Newsletter The Nutrition Society of Sri Lanka Volume 02 – December, 2021
Do athletes need protein supplements?
Prof. Chandima Madhu Wickramatilake President of NSSL
Adequate and proper nutrition is crucial for an athletes for optimum training, performances, preventing injuries and stabilizing the mood etc. Diet of an athletes should be planned to meet the nutritional goals which could vary based on their gender, body size, type of sport, season, training, competition and body composition targets (Bytomski, 2018). Further, key nutritional goals and the nutritional strategies varies with the event group (sprints, jumps, middle distance and distance etc). Periodization of the training programme is vital to achieve the maximum benefits of it and hence, change in the diet and nutrition plan accordingly is a mandatory requirement (Burke et al., 2019) . In a methodically-planned athletes’ diet there is a place for eating whole foods, fortified foods and dietary supplements. There is a considerable high prevalence of supplement use among elite level athletes both locally and internationally in view of achieving the extra edge in competitive sports (de Silva, Samarasinghe, Senanayake, & Lanerolle, 2010; Mata et al., 2021; Whitehouse & Lawlis, 2017). There are different types of dietary supplements which include sports foods (bars, gels, drinks, and protein
powders), vitamins and minerals, herbs and botanicals, and ergogenic supplements. Other than that there are supplement categories for weight loss, increase libido and functional
foods
with
specified
characteristics
(gluten-free,
lactose-free
products)(Garthe & Maughan, 2018). Appropriate and supervised use of supplement is known to make potentially valuable contribution in improving the performances of a high level athletes while unsupervised, uninformed use of those can cause adverse health outcomes and anti-doping rule violation (Maughan, Burke, et al., 2018). Protein supplement use is common among elite athletes out of the listed dietary supplements (Baltazar-Martins et al., 2019). Its use is suggested to enhance the muscle mass provided that there is adequate supply of other nutrients and physical training (Pasiakos, McLellan, & Lieberman, 2015). However, the supplement use may do more harm than good, if the rigorous analysis of scientific evidence is not done in the process of selecting the supplements. Therefore, there is a pivotal role for team physician and dietician /team nutritionist in guiding the athlete for an informedselection of supplement which allows more benefits than risks(Maughan, Shirreffs, & Vernec, 2018). Hence, the aim of this review is to discuss the necessity of the use of protein supplements by athletes. Nutrition and protein requirement for athletes Individualized nutrition is specific for the event and training of athlete. That nutrition plan should drive him or her to achieve the specific goals overcoming the nutritional challenges. Periodization of nutrition to match training/event plan with adequate fuelling, protein, hydration and judicious selection of supplements is a recognition as to success (Burke et al., 2019).
The athletes engaged in vigorous training places an increased strain on physiological systems. Adequate dietary supply of energy, protein and hydration are utmost importance for optimum recovery after training and competitions. As a result athletes
are enable to maintain appropriate body physique attributes and body composition for successful performances in their events (Witard, Garthe, & Phillips, 2019). Recommended daily allowance (RDA) for protein for a weight-stable athlete is more than RDA set for general population (0.8-1.0 g/kg BM/day). Overall dietary protein intake of 1.3-1.7 g/kg BM/day and 1.6-2.4 g/kg BM/day are recommended for athletes with the goal of stable weight/weight gain and for athletes with the goal of weight loss respectively. However, very high protein intake (>2.5 g/kg BM/day) offers no adaptive benefits (Burke et al., 2019).
Nutrition supplements, good and bad Although the natural, whole food is preferred to fulfil the nutritional needs, nutritional supplements has a role in achieving nutritional targets where consumption of whole food is impractical and in treating nutritional deficiencies. Dietary supplements are categorised under food categories. Supplements used in sports can be described as performance-enhancing supplements (caffeine, creatine, nitrate/beetroot juice, betaalanine, and bicarbonate) and sports food (protein supplements, sports drinks, liquid meals, sports gels/confectionery). Dietary supplements are useful for athletes in the marginal gain in the performances. Other than that, supplements claims many benefits to the athlete such as maintenance of overall health, correction of nutritional deficiencies, optimum recovery and effective training, direct benefits during the competition and convenience (Burke et al., 2019; Maughan, Burke, et al., 2018). However, there is potential disadvantages link to supplement usage such as, expense,
risk of doping and false expectancy (Maughan, Burke, et al., 2018; Peeling, Castell, Derave, de Hon, & Burke, 2019). Protein supplements, advantages and disadvantages in athletes In the market, protein supplements are present in different forms such as powders (used with milk or water), ready-to-drink liquids and protein rich bar (low in carbohydrate). They usually contain high quality animal proteins (eg: whey, casein, milk and egg) or plant proteins (eg: Soy). They are commonly used in sports for a good post-exercise recovery following training and events where enhancement of muscle protein synthesis is favoured. Protein supplements combined adequately with carbohydrate immediately after the exercise are known to improve the performances than with isocalaric carbohydrate supplements alone or protein supplements with less carbohydrates in athletes (Rustad et al., 2016). In addition, timing of supplement consumption determines its effectiveness and efficacy. Protein supplementation with carbohydrate during recovery period immediately after the each training session showed performance benefits than having the supplements during the event in a group of elite cyclists (Hansen et al., 2016). Further, protein supplements are beneficial to increase the lean mass during resistant training and as an easy vehicle of nutrition during busy training schedules (Maughan, Burke, et al., 2018). During growth and resistance training, adequate supply of proteins especially rich in branched-chain amino acids (BCAA) such as valine, leucine and isoleucine are important in triggering the synthesis of muscle proteins and in preventing the breakdown of muscle (Burke et al., 2019). Hence, consumption of foods rich in such amino acids (eg: cow milk) is known to promote the building of lean mass and to maintain the physique attributes in the presence of adequate fuelling. The supplement comprised of isolated proteins from many sources commonly whey and soy proteins are being used by the athletes (Morton et al., 2018). A clinical trial showed that supplementation with BCAA reduces the muscle soreness following muscle damaging eccentric excises (VanDusseldorp et al., 2018). In a double-blind randomized control trial done on trained men had shown
the enhancement of body protein anabolism and improvement in the acute postexercise recovery after intense bouts of training with whey protein supplements (West, Abou Sawan, Mazzulla, Williamson, & Moore, 2017). Moreover, the greater dietary protein intake either as whole food or as supplement is known to loose body fat while promoting the retention of lean mass when done in combination of energy restriction (Wycherley, Moran, Clifton, Noakes, & Brinkworth, 2012). There are emerging evidence in the scientific literature on the negative consequences of the protein supplement consumption. A clinical trial conducted on a group of crosscountry runners had found that the long-term use of protein supplements have negative impact on the gut micro biota altering the composition of the bacterial flora(Moreno-Pérez et al., 2018). Moreover, as the protein supplements are processed foods do not contain other nutrients and the athlete might not get the benefit of having the combination of other nutrients and other non-nutritive substances important for good health as getting from natural whole food (Samal & Samal, 2018). Though protein supplements are being used widely by the athletes there is a risk of doping due to the potential risk of the presence of contaminated substance such as harmful substances (microbiological agents and foreign objects), toxic agents, and potentially dangerous prescription-only pharmaceuticals which may belong to the world anti-doping agency (WADA) prohibited list (WADA prohibited list, 2020). A study conducted among recreational athletes in Athens revealed that some of the nutritional supplements consumed by them were contaminated with anabolic steroids, prohormones, selective androgen receptor modulators and aromatase inhibitors etc(Tsarouhas et al., 2018). A Canadian survey done on high performances athletes revealed that supplement use was not decreasing and the current advisors on supplement are not credible. The authors had recommended sports medicine physician and team dieticians to consider proactive strategies to increase their intervention to improve the practices of the athletes (Lun, Erdman, Fung, & Reimer, 2012). The quality assurance programmes on the sports related supplements are not
complete. The samples provided by the manufacture are tested for limited panel of substances of WADA-prohibited list with low sensitivity assay. There is lack of uniformity in the levels of detection limits used for these assays across the countries. Though, there are some high-quality products in the market there is an innate risk of getting contaminated substance and doping via protein supplements. Therefore it is imperative to critically analyse risks and benefits by the sports medicine physician and team
dietician/nutritionist
before
advising
a
protein
supplement
for
an
athlete(Maughan, 2013). Protein supplements are being increasing used by athletes. There is a potential advantage in improving the event performances, good recovery after training and the event, lean mass and reliving muscle soreness in competitive sport. Hence, protein supplements are useful in achieving the extra edge of performances in completive athletics. However, balance diet with whole foods and tough training cannot be replaced with supplements. Careful selection of the protein supplements is the collective responsibility of the sports medicine physician, team nutritionist/dietician and the athletes to prevent doping and adverse effects. References Baltazar-Martins, G., Brito de Souza, D., Aguilar-Navarro, M., Muñoz-Guerra, J., Plata, M. D. M., & Del Coso, J. (2019). Prevalence and patterns of dietary supplement use in elite Spanish athletes. J Int Soc Sports Nutr, 16(1), 30. doi:10.1186/s12970-019-0296-5 Burke, L. M., Castell, L. M., Casa, D. J., Close, G. L., Costa, R. J. S., Desbrow, B., . . . Stellingwerff, T. (2019). International Association of Athletics Federations Consensus Statement 2019: Nutrition for Athletics. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 29(2), 73-84. doi:10.1123/ijsnem.2019-0065 Bytomski, J. R. (2018). Fueling for Performance. Sports Health, 10(1), 47-53. doi:10.1177/1941738117743913
de Silva, A., Samarasinghe, Y., Senanayake, D., & Lanerolle, P. (2010). Dietary supplement intake in national-level Sri Lankan athletes. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 20(1), 15-20. doi:10.1123/ijsnem.20.1.15 Garthe, I., & Maughan, R. J. (2018). Athletes and Supplements: Prevalence and Perspectives. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 28(2), 126-138. doi:10.1123/ijsnem.2017-0429 Hansen, M., Bangsbo, J., Jensen, J., Krause-Jensen, M., Bibby, B. M., Sollie, O., . . . Madsen, K. (2016). Protein intake during training sessions has no effect on performance and recovery during a strenuous training camp for elite cyclists. J Int Soc Sports Nutr, 13, 9. doi:10.1186/s12970-016-0120-4 Lun, V., Erdman, K. A., Fung, T. S., & Reimer, R. A. (2012). Dietary supplementation practices in Canadian high-performance athletes. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 22(1), 31-37. doi:10.1123/ijsnem.22.1.31 Mata, F., Domínguez, R., López-Samanes, Á., Sánchez-Gómez, Á., Jodra, P., & Sánchez-Oliver, A. J. (2021). Analysis of the consumption of sports supplements in elite fencers according to sex and competitive level. BMC Sports Sci Med Rehabil, 13(1), 50. doi:10.1186/s13102-021-00278-0 Maughan, R. J. (2013). Quality assurance issues in the use of dietary supplements, with special reference to protein supplements. J Nutr, 143(11), 1843s-1847s. doi:10.3945/jn.113.176651 Maughan, R. J., Burke, L. M., Dvorak, J., Larson-Meyer, D. E., Peeling, P., Phillips, S. M., . . . Engebretsen, L. (2018). IOC Consensus Statement: Dietary Supplements and the High-Performance Athlete. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 28(2), 104-125. doi:10.1123/ijsnem.2018-0020 Maughan, R. J., Shirreffs, S. M., & Vernec, A. (2018). Making Decisions About Supplement Use. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 28(2), 212-219. doi:10.1123/ijsnem.2018-0009
Moreno-Pérez, D., Bressa, C., Bailén, M., Hamed-Bousdar, S., Naclerio, F., Carmona, M., . . . Larrosa, M. (2018). Effect of a Protein Supplement on the Gut Microbiota of Endurance Athletes: A Randomized, Controlled, Double-Blind Pilot Study. Nutrients, 10(3). doi:10.3390/nu10030337 Morton, R. W., Murphy, K. T., McKellar, S. R., Schoenfeld, B. J., Henselmans, M., Helms, E., . . . Phillips, S. M. (2018). A systematic review, meta-analysis and metaregression of the effect of protein supplementation on resistance traininginduced gains in muscle mass and strength in healthy adults. Br J Sports Med, 52(6), 376-384. doi:10.1136/bjsports-2017-097608 Pasiakos, S. M., McLellan, T. M., & Lieberman, H. R. (2015). The effects of protein supplements on muscle mass, strength, and aerobic and anaerobic power in healthy adults: a systematic review. Sports Med, 45(1), 111-131. doi:10.1007/s40279-014-0242-2 Peeling, P., Castell, L. M., Derave, W., de Hon, O., & Burke, L. M. (2019). Sports Foods and Dietary Supplements for Optimal Function and Performance Enhancement in Track-and-Field Athletes. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 29(2), 198-209. doi:10.1123/ijsnem.2018-0271 Rustad, P. I., Sailer, M., Cumming, K. T., Jeppesen, P. B., Kolnes, K. J., Sollie, O., . . . Jensen, J. (2016). Intake of Protein Plus Carbohydrate during the First Two Hours after Exhaustive Cycling Improves Performance the following Day. PLoS One, 11(4), e0153229. doi:10.1371/journal.pone.0153229 Samal, J. R. K., & Samal, I. R. (2018). Protein Supplements: Pros and Cons. J Diet Suppl, 15(3), 365-371. doi:10.1080/19390211.2017.1353567 Tsarouhas, K., Kioukia-Fougia, N., Papalexis, P., Tsatsakis, A., Kouretas, D., Bacopoulou, F., & Tsitsimpikou, C. (2018). Use of nutritional supplements contaminated with banned doping substances by recreational adolescent athletes in Athens, Greece. Food Chem Toxicol, 115, 447-450. doi:10.1016/j.fct.2018.03.043
VanDusseldorp, T. A., Escobar, K. A., Johnson, K. E., Stratton, M. T., Moriarty, T., Cole, N., . . . Mermier, C. M. (2018). Effect of Branched-Chain Amino Acid Supplementation on Recovery Following Acute Eccentric Exercise. Nutrients, 10(10). doi:10.3390/nu10101389 West, D. W. D., Abou Sawan, S., Mazzulla, M., Williamson, E., & Moore, D. R. (2017). Whey Protein Supplementation Enhances Whole Body Protein Metabolism and Performance Recovery after Resistance Exercise: A Double-Blind Crossover Study. Nutrients, 9(7). doi:10.3390/nu9070735 Whitehouse, G., & Lawlis, T. (2017). Protein supplements and adolescent athletes: A pilot study investigating the risk knowledge, motivations and prevalence of use. Nutr Diet, 74(5), 509-515. doi:10.1111/1747-0080.12367 Witard, O. C., Garthe, I., & Phillips, S. M. (2019). Dietary Protein for Training Adaptation and Body Composition Manipulation in Track and Field Athletes. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 29(2), 165-174. doi:10.1123/ijsnem.2018-0267 World Anti-Doping Agency, Prophibited list 2021. https://www.wada-ama.org/ Access on 1st July 2021 Wycherley, T. P., Moran, L. J., Clifton, P. M., Noakes, M., & Brinkworth, G. D. (2012). Effects of energy-restricted high-protein, low-fat compared with standardprotein, low-fat diets: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr, 96(6), 1281-1298. doi:10.3945/ajcn.112.044321
Eating right during gestational diabetes mellitus
Dr. Disna Kumari Editor of NSSL Dietician, Kings Hospital (Pvt) Ltd., Colombo 05
Gestational diabetes mellitus (GDM) has been defined as any degree of glucose intolerance with onset or first recognition during pregnancy. The definition applies irrespective of whether insulin or only diet modification is used for treatment and or the condition persists after pregnancy. It also includes the possibility that unrecognized glucose intolerance may have antedated the pregnancy. Evidence suggests that rates of GDM are currently increasing in Sri Lanka as well as globally. It is associated with adverse health outcomes on both mother and the newborn. It imposes risks during pregnancy for; ⚫
spontaneous abortions
⚫
high blood pressure
⚫
urinary tract infections
⚫
foetal abnormalities and even death inside the womb
Women with GDM are at high risk of adverse pregnancy outcomes including macrosomia (a newborn who's much larger than average), caesarean delivery, premature labor and developing obesity, metabolic syndrome and diabetes in later life.
