Universiteit van het Noorden: Unieke krachtenbundeling in Groningen, Friesland en Drenthe

‘Met deze kennisagenda zetten we een volgende stap in de samenwerking binnen de Universiteit van het Noorden’

De Rijksuniversiteit Groningen, Hanzehogeschool, NHL Stenden, Van Hall Larenstein en het UMCG hebben de handen ineengeslagen. Als de Universiteit van het Noorden willen deze kennisinstellingen brede welvaart realiseren in Noord-Nederland. Hoe? Door intensiever samen te werken. Zowel met elkaar als met het bedrijfsleven, andere kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties.

Onderzoek, onderwijs en innovatie worden zo op een unieke manier samengebracht. De Universiteit van het Noorden wil hiermee de ongekende economische kracht van Groningen, Friesland en Drenthe volledig benutten en verder uitbouwen. In een viertal edities zoomt Kijk op het Noorden in op dit unieke kennis- en innovatienetwerk. Dit is het eerste artikel.

Het initiatief voor de Universiteit van het Noorden is afkomstig van RUG-voorzitter Jouke de Vries. Al in 2018 riep hij regionale hoger onderwijsinstellingen op om de aansluiting te zoeken. Door de krimp en vergrijzing ligt er dan ook een forse uitdaging: de drie noordelijke provincies vitaal houden. Daarvoor moet het Noorden een aantrekkelijke regio zijn om te studeren én om te werken. Het behouden van regionaal en internationaal talent in Noord-Nederland is hierbij al jarenlang een uitdaging. Juist daarom is de samenwerking tussen wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs, het bedrijfsleven, andere kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties zo belangrijk. Het vormt de basis voor het vitaal houden van de regio.

Langman Prijs 2019

Jouke de Vries ontving de Langman Prijs 2019. De jury prees hem voor zijn streven om het hele Noorden bij de universiteit te betrekken. De prijs is vernoemd naar Harrie Langman. Als minister van Economische Zaken in de jaren zeventig kwam hij op voor het belang van het Noorden. Personen en instanties die een impuls geven aan het Noorden komen voor de prijs in aanmerking.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL 55

Doorlopende leerlijn

De Vries: “Er ligt een forse uitdaging, maar ook een enorme kans. We hebben hier demografisch gezien inderdaad te weinig mensen in de toekomst. Tegelijkertijd is de vraag vanuit het noordelijk bedrijfsleven onuitputtelijk. Niet in de laatste plaats vanuit het midden- en kleinbedrijf. Mkb-bedrijven willen vaak verder groeien en internationaal actief of actiever worden. Omdat ze hiervoor niet altijd de mensen hebben, kunnen ze hun strategie onvoldoende kracht bijzetten. Het creëren van een doorlopende leerlijn, van mbo tot wo, is een van de oplossingen.

Kennisagenda 2021-2027

Om haar doelen vast te leggen, heeft de Universiteit van het Noorden een kennisagenda opgesteld. Deze kennisagenda, getiteld ‘Drivers of transition’, werd afgelopen november gepresenteerd. De kennisagenda is gebaseerd op de transitie die Noord- Nederland de komende jaren maakt op het gebied van economie, energie, gezondheid en digitalisering. Deze vier transities komen uit de Research- en Innovatiestrategie voor Slimme Specialisatie (RIS3) voor Noord- Nederland, 2021-2027.

“Met deze kennisagenda zetten we een volgende stap in de samenwerking binnen de Universiteit van het Noorden”, aldus De Vries. “Door het aanjagen van deze transities willen we een bijdrage leveren aan het realiseren van een brede welvaart in Noord-Nederland. We willen zorgen voor betere opleidingstrajecten en een meer passend onderwijsaanbod in het Noorden.” De eerste resultaten van het aanjagen van de vier RIS3-transities zijn al zichtbaar in zogeheten icoonprogramma’s. In dit artikel meer over de transitie ‘van lineaire naar circulaire economie’ en het icoonprogramma ‘FASCINATING’.

