθαρή καρδιά. Όπου κι αν χτύπησε, όμως, κανείς δεν του άνοιξε, γιατί τον πέρασαν για ζητιάνο. Απογοητευμένος έφτασε σε κάποια πολύ φτωχά χωριά. Εκεί, λοιπόν, βρέθηκε ένα αθώο και αμόρφωτο παλικάρι που άνοιξε την πόρτα του σπιτιού του στον άγνωστο, ρακένδυτο γέροντα και τον καλωσόρισε στο καλύβι του. Τη νύχτα εκείνη οι πιο πλούσιοι κι επίσημοι άνθρωποι της Οικουμένης περίμεναν τον άγιο Βασίλη, όμως αυτός προτίμησε να φιλοξενηθεί στην καλύβα του ταπεινού νεαρού, γιατί μόνο αυτός είχε καθαρή καρδιά. και ήταν άξιος και ικανός να δεχτεί τον Χριστό κάτω από τη στέγη του. Το μήνυμα αυτής της φράσης είναι πολύ σημαντικό. ∆είχνει μια ομάδα ανθρώπων που έχουν χάσει την πίστη τους. Ζουν στην πολυ52

τέλεια και στη χλιδή και αδιαφορούν για τον συνάνθρωπό τους. Είναι εγωιστές και διώχνουν τον ζητιάνο τις λαμπρές μέρες των γιορτών, γιατί έχουν ξεχάσει ποιο είναι το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων. Στολίζονται και υπερηφανεύονται και περιμένουν έναν λαμπρό άγιο. Όμως, το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων φωλιάζει στην καρδιά, στην καλοσύνη και στην απλότητα. Προσφέροντας αγάπη στον συνάνθρωπο είναι σαν να προσφέρουμε αυτή την αγάπη στον ίδιο τον Χριστό μας. Από το παραπά- νω καταλαβαίνουμε ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τους ανθρώπους από την εξωτερική τους εμφάνιση, μια και όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη τις άγιες μέρες των Χριστουγέννων να βρουν μια ζεστή αγκαλιά και να γιορτάσουν μαζί με άλλους χριστιανούς τη Γέννηση του Σωτήρα μας. Όμως, αυτό είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί, γιατί απαιτείται αγνή καρδιά και αμόλυντη πίστη και αυτά στις μέρες μας λείπουν. Κωνσταντίνος Μπράχος, Γεώργιος Νταβέλης, Αθανάσιος Πετειναρέλης, Απόστολος Σακελλαρίου, Αχιλλία-ΑλεξάνδραΤσιαντή, Ε2

3) «… άνοιξε η πόρτα και βγήκε ένας τσοπάνης, … ο Γιάννης ο Μπαρμπάκος, άνθρωπος αθώος και απελέκητος, προβατάνθρωπος, και πριν να καλοϊδεί ποιος χτύπησε, είπε: ‘Έλα, έλα μέσα. Καλή μέρα, καλή χρονιά!’». Ο Γιάννης, αν και ήταν αγράμματος είχε αθώα και καθαρή καρδιά. Έτσι καλοδέχτηκε στο σπίτι του τον φτωχό γέροντα, χωρίς να τον έχει δει και χωρίς να γνωρίζει πως πρόκειται για τον άγιο Βασίλειο. Το ίδιο μας διδάσκει να κάνουμε κι εμείς: να δεχόμαστε όλους τους ανθρώπους με τόση αγάπη και χαρά, σαν να δεχόμασταν έναν άρχοντα ή βασιλιά. Με τη φράση αυτή ο συγγραφέας θέλει να μας διδάξει την ταπεινοφροσύνη. Πώς, δηλαδή, να είμαστε απλοί και ταπεινοί άνθρωποι, να μη μας ενδιαφέρουν τα πλούτη, η πολυτέλεια και η διασκέδαση, αλλά να αρκούμαστε στη λιτή ζωή, να προσφέρουμε ό,τι μπορούμε στον συνάνθρωπό μας και να έχουμε αγάπη για όλους τους ανθρώπους. Αυτά είναι βέβαιο ότι μπορούμε να τα αποκτήσουμε με την αγάπη στον Θεό, την προσευχή και την κατάνυξη. Στέφανος ∆αλαμπύρας, Γεώργιος Πετρωτός, Αγγελική Πολύζου, Κωνσταντίνος Σβάρνας, Χριστίνα Τάχου, Ε2 53

4) «Αυτός, σαν εμπήκε μέσα ο άγιος Βασίλης, κ’ είδε πως ήτανε γέρος σεβάσμιος, πήρε λη το χέρι του και τ’ ανεσπάσθηκε κ’ είπε: ‘Νά ’χω την ευχή σου γέροντα’, και το ’λεγε σαν να τη τον γνώριζε κι από πρωτύτερα, σάνά ’τανε ο το πατέρας του». π Ο Γιάννης ο Μπαρμπάκος, μόλις είδε ττον άγιο Βασίλη να χτυπά την πόρτα του σπιτιού του, τον καλωσόρισε και τον φίσ λλησε εγκάρδια, σαν να ήταν πατέρας του. συμπεριφορά του Γιάννη μας δείχνει το μεγαΑυτή η συμ λείο του χαρακτήρα του, καθώς διακρίνουμε τον σεβασμό που έτρεφε ο ίδιος για τους συνανθρώπους του και ιδίως για εκείνους που ήταν σε μεγάλη ηλικία. Ο Γιάννης αγνόησε τα φτωχικά ρούχα και την ταλαιπωρημένη όψη του αγίου και τον φιλοξένησε σαν να επρόκειτο για τον σπουδαιότερο άνθρωπο στη Γη. Έτσι, λοιπόν, κι εμείς, όπως ο Γιάννης πρέπει να προσφέρουμε απλόχερα τη συμπαράστασή μας στους ανθρώπους που μας χρειάζονται. Ακόμη θα πρέπει να κρίνουμε τους άλλους για την ψυχή τους και όχι για τα υλικά αγαθά και την κοινωνική θέση που έχουν. ∆έσποινα Ντριγκόγια, Αθανάσιος Παπαδόπουλος, Μιχάλης Ταμπούρης, Ευαγγελία Χατζημίχου, Μαρία Χαυτούρα, Ε2

5) «Ο Γιάννης ο Βλογημένος έβαλε ξύλα στο τζάκι. Και παρευθύς, φεγγοβόλησε το καλύβι και φάνηκε σαν παλάτι». Ο Γιάννης ο Βλογημένος, φτωχός και ταπεινός, ς δέχτηκε χ με αγάπη τον Άγιο Βασίλη. Η ζεστή του καρδιά και η καλοσύνη του έκαναν το σπίτι του να μοιάζει με παλάτι. Στη ζωή αυτό που μετράει δεν είναι τα πλούτη, τα χρήματα, τα ακριβά σπίτια, οι πολυτέλειες, η μόρφωση και τα ωραία ρούχα αλλά η καλοσύνη, η ζεστασιά, η απλότητα και η αγάπη. Αυτό που έχει πραγματική αξία είναι να είμαστε ταπεινοί και καλόκαρδοι άν-θρωποι. Οι εγωισμοί και η περηφάνια μάςς απομακρύνουν από τον δρόμο του Θεού. ύ. Όλα τα πλούτη του κόσμου να έχουμε, αν η καρδιά μας είναι άδεια από αγάπη, τότε δεν εν έχουμε τίποτα. Βαγγέλης Θεοχάρης, Εβελίνα Κυροπούλου, Γιώργος Λιακατάς, Γιάννης Μπατζακάκης, Παναγιώτης Χατζόπουλος Ε΄1

6) «Λιγοστά ήτανε τα ζωντανά του, φτωχός ήτανε ο Γιάννης, μα ήτανε Βλογημένος. Κ’ είχε μια χαρά μεγάλη, σε κάθε ώρα, μέρα και νύχτα, γιατί ήτανε καλός άνθρωπος κ’ είχε και καλή γυναίκα, κι όποιος λάχαινε να περάσει από την καλύβα τους, σαν νά ’τανε αδελφός τους, τον περιποιόντανε». Η ευτυχία δε βρίσκεται στα πλούτη. Τα υλικά αγαθά δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή και ούτε προσφέρουν πάντα γαλήνη. Η ουσία βρίσκεται στην καλοσύνη και στη θετική στάση του ανθρώπου απέναντι στους άλλους. Ένας φτωχός μπορεί να είναι περισσότερο ρισσότερο χαρούμενος από όλους, γιατί αισθάνεται πλήρης και αυτάρκης με αυτά που έχει. Μπορεί να μοιάζει εξωτερικά σαν ζητιάνος, όμως εσωτερικά έχει καθαρή και αγνή καρδιά σαν ενός μικρού παιδιού. Επίσης, συμπεριφέρεται με περισσότερη ανθρωπιά και σεβασμό στον οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από την οικονομική και κοινωνική του κατάσταση, και παίρνει ακόμη περισσότερη η χαρά και ικανοποίηση μέσω της προσφοράς, δη-λαδή μέσα από το μοίρασμα των λιγοστών αγα-θών του. Έτσι, δεν υποτιμά κανέναν και δε θεωρεί εί τον εαυτό του ανώτερο. Η εγκαρδιότητα, λοιπόν, η ταπεινότητα, η αισιοδοξία και η αλληλεγγύη είναι τα χαρακτηριστικά ενός ευτυχισμένου ανθρώπου. Παρασκευή Βαρνά, Γιώργος Γκόβαρης, Αθανασία Μορφογιάννη, Χρήστος Μπιλτσούρης, Ε΄1

7) «Κείνη τη νύχτα τον περιμένανε όλες οι πολιτείες και τα χωριά της Οικουμένης, οι αρχόντοι, οι δεσποτάδες κ’ οι επίσημοι άνθρωποι μα εκείνος δεν πήγε σε κανέναν, παρά πήγε και κόνεψε στο καλύβι του Γιάννη του Βλογημένου». Ο Άγιος Βασίλης πήγε μόνο στο καλύβι του ΓΓιάννη του Βλογημένου, γιατί ήταν ο μοναδικός που τον δέχθηκε με ευλάβεια και ευσέβεια, χωπ ρίς ρ να δώσει σημασία στη ρακένδυτη περιβολή του και χωρίς να καταλάβει την αγιοσύνη του. Αυτό μάς διδάσκει πως ο Θεός επιλέγει να κατοικήσει σ’ αυτούς που είναι πλούσιοι εσωτερικά και όχι εξωτερικά, δηλαδή σ’ αυτούς που η ψυχή τους είναι αγαθή και γεμάτη αρετές, όπως η πίστη, η σεμνότητα, η αγάπη και η ελεημοσύνη προς τον πλησίον, σύμφωνα με το παράδειγμα του ίδιου του Χριστού. Σ’ αυτούς ο αληθινή ευλογία και μακαριότητα. Θεός χαρίζει αλη ∆ημήτρης Αναγνωστόπουλος, Ιωάννης ∆ομπούλας,Χριστίνα Κυτούδη, Θοδωρής Μαργαρίτης, Όλγα Μάρκα, Ε΄1 55

8) «Πες μου, γέροντα, που ξέρεις τα γράμματα, σε ποια παλάτια άραγες πήγε σαν απόψε ο άγιος Βασίλης; Οι άρχοντες κ’ οι βασιλιάδες τι αμαρτίες νά ’χουνε; Εμείς οι φτωχοί είμαστε αμαρτωλοί, επειδής η φτώχεια μάς κάνει να κολαζόμαστε». Η παραπάνω ερώτηση του Γιάννη του Βλογημένου στον άγιο Βασίλη φανερώνει την Βλ ταπεινότητα τα αυτού του ανθρώπου. Ο νεαρός βο βοσκός θεωρεί τον εαυτό του ασήμαντο και αν ανάξιο να υποδεχτεί στο σπίτι του έναν άγιο, πιστεύοντας π ότι οι φτωχοί είναι περισσότερο αμαρτωλοί α από τους πλούσιους, γιατί η φτώχεια χ και ο καθημερινός τους αγώνας για την επιβίωση ε τούς κάνει πιο επιρρεπείς στην αμαρτία. α Ωστόσο, οι φτωχοί πολλές φορές νοιάζονται ν περισσότερο για τον συνάνθρωπό π τους, ενώ οι πλούσιοι συνήθως ενδιαφέρονται μόνο για το πώς θα αυξήσουν τον πλούτο και τη δόξα τους, δηλαδή τα επίγεια αγαθά. Έτσι, ο άγιος Βασίλης επέλεξε τον Γιάννη τον Βλογημένο χάρη στην απλότητα και την ταπεινοφροσύνη του, που τον έκαναν να ξεχωρίζει από τους άλλους ανθρώπους. Θα πρέπει, λοιπόν, να κάνουμε πάντα την αυτοκριτική μας και να παραδεχόμαστε τις αμαρτίες μας, αν θέλουμε να γίνει η ψυχή μας οίκος του Θεού και να κερδίσουμε μία θέση κοντά του στην ουράνια Βασιλεία. Χριστίνα Γρηγοριάδη, Μανώλης Θεοχάρης, Μαρία Κακάτσιου, Βασίλης Κωστούλας, Κωνσταντίνα Μορφογιάννη, Μπεν-Μεσάουντ Αντώνης, Ε΄1

Γ. Βερίτης – Ο ποητής του Χριστού Αφιέρωμα στον ποιητή για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του Ζητώντας το Φως - Νυχτωμένοι στρατοκόποι, στα σκοτάδια που γυρνάτε, σαν τι νάναι που ζητάτε; - Tι ζητάμε; Φως, διαβάτη: Eίν’ ο πόθος ο βαθύς κάθε ανθρώπινης ψυχής. σαν ποιο ναν’ το μονοπάτι, που στο φως θε να μας φέρει; - Κουρασμένοι στρατοκόποι, που σας είδαν τόσοι τόποι, που σας θόλωσαν το μάτι 56

