Nieuwsbrief oktober 2015
Overzicht van de voorbije activiteiten: Zondag 13 september 2015: inventarisatie in natuurgebied Scheps in Balen: Onze vlinderwerkgroep bracht voor het eerst een bezoek aan het natuurgebied Scheps in Balen. Het ligt tussen het gehucht Scheps en de deelgemeente Olmen en is een juweeltje van een beekvallei. Eeuwenlang hebben waterlopen het landschap geboetseerd, en dat doen ze nu nog steeds. De ‘Schepswandeling’, in 2012 uitgeroepen tot ‘mooiste wandeling van de provincie Antwerpen’ en voert je door het hart van het gebied. Het is een zeer waardevol gebied waar nog heel wat zeldzame soorten voorkomen. We noteerden 20 soorten dag- en nachtvlinders waaronder nog een vers exemplaar van het Groot Dikkopje. Het gebied heeft ook een mooie libellenfauna, waaronder de Bandheidelibel, die we aantroffen in een grasland. Ook de Moerassprinkhaan heeft hier nog een mooie populatie. Tenslotte werden ook de het Dertienstippelig lieveheersbeestje en het Negentienstippelig lieveheersbeestje gevonden op waterplanten.
Foto: Emiel Boeckx Groot dikkopje vliegt normaal in één generatie van juni tot half augustus. Dit jaar is er toch weer een kleine tweede generatie waarvan bovenstaande verse vlinder het bewijs is.
foto: Emiel Boeckx
Bandheidelibel - Sympetrum pedemontanum
foto: Emiel Boeckx
Moerassprinkhaan - Stethophyma grossum
foto: Emiel Boeckx
Dertienstippelig lieveheersbeestje - Hippodamia tredecimpunctata
Jelle Ronsmans (Natuurpunt Slakkenwerkgroep Arianta )vond ook nog 15 soorten slakken tijdens onze inventarisatie.
inventarisatie slakken: Soorttype : Soort # Soort
Vroegste datum Aantal #
Laatste datum
1
Gewone hoornschaal - Sphaerium corneum 2015-09-13
1
1
2015-09-13
2
Glanzende agaathoren - Cochlicopa lubrica 2015-09-13
1
1
2015-09-13
3
Kleine akkerslak - Deroceras laeve
2015-09-13
1
1
2015-09-13
4
Gewone tuinslak - Cepaea nemoralis
2015-09-13
1
1
2015-09-13
5
Vlakke schijfhoren - Hippeutis complanatus 2015-09-13
1
1
2015-09-13
6
Gewone poelslak - Lymnaea stagnalis
2015-09-13
2
101 2015-09-13
7
Ammonshorentje - Nesovitrea hammonis
2015-09-13
1
1
2015-09-13
8
Slanke poelslak - Omphiscola glabra
2015-09-13
1
1
2015-09-13
9
Lookglansslak - Oxychilus alliarius
2015-09-13
1
1
2015-09-13
10 Puntige blaashoren - Physella acuta
2015-09-13
3
3
2015-09-13
11 Posthoornslak - Planorbarius corneus
2015-09-13
1
1
2015-09-13
12 Ovale poelslak - Radix balthica
2015-09-13
2
2
2015-09-13
13 Moeraspoelslak - Stagnicola palustris
2015-09-13
3
3
2015-09-13
14 Gewone barnsteenslak - Succinea putris
2015-09-13
1
1
2015-09-13
15 Donkere glimslak - Zonitoides nitidus
2015-09-13
1
1
2015-09-13
https://www.facebook.com/Natuurpunt-slakkenwerkgroep-Arianta1533021143623780/timeline/
Foto: Emiel Boeckx
Gewone poelslak - Lymnaea stagnalis
Leuke waarnemingen in september 2015: Bart Hoeymans ving in september opnieuw de Grijsbandspinner in de Elsakker in Meerle. Zoals onderstaand kaartje aantoont zijn dit de enige waarnemingen in onze regio.
Foto: Bart Hoeymans
Aan het Zwart Water in het Turnhouts Vennengebied werd op 10 september een rups gevonden van de Veenheide-uil door R&B Foquet. Helaas is er geen foto van genomen maar hij vond de rups ook al eerder op het Groot Schietveld in Brecht.
