140 × 210 SPINE: 24 FLAPS: 80
Ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός μύθων –300
ISBN 978-960-564-293-8
Μύθοι Αισώπου
Γι’ αυτό μικροί και μεγάλοι γνωρίστε τους κι απολαύστε τους!
Η Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Νικολάου είναι πτυχιούχος του φιλολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1972 και κάτοχος επάρκειας προσόντων για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας από το 1970. Στα φοιτητικά της χρόνια εργάσθηκε ως υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος στην Αθήνα. Παραιτήθηκε για να συνεχίσει τις σπουδές της απρόσκοπτα και στη συνέχεια εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση για μικρό διάστημα. Από το 1973 μέχρι το 1992 υπηρέτησε ως φιλόλογος σε δημόσια σχολεία της περιοχής Καρδίτσας. Από το 2000 μέχρι το 2015 ασχολήθηκε με το παρόν έργο, μέρος του οποίου είχε κυκλοφορήσει το 2011 σε ηλεκτρονική μορφή από τις εκδόσεις e-bookshop.gr με περιεχόμενο 200 μύθων.
διαλεγμένοι και σε στίχους ταιριασμένοι
συνολικά!– αποδίδονται σε ποικιλόμορφους στιχουργικούς συνδυασμούς με ύφος απλό και μετρική ακρίβεια. Η έμμετρη απόδοση με τη μουσικότητα και το ρυθμό της παρουσιάζει τους μύθους παραστατικότερους και την προσέγγισή τους ελκυστικότερη σε ένα ευρύτατο ηλικιακό φάσμα αναγνωστών.
Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Nικολάου
Β
ιβλία με μύθους του Αισώπου κυκλοφορούν πάμπολλα. Ποια είναι όμως η δια φορά του βιβλίου αυτού από άλλα με παρόμοιο περιεχόμενο;
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_cover_aisopos.indd 1
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
οσελότος
ο σ ε λ ότ ο ς
13/10/2015 3:14:32 μμ
Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Nικολάου
Μύθοι Αισώπου διαλεγμένοι και σε στίχους ταιριασμένοι
Όλα τα γνήσια αντίτυπα αυτού του βιβλίου φέρουν την υπογραφή της συγγραφέως
Τιτλος Μύθοι Αισώπου διαλεγμένοι και σε στίχους ταιριασμένοι Συγγραφέας Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Νικολάου Email: chryssanthi.nikolaou@yahoo.com Επιmελεια - Διορθωση Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Νικολάου Layout - Design Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Εκτυπωση Δεκάλογος ΕΠΕ Copyright© 2015 Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Νικολάου Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Οκτώβριος 2015 ISBN 978-960-564-293-8
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
Αφιερώνεται στη μνήμη του συζύγου μου, Νίκου Νικολάου, και των γονέων μου, Γεωργίου και Κλεοπάτρας Φαφουτάκη
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο
ι αρχαίοι μύθοι είναι συνυφασμένοι με τον Αίσωπο, μια ξεχωριστή προσωπικότητα της Ελλάδας του 6ου αι. π.Χ. Τα βιογραφικά στοιχεία γύρω από την καταγωγή και τη ζωή του δεν είναι σαφή και τεκμηριωμένα και γι’ αυτό ίσως δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία, πέραν του ότι ήταν ένας πολυταξιδεμένος άνθρωπος με κοφτερό μυαλό και σκωπτικό πνεύμα. Κατά την παράδοση ήταν ένας δύσμορφος δούλος με περιπετειώδη ζωή και δεν γνωρίζουμε αν ο ίδιος κατέγραψε τους μύθους που διηγιόταν. Όπως είναι γνωστό, οι μύθοι ήταν σύντομες αλληγορικές διηγήσεις με πρωταγωνιστές ζώα ως επί το πλείστον αλλά και ανθρώπους. Είχαν