Nieuwsbrief september 2013 Voorzitter Vlinderwerkgroep: Emiel Boeckx wordt de eerste voorzitter van de vlinderwerkgroep! Het is een gepassioneerd natuurliefhebber en fotograaf. Daarnaast maakt hij ook nog mooie filmpjes over vlinders. In het najaar kan je het resultaat hiervan bewonderen tijdens een “filmavond�. We wensen hem veel succes ! Verslagen van de voorbije activiteiten: Zaterdag 3 augustus 2013: vlinderwandeling Turnhout
Vlinderwerkgroep Taxandria telt honderden vlinders in Turnhout centrum: Naar aanleiding van het tuinvlinderweekend van Natuurpunt organiseerde de Vlinderwerkgroep Taxandria op 3 augustus 2013 een vlinderwandeling in de omgeving van de nieuwe fietsbrug en de spoorweg. Die verbindt het centrum van de stad met het Turnhouts Vennengebied via het Bels Lijntje. Ook het knuppelpad dat door het aangrenzend bosje loopt werd bezocht. Bloemenweide is een gedekte tafel voor vlinders: Tussen de spoorweg en het fietspad werd door de stad een bloemenweide aangelegd. Ook de hellingen werden beplant met inheemse struiken en bomen. Door de stenige, schrale ondergrond ontstaat een microklimaat dat erg veel vlinders aantrekt. Ze kunnen er snel opwarmen en vinden er voldoende nectar. Heel wat trekvlinders, zoals de Oranje luzernevlinder, houden hier een tussenstop om zich te voeden. Daarnaast zijn er ook een aantal soorten die zich hier voortplanten omdat ook hun waardplanten hier massaal voorkomen. Een voorbeeld hiervan is het Icarusblauwtje. Dit blauwe juweeltje zet eitjes af op de aanwezige witte klaver en rolklaver. Er vlogen tientallen exemplaren rond op zoek naar een partner.
Icarusblauwtjes (foto: Jelle Ronsmans) 17 soorten dagvlinders gespot: De vlinderwerkgroep telde niet minder dan 17 verschillende soorten dagvlinders! Dit is bijzonder veel voor zo een klein gebied. Naast de meer algemene soorten werden ook heel
wat soorten waargenomen die je zelden in de stad zal tegenkomen! Ook onze grootste inheemse vlinder, de Koninginnepage, laat zich hier regelmatig bewonderen.
Kleine parelmoervlinder De vlinderwerkgroep vond ook drie Kleine parelmoervlinders die vooral te vinden waren op de open plekken tussen de vegetatie. De vlinder is duidelijk opnieuw aan een opmars bezig in de Kempen!
Kleine parelmoervlinder (foto: Emiel Boeckx) Vlinderweide Gulden Vellekens Wouter Vanreusel maakte op waarnemingen.be een apart deelgebied aan zodat alle waarnemingen voortaan kunnen ingegeven worden onder de naam “Vlinderweide Gulden Vellekens”
Woensdag 7 augustus 2013: vlinderinventarisatie in het Grotenhoutbos (Lille-Vosselaar) Het weer zat die dag niet mee! De regen viel met bakken uit de hemel. Daarom toch een speciale vermelding voor Gerd Zonnenberg en Ronny Jansen die samen met mij er toch op uit trokken. Slechts één bruin zandoogje werd gespot. Daarom gebruikten we de klopmethode wat resulteerde in 13 soorten nachtvlinders waaronder het mooie “Muntvlindertje” en tientallen Rozenblaadjes op Koninginnekruid.
Muntvlindertje (foto : Willy Ronsmans)
Woensdag 17 augustus 2013: zoektocht naar de Kommavlinder Samen met Luc Van Assche (ANB) bezochten we het vliegveld in Weelde op zoek naar ĂŠĂŠn van de zeldzaamste vlinders in onze provincie. De zon verdween regelmatig achter de wolken waardoor de vlinders niet erg actief waren. Toch hadden we snel prijs en konden we dit snelle vlindertje van nabij bewonderen. Er werden vijf exemplaren gezien. Ook bij latere zoekacties werden nog verschillende vlinders waargenomen op de gekende vliegplaatsen. Op geschikte locaties in de omgeving werden geen nieuwe vindplaatsen ontdekt. Op 21 augustus telde Tom Snoeckx nog eens 23 exemplaren. Gouden torren in mierennesten We vonden ook nog 11 nieuwe naast elkaar gelegen koepelnesten van bosmieren. In de nesten werden 6 gouden torren aangetroffen. De gouden tor De Gedeukte Gouden Tor (Potosia cuprea) is een van de vele insecten die in de nesten van bosmieren voorkomt. Deze gouden torren zijn afhankelijk van de nesten van bosmieren. De larven van de tor eten het dorre nestmateriaal op en wanneer zij in de zomer volwassen zijn kruipen ze uit het nest.