Veenheide-uil - Acronicta menyanthidis (rups) 2015-07-22 Brecht - Groot Schietveld Š R&B Foquet
Roodstreepspanner duikt ook op aan de stadsboerderij in Turnhout Het is een topjaar voor deze trekvlinder!
Roodstreepspanner Rhodometra sacraria 09-09-2015, Willy Ronsmans Turnhout Daniël Josten vond zelfs een exemplaar in huis en ook in Meerle werden er 2 exemplaren gezien. Ook de vlekdaguil werd hier opnieuw aangetroffen.
Roodstreepspanner - Rhodometra sacraria (imago) 2015-09-08 Beerse © Daniël JOSTEN
Bruin blauwtje : Na de vondst van een Bruin Blauwtje in de Tikkebroeken werd er nu ook een vers exemplaar aangetroffen op het vliegveld van Weelde. Volgens Joost Dewyspelaere is het biotoop erg geschikt met heel wat waardplanten.
Vlinder van de maand: saffraangouduil (Tiliacea aurago) In de herfst verschijnen de gouduilen weer ! Deze prachtige nachtvlinders kan je zowel op licht, smeer, fruit en bloeiende klimop aantreffen. EĂŠn van de mooiste is de saffraangouduil.
Saffraangouduil - Tiliacea aurago (onbekend) 2015-09-19 Meerhout - Centrum Š Marc Mangelschots
Kenmerken Voorvleugellengte: 14-16 mm. De voorvleugel is rozeachtig rood tot paarsachtig bruin en heeft een brede goudgele of oranjegele middenband met golvende randen; soms is de middenband zeer donker oranje. Sommige exemplaren zijn sterk rood gekleurd, waardoor de tekening vervaagt. De ringvlek en de niervlek zijn bruinachtig gevuld en licht omrand. De golflijn, een vlek in het wortelveld en een vlek in de vleugelpunt hebben dezelfde kleur als de middenband; dit is een kenmerkend patroon. Voorkomen Algemeen. Komt verspreid over het land voor; wordt het meest waargenomen in de duinen en op de zandgronden in het binnenland. Habitat Loofbossen, ruige akkers en graslanden, struwelen en tuinen. Waardplanten Diverse loofbomen, waaronder beuk en spaanse aak.
Vliegtijd en gedrag Eind augustus-eind oktober in één generatie.
Levenscyclus Rups: mei. De rups foerageert ´s nachts; jonge rupsen op de knoppen en de bloemen van de waardplant, oudere rupsen eten van de bladeren. De eieren worden afgezet op een tak van de waardplant en overwinteren.
Rups van de saffraangouduil
BRON:http://www.vlindernet.nl/fotoalbum.php?vlinderid=700&fotoid=24864&soort=rups
Activiteiten oktober 2015 Zaterdag 10 oktober 2015: Werkdag in Bosreservaat Zevendonk Het Bosreservaat Zevendonk is niet publiek toegankelijk en was vroeger militair domein. Wel worden er door een aantal mensen van onze vlinderwerkgroep regelmatig inventarisaties gehouden. Het bestaat hoofdzakelijk uit broekbos maar er bevinden zich ook enkele graslanden en een heidegebiedje. In het gebied tref je o.a. Bont Dikkopje, Groentje en kleine ijsvogelvlinder aan. Maar ook heel wat zeldzame spinnen en kevers werden er reeds gevonden. Het heidegebied is niet zo groot maar erg in trek bij heel wat insecten en vlinders. Momenteel is er veel opslag van berk en den. Om te vermijden dat dit verder dichtgroeit, zal de vlinderwerkgroep hier een aantal uurtjes de handen uit de mouwen steken. We zullen de opslag verwijderen. Iedereen is welkom om te helpen!
Opslag van berk zal verwijderd worden
Ook de jonge dennen zullen verwijderd worden
Veelvraat - Macrothylacia rubi (rups) 2015-09-25 Kasterlee - Bosreservaat Sevendonk Š Willy Ronsmans
Datum: zaterdag 10 oktober 2015 Tijdstip : 9.00 – 12.00 uur Plaats : Op Leiseinde neem je 400 meter na het kruispunt met Tielendijk en Stwg op Tielen, het betonbaantje links (Hoeve-ijs). Dit leidt naar de ingang van het reservaat. Meebrengen: laarzen, handschoenen en een spade Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Graag vooraf een seintje als je deelneemt aan de werkdag.
