Nieuwsbrief juli – augustus 2015
Overzicht van de voorbije activiteiten: Dinsdag 9 juni 2015: Inventarisatie De Goren (ANB) Gierle Samen met boswachter Werner de Kinderen bezochten we een aantal percelen die in beheer zijn bij ANB. Ondanks het minder mooie weer noteerden we 18 soorten nachtvlinders en enkele dagvlinders. Jelle vond in het aangrenzend bosje een populatie van de zeldzame slaapslak (Aplexa hypnorum). Ook uit de andere soortengroepen werden nog heel wat nieuwe soorten genoteerd. Er zal nog een tweede inventarisatie plaats vinden bij betere weersomstandigheden.
Leverkleurige spanner (Emiel Boeckx)
Slaapslak - Aplexa hypnorum (Jelle Ronsmans)
Grypocoris sexguttatus (imago) 2015-06-09 Gierle - Goren Š Vlinderwerkgroep Taxandria
Zaterdag 13 juni 2015: 1000 soortendag Vallei van het Merkske De 1000-soortendag is sinds enkele jaren een vaste waarde in Nederland. Elk jaar verzamelen soortspecialisten zich om te focussen op verschillende soortgroepen in een topgebied. Op zaterdag 13 juni 2015 vond de eerste grensoverschrijdende 1000soortendag plaats in de vallei van het Merkske (Hoogstraten, Baarle-Hertog, Merksplas).Verschillende leden van onze vlinderwerkgroep namen deel aan de inventarisatie.
Gegolfde spanner - Hydria undulata 2015-06-13 Meer/Minderhout-Halsche Beemden en Pimpernelgraslanden Š Peter Krijnen
1000 soortendag 2015 `t Merkske Nachtvlinders en micro's
386
Planten
356
Vogels
162
Libellen
33
Weekdieren en overige ongewervelden 29 Kevers
139
Geleedpotigen (overig)
52
Wantsen, cicaden en plantenluizen
61
Vliegen en muggen
158
Paddenstoelen
37
Zoogdieren
16
Insecten (overig)
47
Algen, Wieren en overige ééncelligen
46
Sprinkhanen en krekels
11
Bijen, wespen en mieren
74
Vissen
14
Mossen en korstmossen
84
Reptielen en amfibieën
11
Dagvlinders
21
Totaal
1.737
Zaterdag 20 juni 2015: Inventarisatie in de Tikkebroeken Topsoort voor de Tikkebroeken! We brachten onder leiding van Ludo Lauwen een bezoek aan de Tikkebroeken in Kasterlee. Het leverde heel wat interessante soorten op maar de leukste vondst waren ongetwijfeld de 2 rupsen van de Gageluil die Jeff Mangelschots vond op de gagelstruiken. Het zijn de enige foto’s van de rups op waarnemingen.be. De vlinder is de laatste jaren enkel gezien aan de Snepkensvijver en het Olens Broek in de provincie Antwerpen. Ook in Landschap de Liereman kwam de vlinder vroeger voor maar hier is hij tot op heden niet meer aangetroffen.
Gageluil - Lithophane lamda (rups) Foto: Emiel Boeckx 2015-06-20 Kasterlee - De Tikkebroeken © Vlinderwerkgroep Taxandria
Gageluil - Lithophane lamda 2008-05-04 Olen - Olens Broek © Wim Veraghtert
Kleine Harsbij - Anthidiellum strigatum (imago) Foto: Emiel Boeckx 2015-06-20 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Vlinderwerkgroep Taxandria
Kleine Harsbij Lengte 6-7 mm, juni-augustus. Kenmerken Kleine soort met veel gele vlekken, op het achterlijf gepaarde gele dwarsvlekken. Buikschuier wit. Voorkomen Niet zeldzaam op allerlei warme, droge plekken, droge schraallanden, heidegebieden, groeven en open zonnige plekken in bossen. Levenswijze De bij verzamelt hars, vooral van dennen, en bouwt daarvan een klokvormige broedcel van 1 cm groot. Meestal is het nest vastgekleefd onder grote zwerfkeien, aan rotsen of bomen . Tijdens de verzorgingsfase is de broedcel van onderen open. Voor de afgifte van nectar kruipt ze met de kop naar voren naar binnen en komt daarna weer naar buiten en schuift nu haar achterlijf in de cel voor het afborstelen van het stuifmeel . Na de eileg sluit ze de cel af en vormt een dun, naar onderen gericht schoorsteentje.
