‘Luisteren naar muziek is een ceremonie’

Zeven jaar geleden stond esperanza spalding voor het laatst op North Sea Jazz. Nu is de Amerikaanse bassist, zangeres en componist niet alleen terug, maar zelfs Artist in Residence, wat betekent dat ze elke festivaldag een ander programma brengt. We vroegen haar hoe ze die gaat invullen.

Interview Serge Julien

Tijdens een Zoomgesprek met de vijfvoudig

Grammy-winnares vertelt spalding (38) dat ze door haar drukke werk collega-musici niet vaak ziet. Spelen op NN North Sea Jazz is voor haar dan ook de uitgelezen mogelijkheid om bij te praten: “Het is een cadeau om al die muzikanten te zien en te spreken op één plek. Je komt echt iedereen tegen! North Sea Jazz is een belangrijke doorgang in de drukke jazzgemeenschap waar ik collega’s tegen het lijf loop die ik thuis in New York niet zie, omdat ik altijd aan het werk ben.” De vorige keer, in 2016, stond spaldings optreden nog in het teken van haar progressieve funkalbum Emily’s D+Evolution

Daarmee maakte ze een radicale shift na de neo-soul op voorganger Radio Music Society (2012). Drie albums verder verscheen in 2021

Songwrights Apothecary Lab, dat een centrale rol speelt in haar programma op zaterdag. Maar laten we vooral bij het begin beginnen.

Vrijdag

Duo met Fred Hersch

Een muzikant met wie spalding in New York vaak optrekt is de innovatieve meesterpianist

Fred Hersch. Onlangs bracht het duo Alive At The Village Vanguard uit, een album waarop de sprankelende magie tussen deze twee doorgewinterde artiesten optimaal uit de verf komt. “Fred is een gigant,” vertelt spalding. “Maar hij is ook een ontzettend lieve en gewone man met een groot hart. Onze vriendschap en muzikale band is prachtig en gaat over het leven. Omdat we elkaar zo goed kennen, is muziek maken heel natuurlijk. We beginnen en hoeven niet na te denken. Het gebeurt vanzelf en we dagen elkaar vervolgens uit met gedurfde improvisaties. Heel reactief. Het meeste wat je op het album hoort is spontaan. Dat vormt de kern van onze samenwerking. Die prachtige flow tussen ons laten we straks horen op NN North Sea Jazz.”

Zaterdag

Songwrights Apothecary Lab

Hosts A Co-Musicking Lab

Voor haar laatste album gebruikte spalding haar eigenzinnige talent om verder te experimenteren: Songwrights Apothecary Lab kreeg een esoterisch en intuïtief karakter. Ook al is ze op het festival als Artist in Residence een stralend middelpunt, ze wil die plek niet helemaal voor zichzelf opeisen, maar juist zoveel mogelijk het publiek erbij betrekken. Op een manier die verdergaat dan alleen het luisteren naar haar muziek: veel meer gaat het spalding om de beleving en de manier waarop het publiek reageert. Onder de titel Songwrights Apothecary Lab Hosts A Co-Musicking Lab houdt ze op NN North Sea Jazz een bijzondere workshop van drie sessies. Ze vertelt over het ontstaan: “Ik begon met dit idee tijdens de pandemie. Ik wilde bestuderen hoe muziek een genezende werking kan hebben en besloot een proeftuin te beginnen met muziektherapeuten, neurowetenschappers, studenten en muzikanten. In die proeftuin onderzoeken we wat muziek precies doet met de mens.” Inspiratie uit die eerste proeftuinsessies vertaalde zich naar een dozijn composities op het gelijknamige album uit 2021, waarvoor ze een Grammy won. Maar spalding vond dat er meer uit het project te halen viel en bedacht een workshopmodel waarin ze het geleerde in de praktijk kan brengen om daar vervolgens ook weer van te leren. “Ik heb veel kennis opgedaan tijdens die eerste onderzoeken. De praktijkervaringen wil ik meenemen, delen en uitproberen met het publiek. Samen muziek beleven en er met elkaar van leren. Dit is dus niet het soort workshop waarin je een aantal vaardigheden of trucjes meekrijgt die je na afloop zelf kunt toepassen. Je moet jezelf openstellen voor de muziek en je medeluisteraars. Het is een andere manier van luisteren naar muziek die veel dieper gaat; intiem, maar ook interactief.”

ZONDAG Off-Brand gOdds

In het verlengde daarvan Off-Brand gOdds, waarmee spalding haar driedaagse residentie afsluit. Met dit project wil zij de wisselwerking tussen dans en jazz nieuw leven inblazen. “De kruising in jazz tussen improviserende muzikanten en sociale dans is door de jaren heen verdwenen. De verbinding is weg. Ik begreep dat niet, omdat sociale dans wel bleef doorontwikkelen. Jazz natuurlijk ook, maar deze twee artistieke vormen leefden verder gescheiden van elkaar. Zo’n vijf jaar geleden stelde ik mezelf de vraag: wat als we dansers met dezelfde technische vaardigheden als die van jazzinstrumentalisten samenbrengen? Wat gebeurt er als we improviseren voor en met dansers en zo een dialoog beginnen?”

Ze legde haar idee voor aan choreograaf en danser Antonio Brown, die enthousiast reageerde. Samen met een groep dansers van zijn dansschool startten ze samen Off-Brand gOdds. “Uiteraard is het een optreden voor publiek, maar voor ons op het podium is het een studie en proeftuin. We gebruiken mijn muziek als vertrekmiddel en maken er een ceremonie van. Want luisteren naar muziek ís een ceremonie. Net zoals dansen op muziek ook een ceremonie is.”

OP HET FESTIVAL

FRED HERSCH & ESPERANZA SPALDING

VRIJDAG, HUDSON

SONGWRIGHTS APOTHECARY LAB HOSTS A CO-MUSICKING LAB

ZATERDAG, RIO ESPERANZA

OFF-BRAND GODDS: ESPERANZA SPALDING & ANTONIO BROWN DANCE

ZONDAG, AMAZON

Jazz