3 by NuNurse

คูม ่ ือการด ูแลผูส้ งู อาย ุ ภาวะฉ ุกเฉิน : การช่วยเหลือเบื้องต้น

สื่อการเรียนรส้ ู าหรับผูด้ ูแลผูส้ งู อาย ุ ตาหนักธรรม หนองม่วงไข่ แพร่

คานา ความเสื่อมของร่างกายของผูส้ งู อายุ รวมถึงความสามารถ และสมรรถนะย่อมลด น้อยถอยลง อาจประสบกับเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดที่อาจเกี่ยวเนื่องจากโรคประจาตัว หรือ เกิ ด จากความหย่ อ นสมรรถภาพของตัว ผูส้ งู อายุเอง และบ่ อ ยครั้ง ที่ ผ สู้ งู อายุมัก จะเกิ ด อุบัติเหตุได้งา่ ยๆ ดังนัน้ ผูด้ แู ลผูส้ งู อายุจึงควรมีความรู้ ความเข้าใจ และทักษะเพียงพอที่ จะ สามารถช่วยเหลือดูแลผูส้ งู อายุในภาวะฉุกเฉินดังกล่าวได้

คณะผูจ้ ดั ทา

ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

สารบัญ เรือ่ ง

หน้า เกริ่นนา

ภาวะไข้

ถ่ายเหลว

เป็ นลมหมดสติ

นา้ ตาลในเลือดตา่

อาการเจ็บแน่นหน้าอก

บทสรุป

อ้างอิง

คมู่ ือการด ูแลผูส้ งู อาย ุ ภาวะฉ ุกเฉิน : การช่วยเหลือเบื้องต้น ******************* เกริน่ นา ผูส้ งู อายุ เป็ นวัยที่มีความเสื่อมของร่างกาย ความสามารถ และสมรรถนะย่อมลด น้อยถอยลง อาจประสบกับเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดที่อาจเกี่ยวเนื่องจากโรคประจาตัว หรือ เกิ ด จากความหย่ อ นสมรรถภาพของตัว ผูส้ งู อายุเอง และบ่ อ ยครั้ง ที่ ผ สู้ งู อายุมัก จะเกิ ด อุบัติเหตุได้งา่ ยๆ ดังนัน้ ผูด้ แู ลผูส้ งู อายุจึงควรมีความรู้ ความเข้าใจ และทักษะเพียงพอที่ จะ สามารถช่วยเหลือดูแลผูส้ งู อายุในภาวะฉุกเฉินดังกล่าวได้ ซึ่งจากการสารวจปั ญหาและความ ต้องการของผูด้ แู ลผูส้ งู อายุในตาบลตาหนักธรรมพบว่า ภาวะฉุกเฉินที่พบได้บ่อยในตาบล ได้แก่ ภาวะไข้ นา้ ตาลในเลือดตา่ อาการเจ็บแน่นหน้าอก ถ่ายเหลว เป็ นลมหมดสติ ดังนัน้ ใน คู่มือนี้ จึงขอกล่าวถึงลักษณะ อาการ และวิธีการประเมิน และการช่วยเหลือเบื้องต้นให้ผดู้ แู ล สามารถเรียนรูใ้ ห้เข้าใจและสามารถนาไปปฏิบตั ไิ ด้ดงั นี้

ภาวะไข้ ไข้หรือตัวร้อน หมายถึ ง การที่อณ ุ หภูมิของร่างกายสูงเกินปกติ ซึ่ งร่างกายคน ปกติจะมีอณ ุ หภูมิประมาณ 37 องศาเซลเซียส เมื่อวัดทางปาก อุณหภูมิปกติของร่างกาย เกิดจากการทางานของอวัยวะต่างๆโดยเฉพาะกล้ามเนื้อและตับ ซึ่ งอยู่ภายใต้การควบคุม ของสมองร่างกายจะควบคุมอุณหภูมิโดยการกาจัดความร้อนที่เกิดในร่างกายออกทางเหงื่อ ทางผิวหนัง และทางการหายใจทางปอด ไข้เป็ นสิ่งบ่งบอกว่ามีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นในร่างกาย เมื่อร่างกายเกิดการติดเชื้อโรค หรือจากบางสาเหตุ จะส่งผลกระตุน้ ให้สมองตอบสนองด้วยการปรับอุณ หภูมิร่างกายให้ สูงขึ้น เนื้อเยื่อที่จะทาหน้าที่เพิ่ม อุณหภูมิของร่างกายตามคาสัง่ ของสมองคือ กล้ามเนื้อและ หลอดเลือด โดยหลอดเลือดจะหดตัวเพื่อป้องกันไม่ให้ความร้อนแพร่กระจายออกทางผิวหนัง และทางปอด ซึ่งการหดตัวของหลอดเลือดนอกจากส่งผลให้อณ ุ หภูมิของร่างกายสูงขึ้นแล้ว จะส่งผลให้ผมู้ ีไข้รสู้ ึกหนาวจากมีการลดปริมาณของเลือดที่หล่อเลี้ยง นอกจากนัน้ กล้ามเนื้อ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

ต่างๆจะหดเกร็งจึงก่ออาการหนาวสัน่ ซึ่งทั้งหมดคือ อาการไข้ขึ้น แต่เมื่อการกระตุน้ สมอง ลดลง จะตอบสนองด้วยการปรับลดอุณหภูมิร่างกาย หลอดเลือดจะกลับมาขยาย เนื้อเยื่อ ต่างๆได้รบั เลือดเพิ่มขึน้ อุณหภูมิในเนือ้ เยื่อจึงเพิ่มขึน้ ร่างกายจึงขับความร้อนออกทางเหงือ่ ดังนัน้ จึงเกิดอาการเหงือ่ ออกเมื่อไข้ลดลง

การวัดไข้ เมื่อมีอาการครัน่ เนือ้ ครัน่ ตัว เหมือนจะเป็ นไข้ สามารถประเมินอาการเบื้องต้นด้วย การวัดไข้ หรือตรวจวัดอุณหภูมิของร่างกาย โดยปฏิบตั ดิ งั นี้ 1. โดยใช้อ ปุ กรณ์ ที่ เรี ย กว่า เทอร์โมมิ เตอร์ หรื อ ที่ เรารูจ้ ัก คื อ ปรอทวัด ไข้จ ะช่ว ย จาแนกความหนักเบาของไข้ได้ง่ายขึ้น ถ้าไม่มี อปุ กรณ์ให้ใช้หลังมือสัมผัสหน้าผาก ลาตัว หรือบริเวณอื่นก็พอรูส้ ึกได้คร่าวๆ 2. การวัดอุณหภูมิทางปากเป็ นวิธีที่งา่ ย มีการเปลี่ยนแปลงรวดเร็ วสอดคล้องตาม อุณหภูมิของแกนร่างกาย แต่การวัดอุณหภูมิทางปากต้องการความร่วมมือของผูถ้ กู ตรวจ จึงใช้ไม่ได้กบั ผูป้ ่ วยทุกราย โดยเฉพาะในผูส้ งู อายุที่ไม่รสู้ ึกตัว หรือไม่ให้ร่วมมือ 4. การวัดอุณหภูมิทางแก้วหูโดยใช้รังสีอินฟราเรด เป็ นวิธีที่งา่ ยและสะดวก ปั จจุบัน นิยมใช้กันมากในหอผูป้ ่ วยหนักและคลินิกต่างๆ แก้วหูเป็ นตาแหน่งที่เหมาะสมที่สดุ สาหรับ การวัดอุณหภูมิของแกนร่างกาย เนื่องจากถูกหล่อเลี้ยงด้วยแขนงของหลอดเลือดแดงที่ไป เลี้ยงศูนย์ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย 5. การวัดอุณ หภูมิทางรักแร้เป็ นวิธีที่เหมาะสม และสะดวกที่สดุ ที่สามารถทาได้ใน ผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ

ลักษณะของไข้ 1. ไข้สงู ลอยอยู่ตลอด คือ อุณหภูมิจะสูงอยู่ระดับหนึ่งมีการเปลี่ยนแปลงขึ้นลงบ้างก็ เพียงเล็กน้อย ไม่ลดถึงระดับปกติ 2. ไข้ขนึ้ ๆ ลงๆ มีหลายแบบ เช่น ไข้ขึ้นๆ ลงๆ ระหว่างอุณหภูมิสงู กับอุณหภูมิระดับ ปกติ หรือไข้ขนึ้ ๆ ลงๆ แต่ไม่ลงถึงระดับปกติ หรือไข้ขนึ้ หลายๆ วัน แล้วลดเป็ นวัน แล้วกลับ ขึน้ อีก และไข้ตา่ ๆ ตลอด ไม่ลดลงระดับปกติ

3. ไข้อาจจาแนกตามระดับอุณ หภูมิได้เป็ น 3 ระดับ คื อ ไข้ตา่ อุณ หภูมิร่างกายอยู่ ระหว่าง 37.0 - 38.9 องศาเซลเซี ยส ไข้ป านกลาง อุณ หภูมิร่างกายอยู่ระหว่าง 38.9 39.5 องศาเซลเซียส และไข้สงู อุณหภูมิร่างกายอยู่ระหว่าง 39.5 - 40.0 องศาเซลเซียส

สาเหต ุของไข้ 1. การติดเชื้อที่มีการอักเสบเฉพาะที่ การติดเชือ้ แบคทีเรีย ไวรัส และโปรโตซัว เช่น คอ อักเสบ ลาไส้อกั เสบ ข้ออักเสบ กระเพาะปั สสาวะอักเสบ ไข้จากแผล ฝี หนอง 2. การติดเชื้อซึ่งไม่มีอาการเฉพาะที่ โรคติดเชื้อจาก แบคทีเรีย รา ไวรัส ยีสต์ โปรโต ซั ว เป็ นต้น เช่ น ไข้เลื อ ดออก ไข้ห วั ด ไข้ห วั ด ใหญ่ ไข้ไทฟอยด์ โรคไอกรน โรคฉี่ ห นู ไข้ มาลาเรีย เป็ นต้น 3. การกระตุน้ จากเหตุผิดปกติบางอย่างในร่างกายที่ไม่ใช่การติดเชื้อ เช่น มะเร็งต่อม นา้ เหลือง ซึ่งจะมีไข้ร่วมกับอาการอื่น เช่น ต่อมนา้ เหลืองโต เกิดจากการอักเสบ เนือ้ งอกหรือ มะเร็ง 4. ศูน ย์ค วบคุม อุณ หภูมิ ได้รั บ การกระทบกระเทื อ นจากความผิ ด ปกติ ในสมอง โดยตรง เช่น เนือ้ งอกในสมอง เส้นเลือดในสมองแตก การผ่าตัด เป็ นต้น 5. การแพ้ยาหรือเซรุ่ม ปฏิกิริยาภายหลังการได้รบั เลือด 6. สาเหตุอื่ น ๆ เช่น การออกกาลังกายกลางแดด ยาบางชนิด เนื้อ เยื่ อ ถูกท าลาย ความผิดปกติของการเผาผลาญพลังงานในร่างกาย ต่อมไทรอยด์ทางานผิดปกติ ภาวะขาด นา้ เกี่ยวกับภูมิคมุ้ กันในร่างกาย อาหารเป็ นพิษ 7. ไข้โดยไม่ทราบสาเหตุ

การรักษา 1. รักษาต้นเหตุของการเกิดไข้ หากอาการไข้ มีสาเหตุมาจากโรคร้ายแรง ควรพบ แพทย์เพื่อรับการรักษาโรคที่เป็ นสาเหตุให้เกิดไข้ การลดไข้เป็ นแค่ส่วนหนึ่งของการรักษา เท่านัน้ 2. การใช้ยาลดไข้ อาจเป็ นพวกแอสไพริน พาราเซตามอล 3. การเช็ดตัวลดไข้ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