καταιγίδα, ανεμοζάλη, δίψα, θλίψη, φόβος, μπόρα, πάρτε και το μονοπάτι το φτωχό, που θα σας βγάλει προς της Βηθλεέμ τη χώρα. Είν’ το ίδιο στο στρατί το ματόβρεχτο που φτάνει στο μαρτυρικό στεφάνι κι ως το Γολγοθά κρατεί. Ακολουθάτε το, ακολουθάτε: Απ’ τη Φάτνη ως το Σταυρό μπόρεσα και ‘γω να βρω τ’ άυλο Φως π’ αναζητάτε. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γ γέννηση του μεγάλου χριστιανού ποιητή και θεολόγου Αλέξανδρου Γκιάλα (1915194 1948), τον οποίο γνωρίσαμε και αγαπήσαμε ως Γ. Βερίτη. Ήταν το τρίτο από τα επτά πα παιδιά του Ιωάννη Γκιάλα, ιερέα και δασκ σκάλου στο χωριό Ελάτα της Χίου, και της Αμ Αμαλίας το γένος Μπιλίρη. Τα ποιήματά του το αγαπήθηκαν, μελοποιήθηκαν, τραγουδήθηκαν. δή Λίγοι μάλιστα ποιητές έχουν το π προνόμιο να τραγουδηθούν οι στίχοι τους μ με τέτοιο ενθουσιασμό από τους νέους. Κ Κάθε στίχος της ποίησής του είναι βαθιά σ σφραγισμένος από την πίστη στον Χριστό. σ Ως προς το έργο του ο Βερίτης δεν υπήρξε αποκλειστικά ποιητής, αλλά και μελετητής με στην επιστήμη του, τη θεολογία γία, μεταφραστής μεταφραστής, διηγηματογ διηγηματογράφος και λογοτεχνικός κριτικός. Στην τρυφερή ηλικία των 12 ετών χτυπήθηκε από σοβαρή ασθένεια, αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να ξεχωρίσει. Σπούδασε Θεολογία στην Αθήνα και ήρθε σε επαφή με την Αδελφότητα Θεολόγων «Ζωή». Αφιέρωσε τη ζωή του στην υπηρεσία του λόγου και της αλήθειας του Χριστού. Στα μέσα της δεκαετίας του ’30, κατηχητής, μαχητικός θεολόγος, κήρυκας της αλήθειας του Χριστιανισμού στο Πανεπιστήμιο, όπου οι χριστιανικές αλήθειες χλευάζονταν και περιφρονούνταν, ο Αλέξανδρος Γκιάλας είχε τον τρόπο να μιλάει στις ψυχές των νέων είτε των παιδιών του κατηχητικού είτε των φοιτητών. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν συγκροτήθηκαν οι Χριστιανικές Μαθητικές Ομάδες, ήταν ο πρώτος υπεύθυνος από τη θέση του Εφόρου. Το πλούσιο πνευματικό και φιλανθρωπικό έργο που είχε ανθίσει γύρω από την Αδελφότητα Θεολόγων «Ζωή» και κυρίως η μεγάλη συρροή νέων στο χριστιανικό έργο, έκαναν τον Βερίτη να εύχεται, όπως γράφει σε επιστολή του στον πατέρα του στις 20 ∆εκεμβρίου 1945: «Ο Θεός να δώσει να 57

είναι αυτό η αρχή μιας στροφής του Έθνους μας προς τον Χριστόν, πράγμα που θα είναι η σωτηρία της Ελλάδας». Είναι η εποχή που οι νέοι τραγουδούν με ενθουσιασμό «Τον πύργο χτίζουμε όλοι αντάμα» και το «Μαζί θα περπατήσουμε», το τελευταίο ποίημα που δημοσίευσε ο Βερίτης στις «Ακτίνες»: Ο δρόμος ανηφορικός, και δύσκολος ο τόπος μα σαν μονοιάζουν αδελφοί κι αντάμα ξεκινάνε, ίσιος ο δρόμος γίνεται κι ανάλαφρος ο κόπος. Μαζί θα περπατήσουμε σ’ αυτό το δρόμο που τον περπάτησ’ ο Χριστός με το σταυρό στον ώμο. Επίσης, στο αριστούργημά του «Αναστάσιμος» γράφει: Μέσα μου κάτι ξαναζεί, που μεγαλώσαμε μαζί και το ‘χα λησμονήσει. Σ’ ευχαριστώ, Χριστέ, πολύ, που βάζεις μιαν ανατολή μετά από κάθε δύση. Η ποίησή του δεν είναι μόνο τεχνική, αποπνέει χαρά, πλούτο εικόνων, πλούτο συναισθημάτων. Το απαράμιλλο έργο του ολοκληρώθηκε σε διάστημα 8 μόνο χρόνων, από το 1938 ως το 1946. ∆ύο χρόνια αργότερα, σε ηλικία μόλις 33 ετών, άφησε τον κόσμο της φθοράς, για να ανοίξει τα μάτια «στο φως μιας νέας ζωής, αθάνατης». Το σύνολο των ποιημάτων του εκδόθηκε σε έναν τόμο από τις εκδόσεις «∆αμασκός» το 1958, ενώ σε άλλους δύο τόμους το πεζό του έργο (Άρθρα και Μελέται και Φωνολογικά θέματα, ∆ιηγήματα, Μορφαί). Ο Βερίτης σήμερα είναι ένας σχεδόν λησμονημένος ποιητής. Έξω από το χριστιανικό έργο και την Εκκλησία ελάχιστοι τον γνωρίζουν και τον προβάλλουν. Και όμως, η φωνή του Βερίτη είναι μια φωνή που καλεί σε αφύπνιση. Τα όσα λέγει μοιάζουν γραμμένα για τη δική μας, σημερινή εποχή. Μέσα από το υπέροχο ποίημά του «∆εύτε ίδωμεν πιστοί» ο ποιητής με σπάνια λυρική ευαισθησία μας οδηγεί με αισιοδοξία να ατενίσουμε το μέλλον και να οικοδομήσουμε έναν κόσμο καλύτερο, πιο αγνό, πιο δυνατό, στέρεα θεμελιωμένο πάνω στις χριστιανικές αξίες και στην αλήθεια του Χριστού. 58

∆εύτε ίδωμεν πιστοί Στα μαύρα και βαθιά μεσάνυχτα η νύχτα - δες! ροδοχαράζει! Γιορτάζουν οι ουρανοί της Βηθλεέμ, βρέχοντας θείο φωτοχαλάζι. Ω Συ, μεγάλε Αναμενόμενε του δύστυχου πεσμένου ανθρώπου! Για Σε ψαλμοί κι ωδές και σίβυλλες, για σένα οι θρύλοι κάθε τόπου. Κι ήρθες! ∆εν ήρθες μ’ αστροπέλεκα και με βροντές και καταιγίδα. Ήρθες σαν αύρα, σαν πνοή, σαν φως, σαν ορθρινή δροσοσταλίδα. Ιησού! Μπροστά Σου γονατίζουμε - Μάγοι φτασμένοι από τα ξένα, και ταπεινά σε χαιρετίζουμε τον Λατρευτό μας και τον Ένα. Σμύρνα και μάλαμα δεν έχουμε, μόνο λιβάνι, Αγαπημένε. Λίγο λιβάνι απάνω στης καρδιάς το μυστικό βωμό όπου καίνε Ω, δέξου την, Χριστέ, καλόγνωμα, φτωχή κι αν είν’ η προσφορά μας, πλούσια κι αμέτρητη κι ανείπωτη στη γέννησή Σου ειν’ η χαρά μας. Όλα κοντά Σου εμείς τα βρήκαμε: γνώση, ομορφιά και φως και πλούτη. Άλλο μας καύχημα δεν έχουμε, όξω απ’ την άγια Φάτνη ετούτη. Το μυστικό μάς το ‘πε ο άγγελος ω! Ελπίδα μας κι Απαντοχή μας! Μια θεία γέννηση γιορτάζουμε στη Βηθλεέμ και στην ψυχή μας! Αιώνια μέσα μας Χριστούγεννα κι ανθοβολούνε κρίνα ολάσπρα. Κι απ’ των ψυχών μας το στερέωμα σταλάζουν φως κι ασήμι τ’ άστρα! Κι ήρθες! ∆εν ήρθες μ’ αστροπέλεκα και με βροντές και καταιγίδα. Ήρθες σαν αύρα, σαν πνοή, σαν φως, σαν ορθρινή δροσοσταλίδα. Το μυστικό μάς το ‘πε ο άγγελος 59

και το φυλάμε με καμάρι. Στη λάσπη εμείς δε θα το ρίξουμε τ’ ατίμητο μαργαριτάρι. Ιησού! Μπροστά Σου γονατίζουμε - Μάγοι φτασμένοι από τα ξένα, και ταπεινά σε χαιρετίζουμε τον Λατρευτό μας και τον Ένα. Το μυστικό μάς το ‘πε ο άγγελος ω! Ελπίδα μας κι Απαντοχή μας! Μια θεία γέννηση γιορτάζουμε στη Βηθλεέμ και στην ψυχή μας! Σμύρνα και μάλαμα δεν έχουμε, μόνο λιβάνι, Αγαπημένε. Λίγο λιβάνι απάνω στης καρδιάς το μυστικό βωμό όπου καίνε Αιώνια μέσα μας Χριστούγεννα κι ανθοβολούνε κρίνα ολάσπρα. Κι απ’ των ψυχών μας το στερέωμα σταλάζουν φως κι ασήμι τ’ άστρα! των πόθων των αγνών τα κάρβουνα και της λατρείας η άγια φλόγα. ∆έξου τα, ωστόσο, και καλόγνωμα, την προσφορά, Χριστέ μου, ευλόγα! Στο νησί του, τη Χίο, ο Γ. Βερίτης τιμήθηκε με δύο προτομές. Η πρώτη, μαρμάρινη, βρίσκεται στον ∆ημοτικό Κήπο (Το Βουνάκι) της πρωτεύουσας του νησιού, ενώ η δεύτερη, μεταλλική και πιο πρόσφατη, στο χωριό καταγωγής του πατέρα του, τα Μεστά, τοποθετημένη αρκετά ταιριαστά έξω από την είσοδο του Ταξιάρχη Μεστών, της μεγαλύτερης εκκλησίας του νησιού. Επίσης η βασική εσωτερική οδός που συνδέει τη χώρα με τον Κάμπο της Χίου φέρει το όνομά του, καθώς και δύο μικροί δρόμοι στο λεκανοπέδιο Αττικής. Εμείς, οι μαθητές της Ε’ δημοτικού, θέλοντας να αποδώσουμε φόρο τιμής στον σπουδαίο ποιητή μελετήσαμε ποιήματά του και διατυπώσαμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, αφού μας ενέπνευσαν οι εξαιρετικοί στίχοι του ποιήματος «∆όξα εν υψίστοις!».

∆ΟΞΑ ΕΝ ΥΨΙΣΤΟΙΣ! Χρυσή βραδιά, γεμάτη θάμπη σκιρτούν στο φως βουνά και κάμποι. Μάγοι περνάνε βιαστικοί, στην άγια γη τη βιβλική. Και μεις στο φως της στρατολάτες, και με τους Μάγους συντροφιά, μ’ ελπίδα τις καρδιές γεμάτες που τρυπήσαν σκληρά καρφιά, Άστρο λαμπρό τους οδηγεί με μια γλυκιά μαρμαρυγή. Μέσα η καρδιά χτυπά να σπάσει κι απ’ την λαχτάρα κι απ’ τη βιάση! τ’ άγια σου σπάργανα φιλούμε μπροστά σου εδώ γονατισμένοι, και ταπεινά παρακαλούμε, σε Σένα ολόψυχα δοσμένοι. Αγγέλων ύμνοι αντιλαλούνε κι από βοσκούς δοξαστικά. Κάποιες φτωχές ψυχές τ’ ακούνε και προσκυνάνε μυστικά. ∆ώσε γαλήνη, Βασιλιά μας, παντού και μέσα στην καρδιά μας. Στείλε γλυκιά παρηγοριά σε πολιτείες και χωριά. Κάποιες ψυχές που σ’ αγαπήσαν - κι είν’ οι ψυχές μας, Λυτρωτή! – Ω, τι δρολάπια μας χτυπήσαν ως να ‘ρθουμε στη Φάτνη αυτή! ∆έξου, Χριστέ, την προσευχή μας, κι ας γίνει Φάτνη σου η ψυχή μας. Κάνε ν’ ανθίσουν άσπροι κρίνοι, όπου περίσσεψαν οι θρήνοι. Μα στο σκοτάδι, στο χαλάζι, στη συμφορά και την οργή, ξάφνου η γλυκιά Σου αυγή χαράζει και πλέει στο φως της όλ’ η γη. Μες στις ψυχές να φέξη η Πίστις, πεντάκτινο άστρο της αυγής, κι ας πουν το δόξα εν υψίστοις γλώσσες, λαοί, φυλές της γης. 61

∆ιαβάζοντας τις τρεις τελευταίες στροφές του ποιήματος νιώθουμε γαλήνη, παφ ρηγοριά, αγαλλίαση, ανακούφιση πληρότηρ ττα και ζεστασιά που μας δίνει η παρουσία του Χριστού μέσα στην καρδιά μας. Γιατί ο Χριστός είναι φάρος στη ζωή μας. Αυτή τη γαλήνη θέλουμε να τη νιώσουν κι άλλοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που έχουν στενοχώριες και περνούν δύσκολες στιγμές, γι’ αυτό προσευχόμαστε στον Κύριο. Η προσευχή διώχνει τη δυστυχία, την απελπισία και το κλάμα και φέρνει τη χαρά, την ελπίδα. Σκεφτόμαστε ότι τώρα που έρχονται τα αισιοδοξία και την ελπίδ Χριστούγεννα πρέπει να προετοιμάσουμε την ψυχή μας, για να γίνει η Φάτνη που θα φιλοξενήσει τον Χριστό. Πρέπει, δηλαδή, να αποβάλουμε τη ζήλεια, την κακία, τον εγωισμό και το μίσος. Το λαμπρό άστρο της Βηθλεέμ ας είναι οδηγός μας! Αν ο καθένας μας έχει καθαρή καρδιά, τότε θα επικρατήσει ειρήνη, ενότητα και ομόνοια μεταξύ όλων των λαών. Άσχετα λοιπόν από χρώμα, φυλή και χώρα, ας υμνήσουμε αδελφωμένοι τον ερχομό του Κυρίου και ας ψάλλουμε μαζί με τους αγγέλους το «∆όξα εν υψίστοις»! Συλλογική ανάπτυξη από τους μαθητές του Ε΄1

