130 × 170 SPINE: 6 FLAPS: 0
Νεκρή φύση σε άσπρο μαύρο 14 cartes postales
Απεικονίσεις ακίνητων καθημερινών αντικειμένων που στέκονται μπροστά μας γεμάτα καινούρια ζωή! Μια άσκηση σε άσπρο – μαύρο κι ένα παιχνίδι με τις ενδιάμεσες τονικότητες.
Νεκρή φύση σε άσπρο μαύρο 14 cartes postales
Νεκρή φύση σε 14 cartes postales
της Ασπασίας Παπαναστασίου
της Ασπασίας Παπαναστασίου
ISBN 978-960-564-601-1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_cover_aspa.indd 1
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
9 789605 646011
ο σ ε λ ότ ο ς
1/30/2018 10:40:29 AM
ΤΙΤΛΟΣ
Νεκρή φύση σε άσπρο μαύρο 14 cartes postales της Ασπασίας Παπαναστασίου ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΡΓΩΝ
Studio Foto Spot Μεσογείων 248, Χολαργός
LAYOUT - DESIGN Myrtilo, Λένα Παντοπούλου COPYRIGHT© 2018 Ασπασία Παπαναστασίου ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ
Αθήνα, Φεβρουάριος 2018 ISBN 978-960-564-601-1
Εικόνα εξωφύλλου: Τονικές διαβαθμίσεις σε άσπρο μαύρο Μολύβι σε χαρτί σχεδίου 140 γρ., 40×30 εκ. ©Ασπασία Παπαναστασίου, Αθήνα 2013, Ιδιωτική Συλλογή Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr
0_soma_aspa.indd 2
1/30/2018 10:25:38 AM
Σαν εισαγωγή
Η
«προκατακλυσμιαία»,1 σύμφωνα με έκφραση του καθηγητή Μάνου Στεφανίδη, ζωγραφική απεικόνιση αντικειμένων της προσωπικής και οικείας καθημερινότητάς μας, είτε πρόκειται για άψυχα φυσικά θέματα (λουλούδια, φρούτα, θηράματα), είτε για τεχνητά (τραπέζια, μουσικά όργανα, βιβλία, αγάλματα), κεντρίζει το ενδιαφέρον πάμπολλων ζωγράφων από την αρχαιότητα μέχρι και τον αιώνα μας.
Ως είδος ζωγραφικής, στην τεράστια παράδοση της νεότερης δυτικής τέχνης, φαίνεται ότι αυτονομείται τον 17ο αιώνα, οπότε και καθιερώνεται ο όρος Stillleven (σιωπηλή ζωή) στη Φλάνδρα για να το χαρακτηρίσει. Στα γερμανικά υιοθετείται ο όρος Stilleben και Still Life στα αγγλικά. Η γαλλική, όμως, γλώσσα από τα μέσα του 18ου αιώνα κάνει λόγο για τη Nature morte (νεκρή φύση), όρο που χρησιμοποιεί και η ελληνική γλώσσα.2 Επίσης, οι μελετητές φαίνεται να συμφωνούν πως οι νεκρές φύσεις έχουν συχνά δύο 1 Διατυπωμένη στο πέμπτο μάθημα Ιστορίας Τέχνης που παρέδωσε στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Στοάς του Βιβλίου στις 22 Φεβρουαρίου 2010, με θέμα: «Δύο για τον αιώνα μας: Αινίγματα και Αντιφάσεις στον Picasso και στον Duchamp». 2 Λουντμίλα Μιλλάεβα, Νεκρή Φύση, μτφρ. Λιάνα Ελευθερουδάκη, εκδόσεις Ελευθερουδάκη, Αθήνα 2008˙ http://www.larousse.fr/encyclopedie/peinture/ nature_morte/ 153562, προσπελάστηκε στις 19 Αυγούστου 2017.