การเช็ดตัวลดไข้ 1. การใช้นา้ อุ่นเช็ดตัว เพราะจะช่วยระบายความร้อนออกจากร่างกายได้มาก วิธีทาง กายภาพสาหรับการลดไข้เพิ่มการสูญเสียความร้อนโดยการนา การพา และการระเหย การ ระเหยเป็ นวิธีที่ดที ี่สดุ ในการทาให้ผปู้ ่ วยที่มีไข้สญ ู เสียความร้อน โดยไม่ทาให้เกิดอาการหนาว สัน่ 2. ใช้นา้ อุ่น หรื อน ้าอุณ หภูมิป กติ ไม่ค วรใช้น ้าเย็ น หรื อน ้าแข็ งเช็ ดตัว เพราะทาให้ หลอดเลือดหดตัว ระบายความร้อนออกยากและยังทาให้เกิดอาการหนาวสัน่ ทาให้อณ ุ หภูมิ สูงขึน้ ได้ 3. ควรเช็ดที่ศีรษะ และลาตัวส่วนที่รอ้ น ไม่ควรเช็ดส่วนมือและเท้าที่เย็น 4. ผูป้ ่ วยที่กาลังมีไข้ ไม่ควรสวมเสื้อผ้าหนา เพราะจะทาให้ความร้อนระบายออกได้ ยาก แต่ถา้ ผูป้ ่ วยหนาวสัน่ ควรใส่เสื้อผ้า เพื่อให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายเพียงพอ แต่ตอ้ งไม่ หนาจนเกินไป 5. ผูป้ ่ วยที่ มี ไข้จากภาวะขาดน ้าควรแก้โดยการให้ดื่ม นา้ มากๆ หรื อให้สารน ้าทาง หลอดเลือดดา เพื่ อชดเชยน ้าซึ่ งสูญ เสียไปกับเหงื่อ โดยการดื่มน ้าประมาณ 1 แก้ว ทุก 2 ชัว่ โมง อาจเป็ นนา้ เปล่า นา้ ผลไม้ หรือนา้ ดืม่ อื่นๆ ที่ไม่มีสว่ นผสมของแอลกอฮอล์

ยาลดไข้ 1. ยาลดไข้เป็ นเพียงยาบรรเทา ไม่ใช่ยารักษาสาเหตุที่ทาให้เกิดไข้ เมื่อกินยาหนึ่งครั้ง ยาจะออกฤทธิ์ลดไข้อยู่ได้นาน 4-6 ชัว่ โมง หากสาเหตุที่ทาให้เกิดไข้ยังไม่หาย เมื่อยาหมด ฤทธิ์แล้วไข้ก็จะปรากฏใหม่ 2. ยาลดไข้ ต้องระวังในผูท้ ี่แพ้ยาแก้ปวดลดไข้ ยาลดไข้ ที่นยิ มใช้ ได้แก่ 2.1 พาราเซตามอล ในขนาดปกติ ไม่ทาให้เกิดผลข้างเคียงที่เป็ นอันตรายแต่อย่าง ใด แต่ในขนาดสูง จะทาให้ตับถูกทาลาย และตับวายได้ ในผูใ้ หญ่ รับประทานครั้งละ 1 เม็ ด ทันทีที่รสู้ ึกมีอาการไข้ หลังจากรับประทานยาแล้ว 4 ชัว่ โมงสามารถทานยาซ้าได้ ถ้ายังมี อาการไข้ แต่ไม่ควรรับประทานยาติดต่อกันมากกว่า 3 วัน โดยไม่ได้รับการวิ นิจฉัยโรคที่ ถูกต้องจากแพทย์

2.2 แอสไพริ น และแอสไพริ น อาจระคายเคื อ งเยื่ อ บุก ระเพาะอาหาร จึ ง ควร รับประทานทานหลังอาหารทันที ยาต้านการอักเสบชนิดไม่ใช่ สเตียรอยด์ 3. ยาออกฤทธิ์ที่สมอง มีฤทธิ์ในการลดไข้ โดยการไปยับยัง้ กระบวนการที่ทาให้เกิดไข้ 4. ควรให้ยาลดไข้เมื่อไข้สงู เท่านั้น และให้ในขนาดที่เหมาะสมกับนา้ หนักตัว ห้ามให้ถี่ กว่า 4 ชัว่ โมง หากให้ยาลดไข้แล้วไข้ไม่ลด ควรให้ดื่มนามากๆ ร่วมกับการเช็ดตัวลดไข้ ถ้า ภายใน 2-3 วันอาการไข้ยงั ไม่ทเุ ลา ควรพาไปพบแพทย์

อาการแบบใด..ควรรีบพบแพทย์ - มีไข้สงู เกิน 39.4 C ขึน้ ไป - มีไข้ร่วมกับผื่น ปวดศีรษะอย่างมาก และคอแข็งกระวนกระวายหรือสับสนมาก ไอมี เสมหะสีนา้ ตาลหรือเขียว มีอาการปวดผิดปกติขณะปั สสาวะ ปวดท้อง ปวดหลังมาก - มีอาการขาดนา้ - มีไข้หลังจากรับประทานยาบางชนิด

กลมุ่ เสี่ยงที่ตอ้ งระมัดระวังเป็นพิเศษเมื่อมีอาการไข้ กลุ่มผูส้ งู อายุและมีโรคประจาตัว เช่น หัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง เมื่อมีอาการ ไข้ ควรรีบพบแพทย์ทันที เนื่องจากกลุ่มผูส้ งู อายุและผูท้ ี่มีโรคประจาตั ว เป็ นกลุ่มเสี่ยงที่มี ภาวะคุม้ กันของร่างกายที่นอ้ ยกว่าผูใ้ หญ่ปกติทวั ่ ไป การพบแพทย์โดยทันทีเมื่อมีอาการไข้ จะ ช่วยให้แพทย์ให้การวินิจฉัยและรักษาได้ทันท่วงที เพราะอาการของไข้ที่รนุ แรงมักจะเริ่มจาก อาการของไข้ทัว่ ๆ ไป ซึ่ งควรให้แพทย์วินิจฉัยสาเหตุของอาการไข้ให้ชดั เจน ก่อนที่อาการ ของโรคจะรุนแรงมากขึน้ และถึงแก่ชวี ิตได้ เมื่อมีอาการไข้ตดิ กัน 2 วัน เพราะอาการของไข้อาจกลายเป็ นไข้ที่รนุ แรงขึน้ ซึ่งสิ่งที่ ควรตระหนักคือ 1. ไอถี่ เจ็บคอ นา้ มูกไหลตลอดเวลา ปวดเมื่อยตัว รับประทานอาหารไม่ได้ อาจ เป็ นอาการของ ไข้หวัดใหญ่

2. ปวดตัวมาก ปวดหัวมาก รับประทานอาหารไม่ได้ อ่อนเพลีย หลับตลอด อาจ เป็ นอาการของ ไข้เลือดออก 3. กลุม่ ที่มีโรคประจาตัว เช่น เบาหวาน ไตเรื้อรัง ปอดเรื้อรัง อาจเป็ นอาการของ การติดเชือ้ แบคทีเรียรุนแรง ติดเชือ้ ในกระแสเลือด 4. กลุม่ คนที่เดินทางไปต่างจังหวัดและเดินยา่ นา้ ท่วมตลอดเวลา อาจเป็ นอาการ ของ ไข้มาลาเรีย โรคฉี่หนู 5. หากมีไข้ตดิ ต่อกันประมาณ 2 สัปดาห์ และยังมีอาการไข้หนาวสัน่ บางครัง้ เหมือนหวัด อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เบื่ออาหาร และนา้ หนักลด ปวดกระดูก โดยเฉพาะในกลุม่ ผูส้ งู อายุ อาจเป็ นอาการของ มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งไข กระดูก

สมุนไพรลดไข้ สมุนไพรลดไข้ส่วนใหญ่ จะมีฤทธิ์ลดไข้อย่างเดียว ไม่มีฤทธิ์แก้ปวดควบคู่เหมือนยา แผนปั จจุบัน และพบว่าสมุนไพรจาพวกนี้มกั จะมีรสขมรับประทานยาก ทัง้ วิธีใช้สว่ นใหญ่เป็ น วิธีตม้ ไม่มีการกลบกลิ่น รส อาจพิจารณานามาใช้กบั อาการไข้ปานกลางหรือตา่ เป็ นไข้ที่ไม่ นานเกิน 7 วัน และไม่มีอาการร่วมกับไข้ที่รนุ แรง เช่น หนาวสัน่ มาก ปวดศีรษะรุนแรง เจ็ บ หน้าอก หรือปวดท้องรุนแรง 1. บอระเพ็ ด ใช้เถาสดครั้งละ 2 คืบครึ่ง หรือ 30-40 กรัม ตาคั้นเฉพาะนา้ หรือต้ม กับนา้ 3 ส่วนเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มจนหมด วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าและเย็ น หรือ ดืม่ เมื่อมีอาการ 2. ชิงช้าชาลี ใช้เถาสดยาว 2 นิ้วต่อครั้ง ต้มนา้ 3 ส่วน เคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดืม่ ก่อน อาหาร วันละ 1-2 ครัง้ หรือเมื่อมีอาการ 3. ย่านาง ใช้รากแห้งครั้งละ 1 กามือ หรือ 15 กรัม ต้มนา้ ดื่มก่อนอาหาร วันละ 3 ครัง้ 4. ลักกะจัน่ ใช้แก่นที่มีสีแดงหรือที่เรียกว่า จันทน์แดง ประมาณ 5-10 ชิ้น แต่ละชิ้น กว้างยาวประมาณ 2x3 นิ้ว สับให้มีขนาดเล็กพอ ประมาณ ต้มกับนา้ 6 ถ้วย เคี่ยวให้เหลือ 4 ถ้วย แบ่งดืม่ ครัง้ ละครึ่งถ้วยเมื่อมีไข้ หรือใช้ยาประสะจันทน์แดงชนิดผง ละลายนา้ สุก ครั้ง ละ 1 ช้อนกาแฟ

ป้องกันอาการไข้ การป้องกันไข้ คือ การป้องกันสาเหตุ ซึ่งสาเหตุไข้ที่พบบ่อยที่สดุ คือ จากการติดเชื้อ โรค ดังนัน้ การป้องกันไข้คือ การรักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงและป้องกันการติดเชื้อซึ่งที่ สาคัญ คือ • หมัน่ ดูแลสุขอนามัยของตนเองด้วยการล้างมือบ่อยๆ • รูจ้ กั ใช้หน้ากากอนามัย • หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่แออัดโดยเฉพาะในช่วงมีการระบาดของโรค • หลีกเลี่ยงการสัมผัสคลุกคลีกบั ผูป้ ่ วยโดยไม่จาเป็ น • ฉีดวัคซีนป้องกันโรคต่างๆตัง้ แต่แรกเกิดและเป็ นระยะๆตามที่สาธารณสุข แพทย์ พยาบาลแนะนา

..............................................