Wie het domein graag eens bezoekt, kan op zondag 11 oktober 2015 deelnemen aan een wandeling onder leiding van Kris Rombouts.
Op stap in het bosreservaat Zevendonk Wanneer? 11/10/2015 van 14u00 tot 16u00 Organisatie: Natuurpunt Turnhoutse Kempen Begeleider: Kris Rombouts (ANB) In het kader van de Week van het Bos neemt gids Kris Rombouts je mee door het Bosreservaat Zevendonk. Op Leiseinde neem je 400 meter na het kruispunt met Tielendijk en Stwg op Tielen, het betonbaantje links (Hoeve-ijs). Dit leidt naar de ingang van het reservaat.
Zuringuil - Acronicta rumicis (rups) 2015-09-25 Kasterlee - Bosreservaat Sevendonk Š Willy Ronsmans
Zaterdag 24 oktober 2015 :Op zoek naar de Gageluil in de Tikkebroeken Kasterlee Tijdens onze inventarisatie in de Tikkebroeken op 20 juni 2015 werden er rupsen van de Gageluil aangetroffen op de Gagelstruiken. De vlinders zijn in deze periode van het jaar actief! Tijd dus om nog eens in actie te schieten en de bomen van een laagje stroop te voorzien. Bij droog weer wordt er ook een nachtvlinderval opgesteld en gaan we op zoek naar Herfstbremspanner , Roodkopwinteruil, Gevlekte winteruil en andere laatvliegers.
Samenkomst: infobord Tikkebroeken bereikbaar via de Kluis Start: 19.00 uur (einde is afhankelijk van de weersomstandigheden) Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Graag een seintje vooraf als je graag mee op stap gaat. Bij te slecht weer kan de activiteit verplaatst worden.
Gageluil - Lithophane lamda (imago) 2012-03-17 Kasterlee - Snepkensvijver Š Pieter Vantieghem
Vlinders naar je tuin lokken Plant waardplanten en laat brandnetels staan Vlinders zijn verzot op nectar. Die vinden ze in bloemen. Volwassen vlinders zijn niet zo kieskeurig en drinken nectar van verschillende bloeiende inheemse plantensoorten. Rupsen daarentegen, voeden zich maar met één of enkele soorten. Vlinders gaan gericht op zoek naar deze planten om hun eitjes op te leggen, hun waardplant. Voor de dagpauwoog, atalanta en kleine vos is dat de grote brandnetel. Het icarusblauwtje gaat op zoek naar klaversoorten en het boomblauwtje wil onder meer sporkehout. Pas die waardplanten in je tuin toe in een bloemenweide of in een wild hoekje bij je composthoop.
Voorzie het hele jaar door nectar in je tuin Naast waardplanten gaan volwassen vlinders op zoek naar bloemen met nectar in je tuin. Daar zijn ze verzot op. Maar niet alle planten bieden nectar. Vlinderstruik, hemelsleutel, wilg of koninginnenkruid zijn maar enkele voorbeelden van planten die uitblinken in het aantrekken van dagvlinders. Zorg er voor dat er van in het vroege voorjaar tot in de late herfst nectar te vinden is in je tuin. In het voorjaar zijn wilg, sleedoorn, peperboompje en hazelaar belangrijke nectarleveranciers. In het najaar zijn hemelsleutel, koninginnekruid, laatbloeiende vlinderstruiken en klimop belangrijk.
Creëer hoogtes en laagtes Vlinders vertoeven langer in een tuin met de infrastructuur die hen helpt te overleven. Ze hebben behoefte aan een gestructureerde en gevarieerde omgeving, afwisseling van hoge en lage planten, bomen, struiken, kruiden en ook in het gazon liefst afwisseling tussen hogere en lagere plekken. Bij koude houden vlinders zich schuil op een beschut plekje en wachten tot het weer betert. Is het echt te warm, dan zoeken ze de schaduw op. Vlinders verkiezen dus warme hoekjes gericht op de zon. Wil je hen ook beschutting aanbieden tegen de wind, dan plant je aan de voet van een muur, haag of heg wat nectarrijke bloemen. Vlinders gebruiken de planten in je tuin ook als herkenningspunt. In grote bloemenperken met maar een plantensoort vliegen vlinders verloren. Hoog uitstekende planten worden door mannetjes gebruikt als uitkijkpost om vrouwtjes te zoeken. Sommige soorten zoals het bont zandoogje, atalanta of groot dikkopje verdedigen vanaf die uitkijkpost een territorium. Op korte vegetaties kunnen vlinders zonnen of partners zoeken.
