การจัดรายการโทรทัศน การจัดรายการโทรทัศน เปนหนาที่สวนหนึ่งที่ใชดูแลภาพรวมของการออกอากาศ ใหเปนไปดวยความ เรียบรอยตามระเบียบของสถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพบก ซึ่งมีองคประกอบและขั้นตอนการทํางานตางๆ ไดแก การจัดทําผังรายการ การจัดคิวรายการ การควบคุมรายการ และการโฆษณาในรายการ
วัตถุประสงคการเรียนรู 1. เพื่อใหเขาใจและรูถึงองคประกอบของการจัดรายการ 2. เพื่อใหรูขั้นตอนการจัดทําผังรายการ 3. เพื่อใหรูขั้นตอนการจัดคิวรายการ 4. เพื่อใหรูขั้นตอนการควบคุมรายการ
แนวคิดและทฤษฎีในการจัดวางผังรายการ 1. แนวคิดในการจัดผังรายการโทรทัศน การพิจารณาการจัดผังรายการโทรทัศนเพื่อใหเปนสถานีที่ไดรับความนิยมจากผูชมเปนเรื่องที่ ละเอียดออนและมีสวนประกอบยอยที่จําเปนที่จะตองพิจารณาในทุก ๆ ดาน เพื่อใหรายการที่ออกอากาศ มีความเหมาะสมกับผูชมหรือกลุมเปาหมายในแตละชวงเวลา จากการศึกษาของ Sydney W. Head. , Susan Tyler Eastman และ Lewis Klein ในเรื่อง A Framework for Programming Strategies. (1989) ไดกลาวไววา การจัดผังรายการสามารถอธิบายไดวาเปนกลยุทธในการนํารายการตาง ๆ มาเรียบ เรียงจัดลําดับในตาราง เพื่อใหเขาถึงกลุมผูชมที่เปนเปาหมาย นักจัดผังรายการจะตองเปนผูมีความรู และ ความสามารถในการพิจารณาผูชมโทรทัศนแลวจึงเลือกรายการตาง ๆ ที่ทําใหเขาถึงผูชมเหลานั้น ถือไดวา เปนงานที่ยุงยากมากสําหรับนักจัดผังรายการ ที่จะตองเลือกกลวิธีตาง ๆ เพื่อใหรายการเขาถึงกลุมผูชมได อยางกวางขวาง การที่จะใหรายการเหลานั้นดึงดูดผูชมอาจจะตองนําองคประกอบตาง ๆ มาเสริม เชน นําเรื่องตลก, เพศ, ขอมูล, ขาวสาร, เรื่องที่ผูคนสนใจ เปนตน โดยเลือกมาใชตามแนวโนมของสังคม ขณะนั้นวาสนใจในเรื่องอะไร ซึ่งเปนสาเหตุใหการจัดผังรายการจะตองมีทีมงานที่มีประสิทธิภาพในการ ปฏิบัติหนาที่ (รัฐติพงค ชูนาค, 2545) สําหรับการศึกษาผังรายการจะตองพิจารณาหลาย ๆ สวนดวยกัน ซึ่งไดแก
1. การแบงชวงเวลาในการออกอากาศ การแบง ชวงเวลาในการออกอากาศมี สวนสําคั ญตอการจัดผัง รายการโทรทัศ นเพื่อให รายการออกมาเหมาะสมกับผูชมในแตล ะชวงเวลาซึ่ง สถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพ บกชอง 5 ไดทําการ ออกอากาศรายการ 24 ชั่วโมง ดังนั้นจึงแบงชวงเวลาในการออกอากาศเปน 4 ชวง คือ รายการภาคเชา (Morning Programmes) ชวงเวลา 05.00-12.00 น. รายการภาคบาย (Afternoon Programmes) ชวงเวลา 12.00-18.00 น. รายการภาคค่ํา (Evening Programmes) ชวงเวลา 18.00-00.00 น. รายการภาคดึกหรือภาคหลังเที่ยงคืน(After Midnight Programmes) ชวงเวลา 00.00-05.00 น. 2. นโยบายหลักหรือวัตถุประสงคหลักของสถานีโทรทัศน นโยบายหลักนี้จะมีสวนสําคัญในการวางแผนจัดผังรายการของสถานี ซึ่งจะตองมีการ ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงใหทันกับความตองการของคนในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา เพื่อให สถานีไดรับความนิยม ซึ่งหมายถึงมีจํานวนผูชมรายการสูงที่สุด การแขงขันในความเปนผูนําสื่อของ สถานีโทรทัศนในประเทศไทย จะมีการแขงกันอยางมากในชวงเวลาตั้งแต 19.00 น. จนถึงเวลา 23.00 น. หรือที่เรียกกันติดปากวา "ชวงเวลาขาว" และ "ชวงเวลาหลังขาว" ซึ่งในชวงนี้เปนชวงที่มีจํานวนผูชม รายการโทรทัศนมากที่สุด โดยเฉพาะอยางยิ่งชวงเวลาหลังการเสนอขาว รายการที่ออกอากาศจะเปน รายการในรูปแบบบันเทิงทั้งสิ้น และมีรูปแบบเดียวกัน คือ "ละคร" จนทําใหเวลาในชวงนี้มีชื่อเรียกใหมคือ "ชวงละครหลังขาว" สวนรายการในชวงอื่น ๆ ยังมีการแขงขันกันนอยอยู 