BURSA OSMANGAZİ BELEDİYESİ ÇEKİRGE MEYDANI MİMARİ, KENTSEL TASARIM ve PEYZAJ TASARIMI PROJE YARIŞMASI
PROJE RAPORU
75132
“Evliya Çelebi, Bursa çeşmelerinden bahsettikten sonra sözü, ‘Velhasıl Bursa sudan ibarettir.’ diyerek bitirir. Canım Evliya! Sade bu cümlen için benim hafızamda adın Bursa ile birleşiyor. Sen Bursa’nın şiirini tadanların başında gelirsin ve bir gün senin ruhunu şad etmek istersek Bursa çeşmelerinden birine senin adını veririz ve sen onun ağzından bu güzel şehrin zaman içinde geçirdiği macerayı bize bir su damlası kadar saf ruhunla nakledersin. ” Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir
içindekiler 01
Sorunlar & Çözümler
Mevcut Durum Analizi Yaya/Araç İlişkileri Mevcut Yapılar - Kamulaştırma Stratejisi Çekirge Meydanı Mekansal Problemler ‘‘Yer’e Dair’’ Su Kullanım Senaryoları Ulaşım Stratejisi
03 8-9 10 11 12-13 14 15
02
Mimari Yaklaşım Su Müzesi Planlar Kesitler
Peyzaj
Yapısal Peyzaj Bitkisel Peyzaj Aydınlatma Önerileri Açık Yeşil Alan Sistemi
42 43 49 50
04 18 26 34
Kentsel Donatılar
Korkuluk Yönlendirme ve Bilgi Sistemleri Oturma Elemanları Çöp Kutusu Bisiklet Parkı
54 55 58 59 60
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER MEVCUT DURUM ANALİZİ YAYA - ARAÇ İLİŞKİLERİ MEVCUT YAPILAR - KAMULAŞTIRMA STRATEJİSİ ÇEKİRGE MEYDANI MEKANSAL PROBLEMLER ‘‘YER’E DAİR’’ SU KULLANIM SENARYOLARI ULAŞIM STRATEJİSİ
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
MEVCUT DURUM ANALİZİ
MEVCUT DURUM ANALİZİ
YAYA - ARAÇ İLİŞKİLERİ
AÇIK ALAN VE YEŞİL SİSTEMATİĞİ
Projenin temel tasarım anlayışında, Çekirge Caddesi üzerinde bulunan kültür ve turizm alanlarını birbirine bağlayan ve cadde boyunca kesintisiz yaya sürekliliğini sağlayan bütüncül bir kurgu önerilmektedir. Toplu taşıma güzergahları Mutlular caddesi, Kükürtlü Caddesi, Zübeyde Hanım Caddesi ve Bağlan caddesi üzerinden işlemektedir. İnce Sokak ve Değirmen Sokağa cadde özelliği verilerek Çekirge Hastanesi ve Askeri Hastane’ye ulaşım için kullanılacaktır.
8
Hamam Caddesi ve 1. Murat Külliyesi arasında bulunan bölge kentsel bellek ve insan ölçeğini zedeleyen tüm unsurlardan arındırılmış, mevcut tarihi yapılar birbirleriyle ve çevre ile entegre eden bir tasarım anlayışıyla ele alınmıştır. Bu alanda önerilen Su Müzesi platform sistemiyle meydana kazandırılmış, tarih ve kültür odağı birleşerek yaya sürekliliğinin başlangıç noktasını oluşturmuştur. Bütün meydanlar arasında düşünülen platform sistemiyle tasarım bütünlüğü oluşturulmaya dikkat edilmiştir. Ticari birimleri de içeren platformlar, kentin günlük yaşantısını devam ettirebileceği, insanların karşılıklı etkileşim ve iletişimi için etkin bir zemin olan meydanların yer aldığı, yeşil alan, su, sert zemin öğelerinin uyumlu olarak kullanıldığı, keyifli, konforlu manzara ve geçiş noktaları olmuştur.