συνήθως ηθικό και κοινωνικό περιεχόμενο, απλή μορφή και τελείωναν συχνά με ένα επιμύθιο, που ήταν το ηθικό τους δίδαγμα. Αγαπήθηκαν, διαδόθηκαν και καταγράφηκαν σε συλλογές από την αρχαιότητα. Στη σύγχρονη εποχή οι περισσότεροι Αισώπειοι μύθοι τείνουν να ξεχαστούν. Ελάχιστοι κυκλοφορούν ευρέως και απευθύνονται κυρίως σε παιδιά. Αν, ωστόσο, μελετηθούν στο σύνολό τους, διαπιστώνεται πως στην πλειονότητά τους ενδιαφέρουν περισσότερο τους ενήλικες, για τους οποίους με τρόπο λιτό και άμεσο αποτελούν καταστάλαγμα λαϊκής σοφίας. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές από τις γνωστές ως τις μέρες μας αρχαίες παροιμιώδεις εκφράσεις προέρχονται από αυτούς τους μύθους. Προσωπικά, με συνεπήρε τόσο η γοητευτική τους θυμοσοφία, ώστε με το πόνημα αυτό θέλησα να αποδώσω σε στίχους όσο μπορούσα περισσότερους από τους μικρούς αυτούς πνευματικούς θησαυρούς, για να διαβάζονται ή να ακούγονται ή να ανακαλούνται στη μνήμη με μεγαλύτερη ευκολία και ευχαρίστηση. Δεν πρωτοτυπώ, βεβαίως. Όμως νομίζω ότι σε έμμετρη μορφή το περιεχόμενό τους γίνεται πιο ζωντανό και παραστατικό και η προσέγγισή τους απολαυστικότερη. Το ίδιο άλλωστε υποδεικνύουν και οι κατά καιρούς προσπάθειες ποιητικής διασκευής μερικών εξ αυτών από την αρχαιότητα ήδη. Καθώς μάλιστα οι αποδιδόΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΑΙΡΙΑΣΜΕΝΟΙ
7
μενοι στον Αίσωπο μύθοι αποτελούν πλέον μέρος της πολιτιστικής μας παράδοσης και στοιχειοθετούν παρακαταθήκη υψηλής διδακτικής και παιδαγωγικής αξίας, θεωρώ πως αξίζει κάθε προσπάθεια, ώστε να μην τους αγνοούν τουλάχιστον οι νεοέλληνες. Το έργο «Αισώπειοι Μύθοι» του Θ. Μαυρόπουλου από τις εκδόσεις Ζήτρος υπήρξε η βασική μου πηγή μελέτης για την έμμετρη απόδοσή τους, που με απασχόλησε δημιουργικά για πολλά χρόνια. Επίσης σημαντικό βοήθημά μου υπήρξε το Αντίστροφο Λεξικό της Νέας Ελληνικής του πανεπιστημιακού μου δασκάλου Γεωργίου Κουρμούλη. Το ύφος μου, απλό και οικείο ως επί το πλείστον, διαφέρει ανάλογα με το περιεχόμενο των μύθων. Παρομοίως ο ρυθμός και τα μέτρα ποικίλουν. Χρησιμοποίησα ακόμη αρκετούς λεκτικούς αναχρονισμούς, δηλαδή παρωχημένες νεοελληνικές λέξεις ή λέξεις που υφίστανται ως παλιότερα δάνεια από άλλες γλώσσες, εφ’ όσον με εξυπηρετούσαν στιχουργικά. Με τη συγκεκριμένη μορφή ελάχιστα παραλλαγμένη και κατάλληλα προσαρμοσμένη κάποιοι από τους μύθους θα μπορούσαν και να μελοποιηθούν, ίσως. Ωστόσο, προς το παρόν ευελπιστώ απλώς να γίνουν τα θέματά τους ευρύτερα γνωστά. Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Νικολάου
8
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΦΑΦΟΥΤΑΚΗ-ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Αγαλματοπώλης Κάποιος ξύλινον Ερμή μες στην αγορά πουλούσε και με δυνατή φωνή την πραμάτεια διαλαλούσε: — Όποιος είναι τυχερός και προλάβει να τον πάρει θα ’χει από δω και μπρος στις δουλειές του θεία χάρη! Κελεπούρι σας πουλώ! Αγοράστε το, –συμφέρει!– κέρδη κι αγαθά σωρό ο Ερμής για να σας φέρει! Κι ένας φίλος απορεί: — Μα γιατί να τον πουλήσεις; Κερδοφόρο κάτι τι σ’ άλλα χέρια μην αφήσεις! Κι απαντά ο πονηρός, που θεούς δε λογαριάζει: — Το καλό αν είν’ αργό, τότε ελάχιστα με νοιάζει... Κέρδος τώρα θέλω εγώ επί τόπου και στο χέρι. Δεν μπορώ να καρτερώ τον Ερμή να μου το φέρει!
ΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΑΙΡΙΑΣΜΕΝΟΙ
9
Αγοραστής γαϊδουριού Ένας ξύπνιος χωρικός γάιδαρο για ν’ αγοράσει, παζαρεύει για μια μέρα πρώτα να τον δοκιμάσει. Κι όταν για τη δοκιμή έρχεται σε συμφωνία, για το σπίτι του τον παίρνει με χαρά κι αδημονία. Και στο στάβλο του ευθύς μ’ άλλους γάιδαρους τον βάζει, για να δει με ποιον απ’ όλους απ’ τη φύση του ταιριάζει. Μα τον παρακολουθεί όλη μέρα ο δόλιος κύρης και καθόλου δεν τ’ αρέσει τελικά ο μουσαφίρης. Πλεύρισε τον πιο φαγά και τον πιο τρανό τεμπέλη. Τέτοιο γάιδαρο δε θέλει και γι’ αυτό τον ξαποστέλλει. Και μηνά στον πωλητή: — Πάρ’ τον πίσω! Δε μου κάνει, επειδή χαραμοφάη πήγε φίλο του να κάνει. Ίδιος θα μου βγει κι αυτός! Ποιος σε τούτο αντιλέγει; Όμοιος τον όμοιό του για παρέα του διαλέγει...
10
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΦΑΦΟΥΤΑΚΗ-ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Άγριο γαϊδούρι Κάποιο άγριο γαϊδούρι ξάδερφό του μακαρίζει, όταν ξεκαπιστρωμένο κάποτε τον αντικρίζει δυνατά να του γκαρίζει. — Τέτοια τύχη να ’χαν κι άλλοι! Είναι να μην τον θαυμάζει; Τον φροντίζουν, τον ταΐζουν, συλλοή στο νου δε βάζει. Στέκει και τον κάνει χάζι. Ώσπου ο κύρης του προβάλλει και για φόρτωμα τον σιάζει. Μα το ήμερο γαϊδούρι το κεφάλι κατεβάζει. Τι θα πάθει λογαριάζει! Σε λιγάκι απ’ το φορτίο το κορμάκι του λυγίζει κι ο αφέντης ξύλο πιάνει και τη ράχη του σαπίζει, με θυμό καθώς το βρίζει. Τότε τ’ άγριο γαϊδούρι γνώμη μονομιάς αλλάζει και στο δόλιο συγγενή του, που δαρμένος πια στενάζει, πέρα φεύγοντας φωνάζει: — Τι σε βρήκε, ξάδερφέ μου! Τον καημό σου αναγνωρίζω! Τι κι αν είσαι πιο χορτάτος; Ξένοιαστο δε σε νομίζω μήτε σε καλοτυχίζω…
ΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΑΙΡΙΑΣΜΕΝΟΙ
11
Αγριογούρουνο και αλεπού Σε κάποιο δέντρο μια φορά αγριογούρουνο γερά τα δόντια του ακονίζει. Περνώντας μια αλεπού κοιτά κι απορημένη το ρωτά πώς κι άδικα πασχίζει, εφόσον κυνηγός εκεί κανένας δεν καραδοκεί κι εχτρός δεν ξεμυτίζει. Κι εκείνο τότε απαντά: Προετοιμάζομαι σωστά, πριν κίνδυνο αντικρίσω. Αν ξάφνου όπλα χρειαστώ, δε θα ’χω χρόνο να νοιαστώ τα δόντια ν’ ακονίσω! Γι’ αυτό δε χάνω τον καιρό και τα φροντίζω, αφού μπορώ, προτού να πολεμήσω.
12
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΦΑΦΟΥΤΑΚΗ-ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Αετός και αλεπού Γνωριστήκαν –πάει καιρός– αλεπού και αετός κι είπαν φίλοι για να μείνουν, γείτονες οι δυο να γίνουν. Έστησε ο αϊτός φωλιά κι έκανε όμορφα πουλιά σε ψηλό δεντρί μια μέρα. Και σε θάμνο παραπέρα η αλεπού μες στη χαρά γέννησε κι αυτή μωρά. Κάποτε όμως, η καημένη, για να βρει τροφή πηγαίνει και την ώρα αυτή ο αϊτός δεν της στάθηκε πιστός. Τ’ αλεπόπουλά της τρώει κι η φτωχή το μοιρολόι πιάνει με το που γυρνά. Για τα τέκνα της πονά. Ξέρει τι της έχει κάνει, πλην τον αετό δε φτάνει που στον ουρανό πετά κι από κάτω τον κοιτά. Δεν μπορεί και δε γδικιέται, μα βαριά τον καταριέται. Άνθρωποι την άλλη μέρα σε βωμό εκεί πιο πέρα θύμα έψηναν κατσίκι. Ώρα για τη θεία δίκη! Ο αϊτός από ψηλά, τόσο που μοσκοβολά, πεινασμένος καταφτάνει, κομματάκι σπλάγχνο πιάνει, να το πάει στη φωλιά, να το φάνε τα πουλιά. Δεν το βλέπει που καιγόταν
ΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΑΙΡΙΑΣΜΕΝΟΙ
13
κι ούτε που το φανταζόταν ότι σπίθα μια σταλιά θα του κάψει τη φωλιά και μαζί της –συμφορά του!– τ’ απροστάτευτα μικρά του. Τότε τρέχει η αλεπού. Τα πουλάκια τ’ αετού που ’χαν πέσει κάτω αρπάζει, του τα τρώει και φωνάζει: — Για το κρίμα πληρωμή είναι τούτη εδώ η στιγμή! Ό,τι μου ’κανες σου κάνω και καημό γι’ αυτό δε βάνω!
