FESTIVALDIRECTEUR JAN WILLEM LUYKEN

‘Met dit festival kunnen we nog honderd jaar vooruit’

North Sea Jazz-directeur Jan Willem Luyken dácht ooit lastige edities te hebben meegemaakt met zijn festival, maar toen moest corona nog komen. Hij kan niet wachten tot in juli alle podia zijn gevuld en het publiek weer geniet: eindelijk terug naar normaal.

Interview Tanja Spaander Foto’s Gregor Servais

Al voordat hij 17 jaar geleden aantrad als festivaldirecteur, had Jan Willem Luyken (53) een lange persoonlijke geschiedenis met het festival. “Op mijn dertiende ging ik er voor het eerst heen, in 1982, samen met mijn vader. Hij was een groot jazzliefhebber, mijn moeder draaide alles, van pop tot Franse chansons. Er was altijd veel muziek bij ons thuis, we speelden ook allemaal een instrument (Luyken is zelf drummer, red.). We gingen destijds een dagje naar North Sea Jazz en wisten eigenlijk niet goed wat we moesten verwachten. Ik weet nog goed dat we overweldigd waren; door het aanbod, de sfeer, al die mensen en de geweldige muziek die we zagen. Ik herinner me Gerry Mulligan en Stan Getz. We vonden het zó leuk dat we daarna elk jaar gingen, voortaan het hele weekend. Soms gingen anderen mee. Maar mijn vader en ik gingen altijd, dat was echt iets van ons tweeën.”

Rollercoaster Bijzonder dus, dat hij jaren later zelfs directeur werd van zijn favoriete festival. Over droombaan gesproken… “Ik begon in 2001 bij MOJO, het moederbedrijf, als hoofd Marketing en Communicatie. Bijna vijf jaar later vertrok mijn voorganger Theo van den Hoek bij North Sea Jazz. Kennelijk vond de directie mij geschikt om zijn opvolger te worden, want in de kerst-

vakantie werd ik gevraagd. Daar hoefde ik niet over na te denken, ik heb natuurlijk gelijk ja gezegd.” Het was niet de gemakkelijkste periode om het stokje over te nemen, ziet Luyken achteraf. “Ik stapte in een rollercoaster. Middenin de verhuizing van het Congresgebouw in Den Haag naar Ahoy in Rotterdam, die omstreden was. Het was heftig, maar ook bijzonder. De Volkskrant kopte de maandag na het festival: ‘Glorieus debuut North Sea Jazz in Ahoy’. Het was ons gelukt. Daar ben ik nog steeds trots op.”

Klaar voor de toekomst Gevraagd of er in zijn tijd als hoofd van North Sea Jazz veel is veranderd, zegt hij: “Ja en nee. Ik denk dat het festival erin geslaagd is om zijn eigen unieke kwaliteit vast te houden. North Sea Jazz is een begrip en behoort tot de sterkste festivalmerken, zowel in Nederland als internationaal. Onze kracht is de veelzijdigheid, kwaliteit en vooral het diverse publiek dat we trekken. Dat komt uit alle delen van de wereld, is letterlijk van 8 tot 80 jaar oud. Bezoekers hebben een ding gemeen: een onvoorwaardelijke liefde voor muziek. Die vóel je. Als organisatie hebben we belangrijke uitgangspunten waar we ons aan houden. De muziek moet altijd van hoge kwaliteit zijn; er moet echt gemusiceerd worden. Maar diezelfde kwaliteit willen we overal; ook in decoratie, horeca en randprogrammering. Wat ik knap vind van het hele team, want we doen dit écht met z’n allen, is dat we het festival hebben kunnen meenemen in de tijd en hebben klaargemaakt voor de toekomst. De muziek gaat altijd verder, die moet je blijven volgen. We zorgen dat we altijd actueel blijven. Het voordeel van vijftien podia is dat elke liefhebber wel ergens muziek hoort die hij of zij interessant vindt. Zelfs als je alle niet-jazzmuziek wegdenkt, zijn we nog steeds een van de sterkste jazzfestivals ter wereld. Ik ben enorm trots op het team en het feit dat we een goede reputatie hebben bij artiesten én publiek.”

Noodconstructies In zijn tijd als directeur heeft Luyken veel meegemaakt. Een paar memorabele momenten schudt hij zo uit zijn mouw: “Amy Winehouse die in 2007 een uur van tevoren haar optreden afzegde; de drie nachtconcerten van Prince in 2011. Een stressvolle editie was die van 2010: ten eerste startte de

Lees verder op pagina 30

Tour de France toen in Rotterdam. De renners vertrokken vanuit Ahoy en de organisatie had het hele gebouw gekaapt; ze reden dwars door ons draaiboek heen. Tegelijk werd het Sportpaleis verbouwd, waardoor onze Maas-zaal van noodconstructies aan elkaar hing. Op zaterdag kregen we extreem noodweer waardoor we alle buitenpodia moesten afsluiten en op zondag was de voetbalfinale Nederland-Spanje, die uitliep vanwege verlengingen en strafschoppen. Stevie Wonder was onze afsluiter, we moesten hem steeds weer vragen om nóg later te beginnen. Ons geluk was dat zijn tourmanager een Engelsman was en het voetbalsentiment begreep... Uiteindelijk werd alles opgelost, maar achter de schermen was er behoorlijke stress.”