3. ลักษณะของสถานีและสภาพแวดลอม หมายถึง ความกวางไกลในการกระจายคลื่น ซึ่งมีสวนสําคัญในการจัดชวงเวลาในการแพร ภาพออกอากาศรายการตางๆ เพื่อความเหมาะสมระหวางรายการกับผูชมรายการเพราะการพิจารณา จัดรูปแบบผังรายการของสถานี้โทรทัศน มีปจจัยสําคัญเปนสภาพแวดลอมของสถานี ที่จะตองพิจารณา ควบคูกันไปหลายประการ 3.1 ผูชม เปนสวนสําคัญที่จะตองพิจารณา เพราะรายการที่ออกอากาศทางสถานีตางๆ จะเปนที่ นิยมหรือมีผูติดตามชมหรือไม ตองขึ้นอยูกับรายการนั้นสามารถตอบสนองไดตรงกับความตองการของผูชม ในขณะนั้นหรือไม ถาตอบสนองไดตรงมีผูชมติดตามชมมากก็จ ะเปนสถานีที่ไดรับความนิยมสูง แตถา ตอบสนองไดไมตรงกับความตองการของผูชมก็จะมีผูชมติดตามชมนอย นอกจากนี้ในสวนที่เกี่ยวกับผูชม ผูบริหารแตล ะสถานียังตองพิจ ารณาถึงสวนแบงผูชมที่มีอยูในแตล ะรายการ ผูชมจึงมีโอกาสเลือกชม รายการที่ตนเองชอบ ซึ่งอาจจะชอบชมรายการของสถานีหนึ่งมากกวาสถานีอื่น สวนแบงผูชมก็จะมีใน สถานีนั้นสูงกวา การพิจ ารณาในลักษณะนี้ผูที่มีสวนเกี่ยวของในการจัดผังรายการตองพิจ ารณาวาจะมี วิธีการใดบางที่จะทําใหรายการของสถานีของตนไดรับความนิยมมากกวาและมีวิธีใดบางที่สามารถดึงกลุม ผูชมใหมาสนใจรายการของสถานีของตนบาง
3.2 คุณภาพรายการ รายการตาง ๆ ที่ออกอากาศไปยังผูชม นอกจากจะตรงกับความตองการของผูชมแลว ยังตองเปนรายการที่ใหเนื้อหาสาระที่เปนประโยชนดึงดูดความสนใจผูชมดวย ซึ่งอาจจะพิจ ารณาจาก รายการประเภทเดียวกันหรือรายการที่ออกอากาศในชวงเวลาเดียวกัน เพื่อหาสัดสวนและความแตกตาง ของผูชมได เพราะรายการประเภทเดียวกันแตออกอากาศในชวงเวลาที่ตางกัน สัดสวนของผูชมอาจจะไม เทากัน เนื่องมาจากอิทธิพลของคุณภาพของรายการขางเคียง คุณภาพรายการก็เปนปจจัยหนึ่งที่สามารถ ดึงผูชมใหมาติดสถานีได เพราะในปจจุบันนี้ผูชมมีโอกาสเลือกไดอยางอิสระเต็มที่ รายการที่ออกอากาศใน ทุกวันนี้จึงมักจะผสมผสานความคิดสรางสรรคของผูผลิตกับหนาที่ทั้ง 4 อยางของสื่อมวลชน เพื่อให รายการที่มีคุณภาพและตอบสนองความตองการของผูชมไดเปอยางดี 3.3 ปริมาณความถี่และความยาวในการออกอากาศ การจัดผังรายการจะตองพิจารณาดวยวารายการที่ออกอากาศนั้นควรจะมีความถี่และ ความยาวของรายการเปนอยางไร เพื่อพิจารณาถึงความกระตือรือรนของผูชมที่จะติดตามรายการนั้นมี มากนอยแคไหน ซึ่งเปนการสรางนิสัยในการติดตามชมรายการดวย ตอวัน หรือตอสัปดาห อยางเชน สัปดาหละ 1 ชั่วโมง หรือ สัปดาหละ 2 ชั่วโมง เดือนละ 1 ครั้ง หรือ 2 ครั้ง เปนตน เพราะรายการถามี มากเกินไปหรือออกอากาศถี่เกินไปก็อาจจะทําใหผูชมเบื่อได สวนความยาวของรายการก็ขึ้นอยูกับวา ครั้งละ 1/2 ชั่วโมง หรือ 1 ชั่วโมง ตามความเหมาะสม นอกจากนี้ยังตองพิจารณาถึงความสามารถของผูร วมผลิตรายการวามีความเปนไปได ในการผลิตรายการหรือไม อยางเชนผูร วมผลิตตองการออกอากาศทุกวัน ๆ ละ 30 นาที ฝายจัดรายการก็ ตองพิจ ารณาดวยความสามารถของผูรวมผลิตวามีความเปนไปไดหรือไม เนื้อหาสาระที่เปนวัตถุดิบใน รายการมีอยางเพียงพอสามารถเปนรายการไดอยางตอเนื่องหรือไมซึ่งสวนตาง ๆ นี้ มีสวนในการจัดผัง รายการ เพราะผูรวมผลิตรายการ ผลิตรายการไมทันออกอากาศก็จะเกิดความเสียหายตอสถานีได 3.4 ความสัมพันธของรายการขางเคียง เปนการศึกษาถึงผลกระทบจากรายการที่ออกอากาศในชวงเวลาเดียวกัน โดยศึกษาใน ลักษณะของการเปรียบเทียบความนิยมของผูชมที่มีตอรายการขางเคียงในชวงเวลาที่ออกอากาศซึ่งระดับ ความนิยมชอบรายการหนึ่งจะมีอิทธิพลตออีกรายการหนึ่ง เพื่อที่จะวิเคราะหวาจะตองใชกลยุทธอยางไร เพื่อที่จ ะพยายามรักษากลุมผูชมใหอยูกับสถานีของตนอยางเหนีย