Λατινικά Λυκείου - Συντακτικό

Page 1

155 × 225  SPINE: 13.2  FLAPS: 70

• αναλυτική θεωρία • παραδείγματα μέσα από το σχολικό βιβλίο

ΓΕΩΡΓΙΑ Ν. ΛΕΪΣΟΥ

Περιέχει

• πλήθος συντακτικών ασκήσεων από όλα τα κείμενα

• πλήρη δικαιολόγηση όλων των ευθειών ερωτηματικών προτάσεων

ISBN 978-960-564-563-2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

0_cover_latinika.indd 1

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΌ

• πλήρη δικαιολόγηση όλων των δευτερευουσών προτάσεων

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

11/14/2017 1:39:14 PM


ΤΙΤΛΟΣ

Λατινικά Λυκείου - Συντακτικό ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ

Γεωργία N. Λέισου ΕΠΙMΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Γεωργία Λέισου LAYOUT - DESIGN Myrtilo, Λένα Παντοπούλου COPYRIGHT© 2017

Γεωργία Λέισου ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αθήνα, Νοέμβριος 2017 ISBN 978-960-564-563-2

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

0_soma_latinika.indd 2

11/14/2017 1:55:25 PM


ΓΕΩΡΓΙΑ N. ΛΕΪΣΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΌ • • • •

0_soma_latinika.indd 3

Αναλυτική θεωρία Οι συντακτικές ασκήσεις των κειμένων Δικαιολόγηση προτάσεων Οι συντακτικές ασκήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων από το 1983 έως το 2017

11/14/2017 1:55:25 PM


0_soma_latinika.indd 4

11/14/2017 1:55:25 PM


ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ένας πολύτιμος σύμμαχος για τους υποψηφίους της θεωρητικής κατεύθυνσης που φιλοδοξεί να τους βοηθήσει στην όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Το παρόν βιβλίο έχει ως στόχο την εξοικείωση των μαθητών με τα ποικίλα συντακτικά φαινόμενα της λατινικής γλώσσας. Στο 1ο μέρος αναλύονται με απλό και κατανοητό τρόπο όλα τα βασικά κεφάλαια του συντακτικού και επισημαίνονται όλες οι ιδιομορφίες και οι διαφορές με το συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (λατινισμοί). Για τη διευκόλυνση των μαθητών τα παραδείγματα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από τα 50 κείμενα του σχολικού βιβλίου. Το 2ο μέρος περιέχει από κάθε κείμενο χωριστά, πλήθος και ποικιλία συντακτικών ασκήσεων έτσι ώστε να μπορέσουν οι μαθητές να ελέγξουν κατά πόσο έχουν εμπεδώσει τη θεωρία αλλά και να έχουν μια καλή ευκαιρία για εξάσκηση και επανάληψη ένα βήμα πριν τις εξετάσεις. Περιλαμβάνει επίσης πλήρη δικαιολόγηση όλων των δευτερευουσών προτάσεων καθώς και των κύριων ευθειών ερωτηματικών προτάσεων. Στις απαντήσεις των συντακτικών ασκήσεων έχουν υπογραμμιστεί τα σημεία που πρέπει να προσέξει ιδιαιτέρως ο μαθητής, ενώ ανάμεσα σε μπάρες βρίσκονται οι απαντήσεις που έχουν αποτελέσει θέματα πανελλαδικών εξετάσεων. Ελπίζω ότι το βιβλίο αυτό θα βοηθήσει πολύ τόσο τους μαθητές όσο και τους συναδέλφους μου.