Στις τρεις τελευταίες στροφές του ποιήματος ο ποιητής Γ. Βερίτης στέλνει μηνύματα αγάπης, ειρήνης και πίστης στους ανθρώπους και μας γεννά αισθήματα ελπίδας και χαράς. Οι άνθρωποι ζητούν από τον νεογέννητο Χριστό να δώσει γαλήνη και παρηγοριά στις θλιμμένες καρδιές. Στη συνέχεια Τον καλούν να δεχτεί την προσευχή τους και να έρθει να φωλιάσει στην ψυχή τους φέρνοντας τη χαρά. Και όταν η πίστη πλημμυρίσει τις ψυχές των ανθρώπων, όλοι οι λαοί της Γης με ειρήνη θα υμνήσουν τη Γέννηση του Χριστού μας. Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, η σκέ-ψη μας οδηγείται στους ταλαιπωρημένουςς ανθρώπους της Γης που ζητούν να βρουν ν ασφαλές καταφύγιο. Πράγματι, αισθανόμααστε ότι περισσότερο από κάθε άλλη φορά οι συνάνθρωποί μας ζητούν από εμάς να τους βάλουμε στην προσευχή μας. Ας γιορτάσουμε, λοιπόν, τα φετινά Χριστούγεννα αληθινά και ουσιαστικά. Ας γίνει η καρδιά μας μια φιλόξενη φάτνη να δεχτεί το Θείο Βρέφος. Μόνο τότε θα καταλάβουμε πως η πραγματική ευτυχία αρχίζει από τη στιγμή που ο Χριστός γεννιέται στις καρδιές μας. Συλλογική ανάπτυξη από τους μαθητές του Ε΄2 62

11. ΩΡΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Η μεσημεριανή Μελέτη στο ∆ημοτικό Στα Εκπαιδευτήρια Μ. Ν. Ράπτου λειτουργούν καθημερινά τμήματα μεσημεριανής μελέτης για τους μαθητές του ∆ημοτικού Σχολείου, οργανωμένα από το 2012. Με σεβασμό στις διευρυμένες χρονικές ανάγκες της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας, τα Εκπαιδευτήριά μας υλοποίησαν αυτήν την καινοτομία, που αποτελεί προέκταση του καθημερινού σχολικού προγράμματος, σε αντιστοιχία με το γνωστό θεσμό του ολοήμερου σχολείου. Στόχος της Μεσημεριανής Μελέτης είναι η καθημερινή, συστηματική προετοιμασία των μαθητών στις γραπτές εργασίες για την επόμενη ημέρα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αποπεράτωση των κατ’ οίκον εργασιών των μαθητών στα Ελληνικά και τα Μαθηματικά, στον χώρο του σχολείου, υπό την επίβλεψη του υπεύθυνου εκπαιδευτικού, ο οποίος συντονίζει, κατευθύνει και καθοδηγεί τους μαθητές σε απορίες ή δυσκολίες που τυχόν υπάρχουν. Τα λάθη των παιδιών δεν αποδοκιμάζονται αλλά αντιμετωπίζονται διακριτικά και αξιοποιούνται για περαιτέρω εμβάθυνση στη θεωρία και στην κάλυψη πιθανών κενών, σύμφωνα με τις σύγχρονες παιδαγωγικές κατευθύνσεις. Είναι πολύ σημαντικό και αξίζει να επισημάνουμε ότι η διεξαγωγή της Μεσημεριανής Μελέτης γίνεται πάντα σε απόλυτη συνεννόηση και συνεργασία των υπεύθυνων εκπαιδευτικών με τις βασικές δασκάλες των τάξεων, ώστε να υπάρχει κοινή γραμμή αντιμετώπισης όλων των γνωστικών και γενικότερα εκπαιδευτικών θεμάτων. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εξασφάλιση ενός ήρεμου και φιλικού περιβάλλοντος που διευκολύνει τη συγκέντρωση και την εργασία των μαθητών. Έτσι, με συνεχή ανατροφοδότηση από τον εκπαιδευτικό αλλά και με την ενθάρρυνση το παιδί μαθαίνει να οργανώνει το χρόνο και τη μελέτη του και σταδιακά να αυτονομείται. 63

Στα πολλαπλά οφέλη της Μεσημεριανής Μελέτης περιλαμβάνονται τα εξής:  Ολοκληρώνονται και διορθώνονται οι σχολικές εργασίες στα βασικά μαθήματα υπό την επίβλεψη ειδικών δασκάλων.  Το παιδί μας μαθαίνει να συγκεντρώνεται και να ολοκληρώνει απερίσπαστο τις σχολικές του εργασίες.  ∆ιευκολύνεται ο εντοπισμός πιθανών σημείων σύγχυσης, εξατομικευμένα για κάθε μαθητή και σε συνεργασία με την υπεύθυνη δασκάλα αντιμετωπίζονται βήμα-βήμα.  ∆ίνεται λύση στο μεγάλο πρόβλημα φύλαξης που αντιμετωπίζουν πολλοί εργαζόμενοι γονείς.  Εξοικονομείται ελεύθερος χρόνος το απόγευμα για τον μαθητή και την οικογένειά του. Στο τέλος της διδακτικής ώρας και εφόσον έχουν ολοκληρωθεί όλες οι γραπτές εργασίες τους προσφέρεται μέσα από ειδικά φύλλα εργασίας η δυνατότητα επιπρόσθετης εξάσκησης στο μάθημα της ημέρας ή επανάληψης προηγούμενων ενοτήτων. Παράλληλα, εξίσου σημαντική θεωρείται και η ψυχαγωγία των μαθητών έτσι ώστε να αποχωρούν από το σχολείο τόσο προετοιμασμένοι για τα μαθήματα της επόμενης ημέρας όσο και ευδιάθετοι. Για το σκοπό αυτό, υπάρχουν σε καθημερινή βάση ευχάριστες οργανωμένες δραστηριότητες όπως η κατασκευή κάποιου παζλ, ή η λύση σταυρόλεξων, κρυπτόλεξων και γρίφων. Τα παιδιά μπορούν επίσης να παίξουν επιτραπέζια που ακονίζουν το μυαλό όπως σκάκι, παιχνίδια γνώσεων ή μνήμης ή να διαβάσουν κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο ή ακόμη να ξεφυλλίσουν κάποια εικονογραφημένη παιδική εγκυκλοπαίδεια από την ειδική γωνιά της βιβλιοθήκης μας. Οι παραπάνω δραστηριότητες είναι δυνατό να διεξαχθούν είτε σε ατομικό επίπεδο, είτε σε ομαδικό, καλλιεργώντας όχι μόνο την αυτενέργεια των παιδιών αλλά και τη φιλία και τη συνεργατικότητά τους. Στις μεγάλες τάξεις του ∆ημοτικού, Ε΄και ΣΤ,΄ένα επιπλέον κίνητρο για τους μαθητές αποτελεί και η καθιέρωση της επιβράβευσης του «μυστικού μαθητή». Η διαδικασία αυτή διεξάγεται με κλήρωση και το όνομα του παιδιού που κληρώνεται γνωρίζει μόνο ο υπεύθυνος εκπαιδευτικός. Προϋπόθεση για να λάβει ο μαθητής αυτό το βραβείο καλής συμπεριφοράς, είναι σαφώς, να σέβεται τους κανόνες της τάξης αλλά και να μελετά συστηματικά καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας. 64

12. ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ Ανέκδοτα

Ο Τοτός και ο Λαβύρινθος - Λοιπόν Τοτό, σε τι καταλήγει ο ακουστικός πόρος; - Στο τύμπανο κυρία. - Και μετά το τύμπανο τι υπάρχει; - Το μέσον κυρία. - Και μετά το μέσον; - Ο λαβύρινθος κυρία. - Ωραία και τι υπάρχει μέσα στο λαβύρινθο; - Ε! Ο Μινώταυρος κυρία! Ο Τοτός και η μητέρα του - Τοτέ άμα κοπείς στα μαθήματα της εξεταστικής ξέχνα ότι είσαι παιδί μου……… Μετά από μερικές μέρες τον ξαναρωτά: - Τοτέ πως τα πήγες; Και απαντάει ο Τοτός: - Γνωριζόμαστε κυρία μου;

Εξέταση……. άκρως επικίνδυνη το μάθημα της χημείας: - Θα μας πεις παιδί μου τι είναι το θεϊκό οξύ; - Μά…μάλιστα κύριε. Χμμ….. το ξέρω… εδώ το έχω στην άκρη της γλώσσας μου… - Φτύστο παιδί μου, φτύστο γρήγορα, θα δηλητηριαστείς… Η ∆ασκάλα και ο Τοτός ∆ασκάλα: Παιδιά μου, άμα βρίσκατε στο

δρόμο λεφτά και μυαλό, τι θα παίρνατε; Τοτός: Τα λεφτάαααα!! ∆ασκάλα: Εγώ θα έπαιρνα το μυαλό…….. Τοτός: Ο καθένας παίρνει ό,τι του λείπει!! Το τσίρκο Τα παιδιά ρωτούν τον πατέρα τους: - Πατέρα θα μας πας στο τσίρκο; - Όχι. Την άλλη μέρα ξαναρωτούν: - Πατέρα, θα μας πας στο τσίρκο; - Όχι! Όποιος θέλει, μπορεί να έρθει να σας δει εδώ! Στην Κάβα Ένας άντρας μπαίνει σε μια κάβα ποτών και λέει στον υπάλληλο: «Θα ήθελα είκοσι λίτρα μπύρα παρακαλώ». Ο υπάλληλος του λέει: - Έχετε φέρει κάποιο δοχείο για να το γεμίσω κύριε; Και ο άντρας λέει: - Το βλέπεις μπροστά σου. Η μύγα Πάει ένα κοριτσάκι σχολείο με ένα τεράστιο καρούμπαλο στο κεφάλι….. - Μα που το χτύπησες το κεφαλάκι σου μικρό μου; Ρωτάει ο δάσκαλος. - Με τσίμπησε μια μύγα, κύριε. - Μύγα; - Ναι…. Αλλά ευτυχώς τη σκότωσε ο μπαμπά με το φτυάρι. Στο κατάστημα μικρών ζώων Γεια σας. Θα ήθελα τρεις ντουζίνες κατσαρίδες, δύο ποντίκια και μερικές αράχνες. - Κάνετε πειράματα; Ρωτάει τον πελάτη με απορία ο υπάλληλος. - Όχι. Μετακομίζω και ο ιδιοκτήτης του 65

διαμερίσματος μου είπε να το αφήσω όπως ακριβώς το βρήκα. Ο Βλάχος και ο Πόντιος Ένας Πόντιος συναντάει έναν Βλάχο βοσκό και του λέει: - Αν βρω πόσα κατσίκια έχεις θα μου χαρίσεις ένα; λέει ο Πόντιος - Ναι, απαντά ο Βλάχος. - Έχεις 858 κατσίκια. Τα μετράει ο Βλάχος και πραγματικά ήταν 858 κατσίκια. Παίρνει ο Πόντιος ένα κατσίκι και φεύγει. Μετά από λίγο συναντάει ο Βλάχος τον ίδιο τον Πόντιο και τον ρωτά: - Άμα βρω τι είσαι, θα μου το δώσεις πίσω; - Ναι απαντά ο Πόντιος. - Είσαι Πόντιος. - Ναι! Από πού το κατάλαβες; Ρωτάει ο Πόντιος - Γιατί από τα 858 κατσίκια εσύ πήρες το σκυλί!! Ο καθηγητής και η εξήγηση Μια μαθήτρια ζητά απόν καθηγητή της να της εξηγήσει τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ χρόνου και αιωνιότητας. Και ο καθηγητής: Θα μπορούσα να σου το εξηγήσω, αν είχα χρόνο. Μα κι αν ακόμη είχα χρόνο, εσύ θα χρειαζόσουν μια αιωνιότητα για να το καταλάβεις!

Οι παροιμίες και η σημασία τους

Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός Πρέπει να είμαστε προσεχτικοί γιατί συχνά τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Πολλές φορές τα φανταχτερά πράγματα δεν έχουν καμιά αξία και μας ξεγελούν με τη λάμψη τους. 66

Καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται Ο άνθρωπος που λέει πάντα την αλήθεια και δεν κρύβει τίποτε δεν έχει να φοβηθεί ούτε απειλές ούτε κινδύνους. Λέει τα σύκα - σύκα και τη σκάφη – σκάφη Η παροιμία λέγεται για όσους ανθρώπους δεν διστάζουν να πουν τα πράγματα με το όνομά τους, ακόμα κι αν αυτό βλάψει τους ίδιους ή πικράνει τους φίλους τους. Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι ∆εν πρέπει να πιστεύουμε τα μεγάλα λόγια και τις υποσχέσεις των άλλων, γιατί θα βρεθούμε μπροστά σε δυσάρεστες εκπλήξεις. Κάθε εμπόδιο για καλό Τα εμπόδια που συναντάμε σε μια προσπάθειά μας μπορεί να μας οδηγήσουν σε μια άλλη λύση που θα είναι καλύτερη απ΄αυτή που εμείς είχαμε σκεφτεί από την αρχή. Κάνε καλό και ρίχτο στο γυαλό Πρέπει να κάνουμε όσο περισσότερες καλές πράξεις μπορούμε, αλλά δεν πρέπει να καμαρώνουμε και να καυχιόμαστε γι΄αυτές. Το σωστό είναι να περνάμε απαρατήρητοι και όσο μπορούμε πιο διακριτικοί. Μάθε τέχνη κι άστηνε, κι αν πεινάσεις πιάστηνε Όποια εργασία κι αν μάθουμε να κάνουμε δεν είναι άχρηστη γιατί η ζωή δεν μας τα φέρνει όπως τα περιμένουμε. Κι έτσι δεν ξέρουμε αν θα χρειαστεί να αλλάξουμε δουλειά και η τέχνη να μας φανεί χρήσιμη. Άνθρωπος αγράμματος ξύλο απελέκητο Όπως ακριβώς το απελέκητο, δηλαδή το ακατέργαστο, ξύλο είναι άχρηστο και δεν μας βοηθάει σε τίποτα, το ίδιο άχρηστος και για τον εαυτό του και για τους άλλους είναι ο αγράμματος, ο απαίδευτος άνθρωπος.

