MAGAZYN WRZESIEŃ 2010
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
5 września, po trudnym roku przyszedł czas a świętowanie, na dziękczynienie Bogu i ludziom za owoce ziemi i pracy. Tegorocznym Gminnym Dożynkom towarzyszyły słowa „... sławcie Pana za wszystkie Jego Dzieła!” (Syr, 36, 16)
Tradycyjnie już uroczystości rozpoczął przemarsz dożynkowego korowodu z parkingu przy Al. Wietrznego do miejsca, gdzie odprawiona zostanie Msza Święta.
Starostami tegorocznych dożynek byli: Daniela Hajost – mieszkanka Rzyk, która prowadzi gospodarstwo agroturystyczne „Pod Lipą” oraz Paweł Nowak z Zagórnika, który zajmuje się rolnictwem, hodowlą zwierząt i ogrodnictwem. Posiada 10 hektarów pola.
W tym roku Eucharystia, ze względu na remont Placu Mickiewicza, sprawowana była na placu przy kościele św. Macieja. Liturgii przewodniczył ksiądz dziekan Józef Jania, proboszcz parafii św. Stanisława w Andrychowie. Razem z nim Eucharystię koncelebrowali: ksiądz prałat Stanisław Czernik, proboszcz parafii św. Macieja w Andrychowie, ksiądz Władysław Gruszka, proboszcz parafii Nawiedzenia NMP w Targanicach oraz ksiądz Stanisław Wilkołak, proboszcz parafii św. Bartłomieja i św. Łukasza w Zagórniku. Homilię wygłosił zagórniczanin, ks. dr Jan Nowak - wieloletni ojciec duchowny Wyższego Seminarium Duchownego w Krakowie.
O oprawę muzyczną Liturgii zadbali: chór „Misericordias Domini” z Zagórnika, ludowy zespół „Andrychów”, Zuzanna Rauk i Seweryn Niemczyk oraz orkiestra dęta z Roczyn (wcześniej w korowodzie szła miejska orkiestra „Andropol”).
Stałym elementem andrychowskiego Święta Plonów jest ceremonia obdarowywania gości wieńcami dożynkowymi. Ludowe przyśpiewki wykonywał chór KGW z Sułkowic-Łęgu.
Wśród wiernych, którzy uczestniczyli w Liturgii, byli m.in. samorządowcy, parlamentarzyści oraz przedstawiciele miast partnerskich Andrychowa: Priverno (Włochy), Breclavia (Czechy), Landgraaf (Holandia). Wszystkich wiernych przybyłych na uroczystości przywitał gospodarz dożynek, burmistrz Andrychowa Jan Pietras. Mówił m.in.: Przepiękna polska tradycja nakazuje dzielić się chlebem. Ten chleb jest wyrazem braterstwa, przyjaźni i chęci przyjścia z pomocą drugiemu człowiekowi. Ja również chcę się podzielić chlebem ze wszystkimi mieszkańcami naszej gminy i przybyłymi do nas gośćmi. Chciałbym, aby ten podział był sprawiedliwy. Niech chleba nigdy i nikomu nie zabraknie w naszej gminie i naszej umiłowanej Ojczyźnie. W czasie Eucharystii burmistrz otrzymał od starostów dożynek chleb i winogrona.
PROPOZYCJE KULTURALNE www.kultura.andrychow.eu
MIEJSKI DOM KULTURY W ANDRYCHOWIE ul. Szewska 7, tel. 33 875 31 05 21.09 (wtorek) godz. 17.00 - spotkanie organizacyjne i zapisy do zespołu tańca nowoczesnego. Prezentacja spektaklu „Oranżada” przygotowanego przez Żanetę Mazur w Młodzieżowym Centrum Kultury w Krakowie. Instruktor: Żaneta Mazur
tepian, Grzegorz Bąk - kontrabas, Wojciech Gąsior - bas, Łukasz Stworzewicz - perkusja. Koncert promuje najnowszą płytę quintetu pt. „ARE YOU A WIZARD, SIR?”. Szczegóły na plakatach i w „Twoim Radiu Andrychów”.
27.09 (poniedzia ek) godz. 11.00 – „Leśne spory”. Spotkanie z leśniczym zorganizowane dla dzieci klas III, impreza współorganizowana z biblioteką.
1 30.09 (od pn. do pt. w godz. otwar WIEJSKI DOM KULTURY cia placówki) - reklama i nabór do grup i W INWA DZIE kół zainteresowań zaplanowanych na rok Inwa d, ul. Mi a 9, tel. 33 875 84 82 kulturalny 2010/2011
21.09 (poniedzia ek) godz. 17.00 Wystawa: „Krok za krokiem” - zajęcia rytmicznoAGLE PIÓRKIEM RYSOWANE taneczne dla dzieci i młodzieży prace rysunkowe i malarskie Agnieszki Zo . Wystawa czynna w dniach 10.09 23.09 (czwartek) godz.14.00 – „Idzie -10.10.2010 jesień” - blok zabaw i warsztatów artystycznych związanych z tematyką jesieni Agnieszka Zoń urodziła się w 1981 r. Swój talent plastyczny rozwijała wpierw 29.09 ( roda) godz. 10.00- DZIEŃ Z na prywatnych zajęciach z artystami, a BIBLIOTEKĄ. Spotkanie przedszkolaod 2000 roku na Filii Uniwersytetu Ślą- ków z zaproszonym gościem, akcja plaskiego w Cieszynie, gdzie studiowała styczna „Kosz pełen jesieni” wykonanie Edukację Artystyczną w Zakresie Sztuk prac techniką kolażu. Organizator: MBP Plastycznych, o specjalizacji - projekto- filia w Inwałdzie i współorganizator wanie graficzne. Jej domem rodzinnym WDK Inwałd. były okolice Tresnej nad Jeziorem Żywieckim - malowniczo położonym akwenem wśród gór Beskidu Żywieckiego. Odkąd WIEJSKI DOM KULTURY W SU sięga pamięcią, tematyka morska zawsze KOWICACH ĘGU była jej bliska. Codzienny kontakt z wodą Su kowice- ęg, ul. Beskidzka, przy jeziorze sprawił, że wkrótce rozpotel. 33 875 27 45 częła przygodę z żeglarstwem. Pierwsze doświadczenia zdobywała na polskich 19.09 (niedziela) godz. 13.00 - PIKNIK wodach śródlądowych a z czasem na Mo- RODZINNY. Impreza plenerowa na boirzu Bałtyckim oraz Śródziemnym. Inspi- sku szkolnym współorganizowana z ZSS. racje czerpane z takich podróży stały się W programie: występy taneczne i teatralgłównym motywem jej twórczości. Swo- ne przedszkolaków, dzieci i młodzieży, je prace wystawiała m.in. w: Pszczynie, pokaz mody, prezentacja możliwości Żywcu, Bielsku-Białej, Kielcach i Gdyni. tablicy interaktywnej, pokaz gaśniczy, tor rowerowy, koło fortuny z fantami, maloKLUB POD BASZTĄ wanie twarzy, obficie zaopatrzony bufet. W ANDRYCHOWIE Szczegółowy program na plakatach. ul Krakowska 69, tel. 33 875 32 48 23.09 (czwartek) godz. 17.00 - zajęcia 1.10 (piątek) godz. 20.30 - koncert SIL- pokazowe – zorganizowane dla dzieci BERMAN QUINTET w składzie: Adam i młodzieży - propozycja nowych form Bałdych - skrzypce, Piotr Wyleżoł - for- zajęć
Zaczarują nas?