A proper combination of diet, physical activity, medications and self-monitoring of blood glucose is essential in management of GDM. Management of a mother having diabetes is a team effort, consisting of the mother herself, her partner/family, physician, nutritionist, and obstetrician. Diet is the first line of defense in the treatment of women with GDM. The primary aim of dietary advice is to prevent maternal hyperglycaemia (high blood glucose levels) and secondary it may prevent adverse pregnancy outcomes associated with excess glucose in the mother. Following dietary advice has been considered a great challenge in GDM management. Dietary guidelines for GDM is an individualized plan that involve a carbohydrate controlled meal plan to promote optimal maternal and foetal nutrition, appropriate weight gain, achievement and maintenance of normoglycaemia (normal blood sugar levels). After the diagnosis of GDM, the patient is referred to a dietitian for nutritional counseling and development of an individualized meal plan as the first course of action. Specific nutrition and food recommendations are determined and modified based on individual assessment of anthropometric, biochemical, clinical. and dietary data. Monitoring weight gain, appetite, and blood glucose levels can aid in developing an appropriate, individualized meal plan and in adjusting the meal plan throughout pregnancy. The target blood glucose levels with such a diet are a pre meal blood sugar (BS) of <100mg/dl and a 2h post meal BS of <140mg/dl. What you should avoid •
Added sugar
•
Honey, jaggery, sweet biscuits, fruit juices, jam, cordial, nectar, chocolates
•
Starchy vegetables (limit the quantity in your meals pumpkin, beet root, potato, sweet potato, etc)
•
Fruits containing high amount of sugar (eg: banana, mango, papaya, pineapple)
•
Pork, beef, liver soup
•
White rice (polished rice/ samba / keeri samba)
•
White noodles, cream crackers, buns, pastries (food products made out of refined wheat flour)
•
Dairy products with added sugar and flavours ( milk packets/ ice cream/ yogurt with added sugar/ reglac milk, viva, nestomalt, mama, Sustagen)
•
Processed foods from outlets (thosai/ wade/ fried rice/ kotthu)
Food that is good to eat •
Unpolished rice (red rice)
•
Red rice flour / Whole meal flour (Kurakkan/ Atta flour)
•
Bran crackers and Kurakkan crackers
•
Green grams/ gram/ Soya/ Kaupi, Chick pea
•
Fish/ dried fish/ sprats
•
chicken without skin
•
Egg/ day (preferably boiled) – one per day
•
Full cream milk (without sugar/ unflavoured)
•
Green leaves (salads/ mallum/curries)
•
Non-starchy vegetables (Ladies fingers/ Beans/ Leeks/ Snake gourd/ Cucumber/ Tomato)
•
Fruits (Green apple/ Amberella/ Citrus fruits/ water melon/ Guvava/ Nelli)
Have a regular time for your meals (Three main meals + Two or three snacks) − Can adjust according to your schedule, but there should be a regular time table to practice daily ◼ Major three meals A) Half of the plate – filled with vegetables prepared with less amount of added oils,
and coconut milk
B) One fourth of the plate – filled with meat, fish or egg prepared with less amount of
added oils C) One fourth of the plate – filled with starchy foods
Vegetable options (A) Steamed / boiled vegetables, raw vegetable salads, raw leafy vegetable salads, leafy vegetable mallum, vegetable curries Vegetable quantity – at least 1 and ½ tea cup of vegetables per meal
Meat/ fish or egg (B) Fish / chicken (nearly 70g) – curries, air fried or grilled Eggs -boiled or omelette prepared using a nonstick pan (without added oil) - one egg daily Or fish/meat / egg can add /mix to the food preparations as mixed foods to have a good taste Starchy foods (C) Can select according to your preference as follows; ✓ Cooked red rice (unpolished rice) - 1 tea cup ✓ Bread (whole meal bread/ Kurakkan bread/ multi-grain bread) 2 slices ✓ String hoppers – 10 ✓ Noodles, pasta, pulses - 1 tea cup
−
Any starchy food with 1 tea cup of suitable vegetables and non-veg options prepared as your preference.
−
First give the priority for vegetables and then reduce the quantity of starchy foods according to your hunger levels.
◼
Snack options
Bed tea - Glass of fresh milk/ Milk tea (without sugar) Mid-morning, evening snack or late night snack ✓ Thriposha 2 table spoons with scraped coconut , without sugar ✓ Brown
bread
sandwich
(one slice of
bread
with,
butter/Marmaite ,
fish/chicken/egg / vegetables) ✓ Bran crackers / Kurakkan crackers (2 biscuits) with a plain tea ✓ Fresh fruits (Green apple/ Amberella/ citrus fruits/ Watermelon/ Guvava/ Nelli) ✓ Low sugar yogurt/ curd 1 cup ✓ Handful of nuts (Cashew/ Almonds / Peanuts)
Healthy dietary practices to mitigate the epidemic of childhood overweight and obesity Prof. Chandima Madhu Wickramatilake President of NSSL
Burden of childhood obesity and its associated factors There is a tendency of increased prevalence in childhood overweight and obesity among South Asian children including Sri Lankan children (Adikaram et al., 2019; Misra, Jayawardena, & Anoop, 2019). According to the demographic and health survey in 2016 overall prevalence of obesity among children under the age of 5 years was 2.0%. (Demographic health survey, Sri Lanka, 2016). A recent study had revealed that the rate of overweight/obesity as 13.4% among urban Sri Lankan primary grade school students (Shinsugi et al., 2019). A survey done after COVID-19 has revealed the rate of obesity/overweight among children as 8.3% (Jayatissa et al., 2021). Childhood obesity could be multifactorial in origin. The genetically susceptible children are influenced by the permissive environment from in- utero extending to childhood. Unhealthy diet and other lifestyle factors (sedentary lifestyle, screen time) play a significant role in the development of childhood obesity (Styne et al., 2017). Obesity occurs as a result of excess energy deposited in the form of fat in the adipose tissue when there is imbalance between energy intake and expenditure. Sugar-sweetened
beverage
consumption
is
known
to
promote
childhood
overweight/obesity (Keller & Bucher Della Torre, 2015). A research conducted in Nepal revealed that junk food consumption and sedentary lifestyle are associated with obesity (Karki, Shrestha, & Subedi, 2019). A systematic review revealed that unhealthy
dietary behaviours such as missing breakfast, excessive fat and refined carbohydrate intake with low micronutrient due to low consumption of fruits, vegetables and milk/diary are associated with obesity in children in the Middle East (Albataineh, Badran, & Tayyem, 2019). Childhood obesity projects a magnitude of long-term health related comorbidities such as non-communicable diseases and psychological impact on the social esteem of the child. Therefore, prevention of the development of overweight and obesity by promoting healthful diet, adequate physical activities/exercise and by creating conducive environment should be a primary goal. This would be helpful in achieving effective and long-lasting results with lifestyle modification, because once obesity occurs it is difficult to reverse. The existing evidence is most favorable for a combination of interventions in the management as diet along with exercise, behavioral therapy for the prevention of obesity. Useful dietary practices to prevent childhood obesity The local guidelines developed to intervene and prevent childhood obesity suggest the following nutrition plan (Family Health Bureau, 2018). •
Eat regularly. Take 3 main meals and 2 snacks in between. Do not miss main meals. This will lead to eating energy dense food as snacks.
•
Eat breakfast every day.
•
Include starchy foods like rice, bread, cereals at every main meal. The amount should be about half the plate. Always try to take whole grain cereals as it will increase the fiber content and also provide many other nutrients.
•
Include vegetables, green leaves and fruits to each meal. Vegetables and green leaves should fill about 1/3rd of the plate at each main meal.
•
Snacks must be healthy; boiled grams, peanuts, fresh fruits, yoghurt or some milk product with less or no sugar are recommended as healthy snacks.
• •
Fresh milk must be promoted as a snack but not as a main meal. Limit food high in sugar such as sweets, chocolate and biscuits.
•
Limit food high in fat such as crisps, chips, pastries and other short eats.
•
Limit fried food especially deep fried foods. Eat food with healthy fat.
•
Water is the best drink. Discourage frequent intake of sweet, carbonated drinks. Healthy drinking options: king coconut, fresh fruit juice, tea or coffee without added sugar, soup, kola kanda, belimal
•
Encourage consumption of 5 or more servings of vegetables and fruits daily.
•
Minimized added salt and salty food.
•
Eat most meals at home and as a family, minimize dining out.
However, personalized nutrition is more effective in paediatric age groups as well though far from practical application (Milani et al., 2021). Improved diet quality has shown effective in weight reduction and improvement of micronutrient deficiencies in obese children (Ojeda-Rodríguez et al., 2018). Indian Academy of Pediatrics, has suggested to avoid the caffeinated drinks and limit higher free sugar and energy intake for children and adolescence. Adequate fruit intake is necessary to maintain the dietary diversity. It is more favourable to have the fruits in full than consuming in the form of fruit juices. The daily fruit juice intake should be limited according to the age of the children (Gupta et al., 2019). When fruit juices are made, we add sugar and water. Moreover there is loss of micronutrients such as vitamin C during preparation. School based dietary interventions showed improvement in targeted dietary behavior in children according a meta-analysis (Micha et al., 2018). Promotion of physical activity at school, promotion of healthy food choices by taxing unhealthy foods, mandatory quality standards for meals at preschools and schools and a ban on unhealthy food advertisement addressing children are identified as important initiative to be implemented(Blüher et al., 2016). The school canteen policy was introduced to the national health services in 2007 and was revised in 2015 (School canteen policy, 2015). A recent study conducted has shown that implementation of school canteen policy is not satisfactory (Malwenna, et al, 2020).
Healthy diet plays a key role in the prevention of childhood overweight/obesity. Change in knowledge, attitude and dietary practices at household is primary importance to achieve the goal. Moreover, creation of enabling environment at preschool/school is a useful strategy (eg: improving cafeteria menus). However, effective prevention of childhood obesity is not achieved by single interventions but by integrated multicomponent approaches involving all the stakeholders that address children, families, and societal standards (Koletzko et al., 2020). References Adikaram, S. G. S., Samaranayake, D., Atapattu, N., Kendaragama, K., Senevirathne, J. T. N., & Wickramasinghe, V. P. (2019). Prevalence of vitamin D deficiency and its association with metabolic derangements among children with obesity. BMC Pediatr, 19(1), 186. doi:10.1186/s12887-019-1558-8 Albataineh, S. R., Badran, E. F., & Tayyem, R. F. (2019). Dietary factors and their association with childhood obesity in the Middle East: A systematic review. Nutr Health, 25(1), 53-60. doi:10.1177/0260106018803243 Blüher, S., Kromeyer-Hauschild, K., Graf, C., Grünewald-Funk, D., Widhalm, K., KorstenReck, U., . . . Wiegand, S. (2016). [Current Guidelines to Prevent Obesity in Childhood and Adolescence]. Klin Padiatr, 228(1), 1-10. doi:10.1055/s-00351559639 Department of Census and Statistics, Ministry of National Policies & Economic Affairs (2017) Sri Lanka Demographic and Health Survey 2016. Health Sector Development Project Ministry of Health, Nutrition and Indigenous Medicine. http://www.statistics.gov.lk Gupta, P., Shah, D., Kumar, P., Bedi, N., Mittal, H. G., Mishra, K., . . . Sachdev, H. P. S. (2019). Indian Academy of Pediatrics Guidelines on the Fast and Junk Foods, Sugar Sweetened Beverages, Fruit Juices, and Energy Drinks. Indian Pediatr, 56(10), 849-863.
Jayatissa, R., Herath, H. P., Perera, A. G., Dayaratne, T. T., De Alwis, N. D., & Nanayakkara, H. (2021). Impact of COVID-19 on child malnutrition, obesity in women and household food insecurity in underserved urban settlements in Sri Lanka: a prospective
follow-up
study.
Public
Health
Nutr,
1-9.
doi:10.1017/s1368980021001841 Karki, A., Shrestha, A., & Subedi, N. (2019). Prevalence and associated factors of childhood overweight/obesity among primary school children in urban Nepal. BMC Public Health, 19(1), 1055. doi:10.1186/s12889-019-7406-9 Keller, A., & Bucher Della Torre, S. (2015). Sugar-Sweetened Beverages and Obesity among Children and Adolescents: A Review of Systematic Literature Reviews. Child Obes, 11(4), 338-346. doi:10.1089/chi.2014.0117 Koletzko, B., Fishbein, M., Lee, W. S., Moreno, L., Mouane, N., Mouzaki, M., & Verduci, E. (2020). Prevention of Childhood Obesity: A Position Paper of the Global Federation
of
International
Societies
of
Paediatric
Gastroenterology,
Hepatology and Nutrition (FISPGHAN). J Pediatr Gastroenterol Nutr, 70(5), 702710. doi:10.1097/mpg.0000000000002708 Malwenna, L. I., Gunarathna N. K. C., Malwenna H. N., Kannangara K. B., Jayawardana C. K. B.., N. B. Gamini NB(2020). Practice of School Canteen Policy in Schools in the District of Rathnapura, Sri Lanka. Sri Lanka Journal of Medicine, 29 (1), 2020. Micha, R., Karageorgou, D., Bakogianni, I., Trichia, E., Whitsel, L. P., Story, M., . . . Mozaffarian, D. (2018). Effectiveness of school food environment policies on children's dietary behaviors: A systematic review and meta-analysis. PLoS One, 13(3), e0194555. doi:10.1371/journal.pone.0194555 Milani, G. P., Silano, M., Mazzocchi, A., Bettocchi, S., De Cosmi, V., & Agostoni, C. (2021). Personalized nutrition approach in pediatrics: a narrative review. Pediatr Res, 89(2), 384-388. doi:10.1038/s41390-020-01291-8 Misra, A., Jayawardena, R., & Anoop, S. (2019). Obesity in South Asia: Phenotype, Morbidities, and Mitigation. Curr Obes Rep, 8(1), 43-52. doi:10.1007/s13679019-0328-0
Ojeda-Rodríguez, A., Zazpe, I., Morell-Azanza, L., Chueca, M. J., Azcona-Sanjulian, M. C., & Marti, A. (2018). Improved Diet Quality and Nutrient Adequacy in Children and Adolescents with Abdominal Obesity after a Lifestyle Intervention. Nutrients, 10(10). doi:10.3390/nu10101500 School canteen policy, Code of Conduct on School Canteens. Ministry of Education, Sri Lanka.2015 Shinsugi, C., Gunasekara, D., Gunawardena, N. K., Subasinghe, W., Miyoshi, M., Kaneko, S., & Takimoto, H. (2019). Double burden of maternal and child malnutrition and socioeconomic status in urban Sri Lanka. PLoS One, 14(10), e0224222. doi:10.1371/journal.pone.0224222 Styne, D. M., Arslanian, S. A., Connor, E. L., Farooqi, I. S., Murad, M. H., Silverstein, J. H., & Yanovski, J. A. (2017). Pediatric Obesity-Assessment, Treatment, and Prevention: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. J Clin Endocrinol Metab, 102(3), 709-757. doi:10.1210/jc.2016-2573
Unraveling the genome and food interface; Nutrigenomics
Shalinka Sandeepani BSc, MSc (Reading) Wayamba University of Sri Lanka
Origin of nutritional genomics The study of how food affects a person’s genes and how a person’s genes affect the way the body responds to food. By understanding nutrigenomics and discovering the links between our health and genes we can take the first step towards personalized health solutions.
