1- Người chết cần gì ở người sống? Người chết cần ở người sống một tấm lòng: Tấm lòng chân thành tưởng nhớ đến họ. Thế thôi. Phương tiện để tưởng nhớ đó là ngôi mộ đàng hoàng có thể làm mộ đá. Thắp hương trên ngôi mộ đá là gặp được người âm rồi,. Đối với người chết, ngôi mộ đá to nhỏ, sang hèn có hay không có mộ đá đều không quan trọng. Người chết không ai yêu cầu xây mộ đá cho mình thật hoành tráng cả. Mộ đá to nhỏ, sang hèn là ý thích của người sống mà thôi. Có khi chẳng vì người chết, mà chỉ là ganh đua giữa người sống với nhau. Người ta xây mộ đá cho người thân hoành tráng thế, mà mình lại thua kém à? Thế là chạy theo phong trào, đua nhau xây mộ đá như thể một thành phố thu nhỏ, cũng bê tông cốt thép, cũng ốp đá Granit, rồi màu sắc rực rỡ v.v.... Vậy ta có nên chạy theo “phong trào” thế này không? 2 Người chết phải về với đất: Con người ta sinh ra từ đất, còn gọi là sinh ra từ Khí, chết lại trở về với đất, thành Khí. Đó là quy luật vận hành tự nhiên của hàng triệu thế hệ xưa nay. Vậy theo thông thường thì khi chết có thể đốt xác thành tro bụi và trải về với đất đồng quê, tức là về với đất mẹ mà mình sinh ra. Cũng có thể lập một ngôi mộ đá đơn giản để con cháu đời sau có chỗ thăm viếng tưởng nhớ. Ngôi mộ đá này sau khoảng 4 đời có thể hoá thành đất, không còn ai nhớ đến nữa. Con cháu chỉ thờ tổ tiên đến 4 đời (Cao Tằng Tổ Khảo), tức là thờ tới đời Kỵ của mình. Đó là lý do ở các nhà thờ Họ người ta thường chỉ lập bài vị tới đời Kỵ của mình mà thôi. Đến đời thứ 5 thì chắt chút không còn biết cụ kỵ mình là ai nữa. Nó chỉ tưởng niệm tổ tiên trên bàn thờ chứ không còn ra mộ. Ngôi mộ đá này đã hoá thành đất. Người chết đã về với đất mẹ. Vì thế mới có từ “Quê hương”. Quê hương, người xưa trong nền kinh tế tiểu nông, quan niệm là làng xã của mình. Người chết mộ chôn trên cánh đồng làng. Ngày nay từ Quê hương quan niệm rộng hơn: Quê hương là tổ quốc. Vì vậy khi chết mộ đá đặt bất cứ đâu trên đất nước mình đều là đất mẹ. Tổ quốc của ta thiêng liêng đối với mỗi người là vì vậy. Người chết phải về với đất. Nấm mồ đá rồi cũng phải được phân huỷ thành đất. Đó là lý do vì sao hàng triệu thế hệ người đã chết mà trên trái đất này hiện chỉ còn mộ đá của khoảng vài thế hệ gần đây thôi. Còn các mộ đá khác đi đâu? Nó đã hoá thành đất cả rồi. Cho nên chôn mộ đá thế nào để khoảng 4 thế hệ sau đã thành đất là tốt nhất. Đó chính là đã đảm bảo môi trường bền vững. Một dân tộc thiểu số ở tỉnh Điện Biên có tục chôn mộ đất phẳng, trên dựng một lều bằng tranh tre rất nhỏ, làm bằng cành cây và lá cọ, thấp chỉ che đủ ngôi mộ, không có tường bao quanh. Người ta cúng mộ trong lều tranh này. Qua năm tháng, đời sau không còn biết cụ kỵ mình nữa thì lều tranh cũng tự phân huỷ. Ngôi mộ bấy giờ đã hoá thành đất, không ai biết đến nữa. Đó là một cách ứng xử rất thông minh của người sống: Vẫn tưởng nhớ đến người chết mà lại hoà đồng với quy luật tự nhiên: người chết phải về với đất, phải hoá thành đất. Nếu chúng ta ai cũng xây mộ đá như một nhà tầng thu nhỏ, cũng sắt thép bê tông, thì ngôi mộ đá này biết đến bao giờ mới phân huỷ thành đất? Vậy thì những thế hệ sau lấy đất đâu mà chôn? Do đó xây mộ đá như ở Hình 1 là không đảm bảo môi trường bền vững và rất lãng phí đất. Rồi đây, khi thế hệ những người xây mộ đá này và con cháu họ chết đi, đã để lại một hậu quả lớn cho xã hội: Mộ đá đã xây cứ tồn tại đấy mà không ai biết đến cả. Cho nên xây mộ còn phải đảm bảo vệ sinh môi trường cho các thế hệ sau. 3- Xây mộ đá thế nào cho đúng? Mộ tốt nhất là lam mộ đá xanh. Tuy nhiên do điều kiện sống hiện nay khá hơn trước kia, nên người sống có tâm lý muốn có cho người chết một ngôi mộ đá đàng hoàng hơn. Đó là một cách nghĩ có tâm, đáng tôn trọng. Tuy nhiên, làm gì cũng vậy, đơn giản vẫn là tốt. Cho nên một ngôi mộ đá đúng mức chỉ nên làm vừa phải ko nên to lươn quá, trên có trồng cỏ. Quan sát hình 4 ta thấy: Khi một dòng Khí tác động vào thành mộ tròn thì phần Tà khí (TK) sẽ tách ra lao xuống
dưới. Còn Sinh khí (SK) thì vừa chạy viền quanh đường cong thành mộ đá, vừa đổ vào mặt trên của mộ đá để thẩm thấu vào mộ theo mọi hướng. Như vậy mộ tròn đá có ưu điểm là nhận được nhiều Sinh khí hơn là mộ xây hình chữ nhật.