OKRA Magazine April 2015 by OKRA

okra maandblad van OKRA, verschijnt niet in januari en augustus

APRIL -jaargang 48 nr. 3

magazine

‘Pas als je jezelf mag zijn, kan je gelukkig zijn’

Achter elk gezicht een positief verhaal Ideeën voor een origineel ontbijt

Nergens zo goed als thuis U BENT NIET DE ENIGE DIE ZO LANG MOGELIJK THUIS WIL WONEN

Makkelijk en veilig de trap op Kies zoals zovelen voor een traplift van ThyssenKrupp Encasa:

Bel gratis

0800 94 365 www.tk-traplift.be

• Duitse degelijkheid en kwaliteit • Maatwerk rechtstreeks van de producent • Service 24/24 en 7/7, altijd in uw buurt

ONTVANG UW GRATIS INFORMATIEPAKKET

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

ThyssenKrupp Encasa

EDITO

Het komt zoals het komt

e maken plannen, organiseren ons leven. We weten wat we ’s avonds zullen doen op het moment dat we ’s morgens opstaan. Onze agenda staat vol tot ver voorbij de zomer. Familie, vrienden, vakantie, verenigingen, alles en iedereen krijgt een plaatsje en wordt georganiseerd. Familie zien we op zondag, sporten doen we op maandag en donderdag, op vrijdag en dinsdag is er OKRA en woensdag halen we de kleinkinderen op van school. Zaterdag ontvangen we vrienden maar niet voor we boodschappen hebben gedaan en het huis gepoetst is. Alles is gepland. Zo bezweren we de chaos in ons hoofd, zo maken we het leven hanteerbaar. Om zeven uur kijken we naar het journaal, om acht uur naar Thuis. Maar soms zijn er onverwacht gaten in onze agenda. Tijdens de schoolvakanties blijven de kleinkinderen thuis, de ouders namen speciaal verlof. De turnles wordt op het laatste moment afgezegd, de leraar is ziek. Die onverwachte gaatjes kunnen zorgen voor paniek maar ook voor ademruimte. Eindelijk is er tijd voor een wandeling, eindelijk heb je tijd om in het nieuwe eethuisje te lunchen. Net van deze gestolen momenten kan je extra genieten. Je belt een vriendin, hebt tijd om uitgebreid bij te kletsen. Je trekt er met je echtgenote even op uit. Jullie tweeën zonder praktische beslommeringen, je praat over wat je echt bezig houdt. Even wordt het leven lichter.

Die onverwachte gaatjes kunnen zorgen voor paniek maar ook voor ademruimte. Net van deze gestolen momenten kan je extra genieten.

Soms veegt een gebeurtenis alles uit je agenda. Een voor een zeg je je afspraken af, in een klap wordt je agenda leeg. Een zwangerschap duurt plots zes en geen negen maanden, de dokter belt met verontrustend nieuws, je dochter heeft het zwaar en komt op haar 35ste opnieuw thuis wonen. Het komt zoals het komt, soms anders dan verwacht. En dan besef je weer hoe relatief alles is. Hoe makkelijk je alle afspraken afzegt. Hoe je bijna instinctief gaat voor wat echt belangrijk is. Je dochter, het broze kindje, je eigen gezondheid. Je omringt je met mensen die je steunen, die je echt genegen zijn. Elk uur ballast schrap je uit je agenda. Wat je overhoudt zijn troost, zorg, warmte en genegenheid. Want dat is wat echt telt.

PS: Een vroeggeboorte in de familie zet je meteen met beide benen op de grond.

e l e N

✤ Nele Joostens

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

item

Er zit iets dubbelzinnigs aan de tomaat. Is het een vrucht of een groente?

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

OKRA-ZINGEVING

10 12

44 35

Leren leven met een handicap In de gebroken ochtend van stille zaterdag

STANDPUNT

Op veel fronten tegelijk

DE EXPERT AAN HET WOORD

Achter elk gezicht een positief verhaal

PRIKKERTJES

OVER WAT TELT

‘Pas gelukkig toen ik mezelf kon zijn’

CULTUUR

De gouden vingers van Jef Neve Geef me je hand Kom hier dat ik je kus Parijs als redplank voor een huwelijk Im Labyrinth des Schweigens De wondere wereld van Chagall Paul Delvaux’s Best Wishes Week van de Zee

30 GROEN De tomaat, een liefdesappel om van te houden

Eindeloze rijen populieren langs een kaarsrechte vaart. De zilte westenwind die je wangen teistert.

INFO

40 42

Wil jij je ook abonneren op OKRA-magazine, bezorg je naam en adres aan Chris Van Riet, Postbus 40, 1031 Brussel of chris.vanriet@okra.be. Een jaarabonnement kost 23 euro.

Algemeen secretariaat | www.okra.be | secretariaat@okra.be | www.okrasport.be | www.okrazorgrecht.be | 02 246 44 41 OKRA-ZORGRECHT | Postbus 40 | 1031 Brussel | zorgrecht@okra.be | 02 246 57 72 (van 8 tot 12 en van 13 tot 16 uur, vrijdag van 8 tot 12 uur) | www.okrazorgrecht.be. Ook op Facebook. OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, ledenvoordelen… Vertel wat je ervan vindt aan Chris Van Riet 02 246 44 37, chris.vanriet@okra.be.

Ontbijt, maar anders

Investeer nu! Afbouw van energiepremies in 2016

DE KEUZE VAN LIESBET WALCKIERS

Kunnen ze het?

MIJN PASSIE

‘Mijn passie is mensen ontmoeten’

44 MET DE KLEINKINDEREN De geheimen van Roosendael 47

UIT

De erfenis van Napoleon

KRUISWOORDRAADSEL

EEN GREEP UIT HET REGIONALE AANBOD

LEDENVOORDEEL

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzw • PB 40, 1031 Brussel • 02 246 44 37 • fax 02 246 44 42 • www.okra.be, magazine@okra.be Redactie Nele Joostens • Chris Van Riet • Katrien Vandeveegaete Redactieraad Herman De Leeuw • Niek De Meester • Nic Fruru • Piet Hendrickx • Jos Lacroix • Hilde Masui • Marc Pattyn • Dirk Van Beveren • Jan Vandecasteele • Anne-Marie Vandenbosch Verantw. uitgever Jan Vandecasteele • Vier Uitersten 19, 8200 Brugge Vormgeving Gevaert graphics nv Druk Corelio Printing, Erpe-Mere Reclameregie Publicarto • Driehoekstraat 18 • 9300 Aalst • 053 82 60 80 • fax 053 82 60 90 • com@publicarto.be Oplage: 163 620 exemplaren Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever. Coverfoto: François De Heel Het meinummer verschijnt uiterlijk op 25 april 2015. OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Je kan OKRA-magazine ook lezen via okra.be.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

OKRA-zingeving

Leren

leven met een handicap Zijn tante had polio maar bracht vijf kinderen groot. Het was de aanleiding voor Eric Weerts om kinesist te worden. Hij deed zijn burgerdienst bij Handicap International in Thailand en trouwde er met een Thaise. Meer dan twintig jaar, twee kinderen en missies in onder meer Cambodja en Vietnam later, werkt hij nog steeds bij Handicap International maar nu in Brussel als expert in noodhulp.

andicap International bestaat dertig jaar en is bekend om haar baanbrekend werk rond landmijnen en clustermunitie, zowel voor de revalidatie van de slachtoffers, als voor het instellen van het verbod op het gebruik van die mijnen en munitie. Als pas afgestudeerde kinesist kon Eric Weerts er begin de jaren negentig aan de slag. Er was toen weinig werk voor kinesisten in België maar Eric kon zijn burgerdienst doen in een Thais project. Daar leerde hij zijn vrouw kennen, trouwde en bleef er tot 1996. Terug in België ging hij na enkele omzwervingen opnieuw aan de slag bij Handicap International. Hij was gespecialiseerd in de revalidatie van mensen die een been verloren en een dwarslaesie hadden. Handicap International stuurde hem naar Cambodja, Laos en Vietnam, tot hij in 2012 naar België terugkeerde. Nu werkt hij in het hoofdkantoor in Brussel van waaruit hij regelmatig missies doet. “In het leven maak je keuzes. Als kind had ik gezien hoe mijn tante ondanks haar kinderverlamming vijf kinderen grootbracht dankzij een combinatie van veel wilskracht, begrip van de omgeving en een goed zorgsysteem. Die ervaring werd een van mijn sterkste motivaties om kinesist te worden. Dat ik de kans kreeg naar Thailand te gaan en te werken in vluchtelingenkampen vanuit Laos en Myanmar, scherpte mijn engagement aan. Ik hielp er oorlogsslachtoffers die een been waren verloren om te revalideren en een ‘normaal’ leven te leiden. Daarin heb je het medische maar ook het sociale aspect. Wie met een handicap wordt geconfronteerd, krijgt een stevige dreun en moet leren om daar op de beste manier mee om te gaan. Dat is overal ter wereld hetzelfde. We werken in oorlogsgebieden voor oorlogsslachtoffers maar evengoed voor mensen die een handicap opliepen bij een arbeids- of verkeersongeval.”

Je moet eerst zelf goed in je vel zitten vooraleer je een ander gelukkig kan maken.

Vietnam “Wat mij opvalt, is hoe het socio-economische, het culturele en het politieke systeem in landen verschillend kan zijn en hoe zoiets kan beslissen over leven of dood.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Als je in Vietnam een zwaar verkeersongeval hebt en je moet beademd worden, dan kan de machine na drie dagen afgelegd worden. Wat kon dit me kwaad maken! Dat is het systeem, op het eerste zicht zo oneerlijk. En je blijft hoop koesteren dat het ooit eens zal veranderen. In België blijft men aan de machine liggen, dat is een ethische kwestie. Is die dokter in Vietnam dan minder gevoelig? Minder ethisch? Nee, want hij houdt rekening met de situatie. Hij zegt: ‘Als ik iemand één maand aan de beademingsmachine laat liggen, zal ik er misschien tien andere moeten weigeren. En ik heb maar twee machines.’ Vietnamezen staan soms voor verpletterende keuzes: ze kunnen een respirator aankopen maar dan is er een broer of zus die niet kan studeren of ze moeten hun huis of land verkopen. Ik heb het meegemaakt dat iemand na drie maanden terug kon stappen maar zich oneindig schuldig voelde omdat hij zijn familie zoveel had gekost. In België voelen mensen zich misschien schuldig omdat ze een ongeval hebben veroorzaakt, in Vietnam kunnen mensen zich schuldig voelen omdat hun zus niet meer kan studeren. De familie is sowieso heel belangrijk in Vietnam. Als je een ongeval hebt of ziek wordt, kan je enkel genieten van enkele elementaire voorzieningen, daarna is het aan de familie. Hier bekijken we hoe mensen zelfstandiger in het leven kunnen staan. In Vietnam hang je af van je familie, met mogelijke overbescherming tot gevolg.” Syrië “Wanneer een oorlog woedt, zoals in Syrië, is het zoeken hoe we voldoende veilig kunnen werken. Meestal is dat met een afstandsprogramma vanuit een ander land, voor Noord-Syrië vanuit Turkije, voor andere gebieden vanuit Libanon of Jordanië. Zo hebben we in Turkije Syrische mensen opgeleid die wel de grens overgaan. Het gaat om dokters of sociale werkers die van ons een extra opleiding in revalidatie voor oorlogsslachtoffers krijgen. Intussen hebben zij inzicht, een stuk praktijkervaring en kennis opgebouwd en doen zij fantastisch werk in het oorlogsgebied. Ik heb echt respect voor die mensen die binnen dat soms waanzinnige kader hun mannetje kunnen staan. In sommige delen van Syrië zelf begint de maatschappij zich weer te organiseren en worden er zorgcentra

opgezet. Dokters, verpleegkundigen en kinesisten volgen daar mensen met verwondingen op, ze geven psychologische bijstand en zetten de revalidatie op voor mensen die met een dwarslaesie, amputatie of hersentrauma te maken kregen. Allemaal mensen die verder moeten met een beperking en waar de familie een rol zal moeten krijgen want het gezondheidssysteem is er helemaal in mekaar gestort.” Libanon “We hebben contacten met zorgcentra van meestal religieus geïnspireerde organisaties die al functioneerden voor de crisis en een netwerk hadden in het Midden-Oosten. Zo ondersteunen we, vanuit Libanon, centra in Syrië die kunstbenen aanmaken maar door de oorlog hun activiteit moesten staken. Dat contact verloopt via Skype en via allerlei platformen waarbij we verschillende teams volgen en opleiding bieden. Daarnaast zijn we ook bezig met wat er komt na de crisis wanneer een legertje aan mensen met een beperking hulp zal zoeken. We volgen zo’n honderdduizend mensen per jaar maar als een oorlog een miljoen doden telt, dan zijn er ook veel ernstig gewonden met blijvende handicaps en is er een enorme nood aan fysieke en sociale revalidatie. We zijn dat in Cambodja begonnen ongeveer 25 jaar geleden, nu staan we voor dezelfde uitdaging in het Midden-Oosten.”

Polio en dwarslaesie “Mijn tante was met polio geboren maar is getrouwd en kreeg vijf kinderen. Die konden goed omgaan met de handicap van hun moeder en zijn ook zelf sterke mannen en vrouwen geworden. Als mensen met een beperking de gepaste hulp krijgen, kunnen ze een gewoon leven leiden. Als ik terugkijk op mijn loopbaan, is het dat wat me altijd heeft gemotiveerd om met veel inzet mijn werk te doen. En dat ik dat in het buitenland kon doen, sprak me nog meer aan. Ik heb de indruk dat ik er mensen ook meer kon bijbrengen dan wanneer ik hier had gewerkt. Dat kwam omdat ik met een Thaise ben getrouwd, al doende veel geleerd heb maar tegelijk een buitenstaander bleef die ruimer kon zien, minder emotioneel betrokken was. Wat wel blijft hangen, dat zijn jonge mensen die te horen krijgen dat ze met beperkingen door het leven moeten en hun mogelijkheden niet meer terug krijgen. Alles moet heropgebouwd worden, ze moeten leren met die beperking om te gaan en positief te zijn. Vaak vertel ik hen het verhaal van mijn tante.”

■

Als mensen met een beperking de gepaste hulp krijgen, kunnen ze een gewoon leven leiden.

Tekst Dominique Coopman Foto Jürgen Doom

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

OKRA-zingeving

In de gebroken ochtend van stille zaterdag

In de stille zaterdag van mensen die een zwaar verlies in hun leven verwerken. In de stille zaterdag van mensen die traag herstellen van een breukervaring in hun leven. In de stille zaterdag van volkeren, heel langzaam genezend van diepe oorlogswonden. Daar wil Jij vandaag aanwezig zijn, als een stille baken van houvast, als een bevrijdende wegwijzer van hoop. In de gebroken ochtend van het moedig verder leven van ouders die een kind verloren. In de gebroken ochtend van weduwen en weduwnaars die weer naar buiten durven komen. In de gebroken ochtend van gelovigen en geloofsgemeenschappen, die ontdekken dat Jij aanwezig bent waar mensen zich in nieuwe kleine groepen openen voor de diepte in het leven en de liefde, in de lijn van het evangelie. Daar wil Jij met nieuwe kracht en levensmoed werkzaam zijn vandaag, als gezel op een andere levensweg, als gids naar weer een horizon van vervulling. In het loslaten van vroegere leefgewoonten, in het open vouwen van nieuwe leefvormen, daar wil Jij, Jezus, onze voorganger blijven. Wees zoals de wind in de rug. Sta op in onze nieuwe opstanding. Laat het ook dit jaar opnieuw Pasen worden.