Heideblauwtje - Plebejus argus (imago) Foto: Emiel Boeckx 2015-06-20 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Vlinderwerkgroep Taxandria
Strangalia attenuata (imago) Foto: Emiel Boeckx 2015-06-20 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Vlinderwerkgroep Taxandria
Vlinder van de maand: Keizersmantel - Argynnis paphia De keizersmantel is een vlinder die in het zuiden van ons land een gewone verschijning is. Toch worden er jaarlijks ook in onze regio verschillende exemplaren (zwervers) waargenomen. Bart Hoeymans zag op 29 juni 2015 een exemplaar in Wortel-Kolonie. Uitkijken dus!
Foto: Emiel Boeckx
Foto: Emiel boeckx
Activiteiten juli – augustus 2015 Zondag 5 juli 2015 :Libellenexcursie in de buurt van het Kijkverdriet
Op 5 juli neemt Mark Van Mierlo je mee op zoek naar libellen in de buurt van het Kijkverdriet te Ravels. Afspraak aan het Boshuis, Jachtweg 27 om 13.30u. Het einde van deze excursie, gratis aangeboden door Natuurpunt Turnhoutse Kempen, is voorzien rond 17.30u. Voor jonge en oudere, beginnende en ervaren natuurliefhebbers een buitenkansje om deze prachtige luchtacrobaten aan het werk te zien. Laarzen en een verrekijker maken je ervaring nog aangenamer.
Zaterdag 11 juli 2015: inventarisatie nachtvlinders Rode Del in Arendonk Samenkomst:
Poederstraat (brug over kanaal : eerste straat rechts)
Uur: 21.30 uur Organisatie: Vlinderwerkgroep Taxandria Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Graag vooraf een seintje als je wil deelnemen
Er zijn tot op heden slechts 2 nachtvlinders in het gebied doorgegeven via waarnemingen.be !
Gamma-uil 27-07-2012, François Bartholomeeusen‌ Arendonk - Rode Del
Zondag 12 juli 2015: Vlinder - en insectenwandeling Turnhout Plaats : Stadsboerderij Turnhout – Park Heizijdse Velden (bereikbaar via Heizijde) Uur: 13.00 – 16.00 uur Organisatie : Vlinderwerkgroep Taxandria
In dit nieuwe stukje natuur leven heel wat soorten vlinders en ook meer dan 10 soorten lieveheersbeestjes. We wandelen via de Heizijdse Velden naar het kanaal en de Vlinderweide langs de spoorweg. Elke deelnemer ontvangt de nieuwe folder voor het tuinvlinderweekend. Een ideale manier om de vlinders die bij ons leven te leren herkennen.
Ruigtelieveheersbeestje
Rups Kamillevlinder
Zaterdag 1 augustus 2015 Vlinderwandeling Landschap De Liereman organisatie : studiewerkgroep LDL Uur: 13.00 – 16.00 uur Info: 014 42 99 66 of wouter.vanreusel@telenet.be De wandeling wordt dit jaar opgesplitst in twee groepen. Wouter Vanreusel neemt de meer ervaren vlinderaars mee op pad op zoek naar de moeilijkere soorten. En tweede gids legt meer de nadruk op het herkennen van de algemenere soorten. Er is ook een vlindermarktje (13.00 – 16.30 uur) waarop ook onze vlinderkalender te koop wordt aangeboden en onze vlinderwerkgroep wordt voorgesteld.