bron:Ant-maps.com Naast de dagvlinders en gouden torren konden we ook nog een groep van 50 ooievaars spotten en een nachtzwaluw. Woensdag 21 augustus 2013: inventarisatie Turnhouts Vennengebied Met tien deelnemers trokken we het Turnhouts Vennengebied in op zoek naar alles wat rondkroop en vloog. In totaal werden 33 soorten vlinders (of rupsen) waargenomen : 17 soorten dagvlinders en 16 soorten nachtvlinders. We bezochten de gekende vliegplaats van de Kleine parelmoervlinder waar we 11 exemplaren noteerden. De meest geziene vlinder was het Hooibeestje dat hier in de verschillende graslanden en wegbermen een ideale stek heeft gevonden. Opvallend was het laag aantal vlinders dat we aantroffen langs de graslandstroken die grenzen aan de landbouwgronden.
Zwartvlekdwergspanner (foto: Eric Hantson) Verder noteerden we ook heel wat andere ongewervelden zoals Weidebeekjuffer, Bloedrode heidelibel, Grote Groene Sabelsprinkhaan, Sikkelsprinkhaan, Dikkoploopkever, Coloradokever, Wespenspin, Viervlekwielwebspin en heel wat lieveheersbeestjes. De volledige lijst vind je terug op waarnemingen.be . Op de terugweg vonden we heel wat Amerikaanse Vogelkers waarvan vooral de randen van de bladeren witgekleurd waren. Wie de oorzaak hiervan kent mag dit altijd melden (zie foto)
Amerikaanse Vogelkers met afwijkend blad (foto: Luc Van Bunder) Ook verschillende rupsen van nachtvlinders (o.a. Grote wintervlinder) worden de laatste tijd regelmatig etend waargenomen op deze exoot !
We bezochten daarna de Dombergheide. Naast heel wat dagvlinders troffen we hier ook de Gerande Oeverspin (Dolomedes fimbriatus) aan in de heidestruiken in de buurt van het uitgedroogde ven.
Gerande Oeverspin (foto: Willy Ronsmans)
22 augustus 2013 : inventarisatie Grotenhoutbos Lille-Vosselaar Omdat de vorige inventarisatie door het regenweer weinig dagvlinders had opgeleverd, brachten we nog een tweede bezoek aan dit mooie gebied. Deze keer kregen we het gezelschap van Werner De Kinderen (ANB) die het gebied zeer goed kent en ons ook wat meer kon vertellen over het beheer. De eerste resultaten zijn reeds merkbaar: herstelde heideplekjes en leuke graslandjes maken het gebied zeer interessant voor heel wat soorten. Ook het verwijderen van exoten en het breder maken van de zandwegen is positief voor heel wat soorten. De Keizermantel werd reeds twee keer waargenomen dit jaar. Ook deze keer was het geen vlinderweer maar toch konden we nog 14 soorten dagvlinders en 8 soorten nachtvlinders noteren. Verder ook nog een aantal kevers: Red Bug, Rode Smalbok, Tweestippelig Lieveheersbeestje, Bosmestkever en Krompootdoodgraver. Tenslotte werden er heel wat rupsen gevonden van het landkaartje. Mogelijk komt er dit jaar nog een derde generatie aan in september.
Grote Keizerlibel (foto: Luc Van Bunder)
23 augustus 2013 : nachtvlinderinventarisatie Dombergheide Turnhout Tijdens de nacht van de vleermuis stelden we de lichtvallen op en smeerden we de bomen in om de vele bezoekers te laten kennis maken met deze boeiende wereld van de nachtvlinders. We hadden exact 50 soorten op 2 uur tijd. Zeldzame soorten waren Brummelspanner, Bonte spitskopmot en Schaduwfruitbladroller. Ook boomsprinkhaan , Berkenwants, Korrelschalebijter en Bruine Grootoogboktor werden waargenomen.
foto: Ronny Jansen Bijzondere waarnemingen: Boswitje duikt op in Winkelsbroek in Turnhout! Rudy Aeschlimann kon een Boswitje fotograferen in het Winkelsbroek. Dit is de eerste waarneming voor onze regio!
foto: Rudy Aeschlimann Zeldzame Roodstreepspanner gevonden in Landschap De Liereman Hannes Baaten (JNM-taxandria) vond de Roodstreepspanner in Landschap de Liereman. Het is de eerste waarneming voor dit gebied.
foto: Hannes Baaten Argusvlinder De Argusvlinder is de laatste jaren volledig verdwenen uit onze regio. De oorzaak is nog niet gekend. Op 13 augustus werd ĂŠĂŠn exemplaar waargenomen in het Bos van Bo (Landschap de Liereman) door Jos en Staf Elsermans. Er is helaas geen foto genomen. Uitkijken dus!