Many years back, Father of Medicine, Hippocrates has quoted that “Let food be thy medicine” and the concept was there for that long. Simply, this includes the food and genes interactions. In 1990s, Human Genome project, which depicts the novel
terminology of entire DNA of human genome has led the way to the new approaches of nutrigenomics. This was completed in 2003. Currently, nutrigenomics plays a crucial role in determining the interrelationships of genes, nutrition and disease along with integration of lifestyle modifications. Moreover, multifacets of nutritional genomics can apply in reducing the burden of chronic diseases, developing personalized nutrition, and reducing public health and related issues. “DNA; the molecule that contain life instructions of cell”
Beating chronic diseases with nutrigenomics
“A life story can tell from the genome; the complete set of DNA instructions” Currently, world face a huge burden of chronic diseases including type 2 Diabetes Mellitus, Obesity, Cancer, and CVD among others. Etiology of a disease is ultimately shown by the genes along with environmental factors via complex metabolic processes. For the development of a disease, gene expression of that particular gene is needed. “Genes switch on a series of reactions called; Gene expression” Molecular biomarkers which are also known as “signatures” helps in illustrating the healthy state or the onset of the disease. Nutrients or the dietary signals that signaling through number of sensor mechanisms, integrate with genes and via homeostasis, then normal phenotype led to healthy signatures. Signal transduction pathways which were interfered by metabolic stress, pro-inflammatory stress among others can led to the alterations or sensitivities in the phenotype which cause the occurrence of the disease. Diagnostics tests can be used in identifying the genetic predisposition for disease by comparing healthy and diseased individuals and concepts can be used in formulation of new drugs or to control the gene expression. Early nutrition experiences of the fetus
like malnutrition can led to metabolic imprinting or programming of risk phenotypes of diseases such as obesity, hypertension, insulin resistance and later contribute to adult onset of diseases. Revealing the mode of mechanism, for example carcinogenesis is a collective of person’s genetic factors and external factors. Oncogenes and tumor suppressor genes play an important role in cancer process. Oncogenes are present in every genome and could be activated by risk factors and cause mutations which led the cells grow out of control causing a cancer. Tumor suppressor genes like BRCA1, BRCA2 are normal genes, but when they do not act properly, it can again lead to carcinogenesis process. These disease occurring mechanisms can be controlled by proper nutrition and lifestyle modifications. Adventures of nutrigenomics Nutrigenomics is collaboratively function with metabolomics, proteomics and transcriptome. The systems biology approaches give effective solutions to unravel the disease mechanisms with the proper management of databases and bioinformatics. Literally, dietary components hit the normal genes and then the complete set of mRNA transcripts produce by the genome at any one time as the first stage of gene expression. This produce messenger RNA. After that, full set of proteins encoded and expressed by the genome, mapping these large number of proteins found in the organism and analyzing the biological activities of those. Then, the real outcome is taking place as the metabolomic profiling. Research studies have stated that, metabolomic profiling provide a quantitative and qualitative measuring of metabolites which really produce the bioactivity of the food component. For example, studies have investigated the metabolomics profile of the DASH diet (Dietary Approach to Stop Hypertension) and the bioactive compounds responsible for the targeted bioactivity (N-methylproline, stachydrine, tryptophan betaine, β-cryptoxanthin, chiro-inositol, 7-methylxanthine, 3-methylxanthine, 7-
methylurate, theobromine and methyl glucopyranoside). Apart from that, some studies have depicted the integration of anthocyanins intake with gut microbiome to study the association with visceral abdominal fat in populations. It is possible to detect the associations of anthropometric status of malnourished populations by using the plasma proteome. Metabolomics detection can be done through using advanced technologies like, HPLC, GC, and Ion exchange chromatography among others. Pros and cons of nutrigenomics Genes can influence the food preferences by affecting the sensory, reward or energy homeostatic pathways. This further affects on hunger, taste, and appetite. (Ex; Glucose transporter Isoform 2 (GLUT2) – related to the preference for sweet sugars). Therefore, these preferences and genetic variations can be used in developing novel food products targeting different population at different life stages, and ethnicities. Thereby can use in downsizing the burden of non-communicable diseases which is also an economical thrust for a country. As well as this helps in developing personalized nutrition profiles, demarcating better public health, dietary recommendations and assist in epidemiological studies. As cons, nutritional genomics is a vast of complex mastery, highly expensive to perform, some paradigms can be misunderstood by nonexperts and also in some cases, affect the public health ethics.
Functional foods, nutraceuticals and nutrigenomics
Functional foods and nutraceuticals play an important role in disease management. Nutritional biochemistry explains why polymorphisms in genes for the absorption, circulation, or metabolism of essential nutrients, such as n-3 polyunsaturated fatty acids, would affect the efficacy of that nutrient. Bioactive compounds present in foods contributes to various bioactivities including, anti-cancer, anti-diabetic, antihypertension, antioxidant, and cholesterol lowering effect among others. For example,
phenolic compounds such as flavonoids contribute to the reduced risk of cancers, heart diseases. Moreover, phytochemicals like Curcumin (Turmeric), resveratrol (Grapes), quercetin (Onion, Garlic), epigallocatechin gallate (Green tea), theaflavins (Black tea), genistein (Soybean), capsaicin (Peppers) helps in reducing chemokine and cytokine expressions. These can act as potent chemo-protective agents. Functional foods and nutraceuticals which produced from isolating the bioactive compounds can support in control and management of diseases. Finally, “Feed your genes right – Jack Challem”
ක්රීඩාවේදී ජලය සහ අයන තුලයතාව පවත්වා ගැනීම
ආචාර්ය ිලාංකා රණතුාංග ගජයෂ්ඨ කථිකාචාරිනී වයවහාරික ගපෝෂණ විදයා අාංශය ශ්රී ලාංකා වයඹ විශ්ව විශ්වවිදයාලය
ක්රීඩකයන් තමන්ගේ ශරීරගේ ප්රමාණවත් තරම් ජලය සහ අයන ප්රමාණයක් පවත්වා ගැනීම අතයවශය ගේ. ක්රීඩාවල නිරත වීගම්දී මාාංශ ගේශිගේශී වල ශක්ිය නිපදවන ප්රමාණය සහ ගේගය ඉතා ඉහල නිසා ශරීරය තුළ උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම සාමානය පුද්ගලයකුට වඩා වැඩිය. ගමගේ ඉහළ යන ශරීර උෂ්ණත්වය පාලනය කිරීමට ශරීරය තුළ ප්රමාණවත් ජල ප්රමාණයක් පවත්වාගගන යාම අතයවශයය. තවද මාාංශ මාාංශ ගේශි වලට අවශය ඔක්ිජන් සහ ගපෝෂක පදාර්ථ කාර්යක්ෂමව සහ ඉක්මනින් ලබා දීමට ශරීරය තුළ ිගබන ජලය අවශය ගේ. මීට අමතරව ශරීරය තුළ නිපදගවන බහිශ්රාවී අපද්රවය ශරීරගයන් පිට කිරීමට ද ජලය අවශය ගේ. සාමානයගයන් ඕනෑම පුද්ගලයකුගේ ශරීරයට ලබා ගන්නා ජල ප්රමාණයක් ශරීරගයන් ඉවත් වන ජල ප්රමාණයක් සමාන විය යුතුය. ශරීරය තුල ජල තුලනය ඇි වන්ගන් එවිටය. නමුත් ක්රීඩකයන්ගේ දහඩිය තුළින් ජලය ඉවත් වීම වැඩි නිසා ජල තුලයතාව පවත්වා ගැනීමට ඔවුන් පානය කලයුතු ජල ප්රමාණය සාමානය පුද්ගලගයකුට වඩා වැඩිය. එගේ ගනාවුණගහාත් ශරීරය ඉක්මනින් විජලන තත්ත්වයට පත් විය හැකි අතර එය ක්රීඩා දක්ෂතාවයන් පහළ යාමට සෘජුව බලපායි. ශරීරය තුළ ප්රමාණවත් තරම් ජල ප්රමාණයක් පවත්වා ගනාගැනීම ශරීර රුධිර පරිමාව අඩු වීමට බලපායි. ගමය මාාංශ ගේශි වලට ඔක්ිජන් සහ ගපෝෂක ගකාටේ ලබා දීම අඩු කරයි. ගමගලස ම රුධිර පරිමාව අඩු වීම නිසා සම ගවත ගමන් කරන රුධිර ප්රමාණය අඩුවීම ගේතුගවන් ශරීරය තුළ නිපදගවන තාපය ඉවත් කිරීගම් ක්රියාවලිය ද අඩාල වී යයි. ගමහි ප්රිඵලයක් ගලස