â&#x2013; Jean-Paul Vermassen

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

0800 20

950

lift.be

fort www.com

Publireportage

Is uw huis geschikt voor een lift? Vast wel! Een lift is niet alleen een prima investering, u verzekert er ook een langdurige toekomst in uw eigen huis mee. Maar hoe weet u nu of uw woonst geschikt is voor een huis-, trap- of plateaulift? Voor ieder huishouden biedt Comfortlift Orona een elegante en compacte oplossing. De hamvraag is: hoeveel hoogteverschil wilt u thuis overbruggen? Minder dan 1 meter?

alternatief. Bij het ontwerp werd alles in het werk gesteld om

Een ware innovatie is de FlexStep. Op het eerste zicht een

de rail en het stoeltje zo compact mogelijk te houden. Zo zijn

gewone trap, maar met een simpele druk op de knop om te

de buizen bijzonder slank en worden ze heel dicht langs de

vormen tot een handige plateaulift. De FlexStep kan worden

muur geplaatst. Ook het stoeltje neemt weinig plaats in beslag.

gemonteerd zonder de bestaande structurele elementen te

De bovenbuis kan bovendien als extra leuning dienen zodat

veranderen. De enige nodige aanpassing is het voorzien van

iedereen nog steeds moeiteloos uw trap op en af kan.

een 230 V aansluitingspunt. Tot 13 meter overbruggen? De huisliften van Comfortlift Orona zijn door hun compactheid en flexibiliteit aangepast aan en geschikt voor gebruik in kleinere ruimtes; 1 meter is zelfs al voldoende. Onze toestellen worden aangesloten op het elektrische net van uw woning; U hoeft dus zeker geen extra stroomgroep te plaatsen. Voor het overbruggen van grotere afstanden is onze huislift Avansis DHM een echte aanrader. De installatie is snel en eenvoudig: een aparte machinekamer is niet vereist, een koker en een kleine liftput volstaan. De lift wordt volledig op maat gemaakt en kan perfect aangepast worden aan uw interieur en voorkeuren. Alleen de trap als obstakel?

Meer weten?

Indien enkel de trap voor u een hindernis vormt, bieden onze

Bezoek vrijblijvend, liefst op afspraak, onze toonzalen

trapliften een prima oplossing. U overbrugt er gemakkelijk

in Waregem, Wemmel of Battice. Zoekt u een toonzaal

meerdere verdiepingen mee, ook als uw trap meerdere

dichterbij? Onze liften staan ook op vele andere adressen

bochten of een steile helling heeft. Niet zeker of uw trap in

opgesteld. Wij bezorgen u met plezier de dichtstbijzijnde

aanmerking komt voor een traplift? Doe zelf even de oefening:

locatie. Voor meer informatie of een afspraak kan u terecht

als uw trap 70 cm breed is, kan u kiezen uit ons volledige

op het gratis nummer 0800 20 950 of op onze vernieuwde

gamma. Onze traplift TWO biedt zeker en vast een veilig

website www.comfortlift.be. Wij helpen U graag verder!

SE RV IC E

24/24 - 7/7

WWW.COMFORTLIFT.BE Mannebeekstraat 3 | B-8790 Waregem | info@comfortlift.be

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

standpunt

Op veel fronten tegelijk OKRA is met heel veel aspecten van het leven bezig. Dit komt omdat de ouderenorganisatie in haar werking aandacht heeft voor de totale mens en voor het totale leven van de 55-plusser. Dat weerspiegelt zich ook in de belangen die OKRA behartigt voor gepensioneerden.

OKRA probeert er te zijn voor ouderen in de overgang van de actieve loopbaan naar het pensioen. Ook tijdens de invulling van de al of niet grote taak als grootouder in de opvang van de kleinkinderen en (of) de zorg voor ouders en familieleden in een zorgsituatie, probeert OKRA een rol te vervullen. OKRA biedt ouderen kansen om deel te nemen aan het sociaal-maatschappelijke leven waarin inspraak en participatie van ouderen niet alleen wenselijk maar zeker ook noodzakelijk is. OKRA zorgt bovendien voor kansen tot sociale inzet en actieve of passieve deelname aan culturele activiteiten. Keuzes maken Vele gepensioneerden kampen met een tekort aan tijd en het gevoel dat de tijd veel te snel voorbijgaat. Dat is op zich geen probleem als je voldoende tijd maakt om nu en dan de zaken van op een afstand te bekijken en de dingen in een juist perspectief te plaatsen. Wie met pensioen is, moet voortdurend keuzes maken: waar steek ik mijn tijd in, waarvoor kan en wil ik mij engageren. Een ding is zeker: inzet en engagement maken een mens gelukkig zeker als je weet dat je er niet alleen voor staat en gedragen wordt door een grote vereniging zoals OKRA.

Inzet en engagement maken een mens

Besparingen bij De Lijn gelukkig zeker als je weet dat je er niet Soms moeten hier en daar wat horden genomen worden. Zoals bij deze van de alleen voor staat en gedragen wordt besparingen bij De Lijn waarin door een grote vereniging zoals OKRA. aangekondigd wordt dat er zal gesnoeid worden in het aanbod. Ondertussen is bekend dat 65-plussers massaal gebruik maken van dit openbaar vervoer. Zal dit in de toekomst zo blijven wanneer lijnen afgeschaft worden? En zal er een alternatief aangeboden worden? Zal je, als je niet in de stad woont, nog na een avondvertoning in de schouwburg thuis geraken met De Lijn? Zal wie niet over een eigen wagen beschikt en voor verplaatsingen aangewezen is op het openbaar vervoer niet geïsoleerd raken? OKRA nodigt je uit om met bijzondere aandacht de evoluties in het aanbod van De Lijn te bekijken en indien er wijzigingen zijn die de basisbereikbaarheid aantasten, dit te melden aan OKRA. Om nog meer druk uit te oefenen op wie verantwoordelijkheid draagt in dit dossier is OKRA lid van de spontaan ontstane belangengroep ‘supporters van het openbaar vervoer’. Poetshulp en mantelzorg En er is de horde van de beschikbaarheid, kwaliteit en de betaalbaarheid van de poetshulp, vooral voor wie zorgbehoevend is. OKRA is bezorgd dat deze dienstverlening gecommercialiseerd wordt. Daarom ondersteunt OKRA de petitie van de Centrale voeding en diensten van het ACV. Die wil 15 000 handtekeningen verzamelen om zo een hoorzitting in het Vlaams parlement af te dwingen. Poetshulp voor wie zorgbehoevend is, moet in handen blijven van de erkende diensten gezinszorg zoals Familiehulp. Een andere horde is het statuut van de mantelzorger. OKRA wordt uitgenodigd op het kabinet van vicepremier Peeters om te overleggen over dit statuut. Hierin zal een degelijke verzekering voor de mantelzorger een belangrijk onderwerp worden. Ziekenzorg CM zal, als gangmaker inzake de mantelzorg, initiatief nemen om een gezamenlijk standpunt voor te bereiden. Een greep uit de vele fronten waar OKRA actief optreedt. En met het belangrijke gegeven dat OKRA dit doet in samenwerking met andere organisaties. Zo blijft OKRA met haar belangenbehartiging dicht bij het dagelijkse leven. Zo probeert OKRA voorwaarden te scheppen om in goede omstandigheden kwaliteit van leven te garanderen.

■ Foto Frank Bahnmüller OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Jan Vandecasteele Algemeen secretaris

n e d e i b e g e nds vakanti

a l s t i u D r a a Erop umiett â&#x20AC;&#x153;nwaar voor uw geldâ&#x20AC;? vakanties

de kampioen in alles inclusief vakanties GEEN AANBETALING / GEEN BOEKINGSKOSTEN

5 daagse alles inclusief Sauerland / Winterberg *** Hotel Marleen Siedlinghausen / Winterberg

- 4x overnachten - 4x ontbijt, 4x lunch en 4x diner - dagelijks zijn de drankjes van 17.00 t/m 24.00 uur gratis - gratis gebruik e-bikes / wifi / parkeren / slechts kegelbaan p.p. - hele dag gratis koffie / thee Inclusief gratis dagtocht per luxe touringcar door het Sauerland. Regelmatig vertier: Magic Woboshow, casinoavond, fakkelwandeling, live Muziek, gratis entree binnen-, en buiten zwembaden

235,00

Voor dit unieke arrangement gelden de volgende aankomstdata: April: 7, 15, en 19 april Juli: 4, 8, 12 en 28 juli Augustus: 1, 5, 9, 13 en 21 augustus September: 2, 6, 10, 18, 22 en 30 september

laat u verrassen, wees er optijd bij! 5 daagse alles inclusief Eifel / Moezel

*** Hotel Daun Daun / Eifel / Moezel

slechts p.p.

235,00

- 4x overnachten - 4x ontbijt, 4x lunch en 4x diner - dagelijks zijn de drankjes van 17.00 t/m 24.00 uur gratis - gratis infotheek / wifi / parkeren - regelmatig entertainment o.a. live muziek etc. - hele dag gratis koffie / thee

Gratis leuke dagtocht per luxe touringcar naar het welbekende Cochem. Voor dit unieke arrangement gelden de volgende aankomstdata: Juli: 4, 8, 12 en 28 juli Augustus: 1, 5, 9, 13 en 21 augustus September: 2, 6, 10, 18, 22 en 30 september

0049 2953 9626 580 Nederlands gesproken

www

enjoyhotels.be

Voor alle Enjoyhotels geldt geen aanbetaling, geen boekings-, en reserveringskosten, geen toeslag 1 persoons kamers. Exclusief evt toeristenbelasting. OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

de expert aan het woord

Achter elk gezicht een positief verhaal Om beter te communiceren met mensen met dementie moeten we ons concentreren op het emotionele, het zintuiglijke en het onbewuste, zeggen Kasper en Cathy. Kasper Bormans (27) schreef Wat Alz?, een boek over hoe beter om te gaan met mensen met dementie. Cathy Sweerts (47) is verantwoordelijke voor het dagcentrum De Wingerd in Leuven.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Mensen zeggen wel eens: “Als ik mijn geheugen verlies, mag je mij een spuitje geven.” Wat Kasper Bormans en De Wingerd doen, is zoeken naar wat wel nog kan. Kasper Bormans studeerde communicatie en marketing. Hij dompelde zich onder in de wereld van mensen met dementie. “Achter elk gezicht zit een positief verhaal”, zegt hij. Kasper tekende die gezichten. “Oud worden en Alzheimer betekenen aftakelen, je woordenschat en je fatsoen verliezen. Toen mijn opa begin vorig jaar zijn hoofd liet hangen, tekende ik de familie en hing de tekeningen aan de muur in zijn kamer. De volgende dag begon hij weer grapjes te maken. Mijn tante zei: ‘Je hebt hem terug levensenergie gegeven.’ Maar ik ontdekte dat mensen met dementie een vermogen hebben dat er altijd is: de verbeelding. En verder veel magie, muziek, verhalen en dromen.”

De taal van de aanraking “Het is leuker de dingen positief te bekijken. Ik las mensen met dementie verhalen voor van De krekel en de mier. Maar zij spraken over een beer die zin had in honing en over een neushoorn die een taart kan bakken, terwijl dat helemaal niet in het verhaal voorkwam. Het leek alsof ze niet luisterden. Later drong het tot me door dat je, mits je de juiste vragen stelt, mensen wél in beweging kan zetten. Als mensen zeggen dat ze graag naar Oostenrijk zouden gaan, kan je dat omdraaien en je de vraag stellen: hoe breng je Oostenrijk naar hier? Mensen verlangen eenvoudige dingen: wat buitenlucht, gaan fietsen, een bezoekje. Ik ontmoette een vrouw die haar spraakvermogen verloren had en wiens man keelkanker had. Ik vroeg hen hoe ze elkaar duidelijk maken dat ze elkaar graag zien. De vrouw kneep in mijn hand. Ik raak niet makkelijk mensen aan maar toen mijn opa naar adem stond te happen, nam ik zijn hand en werd hij rustig. Als mensen vergeten hoe je heet en wie je bent, dan nog herkennen ze je gezicht, je stem of hoe je ze aanraakt.”

De deur op een kier Cathy: “In het dagcentrum De Wingerd werken we op een belevingsgerichte manier. We werken met een levensverhaal. Een vader en een zoon hadden geen contact meer, tot ze samen een fotoboek maakten. Dan kwamen de verhalen wel boven. Families grijpen zo’n boek ook vast om de soms stille bezoeken een invulling te geven. Het is hier ook anders dan thuis. Mensen spelen scrabble, luisteren naar muziek, dansen. Ook wie al wat dieper in het dementieproces verzonken is, proberen we met aanrakingen te prikkelen. Als we iemand tegenkomen op de gang, of tijdens een zorgmoment, glimlachen we, geven een zachte knuffel. Mensen die niet meer tot taal of activiteit komen, hebben meestal niet meer nodig.” Kolen ronddragen Kasper: “Wat als je meewandelt in iemands verhaal? Ik vroeg iemand wat hem vroeger een goed gevoel gaf. Hij zei: ‘Ik moest hard werken, kolen ronddragen, had niet zoveel plezier.’ Daarop zei ik: ‘Dus je hebt mensen vroeger altijd een warm gevoel gegeven. Hoe kunnen mensen jou nu een warm gevoel geven?’ Hij zei: ‘Ik krijg een warm gevoel als iemand op bezoek komt en zegt: ik ben blij dat je nog leeft.’ Ik probeer vanuit een negatieve ervaring, een positief gevoel te halen. Om beter te communiceren met mensen met dementie moeten we ons concentreren op het emotionele, het zintuiglijke en het onbewuste. Drie dingen waarin we slecht zijn. Het emotionele: we hebben weinig woorden om te zeggen wat we voelen. Het zintuiglijke: het is een goed idee om iemand die je tegenkomt, even aan te raken. En het onbewuste: je drijfveren, je vragen en dromen. Als je mensen vraagt naar hun dromen, zie je mensen denken: ‘wat vraagt hij nu?’ Maar het is net die weerstand waar je doorheen moet.” Kerven in de schors van een boom Kasper: “In mijn boek heb ik het over geheugensporen. Canadese onderzoekers leerden me om iemand in gedachten door een vertrouwde omgeving te laten lopen en dingen die hij wil onthouden te verankeren. Daarmee roep je nieuwe sporen in je geheugen op: die van je verbeelding. Door een gedachte te herhalen, verdiep je het geheugenspoor. Zoals je de naam van iemand die je belangrijk vindt in de schors van een boom kerft, doe je dat in je brein. Bij mijn opa hing ik tekeningen tegen de muur. Die gaven hem weer levensenergie. Herinneringen waar een gevoel aan kleeft of waarbij routine doorbroken wordt, blijven hangen.”

Geluk even groot Cathy: “Als je met iemand wandelt, kan je ervoor of erachter lopen. Maar je kan er ook naast wandelen. De kunst is mensen te zien. Hun mogelijkheden, hoe beperkt ook. Natuurlijk is er verdriet. Maar als je gaat wandelen, komt het weer ter sprake. En van het weer kom je op de huwelijksdag. Die roept meestal fijne herinneringen op. En zo kan je verder praten. Dat is beter dan je als mantelzorger te zeer te verliezen in de hoop om te herstellen wat niet meer kan.” Mondhoeken naar boven Kasper: “Welk beeld had ik van mensen van dementie? Eerst tekende ik hun gezicht met hun mondhoeken naar beneden. Maar wat als ik het andersom deed? Het deed me deze mensen waarderen en pas vanuit die waardering kan ik naar hun dromen peilen. Veel mantelzorgers zijn depressief. Dat is vreemd, omdat zorgen voor iemand, zin kan geven aan je leven. Maar we communiceren op de verkeerde manier. Doe je de moeite om te peilen naar wat er in de ander zit, dan kan je een brug slaan. Mijn opa had helemaal geen zin om te praten maar toen ik hem een vogelgids meebracht - hij heeft vroeger altijd vogels gevangen - veerde hij op en legde me alles uit over die vogels. Peilen naar dromen, zet mensen in beweging. Vaak komt droefheid naar boven. De vraag is: zie je het leven als een opeenstapeling van problemen? Of zie je het als een trap waarop je verder kan geraken? Verdriet kan een motiverende kracht zijn. Je kan maar geraakt worden als je je kwetsbaar opstelt. Dat mijn opa gestorven is, vind ik niet prettig. Maar ik heb een boek kunnen maken, als eerbetoon aan hem. Ik heb de treurnis omgedraaid.”

■

Kasper Bormans, Wat Alz?, Van Halewyck, Leuven, 2014, 240 blz., 19,95 euro.

Tekst Dominique Coopman Foto Jürgen Doom

De Week van OKRA-ZORG, van 18 tot 25 april Rusthuisbewoners horen erbij

OKRA heeft een zorgwerking die zich toespitst op de meest kwetsbare ouderen. In de week van OKRA-ZORG van 18 tot 25 april plaatst OKRA de zorgwerking op de voorgrond. Zowel de leden die minder mobiel zijn en thuis wonen als bewoners van woonzorgcentra worden tijdens de week extra verwend. Iedereen is welkom op OKRA-activiteiten die in het woonzorgcentrum zelf plaatsvinden of in een locatie in de omgeving. Door de bewoners regelmatig te bezoeken wordt de band met de buurt behouden en eenzaamheid tegengegaan.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

PROBEER VRIJBLIJVEND een hoortoestel uit!

r a a v r E het zelf!

