Ketendenken en chemie cruciaal voor circulaire economie

‘Willen we in de toekomst in Europa een sterke circulaire economie en maakindustrie, zonder grote afhankelijkheid van grondstoffen of energie uit landen als China en Rusland, dan moeten we als bedrijven en overheden gaan ketendenken. Een langetermijnvisie ontwikkelen en uitvoeren als het gaat om uitwisseling van grondstoffen, energiestromen en afvalstromen.’ Dat zegt directeur Bert Jan Bruning van Nedmag, de magnesiumzout-producent uit Veendam.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL 17

In zo’n keten is chemie een onmisbare schakel. ‘In de circulaire economie is goede recycling uiteraard cruciaal. Met recycling zorg je voor hernieuwde grondstoffen. Maar wil je dat goed en efficiënt doen, dan volstaat het niet om mensen aan een lopende band te zetten die batterijen uit elkaar peuteren. Volledige recycling en circulariteit gaan veel verder, door die oude batterij voor de volle honderd procent terug te brengen tot basisgrondstoffen. Dat doe je met chemische processen waarbij je de aanvullende chemische grondstoffen die je nodig hebt, ook weer terugwint en hergebruikt’, noemt Bruning als voorbeeld.

Europese schaal

Om zo’n circulaire keten rendabel te maken, is het van belang om met grote volumes te werken. ‘En dus moet je dat op Europese schaal uitvoeren, met efficiënte inzet en uitwisseling van zowel afvalstromen, energie en transport. Om dat allemaal goed te coördineren is ketendenken van belang.’

PMC

De overheid zou een goede impuls aan het ontstaan van innovatieve circulaire ketens kunnen geven met bijvoorbeeld haar aanbod van grote afvalstromen, zo betoogt Bruning:

‘Kijk naar een innovatieve startup als PMC in Delfzijl. Daar zou een hele sterke keten kunnen ontstaan als de overheid asbest daar laat recyclen.’

Fosfaat uit afvalwater

Met innovatieve recyclingbedrijven als PMC kan het Noorden een belangrijke rol spelen in het ontstaan van grote Europese circulaire ketens. Ook Nedmag zelf is op allerlei circulaire gebieden actief in het opzetten van nieuwe ketens. ‘Een goed voorbeeld is dat fosfaat uit afvalwater kan worden teruggewonnen met behulp van magnesium. Daar zijn we volop mee aan het experimenteren. Evenals met het verminderen van de stikstofuitstoot van mest, door er magnesiumzout aan toe te voegen en het aldus gevormde struviet als nieuwe grondstof te gebruiken.’

Ook wijst Bruning op de ontwikkelingen van het naast Nedmag gelegen bedrijf Kisuma, dat additieven voor de kunststofverwerkende industrie produceert op basis van magenesium. ‘Daar wordt nu gewerkt aan een product dat de CO2-uitstoot van de staalindustrie drastisch kan verlagen en tegelijkertijd H2 kan produceren.’

Innovatiehub

Een goed voorbeeld van bestaand ketendenken waar Nedmag eveneens bij betrokken is, is de Innovatie Hub OostGroningen (IHOG). ‘Daar wordt onder meer een nieuw bouwmateriaal ontwikkeld op basis van hennep, biobased lijm en brandwerend magnesium. Duurzaam en circulair. Dat doen we samen met Avebe en Hempflax, waarbij we in wezen een nieuwe keten opzetten binnen de circulaire bouw, met inzet van ieders specialisme.’

Sinds 1981

En zo werkt Nedmag met tal van partners in verschillende markten samen aan nieuwe innovaties. De tien man sterke research & business development afdeling in Veendam werkt daartoe samen met externe studenten, specialisten en instellingen.