WIEJSKI DOM KULTURY W TARGANICACH Targanice, ul. Floria ska 2, tel. 33 875 12 25 21.09 (wtorek) godz. 15.30 - „Szerokiej drogi!” - akcja plastyczna dla dzieci 22.09 ( roda) godz. 15.30 - „Auto – Stop” - happening z okazji Dnia bez samochodu 25.09 (sobota) godz. 10.00 - warsztaty teatralne w Ośrodku Wypoczynkowym CKiW w Rzykach Praciakach przeznaczone dla grup teatralno – recytatorskich działających w WDK w Targanicach 1 30.09 (od pn. do pt. w godz. otwar cia placówki) - reklama i nabór do grup i kół zainteresowań zaplanowanych na rok kulturalny 2010/2011 w WDK w Targanicach WIEJSKI DOM KULTURY W ZAGÓRNIKU Zagórnik, ul. Szkolna 17, tel. 33 875 47 29 16.09 (czwartek) godz. 15.30 - plenerowe spotkanie ze sztuką - akcja plastyczna „Jaka jest polska jesień ” 18.09 (sobota) godz. 10.00 - jesienna gra terenowa - konkurs wiedzy o regionie, ognisko
29.09 ( roda) godz. 17.00- inauguracyjne spotkanie w Klubie Wymiany Wiedzy. Wieczór o aniołach - warsztaty plastyczne, wieczór poezji, prezentacja sztuki o aniołach WIETLICA CKiW W SU KOWICACH BOLĘCINIE Su kowice-Bolęcina, ul. Rac awicka 123, tel. 33 870 13 64 15.09-15.10 - „Pożar, powódź czy huragan - straż pożarna ci pomaga” - wystawa pokonkursowa prac plastycznych wykonanych podczas konkursu na Pikniku Rodzinnym 20-24.09 - spotkania organizacyjne i zapisy na zajęcia stałe na sezon 2010/2011 27.09 (poniedzia ek) godz.12.00-15.00 – „Dotknij sztuki” - otwarte zajęcia artystyczne dla dzieci (3 grupy wiekowe) - możliwość zapoznania się z ofertą na sezon 2010/2011 29.09 ( roda) godz.10.00 – „Szkoła zdrowia” - inauguracyjne warsztaty fitnes – dance dla 5 i 6-latków WIETLICA CKiW W RZYKACH Rzyki, os. M ocki Dolne 71, tel. 33 875 37 83 13.09.-17.09 - nabór do kół zainteresowań (w godzinach otwarcia placówki) 17.09 (piątek) godz. 17.00 – nabór do formacji tańca nowoczesnego: dla początkujących RADAGMA, dla zaawansowanych BIG SIZE CREW 18.09 (sobota) godz. 9.00 - piesza wycieczka na Groń Jana Pawła II, zbiórka pod kuźnią. Zapisy w świetlicy do 17.09
1 października „Klub pod Basztą” zaprasza na jedno z ważniejszych muzycznych wydarzeń tej jesieni. Materiał z najnowszej płyty pt. „Are you a wizard, sir?” zaprezentuje „Silberman Quintet”, formacja andrychowianina, Łukasza Stworzewicza.
„Muzykę „Silberman Quintet” można określić jako schizofreniczne skupienie dwóch najistotniejszych dla mnie elementów: serca i bezlitosnej matematyki. Trudno ją przyporządkować do jakiegoś określonego nurtu muzycznego, jej konstrukcja w większej mierze pochodzi z muzyki klasycznej niż jazzowej, ma ona jednak jeden wspólny punkt z muzyką jazzową, jest nim improwizacja. Jej charakter najlepiej odzwierciedlają słowa Dominica Duval: „muzyka jak kolaż piękna, smutna, czasem gwałtowna i brutalna, pełna przeróżnych kolorów, zmienna jak zmienne jest życie” – tak o swojej twórczości pisze Łukasz Stworzewicz. Jakie niespodzianki przygotował dla nas na najnowszym wydawnictwie? Ci, którzy mieli okazję przesłuchać materiał, są nim zachwyceni. Niecierpliwym polecamy stronę www.silbermanquintet.pl, gdzie można wysłuchać kilku kawałków z albumu. Cierpliwym – koncert. Zwłaszcza, że z Łukaszem zagrają uznani muzycy: Adam Bałdych (skrzypce), Piotr Wyleżoł (fortepian), Grzegorz Bąk (kontrabas) i Wojciech Gąsior (bas). Początek koncertu – godz. 20.30. (as, zdj. www.silbermanquintet.pl)
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
3
kultura
Trzeba marzyć Nie taki diabeł straszny… Tym razem pogoda nie przeszkodziła organizatorom. 9 września na Placu Mickiewicza Teatr Gry i Ludzie wystawił spektakl plenerowy „Ballada o Janie Wnęku”.
Przedstawienie jest inspirowane autentyczną historią jednego z pionierów lotnictwa. Jan Wnęk był prostym chłopem, praktycznie analfabetą. Był też człowiekiem, który miał odwagę marzyć i spełniać swe marzenia. Skonstruował urządzenie, przypominające dzisiejszą lotnię. W latach 1866 - 1869 dokonał pierwszych udanych długodystansowych lotów ślizgowych na stworzonym przez siebie urządzeniu. Wyprzedził w ten sposób o 20 lat niemieckiego inżyniera Otto Lilienthala, uznawanego za konstruktora pierwszego szybowca. Spektakl „Ballada o Janie Wnęku” to niemal pozbawiona słów, zrealizowana w konwencji teatru ruchu, piękna wizualnie opowieść o sile marzeń i potrzebie wolności. Do Andrychowa teatr przyjechał na zaproszenie Centrum Kultury i Wypoczynku. Prezentacja odbyła się w ramach projektu „Teatr Polska” organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (as)
Pokonali 13 kapel Kapela Podwórkowa Wujka Jaśka zdobyła II miejsce podczas I Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenki Biesiadnej zorganizowanego w Wągrowcu pod Poznaniem. W imprezie uczestniczyło 14 zespołów. Najwyżej jury oceniło występ Kapeli Familijnej z Łodzi. Andrychowianie w Wągrowcu wystąpili w składzie: Jan Bezwiński, Roman Penkala, Władysław Wanat i Stanisław Gibas. Przy okazji napiszmy, że nasza kapela przygotowuje się do wydania nowej płyty. Wedle zapowiedzi J. Bezwińskiego album ma ukazać się jeszcze w październiku. Zawierać będzie piosenki biesiadne. (as)
4
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
Uwieńczeniem dwutygodniowych prac grupy młodzieżowej w ramach projektu ,,Lato w teatrze”, było przedstawienie wystawione w MDK w Andrychowie 14 sierpnia. Spektakl zatytułowany ,,Pudełko z diabłem w środku” zgromadził liczną rzeszę widzów, głównie młodych.
Tematem przewodnim sztuki były ludzkie lęki, w tym obawa przed śmiercią. Niewiadoma zawartość czerwonego pudełka, które przez cały czas trwania spektaklu towarzyszyło scenicznym zmaganiom młodych aktorów, wzbudzała ogromne zainteresowanie wśród oglądających. Do ostatniego momentu nakręcała ona spiralę napięcia. Spektakl obnażał jedną z podstawowych ludzkich wad: skłonność do nadmiernego fantazjowania oraz wyolbrzymiania sytuacji lękowych. Temat został przedstawiony w niezwykle oryginalny i ciekawy sposób. Godne uznania były prezentowane przez młodzież umiejętności aktorskie oraz wokalne. Podczas prezentowania egzotycznych tańców młodzi aktorzy wykazali się z kolei dużymi zdolnościami rytmiczno-ruchowymi. Swoje ogromne zaangażowanie w pracę nad spektaklem występujący potwierdzili, samodzielnie przygotowywując maski, stroje oraz inne rekwizyty, które zostały użyte w przedstawieniu. Oprawę całości stanowiła różnorodna, starannie dobrana muzyka z różnych kręgów
Dar muzyki
kulturowych. Usłyszeć można było m.in. tradycyjne dźwięki afrykańskie. Całość przekazu była niezwy-
kle spójna i wymowna. Ci, którzy nie mieli okazji obejrzeć spektaklu w sobotę, mogli go zobaczyć w niedzielę, także w MDK. Renata Marciniak
Każdy z pięciu występów był inny. Każdy wyjątkowy. Za nami tegoroczne Sierpniowe Niedzielne Koncerty.