Bij aankoop* van een hoortoestel

1 jaar GRATIS batterijen *start proef vóór 30/04/2015

www.aurilis.be Bel ons voor info of een afspraak:

Limburg 011 21 39 78 • Antwerpen-Turnhout-Mechelen-Waas&Dender 015 27 77 47 Vlaams-Brabant 016 20 84 84 • Midden-Vlaanderen 09 242 43 44 • West-Vlaanderen 051 23 34 94

Zo hoort het.

prikkertjes

MyTrustO Problemen om al je rekeningen op tijd te betalen? Krijg je aanmaningen van een incassokantoor of gerechtsdeurwaarder? Word je gedagvaard of ligt er beslag op je meubelen of loon? Stijgen je schulden door bijkomende gerechtskosten en geraak je geen stap vooruit? Beweging.net Antwerpen organiseert daarom samen met een aantal gerechtsdeurwaarders vanuit hun openbaar ambt een nieuwe dienstverlening: MyTrustO. De gerechtsdeurwaarder maakt op jouw vraag in alle discretie een objectief en officieel document van je volledige financiële situatie. Hiermee maak je een haalbaar afbetalingsplan en vermijd je onnodige invorderingsprocedures. Met MyTrustO bespaar je honderden of zelfs duizenden euro’s bijkomende gerechts- en andere kosten op je oorspronkelijke schuld. MyTrustO Je maakt eerst telefonisch een afspraak via het nummer 03 220 12 00. Dit kan alle werkdagen tussen 9.00 en 12.00 uur. Daarna kom je op het afgesproken uur naar het kantoor: Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen (gebouw A – eerste verdieping).

Lectuur en informatie voor mensen met een leesbeperking www.transkript.be

Wanneer je dit artikel leest, heb je OKRA-magazine in de hand of lees je het op de website. OKRA wil alle publicaties zo leesbaar mogelijk maken voor iedereen. Teksten worden op een vlot begrijpbare manier geschreven en bij de letterkeuze en -grootte wordt in de mate van het mogelijke rekening gehouden met mensen met leesproblemen. Maar toch. Misschien heb je op een bepaald moment gemerkt dat het lezen niet meer zo vlot gaat, de tekst lijkt te klein gedrukt, je moet iets dichter bij het raam gaan zitten om wat meer licht te hebben, een leeslampje zorgt voor wat meer leescomfort, een leesbril wordt noodzakelijk. En misschien helpen deze kleine aanpassingen niet meer. Om het lezen nog comfortabeler te maken overweegt OKRA om, naast de gedrukte en elektronische versie, ook een luisterversie ter beschikking te stellen. Maar daarvoor hoort de redactie graag jouw mening. Ben je geïnteresseerd in een luistermagazine? En zo ja, zou je dan bereid zijn OKRA-magazine op papier in te ruilen voor een luisterversie? Je reactie is welkom op okramagazine@okra.be of op 02 246 44 37.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

mopje van de maand Een man is net overleden en komt aan de hemelpoort. Sint-Pieter bladert in zijn grote boek om te zien of de man mag worden binnengelaten in de hemel. Hij bladert en bladert maar fronst zijn wenkbrauwen en zegt: “Weet je, ik kan niets slechts over je vinden maar ik zie ook niet dat je iets goeds hebt gedaan in je leven. Als je mij kan vertellen dat je een goede daad hebt verricht in je leven, al is het maar een, dan mag je onmiddellijk binnen.” De man denkt even na en zegt: “Ja, er was die ene keer dat ik langs de weg reed en een motorbende zag die een jong meisje aan het lastigvallen was. Ik vertraagde om beter te zien wat er gaande was, en inderdaad, daar waren ze, wel twintig man en ze scheurden het meisje de kleren van het lijf. Woedend ben ik uitgestapt, nam een wielsleutel uit de koffer en ging naar de leider van de bende, een reus van een vent met lederen jack en een ketting van zijn neus naar zijn oor. Op het moment dat ik op de leider afstapte, vormden de andere bendeleden een cirkel rondom mij. Ik trok de ketting van zijn gezicht en sloeg hem op het hoofd met mijn wielsleutel. Hij ging keihard neer. Toen draaide ik me om naar de rest en riep: ‘Laat dit onschuldige meisje met rust of ik leer jullie allemaal een lesje!’” Sint-Pieter, totaal onder de indruk vraagt: “Echt? Jij? En wanneer was dat dan wel?” “Ooh”, zegt de man, “zo’n twee minuten geleden.”

cijfer van de maand

62%

van de Belgen eet groenten op een gemiddelde dag.

35%

van de Belgen eet fruit op een gemiddelde dag.

79%

van de Belgen eet vlees op een gemiddelde dag.

foto van de maand Ella, Nora, Melinda, Lea, Lou, Boris en Marnix D’haene zijn op woensdagnamiddag na school allemaal te gast bij oma Christine. Jouw foto hier? Bezorg ons jouw mooiste foto samen met je kleinkinderen. Stuur hem in hoge resolutie naar chris.vanriet@okra.be.

Vayamundo Ol Fosse d’Outh in Houffalize

Boek deze belevenis vol actie en avontuur in hartje Ardennen!

ACTIVA MIDWEEK OF WEEK INBEGREPEN • Half- of volpension: ontbijtbuffet, avondmaal in self service, dranken inbegrepen tijdens de maaltijden, middagbuffet met drank bij volpension • Beleveniswandeling met een Peket in een jachthut • Uitstap naar de Eifel streek (busvervoer en lunch inbegrepen bij volpension) • Dansavond, Relaxerend dansen met Bio Danza • Initiatie Nordic Walking en Gezondheidsworkshops met Dr. De Cock • Mis ook niet: gratis zwembad met sauna, gratis fitness BESCHIKBAARHEID Bekijk alle beschikbare data op www.vayamundo.be of bel 078 156 100. Prijs per persoon

Midweek Halfpension

Midweek Volpension

Week Halfpension

Week Volpension

+ 12 jaar

€ 254,00

€ 309,00

€ 384,00

€ 481,00

RESERVEREN Vayamundo Ol Fosse d’Outh Ol Fosse d’Outh 1, 6660 Houffalize T: 078 156 100 (lokaal tarief) E: contactcenter@vayamundo.be www.facebook.com/vayamundo.be

www.vayamundo.be

over wat telt

‘Pas

gelukkig Ze wil niet in alle boekjes maar vindt het wel belangrijk dat andere ouderen haar verhaal kennen. Marijs Totté worstelde jarenlang met haar geaardheid. “Pas toen ik niet meer bang was en er open over was, kon ik gelukkig zijn.” Daarom wil ze absoluut vermijden dat andere oudere holebi’s opnieuw in de kast kruipen eens ze zorg nodig hebben.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

toen ik mezelf kon zijn’ “I

k groeide op in een burgerlijk, katholiek gezin. Wij waren met acht kinderen. Er was altijd volop leven in huis. We hadden bezorgde, fijne ouders die ons al snel verantwoordelijkheid gaven. Ze vonden het belangrijk dat we ons leerden houden aan afspraken. De verantwoordelijkheid die we al jong kregen, wilde ik niet beschamen. Enerzijds waren we vrij maar anderzijds werden we kort gehouden. Wat ook als een rode draad door mijn jeugd en later door mijn leven liep, was engagement. Ik ben lange tijd bij de scouts geweest en stond er in de leiding. Dat deed ik zeer graag. Ook met de CM ging ik mee op kamp als monitor. Onze ouders stimuleerden ons heel erg om zulke engagementen op te nemen. Ik leerde dat het vanzelfsprekend is dat je dingen voor elkaar doet zonder dat je daar voor betaald moet worden.” Waarden doorgeven “Op mijn achttiende studeerde ik lichamelijke opvoeding en mijn hele carrière heb ik voor de klas gestaan, lichamelijke opvoeding in een middelbare school. Ik deed dat heel graag. Vooral het contact met de leerlingen buiten de schoolbanken, boeide me. Tijdens een les lichamelijke opvoeding zijn ze toch altijd wat losser. Jongeren - volwassenen trouwens ook laten zich tijdens het spel echt kennen, die échte contacten spraken me altijd het meest aan. Ik ga graag om met jonge mensen en vind het boeiend om hen via de sport op te voeden. In mijn lessen en tijdens naschoolse activiteiten kon ik jongeren leren om door te zetten en ergens voor te gaan. Winnen was voor mij niet belangrijk, de inzet wel. Iedereen die deelnam mocht meespelen, ook al was niet iedereen even goed in een sport. Dankzij sport kan je leerlingen ook leren plezier te scheppen in dingen die ze samen opbouwen, dat bereik je niet met één goede leerling.”

Wie ik ben “Aanvankelijk dacht ik dat ik net als mijn oudere broers en zussen gewoon een laatbloeier was. Ook zij zijn niet heel jong getrouwd, ik dacht dat ik in het rijtje paste toen er op mijn 25ste nog geen huwelijk in het vooruitzicht was. Dat ik lesbisch zou kunnen zijn, was geen optie. In die tijd werd er niet over gepraat, dus ook niet bij ons thuis of in de media. Homo’s of lesbiennes moeten vreemde mensen zijn, dacht ik. Ooit is het idee dat ik misschien lesbisch zou kunnen zijn wel bij me opgekomen maar ik heb dat heel ver weg geduwd. Zo vreemd kon ik toch

niet zijn. Tot het moment dat je dan echt verliefd wordt op een andere vrouw, dan kan je er niet meer omheen. Die verliefdheid kwam er op mijn 35ste. Het was een moeilijke periode. Ik worstelde erg met mezelf. Ik, lesbisch, dat kan toch niet? Het was moeilijk om mezelf terug te vinden. Wie ben ik nu? Hoe kan dit? Wat wil ik echt? Maar toen we zo verliefd waren en een relatie begonnen, kon ik er niet meer omheen, het is zo, dit is wie ik ben.” Worstelen “Het voor mezelf aanvaarden dat ik lesbisch was, vond ik al behoorlijk moeilijk, ermee naar buiten komen, nog veel moeilijker. Dat was een lang en moeilijk proces. Mijn ouders hebben mijn geaardheid nooit gekend. Mijn moeder was al overleden toen ik het voor mezelf kon aanvaarden en mijn vader was op dat ogenblik ziek. Ik was er zelf nog niet aan toe om het hem te vertellen en ik wist dat hij het er moeilijk mee zou hebben. Op termijn zou hij het wel aanvaarden maar hij had die tijd niet meer. Moest ik hem dat verdriet aandoen? Niet veel later is ook hij gestorven. Achteraf was dat wel moeilijk voor mij. Mijn ouders hebben nooit geweten wie ik echt was, met dat besef heb ik echt geworsteld. Maar uiteindelijk kreeg dat allemaal z’n plaats.”

Als ik ’s morgens wakker werd, dacht ik: nu leid ik een leven dat niet toegelaten is door de Kerk. Dat vond ik lastig.

Broers en zussen “Wat het voor mij extra moeilijk maakte, was mijn katholieke achtergrond. Als ik ’s morgens wakker werd, dacht ik: nu leid ik een leven dat niet toegelaten is door de Kerk. Dat vond ik lastig. En daarbij speelde natuurlijk ook dat ik les gaf in een katholieke school. Ik dacht echt dat ik ontslagen ging worden, mocht de school erachter komen. Die angst gaf veel spanning. Daarbij kwam dat mijn vriendin en ik op dezelfde school lesgaven. We probeerden zo veel mogelijk te verbergen dat we elkaar wel vaker buiten de schooluren zagen. Mijn omgeving lichtte ik wel stapje voor stapje in. Een aantal vrienden wist het al en een voor een heb ik het aan mijn broers en zussen verteld. Telkens was ik er bang voor maar elke keer heb ik positieve reacties gekregen. Ik vreesde bijvoorbeeld dat ik mijn neefjes en nichtjes niet meer mocht zien. Dat is gelukkig nooit gebeurd. Nu nog heb ik een hele goede band met hen en hun kinderen.” ‘De lesbienne’ “Toen we elkaar leerden kennen, stond mijn vriendin al veel verder in het aanvaardings-

Ò OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

over wat telt mijn geaardheid op het matje geroepen worden. We hadden een goed gesprek en dat luchtte mij enorm op. Ik had het gevoel eindelijk te kunnen zijn wie ik was. Eindelijk voelde ik me vrij.”

Omdat ik het er zo moeilijk mee had om met mijn geaardheid naar buiten te komen, schermde ik mijn privéleven helemaal af.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

proces. Haar omgeving wist bijvoorbeeld al dat ze lesbisch was terwijl ik het zelf nog niet aanvaard had. Dat maakte het extra moeilijk. Zij wilde sneller als koppel naar buiten komen maar ik was daar nog niet klaar voor. In haar vriendenkring was ook iedereen op de hoogte. Zag ik een van haar vrienden, voelde ik me als ‘de lesbienne’. Terwijl ik het zelf nog niet aanvaard had. Confronterend was dat.” Eindelijk vrij “Omdat ik het er zo moeilijk mee had om met mijn geaardheid naar buiten te komen, schermde ik mijn privéleven helemaal af. Met mijn collega’s bijvoorbeeld had ik het nooit over mijn relatie of mijn gezinssituatie. Ik merkte wel dat ik daardoor vast liep, diepere contacten waren niet mogelijk. Pas toen mijn vriendin niet langer op dezelfde school werkte, heb ik het aan enkele collega’s verteld. Maar ik bleef bang dat ook de leerlingen het te weten gingen komen. Uiteindelijk hebben zij mij daar zelf bij geholpen. Na een les zaten we samen op de mat en een leerling zei: ‘er wordt geroddeld op school.’ Ik wist onmiddellijk waar dit naartoe zou gaan, alle alarmbellen rinkelden. ‘Toch niet over jou, dat is niet leuk’, antwoordde ik. ‘Ze zeggen dat jij lesbisch bent, is dat waar?’ Ik wilde mezelf niet verloochenen maar ‘ja’ zeggen, vond ik moeilijk. ‘Zou je dat erg vinden, moest dat zo zijn?’ vroeg ik. Ze zei van niet. Ik zei: ‘wel ik ook niet’. Ik vond het een heel moeilijk moment. Enerzijds was ik opgelucht dat het hoge woord er eindelijk uit was maar anderzijds was ik wel ongerust. Stel dat ouders contact zouden opnemen met de school en zouden eisen dat een lesbische leerkracht niet aan de slag kon blijven in een katholieke school. Geleidelijk aan verloor ik mijn zelfvertrouwen, de angst voor reacties overheerste. Daarom besloot ik zelf naar de directeur te stappen. Ik wilde niet omwille van