วแนนหรือพยายามดึงกลุมผูชมให กลับมาชมรายการของสถานีตน โดยเฉพาะอยางยิ่ง รายการประเภทเดียวกันและออกอากาศในเวลา เดียวกัน ความนาสนใจในรายการจะสามารถดึงความสนใจจากผูชมไดเปนอยางดี แตละรายการจึงตองมี การแขงขันและพัฒนารูปแบบรายการตลอดเวลา นอกจากจะพิ จ ารณาถึ งรายการที่ต างสถานี กันแลว ในกรณีที่ เปน รายการในสถานี เดียวกัน ก็จ ะเปรียบเทียบจากกลุมผูชมรายการในชวงเวลาเดียวกันที่อยูในแตล ะวัน และรายการที่จ ะ บรรจุใหมที่แทนรายการเดิมวา ความตองการของผูชมเปนกลุมเดียวกันหรือไม มีความตองการอยาง
เดียวกันหรือไม หรือรายการที่ออกอากาศกอนหรือหลัง ผูชมกลุมเปาหมายเปนกลุมเดียวกันหรือไม ถา เปนผูชมกลุมเดียวกันผูชมรายการกอนก็อาจจะพลอยชมรายการหลังไปดวย แตถาเปนผูชมคนละกลุมกัน ก็อาจจะเปลี่ยนแปลงไปชมรายการของสถานีอื่น ๆ ได ดังนั้น จึงตองพิจารณาถึงความสัมพันธของแตละ รายการดวย 3.5 ความสามารถ ภาพพจน และคานิยมของสถานี หมายถึงความไดเปรียบและความเสียเปรียบของแตละสถานี ทั้งทางดานการปฏิบัติงาน ความชํานาญ ความทันสมัยของเครื่องมืออุปกรณ กําลังคน ภาพพจน รวมถึงความนิยมและการยอมรับ ของผูชม ซึ่งเปนสวนสําคัญที่จ ะทําใหส ามารถรักษาผูชมไดเปนอยางดี สิ่งตาง ๆ เหลานี้ทําใหสถานีม ี ประสิทธิภาพมากขึ้น และปจจัยที่สามารถทําใหสถานีไดรับความนิยมและทันสมัยอยูตลอดเวลา ก็คือ 3.5.1 ความคลองตัว เปนความสามารถในการจัดผังรายการของแตล ะสถานี ซึ่ งแตล ะสถานี มีความ คลองตัวไมเหมือนกัน รวมถึงการเปลี่ยนแปลงผังรายการใหสอดคลองกับความนิยมและความตองการของ ผูชม ความคลองตั วนี้ สถานีที่มี การจั ดรายการเองจะมี ค วามคลองตั วสูงกวาสถานีที่มีห นวยราชการ สถาบัน และเอกชนรวมจัดรายการ 3.5.2 ความรวดเร็ว เปนความสามารถในการจัดซื้อ จัดหา และผลิตรายการเพื่อเตรียมออกอากาศได ฉับไวทันกับความตองการของผูชมที่มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ความรวดเร็วนี้จะขึ้นอยูกับการวางแผน จัดเตรียมรายการที่ออกอากาศอยางเพียงพอ อํานาจการผลิต การเปลี่ยนแปลงการผลิต การจัดซื้อ รายการ เชน การประมูลการถายทอดสดรายการตาง ๆ รวมถึงการมีรายการสํารองเพื่อออกอากาศใน กรณีที่มีรายการออกอากาศไมทันหรือเหตุขัดของ ก็จะสามารถนํารายการสํารองมาออกอากาศแทนไดใน ชวงเวลานั้น 3.5.3 ประสิทธิภาพ ภาพพจนของสถานีเปนสวนที่สรางศรัทธาใหเกิดขึ้นกับกลุมผูชมได และยอมรับ วาเปนสถานีที่เชื่อถือได ซึ่งเกิดจากการมีเอกลักษณเปนของตนเอง เชน มีเอกลักษณของบุคคล เชน ผูประกาศขาว ผูรายงานขาว ผูพากย เอกลักษณของรายการ เชน รูปแบบการนําเสนอขาวความแปลกของ รายการและเทคโนโลยี ซึ่งเอกลักษณเหลานี้ตองใชเวลาสรางคอนขางนาน จึงจะเกิดการยอมรับจากผูชมได 3.5.4 ความเชื่อถือ เปนคานิยมชึ่งเปนความผูกพันของกลุมผูชมที่ไดรับประโยชนจากสถานี ซึ่งใหความ ไวว างใจและยอมรับการบริก ารของสถานี ความผูกพั นนี้ จ ะเกิด ขึ้นในช วงเวลาใดเวลาหนึ่ง จะเป น ความคุนเคยที่จะเปดชมรายการของสถานีในชวงเวลานั้น เชน ชวงเวลาขาว ชวงเวลาละครหลังขาว หรือ ชวงรายการการตูน เปนตน 3.6 ระเบียบ กฎหมาย ขอบังคับตางๆ ที่เกี่ยวกับการแพรภาพออกอากาศ