0_soma_aspa.indd 3
1/30/2018 10:25:38 AM
όψεις: τον ρεαλισμό αφενός και τη συμβολική ανάγνωση αφετέρου.3 Για την ιστορία του πράγματος, αξίζει να αναφερθεί πως το 1667 ο Αντρέ Φελιμπιάν (André Félibien), αρχιτέκτονας, ιστοριογράφος του βασιλιά της Γαλλίας και από τα πρώτα μέλη της νεοϊδρυθείσας (1663) «Ακαδημίας των Επιγραφών και των Μεταλλίων», στον Πρόλογο των Συνεδριάσεων της Βασιλικής Ακαδημίας Ζωγραφικής και Γλυπτικής,4 καταρτίζει την ιεραρχία των ειδών της ζωγραφικής: θέτει στην κορυφή τα ιστορικά θέματα, συμπεριλαμβανομένων και των μυθολογικών, θρησκευτικών και αλληγορικών θεμάτων, ενώ επιφυλάσσει για τις νεκρές φύσεις την τελευταία θέση. 5 Ο ακαδημαϊκός αυτός υποβιβασμός δεν δείχνει να επηρεάζει καθόλου το αισθητικό κριτήριο του Μαρσέλ Προυστ (Marcel Proust), ο οποίος θαυμάζει ανεπιφύλακτα τις νεκρές φύσεις του Σαρντέν (Chardin). Στέκεται μπροστά τους ευτυχής και παρατηρεί πως «τα έργα αυτά σάς φαίνονται όμορφα να τα κοιτάτε, γιατί κι ο Σαρντέν τα βρήκε όμορφα για να τα ζωγραφίσει. Και τα βρήκε όμορφα για να τα ζωγραφίσει, γιατί αιχμαλώτισαν το βλέμμα του με την ομορφιά τους».6
3 Ναυσικά Λιτσαρδοπούλου, Η Ζωγραφική παραγωγή των Κάτω Χωρών κατά τον 17ο αιώνα, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2015, σ. 145. 4 André Félibien, “Préface” en Conférences de L’Academie Royale de Peinture et de Sculpture pendant l’année 1667, Paris 1669. 5 Ιωάννα Ράλλη, Νεκρή Φύση, Κύβος Εκδόσεις Τέχνης, Αθήνα 2011. 6 Marcel Proust, Chardin et Rembrandt, Le Bruit du temps, Paris 2009.
0_soma_aspa.indd 4
1/30/2018 10:25:38 AM
Στις μέρες μας, οι νεκρές φύσεις εξακολουθούν να θέλγουν τους δημιουργούς. Είναι, άραγε, εύκολο να «φυλαχτεί κανείς από τη γλύκα των πραγμάτων», όπως συμβούλευε το 1976 η Ραφαέλ Μπιγιεντού (Raphaële Billetdoux);7 Η δημιουργική αναζήτηση του τρόπου με τον οποίο αρθρώνονται τα καθεαυτό καθημερινά αντικείμενα μέσα σε στημένες συνθέσεις, ενώ συγχρόνως οι φόρμες τους συνομιλούν μεταξύ τους, καθώς λούζονται από ένα φως που μεταβάλλει τις σχέσεις τους, είναι μαγευτική. Το μέτρημα των αναλογιών τους, το «καδράρισμα» συγκεκριμένων στοιχείων της σύνθεσης τους και το παιχνίδι των τόνων είναι ικανό να παρασύρει κάθε επίδοξο ζωγράφο σε μια επίπονη και πυρετώδη ενασχόληση. Οι νεκρές φύσεις σε δεκατέσσερις (14) cartes postales, στο ανά χείρας τομίδιο, δημιουργήθηκαν από το 2012 μέχρι το 2016 με το απλούστερο, αλλά διαρκέστερο μέσο αποτύπωσης, το μολύβι που απέδωσε τα θέματά μας σε άσπρομαύρο. Αποτελούν μια προσπάθεια να ξαναδώσουμε πνοή στην απλή, καθημερινή, άψυχη, σιωπηλή, κάποτε και περιττή «φύση» που μάς περιβάλλει και ομορφαίνει τη ζωή μας! Ολόθερμες ευχαριστίες οφείλονται στην πανταχού παρούσα, λεπταίσθητη Λένα Παντοπούλου για την υπομονή, τη συμπαράσταση και την άψογη εκτέλεση της έκδοσης αυτής!
7 Ραφαέλ Μπιγεντού, Φυλάξου από τη γλύκα των πραγμάτων, μτφρ. Αγνή Ν. Μεταφτσή-Παπαευαγγέλου, Νεφέλη, Αθήνα 1987.
0_soma_aspa.indd 5
1/30/2018 10:25:38 AM
0_soma_aspa.indd 6
1/30/2018 10:25:39 AM
0_soma_aspa.indd 7
1/30/2018 10:25:40 AM
Κεφαλή ανδρικού αγάλματος Mολύβι σε xαρτί Ingres 100 γρ., 50×35 εκ. © Ασπασία Παπαναστασίου, Αθήνα 2012, Ιδιωτική Συλλογή
0_soma_aspa.indd 8
1/30/2018 10:25:40 AM
0_soma_aspa.indd 9
1/30/2018 10:25:41 AM
130 × 170 SPINE: 6 FLAPS: 0
Νεκρή φύση σε άσπρο μαύρο 14 cartes postales
Απεικονίσεις ακίνητων καθημερινών αντικειμένων που στέκονται μπροστά μας γεμάτα καινούρια ζωή! Μια άσκηση σε άσπρο – μαύρο κι ένα παιχνίδι με τις ενδιάμεσες τονικότητες.
Νεκρή φύση σε άσπρο μαύρο 14 cartes postales
Νεκρή φύση σε 14 cartes postales
της Ασπασίας Παπαναστασίου
της Ασπασίας Παπαναστασίου
ISBN 978-960-564-601-1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_cover_aspa.indd 1
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
9 789605 646011
ο σ ε λ ότ ο ς
1/30/2018 10:40:29 AM