∆άσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις Οι άνθρωποι που δίνουν συμβουλές στους άλλους, πρέπει οπωσδήποτε πρώτοι και καλύτεροι οι ίδιοι να τις ακολουθούν πιστά και να δίνουν το καλό παράδειγμα. Ευχή γονιού σου έχε και στο βουνό ανέβα Το πολυτιμότερο πράγμα στη ζωή του ανθρώπου είναι η ευχή των γονιών του. Με τους γονείς μας πρέπει να έχουμε πάντα καλές σχέσεις να τους αγαπούμε, να τους σεβόμαστε και να ακούμε με προσοχή τις συμβουλές τους γιατί θα μας βοηθήσουν να πετύχουμε στη ζωή μας.

κρασάκι. Το ένα έχει μάλαμα, το άλλο έχει ασήμι (Το αυγό) Η κεφαλή του στο βουνό, κι η ουρά του στο γυαλό. (Το ποτάμι) Τόσο βαρύ σαν σίδερο, τόσο γλυκό σαν μέλι, μήτε στο χέρι πιάνεται μήτε στην τσέπη μπαίνει (Ο ύπνος) Μικρή – μικρή νοικοκυρά, μεγάλη πίτα φτιάχνει. (Η μέλισσα)

Σπαζοκεφαλιές

Αινίγματα Είμαι, είμαι, μα τι είμαι. Σαν με πεις παύω να είμαι. (το μυστικό)

Μπορείς να βάλεις τους αριθμούς 1 έως 9 στο παρακάτω σχήμα έτσι ώστε κάθε ευθεία γραμμή να βγάζει άθροισμα 18;

Είτε κοπελούδα, είτε μια παιδούλα, μια φορά το χρόνο, ντύνομαι νυφούλα. (Η αμυγδαλιά) Εκκλησία θολωτή, ένας στύλος την κρατεί. (Η ομπρέλα) Ένα πουλί χωρίς φτερά, ψυχή δεν έχει και πετά. (Ο χαρταετός) Ένα πράμα πραγματάκι κάθεται στο χωραφάκι, μ΄ένα μόνο ποδαράκι. (Το μανιτάρι) Έχει ξάδερφο το σκύλο κι όμως δεν τον έχει φίλο. (Ο λύκος)

Ένας κατάσκοπος θέλοντας να μπει σε ένα στρατόπεδο παρακολουθεί την πύλη, ώστε να μάθει το σύνθημα. Μετά από λίγο ένας φαντάρος πλησιάζει. Ο σκοπός της πύλης του λέει «δώδεκα». Ο φαντάρος απαντά «έξι» και περνάει. Όταν πλησιάζει ένας δεύτερος φαντάρος, ο σκοπός του φωνάζει «οχτώ». Ο φαντάρος απαντά «τέσσερα» και περνάει μέσα κι αυτός. Τώρα πλέον ο κατάσκοπος αισθάνεται απόλυτα βέβαιος για την απάντηση που πρέπει να δώσει και προχωρά με αυτοπεποίθηση προς την πύλη. Ο σκοπός τον σταματά και του λέει «δέκα». Ο κατάσκοπος απαντά «πέντε» και αμέσως ο σκοπός τον συλλαμβάνει και τον οδηγεί στο κρατητήριο. Τι έπρεπε να απαντήσει ο κατάσκοπος για να περάσει την πύλη; («τέσσερα» όσα και τα γράμματα της λέξης που είπε ο σκοπός.)

Έχω ένα βαρελάκι πού΄χει δυο λογιών 67

13. ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΩΝ Αποτελέσματα εξετάσεων στην Αγγλική Γλώσσα Ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα στα Πτυχία Γλωσσομάθειας της Αγγλικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου του Cambridge. Τις εξετάσεις για την αξιολόγηση του επιπέδου των παιδιών οργανώνει ετησίως το Βρετανικό Συμβούλιο. Από το σχολικό έτος 201415 τα Εκπαιδευτήρια Μαίρης Ν. Ράπτου συνεργάζονται επίσημα με το Βρετανικό Συμβούλιο στο πλαίσιο του προγράμματος Advantage. Έτσι, οι εξετάσεις για τα πτυχία Starters, Movers, Flyers, ΚΕΤ και PET οργανώθηκαν στο χώρο των Εκπαιδευτηρίων Μαίρης Ν. Ράπτου το Σάββατο 23 Μαΐου 2015. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων, οι μαθητές των Εκπαιδευτηρίων Μαίρης Ν. Ράπτου επέτυχαν σε ποσοστό 100%. Πιο αναλυτικά, τον κάθε τίτλο σπουδών κατέλαβαν οι εξής μαθητές: Starters Χατζημίχου Ευαγγελία ∆΄ Νταβέλης Γιώργος ∆΄ Γρηγοριάδου Χριστίνα ∆΄ Αντώνης Μπεν Μεσάουντ ∆΄ ∆ομπούλας Ιωάννης ∆΄ Θεοχάρης Μανώλης ∆΄ Λιακατάς Γιώργος ∆΄ Μάρκα Όλγα ∆΄ Κυτούδη Χριστίνα ∆΄ Αναγνωστόπουλος Λουκάς Γ΄ Movers Τάχου Χριστίνα ∆ Πολύζου Αγγελίνα ∆΄΄ Αναγνωστόπουλος ∆ημήτρης ∆ Καλλιμάνη Μαρία- Πανδώρα Ε΄ Μαγουλιώτης Παναγιώτης Ε΄ Βαρνάς ∆ημοσθένης Ε΄ Παπαδόπουλος Χαρίλαος Ε΄ 68

Κατσογιάννη Γεωργία Ε΄ ∆ημοβέλη Θεοδώρα Ε΄ Νικόπουλος Ηρακλής Ε΄ Καλογεροπούλου Κλειώ Ε΄ Flyers Μπάρκα Εβελίνα ΣΤ΄ Τριψάνας ∆ημήτρης Ε΄ Λιακατάς Γιώργος Ε΄ Λιακατά Χριστίνα Ε΄ KET Αναγνωστοπούλου Σοφία Ε΄ Ντακούλας Αλέξανδρος Ε΄ Τσαγκάλης Βασίλης ΣΤ΄ Η ∆ιεύθυνση του ∆ημοτικού και του Γυμνασίου Μ. Ράπτου και οι καθηγητές της Αγγλικής Γλώσσας συγχαίρουμε τους επιτυχόντες μας και ευχόμαστε σε εκείνους και στις οικογένειές τους πάντα επιτυχίες! Υπεύθυνη Καθηγήτρια Αγγλικών: Κατερίνα Στάχταρη

Αποτελέσματα εξετάσεων στη Γαλλική Γλώσσα Με χαρά σας ανακοινώνουμε τα αποτελέσματα των πτυχίων της Γαλλικής Γλώσσας DELF A1-A2 PRIM και JUNIOR. Τα θερμά μας συγχαρητήρια στους μαθητές του ∆ημοτικού και του Γυμνασίου Μ. Ράπτου που πέτυχαν στις εξετάσεις σε ποσοστό 100%! Το πτυχίο DELF A1 Prim έλαβαν η μαθήτρια της Ε’ Τάξης του ∆ημοτικού Σοφία Αναγνωστοπούλου και οι μαθήτριες της ΣΤ’ Τάξης Ιουλία Κατσιλέρου, Ναταλία Μαρίνογλου, Ελεονώρα Μπαλάσκα, Ιωάννα Πάπουτσα. Το πτυχίο DELF A2 Prim έλαβε η μαθήτρια της ΣΤ’ Τάξης Νίκη Μήλιου Το πτυχίο DELF A2 Junior έλαβε η μαθήτρια της ΣΤ’ Τάξης Στέλλα Χαμορούσου και οι μαθήτριες της Α’ Τάξης του Γυμνασίου Φαίδρα Αρχιμανδρίτη, Χαρά Ζαγγογιάννη, Κατερίνα Μπούγαλη, Αναστασία Τσουτσούκα. Συγχαρητήρια παιδιά! Γράψατε άλλη μια λαμπρή σελίδα στη μακρά ιστορία της καλλιέργειας της Γαλλοφωνίας στο σχολείο μας, στα Εκπαιδευτήρια Μαίρης Ν. Ράπτου! DELF PRIM A1 DELF JUNIOR A2 69

Αποτελέσματα εξετάσεων στη Γερμανική Γλώσσα Θερμά συγχαρητήρια στις μαθήτριες και στους μαθητές του ∆ημοτικού και Γυμνασίου Μ. Ράπτου για την επιτυχία τους με ποσοστό 100% στις εξετάσεις του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας στη Γερμανική Γλώσσα. Πιο συγκεκριμένα, συμμετείχαν και πέτυχαν στις εξετάσεις οι παρακάτω μαθητές και μαθήτριες της ΣΤ’ Τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου και της Α’ Τάξης του Γυμνασίου Μ. Ράπτου: Για το πτυχίο Α2: Αλεξάνδρα Βουλγαράκη (Α’), Ραφαέλα Γκαγκάνα Ραφαέλα (ΣΤ’), Χριστίνα Μανδηλά (Α’), Ευαγγελία Μπάρκα (ΣΤ’), Θανάσης Νταβέλης (Α’), Σοφία Παπαμιχαήλ (Α’), Μιχάλης Τσίτσιας (Α’) Για το πτυχίο Α1: Αστέριος Μεταξιώτης (ΣΤ’), Γιώργος Μπούρας (ΣΤ’), Λάμπρος Φασούλας (Α’) Η ∆ιεύθυνση των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ν. Ράπτου και οι καθηγήτριες των Γερμανικών Μαυρομμάτη ∆άφνη και Θεοδώρα Παπανικολάου εύχονται στον καθένα ξεχωριστά καλή πρόοδο και οι προσπάθειές τους να στέφονται πάντα με επιτυχία! Υπεύθυνη Καθηγήτρια Γερμανικών: ∆άφνη Μαυρομμάτη

Η καινοτομία και η Παιδαγωγική εξέλιξη στο μάθημα των Αγγλικών Τα παιδιά της Γ’ τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν μια καινοτόμο παιδαγωγική μέθοδο στο μάθημα των Αγγλικών. Η μέθοδος CLIL (Content and Language Integrated Learning/Ενσωματωμένη εκμάθηση Περιεχομένου και Γλώσσας) αφορά τη διδασκαλία ενός γνωστικού αντικειμένου μέσω μιας Γλώσσας διαφορετικής από τη μητρική των μαθητών, στη συγκεκριμένη περίπτωση την Αγγλική. Ειδικότερα, η Αγγλική Γλώσσα αποτέλεσε το μέσο για την επανάληψη και κατανόηση βασικών αρχών της διδασκαλίας των μαθηματικών. Τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με μαθηματικές έννοιες που έχουν ήδη διδαχθεί χρησιμοποιώντας μόνο την Αγγλική Γλώσσα. Οι ενότητες των Μαθηματικών που επικεντρωθήκαμε ήταν: 1) Πρόσθεση, Αφαίρεση (addition-subtraction) 2) Μέτρηση μηκών με εκατοστόμετρο (cm) 3) Σχήματα (shapes) 70

Η διδασκαλία έγινε με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων αλλά και μαθηματικών εργαλείων όπως ο χάρακας. Οι κατασκευές μας για τα σχήματα ήταν επίσης μια ευχάριστη και δημιουργική νότα σε αυτήν την εκπαιδευτική εμπειρία. Η δράση πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία και την ουσιαστική συμβολή των δασκάλων των τριών τμημάτων της Γ’ ∆ημοτικού. Αν και το μάθημά μας ήταν ολιγόωρο αποτέλεσε μια πρωτόγνωρη ευκαιρία για τους μαθητές μας να χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα την Αγγλική Γλώσσα για να παρακολουθήσουν μια άλλη διδακτική διαδικασία αλλά και να κατανοήσουν το περιεχόμενο του μαθήματος. Ίσως η διδακτική προσέγγιση CLIL να είναι άγνωστη στο Ελληνικό σχολείο αποτελεί όμως μια διαδεδομένη πρακτική στα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης (Coyle,2007). Μερικά από τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι: • προάγει τη συνεργατική μάθηση • υποστηρίζει την καινοτομία και εξέλιξη στη μαθησιακή διαδικασία • παρέχει ένα ρεαλιστικό περιβάλλον για αυθεντική επικοινωνία • προωθεί την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και της συνδυαστικής σκέψης • οι μαθητές βλέπουν το περιεχόμενο του μαθήματος από μια διαφορετική και ευρύτερη προοπτική, όταν αυτό διδάσκεται σε άλλη γλώσσα (πολυ-προοπτική, πολυπρισματική θεώρηση, Wolff,2004). MATHS PROBLEMS ADDITION (+) Tammy solves 9 problems in Maths and 4 problems in Science. How many problems does he solve altogether? Answer = _____________ On her birthday, Tara received 7 gifts from her friends and 8 gifts from her family. How many gifts did she receive on her birthday? Answer = _____________ SUBTRACTION (-) Kitty eats 5 biscuits out of 8 biscuits. How many biscuits are left to eat? Answer = _____________ Jack hit some balloons leaving 2 balloons. If there were 6 balloons, how many balloons did he hit? Answer = _____________

Υπεύθυνη Καθηγήτρια Αγγλικών: Αναστασία Μπέλτσιου 71

Remembrance Day Ημέρα Μνήμης Στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Αγγλικής Γλώσσας οι μαθητές της ΣΤ΄ ∆ημοτικού τίμησαν την Remembrance Day. 97 χρόνια έχουν συμπληρωθεί από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου (1914 -1918). Στις 11 Νοεμβρίου 1919 και ώρα 11:00 έπαυσαν επίσημα τα πυρά με την υπογραφή της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Ο Βασιλιάς της Μεγάλης Βρετανίας Γεώργιος V καθιέρωσε τη μέρα αυτή ως ημέρα μνήμης των πεσόντων στα πεδία των μαχών. Στις μέρες μας η ημερομηνία αυτή έχει καθιερωθεί για να τιμάται η μνήμη όλων των ηρώων και των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, που στιγμάτισαν την ιστορία της ανθρωπότητας. Σύμβολο αυτής της ημέρας είναι η παπαρούνα, που φύτρωσε στα πεδία των μαχών μετά τους πολέμους και που μας θυμίζει το αίμα που χύθηκε. Με ιδιαίτερη συγκίνηση και έχοντας στο νου μας όλους εκείνους που έπεσαν χθες για να είμαστε εμείς ελεύθεροι σήμερα, κατασκευάσαμε και εμείς τις δικές μας παπαρούνες και τις καρφιτσώσαμε στο αριστερό μας πέτο, στο μέρος της καρδιάς για να έχουμε κοντά μας όλους αυτούς τους ήρωες. WE SHALL REMEMBER!