—5—

0_soma_latinika.indd 5

11/14/2017 1:55:25 PM


0_soma_latinika.indd 6

11/14/2017 1:55:25 PM


1ο ΜΕΡΟΣ: ΘΕΩΡΙΑ • ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ ������������������������������������������������������������������������������������������������� σελ. 9 • ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ �������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 10 • ΧΡΟΝΟΣ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 11 • ΤΟΠΟΣ �����������������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 11 • ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ��������������������������������������������������������������������������������������σελ. 13 • ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ��������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 14 • ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ����������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 14 ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟΥ • ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ IUBEO, VETO, PROHIBEO, SINO, PATIOR, COGO. ������������������������σελ. 17 • METOXH ��������������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 17 ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΓΝΗΣΙΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΝΟΘΑ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ • ΙΔΙΟΜΟΡΦΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ������������������������������������������������������������σελ. 20 • ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ����������������������������������������������������������������������������������σελ. 20 • ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ �������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 22 • Β’ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ����������������������������������������������������������������������������������������σελ. 22 • ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ ����������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 23 • ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ �����������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 24 • ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ ��������������������������������������������������������������������������������������σελ. 25 • ΣΟΥΠΙΝΟ �������������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 27 • ΔΟΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ Ή ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ �����������������������������������������σελ. 27 • Ο ΣΚΟΠΟΣ �����������������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 28 • Ο ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΚΙΝΗΣΗ ���������������������������σελ. 28 • Η ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ����������������������������������������������������������������������������������������������σελ. 29 • Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ����������������������������������������������σελ. 30 • ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ������������������������������������������������������������������������������σελ. 31 • ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ���������������������������������������������������������������������������������������σελ. 32

—7—

0_soma_latinika.indd 7

11/14/2017 1:55:25 PM


ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΕΪΣΟΥ

• ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ����������������������������������������σελ. 33 • ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �����������������������������������������������������������������������������������σελ. 34 • TA EIΔΗ ΤΟΥ CUM ΣΤΙΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �����������������������������������������������σελ. 35 • ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ���������������������������������������������������������������������������������������σελ. 35 • ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �����������������������������������������������������������������������σελ. 36 • ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �������������������������������������������������������������������������σελ. 37 • ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �����������������������������������������������������������������������������σελ. 38 • ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ������������������������������������������������������������������������������σελ. 39 • ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �������������������������������������������������������������σελ. 40 • ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ������������������������������������������������������������σελ. 42 • ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ��������������������������������������������������������������������������������σελ. 43 • ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �����������������������������������������������σελ. 44 • ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ �����������������������������������������������������������������������������σελ. 45 • ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ TOY QUOMINUS KAI QUIN ����������������������������������������������������������σελ. 45 • ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ ����������������������������������������������������σελ. 47 • ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΠΛΑΓΙΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΕΥΘΥ ��������������������������������������������������σελ. 49

—8—

0_soma_latinika.indd 8

11/14/2017 1:55:25 PM


ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ Στα λατινικά δεν υπάρχει αυτοπαθής αντωνυμία. Στη θέση της χρησιμοποιούνται οι πλάγιες πτώσεις των προσωπικών αντωνυμιών του α΄, β΄, και γ΄προσ. (amas te= ἀγαπᾶς σεαυτόν) και η κτητική του γ΄προσ. suus,sua,suum (Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, ...legit, μάθημα 27) H αυτοπάθεια διακρίνεται σε άμεση (ευθεία) και έμμεση (πλάγια ) αυτοπάθεια.

’Αμεση αυτοπάθεια Έχουμε όταν η προσωπική ή η κτητική αντωνυμία που χρησιμοποιείται σαν αυτοπαθητική, αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος στην οποία βρίσκεται. π.χ. belua ad marinam se movet. (μάθημα 3) Το se αναφέρεται στο belua δηλαδή στο υποκείμενο της πρότασης.

Έμμεση αυτοπάθεια Έχουμε όταν η προσωπική ή η κτητική αντωνυμία που χρησιμοποιείται σαν αυτοπαθητική, ενώ ανήκει συντακτικά σε δευτερεύουσα πρόταση, αναφέρεται στο υποκείμενο της κύριας πρότασης ή ενώ ανήκει σε απαρεμφατική ή μετοχική ενότητα, δεν αναφέρεται στο υποκείμενο του απαρεμφάτου ή της μετοχής αλλά στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης. π.χ. – Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. (μάθημα 38) Το sibi ενώ βρίσκεται σε δευτερεύουσα πρόταση, αναφέρεται στο υποκείμενο της κύριας πρότασης (puella) – Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit (μάθημα 41) Το tibi ενώ εξαρτάται από το απαρέμφατο placere, δεν αναφέρεται στο δικό του υποκείμενο αλλά στο υποκείμενο του ρήματος dicis (tu). —9—