Bereid om te praten “Niet veel later vertrok onze directeur en kwam er een directrice van buiten de school. Weer zat ik met dezelfde angst. Hoe zou zij reageren? Ik had het gevoel dat ik tijdens de week in een keurslijf zat. Maar ik wilde het ook niet onmiddellijk vertellen, ik wilde dat de nieuwe directrice mij eerst zou leren kennen als leerkracht, dat was immers mijn eerste taak in de school. Na een paar maanden heb ik open kaart gespeeld maar blijkbaar was ze al op de hoogte. Ze maakte er helemaal geen probleem van en reageerde heel warm. Toen een moeilijke klas mijn gevoeligheid had ontdekt en ook uitspeelde, ben ik er met de directrice over gaan praten. Dat ik lesbisch zou zijn, leefde regelmatig op school maar ik probeerde daar telkens open over te communiceren met de directrice. Elke keer ontving ik veel steun van haar. Ook een aantal collega’s vroeg me advies toen ze les moesten geven over gezinsvormen. Ik deed dat graag en vertelde er ook bij dat als leerlingen vragen hadden, ze daarvoor steeds bij mij terecht konden. Maar ook daarover lichtte ik de directrice eerst in. Ze zei me toen: ‘ik vind het een meerwaarde voor de school dat we een lesbienne in het korps hebben die de bereidheid heeft om er met de leerlingen over te praten.’ Een groot compliment vond ik dat. En er kwamen inderdaad ook twee meisje praten. Ik weerlegde een aantal vooroordelen door ze naar hun situatie te verplaatsen. Een van hen woonde alleen met haar mama. Ze twijfelden of een kind wel door twee vrouwen opgevoed kon worden. Ik vroeg wat een kind nodig had. ‘Veiligheid en warmte’, antwoordde ze. ‘Als een mama dat kan geven, waarom dan geen twee mama’s?’ Zo hadden ze het nog niet bekeken. Ik ben er zeker van dat ze aan dat gesprek wat gehad hebben en ik ook trouwens.” Vandaag “Ik heb heel lang geworsteld. Of ik vandaag hetzelfde proces zou moeten doorlopen, weet ik niet. Er is inderdaad veel veranderd en er is meer openheid. Maar als mensen zeggen dat uitkomen voor je geaardheid nu geen probleem meer is, plaats ik daar toch een kanttekening bij. Voor die persoon is dat misschien inderdaad zo maar voor de persoon die holebi

is en er daadwerkelijk mee naar buiten moet komen, kan dat nog steeds moeilijk zijn. Nog steeds moet hij of zij angsten overwinnen. Maar inderdaad, vooral openheid is belangrijk.” Janus “Sinds zes jaar ben ik vrijwilliger in het Roze Huis - çavaria Antwerpen. Daar werk ik mee aan Janus, een werkgroep die zich richt op ouderen. Janus is een van de oudste Romeinse goden met twee gezichten. Als oudere hebben wij ook twee gezichten, een dat zich richt op het verleden en een op de toekomst, eentje gericht op het begin en eentje op het einde. Een gezicht dat staat voor openheid en een voor geslotenheid. In Janus zitten allemaal ouderen en we werken ook voor ouderen. Zo geven we vormingen aan personeelsleden van woonzorgcentra en ook aan jongeren die later met ouderen zullen werken. En we gaan spreken in ouderenorganisaties en geven rondleidingen in het Roze Huis. Ik vind dit werk enorm waardevol omdat ik zelf ondervonden heb hoe belangrijk het is om jezelf te kunnen zijn. Sinds er op school openheid was over mijn geaardheid, kon ik meer betekenen voor mijn collega’s en voor de leerlingen. Als je altijd bang bent, kan je ook niets uitstralen. Dat heb ik ook aan den lijve ondervonden. Hoe erg is het dan niet dat

oudere holebi’s die zorgbehoevend worden, terug in de kast kruipen? Het woonzorgcentrum wordt hun thuis. Hoe verschrikkelijk is het dan niet als je thuis niet jezelf kan zijn? Je kan pas gelukkig zijn als je jezelf kan zijn.” Positieve blik “Ik hoop dat ik ook in de toekomst bezield kan blijven leven en dingen die waardevol zijn kan realiseren. Ik wil echt een positieve blik blijven houden. Als ik in contact kom met ouderen, krijg ik vaak twee soorten reacties. Sommige ouderen hebben het er moeilijk mee en vinden dat het niet kan. Anderen zeggen ‘ach als je maar gelukkig bent’. Ouderen hebben vaak al veel meegemaakt en blijven toch een open kijk op de wereld houden. Dat vind ik mooi. Een van de vooroordelen is dat holebi’s geen langdurende relatie aangaan. Onzin, zeg ik dan, mijn vriendin en ik zijn al 34 jaar gelukkig samen. Dat we geen kinderen hebben, vind ik wel een groot gemis. Maar de tijd was er toen nog niet rijp voor, nu is dat minder een probleem. Ik heb wel het geluk dat ik uit een grote familie kom en een goed contact heb met mijn neven en nichten en hun kindjes.”

■

Sommige ouderen hebben het er moeilijk mee en vinden dat het niet kan. Anderen zeggen ‘ach als je maar gelukkig bent’.

Tekst Nele Joostens Foto’s François De Heel

Een moment voor jezelf Uren kleurplezier De mooiste kleurplaten Groot formaat

slechts

€

in de winkel

4,95

Nog meer kleur?

muziek

cultuur

De gouden vingers van Jef Neve

Was je ook zo ontroerd door de muziek van In Vlaamse Velden? En ga je mee in de vreugde als je op een podium het aanstekelijk spelplezier van de pianist ervaart? Onlangs bracht Jef Neve zijn eerste solo-cd uit, waarmee hij nog wat meer van zichzelf laat zien. Voordat de pianist Jef Neve zich aan zijn solodebuut waagde, veroverde hij wereldwijd zowel jazzharten als liefhebbers van filmmuziek en klassieke pianoconcerto’s. De droom om muziek te maken en daarvan te kunnen leven, had hij van kindsbeen af, toen hij met zijn eerste spaarcenten in de platenbak van de uitverkoop een album van Chopin kocht. En hij was bereid om voor zijn droom hard te werken. Dat resulteerde o.a. in soundtracks voor de films De helaasheid der dingen en Dagen zonder lief, albums en concerten met het Jef Neve Trio van Mexico tot China, dansvoorstellingen waarvoor hij muziek componeert én speelt en enkele MIA-awards. Niets komt vanzelf Zondagskind of is er een recept voor dat succes? Jef Neve: “Het zal wel met talent te maken hebben maar ik werk ook heel hard. De combinatie van componeren van een eigen repertoire, soundtracks voor films en concerten geven om de kost te verdienen, is al enkele jaren een constante in mijn leven. Maar het lukt

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

me nu toch al enige tijd om ook te genieten van een avond niets doen of in een wilde bui met vrienden naar Parijs te rijden. De muziek die ik de dag daarna maak, is dan de verklanking van dat leven. Maar vergis je niet. Ik ben in een wereld terechtgekomen waar je ontzettend romantische en esthetische ervaringen hebt maar die ook een heel donkere kant heeft. Het is nog steeds vechten om nieuwe concertmogelijkheden te vinden en een eerlijk voorstel uit de brand te slepen. Bovendien ben ik naast muzikant en componist ook iemand die leiding moet geven, met alle confrontaties en kritiek die daarbij horen. Allemaal dingen die je op het podium niet ziet.” Ik, tien vingers en mijn piano Voor In Vlaamse Velden ging Jef Neve diep. “Ik vertaalde in mijn muziek niet de gruwel van de oorlog. Ik zocht eerder de menselijke emoties op, wat een soldaat zelf voelt als hij de trekker overhaalt. Dat laat zich makkelijker in muziek gieten dan het schieten of beschoten worden en zegt meer over de karakters die in de serie meespelen. Als ik soundtracks schrijf, is het belangrijk dat de muziek ook op zichzelf kan bestaan, zonder de beelden of het verhaal van de film.

■

Tekst Suzanne Antonis Foto’s Stephan Vanfleteren/ Charlie De Keersmaecker

Info www.jefneve.be.

Ook de moeite deze maand: ✤ Man Mountain van Sioen (Kabron) Voor zijn nieuwe cd schreef de Gentse singer-songwriter nieuwe nummers vanuit persoonlijke verhalen. Eerlijk, rechtuit en zonder franjes. Songs zo sterk als bergen. www.sioen.net

✤ Zwaartekracht en andere verzinsels van Jonas Winterland (Universal) De muziek van Gorki, De Mens en Noordkaap kleurden zijn jeugd, als tekstschrijver doorstaat Jonas de vergelijking met Leonard Cohen. Allemaal verenigd in wat nog maar zijn tweede album is. www.jonaswinterland.be ✤ Bach Imagine van Jean Rondeau (Warner Classics) Voor zijn eerste soloalbum wilde het nieuwe Franse wonderkind niets liever dan de klaviermuziek van Bach opnemen en tegelijk helemaal niet Bach zijn. Een complexloze bewerking van Bachs suites. www.warnerclassics.com

Een roman van de Zweedse auteur Tove Alsterdal. Al is Zweden het land bij uitstek van de zogenaamde literaire thriller, op deze roman is dit etiket te eng. Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van Argentinië tijdens de dictatuur van generaal Videla. De verhaallijn is vrij klassiek. Charlie valt van haar balkon op de elfde verdieping, blijkbaar onder invloed van drugs. Het overlijden wordt als zelfmoord geklasseerd. Haar zus, die jaren geleden alle contact met de familie heeft verbroken, stelt zich vragen. Wie was haar zus echt en wat deed ze enkele weken voor haar dood in Argentinië? Heeft het bezoek iets te maken met hun moeder? Zij werd in de jaren zeventig verliefd op een Argentijnse vluchteling en verdween spoorloos. De zus gaat zelf op onderzoek en ervaart dat de Argentijnse militaire dictatuur nog altijd gevaarlijk nawerkt. Geef me je hand biedt een cocktail van politieke misdaadroman en familiegeschiedenis, gestroomlijnd in een spannend verhaal.

boeken

Het album One is mijn eerste soloproject. Op het podium was ik vrij zeker, het repertoire zat klaar in mijn vingers. Bij de opname van het album in de Abbey Road Studio’s in Londen voelde ik me veel kwetsbaarder. Voor het eerst moest ik spelen enkel voor mezelf, zonder een ritmesectie of muzikanten rondom mij die me ondersteunden. Dat was best spannend en ik heb daarin zeker een grens verlegd. Zoals in alles wat ik doe, want ik probeer telkens een stap verder te staan dan wat mensen op dat moment van mij verwachten.”

cultuur

Geef me je hand

Kom hier dat ik je kus Na het succes van Griet Op De Beecks debuutroman Vele hemels boven de zevende verovert nu ook haar recente Kom hier dat ik je kus de literaire markt maar vooral de harten van vele lezers. Al is het misschien geen hoogstaande literatuur, Kom hier dat ik je jus is innemend en voelt levensecht aan. Op De Beeck biedt vlotte, zeer levendige dialogen, herkenbare situaties, stereotype maar toch verrassende familiegebeurtenissen en veel humor en eerlijkheid. Het verhaal vertelt het leven van hoofdpersonage Mona tijdens drie levensperioden: als kind, als twintiger en op het moment dat ze 35 is. Een relaas over ouders en kinderen, over het zoeken naar identiteit, over schuld en verantwoordelijkheid, over desolaatheid en proberen te vergeten, over kapotte mensen en uiteraard ook over de liefde.

■

Tekst Annemie Verhenne en Hugo Verhenne

Tove Alsterdal, Geef me je hand, Prometheus, Amsterdam, 2015, 428 blz., 19,95 euro. Griet Op De Beeck, Kom hier dat ik u kus, Prometheus, Amsterdam, 2014, 382 blz., 19,95 euro.

Ook de moeite Michel Faber, Het boek van wonderlijke nieuwe dingen, Podium, Amsterdam, 2015, 637 blz., 25 euro. Faber zegt zelf dat het zijn laatste echte roman is. De auteur van Lelieblank, scharlakenrood schrijft hier een heel andere roman, over wat mensen kan blijven verbinden, zelfs als ze lichtjaren van elkaar gescheiden zijn. Matthew Thomas, Wij zijn onszelf niet, De Bezige Bij, Amsterdam, 2015, 621 blz., 24,90 euro. Een ontroerende roman, tegelijk krachtig en teder. Een portret van een Iers-Amerikaanse familie. Matthew Thomas laat zien hoe een ongeneeslijke ziekte hoop en verwachtingen kan ondermijnen. L.H. Wiener, In zee gaat niets verloren, Atlas/Contact, Amsterdam, 2015, 250 blz., 21,99 euro. Dit boek vertelt het verhaal van de schrijver zelf als een man die nergens bij hoort. Niet bij de traditie van zijn Joodse vader, niet bij deze van zijn niet-Joodse moeder, niet bij de digitale wereld van zijn kinderen, niet bij de rest van zijn familie die hij nooit heeft ontmoet. Fascinerend.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

podium

cultuur

Parijs als redplank voor een huwelijk Ze zijn dun gezaaid, de goede komedies die je doen (glim)lachen maar die je ook nog laten mijmeren. April in Paris is er zo eentje. Annick Segal en Bart Van Avermaet nemen hun publiek mee op reis naar de Lichtstad maar laten je vooral binnenkijken in hun kwijnend huwelijk. Goed voor een avond deugddoend theater. Albert en Betty zitten op een dood punt in hun huwelijk. Zij wil lol beleven, hij moest vervroegd met pensioen en bekijkt alles door een zwarte bril. Hun relatie zit aan de grond. Ze winnen een reis naar Parijs. Zal de stad van de liefde hun relatie nieuw leven inblazen? “Ik wou allang met Annick (Segal) een stuk spelen”, zegt Bart Van Avermaet. “Dit leek ons een unieke gelegenheid. Het is een tekst waarin we ons allebei konden vinden. Het is grappig maar toch geen billenkletser. Het publiek is vaak ontroerd. Dat maakt het leuk om spelen.” “Als actrice is het boeiend een personage te spelen dat in de

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

loop van het stuk een hele evolutie doormaakt”, getuigt Annick Segal. Waldek en Roza De originele Engelse tekst zit vol dubbele bodems. “Daarom hebben we een eigen tekstbewerking gemaakt”, aldus Van Avermaet. “We zochten bij elke zin naar een manier om hem goed te laten bekken.” Je vergeet al snel dat je naar Waldek en Rosa uit Thuis zit te kijken. Dat komt deels door de kostumering maar vooral door het grote talent van de acteurs. April in Paris loopt nog in verschillende zalen dit seizoen en gaat volgend jaar opnieuw op tournee.

■

Tekst Nic Fruru Foto Violet Corbett Brock

Info www.xlp.be.

Nog aan te bevelen de komende weken: ✤

Revue Ravage van Tom Lanoye door NTGent Een ouder wordende man is al (te) lang aan de macht en wil ermee kappen maar hij is te ijdel en te bang om zijn enige grote levenspassie op te geven: dé politiek en dus, de facto, de macht. Hoe ga je weg als politicus? Revue Ravage of dood van een politicus. Info www.ntgent.be.

✤ Het land Nod door FC Bergman het Toneelhuis FC Bergman bestaat uit zes theatermakers die sinds 2008 een eigen theatertaal ontwikkelden. Die is buiten anarchistisch en licht chaotisch, vooral extreem beeldend en poëtisch. In hun voorstellingen staat vaak de spartelende, immer trachtende mens centraal. De poëtica van FC Bergman is gestoeld op een sterk besef van eindigheid. Info www.toneelhuis.be. ✤

Met argumenten kan je iedereen overtuigen door Theater Antigone Koen de Graeve en Günther Lesage buigen zich over het werk van Richard Dawkins en Allister Mc Grath: twee tegengestelde visies over geloof, het al dan niet bestaan van een bovennatuurlijke god en fundamentalistisch atheïsme. Aangevuld met eigen tekstmateriaal belooft deze voorstelling de toeschouwer alle hoeken van de schouwburg te laten zien, waarbij De Graeve en Lesage elkaar niet zullen sparen en met de nodige dosis humor met getrokken degens tegenover elkaar zullen staan. Info www.antigone.be.

Gezocht

Gezonde vrijwilligers 55 tot 80 jaar voor deelname wetenschappelijke studie (beeldvorming van de hersenen, K.U.Leuven). Billijke vergoeding! Info: Jolien.Schaeverbeke@med.kuleuven.be

of tel. 016 33 00 64

film

cultuur

Im Labyrinth des Schweigens In de late jaren 1950 heerste er in Duitsland de positieve sfeer van het Wirtschaftswunder en was het dan ook niet te verwonderen dat de wandaden uit de Tweede Wereldoorlog het liefst toegedekt werden. Deze houding, waarbij ook vroegere Nazi’s ongestraft opnieuw belangrijke plaatsen innamen, vormt het onderwerp van Im Labyrinth des Schweigens.

In 1958 komt Johann Radmann, een jonge officier van justitie, toevallig in contact met een man die heeft vastgesteld dat een voormalige bewaker uit Auschwitz als leraar aan het werk is. Als jonge Duitser kent Radmann de betekenis van ‘Auschwitz’ niet en hij ondervindt dat informatie over dat onderwerp zeer schaars is. Radmann bijt zich in de zaak vast, ontdekt de betekenis van Auschwitz en krijgt de steun van procureur-generaal Bauer die de oorlogsmisdadigers voor het gerecht wil brengen. Uiteindelijk mondt alles uit in het Auschwitzproces dat in Frankfurt gehouden wordt.