ขอบังคับตาง ๆ ที่เปนกรอบในการควบคุมรายการโทรทัศน มีสวนตอความเปนอิสระใน การจัดผังรายการและการผลิตรายการ 4. การสํารวจผูชม จะตองมีการทําอยางสม่ําเสมอ เพราะมีสวนในการพัฒนาและปรับปรุงผังรายการใหมีความ ทันสมัยอยูตลอดเวลา โดยเวลาสํารวจผูชมนี้จะมีหนวยงานที่ทําการสํารวจแบงออกเปน 4.1 สวนของสถานีโทรทัศน ในสวนนี้ สถานีโทรทัศนแตละสถานีไดมีการสํารวจเปนประจําตามความเหมาะสม โดยจะทําในลักษณะการสํารวจประชามติ คือการติดตามชมรายการทางสถานี เพื่อนําขอมูลสวนนี้ไปใชใน การปรับปรุงการจัดผังรายการและพิจารณาปรับปรุงเกี่ยวกับอัตราสวนคาเวลาของสถานีตามความ เหมาะสม 4.2 สวนของบริษทั เอกชน จะมีบริษัทเอกชนจัดตั้งขึ้นมาเพื่อสํารวจขอมูลเกี่ยวกับผูชมรายการ เพื่อที่จะไดทราบ ถึงความตองการและความนิยมของผูชมในแตละชวงเวลา บริษัทที่ทําการสํารวจในลักษณะนี้ สวนใหญจะ เปนบริษัทตัวแทนโฆษณา (Advertising Agency) ซึ่งสามารถนําขอมูล สวนนี้ไปใชในการวางแผนการ โฆษณาและยังจําหนายใหกับหนวยงานที่ตองการขอมูล อีกสวนจะเปนบริษัทที่ตั้งขึ้นมาเพื่อทําการสํารวจ เก็บขอมูลเพื่อขายขอมูลโดยตรงอยางเชนบริษัท เอ.จี.บี. เนลสัน มีเดีย รีเสิรซ เปนตน ซึ่งขอมูลสวนนี้มี สวนสําคัญในการกําหนดอัตราคาเชาเวลาของสถานีดวย 5. บุคลากรของสถานีที่ใชในการจัดผังรายการ จะตองมีบุคลากรที่เพียงพอและมีคุณภาพ เพื่อที่จะวางแผนจัดผังรายการใหสอดคลองและ มีความเหมาะสมกับผูชมในแตละชวงเวลาใหเปนไปตามนโยบายของสถานีอยางมีประสิทธิภาพ รวมถึง เปนผูที่มีความสามารถในการพิจารณารายการ เพื่อจะนําไปเปนสวนประกอบในการจัดผังรายการดวย 6. งบประมาณ เปนสวนที่มีความสําคัญและจําเปนไมนอยกวาปจจัยอื่น ๆ เพราะการแพรภาพออกอากาศ ใหมีความกวางใหญครอบคลุมพื้นที่ไดมากจะตองมีการพัฒนาเทคโนโลยีทางดานอุปกรณและการรับและ สงสัญญาณภาพและเสียงตลอดเวลา เพื่อใหทันกับยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงอุปกรณตาง ๆ ที่ใชในการผลิต รายการ นอกจากนี้ยังรวมถึงงบประมาณสําหรับรองรับบุคลากรที่มีความสามารถในดานตาง ๆ ทั้ง ทางดานเทคนิคและดานบริหารตามจํานวนที่สถานีตองการได สิ่งตาง ๆ ที่กลาวมานั้นลวนเปนสิ่งจําเปนที่จะตองนํามาพิจารณาผังรายการทั้งสิ้น นอกจากนี้ ทางสถานีจะตองมีผังรายการที่มีความหลากหลายของรายการเพื่อจะไดเขากับกลุมเปาหมายที่กําลังไวได ทุกกลุม
การแบงประเภทของรายการโทรทัศน ตามระเบียบวาดวยวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน พ.ศ. 2518 แบงเปน 4 ประเภทใหญๆ คือ ประเภทขาว ประเภทความรู ประเภทบันเทิง ประเภทโฆษณาและบริหารธุรกิจ
2. กลยุทธการจัดวางผังรายการ
กลยุทธการจัดวางผังรายการโทรทัศนนั้น มีหลากหลายวิธี ซึ่งรวบรวมจาก Blum and Lindheim, 1987 ; Carroll and Davis, 1993 : 304-306 ; Eastman, 1993 135-138 ; Vane add Gross, 1994 : 171-180. (รัฐติพงค ชูนาค, 2545) 1. การจัดผังเพื่อกอใหเกิดการถายเทผูชม (Audience Flow) หมายถึง การถายเทผูชมจากรายการหนึ่งไปยังรายการถัดไป ซึ่งโดยทั่วไปแลวผูชมมักจะ ติดตามชมรายการถัดไปโดยธรรมชาติหากรายการที่นําเสนอตอเนื่องนั้นมีความคลายคลึงกับรายการที่อยู กอนหนา ดังนั้นรายการที่มีรูปแบบและจุดดึงดูดผูชมคลายๆ กัน ก็มีแนวโนมวานักวางผังจะนํามาจัดวางไว ติดกันในผังรายการ 2. การจัดผังรายการโดยนําเสนอรายการเปนกลุม (Blocking) หมายถึง การนํารายการที่มีความคลายคลึงมาวางไวตอกันเปนกลุม 2-4 รายการ โดยอาจ ใชเวลาออกอากาศ 1-2 ชั่วโมง หรือบางครั้งอาจกินเวลา 3 ชั่วโมงติดตอกัน เชน การนําละครมาวางไว ติดตอกัน 2 เรื่อง หรือการนําการตูนมาวางไวติดกัน 3-4 เรื่อง เปนตน กลยุทธนี้เหมาะกับสถานีที่มี รายการสะสมอยูจ ํานวนมาก และสถานีโทรทัศนแนใจวาตนเองมีลูกคาประจําอยูอยางแนนอน 3. การจัดผังชน (Counter – programming) หมายถึ ง การนํ า เสนอรายการประเภทเดี ย วกั บ สถานี อื่ น เพื่ อ ช ว งชิ ง กลุ ม ผู ช ม ซึ่ ง สถานี โ ทรทั ศ น ที่ จ ะใช ก ลยุ ท ธ นี้ มั ก เป น สถานี ที่ มั่ น ใจว า ตนเองมี ร ายการที่ มี คุ ณ ภาพดี ห รื อ ดี ก ว า สถานีโทรทัศนคูแขง 4. การจัดผังรายการแบบเกื้อหนุน (Hammocking) หมายถึง การวางผังรายการโดยนํารายการที่มีแนวโนมวาจะสูรายการอื่นไมไดมาวางคั่นไว ระหวางรายการยอดนิยม 2 รายการ ทั้งนี้เพื่อใหรายการดังกลาวมีผูชมบาง เพราะอาจมีความเปนไปไดวา เมื่อชมรายการที่ 1 ดวยความประทับใจแลว รายการที่ 2 จะพลอยไดรับความสนใจไปดวย และเพิม่ ความ