Natuurinclusieve landbouw

De agrarische sector vormt een cruciaal onderdeel in de transitie van een lineaire naar een circulaire economie. Concreet betekent dit de omschakeling van reguliere naar natuurinclusieve landbouw. Bij natuurinclusieve landbouw wordt de natuurlijke omgeving van een bedrijf, het ‘natuurlijk kapitaal’, optimaal benut en geïntegreerd in de voedselproductie. Hierdoor wordt de natuur zo min mogelijk belast en ontstaat een gezonder voedselsysteem. Een systeem dat een positieve uitwerking heeft op de biodiversiteit, de natuur en het klimaat.

Noord-Nederland heeft van oudsher een sterke agrarische sector en een breed agrarisch onderwijs- en onderzoekaanbod. Er zijn hierdoor al diverse innovatieve initiatieven ontplooid op het gebied van circulaire systemen. Een voorbeeld hiervan is de akkerbouw, die reststromen levert aan de chemische industrie om te gebruiken als hernieuwbare grondstoffen. Dergelijke initiatieven maken duidelijk dat de agrarische sector baat heeft bij een structurele samenwerking met andere sectoren. Dit vraagt om een vernieuwing van de totale keten in Noord-Nederland. Voor de Universiteit van het Noorden is hierin de rol van ketenregisseur weggelegd.

Van boer tot consument

De drie noordelijke provincies hebben voldoende beschikbare landbouwgrond en een grootschalige industriële infrastructuur om biomassa te verwerken. Dit kan gekoppeld worden aan de aanwezige duurzame energie, kennisinstellingen en de chemische industrie. Het Noorden heeft hierdoor een unieke combinatie en alle benodigde ingrediënten om een vernieuwing van de landbouwketen te realiseren. De Universiteit van het Noorden stroomlijnt daarbij allereerst het eigen onderwijs- en onderzoek aanbod op circulaire voedselsystemen. Daarnaast wordt nauw samengewerkt met de agro-foodsector om onderzoeksresultaten beter en sneller toe te passen. Zo worden nieuwe kennis en expertise ontwikkeld, op weg naar brede welvaart en een circulaire economie.

Om hierin succesvol te kunnen zijn is het open test- en innovatie programma FASCINATING opgezet. FASCINATING staat voor Food Agro Sustainable Circular Nature Technology in Groningen. Naast de UvhN leden Universitair Medisch Centrum Groningen en Rijksuniversiteit Groningen, bestaat de samenwerking uit viercoöperaties: Agrifirm, Avebe, Cosun en Friesland Campina. Ook landbouworganisatie LTO-Noord maakt deel uit van FASCINATING. Het gemeenschappelijk doel is het leveren van de hoogst mogelijke voedingswaarde binnen een natuur inclusief, duurzaam en circulair landbouwsysteem.

Het uitgangspunt van FASCINATING is datagro-reststromen integraal worden benut,waarbij de koolstof-(CO2) en stikstofcycliworden gesloten. Hierbij wordt vanaf hetbegin van de keten gekeken of en hoe dezecirculair is te maken, en niet pas aan heteinde. Kortom, de focus ligt op de totalelandbouwketen, van boer tot consument. Ditvereist een andere manier van denken, veelonderzoek en ontwikkeling. En dat komtsamen in FASCINATING. <

MEER OVER DE UNIVERSITEIT VAN HET NOORDEN

De UvhN Kennisagenda ‘Drivers of transition’ is gebaseerd op de vier transities uit de Research- en Innovatiestrategie voor Slimme Specialisatie (RIS3) voor Noord-Nederland. In dit artikel aandacht voor de transitie ‘van lineaire naar circulaire economie’ in relatie tot de agrarische sector.

- In de editie van het tweede kwartaal gaan we onder andere dieper in op de transitie ‘van fossiele naar duurzame energie’. - In het derde kwartaal staat de transitie ‘van zorg naar positieve gezondheid’ centraal. Sinds 2013 heeft de Europese Commissie Noord-Nederland meerdere keren erkend als regio met de hoogst mogelijke score op ‘Healthy Ageing’. - In het vierde en laatste kwartaal meer over de transitie ‘van analoog naar digitaal’. Oftewel de digitalisering van de samenleving in Noord-Nederland.

www.universiteitvanhetnoorden.nl

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL 57