Co tydzień sala widowiskowa Miejskiego Domu Kultury w Andrychowie wypełniała się do pełna melomanami, spragnionymi pięknej muzyki. Tej dostarczali artyści z „górnej muzycznej półki”. Kolejno w naszym mieście wystąpili: zespół „Trebunie Tutki”, pianiści – Maria Baka – Wilczek i Witold Wilczek, tenor Stan Meus w towarzystwie pianistki Emilii Bernackiej - Głowali, formacja klezmerska „Di Galitzyaner Klezmorim” oraz Paulina Bisztyga z zespołem. Taki „zestaw” zaproszonych gości gwarantował różnorodność. Ze sceny MDK popłynęła muzyka żydowska, góralska, bałkańska. Mogliśmy także wysłuchać utworów Fryderyka Chopina i najpiękniejszych arii z oper i operetek. Trudno było więc nudzić się w Andrychowie w niedzielne sierpniowe wieczory. – Bardzo serdecznie dziękuję za ten dar koncertów sierpniowych. Niech ten dar muzyki, słowa, piękna - łączy nas. Wszystko to łączy się w darze miłości – mówił 29 sierpnia, podsumowując koncerty ks. Stanisław Czernik, proboszcz parafii św. Macieja w Andrychowie. Organizatorami tegorocznych Sierpniowych Niedzielnych Koncertów poświęconych pamięci Ojca Świętego Jana Pawła II byli: Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie, andrychowskie parafie: św. Macieja i św. Stanisława. Patronatem cykl objął burmistrz Andrychowa Jan Pietras. Koncerty sponsorowali: Bank Spółdzielczy w Andrychowie, Skup złomu i metali kolorowych - skład węgla „Fabryczna” w Andrychowie, Czanieckie Makarony Sp. z o.o., Energia Odnawialna „Tomi Solar” w Andrychowie, Całodobowa Stacja Paliw inż. Wit Ziółkowski, „Wimat - Świat Podłóg” Chocznia, Zajazd „Złota Rybka” Inwałd oraz: PSS „Społem” Andrychów, „Wosana” S.A. – producent napojów i soków, Pracownia Cukiernicza Gałuszka z Żywca i Sklep Ogrodniczy „Pamiętajcie o ogrodach”. (as)
magazyn
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
kultura
Do wyboru, do koloru
Gościnne występy Na początku sierpnia Ludowy Zespół Pieśni i Tańca „Andrychów” zaprezentował się na „Tygodniu Kultury Beskidzkiej” – jednej z najstarszych imprez folklorystycznych w Polsce. Podczas Tygodnia andrychowianie wystąpili dwukrotnie. Najpierw przed publicznością w Szczyrku, potem w Makowie Podhalańskim. W obu przypadkach pokazali swój najnowszy program „Na andrychowskim rynku”. (as)
Trochę szkoda... 14 sierpnia Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie zaprosiło na spotkanie z kulturą romską. Pieniądze na organizację Pikniku Romskiego pochodziły z rządowego Programu na Rzecz Społeczności Romskiej w Polsce, realizowanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. W tym roku imprezę zorganizowano na parkingu przy ul. Batorego – w pobliżu alei Taborów Romskich. Na scenie wystąpili: andrychowski duet „Dragon Skład” (Gerard Linder i Michał Jarczyk) w towarzystwie przyjaciół oraz zespół „Tabor Izoldy”, któremu przewodzi Izolda Kwiek, jedna z bardziej znanych romskich artystek w Polsce. Występom przyglądała się nieliczna grupa amatorów kultury romskiej. Co ciekawe, nie dopisali także andrychowscy Cyganie. Powód – podział wewnątrz tej społeczności. (as) Z Łukaszem Dziedzicem, dyrektorem Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie rozmawia Anna Szlagor
Nie na tym to polega Ministerstwo da o pieniądze, Centrum Kultury i Wypoczynku podję o się po raz kolejny organizacji imprezy, zaproszono uznanych romskich artystów, dopisa a pogoda. Mimo to na ostatnim Pikniku Rom skim Romów z Andrychowa by o niewielu. - To smutne. W Andrychowie działają dwa stowarzyszenia romskie, które nie potrafią się ze sobą porozumieć. Gmina a także bezpośredni organizator imprezy – CKiW wykazały się otwartością i dużą cierpliwością, ale mnie osobiście nie odpowiada rola arbitra tudzież mediatora. Mam duży szacunek dla pieniędzy podatników, a takimi są niewątpliwie pieniądze z MSWiA. Poza tym nie lubię działań pozornych lub nieskutecznych. Zabrakło zaangażowania ze strony społeczności romskiej, a przynajmniej dużej jej części. Tak nie powinno być, nie na tym przecież polega integracja i pewnie nie o to chodzi w
ministerialnych programach. Czyli w przysz ym roku Pikniku Romskiego w An drychowie ju nie będzie? - Ostatecznych decyzji nie będziemy podejmować już teraz. Przez rok wiele może się zmienić. Ale na tę chwilę nie widzę sensu organizowania tej imprezy, skoro sami Romowie nie są nią zainteresowani. Dziękuję za rozmowę.
Lato w OWR
Rozwijać talent Wraz z nowym rokiem szkolnym rozpoczęły się zajęcia w Ognisku Muzycznym „Metrum” w Andrychowie. „Metrum” działa na naszym terenie od wielu lat. Cieszy się dobrą renomą. Znane jest m.in. z organizowanych co pół roku „Popisów” - imprez podczas których rodziny i znajomi uczniów mogą usłyszeć, jakie ich bliski poczynił postępy w nauce. Wobec coraz większej konkurencji i coraz większych oczekiwań dobra marka nie zawsze wystarcza. Stąd Ognisko niemal co roku poszerza swoją ofertę. W tej chwili „Metrum” uczy m.in. gry na: fortepianie, gitarze (klasycznej, elektrycznej, basowej), flecie poprzecznym, skrzypcach, saksofonie. W Ognisku działa także klasa wokalu. – Działamy jak miniszkółka
Ponad 230 młodych mieszkańców naszej gminy skorzystało z sierpniowej, letniej oferty Miejskiego Domu Kultury w Andrychowie. Kolejnych kilkuset uczniów uczestniczyło w półkoloniach zorganizowanych przez wiejskie placówki Centrum Kultury i Wypoczynku. Oferta przygotowana na sierpień przez MDK była naprawdę bogata. Dzieci i młodzież mogły przebierać w warsztatach: plastycznych, fotograficznych, muzycznych i tanecznych. Czekała na nich także m.in. dyskoteka. Dla najmłodszych (dzieci w wieku 6 – 10 lat) zorganizowano akcję „Eko – lato”. Maluchy odwiedziły m.in.: Mini ZOO „Kucyk” w Inwałdzie, Stanicę „Hucuł” w Sułkowicach, piekarnię „U Byliców” w Andrychowie. Na nudę nie mogli narzekać młodzi mieszkańcy naszej gminy, którzy skorzystali z propozycji wiejskich placówek CKiW. Każda z nich zadbała o to, aby nie brakło atrakcji. Uczestnicy półkolonii zwiedzali ciekawe miejsca w naszej okolicy, wyjeżdżali na wycieczki, m.in. do Krakowa czy Ustronia. Był też czas na gry, zabawy, warsztaty, wspólne biwakowanie. Organizatorzy serdecznie dziękują wszystkim sponsorom, dzięki którym uda o się przygotować na wakacje atrakcyjną ofertę dla dzieci i m odzie .y (as)
muzyczna. Oprócz indywidualnej nauki gry na instrumencie odbywają się lekcje teorii w grupach – mówi Krzysztof Gawęda, właściciel „Metrum”. – Zastanawiamy się nad wprowadzeniem do naszej oferty rytmiki. Czy coś wyjdzie z tego pomysłu, zobaczymy – dodaje. (as)
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
Podczas tegorocznych wakacji Ośrodek Wspierania Rodziny w Andrychowie ponownie zorganizował dla dzieci i młodzieży szkolnej trzy turnusy półkolonii (od 28 czerwca do 6 sierpnia). Z tej formy wypoczynku skorzystali wychowankowie Świetlicy Terapeutycznej, Ogniska Pracy Pozaszkolnej oraz dzieci nie biorące udziału w zajęciach organizowanych przez OWR. Łącznie w zajęciach i wycieczkach wzięło udział 90 dzieci. Pod bacznym okiem opiekunów uczestnicy brali udział w warsztatach artystycznych, zajęciach sportowo-rekreacyjnych, zajęciach z językiem angielskim, seansie filmowym, zajęciach na Basenie Kąpielowym, wycieczkach: do Dinolandii w Inwałdzie, do Leśnego Parku Niespodzianek w Ustroniu oraz w dwudniowej wycieczce do Tarnowskich Gór. (opr. mp)
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
5
Repertuar kina „Beskid” UCZE
CZARNOKSIĘ
DZWONECZEK I UCZYNNE WRÓ
NIKA
Przygodowy; prod. USA; reż. Jon Turteltaub; wyk. Nicolas Cage, Monica Bellucii, Jay Baruchel; czas: 111min; od 12 lat.