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
MEVCUT DURUM ANALİZİ
MEVCUT DURUM ANALİZİ
MEVCUT YAPILAR - KAMULAŞTRMA STRATEJİSİ
ÖNERİ CEPHE SİSTEMİ
Çekirge Caddesi Silüeti
Projede alanın tarihi ve kültürel dokusu dikkate alınarak radikal müdahalelerden uzak durulmuş, noktasal çözümler ve bütüncül bir yaklaşımla ekonomik ve uygulama kolaylığı olan platformlar önerilmiştir. Böylece, kent meydanının fiziksel ve sosyal dönüşümü üzerine çalışılmıştır.
Çekirge Caddesi Silüeti
Çekirge Meydanı, kurgusu itibari ile mevcut tarihi yapılarla çevrelenmiştir. Mevcut tarihi yapılarla uyumlu olmayan cepheler yeniden düzenlenerek, Çekirge Caddesi üzerinde bir cephe sürekliliği sağlanmıştır. Meydan ve çevresi farklı kentsel donatılar ile biçimlendirilmiş ve kamusal-kültürel kullanımlarla zenginleştirilmiştir.
9
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
YAYA / ARAÇ İLİŞKİLERİ
Hamam Caddesi
Çekirge Caddesi
Dolapçı Sokak
Hamam Caddesi
Çekirge Caddesi semt merkezine ulaşımı sağlayan ve Uludağ’a gidenlerin güzergahı olması nedeniyle yaya ve araçların yoğun bir şekilde kullandıkları bir caddedir. Ancak araç kullanımının yoğunluğu, yaya sirkülasyonunun yetersizliğine yol açmaktadır. Özellikle Çekirge Meydanı yayaların kullanımından çok, yoğun bir kavşak olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle önceliğimiz bu caddeye kent içi yol kimliği kazandırılarak kesintisiz yaya dolaşımını sağlamaktır.
Kapalı Otopark Alanı
Yayalaştırılan Hamam Caddesi
10
Söz konusu yaya dolaşımını desteklemek üzere araç ringlerinin sürekliliği için, güzergah değiştirilmesine, yol genişliğini azaltarak düzensiz araç birikimlerinden arındırılmasına ve bazı yolların kapatılmasına karar verilmiştir. Buna göre Hamam Caddesi trafiğe kapatılıp, yayalaştırılmış, acil durumlarda kullanılacak bir servis yolu olarak düşünülmüştür. Tek şeride düşürülen 1. Murat Caddesi trafik aksını takip eden karşılıklı iki yaya aksı, trafik hızını azaltarak yaya etkileşiminin sürekliliğini sağlarken, kent içerisinde dinlenme, buluşma, toplanma noktaları ve odaklarını birleştirici özelliktedir. Caddeye kontrollü cep otoparklar yerleştirilmiştir.
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
MEVCUT YAPILAR - KAMULAŞTIRMA STRATEJİSİ
Projede alanın tarihi ve kültürel dokusu dikkate alınarak radikal müdahalelerden uzak durulmuş, noktasal çözümler ve bütüncül bir yaklaşımla ekonomik ve uygulama kolaylığı olan platformlar önerilmiştir. Böylece, kent meydanının fiziksel ve sosyal dönüşümü üzerine çalışılmıştır.