heat exhaution නමැි තත්ත්වය ඇිගේ.
ක්රීඩකයන් තුළ තුල ගමම තත්වය ඇි වුවගහාත් දිශානිගේ නැි වීම, කලන්තය ඇි වීම, අධික ගලස දහඩිය දැමීම වැනි ලක්ෂණ ඇි ගේ. ශරීරය තුළ උෂ්ණත්වය 105F මට්ටමට වඩා වැඩි වීම heat stroke නමැි තත්ත්වය ඇි කරයි. ශරීරය තුළ ප්රමාණවත් ජල ප්රමාණයක් ගනාමැි වීම නිසා ශරීරගේ ිිලන ක්රියාවලිය අඩපණ වීම ගමයට ගේතුවයි. ගමහිදී ගමාළගේ උෂ්ණත්ව පාලන
මධ්යේථානය බිඳවැගටයි. ගමමගින් දහඩිය මගින් ශරීර උෂ්ණත්වය පාලනය කිරීගම් ක්රියාවලිය ද බිඳ වැටී යයි. අධික ගලස සම වියළීයාම, වයාකූලත්වය, ිහිසුන් වීම වැනි තත්ත්ව ගමහිදී ඇි ගේ. ගමවැනි අවේථාවකදී හැකි ඉක්මනින් වවදය ප්රිකාර ලබා ගත යුතුය. ජලය ගමන්ම ප්රමාණවත් තරම් අයන මට්ටමක් (එනම් ගසෝඩියම්, ක්ගලෝරයිඩ්, මැේනීියම්, ගපාටෑියම්, කැල්සියම් වැනි) ශරීරය තුළ පවත්වා ගැනීමද අතයවශය ගේ. ශරීරය තුළ සමේථිිය පවත්වා ගැනීමටත්, විවිධ් රසායනික ප්රික්රියා සඳහා අවශය එන්සයිම වල ක්රියාකාරිත්වය සඳහාත්, මාාංශගේශිවල ක්රියාකාරීත්වය පවත්වා ගගන යාමටත් ගමගලස අයන වල තුලයතාව පවත්වාගැනීම අතයවශය ගවයි. ක්රීඩකයන් තුළ දහඩිය සහ මුත්රා මගින් ඉවත්ව යන අයන ප්රමාණය සාමානය පුද්ගලයකුට වඩා වැඩිය. විගශ්ෂගයන්ම දීර්ඝ කාලයක් පැවැත්ගවන ක්රීඩා ඉසේ වලදී ගමගලස අයන පිටවයාම ඉහළ මට්ටමක පවතී. ගමගලස පිටවන අයන යළි ශරීරයට ගනාලැබුණගහාත් hyponatremia තත්ත්වය ඇිකරයි. ගසෝඩියම් නැමැි අයන සාමානය ප්රමාණයට (135-140 mE/L) වඩා පහළ යාම ගමනමින් හඳුන්වයි. ක්රීඩකයකු තුළ ගමම තත්වය ඇි වුවගහාත් ඔක්කාරය, දිශානිගේ නැිවී යාම, ගකණ්ඩා ගපරළීම, කටහඬ ගවේලන සුළු වීම ආදී ලක්ෂණ ඇිවිය හැක. ගමහිදී ගසෝඩියම් අයන ශරීරය තුළ අඩුවීම නිසා වසලය තුළට ජලය ගමන් කර ඉදිමීම් තත්ත්වයක් ඇි කරයි. ගම් ආකාරයට ජලය ගපනහළු සහ ගමාළයට ද ගමන් කළ හැක. ගමය මාරාන්ික තත්ත්වයක් වුවද ඇි කළ හැක. එගේනම් ක්රීඩකයන් විින් ජලය සහ අයන සමතුලිතතාව පවත්වා ගන්ගන් ගකගේදැයි සලකා බලමු. ජල පිපාසය ඇි වීම මගින් ශරීරයට ජලය සපයා දීම පමණක් ක්රීඩකයන් සඳහා ප්රමාණවත් නැත. මන්දයත් පිපාසය ඇි වන ගමාගහාත වන විටත් ශරීරය විජලනයට ලක්වී අවසාන නිසා එය ක්රීඩා දක්ෂතා සඳහා සෘණාත්මකව බලපාන නිසා ය. ක්රීඩා ඉසේ වලදී ගහෝ පුහුණුවීම් අතරතුර ප්රමාණවත් තරම් ජලය පානය කිරීම ද ප්රමාණවත් ගනාගේ. ක්රීඩා ඉසේ ගහෝ පුහුණුවීම් වලට ගපරත්, පසුත් ප්රමාණවත් තරම් ජලය පානය කිරීම ඉතා වැදගත්ය. ක්රීඩා ඉසේ ගහෝ පුහුණුවීම් ආරම්භ කිරීමට පැය ගදකකට පමණ ගපර දළ වශගයන් 500 ml ජල ප්රමාණයක් ලබාගත යුතු බව නිර්ගද්ශ ගකගර්. ප්රමාණවත් තරම් පටක වලට ජලය ලබා දී අමතර ජලය ශරීරගයන් පිට කිරීමට කාලය ලබා දීම ගමගලස පැය ගදකකට ගපර ජලය පානය කිරීම කළ යුතු බවට නිර්ගද්ශ කිරීමට ගේතුවයි. යළිත් ක්රීඩා ඉසේව ගහෝ පුහුණුවීම් ආරම්භ කිරීමට විනාඩි 15-30 පමණ ගපර 150ml පමණ ජල ප්රමාණයක් පානය කළ යුතුය. ක්රීඩා කටයුතු කරන අතරතුර ද සෑම මිනිත්තු 15 ට වරක් ම 150ml ප්රමාණයක ජල ප්රමාණයක් පානය කිරීම ද ිදු කළ යුතුය. ගමහිදී පිරිිදු ජලය පමණක් පානය කිරීම ප්රමාණවත් ගනාවිය හැක. මන්ද යත් පාන වර්ග තුළින් ශරීරයට අයන වර්ග ද ලබා දිය යුතු නිසාය. ගම් නිසා ක්රීඩා පාන වර්ග ලබා ගැනීම ද ගැනීම ද වැදගත් විය හැක. ක්රීඩා පාන වර්ග වල ජලයට අමතරව විවිධ් අයන වර්ග ද අඩාංගු වීම ගමයට ගේතුවයි. නමුත් වර්තමානගේ ගවළඳගපාගල්ස දක්නට ලැගබන ක්රීඩා පාන වල සීනි සහ කෘතීම රසකාරක විශාල ප්රමාණයක් අඩාංගු විය හැක. එය ශරීරයට
අහිතකර විය හැක. විගශ්ෂගයන්ම තවදුරටත් ශරීරය විජලන තත්ත්වයකට පත්වීමට පුළුවන ගම් නිසා ක්රීඩා පානවල ගල්සබලය කියවා බලා අඩු සීනි ප්රමාණයක් සහ විවිධ් අයන වර්ග (Na, K, Mg, Ca) අඩාංගු පාන වර්ග ලබා ගැනීමට කටයුතු කළ යුතුය. තවද ගමම ක්රීඩා පානවල අඩාංගු කාගබෝහයිගේට් ප්රමාණය 8% ට වඩා අඩු වීමද වැදගත්ය. ගමගලස කාගබෝහයිගේට ප්රමාණය 8% ට වඩා අඩු වීම ප්රමාණවත් තරම් ජලය වසලය තුළට ලබා දීමට ඉවහල්ස ගේ. එහි අඩාංගු විවිධ් අයන ද වසලවලට ජලය ලබා දීමට දායක ගේ. සාමානය ජලය පමණක් පානය කිරීම ප්රාගයෝගිකව අපහසු විය හැක. ගම් නිසා ශීත කළ සහ යම් රසයක් එක් කළ පාන වර්ග ලබාගැනීම මගින් පහසුගවන් තමන්ට අවශය ජල ප්රමාණය ලබාගත හැකිවනු ඇත. පලතුරු බීම, තැඹිලි වතුර, සුේ, කිරි, ගකාල කැද, ගවනත් ශාකමය දියර වර්ග ආදිය මගින් ජල අවශයතාව සපුරා ගත හැකිය. නමුත් කාබනීකෘත පානවර්ග මදයසාර අධික ගලස ගකෝපි පානය මගින් වැළකී ිටිය යුතුය. ගමම පාන වර්ග මගින් ශරීරය තුළ ඇි ජලය ඉවත්ව යාමක් මිස වසල සජලනය වීමක් ිදු ගනාගේ. ක්රීඩකයන්ට තමන්ට අවශය ක්රීඩා පාන වර්ග නිවගේදීම වුවද වුව ද සාදා ගත හැක. ගදහි යුෂ ේවල්සපයකට ලුණු, පැණි සහ කුඩා ඉඟුරු ඉඟුරු කැබැල්සලක් සහ ජලය දමා සාදා සාදාගන්නා පානයක් ගහාඳ ක්රීඩා පානයක් ගලස භාවිත කළ හැක. ගමගලසම විවිධ් පලතුරු යුෂ වලට ලුණු සහ සීනි අවම ප්රමාණයක් දමා පාන වර්ග සාදා ගැනීගමන් ශරීරයට ජලයත් ගසෝඩියමුත් ලබාගත හැක. ක්රීඩා ඉසේ ගහෝ පුහුණුවීම් අවසාන කළ වහාම ප්රමාණවත් තරම් ජලය පානය කිරීම අතයාවශයය. ගමහිදී ක්රීඩා කළ කාලය අතරතුර බර අඩු වූ ප්රමාණය සැලකිල්සලට ගත යුතුය. ගම් නිසා ක්රීඩා ඉසේ ගහෝ පුහුණුවීම් ආරම්භ කිරීමට ගමාගහාතකට ගපර සහ පසු බර මැන බලා බර අඩු වූ ප්රමාණය ගසායා බැලිය යුතුය. දළ වශගයන් 1kg ක බර ප්රමාණයක් අඩු වුවගහාත් 1L ක ජල ප්රමාණයක් ක්රීඩා ඉසේව අවසන් වී පැය ගදකක් ඇතුළත පානය කළ යුතුය. බගරහි අඩුවීම 2kg නම් අවම වශගයන් 2L ක ජල ප්රමාණයක් පැය ගදකක් ඇතුළත පානය කළ යුතුය. ගකගේගවතත් ක්රීඩකයකුට අවශය ජල ප්රමාණය ඔහු ගහෝ ඇයගේ වයස, ශරීර සාංයුිය සහ ක්රීඩා ඉසේගේ ේවභාවය සහ ක්රීඩා කරන කාලය අනුව ගවනේ ගේ. ගපාදුගේ ගත් ගත් කල තමන් නිපදවන ශක්ි ප්රමාණය/ කැලරි අගය අනුව තමන් පානය කලයුතු ජල පරිමාව තීරණය කළ හැක. සාමානයගයන් එක් කිගලෝ කැලරි ප්රමාණයක්/ ශක්ි ප්රමාණයක් නිපදවීගම් දී ඒ සඳහා 1ml ප්රමාණයක ජල ප්රමාණයක් පානය කළ යුතු බව පර්ගේෂණ මගින් ගසායාගගන ඇත. එනම් අවම වශගයන් 3000kcal ප්රමාණයක් අවශය ක්රීඩකයකුට දිනකට අවම වශගයන් 3L ජල ප්රමාණයක් පානය කල යුතුය. තමන්ගේ ශරීරය ප්රමාණවත් ගලස සජලනය වී ඇත්ද යන්න ගසායා බැලීමට මුත්රාවල වර්ණය ගයාදා ගත හැක. මුත්රාවල පැහැය ඉතා ලා කහ පැහැයක් ගහෝ අවර්ණ ව ිබීම මගින් ප්රමාණවත් තරම් ජල ප්රමාණයක් ශරීරගේ ිගබන බවට සාක්ියකි. නමුත් මුත්රාවල පැහැය තද කහ, තැඹිලි, දුඹුරු පැහැ ගැන්වී ඇත්නම් එය ශරීරය විජලනය වී ඇි බවට ගහාඳ සාක්ියකි. මීට අමතරව මුත්රා මානයක් මගින් මුත්රාවල විශිෂ්ට ගුරුත්වය මැන බැලීගමන් ද ශරීරය ජල තත්ත්වය මැන බැලිය
හැක. මූත්රාවල විශිෂ්ට ගුරුත්වය 1.010 ට අඩු නම් එය ශරීරය සජලන තත්ත්වය ප්රමාණවත් බව ගපන්වයි. එම අගය 1.010-1.020 අතර නම් අවම විජලන තත්ත්වයක් ඇි බවත්, 1.021-1.030 අතර නම් සැලකිය යුතු විජලන තත්ත්වයක් ඇි බවත්, 1.030 ට වැඩි නම් දරුණු විජලන තත්ත්වයක් ඇි බවත් ගපන්නුම් කරයි. ගම් අනුව සාරාාංශයක් ගලස ගත් කල ගත් කළ තමන්ට අවශය ජල ප්රමාණය තමන්ගේ ශක්ි අවශයතාවය සහ පුහුණුවීම් අතරතුර අඩුවන බර ප්රමාණය අනුව ගණනය කර ක්රීඩා ඉසේ ගහෝ පුහුණුවීම් වලට ගපර පසු සහ අතරතුර පානය කිරීමට වගබලාගත යුතුය. ජලය සමගම ගසෝඩියම් වැනි අයන අඩාංගු පාන වර්ග ගැනීමට ද අමතක ගනාකළ යුතුය. ගවළඳ ගපාගලන් මිලදී ගන්නා ක්රීඩා පාන වර්ග වල අඩාංගු සීනි සහ අයන මට්ටම පිළිබඳ අවධ්ානය ගයාමු කිරීම වැදගත්ය. සමහර ක්රීඩා පාන වර්ග ගගදරදීම සාදා ගත හැකි බැවින් ඒ පිළිබඳව ද අවධ්ානය ගයාමු කරමින් ක්රීඩකයන් තම ජලය සහ අයන අවශයතාවය සපුරා ගත යුතුය.
කිරි හා කිරි නිෂ්පාදනවල පපෝෂණමය වටිනාකම ගැන ඔබ දන්නවා ද ? මහාචාර්ය චන්ිමා මධු වික්රමතිලක, වෛද්ය පීඨය, රුහුණ විශ්ෛවිද්යාලය සභාපති , ශ්රී ලංකා පපෝෂණ සංගමය
කිරි නිෂ්පාද්න හා පශු සම්පත් නිෂ්පාද්න පරිපභෝජනපේ ද්ළ අගය විවිධ සාධක මත තීරණය පේ. ජනතාෛපේ ආද්ායම හා ජීෛන තත්ත්ෛය, නාගරීකරණය, සමාජීය හා සංස්කෘතික සාධක සහ නිෂ්පාද්නෛල සාපේක්ෂ මිල ගණන් පම් අතර පේ. ආර්ථික ෛර්ථධනය හා ආද්ායම ඉහළ යාම දියුණු ෛන රටෛල කිරි නිෂ්පාද්න භාවිතය ඉහළ යාමට බලපා ඇත. දියුණු ෛන රටෛල කිරි නිෂ්පාද්නය දියුණු රටෛලට ෛඩා පැහැදිලි ෛැඩිවීමක් මෑතක දී ද්ක්නට ඇත. කිරිෛල මූලික කාර්ථයය ෛනුපේ ක්ීරපායී සතුන්පේ ළද්රු අෛස්ථාෛ/පැටවුන්ට පපෝෂණය ලබාදීම ය. මිනිසා විසින් විවිධ සතුන්පේ කිරි ආහාරයට ගැනීම පිළිබද්ෛ දීර්ථඝ ඉතිහාසයක් ඇත. එය මීට ෛසර 10,000 කට පමණ පපර සතුන් ගෘහ ආශ්රිතෛ ඇති කිරීම නිසා ඇති වූ ප්රතිපලයකි. කිරි ආහාරයට ගැනීපමන් මිනිසාට විවිධ ෛාසි අත්පේ. කිරි ශක්තිය සැපයීමට අමතර ෛ පප්රෝටීන, පම්ද්ය සහ ක්ුද්ර පපෝෂක ලබාදීම ද් සිදු කරනු ලැපේ. කිරි නිෂ්පාද්න එකතු කරගැනීපමන් ආහාර පේපේ විවිධත්ෛය ෛැඩි කර ගත හැකි ය. අස්ි සහ ශරීර ෛර්ථධනය පහාඳ මට්ටමක පෛත්ෛා ගැනීම සහ සමහරක් පබෝපනාෛන පරෝග අෛම කරගැනීමට හැකිවීම ඒ අතර පේ.
කිරි යනු කුමක් ද? කිරි යනු ක්ීරපායීන්ට කුඩා අෛදිපේ දී පපෝෂණය ලබාපද්න ස්ෛාභාවික දියරයකි. කිරි ෛර්ථගෛල සංයුතිය එකිපනකට පෛනස් පේ. කිරිෛල ලැක්පටෝස් ඇත. සෑම කිරි ෛර්ථගයක ම පප්රෝටීන, පම්ද්ය, ලැක්පටෝස්, ඛණිජ සහ විටමින ඇත. නමුත් යකඩ ප්රමාණය අඩු ය. කිරිෛල කැේසියම්, පපාස්පරස් ෛැනි ඛණිජ ද්, ජල ද්රාවී සහ පම්ද් ද්රාවී විටමින ද් , එන්සයිම සහ පෛනත් රසායනික ද්රෛය ද් අන්තර්ථගත පේ. කිරිෛල ඇති පප්රෝටීන ජීර්ථණය කිරීපම් හැකියාෛ ඉහළ මට්ටමක පෛතී.