Eikenpage - Favonius quercus (imago) 2015-06-29 Landschap De Liereman - Echelkuil © Willy Ronsmans
Zaterdag 1 en zondag 2 augustus 2015: Tuinvlindertelling van Natuurpunt Alle info kan je vinden op : http://vlindermee.natuurpunt.be/ of http://www.natuurpunt.be/het-grote-vlinderweekend-0
Zondag 2 augustus 2015 :Vlinder mee in Wortel Kolonie In het kader van de nationale activiteit "Het Grote Vlinderweekend", organiseert Natuurpunt Markvallei op zondag 2 augustus een wandeling die zich specifiek richt op vlinders. De wandelaars gaan op zoek naar vlinders in Wortel Kolonie. Tijdens dit landelijke telweekend hebben we ook aandacht voor de andere insecten in Wortel Kolonie. We vertrekken om 14 uur aan het bezoekerscentrum De Klapekster. (Kolonie 41, Wortel-Hoogstraten). Breng eventueel een vlindernetje mee. Info: Bart Hoeymans (0479 79 93 61) en Wim Verschraegen (0497 28 18 66)
Vrijdag 14 augustus: Inventarisatie Nachtvlinders Tielenheide Samenkomst : Veedijk Turnhout (zandweg schietstand) Uur: 21.30 uur Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Wie graag mee op stap gaat geeft vooraf een seintje
Donderdag 27 augustus 2015: Vergadering Vlinderwerkgroep Taxandria Plaats: Natuurpunt Museum Turnhout Uur: 20.00 uur We maken de planning voor het najaar op.
Vrijdag 28 augustus 2015: Nachtvlinders vangen tijdens de “Nacht van de Vleermuis” in Beerse: Plaats: Domein de Luysterborgh in Beerse (Vossenbrugstraat) Uur: 20.30 uur start Nacht van de Vleermuis 21.30 uur Nachtvlinders Info: Paul Prinsen 014 43 73 63 prinsen.embrechts@telenet.be (NP De Kievit) Nachtvlinders: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70
Zaterdag 29 augustus 2015: Nachtvlinders vangen tijdens de “Nacht van de Vleermuis” in Wortel Plaats: BC De Klapekster Wortel Uur: 20.00 uur Info : bc.deklapekster@natuurpunt.be Organisatie: NP Markvallei Onze vlinderwerkgroep zal die avond nachtvlinders vangen. Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70
Secretariaat gesloten van 18 juli tot 8 augustus 2015
Wilde buxusplant overleeft de rupsenplaag
Een maand geleden was het nieuws in Deurne. De rupsen van de buxusmot vraten alle buxusplanten in Deurne en Wommelgem op. Behalve één plant. De buxusmot leeft oorspronkelijk in Azië. Enkele jaren geleden werd ze echter ook in Europa aangetroffen. En dit voorjaar bereikte ze Deurne waar het diertje voor een ware plaag zorgde. Buxusplanten zaten vol met honderden en honderden rupsen. Vaak overleefde de plant het niet. En er is geen echte remedie tegen. Ook bij Deurnenaar Jan Mertens was het 'van dattum'. Zijn buxussen in de tuin werden door de buxusmot en ook door de buxusschimmel aangetast Maar wat blijkt nu? Mertens had enkele jaren geleden een wilde buxusplant vanuit Frankrijk meegebracht. En die is gevrijwaard gebleven. Mertens is nu volop stekken aan het planten om over een aantal jaren over rupsvrije buxusplanten te beschikken. (http://www.gazetvandeurne.be)
Oostelijke vos: Kenmerken Een belangrijk kenmerk zijn de lichtbruine tot geelachtige poten; bij Grote vos zijn die donker.
Vleugels: 1.Aan de binnenrand van de blauwe vlekjes die de achtervleugel afzomen zit een zwarte band die niet scherp is afgetekend, maar vaag uitloopt richting de vleugelbasis. 2. De lichte vlekjes aan de voorrand, vooral dat bij de vleugeltop, zijn wit bij Oostelijke, geelachtig bij Grote vos. (Let op voor gesleten Grote vossen, waarbij die vlekjes ook wit worden.) 3. De twee zwarte vlekjes nabij de vleugelbasis zijn bij Oostelijke vos vaak gescheiden, terwijl ze bij Grote vos vaak verbonden zijn. Dit is geen waterdicht kenmerk. 4. De basiskleur van de vleugels is bij de Oostelijke vos oranjebruin, terwijl die bij de Grote vos meer roodbruin is.
Nieuwe kern Ravels opgestart Natuurpunt Turnhoutse Kempen strekt zich uit over de stad Turnhout en de gemeente Ravels. Om de betrokkenheid van de leden in Ravels te verhogen, werd onder de schouders van de afdeling de nieuwe kern Ravels opgestart. De kern zal de Ravelaars via diverse activiteiten laten kennismaken met de prachtige natuurgebieden in de regio. Ze zullen ook aanwezig zijn op lokale evenementen en zich zo bekend maken in de regio. In juli kan je ze alvast ontmoeten op de Midzomernacht in Weelde.