Su Müzesi Silüeti
Lami Çelebi Camii Silüeti
11
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
ÇEKİRGE MEYDANI MEKANSAL PROBLEMLER
Projede önerilen yaya güzergahında kültürel alanlar, rekreasyon alanları, yaya ve bisiklet yolları, yeşil alanlara yer verilmiştir ve her mekan için önerilen kentsel donatılarla karakterize edilmiştir. Böylece kentte yaşayan insanların kentin hareketliliği ile iç içe olmasına, çeşitli rekreasyonel ya da günlük faaliyetlerde bulunurken daha güvende hissetmelerine olanak sağlamaktadır. Zübeyde Hanım Caddesi ve Dikkaldırım Caddesi kesişiminde düzenlenen kavşak ile Bağlan Caddesine ulaşılıp Mustafa Sokak arasında ikincil ring oluşturulmuştur. Bursa Acemler İstasyonundan başlayan, Bursa Büyükşehir Stadyumu, Nilüfer Deresi, Mihraplı Camii’den geçip Dikkaldırım Caddesi boyunca devam eden tramvay rotası, Çekirge Hastanesi önünden geçerek Bağlan Caddesi üzerinden Kanal Caddesine, oradan da Hamam Sokağa ulaşmaktadır. Tramvay yolu Hamam Caddesi -Çekirge Caddesi güzergahında devam ederek tüm tarih ve kültür alanlarına ulaşarak Bursa Altıparmak Tramvay İstasyonuna bağlanmaktadır. Projede Çekirge Meydanı’ndan ulaşılan bir yer altı otoparkı düşünülmüştür. Otoparktan merdiven ve asansörle meydanın çeşitli noktalarına çıkış sağlanmıştır. 1. Murat Caddesi’nden ulaşılan Belediye Otoparkı ve imar planında yer alan zemin altı otoparkı kullanımı devam etmektedir.
12
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
ÇEKİRGE MEYDANI MEKANSAL PROBLEMLER
Araç yolu Meydanlar
Araç yolu Meydanlar
13
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
‘‘YER’E DAİR’’ SU KULLANIM SENARYOLARI
1. DERECE SICAKSU KORUMA ALANI SSK SSK
Anatolia Otel
Kervansaray Otel Termal Tesisleri
Ara konak Termal
FIRATBEY
Termal Otel Gold Tiara Özhayat Otel Termal Otel Demirci Otel Atlas Otel Su Müzesi Gold Çekirge Huzur Otel Termal Otel
Adapalas Otel
Gönlüferah City
AYDIN SITMEN
Marigold Thermal&Spa Otel
Boyugüzel Termal
Su Müzesi Deneyim Alanı
1. DERECE SICAKSU KORUMA ALANI
3. DERECE
KÜPLÜCE Zeminde Su İzi
14
01
SORUNLAR & ÇÖZÜMLER
ULAŞIM STRATEJİSİ
BURSARAY ACEMLER
STADYUM
ODUNLUK KENT PARKI
OTOBÜS HATTI TRAMVAY HATTI
AÇIK OTOPARK KAPALI OTOPARK
Mustafa Sokak, Uludağ Caddesi ve Çekirge Caddesine bağlanmış, Çekirge Meydanı,1.Murat Külliyesi, Çekirge Hamamı ve Lami Camii’ nin bulunduğu ada etrafında araçların ring yapması sağlanmıştır. 1. Murat Caddesine sadece tur otobüslerinin indirme-bindirme yapıp hareket etmesi önerilmektedir.