Οι μαθητές της Στ τάξης των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ν. Ράπτου Υπεύθυνη Καθηγήτρια Αγγλικών: Κατερίνα Στάχταρη

Christmas around the world

Κάθε χώρα γιορτάζει τα Χριστούγεννα με το δικό της τρόπο. Αν θέλεις να δεις τι έθιμο έχει η κάθε χώρα βάλε τα γράμματα στη σωστή σειρά. All over the world different countries have their own traditions . Unscramble to name them and learn about how they celebrate the holidays.

presents to children

In ………Father Christmas delivers the I A N D I from a horse and cart.

In …… the youngest daughter puts on a white robe and red sash W SD NEE And wears a crown of evergreens on her head with long illuminated candles attached to it. A Christmas cake called panettone is eaten in……at Christmas dinner. I A Y T L On the west coast if ……..most homes have an oil palm for A R F A C I a christmas tree, which is decorated with bells. On Christmas Eve or Christmas night in …..the children P A J N A carry out special programmes that go on for hours and consist of dramatic performances. In…..,Babushka is a traditional Christmas figure who U S R I A S distributes presents to children. The word babushka is translated in English as grandmother.

ANSWERS: INDIA, SWEDEN, ITALY, AFRICA, JAPAN, RUSSIA.

Yπεύθυνη καθηγήτρια Αγγλικών: Θεανώ Ζιώγα

What was there in the Nativity scene? Unscramble the letters to find the words of the nativity scene. Then, write the correct letter above the numbers to see the secret message!

Answers: MARY, JESUS, ANGELS, MANGER, JOSEPH, DONKEY, CANDLE, CRADLE, STAR,SING. Secret message: MERRY CHRISTMAS

Yπεύθυνη καθηγήτρια Αγγλικών: Θεανώ Ζιώγα

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Υπεύθυνη Καθηγήτρια Γερμανικών: ∆άφνη Μαυρομμάτη 77

Χιονισμένο κηροπήγιο Μια κατασκευή πολύ εύκολη και πολύ οικονομική, που δίνει ένα πολύ εντυπωσιακό αποτέλεσμα όταν το χιονισμένο κηροπήγιο φωτίζεται. Υλικά: 1. Γυάλινο παλιό βαζάκι 2. Χαρτοπετσέτες με χριστουγεννιάτικα ή άλλα σχέδια της αρεσκείας μας 3. Κόλλα για ντεκουπάζ 4. Αλάτι χοντρό 5. Πινέλο 6. Ρεσό 7. Πιάτο 8. Κορδέλα Βγάζουμε

τυχόν

ετικέτα από το βαζάκι, το πλένουμε καλά και το στεγνώνουμε. ∆ιαλέγουμε το κομμάτι από την χαρτοπετσέτα που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε. Το κόβουμε σιγά - σιγά με τα χέρια μας και το κολλάμε πάνω στο βαζάκι με την κόλλα για ντεκουπάζ. Το αφήνουμε να στεγνώσει πολύ καλά. Όταν έχει στεγνώσει η χαρτοπετσέτα, βάζουμε αρκετή κόλλα στο στόμιο του βάζου και σε όποιο άλλο σημείο θέλουμε να φαίνεται χιονισμένο. Ρίχνουμε αρκετό χοντρό αλάτι σε ένα πιάτο και κυλάμε το βαζάκι μας μέσα, έτσι ώστε να κολλήσει το αλάτι πάνω στην κόλλα. Όπου δεν έχει κολλήσει καλά, συμπληρώνουμε αλάτι με το χέρι μας. Τέλος τινάζουμε το βαζάκι για να φύγει το περιττό αλάτι και το αφήνουμε να στεγνώσει καλά. Αφού στεγνώσει το στολίζουμε με μια κορδέλα. Μπορούμε αν θέλουμε να βάλουμε χρυσές πινελιές πάνω στην χαρτοπετσέτα ή να πασπαλίσουμε το βαζάκι πριν στεγνώσει με χρυσόσκονη. Το χιονισμένο κηροπήγιο είναι έτοιμο! Καλή επιτυχία!

Ελένη Νατσίδη, ∆ασκάλα Εικαστικών

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Στις 5 Οκτωβρίου 2015, το ∆ημοτικό Μαίρης Ράπτου γιόρτασε με τον καλύτερο τρόπο τη 2η Πανελλήνια Ημέρα Σχολικού Αθλητισμού, που στόχευε στη συμμετοχή και εκμάθηση του Ολυμπιακού ιδεώδους μέσα από τα Ολυμπιακά και Παραολυμπιακά αθλήματα. Για τον εορτασμό της ημέρας αυτής γυμναστές, δάσκαλοι και μαθητές συνεργάστηκαν άψογα μεταξύ τους και απόλαυσαν μια ηλιόλουστη ημέρα κοντά στη φύση, στις υπέροχες εγκαταστάσεις του Γυμνασίου μας, με πλούσιες αθλητικές δραστηριότητες. Στο τέλος μοιράστηκαν διπλώματα συμμετοχής σε όλους τους μαθητές επιβραβεύοντας την προσπάθειά τους. Τα αθλήματα και οι δραστηριότητες που συμπεριλήφθηκαν στο πρόγραμμα ήταν οι εξής: -Στίβος και συγκεκριμένα δρόμος ταχύτητας 100μ., άλμα εις μήκος, ρίψη ελαστικής μπάλας -Ποδόσφαιρο -Καλαθοσφαίριση -Ομαδικές δραστηριότητες ανάπτυξης συνεργασίας και δεξιοτήτων.

ΜΟΥΣΙΚΗ Στο πλαίσιο του πρωινού μηνύματος οι μαθητές της έκτης δημοτικού μαζί με την υπεύθυνη δασκάλα της μουσικής τους κ. Ιωάννα Αρεβύθη, ετοίμασαν ένα ευχάριστο μουσικό πρωινό. Τα τραγούδια που ακούστηκαν στο μήνυμα είχαν το εξής νόημα: Είμαστε ακόμη παιδιά αλλά κι εμείς όπως κι οι μεγάλοι έχουμε ν’ αντιμετωπίσουμε αρκετά προβλήματα. Προς το παρόν κάποιες δυσκολίες με τα μαθήματα, κάποιες φιλονικίες με τους συμμαθητές μας και αρκετά άλλα που τώρα μας φαίνονται μεγάλα, αργότερα θα καταλάβουμε πως δεν ήταν τίποτα μπροστά στα πραγματικά προβλήματα της ζωής. Όμως ό,τι και να συμβεί ποτέ δεν χάνουμε το θάρρος μας, γιατί ξέρουμε πως δίπλα μας στέκεται ο Χριστός και μας κρατάει το χέρι. Η μουσική από τη φύση της συμβάλλει στο να αποβάλλει κανείς το άγχος της καθημερινής ζωής και να αισθάνεται αισιοδοξία για το μέλλον. Βοηθάει, επίσης, πάρα πολύ και τα παιδιά στο να προσπερνούν τις καθημερινές τους δυσκολίες με ηρεμία και καλή διάθεση. Ήταν ένα ευχάριστο πρωινό που χάρη στην αξιόλογη προσπάθεια των μαθητών μας στέφθηκε με επιτυχία. Μπράβο σας παιδιά να συνεχίσετε έτσι! Οι δασκάλες της Μουσικής: Ιωάννα Αρεβύθη, Χριστίνα Αρσένου

ΜΑΘΗΜΑ Η/Υ Χρησιμοποίησέ το ξανά… και ξανά… και ξανά Οι μαθητές της ∆’ δημοτικού εμπνευσμένοι από το μάθημα της γλώσσας για την ανακύκλωση αφιέρωσαν χρόνο για να δημιουργήσουν αφίσες στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή για την ευαισθητοποίηση όλων μας πάνω σ’ αυτό το τομέα. Τα παιδιά έμαθαν ότι η Ανακύκλωση σήμερα αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για το περιβάλλον και το μέλλον μας. Πρόκειται για μία υποχρέωση κάθε πολιτισμένης κοινωνίας που συμβάλει έμπρακτα στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Θέλοντας τα ίδια τα παιδιά να συμβάλλουν σ’ αυτό αποφάσισαν να δημιουργήσουν αφίσες, με τις οποίες θα τονίζουν την σημασία της ανακύκλωσης και την ανάγκη για την ένταξή της στην καθημερινότητα. Αρχικά, οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες των δύο ατόμων. Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο αντλήσαμε πληροφορίες για τα υλικά που ανακυκλώνονται, και βρήκαμε ενδιαφέρουσες εικόνες. Χρησιμοποιώντας αυτές τις εικόνες ή και ζωγραφιές, που κατασκεύασαν οι ίδιοι οι μαθητές στον υπολογιστή, φτιάξαμε τις αφίσες μας. Αυτή η εργασία που πραγματοποιήσαμε όλοι μαζί σαν μια μεγάλη ομάδα, μας έμαθε πέρα από την εξοικείωση με τον υπολογιστή και τα λογισμικά του που χρησιμοποιήσαμε, να είμαστε καλύτεροι άνθρωποι και να σεβόμαστε την φύση που μας πρόσφερε ο Θεός τόσο απλόχερα.

14. Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΑΣ ΖΩΗ 11 – 9 – 15 Ο αγιασμός στα Εκπαιδευτήρια Μαίρης Ν. Ράπτου Σε κλίμα αισιοδοξίας και με πολλή κατάνυξη πραγματοποιήθηκε, την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2015 στα Εκπαιδευτήρια Μαίρης Ν. Ράπτου, ο αγιασμός ενόψει του νέου σχολικού έτους 2015/16 από τους ιερείς π. Βασίλειο Τάσιο, π. Γεώργιο Τζικούλη και π. ∆ιονύσιο Παπαλέξη. Ιδιαίτερη τιμή για την εκπαιδευτική κοινότητα των Εκπαιδευτηρίων Μαίρης Ν. Ράπτου αποτέλεσε η παρουσία του Προϊσταμένου Α’/βάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Λάρισας κ. Σωτήρη Βούλγαρη, ο οποίος εκφράστηκε με πολλούς επαίνους για το εκπαιδευτικό αλλά και το κοινωνικό έργο του σχολείου μας και αναφέρθηκε στη θετική συνεισφορά της ιδιωτικής εκπαίδευσης στην παιδεία της πατρίδας μας. Τους μαθητές καλωσόρισαν επίσης η Υπεύθυνος των Εκπαιδευτηρίων μας κ. Μαίρη Ν. Ράπτου και ο ∆ιευθύνων Σύμβουλος κ. Νίκος Ράπτης. Με τη βοήθεια του Θεού, καλή και ευλογημένη σχολική χρονιά σε όλους! 14 – 9 – 15 Καλή αρχή στην Α’ Τάξη του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου Σε πλήρη σύνθεση η ομάδα των εκπαιδευτικών της Α’ Τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου. Οι δασκάλες των τριών ολιγομελών τμημάτων του σχολείου και οι υπεύθυνες καθηγήτριες της Μουσικής, των Αγγλικών, της Πληροφορικής, της Γυμναστικής υποδέχτηκαν τη ∆ευτέρα 14 Σεπτεμβρίου τους μικρούς μαθητές της Α’ ∆ημοτικού. Χάρη στη συνεργασία τους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά και τη σωρευμένη εργασία που έχει πραγματοποιηθεί επί πολλά χρόνια στα Εκπαιδευτήριά μας, τα μικρά πρωτάκια ξεκινούν τη σχολική τους φοίτηση με τις καλύτερες συνθήκες και ευοίωνες προοπτικές. 16 – 9 - 2015 First day at school Η εκπαιδευτική ομάδα της Αγγλικής Γλώσσας του ∆ημοτικού σχολείου υποδέχτηκε τους μαθητές της με χαρά και με μια μεγάλη αγκαλιά. Η πρώτη μέρα ξεκίνησε με πολλές εκπλήξεις και όμορφες κατασκευές. Ο ήρωας των βιβλίων μας Tom Cat των τάξεων Α, Β, Γ μας έστειλε την αγάπη του, προσφέροντας στα παιδιά χρήσιμα δωράκια. Η μέρα συνεχίστηκε με δημιουργικό83