0_soma_latinika.indd 9

11/14/2017 1:55:25 PM


ΓΕΩΡΓΙΑ ΛΕΪΣΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για να εκφράσουμε κτήση χωρίς αυτοπάθεια στο γ΄πρόσωπο χρησιμοποιούμε τις πλάγιες πτώσεις της αντωνυμίας is,ea,id. π.χ. pater eius: ὁ πατήρ αὐτοῦ = ο πατέρας του, κάποιου άλλου, όχι του υποκειμένου της πρότασης. pater suus: ὁ ἑαυτοῦ πατήρ =ο πατέρας του, του ίδιου, του υποκειμένου της πρότασης.  Δείτε τη διαφορά. Silius ingenium eius fovebat: περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του (όχι το δικό του αλλά κάποιου άλλου, του Βιργιλίου) (Μάθημα 5). Silius ingenium suum fovebat: περιέβαλλε με αγάπη το πνεύμα του (το δικό του, του εαυτού του).

ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ Στα λατινικά δεν υπάρχει αλληλοπαθής αντωνυμία και η αλληλοπάθεια εκφράζεται με τους εξής τρόπους: α) με την επανάληψη του υποκειμένου του ρήματος σε μία από τις πλάγιες πτώσεις, όποια απαιτεί η σύνταξη. π.χ. homo hominem adiuvat: o άνθρωπος βοηθά τον άνθρωπο (βοηθοῦσι ἀλλήλους) β) με την επανάληψη της αντωνυμίας alius, προκειμένου για πολλούς. π.χ. alius alium amat: ο ένας αγαπά τον άλλον (ἀλλήλους) γ) με την επανάληψη της αντωνυνίας alter, προκειμένου για δύο πρόσωπα. π.χ. alter alterum amat: ο ένας αγαπά τον άλλον (ἀλλήλους) δ) με την πρόθεση inter και την αιτιατική πληθυντικού της προσωπικής αντωνυμίας (nos, vos, se). π.χ iustitia inter se certabant (μάθημα 4). — 10 —

0_soma_latinika.indd 10

11/14/2017 1:55:25 PM


ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ – ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

ΧΡΟΝΟΣ Εκφέρεται ως εξής: α) in + αφαιρετική ή με απλή αφαιρετική (τοπική), όταν πρόκειται να δηλωθεί απλώς το πότε – Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit. (μάθημα 30) – Bello Latino T.Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit (μάθημα 31) β) με απλή αιτιατική όταν πρόκειται να δηλωθεί πόσο χρόνο διαρκεί μια πράξη. – Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit. (μάθημα 28) δ) με τις προθέσεις: ante + αιτιατική = πριν πόσο χρόνο π.χ. ante tertium diem = πριν τρεις μέρες (μάθημα 25) post + αιτιατική = μετά από πόσο χρόνο π.χ. post victoriam Actiacam = μετά από τη νίκη στο Άκτιο. (μάθημα 24) ΠΡΟΣΟΧΗ: οι παραπάνω φράσεις είναι ισοδύναμες με τις: tertio die ante victoria post Actiaca Στην περίπτωση αυτή το ante και το post είναι επιρρήματα και συνοδεύονται από αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς (tertio die, victoria Actiaca)

ΤΟΠΟΣ Στάση σε τόπο: α) in + αφαιρετική π.χ. in castris (αν το όνομα του τόπου έχει επιθετικό προσδιορισμό κυρίως το επίθετο totus ή την αντωνυμία ipse τότε συνήθως χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική π.χ. totis castris) β) απλή γενική, αν το όνομα της πόλης είναι της α’ ή της β΄ κλίσης και ενικού αριθμού π.χ. Romae — 11 —

0_soma_latinika.indd 11

11/14/2017 1:55:25 PM


155 × 225  SPINE: 13.2  FLAPS: 70

• αναλυτική θεωρία • παραδείγματα μέσα από το σχολικό βιβλίο

ΓΕΩΡΓΙΑ Ν. ΛΕΪΣΟΥ

Περιέχει

• πλήθος συντακτικών ασκήσεων από όλα τα κείμενα

• πλήρη δικαιολόγηση όλων των ευθειών ερωτηματικών προτάσεων

ISBN 978-960-564-563-2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

0_cover_latinika.indd 1

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΌ

• πλήρη δικαιολόγηση όλων των δευτερευουσών προτάσεων

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

11/14/2017 1:39:14 PM


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.