ถ่ายเหลว เกริน่ นา อาการถ่ายเหลวมักพบได้บ่อยๆ ในคนทัว่ ไปโดยเฉพาะในหน้าร้อน อาหารจะบูดเน่าได้ ง่า ย และมี แ มลงวั น ชุม หรื อ อาหารไม่ ส ะอาด จึ ง เป็ นฤดูที่ เสี่ ย งต่ อ การท้อ งเสี ย ได้ง่า ย โดยเฉพาะในผูส้ งู อายุ ร่างกายของผูส้ งู อายุ ทนต่ออาการเสียนา้ ได้ไม่ดีนกั แม้ทอ้ งเสียเพียง เล็กน้อย ก็อาจทาให้ระดับเกลือแร่ในเลือดลดตา่ ลงได้ ซึ่งมักมีอาการดังนี้คือ ริมฝี ปากแห้ง คอแห้ง ตาโหล ซึม อาจมีความดันโลหิตตา่ หากเป็ นมาก อาจทาให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงและบาง รายอาจถึงขัน้ ชีวิตได้จากการสูญเสียนา้ และเกลือแร่ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาการเหล่านีต้ อ้ งอาศัยการสังเกตจากคนใกล้ชดิ หรือผูด้ แู ล การดูแลสุขลักษณะในการกินอยู่ชว่ งอุณหภูมิสงู เป็ นเรื่องที่ลกู หลานหรือผูด้ แู ลควรให้ ความใส่ใจ เพราะบางครั้งการห้ามไม่ให้ผสู้ งู อายุรับประทานอาหารที่ชอบ ก็ อาจทาให้ขาด สารอาหารได้ ดังนัน้ การบริโภคที่ถกู อนามัยจึงนับเป็ นสิ่งที่ชว่ ยสร้างเสริมสุขภาพให้แข็งแรง และป้องกันอาการท้องเสียได้เช่นกัน อาการ “ถ่ายเหลว” หรือบางทีอาจเรียกว่า "ท้องร่วง" หรือ "ท้องเสีย" หลายคนคง เคยประสบกับเหตุการณ์ที่อยู่ดีๆ ก็เกิดอาการถ่ายเหลว อาจเกิดขึ้นมาทันทีทันใด บางคน อาจมีอาการไม่มาก แต่บางคนอาจเป็ นหนักถึงขัน้ ต้องนอนโรงพยาบาล คาว่า “ถ่ายเหลว” หรื อ “อุจจาระร่วง” ในทางวิชาการ หมายถึง การถ่ายอุจจาระ เหลวเกิน 3 ครั้งขึ้นไป หรือถ่ายเหลวเป็ นนา้ 1 ครั้ง หรือถ่ายเป็ นมูกเลือด 1 ครัง้ ในหนึ่งวัน หรื อมีอาการถ่ายเหลวผิดปกติหรื อถ่ายบ่อยกว่าปกติ เรามักพูด กันติด ปากว่า ท้องร่วง ท้องเสีย ในบางครั้งผูป้ ่ วยอาจมี อาการอื่ นร่วมด้วย เช่น ปวดบิ ดในท้อง ท้องอื ด คลื่น ไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย ซึมลง

ชนิดของการถ่ายเหลว “ถ่ ายเหลว” หรื อ “อุจ จาระร่ ว ง” แบ่ งได้เป็ น 2 ชนิ ด คื อ แบบเฉี ย บพลัน และแบบ เรื้อรัง 1. อุจจาระร่วงเฉี ยบพลัน ส่วนมากเกิดจากการกินอาหารที่ปนเปื้ อนเชื่อโรค หรื อ อาหารที่มีพิษของเชื้อโรคปนเปื้ อน เช่น เชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือพยาธิ ระยะฟั ก ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

ตัวตั้งแต่ได้รับเชื้อจนมีอาการมักจะเป็ นวันๆ จะมีอาการคลื่นไส้ เป็ นไข้ และปวด ท้อ งร่ ว มด้ว ย นอกจากเกิ ด จากผลข้า งเคี ย งของยาบางชนิ ด ที่ ผ ู้ส ูง อายุ รับประทานอยู่ ส่วนใหญ่หายได้เองและมักหายภายใน 2 สัปดาห์ 2. อุจจาระร่วงแบบเรื้อรัง เป็ นการถ่ายเหลวนานเกิน 2 สัปดาห์ส่วนใหญ่ไม่ได้เกิด จากการติดเชื้อ แต่เกิดจากภาวะหรือโรคอื่นซึ่งส่งผลต่อลาไส้ เช่น โรคลาไส้อักเสบ โรคลาไส้แปรปรวน ภาวะต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนออกมาเกินปกติ หรืออาจ เป็ นสั ญ ญาณเตื อ นของโรคมะเร็ ง ก็ ได้ ผู้ป่ วยในกลุ่ม นี้ จึ ง ควรพบแพทย์เพื่ อ ตรวจหาสาเหตุและรักษาอย่างถูกต้องเหมาะสม

อาการ อาการของโรคที่พบได้บ่อย จะมีการถ่ายอุจจาระเหลว ถ่ายเป็ นนา้ มากกว่า 3 ครัง้ ขึ้น ไป ถ่ายบ่อยกว่าปกติของแต่ละคน หรือถ่ายเป็ นมูกปนเลือด 1 ครั้งหรือมากกว่านัน้ ภายใน 24 ชั ว่ โมง ในบางรายอาจมี อ าการอื่ น ๆ ร่ ว มด้ว ย เช่ น ปวดท้อ ง ท้อ งอื ด คลื่ น ไส้ อ่อนเพลีย รูส้ ึกครัน่ เนื้อครัน่ ตัว และมีไข้ ถึงแม้ทอ้ งเสียมักจะเป็ นอาการที่ไม่รา้ ยแรง แต่อาจ สร้างความทรมานให้แก่ผปู้ ่ วยและเป็ นเรื้อรังจนก่อให้เกิดโรคอื่น ๆ ตามมาในภายหลัง บาง รายถ่ายมาก 7-8 ครั้งในหนึ่งวัน อาจเสี่ยงกับการเสียชีวิตจากภาวะขาดนา้ ควรรีบไปพบ แพทย์ทนั ทีหากมีอาการดังต่อไปนี้ 1. อาการที่พบมักมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง บางรายอาจมีอาการปวดอย่าง รุนแรงในช่องท้องหรือทวารหนัก 2. อุจจาระมีมกู เลือดปน ถ่ายอุจจาระมีเลือดหรืออุจจาระเป็ นสีดา 3. มีอาการขาดนา้ ในรายที่ทอ้ งเสียรุนแรงนานกว่า 2-3 วัน เช่น ปากแห้ง คอแห้ง ชีพจรเต้นเร็วหรือเบา หายใจเร็วหรือหอบ ซึมหรือกระสับกระส่าย 4. มีไข้สงู กว่า 39 องศาเซลเซียส 5. ผูส้ งู อายุที่มีโรคประจาตัว เช่น โรคหัวใจ โรคไต ฯลฯ อาจมีอาการทรุดหนักได้ ซึ่งอาการดังกล่าวเหล่านี้ตอ้ งอาศัยญาติหรือผูด้ แู ล เพราะบางครั้งผูป้ ่ วยเองอาจจะ ไม่ทันสังเกต หรือไม่รตู้ วั เนื่องจากอยู่ในภาวะช่วยเหลือตัวเองไม่ได้จากผลของการถ่ายเหลว เช่นอ่อนแรงจากร่างกายสูญเสียนา้ และเกลือแร่ไป

การรักษา 1. การรักษาตามอาการ การรักษาโรคอุจจาระร่วง สาหรับในแบบเฉียบพลัน สิ่งสาคัญในการรักษา คือ การ ให้น ้าและเกลือ แร่ เพื่ อ ชดเชยส่วนที่ สญ ู เสี ย ไป ป้ องกัน และแก้ไขภาวะขาดน ้า ในผูป้ ่ วยที่ มี อาการเพียงเล็ กน้อย ไม่รนุ แรง อาจให้ดื่มนา้ เกลือแร่ โดยละลายผงนา้ ตาลเกลือแร่ หรือที่ เรียกกันว่า ผง โออาร์เอส ในนา้ สะอาด เช่น นา้ ต้มสุกที่เย็ นแล้ว ดื่มแทนนา้ บ่อยๆ และคอย สังเกตดูสีปัสสาวะ หากมีสีเข้มแสดงว่ายังได้นา้ ไม่เพียงพอ ต้องพยายามดื่มนา้ เกลือแร่ เพิ่มอีก สาหรับผูป้ ่ วยที่มีอาการหนัก มีภาวะขาดนา้ รุนแรง โดยเฉพาะรายที่มีอาการอาหาร เป็ นพิษร่วมด้วยและมีอาการอาเจียนมาก กินอาหารหรือดื่มนา้ ไม่ได้ แพทย์จะให้นา้ เกลือทาง หลอดเลือดดา 2. การรักษาที่สาเหต ุของโรค โดยการค้นหาสาเหตุของการที่ทาให้มีอาการถ่ายเหลวโดยการเก็บอุจจาระส่งตรวจ วินิจฉัยหาสาเหตุของการเกิดโรค ร่วมกับประเมินร่วมอาการอื่นๆ การให้ยาปฏิชีวนะร่วม ด้วยนัน้ แพทย์จะพิจารณาเป็ นรายๆ ไป โดยให้ในผูป้ ่ วยบางรายที่คาดว่ามีสาเหตุมาจากเชื้อ แบคทีเรียบางชนิด เช่น โรคบิดไม่มีตวั อหิวาตกโรค หรือผูป้ ่ วยที่มีปัญหาภูมิคมุ้ กันบกพร่อง เนื่องจากโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันส่วนใหญ่หายได้เอง ไม่จาเป็ นต้องใช้ยาปฏิชีวนะ การให้ ยาปฏิชวี นะโดยไม่จาเป็ นอาจทาให้เกิดการติดเชือ้ ดือ้ ยาในอนาคต

การปฏิบตั ิตนเมื่อท้องเสีย 1. ในผูส้ งู อายุ หากมีทอ้ งเสีย 1-2 ครัง้ ควรเริ่มทานผลเกลือแร่สาเร็จรูปได้แล้ว โดยดืม่ แทนนา้ เปล่า เป็ นการดูแลอาการเบื้องต้นที่ชว่ ยบรรเทาอาการได้เป็ นอย่างดีแต่หาก ผูส้ งู อายุมีอจุ จาระมีเลือดปนควรรีบพบแพทย์ 2. ให้หมัน่ จิบเกลือแร่ (เกลือแร่โออาร์เอส) ทีละน้อยๆ ไม่ควรดื่มรวดเดียว เพื่อเติม เกลือแร่ให้ร่างกายที่สญ ู เสียจากการอุจจาระและปั สสาวะของผูส้ งู วัย และไม่ควรดืม่ นา้ เกลือ แร่สาหรับการสูญเสียเหงือ่ จากการออกกาลังกาย เครื่องดืม่ บารุงกาลัง หรือนา้ อัดลมที่ ผสมเกลือแทนการดืม่ นา้ เกลือแร่ เพราะจะไม่ได้ปริมาณเกลือแร่ที่สญ ู เสียไปตามที่ร่างกาย ต้องการ 3. เมื่อหายท้องเสียใหม่ๆ ระบบย่อยอาหารในผูส้ งู อายุมกั ไม่ค่อยดี อาจมีอาการ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

ท้องอืด ท้องเฟ้อ และย่อยอาหารบางอย่างไม่ได้ ดังนัน้ หลังจากท้องเสีย 1 สัปดาห์ ควรงด อาหารรสจัด มีแก๊สเยอะ ถัว่ ผลิตภัณฑ์จากนม แต่ควรทานอาหารอ่อนๆ ย่อยง่ายแทน 4. ไม่ควรให้ผส้ งู อายุอดอาหาร แต่ให้รบั ประทานอาหารอ่อนๆ เช่น โจ๊ก หรือข้าวต้ม พยายามกระตุน้ ให้รบั ประทานให้เพียงพอเพื่อป้องกันการขาดอาหาร 4. ไม่จาเป็ นต้องทานยาหยุดถ่าย ควรปล่อยให้ถ่ายไป เพราะร่างกายต้องขับของเสีย ออกมาจนหมดจึงจะหยุดถ่ายไปเองตามธรรมชาติ แต่หากอยู่ในระหว่างการเดินทาง หรือ ต้องนัง่ รถหลายชัว่ โมง ก็สามารถทานยาหยุดถ่ายได้ แต่ควรทานเพียง 1 เม็ดเท่านัน้ และไม่ ควรทานทันทีเมื่อท้องเสีย ควรทานในกรณีที่ทอ้ งเสียติดต่อกันหลายครั้ง และยังไม่หยุด จริงๆ และเมื่อยาหมดฤทธิ์ ร่างกายจะขับของเสียออกมาจนหมดต่อเองตามธรรมชาติ 5. ไม่จาเป็ นต้องทานผงคาร์บอนหรือผงถ่าน เพราะไม่ชว่ ยให้ดขี ึ้น 6. หากผูส้ งู อายุทอ้ งเสียมากๆ จะเกิดอาการแสบก้นหรือก้นเปื่ อย ให้ใช้ปิโตรเลียมเจ ลทาบริเวณดังกล่าว เพื่อช่วยลดอาการแสบ 7. หลังท้องเสีย 1 สัปดาห์ ควรระวังเรื่องอาหารการกินมากขึน้ เพราะอาจจะท้องเสีย ซา้ อีกได้ หากทานอาหารที่ไม่สะอาด หรือรสจัด