Vlindermee : 3 en 4 augustus 2013 groot succes in onze regio! Elk jaar wordt er door Natuurpunt een tuinvlindertelling georganiseerd in de maand augustus. De actie richt zich op een breder publiek en probeert zo meer aandacht te vragen voor de vlinders in onze tuinen. Dankzij de inspanningen van de Vlinderwerkgroep van Natuurpunt, de lokale vlinderwerkgroepen en de NP-afdelingen was er dit jaar een spectaculaire stijging van het aantal deelnemers in onze regio en waarschijnlijk ook elders in Vlaanderen. In de regio Taxandria werd er in 2012 in 85 tuinen geteld. Dit jaar steeg het aantal tellers naar 274 ! Bedankt aan alle deelnemers! Overzicht van het aantal tellers in onze regio: Gemeente
Tellers in 2012
Tellers in 2013
Turnhout Oud-Turnhout Vosselaar Lille Hoogstraten Rijkevorsel Beerse Ravels Arendonk Retie Kasterlee Merksplas Baarle-Hertog
6 9 9 10 11 4 9 7 6 4 5 6 1
47 29 13 30 29 15 22 12 29 17 21 9 1
Totaal aantal tellers
85
274
25 % van alle tellers kwam uit de provincie Antwerpen. Er werden gemiddeld 26,2 vlinders geteld in Vlaanderen en 22,3 vlinders in de provincie Antwerpen. Alle resultaten kan je terugvinden op www.vlindermee.be
Gentiaanblauwtje doet het goed! Ook dit jaar werden er in het Turnhouts Vennengebied opnieuw eitjes geteld van het Gentiaanblauwtje. In totaal dus 6689 eitjes wat een record aantal eitjes betreft tijdens die 8 jaar.Dit is namelijk ook het dubbel aantal eitjes van 2012 (3334 eitjes). (mededeling Gilbert Loos)
foto: Ward Machielsen
Activiteiten september 2013: Vrijdag 13 september 2012: nachtvlinderinventarisatie Ravels We vangen die avond nachtvlinders op licht en smeer. De vallen worden op verschillende locaties gezet. We maken een wandeling door het gebied waar we verschillende bomen insmeren. Iedereen van harte welkom! Hou er wel rekening mee dat het vrijdag de 13de is‌ Plaats: samenkomst aan het Boshuisje in Ravels Tijdstip: 20.00 uur Bij goede weersomstandigheden blijven de lichtvallen tot na middernacht branden! Bij regenweer gaat de activiteit niet door. Contact: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Organisatie: Vlinderwerkgroep Taxandria
Zaterdag 21 september 2013: inventarisatie Abtsheide, De Pomp-Poelberg en het Blak in Beerse: We bezoeken deze mooie natuurgebieden waar nog maar weinig is geïnventariseerd. Plaats: Je kan de Abtsheide bereiken via de baan Rijkevorsel-Beerse (noemt Rijkevorselseweg in Beerse, Beersebaan in Rijkevorsel). Sla af in de Lange Kwikstraat. Aan het einde van de Lange Kwikstraat, vind je aan je linkerzijde parkeerplaats (met petanque-baan, speeltuintje en schuilhut). Tijdstip: 13.00 uur – 17.00 uur Contact: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Organisatie: Vlinderwerkgroep Taxandria
In het najaar staan nog enkele binnenactiviteiten op het programma: -
filmavond determinatie en herkennen van dagvlinders etentje (voorafgegaan door wandeling)
Kruip in je pen ! Iedereen mag een artikel of verslagje maken van een activiteit! Heb je leuke foto’s dan mag je die ook altijd bezorgen! Wil je een activiteit aankondigen voor oktober 2013 dan verwachten we die ten laatste tegen 25 september 2013.
Inventarisatie Vliegveld Weelde (foto: Willy Ronsmans)