เปนไปได นักวางผังรายการจะนํารายการที่ 3 ซึ่งมีความนิยมพอๆ กันหรือมากกวารายการที่ 1 มาวาง ตอเนื่องไวเพื่อที่วาผูชมอาจจะรูสึกวารายการที่ 2 ไมนาเบื่อจนเกินไปนัก เพราะมีความหวังอยูที่รายการ ตอไปคือรายการที่ 3 5.การจัดผังเลี่ยงสถานีโทรทัศนอนื่ ทีก่ ําลังแขงขันกัน (Blunting) หมายถึ ง การนําเสนอรายการที่ แตกตา งไปจากสถานี โทรทัศ นแ หงอื่ นที่ กําลั งแขงขั นกั น โดยมากแลวสถานีโทรทัศนที่ใชกลยุทธนี้มักเปนสถานีโทรทัศนที่ทราบสถานะของตนเองวาเปนรอง หาก จะเขาไปรวมแขงขันจะเปนฝายเสียเปรียบ จึงหาวิธีดึงกลุมผูชมลําดับ 2 ซึ่งเปนกลุมที่ยังไมไดรับการ ตอบสนองความตองการ 6.การจัดผังรายการโดยการนําเสนอรายการพิเศษ (Stunting) หมายถึ ง การวางผั ง รายการโดยการนํ า เสนอรายการในวาระพิเ ศษเพื่ อ ดึ ง ดู ด ผู ช มจาก สถานีโทรทัศนคูแขง การวางผังเชนนี้มักจะประสบความสําเร็จ เพราะผูชมมักยอมตามดวยความรูสึกวา รายการที่ชมอยูทุกวันจะชมเมื่อใดก็ได แตโอกาสที่จะไดชมรายการพิเศษมีนอยหรืออาจไมมีอีกเปนครั้งที่ 2 กลยุทธนี้จะถูกใช 3 กรณี คือ 1) เมื่อรายการของสถานีโทรทัศนแมขายอยูในภาวะตกต่ํา จนเรียกคนดู ไมได 2) เมื่อสถานีโทรทัศนคูแขงเขมแข็งมาก จนเห็นวาตองหาทางดึงดูดผูชมกลับมาบางแมจ ะเพียง ชวงเวลาสั้นๆ และ 3) เมื่อยูในภาวะที่ตองทําสํารวจจํานวนผูชมซึ่งแตละสถานีตองทําตัวเลขผูชมใหสูงเขา ไว หากสถานีไดรับความนิยมสูงมาก งบโฆษณาก็จะเขามามาก 7.การจัดผังโดยนําเสนอรายการเดิมตอเนื่องทุกวัน (Stripping) หมายถึง การวางผังรายการโดยนําเสนอรายการเดิมต อเนื่องในเวลาเดียวกั นทุกวัน เช น รายการขาว ละคร การตูน เปนตน สถานีโทรทัศนบางแหงอาจใชกลยุทธนี้ ในลักษณะ 5 วันตอสัปดาห คือวันจันทรถึงศุกร และเปลี่ยนเปนรายการอื่นในวันเสารและอาทิตย วิธีนี้มักไดผลเพราะผูชมจดจําได แต ตองผลิตรายการที่ความยาวมากพอที่จะออกอากาศทุกวัน และมี ความนาสนใจ และคุณภาพดีพอที่จ ะ ดึงดูดผูชมไดจริงๆ 8.ก ารจั ด ผั งโด ยนํ า เ สนอรายก ารป ระเภท เดี ย วกั น แ ต ห ลาก หล ายรายก า ร (Checkerboarding) เปนกลยุทธที่ตรงกันขามกันกับการจัดผังโดยนําเสนอรายการเดิมตอเนื่องทุกวัน คือ แทนที่ จะนําเสนอรายการเดิมทุกวัน ก็จ ะเปลี่ยนเปนการนําเสนอรายการที่แตกตางกัน แตยังอยูในประเภท รายการเดียวกัน การวางผังรายการเชนนี้อิงกับแนวที่วา ผูชมมีความชอบในประเภทรายการดังกลาวอยู แลว แตตองการที่จะชมเนื้อหารายการที่แตกตางกันไปในแตละวันดวย 9. การจัดผังรายการโดยนําเสนอรายการเดนหลังรายการดอย (Tentpoling) เปนกลยุทธที่ตรงกันขามกับการจัดผังรายการแบบเกื้อหนุน ที่นํารายการใหมหรือรายการที่ ไมคอยไดรับความนิยมมาวางคั่นไวระหวางรายการที่ไดตัวเลขวัดระดับความนิยมในรายการสูง เพื่อหวังให ผูชมเผลอชมรายการนั้นๆ สําหรับกลยุทธการวางผังรายการโดยนําเสนอรายการเดนหลังรายการดอยนี้ เปนกลยุทธที่นําเอารายการที่แข็ง ซึ่งไดรับความนิยมสูงมากมาวางไวตอจากรายการใหม หรือรายการที่ได คาตัวเลขวัดระดับความนิยมในรายการไมสูงนัก โดยหวังวาความนิยมในรายการหลังจะทําใหผูชมตัดสินใจ