KI
Familijny; prod. USA; reż. Bradley Raymond; czas: 76 min; bez ograniczeń.
Nowy film twórców „Piratów z Karaibów”, „Skarbu Narodów” i „Księcia Persji” Nicolas Cage, Monica Bellucci i Alfred Molina w ekscytującym, pełnym zaskakujących zwrotów filmie akcji. Nicolas Cage wciela się w postać współczesnego mistrza magii Balthazara Blake’a, który ze swoim nieopierzonym uczniem ma pokonać swojego odwiecznego wroga Maxima Horvath’a (Alfred Molina). Horvath zostaje nieopatrznie uwolniony z... magicznej matrioszki i rozpoczyna się walka dobra ze złem. Czarnoksiężnik i jego gamoniowaty uczeń kontra złe moce w oprawie odjazdowych efektów specjalnych demolują Nowy Jork! Czy dobrzy chłopcy wygrają ze złem tego świata?
Kolejny, trzeci już pełnometrażowy film opowiadający losy znanej i lubianej wróżki o imieniu Cynka Dzwoneczek. Tym razem akcja skupia się nie na Nibylandii, lecz na Stałym Lądzie, gdzie elfy o przyrodniczych talentach przygotowują właśnie dla ludzi piękne, upalne lato. Niestety, Dzwoneczek zapuszcza się daleko w ludzką wioskę, gdzie trafia do domu małej dziewczynki. Zostaje przez nią schwytany i uwięziony w małym słoiczku. Świadkiem tego wydarzenia jest ponura i egoistyczna elfa Widia, która wkrótce otrzymuje ważne zadanie - wraz z Iskierką, Różyczką, Jelonką i Mgiełką musi uwolnić Cynkę. Czy podoła zadaniu?
18 września, godz. 19.00 19 września, godz. 19.00 Bilety: 11 zł ulgowy, 13 zł normalny
18 września, godz. 16.00 19 września, godz. 16.00
INCEPCJA
RY
Thriller Sci-Fi; prod. USA; reż. Christopher Nolan; wyk. Joseph Gordon-Levitt, Leonardo DiCaprio, Pete Postlethwaite; czas: 148 min; od 15 lat.
Familijny; prod. Hiszpania; reż. Raul Garcia, Manuel Sicilia; czas: 97 min; bez ograniczeń.
I SPÓ
Bilety: 10 zł
KA
Dom Cobb jest niezwykle sprawnym złodziejem, mistrzem w wydobywaniu wartościowych sekretów ukrytych głęboko w świadomości podczas fazy snu, kiedy umysł jest najbardziej wrażliwy. Wyjątkowe umiejętności Cobba uczyniły z niego ważnego gracza w świecie szpiegostwa przemysłowego, ale i najbardziej poszukiwanego zbiega, a za swoją pozycję zapłacił utratą wszystkiego, co kocha. Teraz Cobb otrzymuje szansę na odkupienie. Za sprawą jednego, ostatniego zadania może odzyskać stracone życie. Musi tylko wraz ze swym zespołem dokonać rzeczy niemożliwej: zamiast skraść myśl, zaszczepić ją w śpiącym umyśle. Jeśli im się to uda, dokonają zbrodni doskonałej. Jednak nawet najbardziej precyzyjne planowanie nie jest w stanie przygotować ich na spotkanie z niezwykłym przeciwnikiem, który potrafi przewidzieć każdy ich ruch. Wróg, którego tylko Cobb mógł się spodziewać.
Kino widziało masę zwierzaków. Waleczne pandy, śpiewające wiewiórki, stepujące pingwiny, gotujące szczury, a także lwy, oposy, lisy i tygrysy. Ale dopiero teraz nadchodzi prawdziwa gwiazda animacji - Ryś Ryszard! Antonio Banderas przedstawia najśmieszniej narysiowany film wakacji, który jest jak hiszpańska piłka nożna - perfekcyjny technicznie i zaskakujący pomysłowością. Ryszard to sympatyczny ryś, który nigdy nie traci humoru dzięki oddanej grupie przyjaciół. Prześladuje go za to wyjątkowy niefart. W każdej opresji wspierają go: mistrz kamuflażu Leon Kameleon, dzielna koza Beata, specjalista od misji niemożliwych kret Krecik oraz odlotowa jastrzębica Olga. Ryś i jego przebojowa spółka spróbują stawić czoło podstępnemu porywaczowi zwierząt - myśliwemu Warczakowi i ukażą światu nowego króla dżungli! Drżyjcie zabawki i baśniowe, zielone stwory - zwierzaki kontratakują!
25 września, godz. 19.00 26 września, godz. 19.00
2 października, godz. 16.00 3 października, godz. 16.00
Bilety: 11 zł ulgowy, 13 zł normalny
STEP UP 3 Muzyczny; prod. USA; reż. Jon Chu; wyk. Harry Shum Jr., Adam G. Sevani, Sharni Vinson; czas: 107 min; od 12 lat.
Bilety: 10 zł
Kino „Beskid” zlokalizowane jest w budynku przy ulicy Krakowskiej 132 w Andrychowie. Bilety na seans kinowy mogą Państwo nabyć w kasie kina, otwartej zawsze na godzinę przed każdym seansem.
Luke jest tancerzem ulicznym. Jego dom to stary magazyn w Nowym Jorku. Miejsce to jest rajem dla młodych ludzi z całego świata, którzy kochają taniec i muzykę. Jedyną rodziną Luke’a są członkowie grupy House of Pirates, z którymi codziennie ćwiczy, aby pokonać swoich odwiecznych rywali z konkurującej ekipy House of Samurai. Nieubłaganie zbliża się wielki dzień międzynarodowych mistrzostw w tańcu. Luke wyrusza w miasto na poszukiwanie nowych, utalentowanych tancerzy, którzy pomogą mu wzbogacić skład jego grupy i tym samym zwiększą szansę na wygranie głównej nagrody w turnieju. Film w wersji 2D.
Więcej informacji o repertuarze kina „Beskid” na plakatach, na stronie www.kultura.andrychow.eu oraz w „Twoim Radiu Andrychów”.