การป้องกัน การป้องกันตัวเองไม่ให้เป็ นโรคอุจจาระร่วง ทาได้โดย 1. ดื่มนา้ สะอาด ถูกสุขลักษณะ ถ้าเป็ นนา้ ต้มสุกที่เก็บในขวดหรือภาชนะที่สะอาด ปิ ดสนิท จะดีที่สดุ 2. เลือ กรับ ประทานอาหารอย่ างระมัด ระวัง เช่น รับ ประทานอาหารที่ป รุงสุก ใหม่ๆ และสะอาด สดใหม่ หลีกเลี่ยงผักผลไม้สดที่ลา้ งไม่สะอาด เนื้อสัตว์ดิบ และผลิตภัณฑ์ประเภทนม เป็ นต้น 3. ล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังรับประทานอาหารหรือสัมผัสกับอาหาร หลัง การเข้าห้องนา้ หรือจับสิ่งสกปรกอื่นๆ เพื่อป้องกันแพร่กระจายของเชื้อโรค 4. ภาชนะที่ใส่อาหารต้องล้างให้สะอาดก่อนใช้ 5. ไม่ควรวางอาหารทิ้งไว้ในอุณหภูมิหอ้ งนาน ๆ ควรเก็บเข้าตูเ้ ย็น เพื่อป้องกัน การเจริญเติบโตของแบคทีเรีย 6. ประกอบอาหารควรล้างมือให้สะอาดทุกครัง้ ก่อนปรุงอาหาร ควรทาความ สะอาดบริเวณที่มีการเตรียมอาหารให้ถกู สุขลักษณะ ขณะเตรียมอาหาร ป้องกันโรคอุจจาระร่วงไม่ให้แพร่ไปสูค่ นอื่นได้ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

7. ถ่ายอุจจาระลงในส้วมที่ถกู สุขลักษณะ 8. ทิง้ ขยะในภาชนะที่มีฝาปิ ดมิดชิดเพื่อไม่ให้เป็ นแหล่งเพาะพันธุแ์ มลงวัน

แม้ว่าการดูแลผูส้ งู อายุเมื่อท้องเสียจะไม่ใช่เรื่องที่ย่งุ ยาก แต่ผสู้ งู อายุบางรายอาจมี ภาวะแทรกซ้อนจากความไม่สมดุลย์ของเกลือแร่ในร่างกาย ทาให้อาการซึ มลงหรือสับสน เฉียบพลันได้ และหากในรายที่เป็ นหนัก ก็ อาจทาให้ความดันโลหิตตา่ และส่งผลถึงขั้นช็อก หมดสติ และอาจเสียชีวิตได้เช่นกัน ดังนั้น ทางที่ดีที่สดุ คื อ การใส่ใจในโภชนาการอาหาร คานึงถึงความสะอาด แหล่งที่มา และใส่ใจคุณภาพจะเป็ นการป้องกันที่ดที ี่สดุ

เป็นลมหมดสติ เกริน่ นา การเป็ นลมหมดสติ เป็ นภาวะที่ พ บได้บ่ อยในผูส้ งู อายุ ซึ่ ง อาจมี สาเหตุห ลายอย่าง ได้แก่ เป็ นลมจากระบบไหลเวี ย นโลหิ ต หรื อ เกิด จากความผิ ด ปกติ ของหั ว ใจ ซึ่ งผูป้ ่ วย รวมถึงผูด้ แู ลเองอาจมีความวิตกกังวลได้หากมีอาการ เกิดขึ้นขณะที่ทางาน หรือขณะขับขี่ ยวดยาน ดังนัน้ ผูด้ แู ลจึ งควรทาความเข้าใจเกี่ยวกับ สาเหตุของการเป็ นลม วิธีการประเมิน อาการของผูส้ งู อายุ รวมถึงวิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น เพื่อป้องกันความรุนแรงที่อาจ เกิดขึน้ จากการเป็ นลงหมดสติได้ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ เป็ นลม หมายถึง ภาวะที่ผปู้ ่ วยไม่รสู้ ึกตัว หรือหมดสติไปอย่างกะทันหัน เกิดขึ้นจาก การที่เลือดไปเลี้ยงสมองน้อยลงทันที ทาให้ศนู ย์ควบคุมความรูส้ ึกตัวเสียการทางานไป ซึ่ง ส่วนใหญ่เกิดจากหัวใจสูบฉี ดเลือดไปเลี้ยงร่างกายลดลงทันที ทาให้สมองขาดแคลนเลือดไป เลี้ยงฉับพลัน จึงทาให้หมดสติไปชัว่ ครู่ ในเวลาพริบตาเดียว เพียงไม่กี่วินาที หรืออาจเป็ น เวลาหลายนาที แต่ไม่ถึงชัว่ โมง สามารถแบ่งสาเหตุได้หลายประการ เช่น ถ้าพบในคนอายุตา่ กว่า 30 ปี มักเกิดจากสาเหตุที่ไม่รา้ ยแรง แต่ถา้ พบในคนสูงอายุ อาจเกิดจากสาเหตุรา้ ยแรง เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง เป็ นต้น แต่ในที่น้ ีจะกล่าวถึงการเป็ นลมธรรมดา ซึ่งพบได้บ่อยที่ส ุด

สาเหต ุ เป็ นลมธรรมดา พบได้ค่อนข้างบ่อยในคนทุกเพศทุกวัย ส่วนใหญ่มีสาเหตุมาจาก ร่างกายอ่อนเพลีย เหนื่อยจัด อดนอน หรือหิวข้าว อยู่ในฝูงชนแออัด อากาศไม่พอหายใจ อยู่ในที่ที่อากาศร้อนอบอ้าว หรือกลางแดดร้อนจัด มีอารมณ์ตนื่ เต้น ตกใจกลัว หรือเสียใจอย่างกะทันหัน ภาวะดังกล่าวทาให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอชัว่ ขณะ ทาให้ เกิด อาการหน้ามื ด วิ ง เวี ย น หมดสติ ไปชัว่ ครู่ ผูป้ ่ วยมักจะฟื้ นคื น สติ ได้เอง โดยไม่ เกิ ด อันตรายร้ายแรง

อาการ อาการมักจะเกิดขึ้นขณะที่กาลังยืน เริ่มด้วยรูส้ ึกใจหวิว วิงเวียนศีรษะ ตาพร่า หู อื้อ คลื่นไส้ หน้าซีด เหงื่อออก มือเท้าเย็ น ถ้าได้นงั ่ หรือนอนลงทันทีจะรูส้ ึกดีขึ้น แต่ถา้ ยัง ยืนอยู่ แขนขาจะอ่อนแรง ทรงตัวไม่อยู่ ทรุดลงกับพื้น และหมดสติไป ผูป้ ่ วยจะหมดสติอยู่ เพียงชัว่ ครู่ อาจนานเพียงไม่กี่วินาที ถึง 1-2 นาที และมักจะฟื้ นคืนสติได้เอง ในบางราย อาจเกิดอาการต่างๆ โดยไม่หมดสติก็ได้

การปฐมพยาบาล 1. ให้ผปู้ ่ วยนอนศีรษะตา่ (ไม่ตอ้ งหนุนหมอน ยกขาสูง) คลายเสื้อผ้าและเข็มขัดให้ หลวม เพื่อให้เลือดไปเลี้ยงสมองได้อย่างเพียงพอ 2. อย่ามุงดูผปู้ ่ วย เพื่อให้อากาศถ่ายเทได้สะดวก 3. ใช้นา้ เย็นเช็ดบริเวณใบหน้า คอ แขนขา และให้ดมยาดม จะช่วยให้รสู้ ึกตัวเร็วขึน้ 4. อย่าให้ผปู้ ่ วยกินหรือดืม่ อะไรขณะที่ยงั ไม่ฟื้น เพราะจะทาให้สาลักเป็ นอันตรายได้ 5. เมื่อผูป้ ่ วยเริ่มรูส้ ึกตัว ให้นอนพักต่ออีกสักครู่ อย่าเพิ่งลุกนัง่ เร็วเกินไป อาจทาให้ เป็ นลมซา้ อีกได้ 6. เมื่อผูป้ ่ วยฟื้ นคืนสติและเริ่มกลืนได้ อาจให้ผปู้ ่ วยดืม่ นา้ หรือนา้ หวาน ผูป้ ่ วยที่เป็ นลมธรรมดา มักจะฟื้ นได้เองภายในเวลาไม่กี่นาที แต่ถา้ หมดสติไปนาน หายใจไม่สมา่ เสมอหรือหายใจช้าผิดปกติ ควรนาส่งโรงพยาบาลทันที ถ้าผูป้ ่ วยหยุดหายใจ ให้ผายปอดโดยวิธีเป่ าปาก แล้วส่งโรงพยาบาลโดยด่วน

ควรนาผูป้ ่ วยส่งโรงพยาบาล ถ้ามีลกั ษณะข้อใดข้อหนึ่งต่อไปนี้ 1. ผูป้ ่ วยไม่ฟื้นภายใน 15 นาที 2. ผูป้ ่ วยอายุมากกว่า 30 ปี มีโรคประจาตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคหัวใจ เป็ นต้น 3. มีอาการเจ็บหน้าอก ใจสัน่ หายใจหอบเหนือ่ ย ปวดท้อง ปวดหลัง ปวดศีรษะ วิงเวียน เห็นภาพซ้อน พูดอ้อแอ้ กลืนลาบาก เดินเซ แขนขาชาหรืออ่อนแรง 4. มีอาการตกเลือด เช่น อาเจียนเป็ นเลือด ถ่ายอุจจาระดา มีบาดแผลเลือดออก 5. มีภาวะขาดนา้ อาเจียนรุนแรง ท้องเดินรุนแรง มีไข้สงู ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

การเป็ นลมธรรมดาโดยไม่มีอาการอื่นแทรกซ้อนเป็ นเรื่องที่ไม่นา่ วิตก แต่ถา้ เป็ น ลมบ่อยๆ เป็ นลมโดยไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชดั หรือมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย อาจไม่ใช่แค่เป็ น ลมธรรมดา ควรปรึกษาแพทย์ ****************************

น้าตาลในเลือดต่า เกริน่ นา ปกติร่างกายจะมีนา้ ตาลอยู่ในเลือด ที่ เรียกว่า "นา้ ตาลกลูโคส" ร่างกายจะสามารถ นาไปใช้งานในเซลล์ต่างๆ จึงทาให้ร่างกายสามารถทางานได้เป็ นปกติ แต่หากเมื่อไรก็ตามที่ ร่างกายขาดนา้ ตาล หรือเกิดภาวะนา้ ตาลตา่ ก็ จะส่งผลเสียตามมา ร่างกายก็ จะเสียสมดุล เช่นในเวลาเช้า ร่างกาบจะรูส้ ึกอ่อนเพลีย ง่วงนอน และหิวในช่วงเช้า นัน่ ก็เพราะในช่วงเวลาที่ ร่างกายมีระดับนา้ ตาลในเลือดตา่ นัน่ เอง เนื่องจากร่างกายได้เผาผลาญนา้ ตาลที่เหลืออยู่ หมดไปในช่วงกลางคืนที่คนเราพักผ่อน และเมื่อได้รับประทานอาหารมื้อแรกในวันนัน้ ๆ เข้า ไป ก็จะรูส้ ึกมีแรง กระปรี้กระเปร่า พร้อมที่จะทางานหรือทากิจกรรมต่างๆ อย่างที่ควรจะ เป็ นได้ โดยปกติแล้วระดับนา้ ตาลในเลือดมักจะอยู่ที่ 70-100 มิลลิกรัม/เดซิลิตร แต่เมื่อใดก็ ตามที่ระดับนา้ ตาลในเลือดตา่ กว่า 70 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ลงไป แสดงว่าร่างกายกาลังอยู่ ในช่วงภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ดังนัน้ ภาวะน้าตาลในเลือดต่า เป็ นภาวะที่ระดับนา้ ตาลใน เลือดลดลงตา่ กว่า 70 มิลลิกรัม/เดซิลิตร จนทาให้เกิดเป็ นอันตรายต่อร่างกาย มีอาการสัน่ และอ่อ นเพลีย จ าเป็ นต้อ งได้รับ การช่วยเหลื อหรื อแก้ไขให้ระดับ น ้าตาลในเลื อ ดเป็ นปกติ โดยเร็ว