TRAMVAY HATTI OTOBÜS HATTI AÇIK OTOPARK KAPALI OTOPARK
15
02
MİMARİ YAKLAŞIM SU MÜZESİ PLANLAR KESİTLER
02
MİMARİ YAKLAŞIM
Su Müzesi, mevcut tarihi yapılarla, Çekirge Meydanı, 1. Murat Külliyesi’ni birleştiren, projenin kültür aksını başlatan bir kent kapısı olma niteliğini taşımaktadır. Meydan ve çevresi farklı kentsel donatılar ile biçimlendirilmiş ve kamusal-kültürel kullanımlarla zenginleştirilmiştir. Su müzesi ile başlayan su aksı 1. Murat Külliyesi ve yakındaki termal tesisleri de vurgulayarak, tüm alandaki sirkülasyona yön vermektedir. Su Müzesi kültür aksının bir parçası olarak tasarlanmış ve meydan ile uyumlu bir tavır sergilemesi sağlanmıştır. Binanın tamamı kültürel aktivitelere ayrılmıştır. Ticari kısımlar farklı platformlarda çözülerek, meydanın hareketliliğini artıran birimler oluşturmuştur. Su Müzesi’nin zemin kotu kamusal kullanıma açık olup, çatısı yansıma havuzu olarak kullanılarak meydanın bir parçası haline gelmiştir. Zemin kotta bulunan aktiviteler meydana taşmakta ve kültür aksının sürekliliğini desteklemektedirler. Yapının geniş işlevsel hacimleri yer altına alınmış, ana giriş, kafe, deneyim alanı, sergi alanları yapıyı yer üstünde tanımlayan unsurlar olmuşlardır. Alanda bulunan açık etkinlik amfisi, yapının kalıcı sergi alanlarına açılarak bir ‘’kültür sokağı’’ gibi işlemektedir.
18
02
MİMARİ YAKLAŞIM
19
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ
20
02
MİMARİ YAKLAŞIM
21
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ VAZİYET PLANI
22
02
MİMARİ YAKLAŞIM
23
02
24
MİMARİ YAKLAŞIM
02
MİMARİ YAKLAŞIM
25
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ PLANLAR
+11.00 (203.00) Kotu Planı Kat Alanı: 550 m²
26
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ PLANLAR
+6.00 (198.00) Kotu Planı Kat Alanı: 850 m²
27
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ PLANLAR
+1.00 (193.00) Kotu Planı Kat Alanı: 550 m²
28
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ PLANLAR
-3.00 (189.00) Kotu Planı Kat Alanı: 1450 m²
29
02
30
MİMARİ YAKLAŞIM
02
MİMARİ YAKLAŞIM
31
02
32
MİMARİ YAKLAŞIM
02
MİMARİ YAKLAŞIM
33
02
MİMARİ YAKLAŞIM
SU MÜZESİ KESİTLER
A - A Kesiti
B - B Kesiti
34
02
MİMARİ YAKLAŞIM
35
02
36
MİMARİ YAKLAŞIM
02
MİMARİ YAKLAŞIM
37
02
38
MİMARİ YAKLAŞIM
02
MİMARİ YAKLAŞIM
39
03
PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ BİTKİSEL PEYZAJ AÇIK YEŞİL ALAN SİSTEMİ AYDINLATMA ÖNERİLERİ
03
PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ YAPISAL PEYZAJ KARAKTERİ
Alandaki yapısal düzenleme çalışmasında topoğrafik yapı, eğim yönleri ve mevcut sirkülasyon çıkış noktası olmuştur. Yapısal peyzaj düzenlemesinde tarihi yapıların algısının kolay sağlanması, manzara noktalarının değerlendirilmesi, tarihi yapılara fon olacak şekilde sade bir dil kullanılmasına dikkat edilmiştir. Çevre düzenlemede kullanılan yapısal malzemeler seçilirken temel kriter yerel malzeme kullanımı ve tarihi dokuya uygun materyal seçimi olmuştur. Alanın genelinde yaya ve araç yollarında bazalt blok taş, bazalt taş kaplama, granit-bazalt küp taş, Bursa bej mermeri, donatılarda, basamaklarda ve ayırıcı eleman olarak korten kullanılmıştır. Çekirge Meydanı’nda araç yolu ve yaya yolu geçişlerinde benzer malzeme kullanarak meydanın bütüncül olarak algılanması sağlanmıştır. Araç yolunda kullanılan 20x10x5 cm bazalt blok taş döşeme trafiği yavaşlatma da etkili bir döşeme elemanıdır. Araç yolunun kenarında bu malzemeye uyumlu 30-40-50x3cmxsb. Bazalt taş kaplama kullanılmıştır. Kaldırım kenarlarına araç girişi ve parkını engellemek amacıyla doğal taş engelleme elemanları yerleştirilmiştir. Drenaj iki taraftan verilen eğim ile fuga drenaj kanalları ve döküm ızgaralar ile çözülmüştür. Projenin baskın elemanlarından birisi olan su alanda yoğun olarak kullanılmıştır. Meydan da kuru havuz şeklinde insanların da temasa geçebileceği şekilde, Su Müzesi çatısında daha durgun ve görsel olarak, teraslarda ve yer yer yansıma havuzu olarak kullanılmıştır.