In april ook nog in de bioscoop: ✤ Selma Brengt een beeld van de strijd voor gelijke rechten van de zwarte bevolking in de VS onder leiding van Martin Luther King. ✤ Melody De 28-jarige Melody droomt van een eigen kapsalon. Om dit waar te maken, wordt ze tegen betaling draagmoeder. Mooi beeld van wat zo’n besluit met zich meebrengt. (vanaf 25 maart) ✤ Shaun, het schaap Prettige animatiefilm waar zowel grootouders als kleinkinderen tijdens de paasvakantie van kunnen genieten. (vanaf 8 april)

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Fictie en werkelijkheid Im Labyrinth des Schweigens brengt een mengsel van fictie en werkelijkheid. De achtergrond van het filmverhaal, namelijk de sfeer in Duitsland rond het oorlogsverleden, de inzet van procureur-generaal Bauer om oorlogsmisdadigers te berechten en het Auschwitzproces, zijn werkelijkheid. De filmmakers hebben deze feiten gemengd met een verhaal rond officier van justitie Radmann, een fictief personage dat een samenvoeging is van drie aanklagers die aan de zaak werkten. Door deze manier van werken vermijdt debuterend regisseur Giulio Ricciarelli dat zijn film een saaie geschiedenisles zou worden. Morele vragen Zoals de meeste jonge mensen ziet Radmann alles zwart-wit, goed of kwaad. Wanneer de openbare aanklager hem vraagt of het zijn bedoeling is dat alle jonge Duitsers zich gaan afvragen of hun vaders moordenaars waren, beaamt hij dit. Hij wil dat zijn generatie de gruwelijkheden van de vorige generatie onder ogen ziet. Het hele onderzoek zal voor Radmann echter loutering brengen. Klassieke gebouwde film Im Labyrinth des Schweigens werd een klassiek gestructureerde film met een rustig ritme. Een film die geen gortdroge geschiedenis brengt maar wel een voldoende spannend verhaal biedt. (Tweede helft van april in de zaal)

■

Tekst Willy Verbestel

cultuur

De wondere wereld van Chagall

Marc Chagall, De verjaardag, 1915, olieverf op karton. New York, Museum of Modern Art. Aangekocht. Foto: Scala, Firenze

Hoeveel levensblijheid Marc Chagall ook had, honderd jaar worden was hem net niet gegund. Hij zag het levenslicht in 1887 in Wit-Rusland. Die geboorte was meteen een van zijn eerste onderwerpen toen hij op amper twintigjarige leeftijd aan een magistrale schilderscarrière begon. Na zijn studies in Sint-Petersburg pendelde hij tussen Parijs, Berlijn en Moskou. In 1930 kreeg hij de Franse nationaliteit. Omdat de oprukkende Nazi’s zijn schilderijen bestempelden als ontaarde kunst, vluchtte hij met zijn gezin naar Amerika. In zijn werk kwamen nu de eerste kruisigingen. Maar tegelijk putte hij moed uit opdrachten voor muziektheater met o.a. een zwierige Vuurvogel van Stravinsky. Na de dood van zijn echtgenote keerde hij terug naar Frankrijk en hertrouwde er in 1952. Vanaf dan schilderde hij over de liefde en de vreugde van de bloemen en vulde hij zijn doeken met engelen en dieren, tot de dag voor zijn dood in 1985.

tentoonstelling

Een Russische kunstenaar, joods bovendien, die twee oorlogen, revoluties en een ballingschap overleefde maar toch de wereld in duizend kleuren bleef schilderen. Op een moment dat het moe geterroriseerde Europa aan haar donkerste geschiedenis wordt herinnerd, is de retrospectieve over Marc Chagall in Brussel een les in optimisme.

Info Chagall Retrospectieve, tot 28 juni 2015 in KMSKB, Regentschapstraat 3, Brussel 02 508 32 11, www.expo-chagall.be. Open van dinsdag tot vrijdag van 10.00 uur tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 11.00 tot 18.00 uur. Tickets: 14,50 euro, met korting: 15,50 euro, toeslag weekend: +3 euro. Maak kans op een duo-ticket. Zie pagina 55.

Image : Marc Chagall, The Promenade (detail), 1917-1918, State Russian Museum, Saint Petersburg. © Chagall ® SABAM Belgium 2015

Ad beaux-arts 225x285.indd 1

15/12/14 14:20

De werkelijkheid van fantasie In samenwerking met het Palazzo Reale in Milaan waar de retrospectieve vorig jaar al te zien was, brengt KMSKB meer dan tweehonderd werken van over de hele wereld naar Brussel. Alle grote thema’s uit het leven van Chagall worden belicht: zowel zijn joodse achtergrond als de Russische volkstradities, muziek, theater en de Franse literatuur uit de 17de eeuw. Doordat hij bijna een eeuw en overal geleefd heeft, kon hij proeven van verschillende culturen en stromingen. Licht en kleur schakelen moeiteloos in elkaar, figuratief kent Chagall zijn gelijke niet. Zijn meesterschap in het ongebruikelijk plaatsen van mensen en dieren op het doek, het spel van omgekeerde hoofden en dorpen, de relatie tussen binnen en buiten vormen een krachtige en tegelijk poëtische beeldtaal. Want Chagall vertelt over een fantastisch universum, waarin het kind in ons zichzelf herkent en die toch alleen het zijne is. Toen de dieren nog spraken Koeien, schapen en geiten wandelen te pas en te onpas door haast elk werk van Chagall. In 1926 kreeg hij de opdracht om de Fabels van La Fontaine te illustreren. Dat zorgde trouwens voor flink wat ophef want hoe was het mogelijk dat een nietFransman aan de slag mocht met een van de beroemdste werken uit de Franse literatuur? De gouaches vormen een apart luik in de tentoonstelling omdat zijn werkwijze en voorstelling van dieren nu enigszins afwijken van zijn gebruikelijke uitbundigheid. De metaforische afbeeldingen zijn fabels op zich, enkel verankerd in de aanhef van de verhalen. Maar allemaal getuigen ze van een verbazingwekkende creatieve vitaliteit. De naam ‘Chagall’ is afgeleid van het Russische werkwoord ‘sjagat’ wat ‘met flinke tred vooruit’ betekent. Als iemand zijn kunstenaarsnaam eer heeft aangedaan, dan is het wel Marc Chagall.

■

Tekst Suzanne Antonis

OKRA-MAGAZINE | MAART 2015

uitjes

cultuur

Paul Delvaux’s Best Wishes Op 4 april opent in de Foundation Paul Delvaux Museum de tentoonstelling Paul Delvaux’s Best Wishes, gewijd aan het minder bekende werk van de kunstenaar, met name zijn wenskaarten. Delvaux genoot ervan, net als Hergé en Picasso, om wenskaarten te illustreren. Het zijn intieme creaties waarbij de wereld op een poëtische manier wordt voorgesteld.

Info Van 4 april 2015 tot 3 januari 2016 in de Foundation Paul Delvaux Museum, P. Delvauxlaan 42, Sint-Idesbald, Koksijde www.delvauxmuseum.com, 058 52 12 29. Tickets 10 euro. Open van april tot september: van dinsdag tot zondag tussen 10.30 en 17.30 uur (open op feestdagen). Oktober tot december: van donderdag tot zondag tussen 10.30 en 17.30 uur (open op feestdagen, behalve op kerstdag en nieuwjaarsdag). Gesloten van na de kerstvakantie tot de paasvakantie. Op 4 april is het Open Museumdag. Dan zijn alle musea gratis toegankelijk. Goed om weten is dat je vanaf de paasvakantie met één pasje het Paul Devauxmuseum, het Abdijmuseum Ten Duinen en NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum kan bezoeken. Dat pasje heb je uiteraard niet nodig op 4 april. Maak kans op een duo-ticket. Zie pagina 55.

Week van de Zee Week van de Zee biedt je tal van mogelijkheden om de unieke natuur aan onze kust actief te beleven. Het programma van vrijdag 24 april tot zondag 10 mei oogt bijzonder gevarieerd. Dit jaar staat wandelen centraal. Want wandelen is nu eenmaal Zee(r) gezond. Elk jaar maakt de Provincie West-Vlaanderen van de Week van de Zee een uniek evenement, samen met de tien kustgemeenten, andere overheden, natuurorganisaties en bezoekerscentra. Het aanbod loopt over de hele kustlijn en omvat onder meer zeetochten met de amfibieboot, een try-outperformance van Beaufort 2015 en een poëziewandeling. Voorts is er een apéro in charlestonstijl, Zeedorp op Stelten of de familiedag Seafront. Enkele tips: • Culinaire wandeling: Over algen en andere onmisbare mineralen uit de zee op 1 mei in Oostduinkerke • Internationale Tweedaagse van Vlaanderen te Blankenberge op 2 en 3 mei • Het ontwakende duin: een ontdekkingstocht door vogelzang op 10 mei, Knokke-Heist om 5.00 uur

OKRA-MAGAZINE | april 2015

Info De Week van de Zee vindt plaats van 24 april tot 10 mei 2015. Meer info of een volledig activiteitenoverzicht? Kijk op www.weekvandezee.be of raadpleeg de brochure. Je vindt de brochure in de toeristische diensten of vraagt ze aan via het gratis nummer 0800 20 021.

n e t t o . . b . n e e k d r u te ho

2 in 1

V + m alciu

ablet / t ✹ IK l

D e n i itam

1S L

e p m

Verouderen doen we allemaal ! Maar mobiel en actief blijven, is de wens van elke vrouw.

VALER / A à voldoende gezond bewegen, een evenwichtige voeding met een optimale calcium-toevoer en voldoende ✹ p. vitaVISTA-Cal D kan u het leven gemakkelijk maken want het bevat de juiste hoeveelheid zowel van cal-

Si si m p 1 tablet per dag innemen. VISTA-Cal D is een gladde film-omhulde tablet, dus makkelijk te

cium als van vitamine D. Met VISTA-Cal D geen smaak- noch bereidings-problemen. Gewoon

n e e v e i t c a n e e t s r o m .. . vo iele toeko mob

slikken. Zijn gebruiksgemak en voordelige prijs vergemakkelijken de inname op lange termijn en dit is absoluut noodzakelijk !

60 tabletten = 12,90€ Vraag Cnk 3042-074 aan uw apotheker

www.vistalife.be

mine D. Aldus zorgen we voor sterke botten en verminderen we ook de kans op vallen.

1 com

We moeten vermijden dat onze beenderen fragiel en broos worden. Vanaf de menopauze,

OKRA-MAGAZINE | MAART 2015

groen

De tomaat, een liefdesappel om van te houden

Tomaten in allerlei tinten.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Er zit iets dubbelzinnigs aan de tomaat. Is het een vrucht of een groente? Bovendien heeft het twee eeuwen geduurd eer onze Europese voorouders deze vrucht uit Peru durfden te eten.

e tomaat was sinds de 16de eeuw bekend in Italië en de Provence maar het duurde tot het eind van de 18de eeuw vooraleer ze er een volksvoedsel werd. De angst voor de tomaat was ingegeven omdat de ondervinding leerde dat de vruchten van de verwante aardappel giftig zijn. Toch is de ‘liefdesappel’ zoals de tomaat genoemd werd, een lekkere hap gezondheid. Ze bevat naast negentig procent water ook vetten, suikers en vezels en een overmaat aan vitamine A, B1 en C. Een aangename uitdaging Lekkere tomaten kweken, is een uitdaging. Zij het nu minder dan vroeger. Zaadfirma’s hebben immers rassen ontwikkeld die zelfs in pot op een zonnig balkonnetje overvloedig vrucht dragen. Wie nog tomaten uit zaad wil opkweken, moet snel zijn. Daarvoor is het in april de hoogste tijd. Maar er is een veel eenvoudiger methode om aan prima

planten te geraken. Wie zich tevreden stelt met de klassieke rassen, vindt ongetwijfeld forse tomatenplanten in elk fatsoenlijk tuincentrum. Wie iets speciaal wil, vindt zijn gading op de talloze tuinbeurzen die er nu volop aankomen. Daar vind je tomaten in alle toonaarden: gele, rode, zwarte, oranje, gestreepte en tomaten die nog steeds groen zijn als ze rijp en verrassend lekker en zoet zijn. Ook de vorm en de grootte verschilt: van knikkergrote kerstomaatjes tot tomaten die ruim een kilo wegen en waarbij zelfs de populaire ‘Coeur de Boeuf’-tomaten verbleken. Kerstomaatjes zijn gezonde kindersnoepjes. Gewone rode tomaten vind je het hele jaar door in de winkel. Waarom dan niet op zoek naar die aparte liefhebbersrassen waarmee je echt kan uitpakken of een kleurrijk en feestelijk bord dresseren?

24/24 CULTUUR OP UW TELEVISIE

info@cultuur7.be cultuur7.be

groen aardappelziekte ook door kastomaten alleen op de grond water te geven en het gewas zelf droog te houden. Er bestaan tal van resistente rassen. Je kan ervan uitgaan dat de meeste tomatenplanten die in tuincentra worden verkocht tot deze rassen behoren. Maar ook resistente rassen bieden geen absolute garantie tegen de aardappelziekte. Heb je toch angst voor de tomatenziekte dan kan je koperoxide sproeien. Dit effectieve middel is niet of nauwelijks schadelijk voor mens en milieu.

Basilicum als kruidige begeleider. Zelfs op een zonnig balkon Wie geen kas heeft, vindt ongetwijfeld rassen die ook buiten rijpen en wie geen tuin heeft, kan experimenteren met tomaten in pot. Vooral lage rassen van kerstomaatjes die vertakken, zullen in pot prima gedijen. De sleutel tot succes is in dat geval een voldoende grote pot en prima potgrond. In een kasje kan je vanaf half april al tomaten planten, in de tuin of op een balkon moet je wat langer wachten of extra bescherming aanbrengen. De ijsheiligen kunnen vaak onverwacht begin mei nog roet in het eten gooien. Plant tomatenplanten aan een sterke stok van 2 m die je stevig in de grond drijft. Bind tijdens het groeien de tomatenplant met een losse lus aan de stok opdat de stengel nog zou kunnen dikken.

De ijsheiligen kunnen vaak onverwacht begin mei nog roet in het eten gooien.

De aardappelziekte Heb je slechts enkele geïsoleerde tomatenplanten, dan is de kans klein dat ze aangetast worden door de tomatenziekte, beter bekend als de aardappelziekte, een schimmelaantasting die Phytophtora infectans heet. Loop dus niet eerst door je veldje aardappelen vooraleer je de dieven uit de oksels gaat nijpen. Je vermindert de kans op de

Basilicum, een ideale begeleider Het eenjarige, mediterrane en warmte minnende basielkruid is de koninklijke begeleider van alle tomaten. Planten voor consumptie vind je vanaf nu in de supermarkt. Wie veel basilicum wil, kan dit aromatische kruid nu zaaien. Kleinbladige rassen zijn smaakvoller dan rassen met relatief grote bladeren. In mei vind je in tuincentra jonge planten die je met goed gevolg op een zonnige standplaats in pot of in de tuin kan planten.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Dieven Dieven zijn de aanzet van zijscheuten die boven elk blad kunnen ontstaan. Bij de meeste rassen moeten die snel worden verwijderd. Bij struikende rassen van kerstomaatjes hoeft dat niet te gebeuren. In ons klimaat worden de meeste tomatenrassen getopt na drie tot vier trossen. Na het toppen verschijnen er doorgaans snel opnieuw dieven. Uitnijpen of uitbreken is weerom de boodschap. Groenkragen, krullende bladeren en grauwe schimmel Vaak komen groenkragen voor. Rond het steeltje kleuren de tomaten groen in plaats van rood of geel. Meestal is dat te wijten aan een teveel aan stikstof én een te hoge temperatuur in de kas. Tomaten kan je, nadat er drie trossen gevormd zijn, het best voeden met een meststof met een hoog kaliumgehalte. Geef oordeelkundig water. Laat de potkluit of de aarde niet helemaal uitdrogen en geef nooit heel veel water in een keer. De vruchten kunnen door een teveel aan water barsten. Geraak niet in paniek als de onderste bladeren krullen. Dat is een natuurlijke reactie die vooral bij buitentomaten optreedt. De oorzaken zijn felle zon, wind en te droge grond. Is het te vochtig in de kas dan kan grauwe schimmel optreden. Snijd de aangetaste plekken weg en verlucht de kas. Help de hommels een handje Het stuifmeel van tomatenbloemen is zwaar en kan zonder tussenkomst van de mens bijna uitsluitend door hommels worden losgetrild. Zijn er te weinig hommels en is de vruchtzetting traag, tril de bloemtrossen dan zelf opdat het stuifmeel zou loskomen en de bloemen bevruchten.

■

Tekst en foto’s Ivo Pauwels

“Als actieve 60-plusser met een grote familie, veel hobby’s en heel wat vrienden heb ik zowel energie als rust nodig. Biocure® Spirit LA helpt me om rustig te slapen door de aanwezige Ashwaghanda. Bovendien voel ik me ook goed in mijn vel en heb energie én een helder hoofd door de groene thee die erin zit.”

Wil je gemakkelijker de slaap vatten, dan kan Biocure ® Spirit LA je daarbij helpen, door Ashwaghanda en Groene thee. Withania somnifera of Ashwaghanda staat al eeuwenlang bekend om zijn rustgevende werking, waardoor het je helpt een betere nachtrust te vinden. Het kruid heeft ook een positief effect op de hersenen. Camellia sinensis (Groene theeplant) bevat op zijn beurt veel antioxidanten. De extracten zorgen ook voor een algemeen gevoel van welbehagen.