2 października, godz. 19.00 3 października, godz. 19.00 Bilety: 11 zł ulgowy, 13 zł normalny
6
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
magazyn
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
kultura Dyskusyjny Klub Filmowy
LatowTeatrze Andrychów 19 lipca 2010 – 15 sierpnia 2010
FISH TANK DRAMAT reżyseria: Andrea Arnold scenariusz: Andrea Arnold zdjęcia: Robbie Ryan. Czas trwania: 124 min. Nagrodzony przez Jury tegorocznego festiwalu w Cannes, film w reżyserii uhonorowanej Oscarem Andrei Arnold. Przejmująca opowieść o dorastaniu i walce o swoje marzenia. Mia ma 15 lat. Nie chodzi do szkoły, nie ma przyjaciół, nie potrzebuje nikogo. Jej silny charakter i agresywna postawa budzą strach rówieśników. Gdy jest sama - tańczy. I wierzy w to, że kiedyś spełni swoje marzenia. Pewnego dnia jej matka przyprowadza do domu tajemniczego mężczyznę o imieniu Connor. Jego nieoczekiwana obecność wzburzy krew. Uwolni emocje, których nikt się nie spodziewał. PIĄTEK 17.09.2010 GODZINA 18.00 YCIE NA PODS UCHU DRAMAT reżyseria: Florian Henckel von Donnersmarck scenariusz: Florian Henckel von Donnersmarck zdjęcia: Hagen Bogdanski muzyka: Stephane Moucha czas trwania: 137 min.
Wydzia
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie Edukacji i Spraw Spo ecznych Urzędu Miejskiego w Andrychowie
Od 19 lipca do 15 sierpnia w Andrychowie trwały letnie warsztaty teatralne przeznaczone dla dzieci i młodzieży. W zajęciach dla dzieci (19 lipca – 1 sierpnia) wzięły udział 24 osoby. W warsztatach dla młodzieży (2 – 15 sierpnia) – 31 uczestników. Przez sześć dni w tygodniu, po sześć godzin dziennie na terenie placówek podległych Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie pro-
We wczesnych latach 80. znany dramaturg Georg Dreyman wraz ze swoją partnerką - Christą Marią Sieland - popularną aktorką tworzyli parę intelektualistów – gwiazd w socjalistycznym NRD. Jednak ich poglądy i styl życia nie zawsze zgadzały się z doktryną partii. W domu podejrzanego o nielojalność wobec Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności Dreymana, założony zostaje podsłuch. Śledztwo prowadzi bezlitosny kapitan Stasi Gerd Wiesler. W miarę jak Wiesler coraz lepiej poznaje sekrety swoich ofiar, ich życia zaczyna coraz go coraz bardziej fascynować i wciągać. PIĄTEK 24.09.2010 GODZINA 18.00
Nowy sezon w DKF Od 10 września po wakacyjnej przerwie do andrychowskiego kina wrócił Dyskusyjny Klub Filmowy „Ftorek”. Nowy sezon Klub rozpoczął propozycjami z cyklu „Kino nagrodzone”, prezentującego obrazy docenione i nagrodzone na festiwalach filmowych. I tak na początek na ekranie andrychowskiego kina zagościła „Biała wstążka” - obraz nominowany w tym roku do Oscara, zdobywca m.in. Złotego Globu dla najlepszego filmu zagranicznego oraz Złotej Palmy w Cannnes. Kolejne piątki to spotkania z brytyjskim dramatem „Fish Tank” oraz niemieckim obrazem „Życie na podsłuchu”. W następnych miesiącach na ekranie DKF-u gościć będą m. in. propozycje z repertuaru kina francuskiego, filmów spod znaku Dogmy oraz Kina Mistrzów. Początek nowego sezonu to także zmiany w działalności Klubu. Na prośbę klubowiczów przesunięciu uległ dzień seansów. Od września filmy z repertuaru DKF-u wyświetlane będą w każdy piątek o godzinie 18.00. W nowym sezonie obowiązywać będą karty wstępu w cenie 7 zł oraz karnety miesięczne w cenie 20 zł. Zakup karnetu łączy się z możliwością zostania członkiem naszego DKF-u. Andrychowski DKF wzbogacił się również o nowego prowadzącego. Wraz z prezesem Klubu panią Katarzyną Przebindą – Niemczyk w świat kina wprowadzać nas będzie pani Danuta Kadłubicka. Wszystkich miłośników kina zapraszamy na co piątkowe spotkania w andrychowskim przybytku X muzy. Aktualny repertuar DKF-u dostępny jest zawsze na stronie www. kultura.andrychow.eu (sk)
Gaimana i przygotowanie na jego podstawie prezentacji teatralnej pt. takl można było obejrzeć 14 i 15 sierpnia w MDK (recenzja wewnątrz magazynu).
wadzone były zajęcia w czterech grupach: aktorskiej, kostiumowo – scenograficznej, muzycznej oraz dziennikarsko – promocyjnej. W ramach pierwszych warsztatów dzieci pracowały nad tekstami Wandy Chotomskiej „Od rzeczy do rzeczy” i na ich podstawie przygotowały spektakl „Rzeczy wisto ć Przedstawienie . można było obejrzeć dwukrotnie: 31 lipca w Miejskim Domu Kultury w Andrychowie oraz 1 sierpnia na plantach miejskich (spektakl plenerowy). W ramach warsztatów dla młodzieży (na zdjęciach) zaproponowano uczestnikom pracę nad tekstem „Nie pytaj diabła” Neila Pude ko z diab em w rodku . Spek-
Lato w Teatrze – atrakcyjna oferta teatralna dla młodych ludzi, którzy z różnych przyczyn spędzali wakacje w mieście. Między 5 lipca a 15 sierpnia 2010 roku w kilkunastu miastach Polski odbywały się teatralne półkolonie, podczas których młodzież poznała „alfabet teatru” pod opieką profesjonalnych artystów, wspólnie przygotowując spektakl. Dzięki realizacji projektu Lato w teatrze, teatr stał się atrakcyjnym ośrodkiem działań twórczych i edukacyjnych, również w czasie wakacji. Projekt Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego był koordynowany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.
partnerzy medialni:
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
7
historia
Z archiwum x proboszcza
odc. 80
Przed miesiącem opisaliśmy w tym miejscu powstanie i pierwsze trzydziestolecie działania Spółdzielni Mleczarskiej w Wieprzu, która w tym roku obchodzi 100 lat swego istnienia. W obecnym numerze – dokończenie tego tematu, czyli o tym, jak spółdzielnia funkcjonowała w okresie niemieckiej okupacji i potem, w latach PRL-u, a wreszcie, jak radziła sobie i radzi dzisiaj, w dwudziestoleciu gospodarki rynkowej.
Ireneusz Żmija Najazd Niemiec hitlerowskich na Polskę w 1939 roku i późniejsza okupacja nie zniszczyły mleczarni we Wieprzu. Spółdzielnia jako spółka udziałowców przestała istnieć w dotychczasowym kształcie, bo zrzeszeni w niej gospodarze zostali w dużej części wyrzuceni ze swych domów. Największe i najlepiej prosperujące gospodarstwa przejęli niemieccy osadnicy, tzw. bauerzy.
ta wróciła na swoje miejsce dopiero 22 lipca 1960 roku”. Informacja to na pewno nieścisła. Nie jest możliwe, by na budynku tablica taka zawisła w 1910 roku, a więc w 500. rocznicę słynnej bitwy, bo po prostu jeszcze go wtedy nie było. Okazałą budowlę wzniesiono nieco później, dopiero w latach 1912 – 1913. Trudno dziś dociec, jakaż to tablica „wróciła” na ścianę frontową wieprzowskiej mleczarni w 1960 roku.