10 tips voor meer vlinders in je tuin 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Plant waardplanten en laat brandnetels staan. Bied van het vroege voorjaar tot in de late herfst nectar aan in je tuin. Creëer hoogtes en laagtes in je vegetatie, het is een herkenningspunt en uitkijkpost voor vlinders. Leg beschutte hoekjes aan met hagen en heggen. Ruim je tuin in de winter niet te hard op zodat eitjes, rupsen en poppen kunnen overleven. Kies voor inheemse plantensoorten, die bieden betere voedingsstoffen voor onze dieren. Leg een kruidentuin of moestuin aan. Hang een vlinderkast op een zonnig plekje in je tuin. Maak een voedertafel voor vlinders met rottend fruit of laat vruchten van je fruitboom op de grond liggen. 10. Gebruik zo weinig mogelijk pesticiden of meststoffen.
Waardplanten voor rupsen De planten waarop vlinders hun eieren leggen, worden waardplanten genoemd. Volwassen vlinders zijn niet zo kieskeurig en drinken nectar van verschillende soorten bloeiende planten. Rupsen daarentegen, voeden zich meestal maar met één of enkele soorten. Vlinders gaan dus gericht op zoek naar deze planten. Naast brandnetel kunnen volgende waardplanten bepaalde vlinders aantrekken: koninginnepage: wilde peen, maar ook op het loof van wortel, venkel en dille groot en klein koolwitje: koolsoorten en andere kruisbloemigen, zoals damastbloem en koolzaad, oostindische kers klein geaderd witje: kruisbloemigen, zoals look-zonder-look en pinksterbloem oranjetipje: look-zonder-look, pinksterbloem en judaspenning citroenvlinder: vuilboom, wegedoorn kleine vuurvlinder: schapenzuring, veldzuring boomblauwtje: vuilboom, klimop, struikhei, hulst, wegedoorn, vlinderstruik en kattenstaart icarusblauwtje: diverse klaversoorten zoals hopklaver, rolklaver en gewone rupsklaver distelvlinder: diverse distelsoorten, kleine klit, kaasjeskruid en brandnetels atalanta: grote en kleine brandnetel dagpauwoog: grote brandnetel kleine vos: grote brandnetel gehakkelde aurelia: grote brandnetel, hop, iep, aalbes landkaartje: grote brandnetel bruin en oranje zandoogje: allerlei grassoorten bont zandoogje: breedbladige overblijvende grassen zoals pijpenstrootje en witbol kleine parelmoervlinder: akkerviooltje maar ook andere soorten viooltjes De meeste waardplanten zijn inheems. Je kan ze in je tuin inpassen via een bloemenweide (dat is een stuk tuin die je maar 2 keer per jaar maait) of via bomen, struiken, klimplanten, hagen en heggen. Zo creëer je structuur in je tuin. En als je de juiste soorten kiest, leveren ze tegelijk ook voedsel voor vlinders. Vuilboom, hulst, wegedoorn, iep, aalbes, klimop, en hop zijn goede structuurvormers, en ook nuttige waardplanten. Heb je een kalkrijke bodem, dan kan je kiezen voor wegedoorn; een soort waarop je de citroenvlinder terugvindt.
Elke vlindersoort heeft zijn eigen methode om de winter door te komen; als eitje, rups, pop of vlinder. De meeste vlinders overwinteren als rups of pop. Soorten die als volwassen vlinder overwinteren kan je al in het voorjaar zien (citroenvlinder, kleine vos, dagpauwoog). Daarna volgen de pop-overwinteraars (koninginnenpage, landkaartje, oranjetipje). Sommige soorten zoals de atalanta en de distelvlinder vliegen in de winter naar het warme zuiden. In het voorjaar keert een nieuwe generatie weer terug. Eitjes, rupsen en poppen zitten op planten of uitgebloeide stengels, in het strooisel, onder dorre bladeren, in het gras of in de grond. Ruim je tuin dus niet te proper op voor de winter. In een schoongeharkte tuin kan geen vlinder overwinteren. http://www.natuurpunt.be/vlinders-je-tuin
Gooi je fruitschillen en fruitafval bij op de voedertafel of in de tuin.