สาเหต ุของภาวะน้าตาลในเลือดต่า ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ เกิดขึ้นได้ทงั้ ผูป้ ่ วยทัว่ ไป จากภายหลังการดื่มสุราในปริมาณ มาก โดยไม่ได้รับประทานอาหารควบคู่ไปด้วย หรือในผูท้ ี่เป็ นเนื้องอกบางชนิด ที่มีการสร้าง ฮอร์โมนอิ น ซูลิน ผิ ด ปกติ ส่ง ผลให้เกิด ภาวะน ้าตาลในเลื อ ดต ่าตามมา แต่ส่ว นใหญ่ ภ าวะ นา้ ตาลในเลือดตา่ เกิดขึ้นได้ในผูเ้ ป็ นเบาหวานที่ได้รับการรักษาด้วยยาลดระดับนา้ ตาลใน เลือดหรือยาฉีดอินซูลิน ในกรณีที่รบั ประทานอาหารผิดเวลา รับประทานอาหารน้อยไป ออก กาลังกายมากไป หรือระดับการทางานของไตผิดปกติ ส่งผลให้การออกฤทธิ์ และการขับยาออกจากร่างกายไม่เป็ นไปตามภาวะปกติที่ควรจะเป็ น ซึ่งพอจะสรุปสาเหตุได้ ดังนี้ 1. โรคเบาหวาน มักเกิด จากผลข้างเคี ย งจากการใช้ย ารักษาโรคเบาหวานหรื อ อินซูลิน เพราะหากใช้ซลู ินมากเกินไปก็ จะทาให้นา้ ตาลในเลือดลดลงตา่ มาก และหากนา้ ตาล ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

ถูกปล่อยเข้าสู่กระแสเลือดช้าเกินไป หรือมีปริมาณอินซูลินในกระแสเลือดมากเกินไป ก็ทาให้ ระดับนา้ ตาลในเลือดลดตา่ ลงได้ ซึ่งจะเกิดจากสาเหตุชกั นาดังนี้ ได้แก่  ได้รบั ยารักษาโรคเบาหวานมากเกินไป จนส่งผลให้ร่างกายมีการผลิต อินซูลินในปริมาณที่มากขึน้ จึงทาให้นา้ ตาลถูกเผาผลาญไปในปริมาณที่ มากกว่าปกติ เป็ นเหตุให้ระดับนา้ ตาลในเลือดตา่ ลง  รับประทานอาหารปริมาณน้อยกว่าปกติหรือไม่เพียงพอ หรืองดมื้ออาหาร หรือเลื่อนเวลารับประทานอาหาร รวมไปถึงปรับเปลี่ยนการรับประทาน อาหารที่ทาให้ปริมาณคาร์โบไฮเดรตหรือนา้ ตาลตา่ ลง  ผูป้ ่ วยเบาหวานที่มีการใช้กลูโคส เพิ่มขึน้ เช่น ออกกาลังกายมากขึน้ เป็ นต้น  ผูป้ ่ วยเบาหวานที่มีการผลิตกลูโคสที่ตบั น้อยลง เช่น การดืม่ เครื่องดืม่ แอลกอฮอล์ ผูป้ ่ วยเบาหวานและมีโรคตับแข็งร่วมด้วย 2. ใช้ยารักษาโรค เช่น เผลอรับประทานยารักษาโรคเบาหวานของผูอ้ ื่น หรืออาจเกิด จากรักษาโรคชนิดอื่น ๆ โดยเฉพาะยาสาหรับเด็ก และยาสาหรับผูป้ ่ วยโรคไตวาย หรือยาที่ใช้ รักษาโรคมาลาเรีย เช่น ยาควินนิ เป็ นต้น 3. ซื้ ออาหารเสริม หรือสมุน ไพรต่ างๆ มากิน เองโดยไม่ปรึ ก ษาแพทย์ อาหาร เสริมและสมุนไพรบางชนิด มีสว่ นที่ทาให้ระดับนา้ ตาลในเลือดตา่ ลง เช่น ฟ้าทะลายโจร 4. บริโภคแอลกอฮอล์มากเกินไป การดืม่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างหนักโดยไม่ได้ รับประทานอาหาร จะปิ ดกั้นไม่ให้ตับสามารถปล่อยกลูโคสสู่กระแสเลือดได้ ซึ่ งจะทาให้เกิด ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ 5. โรคที่ มีความร ุนแรง เป็ นโรคตับที่รนุ แรง เช่น โรคตับอักเสบรุนแรงทาให้เกิด ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ได้ หรือมีความผิดปกติของไตที่ทาให้ร่างกายไม่สามารถขับเอายา รักษาออกมาได้ตามปกติ ทาให้เกิดการสะสมและส่งผลต่อระดับนา้ ตาลในเลือดได้ 6. การอดอาหาร หรือรับประทานอาหารน้อยกว่าที่ควรจะเป็ น โดยเกิดจากความ ต้องการลดนา้ หนัก ซึ่งจากการอดอาหารมากเกินไป จึงทาให้เกิดภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ลง อย่างรวดเร็ว 7. การผลิตอินซลู ินมากเกินไป เนื้องอกของตับอ่อนที่สร้างอิน ซูลิน อาจทาให้เกิด การผลิตอินซูลินที่มากเกินไป ซึ่งทาให้เกิดภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ รวมไปถึงเนื้องอกชนิดอื่น ๆ ก็อาจทาให้เกิดการผลิตอินซูลินที่มากเกินได้เช่นกัน นอกจากนัน้ เบต้าเซลล์ของตับอ่อนที่ ทาหน้าที่ผลิตอินซูลินมีการขยายตัว อาจส่งผลให้เกิดการปล่อยอินซูลินที่มากเกินไป ซึ่งทาให้ เกิดภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ได้ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

8. ความบกพร่องของฮอร์โมน ความผิดปกติบางอย่างของต่อมหมวกไตและต่อม ใต้สมองสามารถส่งผลให้เกิดความบกพร่องของฮอร์โมนสาคัญที่ทาหน้าที่ควบคุมการผลิต กลูโคส โดยเฉพาะเด็กที่มีความผิดปกติดงั กล่าวจะมีแนวโน้มสูงที่จะเกิดภาวะนา้ ตาลในเลือด ตา่ 9. ออกกาลังกายมากเกินกว่าปกติ คือ มากกว่า 2 ชัว่ โมงขึ้นไป และไม่ได้ดื่มนา้ หรือจิบเกลือแร่ระหว่างออกกาลังกาย จนเป็ นผลให้ระดับนา้ ตาลในเลือดลดตา่ ลงได้ 10. การสูบบหุ รี่ และดื่ มแอลกอฮอล์ สิ่งเหล่านี้ทาให้ตับผลิตกลูโคสที่ตบั น้อยลง รวมถึงส่งผลให้ไม่สามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติ ทาให้ร่างกาย ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ มักจะเกิดขึ้นเมื่อไม่ได้รับประทานอาหารหรื ออดอาหาร แต่ ไม่ได้เกิดขึน้ ได้เสมอไป หรือบางครัง้ อาจเกิดขึน้ หลังจากรับประทานอาหาร เนือ่ งจากร่างกาย ผลิตอินซูลินออกมามากเกินความจาเป็ น นอกจากนั้น ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ในช่วงหลัง รับประทานอาหาร อาจเกิดกับผูท้ ี่ผา่ นการผ่าตัดกระเพาะอาหาร

อาการของผูท้ ี่มีภาวะน้าตาลในเลือดต่า 1. ระยะแรก ที่ระดับนา้ ตาลในเลือดตา่ ลงไม่มาก ผูป้ ่ วยจะเริ่มมีอาการเตือนออกมาให้ เห็ น ได้แก่ รูส้ ึกอ่อนเพลีย หวิวๆ อยากรับประทานอาหารร่วมกับมีการหิวอยู่ตลอดเวลา รูส้ ึกร้อน เหงือ่ ออกง่าย กระวนกระวาย มือสัน่ ใจสัน่ กระสับกระส่าย 2. ระยะปานกลาง ถ้าภาวะนี้ยังไม่ได้รับการแก้ไข ระดับนา้ ตาลในเลือดจะตา่ ลงมาก จนทาให้ผปู้ ่ วยเริ่มมีอาการของสมองขาดนา้ ตาล ได้แก่ ปวดมึนศีรษะ แขนขาอ่อนแรง มือชา ปากชา ตาพร่ามัว สับสน ปวดศี รษะ คิ ดอะไรไม่ออก เนื่องจากขาดนา้ ตาลที่จะเปลี่ยนเป็ น พลังงานไปเลี้ยงสมอง หัวใจเต้นแรงและเร็ ว รูส้ ึกหวิวๆ คล้ายจะเป็ นลม หน้ามืดได้งา่ ยกว่า ปกติ 3. ระยะร ุนแรง เป็ นระยะที่สมองขาดกลูโคส ตัวเย็นผิดปกติ เพราะอุณหภูมิร่างกาย ตา่ ลง ซึ่งมีความอันตรายเป็ นอย่างมาก มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป ไม่ค่อยตอบสนองต่อ การกระทาใดๆ ไม่มีสมาธิ พูดจาไม่รเู้ รื่อง หลงลืม ง่วงซึ มอยู่ตลอดเวลา อาจมีอาการชัก หรือหมดสติร่วมด้วย หากปล่อยให้อาการดังกล่าวเกิดขึ้นบ่อยๆ โดยเฉพาะในผูส้ งู อายุ อาจ ส่งผลต่อความจา ทาให้เกิดความจาเสื่อม สมองพิการ ซึ่งในบางคนอาจหลับไม่ตื่น เนือ่ งจาก สมองพิ การอย่างถาวร อาจเป็ นอัมพฤกษ์ครึ่ งซี ก จึงควรรีบ ไปพบแพทย์ทันทีที่ มีอาการ รุนแรง ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