මව්කකිරිවල ඇති විප ෂ ් ත්වය කුමක් ද ? මේකිරි ළද්රුෛන්ට ලබාපද්න ස්ෛාභාවික ආහාරයයි. මේකිරි අපනකුත් කිරිෛලට සමාන සංයුතියක් සහිත වුෛ ද් එහි සුවිපශ්ී ලක්ෂණ ඇත. කිරිෛල ඇති ලැක්පටෝස් ළද්රුෛාට පහසුපෛන් ජීර්ථණය කළ හැකිය. නමුත් අපනකුත් පබාපහෝ ආහාරෛල ඇති ප්රධාන කාපබෝහයිපේටය පිෂ්ඨය පේ. ළද්රුෛාට පිෂ්ඨය ජීර්ථණය අපහසු පේ. මේකිරි සහ එළකිරිෛල ඇති පප්රෝටීන ප්රමාණය පෛනස් ය. මේකිරිෛල අඩු
පක්සීන් ප්රමාණයක් ඇති නිසා ජීර්ථණය පහසු ය. මන්ද්යත් පක්සීන් ප්රමාණය අඩු වූ විට, ආහාර ජීර්ථණපේ දී සෑපද්න කිරි කැටි මෘදු බවින් යුක්ත ය. පම් නිසා මේකිරිෛල ඇති පප්රෝටීන ඉහළ ගුණාත්මක බෛකින් යුක්ත ය. මේ කිරිෛල අඩංගු පප්රෝටීන හා ඛණිජ ලෛණ ප්රමාණය එළකිරිෛලට සාපේක්ෂ ෛ අඩු බැවින් ළද්රුෛාපේ ෛකුගඩුෛලට පැෛපරන කාර්ථයය භාරය ද් අඩුපේ. තෛ ද් මේකිරිෛල ඇති ප්රතිශක්තිකරණ සාධක ළද්රුෛා ආහාර මාර්ථගය ආශ්රිත පරෝගෛලින් ආරක්ෂා කරයි. කිරිෛල පකාපලස්ටපරෝේ පමන්ම සමහරක් ෛැද්ගත් පම්ද් අම්ල (linoleic acid, docosahexanoic acid ) අන්තර්ථගත ය. පම්ෛා ස්නායු පද්ධතිපේ සහ ඇපසහි ද්ෘෂ්ටි විතානපේ ෛර්ථධනය සද්හා ෛැද්ගත් පේ. එම නිසා මේකිරි මත යැපුණු ළද්රුපෛකුපේ ද්ෘෂ්ටිය සහ ස්නායු පද්ධතිපේ ෛර්ථධනය ඉහළ මට්ටමක පෛතී. මේකිරි මත යැපපන ළද්රුෛන්ට ආසාත්මිකතා ඇතිවීම ඉතා අෛම ය. මන්ද්යත් මේකිරිෛල ආසාත්මිකතා ඇති කිරීම සද්හා බලපාන පප්රෝටීන (β- lactoglobulin ) පනාමැති වීපමනි. පමම පප්රෝටීන එළකිරිෛල ඇති අතර, එම නිසා පිටි කිරි මත යැපුණු ද්රුෛන්ට ආසත්මිකතා ඇති වීපම් හැකියාෛ ෛැඩි ය. ඉහත සද්හන් පපෝෂණමය ප්රතිලාභෛලට අමතර ෛ, මෛ කිරි දීම මෛ සහ ද්රුෛා අතර කායික සහ මානසික සම්බන්ධතාෛයක් පගාඩ නැගීමට ඉෛහේ පේ. මේකිරි ද්රුෛාට දීපම් දී විපශ්ෂ සූද්ානම් කිරීමක් අෛශය පනාමැති නිසා අපවිත්ර වීපම් හැකියාෛ අඩු අතර, ද්රුෛාට ආහාර ජීර්ථණ පද්ධතිය ආශ්රිත පරෝග සෑදීපම් අෛද්ානම අඩු ය. තෛ ද් එය ආර්ථික ෛශපයන් ලාභද්ායී පපෝෂණ ප්රභෛයකි. මීට අමතර ෛ මේකිරි දීම මගින් මෛට විවිධ ෛාසි අත්පේ. මේ කිරි දුන් මෛකට පියයුරු පිළිකා සහ තෛත් පබෝ පනාෛන පරෝග (දියෛැඩියාෛ, අධි රුධිර පීඩනය) ඇතිවීපම් අෛද්ානම අඩු ය. මුේ ම මේකිරි '' පකාපේස්රුම් '' පලස හඳුන්ෛන අතර එය ඝනකමින් ෛැඩි ලා කහ පැහැති දියරයකි. එය පප්රෝටීන, සුදු රුධිර වසල, ප්රතිපද්හ සහ විටමින් Aෛලින් පපාපහාසත් ය. එම නිසා පකාපේස්රුම් ඉෛත පනාද්මා ද්රුෛාට දිය යුතු අතර එමගින් ද්රුෛා පලඩ පරෝගෛලින් ආරක්ෂා කරයි. එළකිරිෛල මේ කිරිෛලට ෛඩා පම්ද්ය අඩංගු අතර ඒෛායින් පබාපහෝමයක් සන්තෘේත පම්ද්ය පේ. මේකිරිෛල අඩංගු පප්රෝටීන ප්රමාණය එළකිරිෛලට ෛඩා අඩු වුෛ ද් ඒෛා ඉහළ ජීර්ථණ අගයක් සහිත ය. මේකිරිෛල ෛැඩි ලැක්පටෝස් ප්රමාණයක් ඇති අතර පම්ද් ප්රමාණය එළකිරිෛලට ෛඩා අඩු වුෛ ද් සමාන ශක්ති ප්රමාණයක් අන්තර්ථගත ය. සාමානයපයන් මේකිරිෛල විටමින් D ප්රමාණය අඩු නමුත්, එළකිරිෛලට ෛඩා ෛැඩි ය. මේකිරිෛල යකඩ ප්රමාණය මාස තුනක් පමණ ෛන විට අඩුපේ. මේකිරිෛල ඇති යකඩ ප්රමාණය අඩු නමුත්, එළ කිරිෛලට ෛඩා ෛැඩි ය. මේකිරිෛල ඇති යකඩ අෛපශෝෂණය කිරීපම් හැකියාෛ ෛැඩි ය. ළද්රුෛාට එළකිරි දුන්පහාත් ආන්ික රුධිර ගැලීම් සිදුවිය හැකි බෛ පසායාපගන ඇත. එබැවින් ෛයස අවුරුද්ද්කට ෛඩා අඩු ළද්රුෛකුට එළකිරි දීපමන් යකඩ ශරීරපයන් ඉෛත්වීමක් සිදු විය හැකි ය. එමනිසා එළකිරි දීපමන් ළද්රුපෛකු පහසුපෛන් රක්තහීනතාෛයකට භාජනය වීපම් අෛද්ානමක් ඇත. තෛ ද් එළකිරිෛල ඇති අධික කැේසියම් මගින් ආහාරෛල අඩංගු යකඩ අෛපශෝෂණය අඩු විය හැකි ය. එබැවින් ළද්රුෛාට මාස හයක් යන පතක් ම මේකිරි පමණක් ලබා පද්න පලස නිර්ථපද්ශ කර ඇත. පලෝක පසෞඛය සංවිධානපේ (World Health Organization) නිර්ථපද්ශයට අනුෛ එළකිරි(raw cow milk) මාස පද්ාළහට
අඩු ද්රුෛන්ට දීමට සුදුසු පනා ෛන අතර සමහර කිරි ආශ්රිත නිෂ්පාද්න පයෝගට් මාස හයට ෛඩා ෛැඩි ළද්රුෛන්ට දීමට අනුමත කර ඇත.
අප පරිප ෝජනයට ගන්නා කිරි වර්ග පමානවා ද? ළද්රු අෛධිපේදී මුලින් ම පරිපභෝජනයට ගනු ලබන්පන් මේකිරි ය. මේකිරි පමණක් ළද්රුෛාට සම්පුර්ථණ ආහාරයක් ෛනුපේ මාස හය ද්ක්ෛා පමණි. මිනිසා විසින් සත්ත්ෛ කිරි (raw animal milk ) සහ ඒෛා ආශ්රිත නිෂ්පාද්න භාවිතය දිගු කලක සිට කරයි. එළකිරි, එළු කිරි සහ මී කිරි ශ්රී ලංකාපේ සුලබ ෛ ම භාවිත ෛන කිරි ෛර්ථග පේ. පලෝකපේ පෛනත් රටෛල පෛනත් සතුන්පේ කිරි ද් (ඔටු කිරි, බැටළු කිරි ) භාවිත කරයි. ඒෛා අතරින් සුලබ ෛ ම භාවිත ෛන්පන් එළකිරි ය. කිරිෛල අඩංගු ප්රධාන සංඝටකය ජලය පේ. ප්රධාන කාපබෝහයිඩ්පර්ථට් ෛර්ථගය ලැක්පටෝස් ය. කිරි ෛර්ථග අනුෛ ඒෛාපේ සංයුතීන් පෛනස් පේ. එළකිරිෛල ෛැඩි පප්රෝටීන සහ ඛනිජ ලෛණ ප්රමාණයක් අන්තර්ථගත ෛන අතර කැේසියම් සහ පපාස්පරස් ඉන් ප්රධාන පේ. පමයට පහ්තුෛ ෛන්පන් ෛසු පැටෛකුපේ ෛර්ථධන පේගය ළද්රුපෛකුපේ ෛර්ථධන පේගයට ෛඩා ෛැඩි බැවිනි. එළකිරිෛල ඇති පප්රෝටීනෛල ලයිසීන් ඇතුළු අපනකුත් සියලු අතයෛශය ඇමයිපනෝ අම්ල අන්තර්ථගත ය. මී කිරිෛල එළකිරිෛලට ෛඩා පම්ද්ය අඩංගු ෛන අතර එය පද්ගුණයක් පමණ ය. එමනිසා මී කිරිෛල ශක්ති ඝනත්ෛය ඉහළ ය. පමය ආහාර නිෂ්පාද්නය සඳහා ෛැද්ගත් පේ. බටර්ථ කිපලෝග්රෑමයක් නිෂ්පාද්නය සඳහා එළකිරි 14 kg අෛශය අතර මී කිරි අෛශය ෛන්පන් 10 kg ක් පමණ ය. මී කිරිෛලින් සාද්න මුද්ෛපු කිරි ඝනකමින් ෛැඩිවීමට පමම ඉහළ පම්ද් ප්රමාණය පහ්තු පේ. එළු කිරිෛල සංයුතිය ද්ළ ෛශපයන් එළකිරිෛල සංයුතියට සමාන පේ (ෛගු අංක -1). එළු කිරිෛල අඩංගු පකටි සහ මධයම ප්රමාණපේ කාබන් ද්ාම සහිත පම්ද් අම්ල ප්රමාණය ඉහළ ය. පමම පම්ද් අම්ල පරිෛෘත්තිපේ දී පහසුපෛන් ශක්තිය ලබාපද්. එම නිසා මන්ද්පපෝෂණපයන්, පම්ද් ජීරණය සහ අෛපශෝෂණය සම්බන්ධ පරෝගෛලින් පපපළන අයට සහ ඉතා ෛයස්ගත පුද්ගලයන්ට එළු කිරි පපෝෂණමය ෛශපයන් ෛැද්ගත් පේ. සෑම කිරි ෛර්ථගයක ම පම්ද්ය, පප්රෝටීන, ලැක්පටෝස් , ඛණිජ ලෛණ හා විටමින ෛර්ථග ද් අඩංගු පේ. කිරි ශරීරපේ කැේසියම් , මැේනීසියම් , පසලිනයම්, රිපබාෆ්පේවින් , විටමින් B 12 සහ පැන්ටපතානික් අම්ල ප්රමාණය පෛත්ෛා ගැනීමට උපකාරී පේ. නමුත් සෑම කිරි ෛර්ථගයක ම පාපහ් යකඩ , පෆෝපේට් සහ විටමින් D ඇත්පත් අඩු ප්රමාණෛලිනි. කිරිෛල සංයුතිය සහ එහි පපෝෂණීය ෛටිනාකම කිරි නිෂ්පාද්නය අනුෛ පෛනස් විය හැකිය.
වගු අංක 1. විවිධ කිරි වර්ගවල අන්තර්ගත මූලික පපෝෂය පදාර්ථ සංයුතිය (100 g/100 mLof milk) සංඝටක
මේකිරි
එළකිරි
මී කිරි
එළු කිරි
මධයනයය
මධයනයය
මධයනයය
මධයනයය
70
62
99
66
ජලය (g )
87.0
87.2
82.8
87.0
මුළු පප්රෝටීන (g)
1.2
3.5
4.0
3.5
මුළු පම්ද් (g )
3.4
3.7
8.0
4.3
ලැක්පටෝස් (g)
7.4
4.9
5.5
4.3
ඛනිජ (g)
0.2
0.7
0.8
0.8
යකඩ (mg)
0.5
0.1
0.2
0.1
විටමින් A (µg)
57
45
60
36
රයිපබෝෆ්පලවින්(mg)
0.04
0.20
0.11
0.13
නියැසින් (mg)
0.18
0.13
0.17
0.24
පැන්පටාපතානික් අම්ල (mg)
0.23
0.43
0.15
0.30
-
0.04
0.33
0.05
පෆෝපේට්(µg)
0.5
8.5
0.6
1.0
බපයෝටින් (µg)
-
2.0
13.0
2.5
විටමින් B 12 (µg)
0.05
0.51
0.40
0.07
විටමින් C (mg)
5.0
1.0
2.5
1.1
විටමින් D (µg)
0.1
0.2
-
0.1
ශක්තිය ( kcal)
විටමින් B6 (mg)
කිරි හා කිරි ආශ්රිත නිෂ්පාදන ආහාර පිරමිඩය තුළ ඇතුළත් කර ඇත්පත් ඇයි ? කිරි ආහාර පිරමිඩය තුළට ඇතුළත් කිරීම මගින් අපපේ කෑම පේපලහි කැේසියම් ප්රමාණෛත් ෛ අඩංගු කර
ගැනීමට මග පපන්ෛා ඇත. කිරි පානය ප්රිය පනා කරන පුද්ගලයන්ට පෛනත් ආහාර මගින්
කැේසියම් ලබා ගත හැක (ප ාක්ලට්, පයෝගට් , චීස් සහ අයිස් ක්රීම්) (රූපය1, 2).
රූපය1. කිරි හා කිරි ආශ්රිත නිෂ්පාද්න රූපය 2. ආහාර පිරමිඩය
ිනකට ගත යුතු කිරි ප්රමාණය පකාපමණ ද ? කිරි පකෝේපයක් = 200 මිලි ලීටර පයෝගට් පහෝ මුද්ෛපු කිරි = 100 මිලි ලීටර ඉහත සඳහන් ආහාර ෛලින් 1 පහෝ 2 දිනකට ලබා ගැනීම ෛැඩිහිටියකුට සුදුසු පේ. ද්රුෛන්, පයෝවින් විපේ පසුෛන්නන්, ගැබිණි මේෛරුන් සහ කිරිපද්න අෛම ෛශපයන් දිනකට කිරි ආහාර 2ක් ගත යුතුය පයෝගට් හා මුද්ෛපු කිරි ෛල ඇති කැේසියම් අෛපශෝෂණය පහාදින් සිදුපේ. පයෝගට් පහෝ මුද්ෛපු කිරි නිෂ්පාද්නපේදී හිතකර බැක්ටීරියා (probiotics) එකතු කරන බැවින් ආහාර ජීර්ථණ පද්ධතිපේ නිසි ක්රියාකාරිත්ෛයට උද්ේ.
මිනිස් පපෝෂණය සදහා කිරිවල ඇති වැදගත්කම කුමක් ද් ? අලුත උපන් බිළිපද්කුපේ පපෝෂණ ප්රභෛය මේකිරි පේ. මේකිරි මාස හයක් යනපතක් ළද්රුෛන්ට පුර්ථණ පපෝෂණය ලබාපද්. මාස හපයන් පසු ළද්රුෛාට අමතර ආහාර හඳුන්ෛා පද්. මේකිරි අවුරුදු පද්කක් ද්ක්ෛා පහෝ ඊට ෛැඩි කාලයක් ද්රුෛාට ලබා දිය යුතු ය. ෛයස අවුරුදු පද්කට අඩු ද්රුෛන්ට පම්ද් රහිත කිරි පහෝ අඩු පම්ද්ය සහිත කිරි දීම සුදුසු පනාපේ. මන්ද්යත් එය ද්රුෛාපේ ස්නායු වසල ෛර්ථධනයට අහිතකර පලස බලපෑ හැකි බැවිනි. කිරිෛල ඇති පම්ද් හා පම්ද් අම්ල ශක්තිය සපයනෛා පමන් ම පම්ද් ද්රාවී විටමින අෛපශෝෂණයට ද් ෛැද්ගත් පේ. කිරිෛලින් ලබා පද්න ශක්ති ප්රමාණය ද්ළ ෛශපයන් අඩක් පමණ ම ලබා පද්නුපේ එහි අඩංගු පම්ද්ය මගිනි. එබැවින් මස්, මාළු අඩු ආහාර පේලකට පම්ද්ය ලබා පද්න ෛැද්ගත් ප්රභෛයක් පලස කිරි හැදින්විය හැකිය. පම්ද්පේ අඩංගු ශක්ති ප්රමාණය ඉහළ ය (9 kcal /g). පම්ද් ද්රාවී විටමින අෛපශෝෂණය සද්හා මාධය පලස පම්ද්ය ක්රියා කරයි. පමම විටමින සහ පම්ද් අම්ල ද්රුෛන්පේ පමාළපේ ෛර්ථධනය සඳහා ඉතා ෛැද්ගත් ය.