เลื่อนชองมารอชมกอนเวลาเพื่อไมใหพลาดตอนแรกหรือเผลอลืมชมดวยวิธีดังกลาวรายการที่ออนแอกวา จะมีโอกาสไดตัวเลขวัดระดับความนิยมในรายการสูงขึ้น เพราะคนดูตางเปลี่ยนชองมารอชมรายการถัดไป 10. การจัดผังรายการโดยนําเสนอรายการขนาดยาวเริม่ กอนรายการอื่นแตจบชากวา (Front – Ending หรือ Bridging) คือ การนําเสนอรายการที่ยาวกวารายการของสถานีโทรทัศนคูแขงมาวางไวกอนที่รายการ ของคูแขงจะเริ่มตน วิธีการนี้ถูกนํามาใชดวยความเชื่อที่วาโดยธรรมชาติแลวผูชมมักจะติดนิสัยติดตามชม รายการใดรายการหนึ่งจนจบ ดังนั้น เมื่อรายการที่ติดตามชมจบลง รายการของคูแขงก็จบไปกอนแลว เชนกัน เพราะเริ่มตนที่หลังและตัวรายการสั้นกวา 11.การจัดผังรายการโดยนําเสนอรายการซ้ํา (Re-running) คือ การนําเอารายการเกามาออกอากาศซ้ํา วิธีการนี้ชวยลดคาใชจายใหแกสถานีโทรทัศน โดยเฉพาะการนํารายการเกามาฉายซ้ําในชวงที่ไมคุมเวลาที่ไมคุมคาการลงทุนผลิตหรือจัดซื้อรายการ กล ยุทธนี้มีขอเสี่ยงอยูบางวาผูชมอาจเกิดความเบื่อหนายหมุนหนีไปสถานีโทรทัศนอื่น ดังนั้นหากนักวางผัง รายการจะเลือกใชกลยุทธนี้ จะตองมั่นใจวาตนเองทราบวารายการใดเดนพอที่จะนําออกอากาศซ้ํา และ ออกอากาศในชวงเวลาใดจึงจะเหมาะ และเสี่ยงนอยที่สุดตอการสูญเสียผูชมไป
ขั้นตอนการจัดทําผังรายการ นโยบายหลักหรือวัตถุประสงคหลักของททบ. (สัดสวนประเภทรายการ บันเทิง 30% สาระความรู+ ขาว 70%) ทบ. ผูร วมผลิตรายการ เสนอรายการ ศูนยผลิต รก.ททบ. ผลิตรายการ ออกอากาศ การคัดเลือกและผลิตรายการ พิจารณาจาก 1. กําหนดกลุมผูชมเปาหมายในชวงเวลาตางๆ รายการภาคเชา เวลา 05.0012.00 น. (7 ช.ม.) รายการภาคบาย ชวงเวลา 12.00-18.00 น. (6 ช.ม.) รายการภาคค่ํา ชวงเวลา 18.00-00.00 น. (6 ช.ม.) รายการภาคดึกหรือภาคหลังเที่ยงคืน ชวงเวลา 00.00-05.00 น. (5 ช.ม.) 2. สํารวจความนิยม (Rating) 3. ระเบียบ กฎหมาย ขอบังคับตางๆ ที่เกี่ยวกับการแพรภาพออกอากาศ 4. คูแขง 5. ภาพพจน และ สภาพแวดลอมภายในและภายนอก ททบ. ผอ.ททบ. อนุมัติรายการ จัดทําผังรายการประจําป
ผอ.ททบ. อนุมัติผังรายการประจําป
ประกาศผังรายการประจําป / จัดงานแถลงผังรายการ
จัดทําผังรายการประจําเดือน
ผอ.ททบ. อนุมัติผังรายการประจําเดือน
แจกจายสวนที่เกี่ยวของ / บุคคลภายนอก
ขั้นตอนการทําจัดทําคิวรายการ
จัดทําคิวรายการประจําวันโดยดูขอมูลจากผังรายการประจําเดือน
บันทึกความยาวรายการจากจนท.รับสงเทป และบันทึกความยาว โฆษณาจากคิวโฆษณา นํามาคํานวนรวมกันจะไดความยาวที่แทจริง ในวันนั้นๆ ทั้งนี้เพื่อเกิดสะดวกแกการออกอากาศในแตละวัน ใส สปอตประชาสัมพันธที่เปนประโยชนตอผูชม หรือ สารคดี / มิวสิควิดีโอเพลง เฉลิมพระเกียรติพระบรมวงศานุวงศทุกพระองค เมื่อคํานวนแลววามีเวลาวางชวงรอยตอรายการ
คิวรายการออกอากาศประจําวัน 2 ชวงเวลา 1700 - 0500 และ 0500 - 1700 (วันรุงขึ้น)
แจกจายสวนที่เกี่ยวของ
*** กรณีมีการถายทอดสด / รายการพิเศษ รับเรื่องจากแผนกธุรการ รก.ททบ. แจงผูร วมผลิตรายการ ตัดรายการปกติในหวงเวลาที่มีการถายทอดสด / รายการพิเศษ
สปอตประชาสัมพันธและ สารคดี/มิวสิควิดีโอเพลง คั่นเวลา ทีไ่ ดรับอนุมัติจาก ผอ.ททบ.แลว
แผนผังรับ-สงเทปรายการ และการ ควบคุมรายการ
ผูรวมผลิตรายการ / ศูนยผลิตรายการ
- วัดความยาวเทปรายการไมผาน - ไมผานการตรวจรายการ - คืนเทปรายการ
ออกอากาศ TGN
- สงเทปกอนลวงหนา 3 วันทําการ
รับ-สง เทปรายการ (วัดความยาวเทป) รายการ)
- ผาน ตร.ททบ. ออกอากาศ MCR
- วัดความยาวเทป รายการผาน ฝายรายการ ตรวจสอบ รูปแบบรายการใหตรงตาม รูปแบบรายการทีผ่ ูรวมผลิต เสนอมา
ฝายตรวจรายการ ตรวจสอบเนือ้ หาและ คุณภาพรายการตรงตาม ระเบียบของ กบว.