Dankzij de unieke formule komen alle actieve stoffen geleidelijk aan vrij in het lichaam, wat resulteert in een snelle, krachtige en langdurige werking.

Rijksweg 9 - B-2880 Bornem

De dagelijkse aanbevolen portie niet overschrijden. Een voedingssupplement mag niet als vervanging van een gevarieerde en evenwichtige voeding en van een gezonde levensstijl worden gebruikt.

www.biocure.be

ADV/PUB/0116/001/2015-02

Verkrijgbaar in uw apotheek. BE patent 1020198A3

item

Makkelijke croissants (8 kleine of 4 grote)

Wij trekken altijd ons plan. Samen. Onafhankelijk leven. Gaan en staan waar je wilt. Vrij zijn. We dromen er allemaal van. Maar een ongeluk is snel gebeurd. Acuut of langdurig… als je aan ondersteuning denkt, staat Thuiszorgwinkel voor je klaar. Met professioneel advies én het ruimste aanbod aan materiaal.

Kom naar Thuiszorgwinkel of bel 015 28 61 36. Samen vinden we wat jij nodig hebt!

www.thuiszorgwinkel.be OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

✤ 1 vel bladerdeeg (rond) ✤ 1 ei ✤ choco, chocoladedruppels, confituur, speculoospasta Verwarm de oven voor op 200°C. Snijd het deeg in acht of vier gelijke spiesjes (zoals een taart). Rol de brede kant van de spies naar boven zodat het puntje aan de bovenkant van de croissant zit. Buig de uiteinden naar het midden toe zodat het er uitziet als een croissant. Breek het ei in een kommetje en klop een beetje los. Besmeer de bovenkant van de croissant met het ei. Wil je de croissants vullen? Besmeer de onderkant van de spies met choco, speculaaspasta of confituur. Blijf 1 cm van de kant en bestrijk een band van ongeveer 3 cm. Rol op en besmeer de bovenkant met het ei. Leg de croissants op een met boterpapier beklede bakplaat en bak 20 min. of tot goudgeel.

menu 35

Ontbijt,

maar anders

Het ontbijt is misschien wel de meest verwaarloosde maaltijd van de dag. Soms moet je lichaam het enkel stellen met een kop koffie. Met deze vier recepten zit je dag meteen goed. Wat dacht je van verloren boterkoeken, een kedgeree, makkelijke croissants of gewoon een smoothie? Prettige dag verder!

Ontbijtsmoothie ✤ 1 mango (of 200 gr diepvriesmango) ✤ 1 banaan ✤ 20 gr havermout ✤ 100 ml sinaasappelsap ✤ 200 ml yoghurt Schil de mango en ontdoe ze van de pit. Snijd het vruchtvlees in blokjes. Schil ook de banaan en snijd eveneens in blokjes. Doe alles in een blender en mix tot een egale pap. Drink meteen. Je kan de mango makkelijk vervangen door seizoensvruchten zoals aardbeien, bosbessen, hele rijpe peer, meloen, ananas of kiwi.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Verloren boterkoeken ✤ 4 oudbakken boterkoeken of croissants ✤ 1 kopje blauwe bessen (diepvries gaat perfect) ✤ 2 eieren ✤ 200 gr verse kaas ✤ 125 gr suiker ✤ 1 zakje vanillesuiker ✤ 20 cl melk ✤ 1 snufje kaneel (optioneel) ✤ bloemsuiker om te verstuiven Vet een ovenschaal in met wat boter of olie. Verwarm de oven voor op 175 °C. Roer de kaas los met de eieren en de suikers. Giet er stapsgewijs de melk bij en klop tot een egaal beslag. Snijd de boterkoeken en/of croissants in stukken en leg in de ovenschotel. Overgiet met het beslag. Versier met de bessen. Laat 20 min. staan. Zet de schotel in de oven en bak tot goudbruin (25-30 min.). Als de koeken té donker worden, bedek ze dan met wat zilverpapier. Bestuif met wat bloemsuiker en serveer lauwwarm.

Kedgeree ✤ 4 hardgekookte eieren ✤ 200 gr gerookte heilbot ✤ 1 laurierblad ✤ 250 ml melk ✤ 3 el gehakte platte peterselie ✤ 3 el gehakte koriander ✤ 2 el koolzaadolie ✤ 1 ui, fijngehakt ✤ 2 tl currypoeder ✤ 1 tl kurkuma ✤ 250 gr langgraan rijst Doe de heilbot samen met de melk en de laurier in een pan en laat zachtjes pruttelen tot de vis vlokkerig wordt. Giet af en verwijder het vel. Doe de vis met een vork in hapklare stukken. Fruit de ui 5 min. in de olie. Zorg dat de ui niet bruin wordt. Voeg er de kurkuma en curry aan toe en laat nog 3 min. verder garen. Voeg er nu de gewassen rijst aan toe en roer goed. Overgiet met 600 ml water en laat 10 min. pruttelen (deksel op de pan). Haal van het vuur af en laat nog eens 15 min. staan (haal het deksel niet van de pan). Snijd de hardgekookte eieren in 4. Meng de rijst voorzichtig met de vis, de eieren en de fijngehakte kruiden. Serveer meteen.

■

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Tekst en foto’s Ann Vertriest

pent de o E M N t s ciedien deldag n a w n e De provin e t de Zee me n a v k e e 19de W

”

d n o z e g ) r n is Zee(

“Wandele

2015 l i planade s r E p g a n i 4 v 2 e g vrijdag trand om ent op s T – e n n a De P

stad. n en in ’t

iede natuurgeb in , n e in u n. oor de d activiteite t strand, d n e e h p fo o in n t e le Wande atsen m de stoppla n le il h c s r Ve

3 afstanden: 4, 8 en 16

Start van 08.00 tot 15.00 uur 4 km (op verharde wegen door natuur en stad) 8 km (strand, duin, natuur en stad) Start van 08.00 tot 13.00 uur 16 km (strand, duin, natuur en stad)

Samen met Aktivia vzw, Dé wandelsportfederatie en wandelclub Buencamino vzw

vormgeving: Provincie West-Vlaanderen • v.u.: Provincie West-Vlaanderen, Peter Norro - Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

info

Investeer nu!

Afbouw van energiepremies in 2016

Ook zo gek van een warm nest? In een goed geïsoleerd huis is dat vanzelfsprekend. Investeren in isolatie en in andere energiemaatregelen wordt nu nog beloond met mooie premies. Maar vanaf 2016 wordt het premiestelsel afgebouwd. Stel je investeringen dus niet uit en bespaar maximaal. Zowel in je portemonnee als op je energiefactuur.

ie investeert in energiebesparende maatregelen, kan in 2015 nog rekenen op heel wat steun. De tegemoetkomingen voor nieuwbouw zijn beperkt maar voor de energierenovatie van bestaande woningen zijn er verschillende vormen van financiële steun voorhanden.

Premies netbeheerder Netbeheerders Eandis of Infrax betalen de meeste premies uit. In bijna alle gevallen moet je een aannemer onder de arm nemen. Enkel bij dakisolatie is dat niet noodzakelijk. Je woning moet aangesloten zijn op het elektriciteitsnet voor 1 januari 2006.

ISOLATIEMAATREGEL

PREMIE

VOORBEELD

• Dak- of zoldervloerisolatie doe-het-zelf

3 euro/m² (R-waarde minstens 3,5)

14 cm rotswol 8,05 cm PUR

3,50 euro/m² (R-waarde minstens 4,0)

16 cm rotswol 9,2 cm PUR

4 euro/m² (R-waarde minstens 4,5)

18 cm rotswol 10,35 cm PUR

6 euro/m² (R-waarde minstens 3,5)

14 cm rotswol 8,05 cm PUR

7 euro/m² (R-waarde minstens 4,0)

16 cm rotswol 9,2 cm PUR

8 euro/m² (R-waarde minstens 4,5)

18 cm rotswol 10,35 cm PUR

• Na-isolatie van een bestaande spouwmuur

6 euro/m² (λ- waarde max. 0,065, spouw minstens 5 cm)

Aanvaarde isolatiematerialen: PUR, EPS korrels, rots- of glaswolvlokken…

• Buitenmuurisolatie bestaande buitenmuur

15 euro/m² (R-waarde minstens 2,0)

• Dak- of zoldervloerisolatie via aannemer

4 cm PUR

BEGRIPPENLIJST R: de warmteweerstand. Hoe groter deze waarde is, hoe beter de isolatielaag isoleert. λ: de lambdawaarde of warmtegeleidingscoëfficiënt. Hoe hoger de waarde, hoe minder goed het materiaal isoleert. Dikte kan dit compenseren. R = dikte van de isolatie/lambdawaarde (λ)

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Naast isolatiepremies kan je ook rekenen op tegemoetkomingen voor de vervanging van je enkele of dubbele beglazing door hoogrendementsof driedubbelebeglazing (respectievelijk 12 of 15 euro per m²). Bij een gelijktijdige investering in muurisolatie én nieuwe ramen met hoogrendementsof driedubbelglas ontvang je zelfs een extra voordelige premie van 48 of 60 euro per m². Voor wie interesse heeft in nieuwe, energiezuinige verwarmingstechnieken kan de premie voor een warmtepomp (maximum 1 700 euro) of voor een zonneboiler (550 euro/m², maximum 2 750 euro, maximum de helft van de factuur) een stevig zetje in de rug betekenen. Wens je je oude verwarmingsinstallatie te vervangen door een condensatieketel? Dan krijg je enkel een premie van 800 euro als je een ‘beschermde klant’ bent. Beschermde klanten genieten van de sociale maximumprijs voor elektriciteit en aardgas (bijvoorbeeld personen met de tegemoetkoming hulp aan bejaarden, inkomensgarantie voor ouderen). Beschermde klanten worden trouwens extra in de watten gelegd want de bovenstaande premiebedragen en maxima zijn bij hen de helft hoger. Premie fiscus Plaatst een aannemer dak- of zoldervloerisolatie in je woning die ouder is dan vijf jaar? Dan kan je nóg een tegemoetkoming krijgen: de belastingvermindering voor dakisolatie. Je vraagt deze vermindering aan via de aanslagbrief voor je belastingen. De vermindering bedraagt dertig procent van de gefactureerde bedragen (inclusief btw) met een maximum van 3 050 euro. Dit bedrag geldt voor uitgaven gedaan in 2015. Je moet minstens 10 cm rots- of glaswol of 5,75 cm PUR laten plaatsen om aan de minimale warmteweerstand van 2,5 te voldoen. Voor andere energierenovaties zijn er geen belastingverminderingen meer.

Vlaamse energielening Wens je je huis aan een grondige energierenovatie te onderwerpen maar heb je er het nodige budget niet voor? Overweeg dan een Vlaamse energielening. Met de energielening kan je werken financieren om je woning energiezuiniger te maken. Je kan maximum 10 000 euro ontlenen, om dat bedrag vervolgens terug te betalen binnen vijf jaar tegen een intrestvoet van nul of twee procent. Voor de lening moet je niet langsgaan bij je bank maar wel bij een lokale organisatie, dat kan het OCMW zijn maar ook een intercommunale of verenigingen die instaan voor ruimtelijke ordening. Elke gemeente heeft andere regels. Voorlopig kan je in 29 Vlaamse gemeenten nog geen lening aanvragen. Maar dit probleem zou dit voorjaar nog moeten verholpen zijn.

■

Tekst Ellen Ophalvens

Meer info Meer informatie over de Vlaamse energielening en energiepremies vind je in de gratis brochure Premies en leningen voor energiebesparing in Vlaanderen 2015. Je kan de brochure aanvragen via www.energiesparen. be/publicaties of via het gratis telefoonnummer 1700. Daar kan je tevens te weten komen of je ook in jouw gemeente een Vlaamse energielening kan aanvragen. Op www.energiesparen.be/energielening/in-welkegemeenten vind je waar je in jouw gemeente terecht kan.

Dakisolatienorm 2020 De Vlaamse overheid maakt er een absolute prioriteit van dat tegen 2020 iedere woning voorzien is van dakisolatie. Om deze visie kracht bij te zetten trad op 1 januari 2015 de Vlaamse dakisolatienorm in werking. Hierdoor wordt dak- of zoldervloerisolatie verplicht in elke Vlaamse woning of appartement. Heb je geen dakisolatie in je woning? Dan krijg je vanaf dit jaar strafpunten. In 2020 kan je woning zelfs ongeschikt verklaard worden. Je woning mag dan niet meer verhuurd worden. Je loopt het risico op geldboetes, sancties en verplichte renovatie. Uiteraard is het ook financieel nadelig bij verkoop. Je wacht het best niet met isoleren, nu je nog maximaal beroep kan doen op premies en een belastingvoordeel.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

de keuze van Liesbet Walckiers

Kunnen ze het? “Tik tak, tik tak.” Het klinkt uit duizenden kelen tijdens de protestbetogingen in Spanje. De nieuwe slogan moet duidelijk maken dat de tijd tot de komende verkiezingen tikt en dat het einde nadert voor de huidige regering.

odemos, de naam van de jonge protestpartij, betekent ‘Wij kunnen het’. Dat verwijst uiteraard naar “Yes, we can” van Obama. De erfgename van de burgerbeweging uit 2011, de Indignados, de verontwaardigden, schoot bij de verkiezingen voor het Europees parlement vorig jaar als een komeet omhoog. 1,2 miljoen kiezers, goed voor acht procent van de stemmen, stuurden vijf verkozenen voor Podemos naar Straatsburg. Sindsdien is het almaar harder gegaan. Podemos is bezig een heuse partij op te zetten, waarmee ze wil deelnemen aan de achtereenvolgende verkiezingen - lokaal, regionaal en daarna voor het parlement - die de Spanjaarden in de loop van dit jaar te wachten staan. In een mum van tijd is ze in de peilingen de eerste partij van Doorgaans wordt Podemos het land geworden. Vóór de in één adem genoemd met de huidige regeringspartij, de conservatieve Partido antibezuinigingspartij Zyrisa, Popular, en de socialisten. die de jongste verkiezingen in Meteen de twee partijen die Griekenland heeft gewonnen. elkaar aan de macht hebben afgewisseld sinds het herstel van de democratie na de dood van dictator Franco. Er is nog een hele weg te gaan natuurlijk van peilingen naar heuse verkiezingen maar het geeft wel aan dat de hegemonie van conservatieven en socialisten is doorbroken. Spanje is geen tweestromenland meer. Premier Mariano Rajoy mag zijn leuze “Rajoy of de chaos” alvast inslikken. Het Griekse voorbeeld Doorgaans wordt Podemos in één adem genoemd met de antibezuinigingspartij Zyrisa, die de jongste verkiezingen in Griekenland heeft gewonnen. De twee partijen vertonen inderdaad grote gelijkenissen. Ze vinden elkaar in het verzet tegen de harde bezuinigingsmaatregelen die de Europese Unie hun beide landen oplegt om hun dramatische economische toestand aan te zuiveren. Ze zijn niet anti-Europees, ze willen een ander, transparanter, democratischer en socialer Europa. Hun jonge charismatische leiders, Alexis Tsipras en Pablo Iglesias, pleiten voor een sociale aanpak van hun schuldprobleem, met in de eerste plaats

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

oplossingen voor de hoge werkloosheid, met vrijwaring (of herstel) van de openbare voorzieningen. Ze verzetten zich tegen de strenge houding van landen als Duitsland en Nederland. Die willen hen een aanzuivering van hun schuld opleggen die ten koste gaat van de zwaksten. Schandalen Het andere punt hoog op het programma van de twee partijen is de aanklacht tegen de onvoorstelbaar hoge graad van corruptie, waar zowel Spanje als Griekenland onder lijden. De epische verhalen over de Griekse corruptie en belastingontduiking zijn onderhand algemeen bekend. Vooral de Duitse pers laat geen gelegenheid onbenut om daar smalend over te doen. Maar Zyrisa neemt het niet dat alle Grieken zonder onderscheid daarvoor met de vinger worden gewezen. Intussen moet Spanje daar nauwelijks voor onderdoen. De media ontdekken er de ene reeks schandalen na de andere. Het lijkt wel nooit op te houden. Zo kwam er eind vorig jaar een reusachtige zaak aan het licht waarbij enkele tientallen burgemeesters en andere plaatselijke verkozenen van de regeringspartij smeergeld hebben ontvangen van allerlei bedrijven, meestal in de bouwsector. Ze zitten nu in de cel. En ook verschillende socialisten zijn in schandalen verwikkeld. De verschillen Toch zijn er heel wat verschillen. Hoezeer het Spaanse beleid ook heeft gefaald, de Griekse economie zit in een veel diepere crisis. Spanje begint langzaam uit het dal te klimmen. De macro-economische cijfers zijn aan de beterhand. Alleen zal het nog een hele poos duren voor de doorsnee Spanjaard daar de resultaten van ziet. Voorlopig heeft die zijn loon zien inkrimpen en de sociale voorzieningen zien afkalven, als hij al niet werkloos is of zijn huis heeft verloren. Dit schuchter herstel zou wel eens als gevolg kunnen hebben dat, als puntje bij paaltje komt, de kiezers niet meer zo overtuigd zijn van de noodzaak om voor

Podemos te stemmen en misschien nog liever thuis zullen blijven. Daardoor zou de nieuwe partij dan toch niet het overweldigend succes evenaren dat haar Griekse tegenhanger Syriza nu was beschoren. Ze zou een goed boerende partij worden - misschien wel de beste - in het parlement. Maar de verhoopte aardverschuiving zou dan uitblijven. Nieuwe wegen Daarom probeert de partij nu nieuwe lagen van het kiespubliek aan te boren. Podemos is geen gewone partij. Van de Indignados heeft ze de grassrootsstructuur overgenomen. Honderden plaatselijke kernen over het hele land discussiëren over diverse aspecten van de politiek. Maar de initiatiefnemers, die vorig najaar van de basis het vertrouwen kregen om de partij te leiden, komen allemaal uit het professorenkorps van een universiteit in Madrid, waar ook de mediagenieke Pablo Iglesias, de man met het paardenstaartje, doceert. De bevraging van de basis - en dat zijn ruim honderdduizend kiezers - gebeurt via internet. De partij staat voor basisdemocratie maar ze vertaalt dat als online democratie. Dat is haar originaliteit en het grote verschil met Syriza. Het publiek van Podemos is in de eerste plaats jong, intellectueel en stedelijk. Vooral de ouderen en de rurale bevolking kunnen zich wellicht herkennen in het aanklagen van de corruptie maar zijn niet mee met de manier van communiceren.

In een mum van tijd is Podemos in de peilingen de eerste partij van Spanje geworden.

Anderzijds blijkt dat heel wat vroegere aanhangers van de regeringspartij nu bereid zijn voor de jonge partij te stemmen, uit afkeer voor het gevoerde beleid. Maar die zouden wel eens kunnen afhaken wanneer ze ontdekken dat die voor meer staat dan alleen Eurokritiek en anti-corruptie. Tijdens de interne discussies van de leiding zijn Lenin en zelfs de vroegere linkse Venezolaanse leider Hugo Chávez nooit veraf, hoewel Pablo Iglesias zegt een nieuwe politieke weg te willen bewandelen, los van de oude klassieke verhalen. Zou het kunnen, als hij daarin slaagt, dat Spanje dit jaar geschiedenis schrijft?

■

Tekst Liesbet Walckiers

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

mijn passie

‘Mijn passie is

mensen ontmoeten’

Hij is een man uit de duizend, al zal hij dat zelf niet toegeven. Hij is 64 maar zijn hart klopt vurig als van een enthousiaste jongeling. Frans Cooremans heeft het van zijn moeder zegt hij, zijn liefde, zijn aandacht voor de mensen.

ij werd in Boortmeerbeek geboren maar is nu een wereldburger na zijn jarenlange verblijf in India en zijn vele tochten naar Santiago de Compostela met jongeren die het noorden kwijt waren. Sinds twee jaar is Frans Cooremans de drijvende kracht achter wat hij het kleine maar fijne OKRA-trefpunt Abele noemt, diep in West-Vlaanderen. Frans: “Ik ben een mensenvriend. Mijn passie is mensen ontmoeten. Samen zingen, bijvoorbeeld. Dat deed ik al in mijn Chirotijd waar ik gitaar leerde spelen en niets liever deed dan met onze groep zingen. Dat verenigt, dat maakt blij. Ik ervaar dat nog steeds zo. Dus zijn we hier met een zanggroepje gestart. Geen moeilijke muziek, liederen waar de mensen van houden en die ik met mijn gitaar begeleid. Ook Franse liedjes want we wonen op de grens. Aan de ene kant van de straat spreekt men Frans, aan de andere kant Nederlands. Elke maand komen we met zo’n twintig man samen om te zingen. Ik klap dan mijn bundel muziek open en de zangers mogen kiezen wat we zingen. Met een kleiner zanggroepje trekken we naar ziekenhuizen, woonzorgcentra en andere OKRA-trefpunten. Eenvoudig maar het slaat aan.”

Ik stop mijn hart in OKRA. Als iets passie wordt, is dat niet moeilijk.

Met moeilijke jongeren naar Santiago Begin jaren tachtig had de jeugdrechtbank het mooie idee om verdwaalde jongeren op een andere manier terug een plek in de maatschappij te bezorgen. Strenge strafinrichtingen bleken niet de beste methode. Een harde voettocht van 2 500 km naar Compostela was hoopgevender. Frans en zijn vrouw An zagen het wel zitten. Frans: “We trokken

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

met twee jongens met zware problemen uit de jeugdgevangenis van Mol naar Compostela en we zijn er geraakt. Het was een mooie, heilzame tocht. Later wilden we zelf, met ons kind van twee, een ezel en een hond naar Compostela trekken. Ik vertelde het aan de jeugdrechter, die niet zo geloofde in het helend effect van een harde tocht. ‘Ah, jullie gaan in familieverband? Dan geven we jullie twee meisjes mee uit een instelling.’ Ook met hen zijn we goed aangekomen.” Met probleemjongeren naar een melaatsendorp “Toen mijn vrouw en ik nog jong waren, zijn we per autostop en met wat zakgeld naar India getrokken. Uiteindelijk belandden we in een melaatsendorp in Pradesh, in midden India. We zijn daar een jaar gebleven. De huisjes van de inwoners, die ze van boomtakken maakten, spoelden met elke moessonregen weg. An en ik hebben hun geholpen om ook met steen te bouwen. Toen we ons tweede kind kregen en met die alternatieve straffen voor jongeren bezig waren, dachten we, waarom niet met deze jongeren naar India trekken om de melaatsen te helpen en daar te leven zoals zij? We vertrokken met twee jongens en twee meisjes. Dat betekende dat we eerst twee hutten moesten bouwen en wat Hindi leren om met de inwoners te kunnen spreken. In de voormiddag werkten we mee met de mensen en in de namiddag werkten we voor onszelf. Om eten te kopen, moest je twintig minuten lopen door de steppe. Je at ook maar een keer per dag, want koken is daar niet vanzelfsprekend. Dat doe je op een vuurtje van koeienmest, brandhout was er niet. Na een paar weken waren onze hutten afgewerkt. Toen wij na zes maanden samen huiswaarts keerden, gaven wij onze hutten door aan de Indische nieuwkomers. Na twee maanden in Vlaanderen trokken we opnieuw met twee jongens en twee meisjes uit de jeugdbescherming naar het

melaatsendorp. Die jongeren hielpen de melaatsen met het velden het wegenwerk, ze hebben zelfs mee bruggen gebouwd. Dit soort leven hielp hun scheefgegroeid of te zwakke karakter waardoor ze allicht in de jeugdgevangenis waren terecht gekomen - terug recht te trekken en te versterken. Dat lukte echt, zelfs op zes maanden tijd. Ik begrijp nog altijd niet waarom men met zo’n sterke projecten om jongeren uit het slop te halen, gestopt is. Net als die time-out projecten. Daarbij trokken zwaar gekwetste meisjes tien dagen te voet met een rugzak de bossen in, midden in de winter of tijdens een hete zomer. Geen comfort, zelf hun potje koken, slapen in een tent, doorbijten. Mijn vrouw werd voor zulke projecten vrijgesteld en heeft vaak time-outs begeleid. Zij kon die meisjes motiveren. Ze konden weer lachen en raakten er opnieuw bovenop. Maar dat is allemaal voorbij. Afgeschaft. Nu laat men deze jongeren gewoon op een boerderij werken, zonder enige begeleiding. Dat is goedkoop maar het heeft nauwelijks effect. Er zijn nochtans bekwame vrijwilligers genoeg die zich hiervoor willen inzetten.” Talent te over bij OKRA “Het is ongelooflijk hoeveel talent er in zo’n groep OKRA-mensen zit. Mensen lopen er niet altijd mee te koop maar als je het talent vindt, moet je mensen de kans geven om er iets mee te doen. Voor mij is OKRA: vriendschap, betrokken en verdraagzaam zijn, anderen aanvaarden zoals ze zijn en je eigen ego dimmen. Ken je EKC? Eigenkrachtconferentie is een cultuur van vrijwilligerswerk die uit Australië komt. Voor families met jongeren die in de problemen zitten, tracht een coördinator-vrijwilliger familie en vrienden bij elkaar te zoeken. Die vormen dan een soort kring om deze mensen te steunen en weer in hun eigen kracht te doen geloven zodat hun kinderen niet meer naar instellingen moeten. Die kring komt bij elkaar en maakt een plan op om de familie ook praktisch te ontlasten. Het is een mensvriendelijk systeem dat werkt, ik heb het zelf ondervonden. Het vraagt wel inzet. Iets gelijkaardigs leefde er in India bij de melaatsen. Als mensen een probleem hadden, kwamen ze allemaal samen. De oudste mensen beslisten en zo probeerden ze elkaar te helpen. Omdat ik zo graag met mensen bezig ben, heb ik OKRA Abele, waar de fut er wat uit was, nieuw leven ingeblazen. Dankzij het vele aanwezige talent, dat stilaan uit de schelp kwam gekropen, hebben we nu een boeiend programma dat voor elk wat wils biedt. In het praatcafé kwam men eerst even een pintje

drinken en ging dan weer weg, nu wordt er gekaart, gescrabbeld, gerummikubt. De wandelingen hebben we aangepast. Niet te lang en met voldoende rustpunten. We fietsen, maken uitstapjes met interessante bezoeken, we koken met onze kok André en doen nog veel meer. Al die activiteiten gaan stilaan in andere handen over. De nieuwe mensen maken ervan wat zij het best vinden. Ik bemoei me daar niet mee. Natuurlijk duiken er ook in onze groep meningsverschillen op maar het is mijn ambitie om die problemen met begrip voor elkaar op te lossen. Ik stop mijn hart in die groep. Als iets passie wordt, is dat niet moeilijk. Je wordt daar zelf sterk van en als iets goed draait heb je er alleen maar deugd van.”

■

Tekst Hilde Masui-Wenderickx Foto Violet Corbett Brock

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

met de kleinkinderen

geheimen van

Roosendael Gedurende acht eeuwen sprak domein Roosendael in Sint-KatelijneWaver de taal van kloosterzusters, kasteelheren en in de Eerste Wereldoorlog zelfs van Duitse soldaten. Als oma Janny met haar kleinkinderen Lotte (8) en Jolien (6) door het uitgestrekte park wandelt, vertellen er vooral de bomen een verhaal.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

otte en Jolien rennen bij aankomst meteen naar de weide. Ze kennen het domein en weten dat de ezeltjes uit hun hand komen eten. Maar het is nog te koud en de dieren blijven warmpjes in hun stal. Oma Janny roept hen terug naar de poort, die in de 18de eeuw in opdracht van abdis Agnes werd gebouwd en nog in perfecte staat is. “Zien jullie een verschil tussen links en rechts?” vraagt ze. De kinderen speuren maar de twee portierswoningen lijken identiek. Tot Lotte de deurbel inspecteert en merkt dat die geschilderd is. “Hé, die ramen zijn ook niet echt”, roept Jolien. Eén geheim van Roosendael is al ontsluierd. Lentekriebels Het wandelpark van Roosendael is bekend om zijn bijzondere natuur. Een mode uit de tijd van de kasteelheren, die elkaar probeerden te overtreffen door de meest exotische bomen en planten naar hun tuinen te halen. Ook de eerste voorjaarsbodes horen daarbij zodat de grasvelden vandaag bezaaid liggen met hagelwitte sneeuwklokjes. Lotte en Jolien zouden het liefst overal doorheen rennen. “Pas op, het zijn tere bloempjes”, waarschuwt Janny. Liever toont ze de kinderen hoe ze van een omgehakte boom de leeftijd kunnen raden. “Elke twee ringen staan voor één jaar”, zegt ze. Lotte begint ijverig te tellen maar geeft halfweg de moed op. “Die boom is véél te oud”, zucht ze. Intussen is Jolien in een steviger exemplaar geklauterd. Als ze de elfenbankjes als opstapje wil gebruiken, kan Janny nog net op tijd ingrijpen. Oef, met zo’n beweeglijke kleinkinderen heb je twee paar ogen nodig. Vlakbij het pesthuisje dat nu omgebouwd is tot een volwaardige woning, staan twee unieke platanen. Bij een ervan die bijna tweehonderd jaar oud is en met acht meter omtrek de dikste van België, doen ze de test. Helaas, om hem helemaal in de armen te sluiten zijn de kinderen, zelfs met oma erbij, een maatje te klein. Oude schatten Van de 12de eeuwse abdij bleef niets meer over. Het abdissenkwartier dat na de Franse Revolutie werd verbouwd tot een kasteel, was na de oorlogsbeschietingen een ruïne. Na restauratie werd het een klein museum over de geschiedenis van Roosendael. De kinderen kijken hun ogen uit. De scherven van wat ooit een prachtig servies moet geweest zijn, spreken tot hun verbeelding. “Hebben hier ook prinsessen gewoond”, vraagt Lotte als ze de

WASBAAR EN HERBRUIKBAAR

B C A

Als u twijfelt tussen 2 maten, kies dan de kleinste:

S 20 ≤ M 21,5 < L 23 <

≤ 21,5 cm ≤ 23 cm ≤ 24,5 cm

drinkbeker met de vreemde kronkel in de voet ontdekt. “Dat is een slangenglas”, legt Janny uit. “Archeologen vonden het in de waterput.” Jolien blijft staan bij een enorm cilindervormig voorwerp met een scherpe punt. Ze heeft geen idee wat het is. Oma Janny wordt nu ernstig: “Dat is een oorlogsbom”, zegt ze. “Als zoiets op je huis valt, is het in één klap vernield. Dat is ook met dit kasteel gebeurd.”

Als Jolien de elfenbankjes als opstapje wil gebruiken, kan oma nog net op tijd ingrijpen.

Het laatste spel De wandeling zit er bijna op. Onderweg zagen de kinderen al de catalpa of trompetboom waarvan de takken in alle richtingen verder kruipen en her en der opnieuw wortel schieten. Ertussen ligt een mooi vlonderpadje. De twee vinden ter plekke een spelletje uit. “Voor het eerst bij oma, zonder de grond te raken”, roepen ze elkaar toe. “Ach, wie er wint, doet er niet zoveel toe”, lacht oma Janny. “Dat de kinderen nog kunnen genieten van eerlijke natuur, dat is voor mij het belangrijkste.”

■

Tekst Suzanne Antonis Foto’s Lieven Van Assche

Info/Praktisch: Domein Roosendael in Sint-Katelijne-Waver, 015 29 41 30. www.roosendael.be. Vrij toegankelijk. Extra info: elke eerste zondag van de maand gegidste wandeling om 14.00 uur.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

uit

De erfenis van Napoleon Eindeloze rijen populieren langs een kaarsrechte vaart. De zilte westenwind die je wangen teistert. Dorpjes die wachten op verovering. Wat had Napoleon hier te zoeken?

e kan uiteraard je eigen fiets meezeulen. Wij huurden een elektrisch exemplaar bij Fietsen Popelier in de Mariastraat in Brugge. De eigenaar geeft ons graag een stadsplan mee van Brugge en ook van Damme. Zo belanden we in nauwelijks tien minuten aan de Damse Vaart. Voor wie het drukke toeristische Brugge even wil ontvluchten, is dit een schot in de roos. We genieten volop van de strakke zuidwester in onze haren en het zonlicht dat voorzichtig door de statige, kromgegroeide populieren sijpelt. Alle zorgen weg! Al vlug wijst een afslag richting Fort van Beieren. De Oostenrijkse landvoogd Maximiliaan van Beieren liet het fort in 1702 aanleggen. De nooit aangevallen vesting bestond uit een dubbele verdedigingsgordel met een hoge aarden wal en een brede gracht. Vandaag kan je in dit provinciedomein van zonsopgang tot zonsondergang wandelen. Vijf kilometer verder ligt Damme, het idyllische stadje dat tussen Brugge en het Nederlandse Sluis ligt. Op een doordeweekse dag ligt Damme er rustig bij maar tijdens het weekend vinden de Brugse toeristen hun weg naar deze middeleeuwse plek. Onderweg wordt het landschap getekend door forten en wallen, uitlopers van de Zwinstreek. Infoborden bij

de sites geven uitleg bij de sporen van toen die je vandaag nog steeds terugvindt. In het bezoekerscentrum Damme en de Zwinstreek in Huyse de Grote Sterre aan de markt in Damme ontdek je er alles over. De erfenis van Napoleon In 2015 wordt de Slag bij Waterloo herdacht met een nooit eerder vertoonde historische reconstructie met meer dan vijfduizend figuranten op de voormalige slagvelden van Waterloo. Wat heeft dat met de Damse Vaart te maken? Wel, we hebben ook de Damse Vaart aan Napoleon te danken. Nadat verschillende eerder gegraven kanalen in dit gebied verzanden, bestaat er geen verbinding meer tussen Duinkerke en Antwerpen.