τητα και φαντασία, κατασκευάζοντας σχολικές τσάντες από πολύχρωμα χαρτόνια. Ο Donald Duck (our puppet) εμψύχωνε τους μικρούς μας μαθητές. Στις τάξεις ∆, Ε, ΣΤ είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε video και να συζητήσουμε για τη ζωή και τον πολιτισμό της Μεγάλης Βρετανίας με τη χρήση του διαδραστικού μας πίνακα. Ευχόμαστε σε όλους, παιδιά και γονείς, καλή και ευλογημένη σχολική χρονιά. Οι καθηγήτριες της Αγγλικής Γλώσσας Στάχταρη Κατερίνα, Ζιώγα Θεανώ, Μπέλτσιου Αναστασία, Μαντά Σταματία 27 - 9 – 15 ‘What makes good teaching’ Ήταν το θέμα του σεμιναρίου του British Council που παρακολούθησαν οι καθηγήτριες της Αγγλικής Γλώσσας την Κυριακή 27/9 στο Divani Hotel. Ομιλητής ήταν ο Cliﬀ Parry, British Council Academic Manager. «Αποκομίσαμε ενδιαφέρουσες ιδέες σχετικά με το ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καλού δασκάλου και πως μπορεί η διδασκαλία να γίνει πιο αποδοτική. Παράλληλα είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με εκπροσώπους του Βρετανικού Συμβουλίου και να ανταλλάξουμε απόψεις με συναδέλφους άλλων σχολείων και φροντιστηρίων της πόλης μας.» Το σεμινάριο παρακολούθησε και ο ∆ιευθύνων Σύμβουλος των Εκπαιδευτηρίων μας κ. Νικόλαος Ράπτης. 2 – 10 - 2015 Τρίτη Φάση Αίτησης των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ν. Ράπτου για το ∆ιεθνές Απολυτήριο(International Baccalaureate Diploma Programme) Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσουμε πως μετά την έγκριση της υποψηφιότητάς μας για το ∆ιεθνές Απολυτήριο (IΒ Diploma Programme) το Μάιο του 2014, τα Εκπαιδευτήριά μας ολοκλήρωσαν με επιτυχία και τη δεύτερη φάση αυτής της διαδικασίας, που έληξε στις 30 Σεπτεμβρίου 2015. Άναψε έτσι το πράσινο φως για την υποβολή της αίτησής μας στον IBO, η οποία πρέπει να πραγματοποιηθεί έως την 1η Νοεμβρίου 2015. Σύμφωνα με τους κανόνες του IBO, κάνουμε γνωστά τα εξής: Τα Εκπαιδευτήρια Μ.Ν. Ράπτου είναι υποψήφιο σχολείο για το ∆ιεθνές Απολυτήριο (ΙΒ) και επιδιώκει την απόκτηση άδειας IB Παγκόσμιου Σχολείου. Τα ΙΒ Παγκόσμια Σχολεία μοιράζονται μια κοινή φιλοσοφία, μια δέσμευση για τη βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης μιας ποικιλόμορφης και χωρίς αποκλεισμούς μαθητικής κοινότητας με την προσφορά προγραμμάτων υψηλής ποιότητας διεθνούς εκπαίδευσης και μοιράζονται ένα ισχυρό όραμα.. Ευελπιστούμε στη βοήθεια όλων σας στην τρίτη και σημαντικότερη φάση αυτής της διαδικασίας ώστε τα Εκπαιδευτήρια μας να γίνουν ένα ΙΒ Παγκόσμιο Σχολείο. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον IBO και τα προγράμματά του, παρακαλούμε επισκεφτείτε τη σελίδα http://www.ibo.org/ 4 – 10 – 15 Προσφέραμε και το χαρήκαμε! Την Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2015 τα Εκπαιδευτήρια Μ.N. Ράπτου συμμετείχαν στην ποδηλατοδρομία αλληλεγγύης που διοργάνωσε ο ∆ήμος Λαρισαίων και ειδικότερα η Αντιδημαρχία Κοινωνικής Πολιτικής σε συνεργασία με τον Ποδηλατικό Αθλητικό Σύλλογο Πηνειού. Μαθητές του Νηπιαγωγείου, του ∆ημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου, συνοδευόμενοι από τους γο84

νείς τους και τους εκπαιδευτικούς των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ράπτου, πήραν μέρος στην προσπάθεια του ∆ήμου να προσφέρει σε όσους το έχουν ανάγκη. Πήραμε τα ποδήλατά μας, την καλή μας διάθεση και, αφού διαθέσαμε στο Κοινωνικό Παντοπωλείο του ∆ήμου Λαρισαίων τα τρόφιμα και τα είδη υγιεινής που συγκεντρώθηκαν από τους μαθητές μας, ξεκινήσαμε για τον γύρο της Λάρισας. Στο τέλος της διαδρομής, οι διοργανωτές επιφύλασσαν πολλά δώρα στους συμμετέχοντες. Τα Εκπαιδευτήρια Μ.N. Ράπτου, έχοντας από τις μεγαλύτερες συμμετοχές, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των συνανθρώπων μας και απέδειξαν άλλη μια φορά τι σημαίνει κοινωνική προσφορά. 7 – 10 – 15 Σεμινάριο για την πλήρη αξιοποίηση του διαδραστικού πίνακα. Οι συνεργάτες του εκδοτικού οίκου ξενόγλωσσων βιβλίων Burlington Κα Σοφία Γκουντή (Senior Teacher Training) και Κος Αλέξανδρος Γανωτόπουλος επισκέφθηκαν το σχολείο μας για τη διεξαγωγή σεμιναρίου, στους καθηγητές της Αγγλικής Γλώσσας, με στόχο την πλήρη εξοικείωσή τους με τις βασικές λειτουργίες του διαδραστικού πίνακα και του λογισμικού που τον συνοδεύει. Η χρήση του διαδραστικού πίνακα θα αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για τους μαθητές μας έτσι ώστε να δουλέψουν με αποτελεσματικό τρόπο διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα στην τάξη τους. 13 – 10 – 15 «Φθινοπωρινός Περίπατος του ∆ημοτικού Μ.Ράπτου» Μια μέρα γεμάτη όμορφες και πρωτόγνωρες εμπειρίες περίμενε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου στις εγκαταστάσεις του Γυμνασίου μας. Εκεί ξεναγηθήκαμε από τον κηπουρό του σχολείου μας κ. Θωμά Σύκο, στους κατάφυτους και περιποιημένους κήπους του σχολείου μας και από την κ. Σταυρούλα Αργυρίου στον πανέμορφο βιολογικό λαχανόκηπο του σχολείου μας. Οι εκπλήξεις δεν σταμάτησαν, όμως, εκεί!! Οι γυμναστές μας είχαν ετοιμάσει οργανωμένα και διασκεδαστικά ομαδικά παιχνίδια για να χαρούμε όλοι μαζί παίζοντας!! Αυτός ο πρώτος φθινοπωρινός μας περίπατος θα μας μείνει αξέχαστος!!! 14 – 10 - 15 «Συμμετοχή εκπαιδευτικών B’ και Γ’ τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου σε επιμορφωτική ημερίδα» Οι δασκάλες της Β’ και Γ’ τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου, καθώς και η διευθύντρια του ∆ημοτικού κα Ιωάννα Ζαρκατζιά παρακολούθησαν επιμορφωτική ημερίδα στο 25ο ∆ημοτικό σχολείο Λάρισας με θέμα «Η Κοινωνικοσυναισθηματική Μάθηση στο σχολείο». Κατά τη διάρκεια της ημερίδας οι εκπαιδευτικοί παρακολούθησαν εισηγήσεις σχετικές με εφαρμοσμένα προγράμματα δεξιοτήτων ζωής στο σχολείο, όπως αυτά παρουσιάστηκαν από την κα Νάντια Κουρμούση, υπεύθυνη Αγωγής Υγείας ∆ιεύθυνσης Π.Ε Ανατολικής Αττικής, τον κ. Βασίλη Κούτρα, καθηγητή του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και από την κα Μαρία Χριστογεώργου, δασκάλα από την Αθήνα με πλούσια σχετική εκπαιδευτική δράση. Ακολούθησαν παιχνίδια ρόλων επί σκηνής και σχετική συζήτηση πάνω σ’ αυτά με θέματα την προαγωγή της φιλίας, την ανάπτυξη δεξιοτήτων ένταξης αλλά και τη διαχείριση του πειράγματος- εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον. Τόσο η θεωρητική όσο και η βιωματική προσέγγιση του θέματος της ημερίδας αποτέλεσαν πηγές εκπαιδευτικής ανανέωσης και ανασκόπησης για τις εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν. 85

15 – 10 – 15 Στο ∆ημαρχείο της Πόλης μας Οι μαθητές της Γ’ τάξης του ∆ημοτικού Σχολείου Μ. Ράπτου, επισκεφτήκαμε το ∆ημαρχείο της Λάρισας με αφορμή το σχετικό μας μάθημα στη Μελέτη Περιβάλλοντος με θέμα: «Ο ∆ήμος μας». Μας υποδέχτηκε ο πρόεδρος του ∆ημοτικού Συμβουλίου κ. ∆ημήτριος Τάχος, ο οποίος μας μίλησε για την ιστορία του ∆ήμου Λαρισαίων, για τις αρμοδιότητες του ∆ημοτικού Συμβουλίου και τον τρόπο λειτουργίας του. Απάντησε σ’ όλες μας τις απορίες και άκουσε με πολλή προσοχή τις προτάσεις που διατυπώσαμε σχετικά με τη βελτίωση της πόλης μας σε αισθητικό και λειτουργικό επίπεδο. Ιδιαίτερη τιμή για όλους μας ήταν η παρουσία του κ. ∆ημάρχου κ. Απόστολου Καλογιάννη, ο οποίος μας μίλησε σχετικά με τον ρόλο του και μας έδωσε συμβουλές, ώστε μελλοντικά να γίνουμε συνειδητοί πολίτες. Μας ενθουσίασε το γεγονός πως καθίσαμε στα έδρανα του ∆ημοτικού Συμβουλίου και γίναμε για λίγο μικροί δημοτικοί σύμβουλοι. Ήταν μια μοναδική εμπειρία που θα μας μείνει αξέχαστη! 18 – 10 – 15 «Παίζουμε ποδόσφαιρο με τους συμμαθητές και τους φίλους μας» Το σημερινό Κυριακάτικο πρωινό ήταν γεμάτο αθλητισμό και χαρά. Στις αθλητικές εγκαταστάσεις του Larissa sports hall φιλοξενηθήκαμε από την ποδοσφαιρική Ακαδημία του Τοξότη Λάρισας. Στα τρία γήπεδα ποδοσφαίρου παίξαμε ποδοσφαιρικούς αγώνες! Το ομαδικό πνεύμα, η χαρά της συμμετοχής και το τίμιο παιχνίδι έδωσαν σε όλους μας την ευκαιρία να περάσουμε ένα αξέχαστο πρωινό. Μαζί με τους γονείς μας και τους γυμναστές μας Βησσαρίωνα Σιακαβάρα, Θανάση Νικολακούλη και Ιωάννα Ζαρκατζιά τρέξαμε, παίξαμε και ιδρώσαμε... Στο τέλος, νικητές και ηττημένοι φωνάξαμε το σύνθημα του σχολείου μας: «Τι και αν κερδίσουμε, τι και αν χάσουμε, εμείς θα διασκεδάσουμε». 20 – 10 – 15 Στο Λαογραφικό Μουσείο της Λάρισας Μια υπέροχη εμπειρία ζήσαμε χθες στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας οι μαθητές της Α΄ και Γ΄∆ημοτικού των εκπαιδευτηρίων μας. Ξεναγηθήκαμε στους θαυμάσιους και πολύ προσεγμένους χώρους του Μουσείου και θαυμάσαμε τις παραδοσιακές φορεσιές, το φαρμακείο και τα εσωτερικά σαλόνια παραδοσιακών σπιτιών. Μάθαμε για τα σταμπωτά Τυρνάβου, αφού παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα «Παιχνίδι με τις στάμπες» και φτιάξαμε τα δικά μας σταμπωτά με πολλή φαντασία και όμορφα ζωηρά χρώματα. Ευχαριστούμε θερμά την Κ. Φανή Καλοκαιρινού που μας υποδέχτηκε και μας ξενάγησε με τόση αγάπη καθώς και όλο το προσωπικό του Μουσείου. Οι εντυπώσεις μας άριστες. 25-10-2015 ∆ιαθεματική ενότητα «Σταφύλι-Αμπέλι-Κρασί» Στο πλαίσιο της διαθεματικής ενότητας «∆ώρο-Αντίδωρο: Σταφύλι-Αμπέλι-Κρασί» οι μαθητές και οι μαθήτριες της Γ’ Τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου βιώσαμε μία πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία! Φέραμε στην τάξη παράγωγα προϊόντα του σταφυλιού, όπως σταφίδες, μουστοκούλουρα, σταφιδόψωμα αλλά και ζουμερά σταφύλια. Μάθαμε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τον τρόπο παρασκευής τους και 86

με όρεξη τα δοκιμάσαμε όλα, απολαμβάνοντας ένα ξεχωριστό πρωινό. Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από την ποικιλία των προϊόντων που η δημιουργικότητα του ανθρώπου παρήγαγε από το σπουδαίο δώρο του Θεού, το ταπεινό σταφύλι! 26-10-2015 «Παρακολούθηση του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας από τις εκπαιδευτικούς του Νηπιαγωγείου και του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου». Η Επιστημονική Ένωση για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας (Ε.Ε.Π.Ε.Κ.) διοργάνωσε σε συνεργασία με την Περιφερειακή ∆ιεύθυνση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας, το «1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας» στη Λάρισα στις 23, 24 & 25 Οκτωβρίου 2015». Οι εκπαιδευτικοί του ∆ημοτικού και του Νηπιαγωγείου των Εκπαιδευτηρίων μας παρακολούθησαν τις πολύ ενδιαφέρουσες και καινοτόμες συνεδρίες. Σκοπός του συνεδρίου ήταν να προωθήσει τον γόνιμο και δημιουργικό διάλογο μέσα στην εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς και να θέσει τις βάσεις ευρύτερων προβληματισμών αναφορικά με την υιοθέτηση οποιασδήποτε μορφής εκπαιδευτικής καινοτομίας που έχει σχέση, είτε με τη διδασκαλία και τη μάθηση, είτε με κάθε άλλη πτυχή της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της σχολικής ζωής. Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την ψυχή του συνεδρίου, διοργανωτή και εμπνευστή κ. ∆ημήτρη Κολοκοτρώνη. Ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία! 27-10-2015 Παρουσίαση ιστορικών γεγονότων του 1940 στη Β’ ∆ημοτικού Μέσα σε κλίμα εθνικής υπερηφάνειας και πατριωτικού ενθουσιασμού παρουσιάστηκαν στα τρία τμήματα της Β’ ∆ημοτικού τα ιστορικά γεγονότα και τα κατορθώματα των ηρωικών μας προγόνων του 1940. Ξεφυλλίζοντας τις εικόνες από το πλούσιο υλικό του σχολείου μας, το ενδιαφέρον των μαθητών για την εξέλιξη της ιστορίας ολοένα και δυνάμωνε, ενώ τα μηνύματα αυτοθυσίας, φιλοπατρίας και σύμπνοιας των Ελλήνων στρατιωτών συνεπήραν τους μικρούς μας ακροατές. 28-10-2015 Συμμετοχή των μαθητών των Εκπαιδευτηρίων Μαίρης Ν. Ράπτου στη μαθητική παρέλαση για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 Με σεβασμό στους ήρωες του πολέμου 1940-44 και εθνικό φρόνημα, οι μαθητές των αγημάτων της σημαίας του ∆ημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, συμμετείχαν στη μαθητική παρέλαση που οργάνωσαν κι εφέτος οι αρχές της Λάρισας. Όπως και οι μαθητές όλων των σχολείων και των συλλόγων της πόλης μας, έτσι και οι μαθητές των Εκπαιδευτηρίων μας εντυπωσίασαν με το παράστημα και τον άψογο συγχρονισμό τους και απέσπασαν το χειροκρότημα και τα κολακευτικά σχόλια των χιλιάδων συντοπιτών μας που παρακολουθούσαν την παρέλαση. Ιδιαίτερα μας χαροποίησε ο ενθουσιασμός και η προθυμία με την οποία οι μαθητές μας συμμετείχαν στην εκδήλωση αυτή. Αποδεικνύεται έτσι πως το σχολείο και η οικογένεια συνεχίζουν να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά και τους νέους μας με ιδανικά σαν τον υγιή πατριωτισμό, το σεβασμό προς τους προγόνους μας και την αισιοδοξία για μια δημιουργική πορεία στη ζωή! 87