42
03
PEYZAJ
BİTKİSEL PEYZAJ BİTKİSEL PEYZAJ KARAKTERİ
Çekirge Meydanı’nda çok sayıda yetişkin ağaç bulunmaktadır. Mevcut yeşil dokunun, meydan ve çevresinin gezilmesinde gölge alan yaratarak olumlu katkı sağladığı görülmüştür. Yeni yapılan bitkisel peyzaj tasarımında ise çözümün estetik kaygı kadar koruma-kullanma dengesini de gözeten, ekolojik yaklaşımlar içeren nitelikli bir peyzaj çalışması olması gözetilmiştir. Bitkisel peyzaj yapılırken doğal bitki türleri seçilerek, türlerin bölgedeki doğal peyzaj ile uyumu göz önüne alınmıştır. Yapılan düzenlemelerde güzel kokan, renk, doku ve formları ile etkili bitkiler kullanılmıştır. Seçilen türlerin dört mevsim etkili olan, kökleri ile tarihi alana zarar vermeyecek türler olmasına özen gösterilmiştir.
43
03
PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ
ÇEKİRGE CADDESİ YAYA - TRAMVAY - ARAÇ İLİŞKİSİ
ÇEKİRGE MEYDANI YAYA - SU - SERT ZEMİN KULLANIMI
44
03
PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ
MEYDAN, OTURMA + GÖLGE + BULUŞMA İLİŞKİLERİ
1. MURAT HÜDAVENDİGAR CAMİİ ÇEVRESİ
45
03
PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ
46
Bisiklet Parkı
Park & Rekreasyon
Spor Alanları
Yaya Aksları
Çocuk Oyun Alanları
Teraslar & Kitap Okuma Alanı
Taş Eserler Sergisi
Yeşil Amfi & Seyir Alanları
03
PEYZAJ
YAPISAL PEYZAJ
BİTKİSEL PEYZAJ AĞAÇ ve AĞAÇCIKLAR
Himalaya Sediri
Servi
Fıstık Çamı
Çınar Yapraklı Akçaağaç
Dişbudak
Çınar
Lale Ağacı
Gülibrişim
Manolya
Cedrus deodora
Kent Balkonu
Pinus pinea
Su Müzesi
Acer platonoides
Meydanlar & Su yolları
Cupresus sempervirens
Kent Saçağı & Açık Sergi Alanı
Liriodendron tulipifera
Fraxinus excelsior
Albizia julibrissima
Platanus orientalis
Magnolia grandiflora
47
03
PEYZAJ
BİTKİSEL PEYZAJ AĞAÇ ve AĞAÇCIKLAR
Ihlamur
Tilia tomentosa
ÇALI ve YER ÖRTÜCÜLER
Erguvan
Cercis siliquastrum
Huş
Betula pendula
Lavanta
Lavandula officinalis
Kadın Tuzluğu
Berberis thunbergii
Ardıç
Juniperus sabina
Defne
Tilia tomentosa
Kartopu
Viburnum opulus
48
Leylak
Syringa vulgaris
At Kuyruğu Sazı Stipa pulcherrima
03
PEYZAJ
AÇIK YEŞİL ALAN SİSTEMİ
Projede oluşturulmuş olan yeşil kuşak sistemi içerisindeki ekolojik omurga ve odak alanlar mevcut yeşil dokular ile birleşerek kentin bütününde bir açık yeşil alan sürekliliği elde edilmiştir. Alan peyzaj değerleri açısından zengin bir yapıya sahiptir. Tasarımdaki ana hedef meydan ve çevresinde kesintisiz olarak dolaşabilen bir yaya kurgusu oluşturmaktır. Çekirge Meydanı’ndan başlayarak yoğun