කිරිෛල ගුණාත්මක බවින් ඉහළ අතයෛශය ඇමයිපනෝ අම්ල සහිත පප්රෝටීන අඩංගු පේ. සමහර කිරි පප්රෝටීන මගින් ආසාත්මිකතා ඇතිවිය හැකි ය. කිරි සහ කිරි නිෂ්පාද්න මගින් ආහාරයට කැේසියම් එකතු කරයි. මීට අමතර ෛ පලා ෛර්ථග, එළෛළු, කුඩා මාළු (හාේමැස්සන්) සහ අල ෛර්ථග අපනකුත් කැේසියම් ප්රභෛ පේ. කැේසියම් සහ පපාස්පරස් අස්ි සහ ද්ත්ෛල නිසි ෛර්ථධනය සද්හා අතයෛශය ය. කිරිෛල පම් ඛණිජ පද්ෛර්ථගය ම බහුල ය. කිරිෛල ඇති කැේසියම් අපනක් ආහාරෛල ඇති කැේසියම්ෛලට ෛඩා පහසුපෛන් ශරීරයට උරාගනී. සම්පුර්ථණ පයාද්ය සහිත කිරිෛල සහ පයාද්ය රහිත කිරිෛල අඩංගු ෛනුපේ සමාන කැේසියම් ප්රමාණයකි.
දරුවන්පේ වර්ධනය සදහා කිරි හා කිරි ආහාර වැදගත්වන්පන් පකපස් ද? මුේ ළමා විපේ දී (පළමු ෛසර පද්ක-තුන ඇතුළත) පහාද් පපෝෂණයක් හා පසෞඛය මට්ටමක් පෛත්ෛාපගන යාම ද්රුෛාපේ මානසික සහ කායික ෛර්ථධනය සද්හා අතයෛශය ය. පමම කාලය තුළ ද්රුෛාපේ ෛර්ථධනය අඩාලවීම, මන්ද්පපෝෂණය, කෘෂ බෛ පහෝ මිටි බෛ (wasting or stunting) ඇතිවීපම් අෛද්ානම ෛැඩි ය. ද්රුෛා මන්ද්පපෝෂණයට ලක්වීම, ද්රුෛාට පබෝෛන පරෝග සෑදීපම් අෛද්ානම ෛැඩි කරයි. තෛ ද් ෛර්ථධනය අඩාලවීම පසුකාලීන ෛ ෛැඩිහිටිපයකු වු විට පබෝ පනා ෛන පරෝග ඇතිවීපම් අෛද්ානම ද් ෛැඩි කරයි. කිරිෛල අඩංගු කැේසියම් පමන්ම විවිධ ෛර්ථධක (insulin like growth factor 1) අස්ි ෛර්ථධනය සඳහා ෛැද්ගත් පේ. පමම ෛර්ථධක අස්ිෛල නෛ පප්රෝටීන සෑදීම සහ අස්ි දිගින් ෛැඩි කිරීම සඳහා ද් බලපායි.
අස්ි පසෞඛ්ය හා කිරි ආහාර අතර ඇති සම්බන්ධතාවය කුමක් ද ? ආහාරෛල අඩංගු පපෝෂය පද්ාර්ථථෛලින් අස්ි සැදීම සද්හා ප්රධාන ෛශපයන් අෛශය ෛනුපේ කැේසියම් , පපාස්පරස් , මැේනීසියම් යන ඛණිජ සහ විටමින් Dය. මීට අමතර ෛ පපාටෑසියම් , සින්ක් , විටමින් A,C,K සහ පප්රෝටීන පමන් ම ශක්තිය ද් අෛශය පේ. කිරි සහ කිරි ආහාර පහාඳ කැේසියම් සහ පපාස්පරස් සපයන ප්රභෛය පේ. ශරීරපේ පෛතින කැේසියම් සමතුලිතතාෛය අස්ි ෛර්ථධනය සද්හා බලපායි. කැේසියම් සමතුලිතතාෛය ආහාර මගින් ගන්නා කැේසියම් ප්රමාණය, අෛපශෝෂණය සහ බහිස්රාෛය මත රඳා පෛතී. අස්ි හානි ෛැළක්වීම සද්හා ආහාර මගින් ගතයුතු කැේසියම් ප්රමාණය ඉහළ මට්ටමක පෛතී. මන්ද්යත් ශරීරපේ සිදුෛන අනිෛාර්ථයය කැේසියම් බැහැරවීම (obligatory losses) ප්රතිස්ථාපනය කිරීම අතයෛශය ෛන බැවිනි. ආහාරයට ගන්නා කැේසියම්ෛලින් අෛපශෝෂණය කරනුපේ 20%-30% අතර ප්රමාණයකි. නමුත් කැේසියම් අෛපශෝෂණය ෛයස අනුෛ පෛනස් පේ. ළද්රුෛන් කැේසියම් ෛැඩි ප්රතිශතයක් අෛපශෝෂණය කරයි.. අෛපශෝෂණය කරගන්නා කැේසියම් ප්රමාණය විවිධ කරුණු මත රඳා පෛතී. ආහාරපේ පෛතින කැේසියම් ප්රමාණය, එය ආහාරපේ පෛතින ආකාරය, එහි ද්රෛයතාෛය සහ අෛපශෝෂණයට බලපෑ හැකි සාධක ආහාරපේ තිබීම, ශරීරයට උරා ගන්නා කැේසියම් ප්රමාණය තීරණය කරයි. ආහාරපේ ඇති කැේසියම් , පපාස්පේට් සමග බැඳි ජලපේ දිය පනා ෛන සංපයෝග පලස පෛතින විට ඒෛාපේ අෛපශෝෂණය අඩු පේ. ආහාරපේ තන්තු ප්රමාණය අධික වූ විට එහි
අඩංගු පයිපට්ට්ස් (phytates) මගින් කැේසියම් අෛපශෝෂණය අඩු කරයි. තෛද් ඔක්සපේට් මගින් කැේසියම් අෛපශෝෂණය අඩු විය හැකිය. ඔස්ටිපයෝපපාපරෝසිස් (osteoporosis) සහ රිපකට්සියාෛ(rickets) ෛැනි පරෝග තත්ත්ෛ කැේසියම් සහ විටමින් D ඌනතාෛය නිසා ඇතිෛන පරෝග තත්ත්ෛ පේ. ඔස්ටිපයෝපපාපරෝසිස් ඇති ෛනුපේ ෛැඩිහිටියන්පේ අස්ි පටක තුනී වීම සහ ඒෛාපේ ඝනත්ෛය අඩු වීම නිසා ය. පමහිදී අස්ි භේන වීපම් අෛද්ානම ෛැඩි ය. පමම පරෝගය සෑදීම, ආහාර සහ ශරීර පහෝපමෝන ක්රියාකාරිත්ෛය මත ද් රඳා පෛතී. ඔසේ වීම නැෛතුන කාන්තාෛන්පේ පමය ඇතිවිය හැකි ය. තෛ ද් ආහාරපේ අඩංගු පපෝෂය පද්ාර්ථථ (කැේසියම් , පපාස්පරස් , මැේනීසියම් , විටමින් D) අඩු වූ විට පමය සෑදිය හැකිය. කිරි සහ කිරි ආහාරෛලින් පපාපහාසත් ආහාර පේලක් ගැනීම මගින් ළමා විපේ සිට ජීවිත කාලය පුරාෛට ම ශක්තිමත් අස්ි පෛත්ෛාගැනීමට ද් හැකි ෛන අතර සහ පසුකාලීන ෛ අස්ි භේන සහ ඔස්ටිපයෝපපාපරෝසිස් (රූපය 3) ෛළක්ෛාගැනීමට හැකි පේ.
නිපරෝගී අස්ිය
ඔස්ටිපයෝපපාපරෝසිස් සහිත අස්ිය
රූපය 3. ඔස්ටිපයෝපපාපරෝසිස්ෛල දී අස්ිෛල පෛනස් වීම් රිපකට්සියාෛ ඇති ෛනුපේ ළමා කාලපේ දී ය. ළමා කාලපේ දී ද්රුෛාපේ අස්ි ෛර්ථධනය පේගපයන් සිදුපේ. පයෝවින් විපේ පසුෛන අයපේ සහ ද්රුෛන්පේ ආහාරපේ අඩංගු කැේසියම් සහ විටමින D අඩු වූ විට, දිගු අස්ිෛල ෛර්ථධක පකාටස්ෛල අස්ි භෛනය වීම අඩාල පේ. රිපකට්සියාෛ නිසා අස්ි ෛර්ථධනය අඩාල වී අස්ි පද්ධතිපේ විකෘතිතා (කකුේ බකේ වීම) ඇති විය හැකිය (රූපය 4).
කිරි සහ පවනත් පරෝග අතර ඇති පවනත් සම්බන්ධතාවයන් පමානව ද ? අධික තරබාරුෛ (obesity) සහ පේෛල පකාපලස්පටපරෝේ ෛැඩි වීම (hypercholesterolaemia) ෛැනි පරෝග තත්ත්ෛෛලින් පපපළන ෛැඩිහිටියන්ට සම්පුර්ථණ පයාද්ය සහිත කිරි සුදුසු පනා ෛන අතර පම්ද් රහිත කිරි සුදුසු පේ. මන්ද්යත් එහි අන්තර්ථගත පම්ද් ප්රමාණය මගින් පමම පරෝග තත්ත්ෛ ෛැඩි කළ හැකි බැවින් ය. නමුත් කිරි සහ කිරි ආහාර සුදුසු ප්රමාණෛලින් පරිපභෝජනය කිරීපමන් සමහර පබෝ පනා ෛන පරෝග (ඔස්ටිපයෝපපාපරෝසිස්, මහා අන්ත්රපේ පිළිකා සහ පුරස්ි ග්රන්ිපේ පිළිකා) අඩු කිරීපම් හැකියාෛ ඇති බෛ පසායාපගන ඇත. පම්ද්ය රහිත පහෝ අඩු පම්ද්ය සහිත කිරි (non-fat/low-fat milk) ද්රුෛන් සඳහා (ස්ුලතාෛය පනාමැති නම්) සුදුසු පනාපේ. මන්ද්යත් ඒෛාපේ අඩංගු පම්ද්ය ප්රමාණය අඩු බැවින් සපයන ශක්ති ප්රමාණය අඩු ය. තෛ ද් ඒෛාපයහි අඩංගු අතයෛශය පම්ද් ද්රාවී විටමින ප්රමාණය අඩු ය.
ලැක්පටෝස් ඉන්පටෝලරන්ස් (lactose intolerance) යනු කුමක් ද ? ලැක්පටෝස් ආහාර මාර්ථගපේ දී ලැක්පට්ස් එන්සයිමය මගින් ේලුපකෝස් (glucose) හා ගැලැක්පටෝස් (galactose) බෛට පත්කිරීපමන් පසුෛ අෛපශෝෂණය කරයි. ලැක්පට්ස් එන්සයිමය අඩුවීම පහ්තුපෛන් ලැක්පටෝස් ජීරණය කිරීමට අපහසු ෛන නිසා පමම පරෝග තත්ත්ෛය ඇති පේ. පමෛැනි පරෝගිපයක් ලැක්පටෝස් සහිත ආහාර ගත් විට, කිරි විශාල ප්රමාණයක් බීපමන්(500 මිලි ලීටර පහෝ ෛැඩි) බඩ පිපුම, බපඩ් අපහසුතාෛය, බඩ බුරුපලන් යාම සහ නිතර ෛාතය පිටවීම ෛැනි අපහසුතා ඇති පේ. ෛර්ථතමානපේදී පම් සඳහා විවිධ සාර්ථථක විසඳුම් පසායාපගන ඇත. කිරිෛල අඩංගු ලැක්පටෝස් ප්රමාණය විච්පේද්නය කිරීම මගින් ලැක්පටෝස් රහිත (lactose-free) පහෝ ලැක්පටෝස් අඩු (lactose-reduced) කිරි නිපද්ෛා ඇත. පයෝගට් ෛැනි පැසෛන ලද් (fermented) කිරි නිෂ්පාද්න ලැක්පටෝස් අඩු කිරි නිෂ්පාද්න සද්හා උද්ාහරණ පේ. කිරි පැසවීපම්දී ලැක්පටෝස්, ලැක්ටික් අම්ලය බෛට පත්වීම සිදුපේ. තෛද් ලැක්පට්ස් එන්සයිමය පපති පලස පෛළද්පපාපළ් ඇති අතර කිරිෛල ලැක්පටෝස් විච්පේද්නය සද්හා එකතු කරගත හැකිය. චීස්ෛල අඩංගු ලැක්පටෝස් ප්රමාණය අෛම ය. එමනිසා පමම පරෝගී තත්ත්ෛය ඇති පුද්ගලපයකුට වුෛ ද් අපහසුතාෛයකින් පතාර ෛ කිරි සහ කිරි ආහාර පරිපභෝජනය කළ හැකි වී ඇත. ලැක්පට්ස් එන්සයිමය හිඟතාෛපයන් පපපළන සෑම පකපනකු ම ලැක්පටෝස් ඉන්පටෝලරන්ස් පරෝග ලක්ෂණ පනා පපන්ෛයි. තෛ ද් පබාපහාමයක් පමෛැනි පරෝගීන්ට දිනකට කිරි වීදුරු 1-2 අතර ප්රමාණයක් අපහසුෛකින් පතාර ෛ පරිපභෝජනය කළ හැකිය. ෛරකට කිරි කුඩා ප්රමාණ ෛලින් ගැනීම මගින් පම් (50 මිලි ලීටර) පාලනය කරගත හැකිය. රධාන ආහාර පේලකට පසු කිරි, මුද්ෛපු කිරි පහෝ පයෝගට් භාවිත කිරීපමන් පරෝග ලක්ෂණ අෛම කර ගත හැකි පේ.
කිරි ආසාත්මිකතාවය (milk protein allergy) යනු කුමක් ද? එළකිරිෛල ඇති සමහර පප්රෝටීන(lactalbumin lactoferrin ) නිසා පමම කිරි ආසාත්මිකතාෛය ඇති පේ. කිරි පප්රෝටීනෛල ආසාත්මිකතාෛය තාපය මගින් අක්රිය පනාවී පෛතී. පරෝග ලක්ෂණ පපන්නුම් කිරීම පැය 1-2 ක් තුළ පහෝ ප්රමාද් වී ඇතිවිය හැකිය. පම් පරෝග ලක්ෂණ සපමහි, ශ්ෛසන පද්ධතිය පහෝ ආහාර මාර්ථගය ආශ්රිත ෛ ඇතිවිය හැකිය. සපමහි පළු ඇතිවීම , ශ්ෛසන අපහසුතා සහ බඩ බුරුපලන් යාම සහ බපඩ් කැක්කුම ෛැනි පරෝග ලක්ෂණ පම් අතර පේ. ඉතා උග්ර ආසාත්මිකතාෛල දී ඉතා කලාතුරකින් කම්පන තත්ත්ෛය පෛා ඇතිවිය හැකි ය(anaphylaxis shock).