ทิศทางการนําเสนอรายการ ในป 2554 การกาวสูโทรทัศนสาธารณะเพื่อความมั่นคงของชาติ สถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพบก กําหนดยุท ธศาสตร เชิงรุก กาวไปขางหนา ดวยการพั ฒนาการผลิตรายการ ให รวดเร็ว รอบดา น ถูกตอง สรางสรรค โดยนําเสนอรายการที่มีประโยชน ใหความรู ความบันเทิง และแฝงสาระสําคัญที่ เปนประโยชนดังตอไปนี้ 1.การเฉลิมฉลองพระราชวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว มีพระชนมายุ ครบ 84 พรรษา ดวยการแสดงใหเห็นถึงพระปรีชาสามารถ แหงองคพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ และพระบรมวงศานุวงศทุกพระองค เพื่อใหชาวไทยทุก คนไดเห็นพระราชภารกิจที่พระองคทรงเสียสละเพื่อชาวไทยทุกคน 2.การนําเสนอรายการเพื่อสงเสริมใหเกิดความมั่นคงภายในประเทศการชวยเหลือ ประชาชนที่ไดรับความเดือดรอนจากภัยธรรมชาติ หรือ ภัยพิบัติรายแรง การดูแล ปรับปรุง สภาพแวดลอมทางธรรมชาติ การรักษาปาไม การดูแลทรัพยากรน้ํา และการสรางคุณภาพชีวิตใหอยูดี กินดีเพิ่มขึ้นตามแนวทางพระราชดําริ “เศรษฐกิจพอเพียง” 3.การชวยกันฟนฟู ดูแลและรักษา ขนบธรรมเนียม ประเพณี และวัฒนธรรมอันดีงาม ของไทย ดวยการสงเสริมการใชสินคาไทยในการแตงกาย ดูแลภูมิปญญาไทย 4.สอดแทรกการเสริมสรางคุณธรรม จริยธรรม ความรัก ความสามัคคีของคนในชาติ อยางสรางสรรค ใหความเทาเทียมแกทุกคนอยางไมจํากัดเชื้อชาติ ศาสนา เพศ หรือ วัย พรอมกับ สรางตัวอยางอันดีงามใหแกเยาวชนคนรุนใหมไดเห็น และยึดถือเปนแบบอยาง ภาพรวมผังรายการใหมในป 2554 สถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพบกไดดําเนินการคัด สรร รายการจาก ผูรวมผลิตรายการกวา 106 บริษัท โดยนําขอมูลการตลาดมาประกอบการจัดผัง รายการ โดยมีเปาหมายจะเพิ่มความนิยมผูชมรายการ ( Rating ) ขึ้นเปนอันดับ 3 สัดสวน การนําเสนอ ยังคงเปน ขาว สาระความรู และบริการสาธารณะ 70 % บันเทิง 30% สาระ ความรู ้
บ ันเทิง
30
%
37
ข่าว
33
% รายการสาระความรู ้ ข่าว รายการบ ันเทิง
%
แบงออกเปนรายการตางๆดังนี้ รายการที่มุงเนนการตอบสนองตามนโยบาย สอดแทรกเนื้อหาและกิจกรรมเกี่ยวกับ ความจงรั กภักดี และเทิดทู นสถาบันพระมหากษั ตริย อยางตอเนื่องจากป ที่แลว โดย ป 2554 นับเปนวาระโอกาสพิเศษของประเทศไทย เนื่องจากเปนปมหามงคลที่พ ระบาทสมเด็จ พระ เจาอยูหัว ทรงเจริญ พระชนมพรรษาครบ 7 รอบในวันที่ 5 ธันวาคม 2554 และ เฉลิมพระ ชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ 76 พรรษา สถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพบก ไดรวมผลิตรายการ และ จัดทําโครงการเฉลิมพระเกียรติ ตอเนื่องตลอดทั้งป เพื่อสรางจิตสํานึก กระตุ นเตื อน ความรูสึกของพสกนิก รชาวไทย และหารายไดโ ดยเสด็จ พระราชกุศล โดย นําเสนอเรื่องราวโครงการตามพระราชดําริ พระราชจริย วัตร และความซาบซึ้งในพระมหา กรุณาธิคุณของพสกนิกรชาวไทยที่มีตอองคเหนือหัวอยางสุดพรรณนา ออกอากาศทุกวันจันทร ศุกร เวลา 1605 -1630 วันละ 25 นาที ตอเนื่องทุกวัน และ สารคดี 84 อัจฉริยภาพในหลวง ความยาว 1 นาที ออกอากาศทุกวันจันทร - ศุกร หลังละครภาคค่ํา รายการสงเสริมความรัก ความสามัค คีในครอบครั ว สถานีวิท ยุโทรทั ศนกองทัพ บก เล็งเห็นถึงความสําคัญของสถาบันครอบครัว สรางสรรครายการสําหรับเด็กและเยาวชนเหมือน เชนปที่ผานมา ในรูปแบบละคร รายการสาระบันเทิง และเกมคําถามคําตอบที่ใหความรูแกเด็ก และเยาวชน สามารถรับชมไดทั้งครอบครัว ทุกวันจันทร - ศุกร ตั้งแตเวลา 1700 นาฬิกา เปน ตนไป รายการบริการสังคม สถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพบกยังคงบริการสาธารณะอยางตอเนื่อง ไดจัดสรรเวลาสําหรับรายการ รายการพิเศษ สารคดี และ สปอตประชาสัมพันธ เพื่อรองรับ กิ จ กรรมการกุ ศ ลของหน ว ยงานภาครั ฐ และเอกชน โดยเฉพาะรายการพิ เ ศษช ว ยเหลื อ ผูประสบภัยพิบัติซึ่งเปนพันธกิจสําคัญของกองทัพบก ทั้งนี้กําหนดเปนหวงระยะเวลา คือ กอน ( แจงเตือนพี่นองประชาชน) ระหวาง (การดําเนินการบรรเทาทุกข ) และหลัง ( ฟนฟูบูรณะ) เพื่อ นําเสนอขาวไดทันทวงทีและครบวงจร นอกจากนี้ เพื่อ ตอบสนองความนิย มกลุม ผูช มยามบา ยและยามดึก สถานีวิท ยุ โทรทัศนกองทัพ บก ไดจัดกลุมชวงเวลาเฉพาะสํา หรับ ผูชื่น ชอบเสีย งเพลงในทุก วัน จัน ทร – ศุกร เวลา 1345-1435 รวม 50 นาที ตอเนื่องและภาคดึก ที่เ วลา 0015 - 0200 รวมทั้ง กลุมผูนิยมเกมลุนรางวัล ยามบาย ที่ไมเคยใหมากเทานี้ม ากอ น พลาดไมไ ดกับ รายการ แจก แหลก ทุกวันจันทร – ศุก ร เวลา 1315-1345 ใหผูช มไดเ พลิด เพลิน เรา ใจ และลุน รางวัล ไดตลอด 30 นาที
โดยสรุปทิศทางการนําเสนอรายการ ในป 2554 ของสถานีวิทยุโทรทัศนกองทัพบก ยังคงมุงมั่นผลิตรายการเพื่อประโยชนตอผูชมรายการอยางแทจริง เนนใหเกิดความจงรักภักดีตอ สถาบันพระมหากษัตริย สรางความมั่นคงใหกับประเทศ ตลอดจนสรางความสามัคคีปรองดองของ คนในชาติ เพื่อนําไปสูการ “นําคุณคาสูสังคมไทย” อยางแทจริง และยั่งยืน
หลักสูตรเฉพาะทาง ขอสอบ การจัดรายการโทรทัศน 1. การแบงชวงเวลาการออกอากาศเพื่อใชจัดวางผังรายการของ ททบ. 5 มีทั้งหมดกี่ชวงเวลา ก. 2 ชวงเวลา ข. 3 ชวงเวลา ค. 4 ชวงเวลา ง. 5 ชวงเวลา 2. ขั้นตอนแรกของการจัดวางผังรายการของ ททบ. 5 คืออะไร ก. การกําหนดนโยบายหลักหรือวัตถุประสงคหลัก ข. การสํารวจผูชมรายการ ค. การกําหนดกลุมผูชมเปาหมายในชวงเวลาตางๆ ง. การคัดเลือกและผลิตรายการ 3. การแบงประเภทของรายการโทรทัศน ตามระเบียบวาดวยวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน พ.ศ. 2518 แบงเปนกี่ประเภท ก. 2 ประเภท ข. 3 ประเภท ค. 4 ประเภท ง. 5 ประเภท 4. ขอใดไมใชกลยุทธการจัดวางผังรายการ ก. Audience Flow ข. Blocking ค. Counter – programming ง. Researching 5. การจัดวางผังรายการในขอใด ที่สถานีโทรทัศนนั้นตองมั่นใจวาตนเองมีรายการที่มีคุณภาพดีหรือ ดีกวาสถานีโทรทัศนคูแขง ก. การจัดผังรายการโดยการนําเสนอรายการพิเศษ (Stunting) ข. การจัดผังรายการโดยนําเสนอรายการขนาดยาวเริ่มกอนรายการอื่นแตจบชากวา(Bridging) ค. การจัดผังชน (Counter – programming) ง. การจัดผังรายการโดยนําเสนอรายการเปนกลุม (Blocking) 6. สัดสวนการจัดวางผังรายการของ ททบ. 5 แบงเปน ประเภทรายการบันเทิงกี่เปอรเซ็นต และ สาระ ความรู ขาว กี่เปอรเซ็นต ก. 70 % และ 30 % ข. 30 % และ 70 % ค. 50 % และ 50 % ง. 40 % และ 60 % 7. การจัดทําคิวรายการออกอากาศประจําวันของททบ. 5 มี 2 ชวงเวลา เวลาใดบาง ก. เวลา 1600 - 0500 และ 0500 - 1600 ข. เวลา 1700 - 0500 และ 0500 - 1700 ค. เวลา 1800 - 0500 และ 0500 - 1800 ง. เวลา 1700 – 0600 และ 0600 - 1700 8. ขอใดไมใชขอมูลในการจัดทําคิวรายการของททบ. 5 ก. ผังรายการประจําเดือน ข. ความยาวเทปรายการ ค. จํานวนนาทีโฆษณาในแตละรายการ ง. ชื่อสปอตโฆษณาที่ออกอากาศในแตละรายการ
9. ขอใดไมใชคุณสมบัติของสปอตประชาสัมพันธที่สามารถออกอากาศทาง ททบ. 5 โดยไมตองเสีย คาใชจาย ก. สปอตราชการที่ใหประโยชนตอผูชม ข. สปอตเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว ค. สปอตประชาสัมพันธบริษัท หางราน ง. สปอตประชาสัมพันธรายการของ ททบ. 5 10. การสงเทปรายการเพื่อออกอากาศทาง ททบ. 5 ตองสงกอนลวงหนากี่วันทําการ ก. ไมตองสงลวงหนา ข. 1 วันทําการ ค. 2 วันทําการ ง. 3 วันทําการ
เฉลย ขอสอบการจัดรายการโทรทัศน 1. ค. 2. ก. 3. ค. 4. ง. 5. ค. 6. ข. 7. ข. 8. ง. 9. ค. 10.ง.