1-11-2015 25 χρόνια από την πτώση του τείχους Στις 3 Οκτωβρίου η Γερμανία γιόρτασε τα 25 χρόνια από την πτώση του τοίχους του Βερολίνου και την επανένωση των δύο Γερμανιών. Με αφορμή αυτό το γεγονός η Ε΄και η ΣΤ΄∆ημοτικού των Εκπαιδευτηρίων μας παρακολούθησε σχετική προβολή ντοκιμαντέρ και ακολούθησε συζήτηση μέσα στην τάξη με θέμα τα γεγονότα που οδήγησαν τόσο στο διαμελισμό της Γερμανίας όσο και στην επανένωσή της. Οι μαθητές της ΣΤ΄∆ημοτικού με την κα ∆άφνη Μαυρομάτη, υπεύθυνη καθηγήτρια των Γερμανικών, ετοίμασαν σχετικό power point και κολλάζ για το συγκεκριμένο θέμα. 3-11-2015 «Μάθημα Φυσικής Αγωγής στο ∆ημοτικό Μ. Ράπτου» Οι μαθητές των Γ’, ∆’, Ε’ και ΣΤ’ τάξεων του ∆ημοτικού σχολείου Μ.Ράπτου απολαύσαμε για άλλη μια φορά το μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Στο πλαίσιο του κεφαλαίου «Ψυχοκινητική Αγωγή» ο γυμναστής μας κ. Σιακαβάρας Βησσαρίων ετοίμασε και μας έδειξε μια σειρά ασκήσεων νευρομυϊκής συναρμογής. Χωρισμένοι σε ομάδες, αναμετρηθήκαμε σε ταχύτητα, ακρίβεια και αντοχή, δοκιμάζοντας διαφορετικούς σταθμούς που περιείχαν συνδυασμούς ασκήσεων, όπως η υπερπήδηση εμποδίων, το σλάλομ, τα στεφάνια, οι σκυταλοδρομίες και οι αγώνες ταχυτήτων. Απολαύσαμε κάθε λεπτό αυτής της εμπειρίας, χαρήκαμε με τις επιδόσεις μας και βάλαμε στόχο να τις βελτιώσουμε! Περιμένουμε με ανυπομονησία την επόμενη δραστηριότητα για να βιώσουμε το ομαδικό πνεύμα και γενικά όλα τα οφέλη της οργανωμένης άθλησης! 7-11-2015 ‘’Κουκλοθέατρο από τη Γ’ τάξη του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου’’ Άλλη μια εβδομάδα γεμάτη γνώσεις και εμπειρίες έφτασε στο τέλος της! Αυτή την εβδομάδα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας ασχοληθήκαμε με το θέμα της ανακύκλωσης και συγκεκριμένα με τη διαδικασία ανακύκλωσης και παρασκευής χαρτιού...Πραγματευτήκαμε σχετικά κείμενα, είδαμε προβολές και συζητήσαμε αναφορικά με τα οφέλη της ανακύκλωσης του χαρτιού. Τελικός μας στόχος ήταν να δημιουργήσουμε κούκλες από ανακυκλώσιμα υλικά, ώστε να παίξουμε ένα κουκλοθέατρο με θέμα: «Τα χαρτιά ανακυκλώνονται». Ήταν μια αληθινά δημιουργική δραστηριότητα που μας έδωσε τη δυνατότητα να βιώσουμε πρακτικά το θέμα που συζητήσαμε, να εκφραστούμε μέσα από το κουκλοθέατρο και να απολαύσουμε τις αστείες ερμηνείες των συμμαθητών μας. 9-11-2015 Αθλητική συνάντηση μαθητών ∆ημοτικού-Γυμνασίου Μ. Ράπτου Στο πλαίσιο της σύσφιξης των σχέσεων των μαθητών του ∆ημοτικού και του Γυμνασίου Μ. Ράπτου, οι γυμναστές των Εκπαιδευτηρίων μας οργάνωσαν την Κυριακή 8 Νοεμβρίου το μεσημέρι αθλητική συνάντηση μεταξύ των μαθητών των Ε’ και ΣΤ’ τάξεων του ∆ημοτικού και των Α’ και Β’ τάξεων του Γυμνασίου Μ. Ράπτου. Υπό την εποπτεία των γυμναστών μας, στις υπέροχες αθλητικές εγκαταστάσεις του Γυμνασίου μας οι μαθητές αθλήθηκαν στο μπάσκετ, στο ποδόσφαιρο, στο βόλεϊ, στο τένις και στις δοκιμασίες του κλασσικού αθλητισμού Παράλληλα οι γονείς είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τη λειτουργία του Γυμνασίου και να ξεναγηθούν στις αίθουσες διδασκαλίας, τα εργαστήρια, τη βιβλιοθήκη, τα γραφεία και τις αθλητικές εγκαταστάσεις του συγκροτήματος, που καλύπτει συνολική έκταση 50 στρεμμάτων! 88

Ήταν μια πετυχημένη εκδήλωση των Εκπαιδευτηρίων μας που προήγαγε το αθλητικό πνεύμα, ξεκούρασε τους γονείς και τα παιδιά και μας έφερε όλους σε επαφή με τη φύση. 11-11-2015 Πρωινά μηνύματα για τον Μαραθώνιο στο ∆ημοτικό Μ. Ράπτου Με την ευκαιρία της διεξαγωγής του «Αυθεντικού Μαραθωνίου 2015» στην Αθήνα, στο πλαίσιο του πρωινού μηνύματός μας, μιλήσαμε για τον Μαραθώνιο και πως αυτός καθιερώθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, προς τιμήν του Φειδιππίδη και της νίκης των Αθηναίων στον Μαραθώνα το 490 π.χ. κατά των Περσών. Την Τρίτη 10 Νοεμβρίου οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί του ∆ημοτικού είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε για την πρόσφατη διοργάνωση του Αυθεντικού Μαραθωνίου στην Αθήνα, την Κυρια- κή 8 Νοεμβρίου, από τρεις Λαρισαίους που συμμετείχαν στην σπουδαία αυτή διοργάνωση, την κα Αντιγόνη Σδούγκα, τον κ. Κωνσταντίνο Γουργιώτη, που είναι γονείς μαθητών μας και τον πρόεδρο του Συλλόγου Μαραθωνοδρόμων Λάρισας κ. Απόστολο Γούλα. Μας μίλησαν για την αξία του μαζικού αθλητισμού και για τα ιδεώδη του «ευ αγωνίζεσθαι». Ήταν ένα σπουδαίο πρωινό μήνυμα, από το οποίο προέκυψε αβίαστα το σύνθημα της ημέρας: «Νους υγιής εν σώματι υγιή»! 11-11-2015 Επίσκεψη των μαθητών της Ε’ τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου στην Πολεμική Αεροπορία! Την περασμένη Παρασκευή οι μαθητές της Ε’ τάξης του ∆ημοτικού μας επισκέφθηκαν την 110 Πτέρυγα Μάχης της Πολεμικής Αεροπορίας της πόλης μας στο πλαίσιο της εορταστικής έκθεσης που διοργάνωσε η Αεροπορία μας, προκειμένου να τιμήσει τους προστάτες της, Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Εκεί μας υποδέχθηκε εγκάρδια ο κ. Μπιλτσούρης, Επισμηναγός της Πολεμικής Αεροπορίας και γονέας δύο μαθητών του σχολείου μας. Κατά τη διάρκεια της ενδιαφέρουσας ξενάγησής μας θαυμάσαμε τα μονοθέσια πολεμικά αεροπλάνα F-16, καθώς και τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά διθέσια. Στο τέλος γίναμε μικροί δημοσιογράφοι, υποβάλλοντας τις ερωτήσεις μας στον κ. Μπιλτσούρη, ο οποίος μας απάντησε αναλυτικά και εμπεριστατωμένα. Ήταν μια αξέχαστη και διδακτική επίσκεψη! 13-11-2015 Πρωινό μήνυμα για την πολεμική μας αεροπορία στο ∆ημοτικό Μ. Ράπτου Τη ∆ευτέρα 9 Νοεμβρίου 2015, με την ευκαιρία του εορτασμού των πολιούχων της πολεμικής μας αεροπορίας Μιχαήλ και Γαβριήλ, μας επισκέφθηκε ο επισμηναγός ∆ημήτρης Μπιλτσούρης ο οποίος αναφέρθηκε στην ιστορία της πολεμικής μας αεροπορίας, στην αποστολή της καθώς και στους τύπους όπλων και αεροσκαφών που διαθέτει. ∆όθηκε έτσι στα παιδιά η δυνατότητα να εκτιμήσουν το πολύτιμο και ποικιλόμορφο έργο της πολεμικής μας αεροπορίας και των ενόπλων μας δυνάμεων.

13-11-2015 Ομιλία για την καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση Την Παρασκευή, 13 Νοεμβρίου, οι μαθητές της ΣΤ’ τάξης του ∆ημοτικού των Εκπαιδευτηρίων μας είχαν τη χαρά να ενημερωθούν για την τεχνική της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης από τον κ. Κυτούδη, στρατιωτικό ιατρό-παθολόγο, τον κ. Παρίση, στρατιωτικό ιατρό - καρδιολόγο και διευθυντή της στρατιωτικής καρδιολογικής κλινικής και την κ. Τάλαρου, νοσηλεύτρια. Οι μαθητές ευαισθητοποιήθηκαν κι έμαθαν πολύ χρήσιμες πληροφορίες για τα ακριβή βήματα που ακολουθούμε, προκειμένου να βοηθήσουμε κάποιον συνάνθρωπό μας σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής. Ακόμη, κάθε παιδί ασκήθηκε στην πρακτική εφαρμογή της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης σε ανθρώπινα ομοιώματα που υπήρχαν στον χώρο. 14-11-2015 Seminar:Teacher Burnout/Ο Εκπαιδευτικός και η σωστή διαχείριση της επαγγελματικής κόπωσης. Το Σάββατο 14 Νοεμβρίου, ο εκδοτικός οίκος ξενόγλωσσων βιβλίων Burlington Books διεξήγαγε σεμινάριο στο ξενοδοχείο Imperial με θέμα: « Ο εκπαιδευτικός και η σωστή διαχείριση της επαγγελματικής κόπωσης (Burnout)» . Η ομιλήτρια του σεμιναρίου Κα Λιβανίου Ελένη (PhD), εκπαιδευτική ψυχολόγος, παρουσίασε τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της «κόπωσης» των εκπαιδευτικών, τα αίτια αλλά και λύσεις - μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί (solution focus). Το σεμινάριο παρακολούθησαν οι καθηγήτριες της Αγγλικής Γλώσσας του ∆ημοτικού και Γυμνασίου Μ. Ράπτου, εκπαιδευτικοί του σχολείου μας καθώς επίσης και εκπαιδευτικοί άλλων σχολείων και φροντιστηρίων της πόλης μας. Ήταν ένα εξαίρετο σεμινάριο από το οποίο αποκομίσαμε ενδιαφέρουσες ιδέες, σκέψεις αλλά και προβληματισμούς για τη θετική αναδιάρθρωση και επαναπροσδιορισμό του επαγγέλματός μας. 16 – 11 – 2015 Συνάντηση επαγγελματικού προσανατολισμού στη Γ΄τάξη Λυκείου Μ. Ράπτου Στα πλαίσια της ενημέρωσης των μαθητών της Γ΄Λυκείου, σχετικά με επαγγελματικές διεξόδους και τις προοπτικές σταδιοδρομίας τους, ξεκίνησε στο σχολείο μας μια σειρά διαλέξεων από νέους επιστήμονες, απόφοιτους των Εκπαιδευτηρίων μας, που διακρίνονται σε διάφορους τομείς στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Η προσπάθεια αυτή αποτελεί πρωτοβουλία του κ. Ράπτη, ∆ιευθύνοντος Συμβούλου των Εκπαιδευτηρίων μας και υλοποιείται από την κ. Φωτεινή Τομασίδου, καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας. 16 -11 – 2015 Επίσκεψη των μαθητών της ΣΤ΄τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου στην έκθεση «Αϊβαλί» Οι μαθητές της ΣΤ΄τάξης, με αφορμή τη διδακτική ενότητα «Η ζωή σε άλλους τόπους» στο μάθημα της Γλώσσας και το προσφυγικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας και όλη η Ευρώπη, επισκέφτηκαν και την περιοδική αυτή έκθεση. Η έκθεση περιελάμβανε εικόνες, πρωτότυπα σχέδια και προσχέδια με μολύβι από το Αϊβαλί, καθώς και 90