Prąd od Rzeszy Bauerzy nie zaniechali jednak prowadzonej dotąd produkcji mleka i dostarczania go do mleczarni. Zresztą dotychczasowi właściciele gospodarstw, polscy gospodarze często pozostawali w nich jako pracownicy bauerów. Sam zakład przetwórstwa mleka miał się zatem całkiem dobrze, by nie powiedzieć, że się rozwinął. Niemcy przejęli mleczarnię, zwolnili z niej część dotąd zatrudnionych Polaków, lecz kierowanie produkcją pozostawili w rękach dotychczasowego, doświadczonego kierownika Stanisława Wagi, który funkcję tę pełnił od 1935 roku. Okupant pozamykał mleczarnie w sąsiednich miejscowościach, więc mleko stamtąd dowożone było do Wieprza. Ponadto w czasie okupacji Niemcy podciągnęli do mleczarni prąd elektryczny i sprowadzili do Wieprza nowoczesne urządzenia do
Pa
przetwórstwa mleka. Przebudowali też nieco sam budynek. Dużą salę teatralną podzielili na mniejsze pomieszczenia, wykorzystując je na magazyny i biura. Podaje się w opracowaniach, że „ze ściany budynku mleczarni okupanci zerwali marmurową tablicę upamiętniającą rocznicę zwycięstwa polskiego pod Grunwaldem. Tablica
nej władzy w Polsce. W 1951 roku spółdzielnia została przejęta przez państwo a widniejący na budynku przez długie lata napis: „Spółka Mleczarska” zmieniony został na szyld: „Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Ziemi Wadowickiej z siedzibą w Wieprzu”. Ten stan rzeczy nie utrzymał się na szczęście długo. Na fali odnowy po Październiku’56
8
stwo zabiera i oddaje Natychmiast po wojnie dawni członkowie Spółki Mleczarskiej na powrót skupili się wokół niej. Wyłonili nowy zarząd, na czele którego stanął prezes Józef Lachendro. Nowym kierownikiem mleczarni został Kuźniar. Dużym wyzwaniem dla zarządu stała się konieczność zadbania o rozwój hodowli bydła. Niemieccy bauerzy w opuszczanych przez siebie gospodarstwach nie pozostawili żadnej krowy lub jedynie kilka. Mleczarni brakowało surowca. Zorganizowano więc Komitet Społeczny, który zajął się przydziałem krów poszczególnym rolnikom. Idea spółdzielczości wydawała się nieźle rozwijać zgodnie ze swoimi trzema fundamentalnymi zasadami: samodzielności, samorządności i samofinansowania. Tymczasem dość szybko rozpoczęło się wprowadzanie nowych porządków komunistycz-
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
magazyn
spółdzielczość w Polsce zaczęła się odradzać. Podobnie w Wieprzu. Już w 1957 roku mleczarnia wróciła z powrotem do spółdzielców. Odbudowa Rok 1957 był dla Spółdzielni Mleczarskiej w Wieprzu ważny z jesz-
cze jednego powodu. W budynku mleczarni z niewiadomych przyczyn wybuchł pożar. Dużemu zniszczeniu uległ sam budynek a także wiele maszyn i urządzeń. Mimo poważnych strat mleczarnia tylko przez jeden dzień nie odbierała mleka. Odbudowa przebiegła błyskawicznie. W ciągu zaledwie miesiąca położone zostały stropy i dach na całym budynku. Po pożarze odnowiono zniszczoną część i dobudowano część administracyjną i masłownię. Zmieniło się i udoskonaliło wyposażenie mleczarni w nowoczesne urządzenia. Odrestaurowany budynek nadal stanowił centrum życia społecznego i kulturalnego wsi. W świetlicy odbywały się spotkania różnych organizacji społecznych i politycznych a sala widowiskowa była miejscem obchodów wszelkich uroczystości wiejskich. Te społeczne funkcje budynek mleczarski spełniał aż do 1967 roku, gdy oddano do użytku Wiejski Dom Kultury. W roku 1960 Spółdzielnia Mleczarska liczyła 1880 członków w tym 485 z Wieprza. Mleczarnia zatrudniała 34 pracowników. W kwietniu 1961 roku świętowała 50-lecie swojego istnienia. Z tej okazji zorganizowano uroczyste obchody i wydano pamiątkowy album. Kolejnym prezesem Spółdzielni był Władysław Herma. Za jego czasów zbudowano siedem budynków zlewni mleka: po jednej w Inwałdzie, w Głębowicach i Frydrychowicach, a
po dwie w Wieprzu i w Nidku. W tym czasie mleczarnia w Wieprzu przerabiała aż 20 tys. litrów mleka dziennie z 34 zlewni w 17 wsiach, dwóch PGR-ach i dwóch Spółdzielniach Produkcyjnych. O kulturę hodowli
Równolegle z działalnością produkcyjną Spółdzielnia Mleczarska w Wieprzu podejmowała działania zmierzające do podniesienia kultury hodowli i gospodarki mlecznej. Zorganizowano fachową i materiałową pomoc zmierzającą do stałego podnoszenia jakości pogłowia bydła przez dobór odpowiednich ras i racjonalnego żywienia, którą prowadził Zbigniew Saferna a później Ryszard Ryza. Dotychczas hodowano bydło polskie, czerwone, o małej wydajności mleka. Utworzono zatem 10 zespołów konkursowych wychowu cieliczek. Zespół zorganizowany w Wieprzu wyhodował ze skrzyżowania rasy holenderskiej i polskiej nową rasę jałówki o wysokiej wydajności mleka. Następny prezes Julian Warzecha wybudował w pobliżu mleczarni biologiczną oczyszczalnię ścieków. W latach 1969-70 zakupiono nowe maszyny i urządzenia. Mleczarnia produkowała sery twarde tylżyckie, edamskie, sery białe, tłuste i chude, masło, śmietanę i mleko spożywcze, a z nadwyżki w okresie letnim produkowano kazeinę. Wybudowano magazyny paszowe. Ponownie centralizacja Druga połowa lat 60-tych i lata 70te to czas wszechobecnych tendencji centralistycznych w socjalistycznej gospodarce PRL-u. W tym duchu dążono do przyłączenia Spółdzielni w Wieprzu do Okręgowej Spółdziel-
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
historia ni w Wadowicach. Na nadzwyczajnym zgromadzeniu przedstawicieli obydwu mleczarni w dniu 23 listopada 1969 roku podjęto uchwałę o połączeniu obydwu spółdzielni.1 stycznia 1970 roku odwołano dotychczasową Radę Spółdzielni, wybierając nową. Prezesem Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Wadowicach z oddziałem w Wieprzu zastał Roman Dubno, a po jego śmierci w 1981 roku Jerzy Brudny. Kierownikami produkcji przez długie lata byli Józef Najbor i Józef Rola. W latach 70-tych w Wadowicach została wybudowana nowoczesna, zautomatyzowana mleczarnia. Wieprzowska mleczarnia, która dotychczas była jedną z największych na Ziemi Wadowickiej, straciła swoją dotychczasową pozycję. Produkcję serów twardych przeniesiono do Wadowic, w Wieprzu produkowano tylko śmietanę i masło, zaś część pełnego mleka przewożono do mleczarni w Oświęcimiu. Mleczarnia spełniała rolę oddziału produkcyjnego, w którym przerabiano nadwyżki mleka na kazeinę. Przeprowadzono modernizację zakładu pod tym kątem. Na miejscu, w Wieprzu pozostało 22 pracowników. Wieprz samodzielny Zmiany ustrojowe pod koniec lat 80-tych i na początku 90-tych spowodowały brak opłacalności produkcji kazeiny, czym zajmowała się mleczarnia w Wieprzu. Zresztą wtedy produkcja czegokolwiek w Polsce okazywała się nieopłacalna. Odnotowano spadek skupu mleka. Mleczarstwo przestało być dotowane, a produkcja stawała się coraz mniej opłacalna. Producenci mleka i spółdzielcy nie byli zadowoleni z tej sytuacji. Mając na uwadze wspaniałe tradycje w zakresie hodowli bydła mlecznego i mleczarstwa w Wieprzu, zrodził się pomysł odłączenia spółdzielni od Wadowic i gospodarowania na własną rękę. Ukonstytu-
owała się grupa inicjatywna na czele z Karolem Hermą. Poczęła ona czynić starania mające na celu secesję wieprzowskiej mleczarni. Na przekór czarnym prognozom, przy życzliwym wsparciu ówczesnych władz Gminy w grudniu 1991 roku 31 osób związanych ze spółdzielnią podjęło decyzję o odłączeniu i rozpoczęto działania w tym kierunku. 30 kwietnia 1992 roku Walne Zgromadzenie Przedstawicieli Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Wadowicach podjęło uchwałę o dokonaniu podziału. 3 czerwca 1992 roku na Walnym Zgromadzeniu wybrano nową Radę Nadzorczą, która powołała Zarząd Spółdzielni z prezesem Janem Krupnikiem na czele. 1 sierpnia 1992 roku mleczarnia Wieprzu ponownie rozpoczęła samodzielną działalność. Wraz z nieruchomościami do Spółdzielni w Wieprzu powróciło 36 pracowników oraz członkowie spółdzielni mieszkający na terenie gminy Wieprz. W 1994 roku nastąpiła zmiana w zarządzie. Prezesem został Józef Szłapa, a funkcję wiceprezesa objęła Emilia Bogunia. Oboje pełnią te funkcje nadal. Na miarę XXI wieku Wymogi nowoczesnej produkcji a po wejściu Polski do Unii Europejskiej także unijne normy wymusiły na wieprzowskiej mleczarni intensywne prace remontowe i inwestycje w nowe maszyny i urządzenia. Mleczarnię zmodernizowano, przerobiono kazeiniarnię na serownię, unowocześniono zlewnię i twarożkarnię, dokupiono pakowaczki do folii i kubków, prasy i formy do serów żółtych, wanny, 3 komory chłodnicze. Przestał dymić zatruwający środowisko komin, ponieważ zamieniono ogrzewanie węglowe na olejowe. Zakład został skomputeryzowany. Wszystkie urządzenia i linie produkcyjne wymieniono na wykonane ze stali nierdzewnej. Obec-