Bij de Veendammer magnesiumzoutproducent zit innoveren dan ook in het DNA. Of in het molecuul, zoals ze het zelf noemen. Al bij de start van het bedrijf in 1981 kregen ingenieurs opdracht toepassingen te ontdekken voor het zuivere magnesiumzout uit de Veenkoloniale zoutlaag, die bij toeval in de jaren zestig werd aangeboord.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL 18

Drie producten

Nedmag maakt drie verschillende producten van het uit de bodem gewonnen magnesiumchloride: magnesiumoxide, magnesiumhydroxide en calciumchloride. Succesvolle markten en toepassingen van de producten vinden we in de energie, industrie, landbouw, milieu, pulp, veiligheid, voeding, gezondheid en in vuurvast. Vanuit Nedmag zijn ook nieuwe bedrijven ontstaan op basis van deze toepassingen, zoals bijvoorbeeld Zechstein Minerals en Zechsal.

Stikstofuitstoot

Een zeer interessante nieuwe ontwikkeling die Bruning in het interview aanstipte, is struviet (magnesiumammoniumfosfaat); een minerale bodemverrijker. ‘We zijn al enkele jaren bezig met een proef waarbij we magnesiumzout toevoegen aan drijfmest in mestputten van met name melkvee. Het magnesiumzout gaat een verbinding aan met stikstof en fosfaat en vormt struvietkristallen. Daarmee verrijk je de mest met goede mineralen, die langzaam aan de planten worden afgegeven.’

Emissiereductie

Gaandeweg de proef bleek er een voor het milieu interessante ‘bijvangst’ te zijn: ‘Doordat je het stikstof en fosfaat bindt en door de langzame afgifte zorg je ervoor dat deze stoffen daar terechtkomen waar ze moeten zijn: in de plant en niet vervliegen of

uitspoelen.’ En daarmee draagt Nedmag bij aan een oplossing voor een grote uitdaging van deze tijd: het verminderen van de stikstofuitstoot.

Geen investering

Extra interessant is dat het eenvoudig op elke boerderij kan worden toegepast: ‘De boer hoeft niet te investeren in nieuwe stalvloeren of andere dure mechanische oplossingen. Het product wordt gesproeid over de stalvloer, want we weten inmiddels dat daar (uit de toplaag van de mest) de meeste stikstofemissie plaatsvindt. Door een heel nieuw meetsysteem in de stal aan te brengen, verzamelen we kennis en leren we waar en op welk moment de stikstofemissie het hoogst is.’

Magnesium in de koffie

Nedmag werkt al langer samen met een aantal partners in de food, om voedingsmiddelen te verrijken met magnesiumzout. Magnesiumzout is iets heel anders dan keukenzout (natriumchloride). Je kunt het zelfs aan de koffie toevoegen. De koffie blijft als koffie smaken, maar dan iets minder bitter. Iets zachter. Wonderbaarlijk. En tegelijkertijd krijgen we een druppeltje van het gezonde magnesium binnen. ‘Samen met onze partner Zechsal hebben we Magnesium Drops ontwikkeld, als voedingssupplement. Je kunt het overal aan toevoegen: in de thee, soep, maar ook in je bidon met water. Je hoeft maar

een beetje te druppelen, verspreid over de dag, voor het beste resultaat.‘

Kaas en cake

Magnesium draagt onder andere bij aan een normale werking van de spieren en heeft geen schadelijke effecten, zoals een hoge bloeddruk. De ideale vervanging van keukenzout dus. ‘We zijn nu bezig om het als alternatief voor keukenzout toe te voegen aan kaas. Het blijkt zelfs een positief effect op de smaak en de structuur te hebben. Zo wordt de kaas iets romiger, iets zachter, aldus het smaakpanel van Nedmag. In de Bakery Academy in Winsum doen we proeven met brood en banket. Op dit moment werken we aan cake met magnesiumzout. Die cake lijkt langer lekker zacht te blijven, droogt minder snel uit. Ook weer een boeiende bijvangst.‘

Duurzaam

Bij dit alles wil Nedmag duurzaam en innovatief zijn in de bedrijfsvoering en processen. ‘Wij willen de meest duurzame magnesiumzoutproducent ter wereld worden’, zegt Bruning. ‘En daar werken we hard aan. We investeren in nieuwe energievormen in het gehele productieproces; we willen in 2035 volledig van de fossiele brandstoffen af.’ <

www.nedmag.nl

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL 19