නිපරෝගිව ඉන්න හරි පවලාවට, හරි ප්රමාපණට කෑම කන්න ශානක තිලකරත්න, රජපේ ලියාපදිංචි පපෝෂණපේදි, RN (SLMC 141)
“ජිම් එකට යන්න පෛලාෛ හරි” “ප්රෛෘත්ති පටන් ගන්න පෛලාෛ හරි” “එයා පෛලාෛකට ෛැඩක් කරන්පන නැහැ” පම් විදියට ඔබපේ ජිවිතපේ හැම පද්යක්ම පෛලාෛ එක්ක බැඳිලා තිපයනෛා. සමහර විටක ඔබපේ අෛශයතා සපුරා ගන්න ද්ෛපස් කාලය ප්රමාණෛත් පනාෛන අෛස්ථාත් ඇති. නමුත් සමහර පද්ෛේ නිසි පෛලාෛට කරන්න බැරි උපනාත් ජිවිත කාලපේම ඒ ගැන සිතමින් පසු තැපෛන්න පෛන අෛස්ථාත් ඕනෑම තරම් ඔබ අත් විඳලා ඇති. නියමිත පෛලාෛට පනාකපලාත් පසුතැපෛන්න පෛන පද්ෛේ අතරින් එක් පද්යක් තමයි හරි පෛලාෛට ඔපේ ආහාරපේේ ලබා පනාගැනීම. එපලස කියන්පන ආහාර ගත යුතු නිෛැරදි පේලාෛන් හි ආහාර ලබා පනාපගන ප්රමාද් වීම ෛපේම, නිරතුරුෛ අපේලාෛන් හි ආහාර ගැනීමත් ඔබ පරෝගියකු බෛට පත් වීමට ප්රධාන පහ්තුෛක් පෛන නිසාපෛන්.
ඔබ ආහාර ගත යුතු පවලාව උදැසන ආහාරය උද්ැසන ආහාරය ද්ෛපස් ෛැද්ගත්ම ආහාර පේල විදියට හඳුන්ෛන්නත් පුළුෛන්. පමම ආහාර පේල මගහැරීම කිසිම විටක සිදු පනාකල යුතු පද්යක්. නිෛැරදි පේලාෛට සහ නිෛැරදි ප්රමාණපයන් ඔබ ගන්නා උද්ැසන ආහාර පේල ද්ෛස පුරා කුසගින්න සහ ආහාර ගිජු කම (Food Craving) පාලනයට උපකාරී පෛනෛා. උපද් නැගිටලා පැය 2 ක් ඇතුලත උපද් ආහාරය ලබා ගැනීම, ඔබට නිපරෝගිෛ සහ ප්රකෘතිමත්ෛ සිටීමට ෛැද්ගත් පෛනෛා. ඔබ උපද් නැගිටීපමන් පසු විනාඩි 30 ක ඇතුලත උපද් ආහාරය ලබා ගන්නෛානම්, එය ඉතාමත්ම සුදුසුයි. එමගින් ඔපේ පරිෛෘත්තිය ක්රියා නිසි පරිදි පෛත්ෛා ගන්නට පගාඩක් උපකාරී පෛනෛා. උද්ැසන 10.00 න් පස්පස් උපද් ආහාරය ගන්නෛනම්, ඔබ පරෝගිපයකු පෛන්න ළඟයි කියල මතක තියා ගන්න.
නමුත් විපශ්ෂ පරෝග තත්ත්ෛයන්හි දී අෛශයතාෛය අනුෛ සමහර පෛලාෛට ඔපේ පපෝෂණපේදියා විසින් පමම පේලාෛන් පෛනස් කරනෛා. ඒ ෛපේම පම් විදියට නිසි පෛලාෛට උපද් ආහාරය ගන්නෛා ෛපේම එය සමබල පපෝෂණීය ආහාර පේලක් වීමටත් ෛග බලා ගන්න.
ිවා ආහාරය දිෛා ආහාරය ගැනීමට සුදුසුම පෛලාෛ ෛන්පන් 12.30 ත් 1.30 ත් අතරය. කිසිම විටක දිෛා ආහාරය ගැනීම පස්ෛරු 4.00 ෛන පතක් පමා කරන්න එපා. ඔපේ උද්ැසන ආහාර පේල සහ ද්ෛේ ආහාර පේල අතර පරතරය පැය 4 ක් කිරීමට ෛග බලා ගන්න. පමහිදී ද් සමබල පපෝෂණීය ආහාර පේලක් පමණක් ලබා ගැනීමට ෛග බලා ගන්න. රාත්රී ආහාරය ඔබ පබාපහෝ විට රාත්රී ආහාර පේල ගන්පන රාත්රී 8 ට 9 ට ෛපේ පන්ද්. ඔබ කේපනා කරල බලන්න රාත්රී ප්රෛෘත්ති විකාශය පහෝ පෛනත් නාටයක් නරඹන ගමන් ඔබ ආහාර පේල ගන්නෛා. පමය අපේ රපට් පගාඩක් පද්පනක් පරෝගීන් බෛට පත් කරන පුරුද්ද්ක්. ඔබ රාත්රී ආහාරය පම් පෛලාෛට ගත්තට පසු රාත්රී 10 ට පමණ නින්ද්ට යනෛා. ඒ නිසාපෛන් පබාපහාමයක් පිරිස් පම් ෛන විට විවිධ පබෝ පනාෛන පරෝගයන් හා තරබාරු කමට විසින් ගිල ගත් පගාදුරක් පෛලා. ඔබ රාත්රී ආහාරය ගත් පසු පැය 2 ½ ක් 3 ක් ගත ෛන තුරු නින්ද්ට යන්න එපා. කිසිම විටක රාත්රී 10 න් පසු රාත්රී ආහාර පේල ගන්න එපා. රාත්රී ආහාර පේල ද් සමබල පපෝෂණීය ආහාර පේලක් වීම ෛැද්ගත් පෛනෛා. නමුත් රාත්රී ආහාර පේල ප්රමාණපයන් කුඩා වීම ෛැද්ගත් පෛනෛා. ඒ නිසා පම් විදියට නිෛැරදි පෛලාෛට නිෛැරදි ප්රමාණපයන් පපෝෂණීය රාත්රී ආහාර පේලක් ගැනීම අනිෛාර්ථය පෛනෛා.
ආහාර ගත යුතු ප්රමාණයන් ආහාර ගත යුතු ප්රමාණයන් පුද්ගලයාපගන් පුද්ගලයාට පෛනස් පෛනෛා. නමුත් ඔබ ලබා ගන්නා ආහාර ප්රමාණය පපෝෂණීය සහ සමබල ආහාර පේලක් මගින් ලබා ගත යුතුයි. සමබල ආහාර පේලක කාපබෝහයිපේට්, පප්රෝටීන්, පම්ද්ය, විටමින් සහ ඛණිජලෛණ අනිෛාර්ථපයන් අඩංගු විය යුතුයි. ඔබ ලබා ගත යුතු ආහාර ප්රමාණය උස, බර, ෛයස, ස්ත්රී, පුරුෂ භාෛය, ශාරීරික ක්රියාකාරිත්ෛය සහ පරෝගී තත්ෛයන් අනුෛ පෛනස් පෛනෛා. නමුත් ඔබට ද්ල අද්හසක් ගැනීම සඳහා කෑම පිඟාන පකාටස් හතරකට පබද්ා එම ප්රමාණපයන් ¼ ක් බත් පහෝ පෛනත් පිෂ්ඨය අඩංගු ආහාරයක් පබද්ා ගන්න. එහිදී සැම විටම එම බත් නිවුඩු සහිත සහේ ෛලින් පිසගත් බතක් වීම ඔපේ පසෞඛයයට හිතකරය. ඔපේ පිඟාපන් ¼ ක සද්හා මස්, මාළු, බිත්තර සහ අපනකුත් පප්රෝටීන ප්රභෛ ෛන කඩල, කේපි එක් කර ගන්න. ඔබපේ පිඟාපන් ඉතිරි ½ ක ප්රමාණය
සද්හා එළෛලු සහ පලා ෛර්ථග එක් කර ගන්න. එළෛලු හා පලතුරු එක් කර ගැනීපම්දී විවිධ ෛර්ථණ ෛලින් යුතු ඒෛා එකතු කර ගන්න. ඔබපේ ආහාර පේල සඳහා පලතුරු එකතු කරගැනීමත් ඉතා ෛැද්ගත්. සරලෛ කියනෛනම් ඔපේ කෑම පිඟාන විවිධ ෛර්ථණෛලින් පිඟානක් විය යුතුයි. ඔබපේ ආහාරයට කිරි සහ කිරි ආශ්රිත නිෂ්පාද්න දිනපතා ආහාරයට ගන්න. හිතකර පම්ද් අඩංගු මාළු, කජු, රට කජු, අලිගැට පේර ඔපේ ආහාරයට එක් කර ගන්න. පතේ, සිනි, සහ ලුණු බහුල ආහාර භාවිතය සිමා කරන්න. ඉහත කරුණු විපශ්ෂ පරෝග තත්ත්ෛයන්හි දී අෛශයතාෛය අනුෛ ඔපේ පපෝෂණපේදියා විසින් පෛනස් කරනෛා. එහිදී ඔබ ගත යුතු ආහාර ෛර්ථග සහ පේලාෛන් ද් පෛනස් ෛන්නට හැකියි. ඒ ෛපේ අෛස්ථාෛක දී හැර අපනක් සැම විටම ඉහත කියපු විදියට ආහාර ගත්පතාත් ඔබට නිපරෝගී ජිවිතයක් ගත කරන්න පුළුෛන්.
Effect of COVID-19 pandemic, nutritional wellbeing of children and adolescents: Way forward Chandima Madhu Wickaramtilake Department of Biochemistry, Faculty of Medicine, University of Ruhuna chandimadhu@live.com
Corona virus disease -19 (COVID-19) has hit the world creating drastic changes in the health care system, socioeconomic status, education, agriculture, travels, industry, food production and distribution. As a result, a magnitude of difficulties are faced by the children and adolescent across the globe (Dembiński et al., 2021). Life style of children has changed dramatically during the pandemic due to the direct effect of the infection itself and due to the public healthcare measures including lockdowns and travel restrictions. These have led to the drop in the household income, closure of schools, decreased leisure and sports activities. Hence, COVID-19 pandemic has created wide range of adverse health outcomes among children and adolescent not only in nutritional well-being but also in many other fields such as behavior, psychology and education (Orben, Tomova, & Blakemore, 2020; Specht, Rohde, Nielsen, Larsen, & Heitmann, 2021).
Food insecurity in COVID-19 and malnutrition in children and adolescents Both due to the pandemic itself and the health measures such as lockdowns and travel restrictions led to the unemployment and reduction of income of millions of people in the world which ultimately caused monetary poverty and reduced their accessibility to food (Paslakis, Dimitropoulos, & Katzman, 2021). Moreover, it had greatly hindered the all steps in food supply chain (farm to plate); agriculture, livestock and fisheries, food processing and industry, the transport of agricultural produce and foods leading to reduced availability of food and hence, increase of food prices. With the overwhelming of COID-19 pandemic, food insecurity alerts have been issued around the world. In a Canadian study about 10% of mothers and 5% of fathers had their concerns on food security during the period (Carroll et al., 2020). A national survey done in USA among the families where there are children of less than 18 years old had shown an increased rate of moderate to severe food insecurity (6% to 8%) before and after March 2020(Patrick et al., 2020). Sri Lankan study done among adults showed, uncertainty of food supply although study participants were economically stable. Most of them had consumed less diversified diet, though they were relatively food secure during the first wave of COVID-19 in 2020 (Chandima Madhu, Hasanga, Madhujith, Champa Jayalakshmie, & Thamlini, 2021).
Effects of food insecurity on children and adolescents As a result of food insecurity there is inadequate consumption of nutritious food by the children and adolescents who are in their rapid stages of growth and development. This affects their physical growth, development and nutritional well-being. There could be an increased risk of nutritional deficiencies, protein energy malnutrition, obesity, impaired cognitive development and educational achievements. Family disputes originated due to both poor socioeconomic background and the food insecurity led to restrictive feeding of toddlers and this could be more aggravated with the pandemic situation. Hence, their nutrition, health and well-being are at risk (Armstrong, Hepworth, & Black, 2020). A review had shown the interconnection between the food
insecurity and the childhood obesity. Hence, COVID-19 has exerted disproportionate burden on low income families and more magnified vulnerability for food insecurity and obesity (Tester, Rosas, & Leung, 2020). A survey done on homeless youths in US had shown the coexistence of food insecurity and the risk of weight gain and obesity (Smith & Richards, 2008). Another longitudinal cohort study had revealed the persistent presence of food insecurity with the development of the obesity among preschooler (Metallinos-Katsaras, Must, & Gorman, 2012).
Effect of poor maternal nutrition and its link to the nutritional status of the children and adolescents The pandemic has created an economic depression in all the countries due to the increasing unemployment and due to the heavy blow on the industry and the production. Hence, there is a major risk of poverty and food insecurity which would hit particular the developing countries. There are more vulnerable groups who would experience greater risk of food insecurity during this period such as young children, elderly, pregnant and lactating mothers (Pérez-Escamilla, Cunningham, & Moran, 2020). As a result, it has been predicted to increase the morbidity and mortality in these groups (Pérez-Escamilla et al., 2020). Appropriate maternal nutrition (both prenatal and postnatal) and good nutrition during early childhood in first 2 years are important in the optimum neurodevelopment of the young child and for the future prevention of noncommunicable disease (Schwarzenberg & Georgieff, 2018). Further, maternal dietary intake has an impact on the birth weight of the baby (Pathirathna et al., 2017). The nutritional assessments (both the mother and the babies), health & nutritional education/interventions and the delivery of nutritional supplementation are routinely conducted at the maternal and child health care clinics are found to be useful in the improvement and the maintenance of the nutritional status of both the mother and the baby(Mistry, Hossain, & Arora, 2019; Silva, Mahamithawa, & Piyasena, 2009).
However, during the pandemic the functioning of these health units became disrupted which could have adverse effects on both maternal and children’s health and nutrition.
Behavior change during the pandemic and nutritional status In the USA, study done using micro simulations has estimated an increase of childhood obesity due to cancelled physical education classes and sedentary lifestyle during the pandemic (An, 2020). In a group of obese children untoward behaviors were developed during the home-confinement in COVID-19 pandemic depreciating the weight control measures. Those included poor dietary behaviours such as, increased consumption of potato chip, red meat and sugary drink and increase screen time and reduced sports activities (Pietrobelli et al., 2020). Another study conducted in obese/overweight children and adolescents in Italy had revealed weight gain, psychological discomfort and poor dietary habits with increased consumption of home-made desserts, pizza and bread and also reduced physical activities (Cipolla et al., 2021). An online survey conducted in Greece had shown the weight gain in 35% children/adolescents. Further it showed reduced physical activities, increased screened time and sleep time. Their dietary consumption of fruits, fresh fruit juices, vegetables, dairy products, pasta, sweets, total snacks and breakfast has increased while fast-food consumption has decreased (Androutsos, Perperidi, Georgiou, & Chouliaras, 2021). Similarly, a study conducted on combined sample of Brazilian-Spain children/adolescents reveled increased sleep and screen time and showed low adherence to the standard movement recommendations during the lockdown (López-Gil, Tremblay, & BrazoSayavera, 2021). A Spanish study had revealed delayed bed time in most of the children older than 6 years of age and sleeping disorders in children under 6 years of age. Minimum duration of physical activity had been reported in about 70% of them and about 53% showed optimal adherence to Mediterranean diet. These finding are very suggestive of a future epidemic of non-communicable diseases (NCDs) if the COVID19 condition persists (Ventura et al., 2021). A study done on adolescents revealed their change in dietary habits and behavior with the pandemic and the authors suggest to
reshape the policies to prevent the NCD pandemics (Ruiz-Roso et al., 2020). An Italian study done among children and adolescents had presented the development of unhealthy dietary patterns. They highlighted the need of careful monitoring of dietary behaviour to avoid the establishment of the behaviour during self-isolation (Pujia et al., 2021).