ne wyposażenie mleczarni spełnia najwyższe standardy europejskie. Spółdzielnia w 2007 roku uzyskała certyfikat, na podstawie którego może produkować i sprzedawać artykuły mleczarskie na terenie całej Unii Europejskiej. Indywidualni dostawcy mleka również dostosowali swoje gospodarstwa do wymogów unijnych i uzyskali certyfikaty na prowadzenie produkcji mleka. Mleko odbierane jest bezpośrednio z gospodarstw. W ciągu ostatnich lat zmalała ilość
(w siedmiu rodzajach) i 1 – 1,5 tony masła na tydzień. W te i inne wyroby zaopatrują się sklepy Andrychowa, Kęt, Bielska, Oświęcimia, Zatora, Żywca i Wadowic wraz z okolicami tych miast. Wśród 400 odbiorców są maleńkie sklepiki osiedlowe, ale i duże sieci handlowe, jak choćby MSH „Wizan” czy PSS „Społem”. Czasem klienci wymuszają nawet na handlowcach zaopatrywanie się w produkty z Wieprza. Stąd można je spotkać na przykład w andrychowskim sklepie należącym do sieci „In-
dostawców mleka, co nie przeszkadzało by rosła ilość skupowanego mleka. W 1992 roku spółdzielnia skupowała dziennie 3 – 5 tys. litrów mleka od około 700 dostawców. Obecnie (w 2010 roku) skupuje 20 tys. litrów każdego dnia od 80 dostawców. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt powstania dużych, specjalizujących się w produkcji mleka gospodarstw, z których surowiec odbierany jest bezpośrednio beczką. Jakość tego mleka jest bardzo wysoka, toteż wyroby wieprzowskiej mleczarni cieszą się dobrą opinią i niezmiennie jest na nie popyt. Mleczarnia w Wieprzu produkuje obecnie m.in. 1,5 tony twarogu dziennie
termarche”. Mleczarnia w Wieprzu zaopatruje w nabiał szpital w Wadowicach, a ostatnio wygrała także przetarg na zaopatrywanie w niego szpitala w Suchej Beskidzkiej. Podziękowania
Prezesowi Spółdzielni Mleczarskiej w Wieprzu, Józefowi Szłapie za udostępnienie materiałów umożliwiających powstanie tekstu o historii Spółdzielni i rozmowę na ten temat - dziękuję Ireneusz Żmija
Oto staje nas wolna gromada… 3 września w Izbie Regionalnej Ziemi Andrychowskiej w Pałacu Bobrowskich odbyło się spotkanie z cyklu „Moja Mała Ojczyzna”. Towarzystwo Miłośników Andrychowa oraz współorganizatorzy: Bank Spółdzielczy w Andrychowie, PSS „Społem” w Andrychowie, Spółdzielnia Mleczarska w Wieprzu, Małopolska Spółdzielnia Handlowa „Wizan” i Andrychowska Spółdzielnia Mieszkaniowa, pozwolili nam poczuć klimat odległych lat, kiedy to tworzyła się historia Andrychowa. Zebranych gości przywitała Stanisława Seczyńska-Nadajczyk, prezes TMA, dziękując współorganizatorom za przygotowanie wystawy pt.: „Tradycje Ruchu Spółdzielczego w gminie Andrychów i gminie Wieprz”. – Na zdjęciach możemy zobaczyć, jak zmieniały się losy naszych, jakże ważnych instytucji. Począwszy od 134. lat istnienia Banku Spółdzielczego w Andrychowie po 50-lecie najmłodszej spółdzielni – Andrychowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej – mówiła prezes TMA. Nie zabrakło również poczęstunku, którego organizatorami były ww. spółdzielnie. Wszyscy zainteresowani dziejami wspólnej pracy ruchu spółdzielczego, mogą jeszcze obejrzeć wystawę w Izbie Regionalnej, aż do 7 października tego roku. (mp)
tel. 33 875 23 13 NOWINY ANDRYCHOWSKIE www.nowiny.andrychow.eu
magazyn
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
9
rozmaitości
Nazwy rozmaite, Wioską położoną w gminie Kęty, w powiecie oświęcimskim, w województwie małopolskim, graniczącą z Andrychowem, są Bulowice. Wnikliwe badania historyczne, dotyczące tej miejscowości, znajdują się w - Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu. - Krótkie wzmianki zaś min. w - Kronice parafialnej św. Wojciecha w Bulowicach, - w monografii J. Stanka pt. - Z dziejów ziemi oświęcimskiej, w opracowaniu J. Łepkowskiego Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa. - Nie można pominąć rów-
nież lokalnych wydawnictw: - Kęczanin - oraz - Biuletyn Kulturalny Towarzystwa Miłośników Kęt. - Pierwsza nazwa
cz. 16
wsi Bulowice pojawiła się w 1377 r. w - Zbiorze dokumentów małopolskich. - Przytaczając słowa Pawła Zięby w - Monografii wsi i parafii Bulowice koło Kęt, - czytamy: - Należy przypuszczać, że wieś została założona na tzw. surowym korzeniu i wiązała się z karczowaniem lasów. Takie założenie skłania do poglądu, że początkowo osadnictwo rozwijało się w pasie powyżej rzeki Bulówka w kierunku Witkowic. – Szczególną cechą rozbudowania przestrzennego wioski był jej środkowy obszar, leżący wzdłuż potoku Bulówka, który nazywano nawsią. Etymologię nazwy Bulowice dokładnie określa ksiądz Józef Bagier w Kronice Parafialnej Bulowic na początku II poł. XIX wieku. Informację tę notuje w swojej monografii P. Zięba: - W niemiecko-willamowskim narzeczu zowią się po dziś dzień Bulldorf, którento wyraz bez wątpienia złożony jest z niemieckiego ‘Bullr’, co znaczy na polskie: byk, buhaj, i ‘dorf’ co znaczy: wieś. Zatem Bulldorf znaczy tyle co: Bycza wieś, Bujaków, Buhajowice. Może wyraz Bulowice jest skróconym zamiast Buldorfice, gdyż w okolicy wiele
jest włości, których nazwisko pochodzi z niemieckiego języka, np. Inwałd, Barwałd (…). Twierdzić zaś, że Bulowice pochodzi od Zbójowice jest naśmiewiskiem (…) – Zięba dodaje dalej, że ksiądz Jan Pitala dopisał na marginesie: - Wszystkie te wyjaśnienia są mało rzeczowe. Najprawdopodobniej nazwa pochodzi od Bolko – imię często nadawane: Bolewice + Bulowice. – Językoznawca prof. Władysław Lubaś w Nazwach miejscowych południowej części dawnego województwa krakowskiego, wymienia takie dawne nazwy tej wioski: Bulewice i Bulowice Niczowe. A tak nazwy te się zmienia y: Bulewiczz 1478 r., Bulowycze z 1480 r., Bulowice Niczowe z 1581 r., Bolowicze z 1700 r., Bulowicze z 1779 r. Bulowice należą do rodzaju
nazw patronimicznych, które wskazują potomków, od których imion, przezwisk, nazwisk czy zawodów, tworzono nazwę danej miejscowości. Pisząc o wsi Bulowice, należy wspomnieć o neogotyckim pałacu rodziny Larischów, którzy mieszkali w nim do momentu wybuchu II wojny światowej. Przejęty przez Niemców pałac przekształcony został w sanatorium dla żołnierzy rekonwalescentów. W 1948 r. w pałacu powstało Sanatorium Przeciwgruźlicze, a od 1977 r. mieścił się w nim Zamknięty Szpital Leczenia Odwykowego, który obecnie mieści się w Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w Andrychowie. Marta Paczyńska
Patroni naszych ulic, odc. 9 W dziewiątej odsłonie z cyklu „Patroni naszych ulic”, przedstawimy postać Adama Wietrznego. Imię tego andrychowianina nosi aleja, przy której znajduje się basen oraz ośrodek zdrowia. Krzyżuje się ona z ulicą Garncarską i Dąbrowskiego w stronę Pańskiej Góry. Uchwałą Rady Miejskiej w Andry-
chowie z dnia 1 stycznia 1995 r., ulicy tej nadano nazwę alei Adama Wietrznego. Adam Wietrzny urodził się w Andrychowie 23 grudnia 1897 r., gdzie ukończył szkołę powszechną. Maturę zdawał w wadowickim gimnazjum, następnie rozpoczął studia prawnicze w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1923 r. wrócił do Andrychowa, by po śmierci ojca zapewnić opiekę matce i dwóm braciom oraz objąć prowadzenie restauracji. Poświęcił się również działalności społecznej, udzielał się w KS Beskid i z ramienia tego klubu kandydował do Rady Miejskiej. W 1934 r. Wietrzny został burmistrzem Andrychowa. Był już wówczas mężem Heleny Chrapkiewiczówny i ojcem trzech córek. W 1938 roku został honorowym obywatelem Andrychowa. Jako burmistrz, doprowadził do szybkiego rozwoju tego miasta. Zapoczątkował budowę stadionu oraz basenu w Andrychowie.