(foto:Wim Veraghtert) De Vlekdaguil, momenteel bezig aan een topseizoen!
Nieuwe boktor voor Vlaanderen opgedoken in Nietelbroeken 23 JUNI 2015 Vlak bij natuurgebied Nietelbroeken, op de grens van Diepenbeek en Kortessem, werd een loofkortschildboktor ontdekt, een houtkever of boktor die nooit eerder gezien werd in Vlaanderen. http://www.natuurpunt.be/news/nieuwe-boktor-voor-vlaanderen-opgedokennietelbroeken#.VZQa7zSsUp0
De tranendief van Madagaskar Mot prikt ’s nachts in vogelogen
Op het eiland Madagaskar leven veel dieren die nergensANDERS voorkomen. Onder meer een grote nachtvlinder die met zijn scherpe tong slapende vogels van hun tranen berooft, schrijft een internationale groep biologen in Biology Letters. Vlinders zijn een symbool van lieflijkheid en onschuld. Vliegend van bloem naar bloem maken ze de wereld nog mooier dan hij al is. Maar niet alle vlinders zijn zo schattig. In vakblad Biology Letters presenteert een internationaal team van biologen de toevallige vondst van een tranenzuigende nachtvlinder met een venijnige tong. Vlinders die zich tegoed doen aan het zoute vocht van grotere dieren komen wel meer voor. Een bezwete schoen kan in de tropen een hele wolk van vrolijk gekleurde fladderaars opleveren, en een versgedraaide drol versmaden de beestjes ook niet. Sommige soorten tanken bij door met hun tong het oogvocht van grote zoogdieren of reptielen op te slurpen. De tranen vormen meestal de hoofdmoot van hun dieet. Zou dat tranenstelen op Madagaskar ook voorkomen, vroeg de Zwitserse bioloog Wilhelm BĂźttiker zich al jaren af. Daar leven van nature geen grote zoogdieren, alleen halfapen en mangoesten. En die kunnen een lastige vlinder gemakkelijk met hun voorpoten wegvegen of zelfs pakken en opeten. Vogels zouden een alternatieve bron van tranen kunnen zijn, maar zij vliegen weg wanneer een vlinder aan hun oog probeert te likken. Behalve als ze slapen. Op 15 februari 2004, om elf uur 's avonds, zagen Roland Hilgartner en Mamisolo Raoilison een slapende zangvogel, een roodbuiknewtonia. Op zijn nek zat een flinke nachtvlinder. En die had zijn lange roltong uitgestoken tot in het oog van de vogel. Omdat hij met een zaklamp beschenen werd, draaide de vogel met zijn kop, maar hij werd niet wakker. Hoewel de vlindertong even het contact met het oog verloor, gaf het insect niet op. Het stak zijn tong terug in het vogeloog en bleef zo nog 35 minuten zitten. Blijkbaar was de nachtvlinder bezig oogvocht van de vogel op te zuigen. Een kleine weekLATER zagen de twee biologen nog zo'n grote mot op een slapende vogel zitten, van een andere soort dit keer. In december volgde een derde waarneming, en ditmaal werd de vlinder gevangen. De mot was 2,6 centimeter lang, en zijn roltong mat ruim een centimeter. Dat was niet zomaar een tong: hij had een gespleten punt en was bezet met allerlei scherpe haken, borstels en stekels. Het puntige uitsteeksel doet sterk denken aan de tongen van verwante vlinders, die nog agressiever te werk gaan. Zij leven van bloed en doorboren de huid van hun slachtoffers met hun scherpe tong. De tranendief van Madagaskar heeft zijn tong nodig om bij het oogvocht van vogels te komen. Vogels sluiten hun ogen namelijk niet alleen met twee oogleden, maar ook nog met een beschermend vlies. De haken dienen waarschijnlijk om de tong te verankeren tijdens het tanken. Elmar Veerman Roland Hilgartner e.a.: 'Malagasy birds as hosts for eye-frequenting moths', Biology Letters, 20 http://www.npowetenschap.nl/nieuws/artikelen/2006/december/De-tranendief-vanMadagaskar.html