ภาวะแทรกซ้อนของภาวะน้าตาลในเลือดต่า ภาวะแทรกซ้อนของภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ย่อมเกิดขึ้นได้ถา้ หากปล่อยให้เกิดอาการ นานจนเกินไปอาจทาให้ผปู้ ่ วยหมดสติ เพราะสมองต้องการนา้ ตาลเพื่อการทางานอย่างมี ประสิทธิภาพตามปกติ นอกจากนัน้ ควรสังเกตถึงสัญญาณและอาการของภาวะนา้ ตาลใน เลือดตา่ เพื่อให้ทันท่วงที เพราะหากไม่ได้รักษาอาจทาให้เกิดอาการที่รนุ แรง เช่น อาการชัก หมดสติ หรืออาจถึงขัน้ เสียชีวิตได้ ภาวะน้าตาลในเลือดต่าโดยที่ไม่มีอาการเตือนล่วงหน้า การเกิดภาวะนา้ ตาลใน เลือดตา่ ซา้ ซ้อน เมื่อเวลาผ่านไป อาจทาให้เกิดภาวะดังกล่าวโดยไม่มีอาการเตือนล่วงหน้า ซึ่ง หากเกิดก็จะเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ที่รนุ แรงหรือเป็ นอันตรายต่อชีวิต นอกจากนั้น หากผูป้ ่ วยโรคเบาหวานเกิดภาวะน ้าตาลในเลือดตา่ อาจเกิด อาการที่ รุนแรงได้ และการเกิดภาวะดังกล่าวซา้ ซ้อนอาจทาให้ผปู้ ่ วยต้องใช้อินซูลินในปริมาณน้อยเพื่อ ควบคุมไม่ให้ระดับนา้ ตาลในเลือดตา่ จนเกินไป อย่างไรก็ตาม หากมีระดับนา้ ตาลในเลือดสูง เกินไปติดต่อกันระยะยาวก็ทาให้เกิดความเสียหายกับระบบประสาท หลอดเลือด หรืออวัยวะ อื่น ๆ ในร่างกายได้

วิธีรกั ษาภาวะน้าตาลในเลือดต่าและช่วยเหลือเบื้องต้น ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ สามารถรักษาได้งา่ ยกว่าภาวะนา้ ตาลในเลือดสูง ถ้าหากไม่มี อาการรุนแรงจนเกินไป การแก้ไขเบื้องต้นสาหรับผูท้ ี่สงสัยว่ามีภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ขึน้ กับ อาการความรุนแรงและระดับความรูส้ ึกตัว โดยวิธีการรักษา มีดงั ต่อไปนี้ 1. ถ้ายั งรูส้ ึ กตัว ให้รี บ ดื่ม น ้าหวานหรื อ รั บ ประทานของหวาน ๆ หาลูกอม หรื อ นา้ หวานติดบ้านไว้ เมื่อไรก็ตามที่ร่างกายส่งสัญญาณว่า กาลังมีระดับนา้ ตาลตา่ ให้อมลูก อมรสหวานๆ หรื อดื่มน ้าหวานเข้าไปได้เลย และระหว่างนี้ ให้หยุดรับ ประทานอาหารที่ มี โปรตีน และไขมันไปก่อน จากนัน้ รอ 15 นาทีจะเริ่มรูส้ ึกว่าอาการดีขึ้น แต่ถา้ หากอาการยัง ไม่ดี ให้รับประทานของหวานซา้ เข้าไปอีกครั้ง และติดตามผลในอีก 15 นาทีต่อมา ถ้ารูส้ ึกดี ขึน้ แล้ว ก็สามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติ 2. แต่ถา้ ผูป้ ่ วยไม่รสู้ ึกตัว ชักหรือหมดสติ ส่งตัวไปโรงพยาบาลใกล้บา้ นทันที เมื่อพบ ผูป้ ่ วยที่มีอาการชัก หรือหมดสติ ไม่ควรรอช้าอย่างเด็ดขาด เพื่อให้นา้ ตาลกลูโคสทางหลอด ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

เลือดดา ไม่ควรกรอกนา้ ตาลหรือนา้ หวานเข้าปากช่วงที่หมดสติ เพราะอาจทาให้สาลักลง ปอดได้

การป้องกันภาวะน้าตาลในเลือดต่า สาหรับผูป้ ่ วยเบาหวานที่ได้รับยารักษาเบาหวานอยู่ ควรมีวินยั ในการปฏิบัติเพื่ อ ป้องกันภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ดังนี้ 1. ปฏิบตั ติ ามแผนการรักษาตามที่แพทย์ได้แนะนาไว้อย่างระมัดระวัง ทัง้ การรับประทาน ยา การรับประทานอาหาร และการออกกาลังกาย 2. ตรวจสอบปริมาณยารักษาเบาหวานก่อนรับประทาน และอินซูลินอย่างรอบคอบตาม แพทย์สงั ่ ก่อนฉีดเข้าร่างกาย ไม่เพิ่ม หรือลดยาเอง 3. หากดืม่ เครื่องดืม่ แอลกอฮอล์ ควรควบคุมระดับนา้ ตาลในเลือดอย่างระมัดระวัง 4. หมัน่ ตรวจสอบระดับนา้ ตาลในเลือดอยู่เสมอตามที่แพทย์แนะนา และควรพกเครื่อง เจาะนา้ ตาลปลายนิว้ ไว้เสมอ 5. พกสายรัดข้อหรือบัตรประจาตัวที่บ่งบอกว่าเป็ นโรคเบาหวาน หรือบอกให้ญาติ หรือ บุคคลใกล้ชดิ ทราบว่า ตนเองเป็ นโรคเบาหวาน และอธิบายการแก้ไขที่ถกู ต้องให้ทราบ 6. ควรพกนา้ ตาลไว้กบั ตัว เช่น ลูกอม นา้ ผลไม้ หรือกลูโคสแบบเม็ด ซึ่งจะช่วยรักษา ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ ได้อย่างทันท่วงที ก่อนที่อาการจะแย่ลง 7. รับประทานอาหารตรงเวลาและมีปริมาณเหมาะสมตามความต้องการพลังงานของ ร่างกายแต่ละคนไม่ควรงดอาหารมื้อใดมื้อหนึง่ 8. ออกกาลังกายอย่างสมา่ สมอ ไม่หกั โหมจนเกินไป ถ้าออกกาลังกายมากกว่าปกติ ควรกินอาหารว่างก่อนออกกาลังกาย ประมาณ 15-30 นาที เช่น นมพร่องมันเนย 1 แก้ว ขนมปั งแครกเกอร์ 2-3 แผ่นใหญ่ ผลไม้ขนาดกลาง 1 ผล เช่น ส้ม กล้วย นา้ ว้า ผลไม้ใหญ่ ½ ผล เช่น ฝรัง่ แอปเปิ้ ล สาลี่ กล้วยหอม 9. ปรึกษาแพทย์ในกรณีที่ตอ้ งกินยาสาหรับรักษาโรคอื่นๆ ร่วมด้วย เพราะยาเหล่านัน้ อาจมีผลต่อระดับนา้ ตาลในเลือดได้ 10. ในช่วงที่ไม่สบายหรือรับประทานอาหารได้นอ้ ย ควรพกของหวานติดตัวไว้ รับประทานเมื่อมีอาการและหากรับประทานอาหารไม่ได้ ควรพบแพทย์เพื่อขอปรับยา

จะเห็ นได้ว่า หากผูด้ แู ลรูแ้ ละเข้าใจสาเหตุ และอาการในระยะต่างๆ ของภาวะ นา้ ตาลตา่ และสามารถประเมินได้ว่าผูส้ งู อายุมีอาการภาวะนา้ ตาลตา่ ในระยะไหน ก็จะ สามารถให้การช่วยเหลือผูส้ งู อายุที่มีภ าวะนา้ ตาลตา่ ได้ทันท่วงที ก่อนที่จะเข้าสู่ระยะ รุนแรง ผูส้ งู อายุก็จะไม่ปลอดภัยจากภาวะแทรกซ้อนได้

********************************

อาการเจ็บแน่นหน้าอก เกริน่ นา เมื่ อมี อ าการเจ็ บ แน่น หน้าอก คนส่วนใหญ่ ก็มักนึกถึ ง “โรคหัวใจ” เป็ นอัน ดับ แรก โดยเฉพาะอาการเจ็ บหน้าอก ที่มีอาการเหนื่อยหอบร่วมด้วย เจ็บหน้าอกด้านซ้ายบ่อย อาจ ไม่ใช่โรคหัวใจเสมอไป เพราะว่าอาการเจ็บหน้าอกแบบแน่นๆ จุกเหมือนมีอะไรมาทับบริเวณ หน้าอกด้านซ้ายค่อนมาตรงกลาง อาจจะมีอาการร้าวไปที่แขน แม้ว่าอาการเหล่านี้เป็ นอาจ อาการที่มักจะเจอในโรคหัวใจ แต่ก็ไม่ได้แปลว่าเป็ นอาการของโรคหัวใจ เสมอไป เพราะบาง คนมีอาการเจ็บแบบจุกเสียดเหมือนอาหารไม่ย่อย เจ็บลิ้นปี่ อาจไม่ได้เป็ นโรคหัวใจก็ได้ เพราะ บริเวณหน้าอกด้านซ้ายนอกจากจะเป็ นตาแหน่งของหัวใจแล้ว ยังมีกระดูกซี่ โครงอ่อน และ เส้นประสาทอยู่จานวนไม่นอ้ ย ถ้าเราทากิจกรรมหรือออกกาลังกายหักโหมมากจนเกินไป หรือทรงตัวผิดท่าก็อาจทาให้เกิดอาการเจ็บหน้าอกแปล๊บๆ จี๊ดๆ ขึ้นมา และนอกจากนัน้ ยัง มีกระเพาะอาหารที่มกั มีอาการจุกแน่นลิ้นปี่ หรือยอดอก ได้เหมือนกัน ถ้าหากจะสรุปว่าเป็ น การเจ็บหน้าอกจากโรคหัวใจต้องพิจารณาอาการอื่นร่วม เช่น อาการใจสัน่ หน้ามืด เวียนหัว เป็ นลม รวมถึงกลุ่มผูท้ ี่มีความเสี่ยงเป็ นโรคหัวใจ เช่น ความดันโลหิ ตสูง ไขมันในเลือดสูง หรือเบาหวาน เป็ นต้น เพราะส่วนมากการเจ็ บแน่นหน้าอก มักจะเกิดขึ้นเพราะเลือดไปเลี้ยง หัวใจไม่เพียงพอ ซึ่งเป็ นอาการนาของภาวะกล้ามเนือ้ หัวใจตายเฉียบพลัน อาการเจ็บแน่นหน้าอก ทีเ่ ป็ นอาการนาของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน จะมี ลักษณะที่ค่อนข้างชัดเจนคือ มีอาการเจ็ บแน่นบริเวณกึ่งกลางหน้าอก อาจเจ็ บร้าวไปที่คอ และกราม หลังหรือแขนข้างใดข้างหนึ่ง หรือทัง้ สองข้าง ซึ่ง โดยมากมักจะเกิดร่วมกับอาการ อื่ น ๆ เช่น เหงื่อออกท่วมตัว หายใจหอบ บางรายอาจไม่ได้ร สู้ ึ กเจ็ บ ที่ กลางอก แต่อ าจมี อาการจุกแน่นบริเวณใต้ลิ้นปี่ แทน โดยที่ไม่เคยมีประวัติโรคกระเพาะอาหารมาก่อน มีอาการ เจ็ บแน่นหน้าอกเมื่อออกแรง เช่น ลุกเดิน แล้วแน่นอกมากขึ้นมากขึ้น และเมื่อได้นงั ่ พักแล้ว อาการแน่นอกจะทุเลาลง ส่วนใหญ่อาการเหล่านี้จะเป็ นอยู่ประมาณ 20 ถึง 30 นาที แต่ถา้ หากมี อ าการอยู่ต ลอดต้อ งถื อ ว่ า เป็ นสั ญ ญาณวิ ก ฤติ ข องอาการกล้า มเนื้ อ หั ว ใจตาย เฉียบพลัน ตอนนี้ ผูป้ ่ วยต้องรีบไปพบแพทย์ หรือเรียกรถฉุกเฉินไปโรงพยาบาลทันที หรือ ภายใน 4 ชัว่ โมง”

สาเหต ุของอาการเจ็บหน้าอก 1.