Closure of schools and its effect on nutrition The prolonged school closure has a direct detrimental effect on the education, physical, mental and intellectual development of the children and adolescents while it indirectly affects the nutritional wellbeing of children due to the interruption of the school meal progrmmes (SMP) especially in low and middle income countries (Mayurasakorn, Pinsawas, Mongkolsucharitkul, Sranacharoenpong, & Damapong, 2020). Further, it had headed to additional financial burden on the family (Dunn, Kenney, Fleischhacker, & Bleich, 2020; Nagata, Seligman, & Weiser, 2021). In Sri Lankan setup the national level SMP has been established in needy schools. Disruption to such programmes would projected to increase the burden of protein energy malnutrition among children. In addition to the effect on SMP, school closure can hinder the other programmes delivered through the schools in Sri Lanka such as vaccination and micronutrient supplementations. Interrupted vaccination perhaps can cause a surge of vaccine-preventable infections among children and hence leading to an increase risk of protein energy malnutrition which may establish a vicious cycle of malnutrition-infection (Schlaudecker, Steinhoff, & Moore, 2011). Further, reduction in the delivery of the micronutrient supplementation could raise the burden of the micronutrient deficiencies adding to the triple burden of malnutrition. A Korean study conducted during the 6 months of social distancing and school closure had revealed an increase rates of obesity and vitamin D deficiency among school children and it was significantly associated with the duration of school closure (Kang, Jeong, Suh, & Ahn, 2021).
A recent local survey done after the COVID-19 has revealed the rates of
thinness
and
obesity/overweight
among
children
as
18.3%
and
8.3%
respectively(Jayatissa et al., 2021). Failure in well-baby clinics, vaccination and nutrition Well-baby clinics where routine vaccination done for vaccine preventable diseases were not functioned during the lockdown periods. As a consequence, there is reported reduction of the vaccination (Bechini et al., 2020)which could lead to the resurgence of serious infections among the children as outbreaks. The high rates of infection itself can lead to intensified risk of malnutrition among children in future. Further, malnutrition itself could lead to the resurfacing of communicable diseases among children ultimately establishing a vicious cycle. Way forward COVID-19, health and nutritional well-being are interconnected. Food insecurity and COVID-19 are intertwined and one depends on the other. Food insecurity makes the child/adolescent at risk of developing malnutrition (under nutrition, over nutrition, micronutrient deficiencies) which ultimately predisposes the child to infection as a result of weaken body’s immune system (Nagata et al., 2021). Therefore healthcare professionals have a role in screening their patients at least annually for food insecurity using brief screening tool and advise them appropriately (Patil, Craven, & Kolasa, 2018). The very same system can be adopted in Sri Lankan settings also. Policy makers need to develop and implement legislations to not only to address the crisis in the health care system but also to address the poverty, unemployment, food insecurity and nutritional well-being of the people especially the vulnerable groups (Nagata et al., 2021). Moreover, a nationwide survey done in the USA to assess the response of administrative agencies' responsible for meal service provision for school children had shown that their support and influential approaches are critical to address the food security issues during coronavirus disease. Hence, timely information update, adequate engagement and the support by agencies responsible to ensure the food
and nutrition security are imperative to maintain the food security among vulnerable groups during this this type of natural misfortunes (McLoughlin et al., 2020). A USA study had recommended an urgent intervention to increase the physical activities and exercise to mitigate the unhealthy weight gain and obesity in children as a result to COVID-19(An, 2020). It is necessary to develop standards to follow with regards to the movements during such periods and need to establish the monitoring systems to see the adherence (López-Gil et al., 2021). National level coordinated preparedness (with the inclusion of all stakeholders) is the single most important action that can be taken to face a pandemic like COVID-19. Continuation of nutrition related interventions/programmes, adequate nutrition education and the monitoring are extremely important during this unexpected wake of the pandemic to keep the nutritional well-being of children and adolescent satisfactory. The tragedy of COVID-19 pandemic had ravaged the systems in place across the world. It has caused calamity in the field of food and nutrition leading to many challenges in the nutritional health of the children and adolescents. There will be an increase of the tipple burden of malnutrition (under-nutrition/thinness & stunting, micronutrient deficiencies, obesity/overweight) mainly as the result of aggravated food insecurity and change in dietary behavior. The multi-stakeholder commitment is necessary to mitigate the aftermath and the future crisis.
References An, R. (2020). Projecting the impact of the coronavirus disease-2019 pandemic on childhood obesity in the United States: A microsimulation model. J Sport Health Sci, 9(4), 302-312. doi:10.1016/j.jshs.2020.05.006 Androutsos, O., Perperidi, M., Georgiou, C., & Chouliaras, G. (2021). Lifestyle Changes and Determinants of Children's and Adolescents' Body Weight Increase during the First COVID-19 Lockdown in Greece: The COV-EAT Study. Nutrients, 13(3). doi:10.3390/nu13030930 Armstrong, B., Hepworth, A. D., & Black, M. M. (2020). Hunger in the household: Food insecurity and associations with maternal eating and toddler feeding. Pediatr Obes, 15(10), e12637. doi:10.1111/ijpo.12637 Bechini, A., Garamella, G., Giammarco, B., Zanella, B., Flori, V., Bonanni, P., & Boccalini, S. (2020). Paediatric activities and adherence to vaccinations during the COVID-19 epidemic period in Tuscany, Italy: a survey of paediatricians. J Prev Med Hyg, 61(2), E125-e129. doi:10.15167/2421-4248/jpmh2020.61.2.1626 Carroll, N., Sadowski, A., Laila, A., Hruska, V., Nixon, M., Ma, D. W. L., . . . On Behalf Of The Guelph Family Health, S. (2020). The Impact of COVID-19 on Health Behavior, Stress, Financial and Food Security among Middle to High Income Canadian Families with Young Children. Nutrients, 12(8). doi:10.3390/nu12082352 Chandima Madhu, W., Hasanga, R., Madhujith, T., Champa Jayalakshmie, W., & Thamlini, J. (2021). Food Supply, Consumption, and Food Safety Behavior Among a Group of Sri Lankans During Early COVID-19 Pandemic in 2020. Asia Pac J Public Health, 33(5), 638-640. doi:10.1177/10105395211014704 Cipolla, C., Curatola, A., Ferretti, S., Giugno, G., Condemi, C., Delogu, A. B., . . . Lazzareschi, I. (2021). Eating habits and lifestyle in children with obesity during the COVID19 lockdown: a survey in an Italian center. Acta Biomed, 92(2), e2021196. doi:10.23750/abm.v92i2.10912
Dembiński, Ł., Huss, G., Radziewicz-Winnicki, I., Grossman, Z., Mazur, A., Del Torso, S., . . . Hadjipanayis, A. (2021). EAP and ECPCP Statement Risks for Children's Health During the COVID-19 Pandemic and a Call for Maintenance of Essential Pediatric Services. Front Pediatr, 9, 679803. doi:10.3389/fped.2021.679803 Dunn, C. G., Kenney, E., Fleischhacker, S. E., & Bleich, S. N. (2020). Feeding LowIncome Children during the Covid-19 Pandemic. N Engl J Med, 382(18), e40. doi:10.1056/NEJMp2005638 Jayatissa, R., Herath, H. P., Perera, A. G., Dayaratne, T. T., De Alwis, N. D., & Nanayakkara, H. (2021). Impact of COVID-19 on child malnutrition, obesity in women and household food insecurity in underserved urban settlements in Sri Lanka: a prospective follow-up study. Public Health Nutr, 1-9. doi:10.1017/s1368980021001841 Kang, H. M., Jeong, D. C., Suh, B. K., & Ahn, M. B. (2021). The Impact of the Coronavirus Disease-2019 Pandemic on Childhood Obesity and Vitamin D Status. J Korean Med Sci, 36(3), e21. doi:10.3346/jkms.2021.36.e21 López-Gil, J. F., Tremblay, M. S., & Brazo-Sayavera, J. (2021). Changes in Healthy Behaviors and Meeting 24-h Movement Guidelines in Spanish and Brazilian Preschoolers, Children and Adolescents during the COVID-19 Lockdown. Children (Basel), 8(2). doi:10.3390/children8020083 Mayurasakorn, K., Pinsawas, B., Mongkolsucharitkul, P., Sranacharoenpong, K., & Damapong, S. N. (2020). School closure, COVID-19 and lunch programme: Unprecedented undernutrition crisis in low-middle income countries. J Paediatr Child Health, 56(7), 1013-1017. doi:10.1111/jpc.15018 McLoughlin, G. M., Fleischhacker, S., Hecht, A. A., McGuirt, J., Vega, C., Read, M., . . . Dunn, C. G. (2020). Feeding Students During COVID-19-Related School Closures: A Nationwide Assessment of Initial Responses. J Nutr Educ Behav, 52(12), 1120-1130. doi:10.1016/j.jneb.2020.09.018
Metallinos-Katsaras, E., Must, A., & Gorman, K. (2012). A longitudinal study of food insecurity on obesity in preschool children. J Acad Nutr Diet, 112(12), 19491958. doi:10.1016/j.jand.2012.08.031 Mistry, S. K., Hossain, M. B., & Arora, A. (2019). Maternal nutrition counselling is associated with reduced stunting prevalence and improved feeding practices in early childhood: a post-program comparison study. Nutr J, 18(1), 47. doi:10.1186/s12937-019-0473-z Nagata, J. M., Seligman, H. K., & Weiser, S. D. (2021). Perspective: The Convergence of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) and Food Insecurity in the United States. Adv Nutr, 12(2), 287-290. doi:10.1093/advances/nmaa126 Orben, A., Tomova, L., & Blakemore, S. J. (2020). The effects of social deprivation on adolescent development and mental health. Lancet Child Adolesc Health, 4(8), 634-640. doi:10.1016/s2352-4642(20)30186-3 Paslakis, G., Dimitropoulos, G., & Katzman, D. K. (2021). A call to action to address COVID-19-induced global food insecurity to prevent hunger, malnutrition, and eating pathology. Nutr Rev, 79(1), 114-116. doi:10.1093/nutrit/nuaa069 Pathirathna, M. L., Sekijima, K., Sadakata, M., Fujiwara, N., Muramatsu, Y., & Wimalasiri, K. M. S. (2017). Impact of Second Trimester Maternal Dietary Intake on Gestational Weight Gain and Neonatal Birth Weight. Nutrients, 9(6). doi:10.3390/nu9060627 Patil, S. P., Craven, K., & Kolasa, K. (2018). Food Insecurity: How You Can Help Your Patients. Am Fam Physician, 98(3), 143-145. Patrick, S. W., Henkhaus, L. E., Zickafoose, J. S., Lovell, K., Halvorson, A., Loch, S., . . . Davis, M. M. (2020). Well-being of Parents and Children During the COVID-19 Pandemic: A National Survey. Pediatrics, 146(4). doi:10.1542/peds.2020016824 Pérez-Escamilla, R., Cunningham, K., & Moran, V. H. (2020). COVID-19 and maternal and child food and nutrition insecurity: a complex syndemic. Matern Child Nutr, 16(3), e13036. doi:10.1111/mcn.13036
Pietrobelli, A., Pecoraro, L., Ferruzzi, A., Heo, M., Faith, M., Zoller, T., . . . Heymsfield, S. B. (2020). Effects of COVID-19 Lockdown on Lifestyle Behaviors in Children with Obesity Living in Verona, Italy: A Longitudinal Study. Obesity (Silver Spring), 28(8), 1382-1385. doi:10.1002/oby.22861 Pujia, R., Ferro, Y., Maurotti, S., Khoory, J., Gazzaruso, C., Pujia, A., . . . Mazza, E. (2021). The Effects of COVID-19 on the Eating Habits of Children and Adolescents in Italy: A Pilot Survey Study. Nutrients, 13(8). doi:10.3390/nu13082641 Ruiz-Roso, M. B., de Carvalho Padilha, P., Mantilla-Escalante, D. C., Ulloa, N., Brun, P., Acevedo-Correa, D., . . . Dávalos, A. (2020). Covid-19 Confinement and Changes of Adolescent's Dietary Trends in Italy, Spain, Chile, Colombia and Brazil. Nutrients, 12(6). doi:10.3390/nu12061807 Schlaudecker, E. P., Steinhoff, M. C., & Moore, S. R. (2011). Interactions of diarrhea, pneumonia, and malnutrition in childhood: recent evidence from developing countries. Curr Opin Infect Dis, 24(5), 496-502. doi:10.1097/QCO.0b013e328349287d Schwarzenberg, S. J., & Georgieff, M. K. (2018). Advocacy for Improving Nutrition in the First 1000 Days to Support Childhood Development and Adult Health. Pediatrics, 141(2). doi:10.1542/peds.2017-3716 Silva, A., Mahamithawa, A. M., & Piyasena, C. (2009). Maternal & child nutrition: the Sri Lankan perspective. Indian J Med Res, 130(5), 609-611. Smith, C., & Richards, R. (2008). Dietary intake, overweight status, and perceptions of food insecurity among homeless Minnesotan youth. Am J Hum Biol, 20(5), 550-563. doi:10.1002/ajhb.20780 Specht, I. O., Rohde, J. F., Nielsen, A. K., Larsen, S. C., & Heitmann, B. L. (2021). Changes in Emotional-Behavioral Functioning Among Pre-school Children Following the Initial Stage Danish COVID-19 Lockdown and Home Confinement. Front Psychol, 12, 643057. doi:10.3389/fpsyg.2021.643057
Tester, J. M., Rosas, L. G., & Leung, C. W. (2020). Food Insecurity and Pediatric Obesity: a Double Whammy in the Era of COVID-19. Curr Obes Rep, 9(4), 442450. doi:10.1007/s13679-020-00413-x Ventura, P. S., Ortigoza, A. F., Castillo, Y., Bosch, Z., Casals, S., Girbau, C., . . . Herrero, F. J. (2021). Children's Health Habits and COVID-19 Lockdown in Catalonia: Implications for Obesity and Non-Communicable Diseases. Nutrients, 13(5). doi:10.3390/nu13051657
The Nutrition Society of Sri Lanka Email: sl.nutritionsociety@gmail.com Website: www.nutritionsocietyofsrilanka.org http://www.facebook.com/nutritionsocietyofsrilanka/