Niet op anderhalve meter Dat léék toen het grootste rampenjaar, maar toen kwam 2020 - en daarmee de coronapandemie. “Toen half maart het hele land dichtging, maakten we ons nog niet veel zorgen”, herinnert Luyken zich. “Wekenlang dachten we: juli, dat is nog ver weg, dat gaan we wel halen. Ergens in april begon bij MOJO in te zinken dat de hele festivalzomer er weleens uit kon liggen. Opeens was er dat besef: voor het eerst sinds 1976 zou er geen North Sea Jazz zijn. We zijn gaan kijken wat er dan wél kon, maar een concept als dit, met vijftien podia en iedereen die door elkaar heen loopt, kun je niet op anderhalve meter doen. Dat eerste jaar hebben we samen met de NTR het Metropole Orkest & Friends-concert in Ziggo Dome georganiseerd. Zonder publiek, online te streamen. Toen de teugels die zomer even iets werden losgelaten, mochten er alsnog een paar honderd mensen in de zaal. Ik heb genoten en weet nog dat we emotioneel waren: het eerste concert sinds de lockdown!”

Onvergetelijke ervaring Dat het festival in 2021 uiteindelijk wéér niet normaal zou plaatsvinden, stond toen niet eens ter discussie: NNNorth Sea Jazz zou er gewoon weer zijn. Niet, dus. “We hebben toen verschillende scenario’s bedacht: eenmalig een openluchteditie op de terreinen rond Ahoy en in het Zuiderpark, of verschuiven naar oktober? Via een enquête vroegen we kaartkopers wat ze liever hadden: een festival in het najaar met voornamelijk Europese artiesten, of nog een keer doorschuiven? Er werd massaal op gereageerd en gekozen voor het laatste. Wel hebben we vorig jaar zomer een alternatieve editie gehouden op meerdere Rotterdamse podia, NN North Sea Jazz Downtown. In de Doelen, LantarenVenster, Bird en de nieuwe RTM-zaal van Ahoy waren losse concerten die werden gestreamd. Het was geweldig dat we weer iets konden doen, een onvergetelijke ervaring, maar nu willen we terug naar een ‘echt’ NN North Sea Jazz.” Dat gaat gebeuren, zelfs met een programma dat deels hetzelfde is als in 2020. Al was het een puzzel: “Corona heeft nog steeds invloed. Er wordt door artiesten ontzettend met data geschoven omdat van alles moet worden ingehaald. Lionel Richie zegde vrij laat af, andere acts cancelden hun Europese tour om deze zomer eerst hun concerten in de VS te doen. Toch hebben we weer een fantastische lineup. Ik ben er superblij mee, en ik denk het publiek straks ook.”

Geweldige crossovers Een wensenlijstje van artiesten die hij graag een keer zou ontvangen, heeft Luyken nog wel. Al zijn er al een heleboel afgestreept. “Op dat lijstje hadden we altijd Aretha Franklin, Quincy Jones, Prince en Stevie Wonder. Ooit dachten we: dat gaat nooit gebeuren. Maar we hebben ze bijna allemaal gehad, alleen Aretha gaat niet meer lukken. Jammer, maar we blijven ook verder kijken. In de pop zou ik graag Justin Timberlake, Bruno Mars en John Mayer ontvangen. Verder hoop ik dat de heropleving van de jazz blijft voortduren. Die begon in het laatste decennium met artiesten als Snarky Puppy, Ibrahim Maalouf en Gregory Porter. De jazz heeft zich wéér ontwikkeld en trekt weer jong publiek. Er zijn geweldige crossovers met grote pop- en andere artiesten. Dat zie ik nog niet ophouden, wat natuurlijk ook goed voor ons is. Met dit festival kunnen we nog honderd jaar vooruit.”

North Sea Jazzhoogtepunten van directeur én liefhebber Jan Willem Luyken

1

“Michel Petrucciani in de PWA-zaal Den Haag. Dat een man met zo'n fysieke beperking, die zelfs naar zijn pianokruk moest worden gedragen, zo briljant kon spelen!”

2

“Oscar Peterson, beetje hetzelfde verhaal: hij had grote handen met allemaal gouden ringen, maar pianospelen deed hij zo licht als een engel.”

3

“Prince was een absoluut hoogtepunt. Bij zijn tweede nachtconcert ging ik heel even kijken, want ik zou weer vroeg op. Maar ik móest blijven, het was fantastisch.”

4

“Steely Dan, 2007: band in topvorm, kraakhelder geluid, publiek in extase. Ze waren niet vaak in Nederland en dan op jouw festival zo’n show neerzetten… Fenomenaal.”

5

“Cory Henry & Jacob Collier met het Metropole Orkest in 2017. Twee geniale jonge muzikanten, een perfecte combinatie met een evenzo geniaal orkest; magisch.”