โรคหัวใจ

โรคที่เกี่ยวกับหัวใจหลายโรคเป็ นสาเหตุที่พบกันบ่อยของอาการเจ็บหน้าอก โรคหลอด เลือดหัวใจ สามารถทาให้เกิดอาการเจ็ บหน้าอกแบบปวดเค้น เกิดขึ้นเมื่อหัวใจได้รับเลือดไม่ เพียงพอ การเจ็บเค้นมักเกิดขึ้นบริเวณตรงกลาง หรือด้านซ้ายของหน้าอก อาจกระจายไปสู่ การเจ็ บ แขน ไหล่ กราม หรื อ หลัง ผูท้ ี่ เป็ นโรคหลอดเลื อ ดหั วใจ มี ค วามเสี่ ย งสูงที่ จะเกิ ด อาการหัวใจวายเมื่ออายุมากขึ้น อาการเจ็ บหน้าอกจากกล้ามเนื้อหัวใจตาย จะรุนแรงกว่า อาการอาการปวดจากภาวะหัวใจขาดเลือดและไม่ทเุ ลาลงแม้จะนอนพักก็ ตาม โรคเกี่ยวกับ หัวใจอื่ นๆ ที่ทาให้เกิดอาการเจ็ บหน้าอก ได้แก่ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ภาวะเยื่ อหุม้ หัวใจ อักเสบ โรคกล้ามเนือ้ หัวใจโต ลิ้นหัวใจยาว และหลอดเลือดหัวใจฉีก 2.

โรคปอด

อาการเจ็ บหน้าอกหลายอย่าง อาจเกิดจากปั ญหาเกี่ยวกับปอด ผูป้ ่ วยเยื่อหุม้ ปอด อักเสบ หรือมีการอักเสบเกิดขึ้นบริเวณเยื่อหุม้ ปอดและหน้าอก จะรูส้ ึกเจ็บแปลบขณะหายใจ ไอ หรือจาม โรคทางปอดอีกหนึ่งชนิดที่ทาให้เเกิดอาการเจ็บหน้าอกคือ โรคปอดบวม หรือฝี ในปอด การติด เชื้อทางปอดเหล่านี้ท าให้เกิด อาการเจ็ บ หน้าอกที่ แตกต่างกัน ออกไป เช่น เจ็ บปวดแบบลึกๆ หรือทาให้เกิดอาการเยื่ อหุม้ ปอดอักเสบ โรคทางปอดอื่นๆ ที่ทาให้เกิด อาการเจ็บหน้าอก ได้แก่ โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในหลอดเลือดปอด ภาวะปอดรัว่ ภาวะความดัน หลอดเลือดแดงปอดสูง และหอบหืด 3.

โรคเกีย่ วกับกระด ูก กล้ามเนื้อ และประสาท

อาการเจ็บที่เกิดขึ้นกับกล้ามเนื้อและกระดูกบริเวณหน้าอก อาจมีสาเหตุมากจากการ ออกกาลังกายที่หักโหม หรือมากเกินไป หรือจากการหกล้ม หรืออุบัติเหตุที่ทาให้เกิดการ บาดเจ็บที่หน้าอก การปวดบริเวณข้อต่อกระดูกหน้าอก เจ็บซี่โครง กล้ามเนือ้ ฉีกขาด และโรค งูสวัด เป็ นปั ญหาที่นาไปสูอ่ าการเจ็บหน้าอกได้ 4.

โรคระบบทางเดินอาหาร

ภาวะไหลย้อนกลับของกรดในกระเพาะอาหาร เป็ นสาเหตุที่ทาให้เกิดอาการแสบร้อน กลางอกหรือภายในลาคอ ที่รจู้ กั กันดีในชือ่ กรดไหลย้อน โรคระบบทางเดินอาหารอื่นๆ ที่ทา ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

ให้ผปู้ ่ วยมีอาการแสบร้อนกลางอก ได้แก่ อาการกลืนอาหารลาบาก ภาวะหลอดอาหารมี ความไวเกินต่อสิ่งกระตุน้ หลอดอาหารทะลุหรือลาไส้ทะลุ แผลในทางเดินอาหาร โรคไส้เลื่อน กระบังลม และโรคเกี่ยวกับถุงนา้ ดี

การวินิจฉัยอาการเจ็บหน้าอก การวินิจฉัยอาการเจ็บหน้าอก ขัน้ แรกแพทย์จะทาการตรวจหัวใจก่อน เพราะโรคหัวใจ ถื อ ว่ าเป็ นภาวะที่ ก่ อ ให้เกิ ด อัน ตรายถึ ง ชีวิ ต ทั้งนี้ แพทย์จ ะตรวจปอดร่ ว มด้ว ย โดยการ วินิจฉัยอาการเจ็ บหน้าอก หากพบว่าไม่เป็ นโรคหัวใจ ก็ จะตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุการเจ็ บ หน้าอกต่อไป ตามอาการของผูป้ ่ วยนัน้ ๆ

การรักษาอาการเจ็บหน้าอก วิธีรักษาอาการเจ็บหน้าอกมีหลายวิธี โดยขึ้นกับสาเหตุของโรคหรือปั ญหาสุขภาพที่ ทาให้เกิดอาการดังกล่าว วิธีการรักษาหลัก ๆ แบ่งเป็ นการรักษาด้วยยาและการผ่าตัด ดังนี้ 1. การรักษาด้วยยา แพทย์จะใช้ยารักษาผูป้ ่ วยที่มีอาการเจ็ บหน้าอกอันเนื่องมาจาก สาเหตุที่พบได้ทวั ่ ไป โดยตัวยาที่ใช้รกั ษานัน้ ได้แก่ 1.1 ไนโตรกลีเซอรีน แพทย์จะใช้ยาไนโตรกลีเซอรีนแบบเม็ด โดยให้ผปู้ ่ วยอมไว้ใต้ ลิ้น ไนโตรกลีเซอรีนจะช่วยให้หลอดเลือดหัวใจขยาย ส่งผลให้เลือดไหลผ่านได้งา่ ยขึน้ นอกจากนี้ แพทย์ยงั ใช้ยาที่ใช้รกั ษาความดันโลหิตเพื่อช่วยขยายหลอดเลือดร่วมด้วย 1.2 ยาละลายลิ่มเลือด ผูป้ ่ วยโรคหัวใจจะได้รบั ยาละลายลิ่มเลือดเพื่อเข้าสลายลิ่ม เลือดที่ปิดกัน้ การลาเลียงเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนือ้ หัวใจ 1.3 ยาลดการหลัง่ กรด ผูป้ ่ วยที่เจ็บหน้าอกเพราะกรดในกระเพาะอาหารไหลย้อน ขึน้ มาที่หลอดอาหาร จะได้รบั ยาที่ชว่ ยลดการหลัง่ กรด 1.4 ยารักษาอาการซึมเศร้า ผูป้ ่ วยที่มีประวัตหิ วาดกลัวหรือกังวลจนส่งผลให้เกิด อาการเจ็บหน้าอก อาจได้รบั ยารักษาอาการซึมเศร้าเพื่อช่วยจัดการกับภาวะที่ประสบอยู่ ทัง้ นี้ อาจต้องรักษาด้วยวิธีบาบัดทางจิตร่วมด้วย 2. การผ่าตัดและการรักษาด้วยกระบวนการอื่น นอกจากใช้ยาในการรักษาอาการ เจ็บหน้าอกที่เกิดจากปั ญหาสุขภาพต่าง ๆ แล้ว ยังมีกระบวนการอีกหลายอย่างที่ชว่ ยรักษา อาการเจ็บหน้าอกอันเนือ่ งมาจากโรคหรือปั ญหาสุขภาพที่อนั ตรายต่อชีวิต ดังนี้ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

2.1 การทาบอลลนู ผูป้ ่ วยที่มีปัญ หาหลอดเลือดอุดตัน ทาให้เลือดไม่สามารถไป เลี้ยงหัวใจได้ จะได้รับการรักษาด้วยการทาบอลลูน โดยแพทย์จะสอดท่อเล็กๆ เข้าไปภายใน หลอดเลือดใหญ่ซึ่งอยู่ตรงขาหนีบหรือข้อมือเข้าไปยังบริเวณที่หลอดเลือดตีบ จากนัน้ จึงต่อ สายท่อกับอุปกรณ์ขา้ งนอกเพื่อดันบอลลูนให้เปิ ดทางหลอดเลือด ทัง้ นี้ แพทย์จะสอดขดลวด เล็กเข้าไปเพื่อช่วยให้หลอดเลือดเปิ ด 2.2 การผ่าตัดทาทางเบี่ยงหลอดเลือดหัวใจ การผ่าตัดนี้คือการผ่าตัดนาหลอด เลือดจากส่วนอื่นในร่างกายมาใช้เป็ นเส้นทางการไหลเวียนโลหิตแทนหลอดเลือดที่อดุ ตัน 2.3 ศัลยกรรมรักษาผนังหลอดเลือดแดงใหญ่ ผูป้ ่ วยภาวะเลือดเซาะผนังหลอด เลือดแดงใหญ่ตอ้ งได้รบั การผ่าตัดด่วน เพื่อรักษาผนังหลอดเลือดที่ฉีกขาด

การป้องกันอาการเจ็บหน้าอก อาการเจ็ บหน้าอกเกิดจากหลายสาเหตุ การป้องกันไม่ให้เกิดอาการดังกล่าวจึงควร เริ่ ม ตั้ง แต่พ ฤติ ก รรมการใช้ชีวิต ที่ ไม่ ก่ อ ให้เกิ ด ความเสี่ ย งที่ จ ะป่ วยเป็ นโรคหรื อ มี ปั ญ หา สุขภาพอื่ น ๆ อัน เป็ นสาเหตุของอาการเจ็ บหน้าอก ในที่นี้จะเน้น กล่าวถึ งวิ ธี ป้ องกัน หรื อ ปฏิบตั ติ วั ให้เหมาะสมเฉพาะโรคที่กอ่ ให้เกิดอาการเจ็บหน้าอกและส่งผลร้ายแรงต่อชีวิต ดังนี้ 1. ภาวะเจ็ บ หน้า อกจากโรคหัว ใจและหัว ใจขาดเลื อด อาการเจ็ บ หน้าอกจาก สาเหตุนสี้ ามารถป้องกันได้ โดยลดความเสี่ยงที่จะทาให้ป่วยเป็ นโรคหัวใจ ดังต่อไปนี้ 1.1 รับประทานผักและผลไม้ รวมทัง้ อาหารไขมันตา่ เส้นใยสูงอย่างธัญพืชต่างๆ และจากัดการรับประทานเกลือไม่ให้เกิน 6 กรัม หรือประมาณ 1 ช้อนชาต่อวัน เนือ่ งจาก เกลือจะทาให้ความดันโลหิโลหิตสูง 1.2 ออกกาลังกายควบคู่กบั การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์จะช่วยความเสี่ยง เกิดความดันโลหิตสูง ทัง้ นี้ การออกกาลังกายเป็ นประจายังช่วยให้หวั ใจและระบบการ ไหลเวียนเลือดมีประสิทธิภาพมากขึน้ และลดระดับคอเลสเตอรอล 1.3 รักษานา้ หนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน โดยเลือกรับประทานอาหารที่ดตี อ่ สุขภาพ เลี่ยงอาหารหวานและอาหารที่มีคอเลสเตอรอลสูง 1.4 หยุดสูบบุหรี่และลดการดืม่ เครื่องดืม่ ที่มีแอลกอฮอล์ไม่ให้มากจนเกินไป 1.5 เลี่ยงกิจกรรมหนัก ๆ ที่อาจทาให้เกิดอาการเจ็บหน้าอก 1.6 รับประทานยาเพื่อควบคุมความดันโลหิต 1.7 เลี่ยงอยู่ในที่ที่รอ้ นหรือหนาวเกินไป ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