yaya bölgeleriyle beslenen meydanlar ve sokaklar, taşıt ulaşımının hızlı ve yoğun olduğu caddeler ile kesintiye uğramaktadır. Tramvay, bisiklet ve yaya bağlantıları güçlendirilerek, trafik yavaşlatma ile oluşturulan yeni kurguda yol karakterleri farklı boyuta taşınmıştır. Çekirge Meydanı içinden geçilen bir meydandan, içinde yaşanılabilir bir meydana dönüşmüştür. Merinos Park’ından itibaren başlayan Yeşil açık alan sistemi kesintisiz bir kurguyla, ekolojik bir omurga şeklinde kurgulanarak çeşitli kullanımlarla zenginleştirilmiş ve Uludağ’a kadar bağlanmıştır. Bu omurga yaya akışını sürekli canlı tutması ve bütüncül formu ile bir kimlik yaratması açısından önemlidir.
49
03
PEYZAJ
AYDINLATMA ÖNERİLERİ
Çekirge Meydanı’nda aydınlatma yeni tasarım ile baştan ele alınmıştır. Tarihi binalar ve meydanın bir bütünlük içerisinde görüneceği, gözü yormayan, görüntü kirliliği yapmayacak şekilde bir aydınlatma tasarımı yapılmıştır. Tarihi binaların ve terasların aydınlatmasında led projektörler, meydan ve akslarda korten boylu direk aydınlatma ve yerde gömme şerit led ışık bantları tercih edilmiştir. Alanda baskın karakter olan su elemanları da su altı ve gömme aydınlatmalar ile aydınlatılmıştır.
50
03
PEYZAJ
AYDINLATMA ÖNERİLERİ
51
04
KENTSEL DONATILAR KORKULUK YÖNLENDİRME VE BİLGİ SİSTEMLERİ OTURMA ELEMANLARI ÇÖP KUTUSU BİSİKLET PARKI
04
KENTSEL DONATILAR KORKULUK
Yapısal peyzajın en önemli unsurlarından biri olan kent mobilyaları Çekirge Meydanı’nda tasarımın ana elemanlarından biri olarak ön plana çıkmıştır. Yapısal peyzaj tasarımında kullanılan sade dile uyumlu bir malzeme olan korten mobilyalardaki ana materyaldir. Meydanın ihtiyacı olan kentsel elemanlar oturma elemanları, bisiklet parkı, yönlendirme levhası, bilgilendirme levhası, oryantasyon şeması, saksılar ve çöp kovası olarak belirlenmiştir. Tarihi yapılarla olan uyumu ve yaşayan bir malzeme olması açısından korten projenin genelinde saksılarda, kent mobilyalarında ve bitki-döşeme-çakıl ayırıcılarında olmak üzere birçok alanda kullanılmıştır. Yönlendirme, bilgi levhaları ve oryantasyon şemaları da korten malzemeden tasarlanmıştır.
54
04
KENTSEL DONATILAR
YÖNLENDİRME VE BİLGİ SİSTEMİ YÖNLENDİRME DETAYI
55
04
KENTSEL DONATILAR
YÖNLENDİRME VE BİLGİ SİSTEMİ ORYANTASYON PANELİ DETAYI
56
04
KENTSEL DONATILAR
YÖNLENDİRME VE BİLGİ SİSTEMİ BİLGİ PANELİ DETAYI
57
04
KENTSEL DONATILAR
OTURMA ELEMANLARI
58
04
KENTSEL DONATILAR
ÇÖP KUTUSU
59
04
KENTSEL DONATILAR
BİSİKLET PARKI
60