σπάνιες φωτογραφίες και αρχειακό υλικό που προέκυψε από την έρευνα του Soloup. Ευχαριστούμε πολύ το προσωπικό της έκθεσης και της πινακοθήκης για τη θερμή φιλοξενία. 19 – 11 – 2015 Ομιλία του κ. Κ. Αθανασόπουλου στα Εκπαιδευτήριά μας Την Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 2015, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ράπτου ομιλία από τον κ. Κ. Αθανασόπουλο, θεολόγο και τέως καθηγητή Παιδαγωγικής Ακαδημίας, με θέμα «Γονείς και εκπαιδευτικοί φορείς αισιοδοξίας». Ο ομιλητής τόνισε ότι στις μέρες της αβεβαιότητας και απαισιοδοξίας, που διανύουμε, ως χριστιανοί οφείλουμε, χωρίς να παραγνωρίζουμε τις δυσκολίες, να διατηρούμε ειρήνη στην καρδιά μας και αισιοδοξία. Η αισιοδοξία αυτή, καρπός συνειδητής χριστιανικής ζωής, δίνεται από τη βεβαιότητα ότι όλα τα κατευθύνει και τα παρακολουθεί η σοφή Πρόνοια του Θεού. Γονείς και εκπαιδευτικοί καλούμαστε να μεταδώσουμε αυτή την αισιοδοξία και να θωρακίσουμε τα παιδιά μας. 20 -11 – 2015 Γνωρίζουμε την ελιά Τα νήπια «Περιστέρια» των Εκπαιδευτηρίων μας γνώρισαν την ελιά και την ιδιαίτερη σημασία της για τους ολυμπιακούς αγώνες και αφού αγωνίστηκαν και τα ίδια, οι νικητές και οι νικήτριες φόρεσαν στεφάνια από κλαδιά ελιάς. 20 -11 – 2015 Μέρα ζαχαροπλαστικής στην Α΄τάξη ∆ημοτικού Μια μέρα Ζαχαροπλαστικής ζήσαμε οι μαθητές της Α΄τάξης του ∆ημοτικού Μ. Ράπτου, μαζί με τους δασκάλους μας. Με αφορμή το μάθημα στην Ελληνική Γλώσσα «Στο Ζαχαροπλαστείο του γλυκόσπυρου» διαλέξαμε μια εύκολη και νηστίσιμη συνταγή και φτιάξαμε τα γλυκά μπισκότα με μέλι και ταχίνι. Ευχαριστούμε πολύ το αρτοποιείο της γειτονιάς μας «Τσιντζιλώνης» που μας δέχτηκε με τόση χαρά και ψήσαμε τα μπισκότα μας. 23 -11 – 2015 Χριστουγεννιάτικο bazzar Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το χριστουγεννιάτικο bazzar του Νηπιαγωγείου και του Παιδικού Σταθμού Μ. Ράπτου στο χώρο του σχολείου μας. Η χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα και η διάθεση για προσφορά, έκανε γονείς και παιδιά να ενώσουν την ευρηματικότητα και τη δημιουργικότητά τους και να κατασκευάσουν πρωτότυπες χριστουγεννιάτικες χειροτεχνίες. 26 – 11 – 2015 Κατασκευή χριστουγεννιάτικων δώρων από μαθητές του ∆ημοτικού και του Γυμνασίου Μ. Ράπτου. Την Πέμπτη 26 Νοεμβρίου το απόγευμα, οι μαθητές των Ε΄και ΣΤ΄΄τάξεων του ∆ημοτικού και των Α΄και Β΄τάξεων του Γυμνασίου, μαζί με τους γονείς, τους δασκάλους και τους καθηγητές μας, συγκεντρωθήκαμε στη μεγάλη αίθουσα του ισογείου της οδού Καρδίτσης και κατασκευάσαμε χριστουγεννιάτικα δώρα για να ενισχύσουμε το φετινό έργο 91

αγάπης των Εκπαιδευτηρίων μας. Ήταν μια ακόμη ωραία ευκαιρία να δημιουργήσουμε όλοι μαζί και να ζήσουμε ευχάριστες στιγμές που σφυρηλατούν τους δεσμούς αγάπης στην κοινότητά μας. 26 -11 – 2015 Μήνυμα κατά της βίας και της τρομοκρατίας Καθώς τα γεγονότα των τελευταίων ημερών μας συγκλόνισαν και μας ευαισθητοποίησαν, οι μαθητές της ΣΤ΄τάξης στο μάθημα της γαλλικής γλώσσας θέλησαν να στείλουν το δικό τους μήνυμα κατά της βίας και της τρομοκρατίας με αφορμή τα τραγικά γεγονότα στο Παρίσι. Ιδού τα αποτελέσματα: 26 – 11 – 2015 «Ταξιδεύοντας στον κόσμο των συναισθημάτων» Στο πλαίσιο της διαθεματικής εργασίας μας για τα συναισθήματα, επισκέφτηκε την τάξη μας ο ∆ρ Κοινωνικής Ψυχολογίας κ. Βασίλης Χατζημπύρος, ο οποίος συζήτησε με τους μαθητές τους προβληματισμούς τους και τους πρότεινε τρόπους καλύτερης διαχείρισης των συναισθημάτων τους. Στο τέλος τα παιδιά κατασκεύασαν το φανάρι των συναισθημάτων όπου συμβολικά μέσα σ’αυτό αναβοσβήνουν όλα τα συναισθήματα και μας χαρίζουν τη συναισθηματική μας ισορροπία. 4 – 12 – 2015 Εκπαιδευτική εκδρομή στα Άγια Μετέωρα Στις 4 ∆εκεμβρίου 2015 οι μαθητές της ΣΤ΄τάξης των Επαιδευτηρίων Μ. Ράπτου μαζί με τις δασκάλες τους Μαρία Γώτα και Βασιλική Κουτσοκέρα, τη δασκάλα της Φυσικής Αγωγής κ. Ιωάννα Ζαρκαντζιά και τη δασκάλα των Αγγλικών κ. Κατερίνα Στάχταρη επισκέφθηκαν τα Άγια Μετέωρα του νομού Τρικάλων. Αρχικά βαδίσαμε ανάμεσα στους εντυπωσιακούς βράχους των Μετεώρων και στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τις Ιερές Μονές του Μεγάλου Μετεώρου και του Αγίου Στεφάνου. Οι μοναχοί και οι μοναχές μας επιφύλαξαν θερμή υποδοχή και μαθητεύσαμε κοντά τους για την ιστορία των μοναστηριών. Ενημερωθήκαμε για τον βίο του Αγίου Χαραλάμπους και προσκυνήσαμε τα λείψανά του. Η εκδρομή μας έκλεισε με την επίσκεψή μας στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών. Ενθουσιαστήκαμε τόσο με τις ιερές Μονές όσο και με το Μουσείο της Καλαμπάκας. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τις μοναχές της Μονής του Αγίου Στεφάνου και το προσωπικό του Μουσείου για τη ζεστή φιλοξενία και την καλή οργάνωση της επίσκεψής μας. 7-12.2015 ∆’ τάξη: Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Λαογραφικού Μουσείου «Ο μικρός αγγειοπλάστης» Οι μαθητές της ∆’ τάξης επισκεφθήκαμε σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο Λάρισας και με την καθοδήγηση της κας Καλοκαιρινού ταξιδέψαμε στην ιστορία της τέχνης της αγγειοπλαστικής, γνωρίζοντας τις τεχνικές δημιουργίας αγγείων. Στη συνέχεια, δημιουργήσαμε τα δικά μας πήλινα ρόδια-στολίδια ακούγοντας παραδοσιακά κάλαντα! Πριν αποχαιρετήσουμε το μουσείο, στολίσαμε το δεντρο του μουσείου!! Ανυπομονούμε να ξαναβρεθούμε στον φιλόξενο αυτό χώρο! 92

8-12.2015 ΧΑΡΑ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΓΑΠΗΣ !!! emoticon angel Μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού, ετοιμάστηκαν τα όμορφα βαζάκια της Β’ ∆ημοτικού! Οι δημιουργίες των παιδιών και των δασκάλων τους θα διατεθούν στο «Χριστουγεννιάτικο Βazzar Αγάπης» την Πέμπτη 17 ∆εκεμβρίου, παράλληλα με τη χριστουγεννιάτικη γιορτή της τάξης! Σας περιμένουμε!! 8-12.2015 Επίσκεψη της Β’ ∆ημοτικού στη ∆ημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κων/νος Κούμας» Την Τετάρτη 2 ∆εκεμβρίου οι μαθητές της Β’ ∆ημοτικού επισκέφτηκαν τη ∆ημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Λάρισας «Κων/νος Κούμας» επί της οδού 28ης Οκτωβρίου. Οι μικροί μαθητές είχαν την ευκαιρία να ασχοληθούν με το θέμα της φιλίας και της διαφορετικότητας των ανθρώπων μέσα από την επεξεργασία του παιδικού βιβλίου «Πώς να κρύψεις ένα λιοντάρι» της Stephens Helen (εκδ. Ίκαρος). Αφού κάθισαν σε διάταξη κύκλου οι μαθητές και μέσα από έναν καταιγισμό ιδεών, εξέφρασαν τις απόψεις τους και συζήτησαν για τα αγνά συναισθήματα που αποπνέει μια φιλία. Στο τέλος, αφού χόρεψαν με διαφορετικούς συμμαθητές τους κάθε φορά, δημιούργησαν το δέντρο της φιλίας από φύλλα αγάπης, ομόνοιας, σεβασμού και αλληλεγγύης. Ευχαριστούμε πολύ για την ευχάριστη αυτή εκπαιδευτική μας επίσκεψη, τις υπεύθυνες του παιδικού τμήματος της Βιβλιοθήκης, κ. Βάγια Γκουντουβά και κ. Ιφιγένεια-Χριστίνα Λέντζα. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΙ - ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ: Όλες οι τάξεις του ∆ημοτικού σχολείου καθώς και οι μαθητές του Νηπιαγωγείου μας εκκλησιάστηκαν και μετείχαν στο Μυστήριο της Θείας Κοινωνίας, στο Ναΐδιο του σχολείου μας, που είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Οι δασκάλες και οι μαθητές όλων των τάξεων του δημοτικού μας σχολείου, κατά τμήμα, επισκέπτονται τη δεσποινίδα Μαίρη Ν. Ράπτου. Στα πλαίσια των συναντήσεων, μέσα σε κλίμα συνεργασίας και αγάπης, η δ. Μαίρη Ν. Ράπτου ενημερώνεται εξατομικευμένα για την πρόοδο του κάθε μαθητή. Οι παιδαγωγικές της προσεγγίσεις σε θέματα δημιουργίας καλών διαπροσωπικών σχέσεων δασκάλων μαθητών και οι συμβουλές της είναι πάντα χρήσιμες, ουσιαστικές και μας ανανεώνουν. Μεγάλη είναι η χαρά των παιδιών από τα δώρα που δέχονται από την δ. Μαίρη Ν. Ράπτου και από τα επιλεγμένα παιδικά τραγούδια που η ίδια παίζει στο πιάνο. Την ευχαριστούμε θερμά για την καθημερινή της προσφορά στο έργο μας αλλά και για τον πολύτιμο χρόνο της που πάντα με προθυμία και αγάπη μας αφιερώνει. 93

ΜΙΑ Ι∆ΙΑΙΤΕΡΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ Αντιπροσωπεία εκπαιδευτικών του σχολείου «Πνοή Αγάπης» στα Επαιδευτήρια Μ. Ράπτου Την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου μας επισκέφθηκε στο ∆ημοτικό Μ. Ράπτου αντιπροσωπεία εκπαιδευτικών του ελληνικού σχολείου «Πνοή Αγάπης», το Ορθόδοξο εννιάχρονο σχολείο που λειτουργεί στο Αργυρόκαστρο της Β. Ηπείρου. Την επίσκεψη οργάνωσε ο θεολόγος Ιωάννης Καραμήτρος, πρόεδρος του συλλόγου «Ιωάννης ο Χρυσόστομος». Επικεφαλής της αντιπροσωπείας των εκπαιδευτικών της γειτονικής χώρας ήταν η διευθύντρια της «Πνοής Αγάπης» κ. Μελπομένη Κουρεμένου. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η γνωριμία με πετυχημένες πρακτικές που έχουν αναπτύξει τα Εκπαιδευτήριά μας σε θέματα διδακτικής, λειτουργίας του σχολείου, επικοινωνίας με τους γονείς, σχέσεων με την τοπική κοινωνία κ.λ.π. Αφού συμμετείχαν στην πρωινή προσευχή και στο πρωινό μήνυμά μας οι δάσκαλοι του βορειοηπειρωτικού σχολείου παρακολούθησαν επί τρίωρο τη διεξαγωγή των μαθημάτων. Στη συνέχεια, αφού ενημερώθηκαν από την υπεύθυνη των Εκπαιδευτηρίων δ. Μαίρη Ράπτου και τον ∆ιευθύνοντα Σύμβουλο κ. Νίκο Ράπτη για την ιστορία, τη φιλοσοφία και τη λειτουργία του σχολείου, ξεναγήθηκαν στους χώρους του Λυκείου και στις εγκαταστάσεις του Αθλητικού Κέντρου και του Γυμνασίου των Εκπαιδευτηρίων μας. Τα Εκπαιδευτήρια προσέφεραν στην αντιπροσωπεία της «Πνοής Αγάπης» δεκάδες διδακτικά βοηθήματα, παιδικά αναγνώσματα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, προσφορά των οικογενειών των μαθητών μας και της διεύθυνσης του σχολείου μας, ελάχιστη συνεισφορά στο σπουδαίο εθνικό και εκπαιδευτικό έργο που επιτε94

λούν οι φιλοξενούμενοί μας. Φεύγοντας οι ηρωικοί δάσκαλοι μας ευχαρίστησαν και είχαν την καλοσύνη να μας προσκαλέσουν στη Β. Ήπειρο, στις αρχές του 2016, στα θυρανοίξια του νέου καθεδρικού ναού στο ελληνικό Αργυρόκαστρο. Ανυπομονούμε να ανταποκριθούμε στην πρόσκλησή τους αυτή.

Επιστολές ∆ιάχυτη ήταν η συγκίνηση στoυς εκπαιδευτκούς των Εκπαιδευτηρίων Μ. Ράπτου από το περιεχόμενο της παρακάτω επιστολής, που έλαβαν από τη ∆/νση και το διδακτικό προσωπικό του ∆ημοτικού Σχολείου Αργυροκάστρου:

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστούμε θερμά: Την οικογένεια ∆ημητριάδη που χάρισε ένα μεγάλο αριθμό βιβλίων (169) της κυρίας Νίνας ∆ημητριάδη στη βιβλιοθήκη του σχολείου μας. Τους μαθητές του σχολείου μας που συγκέντρωσαν και χάρισαν 322 βιβλία –βοηθήματα στο ∆ημοτικό Σχολείο Αργυροκάστρου, Β. Ηπείρου. Τα βιβλιοπωλεία Άνεμος και Ζωή για τη δωρεά 82 βιβλίων στο ∆. Σχολείο Αργυροκάστρου. Ο Θεός να τους ευλογεί.

Αγαπητοί μας γονείς, Σας υπενθυμίσουμε ότι μπορείτε να παρακολουθείτε και εσείς και οι μαθητές μας το εκλεκτό τηλεοπτικό κανάλι 4Ε με πλούσιο, ποιοτικό πρόγραμμα μέσω διαδικτύου (www.tv4e.gr) ή μέσω τηλεόρασης, αν διαθέτετε δορυφορικό πιάτο και δέκτη, χωρίς κάποια συνδρομή σε ιδιωτική εταιρεία.