2. อาการเจ็บหน้าอกที่ผนังทรวงอก ผูป้ ่ วยที่เกิดอาการเจ็บหน้าอกตรงผนังทรวง อก ซึ่ ง เกิ ด จากการได้รับ บาดเจ็ บ ที่ กล้า มเนื้ อ หรื อ ซี่ โครงหัก นั้น สามารถบรรเทาอาการ ดังกล่าวไม่ให้กาเริบได้ โดยปฏิบตั ดิ งั นี้ 2.1 พักผ่อนและป้องกันไม่ให้บริเวณที่ได้รับบาดเจ็ บกระทบกระเทือน รวมทั้ง หยุด เปลี่ยน หรือพักกิจกรรมที่ซา้ บาดแผลมากขึน้ 2.2 ใช้นา้ แข็งประคบเพื่อลดอาการเจ็บและบวม โดยประคบเย็นทันที ทิ้งไว้ 1020 นาที ท าเช่ น นี้ วั น ละ 3 ครั้ ง หรื อ มากกว่ า นั้ น อาการบวมจะหายไป หลังจาก 2-3 วัน จากนัน้ จึงประคบอุ่นต่อ 2.3 ไม่พันผ้าเพื่อประคองซี่โครง เพราะอาจทาให้หายใจได้นอ้ ยลง ซึ่งทาให้ผปู้ ่ วย เสี่ยงการเกิดปอดบวมหรือปอดแฟบได้ 2.4 รับประทานยาหรือทายาเพื่อช่วยบรรเทาอาการปวดของกล้ามเนือ้ 2.5 นวดหรือยืดเส้นเบาๆ อาจช่วยให้อาการดีขึ้นและหายได้เร็ว โดยยืดเส้นช้าๆ ในช่วงแรกผูป้ ่ วยอาจรูส้ ึกตึง ๆ ให้ทาค้างไว้ 30-60 วินาที ทาเช่นนี้วันละ 3-4 ครัง้ 2.6 หากรูส้ ึกดีขึ้นแล้ว ค่อยกลับไปทากิจกรรมเหมือนตามปกติที่เคยทา แต่อย่า หักโหม ควรค่อยเป็ นค่อยไป หากรูส้ ึกเจ็ บหน้าอกขึ้นมาอีกควรพักสักพัก ก่อน

การช่วยเหลือเมื่อพบผูส้ งู อาย ุมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก ประเมินอาการเพื่อแยกให้ได้ว่าเป็ นอาการของโรคหัวใจหรือโรคอื่นๆ ซึ่งจะทาได้ยาก ต้องลองสังเกตอาการเจ็บหน้าอกว่า เวลามีอาการเจ็ บหน้าอกเมื่อปรับเปลี่ยนอิริยาบถ แล้ว อาการปวดรุนแรงขึน้ หรือลดลง ร่วมกับการซักถามอาการเพิ่มเติม

การแยกอาการเจ็บหน้าอก หว่างโรคหัวใจกับโรคอื่นๆ มีดงั นี้ 1. อาการเจ็บหน้าอกจากโรคหัวใจขาดเลือด อาการเจ็ บหน้าอกจากโรคหัวใจขาดเลือด เช่น มี อาการเจ็ บ หน้าอกอย่างรุน แรง จุกๆ แน่นๆ เหมือนถูกกด รัด หรือบีบ อาการมักจะปวดร้าวไปที่อื่น เช่น คาง ขากรรไกร ไหล่ หรือแขนซ้ายด้านในร่วมด้วย อาการเจ็บประมาณ 5-10 นาที ดีขนึ้ เมื่อหยุดพัก หรืออม ยาอมใต้ลิ้น แต่หากเป็ นโรคหัวใจขาดเลือดเฉียบพลันจะมีอาการเจ็บหน้าอกอย่างรุนแรง หรือ ภาวะฉุกเฉินในผูส้ งู อายุ : การช่วยเหลือเบื้องต้น ...สื่อการเรียนรูส้ าหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ ตาหนักธรรม จ.แพร่

เจ็บขณะพักนานกว่า 20 นาที แม้แต่พักแล้ว อาการก็ยังไม่ดีขึ้น นอกจากนัน้ ยังมีอาการอื่น ร่วมด้วย เช่น เหนื่อย หายใจไม่อิ่ม ใจสัน่ เหงือ่ ออก เวียนศีรษะ มึนงง หายใจลาบาก อาการ แย่ลงเมื่อทากิจกรรม อาการอาจหายไปและเป็ นซา้ อีก 2. อาการที่พบในผูป้ ่ วยโรคกรดไหลย้อน อาการเจ็บหน้าอกจากโรคกรดไหลย้อน เช่น มีอาการเจ็บหน้าอกอย่างรุนแรงเวลาที่ หายใจลึกๆ หรือไอ แต่ไม่ปวดร้าวไปบริเวณที่ไหล่ แขน หรือขากรรไกร รูส้ ึกแน่นหน้าอก เหมือนอาหารไม่ย่อย และมีอาการร่วมอื่นๆ ที่บ่งบอกถึงโรคกรดไหลย้อน ได้แก่ กลืนลาบาก รูส้ ึ กเหมื อนมีกอ้ นจุกที่ คอ เรอ หรื อผายลมบ่ อย แสบร้อนในคอ อก หรื อช่องท้อง รูส้ ึ ก เปรี้ยวในปากจากการที่กรดไหลย้อน อาการมักจะรูส้ ึกดีขึ้นเวลาที่เปลี่ยนท่าเป็ นท่านัง่ หรือ ยืน ในขณะที่การงอตัว หรือนอนราบนั้นจะทาให้อาการรุนแรงมากขึ้น โดยเฉพาะหลังจาก รั บ ประทานอาหาร ไม่ มี อ าการปวดร้า วไปอวั ย วะอื่ น ๆ มั ก สั ม พั น ธ์กั บ ภาวะอาหารไม่ ย่อย ดังนัน้ จึงมักจะมีอาการนานอยู่ชว่ งหนึง่ ก่อนที่อาการจะหายไป 3. อาการเจ็บหน้าอกยังอาจบ่งถึงโรคอื่นๆ นอกจากโรคกรดไหลย้อนแล้ว อาการเจ็ บหน้าอกยังอาจบ่งถึงโรคอื่นๆ ได้ เช่น ลิ่มเลือดอุดตันในปอด โรคหอบ กระดูกอ่อนที่หน้าอกอักเสบ การอักเสบของตับอ่อนการ บาดเจ็ บของกระดูกซี่ โครง หรือมีรอยชา้ หรือกระดูกหัก กลุ่มอาการที่มีอาการปวดเรื้อรัง หากรูส้ ึกทรมานมาก หรือไม่แน่ใจว่าเป็ นอะไร ควรรีบไปพบแพทย์

ข้อควรปฏิบตั ิเมื่อผูส้ งู อาย ุมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก 1. หยุดกิจกรรมที่ทาอยู่ นัง่ พัก และร้องเรียกขอความช่วยเหลือ 2. หากอาการไม่ดขี นึ้ รีบให้ญาตินาส่งโรงพยาบาล เพื่อตรวจรักษา 3. กรณีทเี่ ป็ นโรคหัวใจอยู่แล้ว รีบอมยาใต้ลิ้น ครัง้ ละ 1 เม็ด จนกว่ายาจะละลายหมด โดยสามารถอมยาใต้ลิ้นได้ 3 ครัง้ และห่างกันประมาณ 5 นาที หรืออมยาเมื่อยาเม็ดเก่า ละลายหมด หากอาการยังไม่ดขี นึ้ ให้รีบมาโรงพยาบาล

การรักษาเบื้องต้น เมื่อไปโรงพยาบาลด้วยอาการเจ็บแน่นหน้าอก 1. ยาบรรเทาอาการเจ็บหน้าแน่นหน้าอกชนิดฉีดเข้าหลอดเลือดดา 2. ออกซิเจน 3. ยาขยายหลอดเลือด ชนิดอมหรือพ่นใต้ลิ้น หรือชนิดหยอดเข้าหลอดเลือดดาเพื่อ บรรเทาอาการเจ็บแน่นหน้าอก 4. ยาแอสไพริน แม้ว่าอาการเจ็บหน้าอกอาจมาจากสาเหตุหลายประการ แต่สิ่งที่นา่ กลัวและร้ายแรง ที่สดุ คือภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันหรือ หัวใจวาย ดังนัน้ หากผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ รูว้ ิธี แยกอาการเจ็ บหน้าอกจะสามารถช่วยช่วยเหลือผูส้ งู อายุที่มีอาการได้ถกู ต้อง หากแน่ใจว่า เป็ นการเจ็ บหน้าอกจาก "กรดไหลย้อน" จะให้การช่วยเหลือ ได้อย่างถูกต้อง หรือหากเป็ น อาการเจ็ บ หน้า อกจาก "โรคหั ว ใจขาดเลื อ ดฉั บ พลั น " ก็ จ ะสามารถให้ก ารช่ ว ยเหลื อ ได้ ทันท่วงที และหากไม่ดขี นึ้ จาเป็ นต้องพาไปพบแพทย์ให้เร็วที่สดุ เพื่อทาการรักษาได้ทนั ท่วงที

สร ุป เนื้ อ หาที่ กล่ าวมาข้างต้น เป็ นการสรุป เนื้ อ เฉพาะที่ จ าเป็ น และครอบคลุม เพี ย งพอ สาหรับผูด้ แู ลผูส้ งู อายุ เพื่อใช้ในการดูแลผูส้ งู อายุในตาบล ตามปั ญหาและความต้องการที่ได้ จากการสารวจในตาบลตาหนักธรรม คื อ ภาวะไข้ อาการถ่ ายเหลว การเป็ นลมหมดสติ ภาวะนา้ ตาลในเลือดตา่ และอาการเจ็ บแน่นหน้าอก หากผูด้ แู ลได้ศึกษาให้เข้าใจอย่างถ่องแท้ จะสามารถดูแลและให้การช่วยเหลือผูส้ งู อายุในภาวะฉุกเฉินได้อย่างปลอดภัย

อ้างอิง ลัลธธิมา ภูพ่ ฒ ั น์. (2560). อาการวิทยา ฉบับพกพา. กรุงเทพฯ : ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรมอนามัย. (2560). หน้ามืด-วิงเวียน-เป็ นลม นนนทบุรี : ส่วนอนามัยผูส้ งู อายุ สานัก ส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. ระวีวรรณ เลิศวัฒนารักษ์. (2557). การป้องกันภาวะนา้ ตาลในเลือดต่า. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหิดล.

วรวุฒิ เจริญศิริ. (2563). ไข้ (fever). กรุงเทพฯ : ศูนย์วิจยั สุขภาพกรุงเทพ. ศูนย์วิจยั สุขภาพกรุงเทพ. (2557). "ท้องร่ วง ท้องเสีย "สั ญญาณเตื อนโรคร้าย”. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์บริษทั คมชัดลึก มีเดีย จากัด. สมาคมแพทย์โรคระบบทางเดินอาหารแห่งประเทศไทย. (2546). แนวทางการดู แลรักษา ผู ป้ ่ วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันในผู ใ้ หญ่. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชมุ ชุมสหกรณ์ การเกษตรแห่งประเทศไทย. สุรพันธ์ สิทธิสขุ และฆนัท ครุธกูล. (2557). แนวทางเวชปฏิ บัติในการดู แลผู ป้ ่ วยโรคหัวใจ ขาดเลือดในประเทศไทย ฉบับปรับปรุง ปี 2557. พิมพ์ครัง้ ที่ 2. กรุงเทพฯ : บริษทั ศรีเมืองการพิมพ์จากัด. อาทิตย์ วีระเบญจพล ภคพร ไชยพันธุ์ กาญจน์สดุ า ทองไทย. (2561). อันตรายจากภาวะ นา้ ตาลในเลือดต่า (Hypoglycemia). กรุงเทพฯ : โรงพยาบาลสมิตเิ วช. World Health Organization. (2005). Diarrhea Treatment Guidelines. The MOST Project. Cryer PE, Axelrod L, Grossman AB, Heller SR, Montori VM, Seaquist ER, et al. (2009). Evolution and management of adult hypoglycemic disorders: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. United States : The Endocrine Society. American Diabetes Association Workgroup on Hypoglycemia. (2005). Defining and reporting hypoglycemia on diabetes: A report from the American Workgroup on Hypoglycemia. Diabetes Care. 28(5): 1245-1249.