Przypisuje się mu również wiele innych oryginalnych planów i zamierzeń rozwoju naszej miejscowości. M.in. kompleks boisk do gry w piłkę nożną, siatkówkę, koszykówkę, tenisa. Stoki Pańskiej Góry zamierzał wykorzystać na budowę toru saneczkowego. Na Jawornicy miał powstać wyciąg narciarski. Plany Wietrznego pokrzyżował wybuch II wojny światowej. Tuż po wojnie podjął pracę przy ponownym uruchomieniu fabryki papieru w Czańcu i Wadowicach. W 1950 r. osiem miesięcy spędził w krakowskim więzieniu. Po powrocie do Andrychowa objął stanowisko księgowego w Banku Spółdzielczym, gdzie pracował aż do emerytury. Adam Wietrzny zmarł 18 maja 1973 roku i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Andrychowie. Marta Paczyńska
Krakowiacy i Górale na Andrychowszczyźnie Skąd jesteśmy? Jakie są korzenie naszej kultury i obyczajowości? Skąd takie a nie inne elementy gwarowe w naszym języku? Próbą odpowiedzi na te i kilka jeszcze innych pytań zajął się w swej pracy historyk andrychowskiego Liceum Ogólnokształcącego Marcin Musiał. Na rynku ukazała się kilka miesięcy temu jego książka pt. „Śladami kultury góralskiej w Beskidzie Małym”. Obok wielu ogólnych informacji na temat naszych gór (ich zasięg geograficzny, budowa, pochodzący stąd wybitni ludzie, zachowane zabytki itd.) autor omawia wiele faktów kulturowych obrazujących wpływy najpierw wołoskie, a potem góralskie (górali makowskich i makowskich) w naszych stronach. Wołosi zwani też Wałachami lub Walasami wprowadzili typ gospodarki pasterskiej wysokogórskiej oraz przynieśli kulturę będącą mieszaniną pierwiastków bałkańskich, ukraińskich (ruskich), słowackich i polskich – kultu-
10
rę góralską. Autor przytacza też wiele nazw topograficznych i istniejących do dzisiaj nazwisk pochodzenia włoskiego, np.: Ramenda, Walaszek, Wojewodzic, Slagor, Styła, Penkala, Rajda. Okazuje się, że nasza gmina to styk wpływów rozmaitych grup etnicznych. Najbardziej na północ wysunięte wsie pasterskie zasiedlone przez górali (Babiogórców i Żywczaków) to m. in.: Targanice, Brzezinka Górna, Sułkowice, Rzyki, Zagórnik. Co w takim razie z Andrychowem? Jak pisze autor: Najczęściej przyjmuje się, iż Krakowiacy
NR 9 (238), WRZESIEŃ 2010
magazyn
w Beskidzie Małym zajmowali obszar północny od strony Pogórza Śląskiego, zaznaczony „trójkątem” miast: Kęty, Wadowice i najbardziej wysunięty na południe Andrychów. Niektórzy badacze uważają te tereny za „obszary przejściowe”, gdzie silne są wpływy kultury góralskiej, śląskiej i krakowskiej. Dla wszystkich, którzy chcieliby bliżej poznać kulturę naszej ziemi, książka M. Musiała to lektura obowiązkowa. Nabyć ją można w Księgarni Marczyński.(iż)
www.nowiny.andrychow.eu NOWINY ANDRYCHOWSKIE tel. 33 875 23 13
Wieczorem na scenie rozstawionej na parkingu przy Al. Wietrznego pojawił się zespół, którego koncert bardzo miło nas zaskoczył. „Mister z U.B” pokazał, że wie jak robić z występu show.
Popołudniową, artystyczną część dożynek otworzył koncert kapeli podwórkowych. Zagrały: Przeworska Kapela Podwórkowa „Beka” oraz andrychowska Kapela Podwórkowa „Andrusiki”. Największą artystyczną gwiazdą tegorocznych dożynek była „Formacji Nieżywych Shabuff”.
Przed publicznością wystąpił także Ludowy Zespół Pieśni i Tańca „Andrychów”.
Nad naszym bezpieczeństwem podczas dożynek czuwali: policjanci, strażacy, strażnicy miejscy oraz firma ochroniarska. Nad zdrowiem Maltańska Służba Medyczna.
Jak co roku przy placu na którym odbywała się zabawa dożynkowa stanęły stoiska prezentujące m.in. dorobek przedsiębiorców. Ale nie tyko takie. Miejska Biblioteka Publiczna sprzedawała książki za złotówkę, a Gimnazjum nr 1 losy na specjalnie zorganizowanej loterii. Tak jak w latach ubiegłych dożynkom towarzyszyła również wystawa ptaków ozdobnych. Dożynki 2010
Organizatorzy: Parafia św. Macieja w Andrychowie Parafia św. Stanisława w Andrychowie Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie Patronat: Burmistrz Andrychowa i Rada Miejska w Andrychowie W organizacji imprezy pomogli: Stanica Koni „Hucuł” w Sułkowicach – Józef Brzazgacz Stanica „Pod Dębami” w Inwałdzie - Fryderyk Walaszek
Sponsorzy: KZWM Ogniochron S.A. Bank Spółdzielczy w Andrychowie Żywiec Sprzedaż i Dystrybucja Sp. z o.o. w Żywcu Ośrodek Konferencyjno-Wypoczynkowy KOCIERZ Społem PSS Andrychów Piekarnia „U Frysia” w Andrychowie – Magdalena Dubaniowska i Magdalena Bylica ARKO – Zakład Produkcji Masarskiej Mini ZOO „Kucyk” w Inwałdzie – Paweł Marczyński Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Andrychowie