14
ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΦΑΦΟΥΤΑΚΗ-ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Αετός και άνθρωπος Αϊτός περήφανος πονά για το κατάντημά του. Ξερίζωσε άνθρωπος κακός τα δυνατά φτερά του και μαδημένο τον κρατά με τα κοτόπουλά του. Μα κάποιος που τον συμπονά θαρρεί πως δεν ταιριάζει ζωή κοτίσια σ’ αετό. Γι’ αυτό τον αγοράζει και τον φροντίζει, ως που ξανά φτερά καινούρια βγάζει. Και τότε πια τον ξαμολά κι ο αετός γιορτάζει. Ανάλαφρο ξανά κορμί στον ουρανό τινάζει, ενώ τον άνθρωπο αυτό σωτήρα λογαριάζει. Για τούτο πιάνοντας λαγό, στιγμή δεν περιμένει. Στον ευεργέτη του ευθύς για δώρο τον πηγαίνει. Μα του φωνάζει αλεπού, στα κόλπα μαθημένη: — Το φίλο σου, τον αγαθό, τι τον περιποιείσαι; Χαμένο πάει το καλό. Κορόιδο να μην είσαι! Τον άλλον κοίτα τον κακό! Σ’ αυτόν να προσποιείσαι. Σ’ αυτόν τα δώρα σου να πας, ν’ αλλάξει διαθέσεις, οπότε πάλι αν συμβεί στα χέρια του να πέσεις, σε μάδημα και φυλακή ξανά να μην ξεπέσεις. ΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ ΔΙΑΛΕΓΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΑΙΡΙΑΣΜΕΝΟΙ
15
140 × 210 SPINE: 24 FLAPS: 80
Ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός μύθων –300
ISBN 978-960-564-293-8
Μύθοι Αισώπου
Γι’ αυτό μικροί και μεγάλοι γνωρίστε τους κι απολαύστε τους!
Η Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Νικολάου είναι πτυχιούχος του φιλολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1972 και κάτοχος επάρκειας προσόντων για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας από το 1970. Στα φοιτητικά της χρόνια εργάσθηκε ως υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος στην Αθήνα. Παραιτήθηκε για να συνεχίσει τις σπουδές της απρόσκοπτα και στη συνέχεια εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση για μικρό διάστημα. Από το 1973 μέχρι το 1992 υπηρέτησε ως φιλόλογος σε δημόσια σχολεία της περιοχής Καρδίτσας. Από το 2000 μέχρι το 2015 ασχολήθηκε με το παρόν έργο, μέρος του οποίου είχε κυκλοφορήσει το 2011 σε ηλεκτρονική μορφή από τις εκδόσεις e-bookshop.gr με περιεχόμενο 200 μύθων.
διαλεγμένοι και σε στίχους ταιριασμένοι
συνολικά!– αποδίδονται σε ποικιλόμορφους στιχουργικούς συνδυασμούς με ύφος απλό και μετρική ακρίβεια. Η έμμετρη απόδοση με τη μουσικότητα και το ρυθμό της παρουσιάζει τους μύθους παραστατικότερους και την προσέγγισή τους ελκυστικότερη σε ένα ευρύτατο ηλικιακό φάσμα αναγνωστών.
Χρυσάνθη Φαφουτάκη-Nικολάου
Β
ιβλία με μύθους του Αισώπου κυκλοφορούν πάμπολλα. Ποια είναι όμως η δια φορά του βιβλίου αυτού από άλλα με παρόμοιο περιεχόμενο;
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_cover_aisopos.indd 1
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
οσελότος
ο σ ε λ ότ ο ς
13/10/2015 3:14:32 μμ