We genieten volop van de strakke zuidwester in onze haren en het zonlicht dat voorzichtig door de statige, kromgegroeide populieren sijpelt.

Ă&#x2019;

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

uit

Mooie plekjes in Damme.

Napoleon kan niet meer op de Noordzee. Hij wil een kanaal dat Brugge via Sluis met Breskens verbindt zodat hij via de Westerschelde Antwerpen kan bereiken. Maar hij heeft uiteraard ook economische motieven. In 1811 laat hij Spaanse krijgsgevangenen deze klus klaren. Wanneer Napoleon drie jaar later verslagen wordt, is het kanaal nog lang niet af. Alleen het stuk tussen Brugge en Damme en het stuk voorbij Damme tot voorbij de Siphon waar de arbeiders verbleven. Napoleon belandt in Elba. Toch wordt zijn idee verder uitgewerkt en in 1818 graven arbeiders verder. Het kanaal snijdt Damme in twee, bestaande vaarten worden opgevuld en het nieuwe laat grote sporen na. Op een kilometer voor Sluis wordt gestopt met graven. Waarom? Reden onbekend. In 1829 worden toch opnieuw plannen gesmeed. Maar wanneer België in 1830 onafhankelijk wordt, ligt het kanaal er maar ongebruikt bij. Bij Oostkerke laten de Belgen zelfs dammen opwerpen om de Noorderburen af te weren. Negen jaar later komt er toch een wapenstilstand en verdwijnen de dammen weer. Het kanaal is eindelijk bevaarbaar. Een barge, een soort trekschuit, brengt personen en goederen van Brugge naar Sluis of tot een kilometer

ervoor. Ook langs de oevers ontstaat wat economische activiteit. Enkele steenbakkerijen blijven zelfs werkzaam tot in de jaren 1970. Eind 1857 wordt ook het laatste stukje kanaal gegraven waardoor Sluis eindelijk bereikbaar is en Napoleons project voltooid. Duitse haven Brugge dankt haar commerciële belang aan het Zwin. Toen het Zwin verzandde, verkaste de havenactiviteit eerst naar Damme en later naar Sluis. We verlaten Damme en fietsen verder langs de Oude Stadswallen en het Verbrand Fort, een van de voorposten van het Fort van Beieren. We rijden door een beschermd natuurgebied waar water- en weidevogels volop foerageren. We steken uiteindelijk het Leopold- en Schipdonkkanaal over en belanden zo in Oostkerke. Dit polderdorpje behoort terecht tot de mooiste dorpen van Vlaanderen. De witte huisjes rond de kerktoren, de schapenwegeltjes buiten het dorp en de dorpscafés dragen bij tot de sfeer. De dorpsmolen is prachtig gerestaureerd. De (tweede) oude molen ligt echter wat verscholen in het groen. Wanneer we even voor deze molen links de Spegelsweg inslaan, zijn we het al snel eens dat dit de meest feeërieke veldweg is die we ooit betraden. De weg leidt niet alleen naar het veertiende-eeuws kasteel van Oostkerke maar biedt ook prachtige vergezichten en doorkijkjes op het dorp. Fietsen langs de Damse Vaart.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

MIDWEEK PROMOTIE • Elke midweek tussen 05/01/15 en 27/03/15 en tussen 28/09/15 en 18/12/15 (niet tijdens schoolvakanties) • Aankomst: maandag v.a.16u • Vertrek: vrijdag om 10u • Halfpension (ontbijtbuffet & middag- of avondmaal (+ saladbar & dessertbuffet) • Prijs op studio of appartement: 1 pers.: 381 euro 2 pers.: 501 euro 3 pers.: 612 euro

De Spegelsweg is veruit de mooiste schapenweg van de streek.

JUNI PROMOTIE MIDWEEK

WEEKEND

Aankomst: maandag v.a.16u Vertrek: vrijdag om 10u Halfpension (ontbijtbuffet & middag- of avondmaal (+ saladbar & dessertbuffet)

Aankomst: vrijdag v.a. 16u Vertrek: maandag om 10u Halfpension (ontbijtbuffet & middag- of avondmaal (+ saladbar & dessertbuffet)

Prijs op kamer: 1 pers.: 300 euro 2 pers.: 406 euro 3 pers.: 513 euro Prijs op studio of appartement: 2 pers.: 526 euro 3 pers.: 633 euro 4 pers.: 740 euro

Prijs op kamer: 1 pers.: 219 euro 2 pers.: 305 euro 3 pers.: 401 euro Prijs op studio of appartement: 2 pers.: 421 euro 3 pers.: 518 euro 4 pers.: 614 euro

8 - 12 juni of 15 - 19 juni of 29 juni - 3 juli 2015

De voormalige haven van Oostkerke, Monnikrede, bestaat niet meer. Het verderop liggende Hoeke fungeerde als voorhaven van Brugge. Vandaag is Hoeke helemaal ingeslapen en de kleinste deelgemeente van Damme. Je kan je nauwelijks voorstellen dat dit kleine plaatsje vroeger een stad was met stadhuis en haven. Rond de dertiende eeuw werd het quasi volledig bevolkt door Oosterlingen, afkomstig uit Hamburg en Lübeck.

5 - 8 juni of 12 - 15 juni 2015

Vraag vrijblijvend onze folder! Hotel Sandeshoved Goethalsstraat 1 8620 Nieuwpoort Tel: 058/22 23 60 • www.sandeshoved.be • info@sandeshoved.be

Uw huis blijft uw thuis! www.amcentrum.be

Een traplift installeren is slim investeren! Gebruiksvriendelijk - veilig comfortabel

Gratis offerte en advies! Bel gratis 0800 250 23

Rechtstreeks van fabrikant!

uit Moerkerkse karnemelk. De voormalige abdij van Male is ondertussen in privéhanden. Wie genoeg gefietst heeft, kan ook met de boot terug vanuit Damme. Van april tot eind september brengt de Lamme Goedzak, een boot die het midden houdt tussen een raderboot en een riviercruiser, vier keer per dag haar dagjestoeristen van Brugge naar Damme en terug. Ook de fiets mag mee. Zo geniet je optimaal van Brels le plat pays.

■

Mooie plekjes in Damme.

De kerk van Hoeke is een geklasseerd monument.

Een vrijgevige Duitse koopman sponsorde de bouw van het lieflijke kerkje dat wat verstopt ligt maar toch niet zo’n omweg vergt. Hoeke telt immers slechts honderdvijftig inwoners. Honing en karnemelk Pal voor Sluis ontdek je het krekendorp Lapscheure. In dit grensdorp kan je gebruik maken van Kobus, de zelfbedieningspont die je met fiets en al veilig en stijlvol aan de overkant brengt. Vanop de Zeedijk van Lapscheure heb je zicht op de stadswallen van Sluis. Je kan terugfietsen langs de Damse Vaart maar wie nog wat spierkracht over heeft, kan via de fietsknooppunten via Moerkerke en Male. In Moerkerke kan je op weekdagen ’s avonds en op zaterdagvoormiddagen een voorraadje honing inslaan bij Wim Desender. De bewoners van de Kasteelhoeve verkopen de beroemde

meer info

Zoektocht Honderd procent West-Vlaams in Damme Wij fietsten gedeeltelijk de fietsroute Honderd procent West-Vlaams in Damme, waar ook een zoektocht aan verbonden is. Begin juni komt de fietskaart met zoektocht uit. Onderweg passeer je langs de lekkerste adresjes van het Brugse Ommeland waar je kan proeven van streek- en hoeveproducten.

200 jaar Damse Vaart Tussen juni en september worden er bijzondere activiteiten georganiseerd langs de jarige Damse Vaart. Zo zijn er onder meer de tentoonstelling in het Stadhuis van Damme, culinaire evenementen, theaterfietstochten en activiteiten op het water. Ontdek het volledige evenementenprogramma vanaf 22 april via www.200jaardamsevaart.be. Je verblijf kan je uiteraard al eerder boeken. Je vindt op deze website ook fijne logeertips.



Je kan je nauwelijks voorstellen dat Hoeke vroeger een stad was met stadhuis en haven.

Tekst en foto’s Chris Van Riet

Maak kans op een gratis verblijf in Damme. Kijk blz. 53!

www.100procentwest-vlaams.be of Toerisme Damme, Jacob van Maerlantstraat 3, Damme.

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

26 wandeltochten in de Ardennen Ontdek onze wandelingen, inclusief routes, in de speciale gids. Bestel of download uw gratis gids op www.wallonie-toerisme.be en www.belgie-toerisme.nl rubriek brochures.

WalloniĂŤ Ardennen OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Sudoku Vul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van

3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer ts in52dekruiswoordraadsel provincie Luik 8 ijsdek aan elk van de polen 13 kampeervoorkomen. iland 15 vreemde munt 16 opkoper van gestolen goed 17 mistress Kruiswoord kleur 20 mannelijke geit 21 voorwerp van ziekelijke verering 22 stijl HORIZONTAAL h baadt 26 wijfjesschaap 27 huiler 30 onbepaald voornaamwoord 2 9 3 1 vulkaanmond 6 oliedom 11 plaats in de provincie Namen 12 jonge hond 14 een ORIZONTAAL oortstuwend projectiel 37 plaats in Oekraïne 39 worp 41 klanknaen ander 15 rode gelaatskleur 17 smal watertje 19 peulvrucht 21 streling 22 3 vulkaanmond 6 oliedom 11 plaats in de provincie Namen 12 jonge hond 14 een en aners voor spoorrails 44 muziekinstrument 46 kleurentelevisie 47 het langs 23 ratelpopulier 25 voorzetsel 26 Binnenlandse Strijdkrachten 27 Turkse der 15 rode gelaatskleur watertje opvoeding 19 peulvrucht 21 streling 22 langs 33 23 ratelpopu- 8 brandewijn54 stevig 2817 smal ruk 30 lichamelijke 31 opspringend vochtdeeltje 6 7 9 der 53 Europeaan 57 fakkel 60 voedingsstof 61 wagen ier 25 voorzetsel 26 Binnenlandse Strijdkrachten 27 Turkse brandewijn 28 ruk projectieplaatje 35 verpakking 37 plek 40 rivier in Duitsland 42 niet in orde 43 30 lichamewenklooster 64 boerenbezit 65 oude naam van Indonesië 66 luizen1 2 ijke opvoeding 31 opspringend vochtdeeltje 33 projectieplaatje eerwaarde 47 deel van het hoofd 50 ongevuld 52 grootmoeder 35 verpakking 54 durf 55 deel 37 plek 3 en kalfkoe 68 voortreffelijkheid 69 uiting van beleefdheid 70 artikel van een mast 56 Europese 58 ginds47 deel 60 deciliter interest 64 zet 65 0 rivier in Duitsland 42 niet in ordehoofdstad 43 eerwaarde van62het hoofd 50 ongevuld 7 9 4 snel 54 durf 66 uitroep van schrik rivier in Polen 69 plaats in West-Vlaanderen 71 60 deciliter ijk. 2 grootmoeder 55 deel van 67 een mast 56 Europese hoofdstad 58 ginds wijnsoort 72 66 uitroep loofboom 74van moerasplant 75 zwaarinkarwei hoeveelheid 77 8 2 6 2 interest 64 zet 65 snel schrik 67 rivier Polen7669 plaats in West-Vlaande-

iemand die geldstukken maakt.

en 71 wijnsoort 72 loofboom 74 moerasplant 75 zwaar karwei 76 hoeveelheid 77 iemand 1 5 7 4 ndeskundige 3 zoom 4 ruimtelijk 5 schamel bezit 6 knorrig mens die geldstukken maakt. VERTICAAL end vochtdeeltje 10 sober 11 dokter 12 Turkse titel 18 naar omlaag 5 6 9 ERTICAAL 1 Turks vleesgerecht 2 schipperskreet 3 bergplaats 4 voegwoord 5 tweetal 7 bewonderaar 23 bijwoord 24 insluiting van4 voegwoord een vestingreisdeken 25 wazig Turks vleesgerecht 2 schipperskreet 3 bergplaats 7 Fries water 4 5 1 Fries water 8 klein hert 9 inwendig orgaan 10 kernspreuk 125 tweetal 13 29 jaargetijde 30 middenen kleinbedrijf 31 ontkenning 33 be klein hert 9 inwendig orgaan 10 kernspreuk 12 reisdeken 13 bombarie 16 werpkoord met bombarie 16 werpkoord met strik 17 baardje 18 uitroep ter aansporing 20 © DENKSPORT PUZZELBLADEN trik 17 baardje 18 uitroep aansporing taal 22 ton 27 wiel Keltische taal 22 ter ton 24 zandweg 27 20 Keltische wiel 29 vod 32 poste restante24 zandweg 34 godsdienst keelgeluid 36 ten gunste van (afk.) 38 insect 40 verbouw 43 puntig SUDOKU 36 restante Open Universiteit 37 in orde 36 Open 38 ingenieur 39 modegek37 in 41 snelle trekkende 9 vod 32 poste 34 godsdienst Universiteit orde 38 ingenieur 39 mong 48 verlaagde toon 50 tropische vrucht 51 strandmeer 52 cowbeweging 44 groot hert 45 muzieknoot spinrag 47 visnet 48 astronomische degek 41 snelle trekkende beweging 44 groot 46 hert 45 muzieknoot 46 spinrag 47 visnet Alle cijfers van 1 tot en met 9 moeten één keer n8 astronomische een heuglijk feit dieren 56 lokroep voor eenden5458 caféeenheid 4955 troep gifslang 51 gedeelte (afk.) 52 onpasselijk woonplaats klapper eenheid 49 gifslang 51 gedeelte (afk.) 53 52 onpasselijk 53 woonplaats voorkomen in alle kolommen, in alle rijen en in 55 Spaansewijnsoort wijnsoort sterkedrank 59 ingeschakeld 61 inhoudsmaat 63 deel ik 60 pluim 62 welige groei5757 sterkedrank 64 langs. 4 klapper 55 Spaanse 59 ingeschakeld 61 inhoudsmaat 63 deel elk van de 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes.

van de voet 66 windrichting 6870 teugje rijtoer 70 teugje 71 smart 73 bazige vrouw 75 van de 68 rijtoer vrouw 75 uitroep van 4 voet 66 windrichting 5 afschuw. 6 7 8 9 71 smart 10 1173 bazige 12 Winnaars FEBRUARI 2015 uitroep van afschuw. 1 14

5 15

17 11 15

1218

23 27

26 31

43 47

41 45

57 64

60 68

70 61

64 72

53 58

7465

68 70

71 39

✤ Wie kan gaan uitwaaien in Oostende? Etienne Gijzelings uit Kruishoutem. ✤ Wie kan zich weldra uitleven in het Van Dale Middelgroot 14 Puzzelwoordenboek? Jos Van Echelpoel uit Sint Job-Brecht, Kamiel Cools uit 4 5 9 1 8 3 7 6 Middelkerke, André Hoste uit Gent-Mariakerke, Rolande Baudelet 18 19 20 2 769543128 3 1 8 2 6 7 5 9 4 uit Oudenaarde, Miriam De Cock uit Ronse, August Tielemans uit 936154287 Ekeren, André Rackels uit Hamont, Hugo Van Meer uit Moorslede, 852796413 24 25 4 7 1 8 3 2 9 6 5 Lucien De Pestel uit Hansbeke, Luc Wauters uit Oostakker, Estel 193685742 5 8 7 4 2 1 6 3 9 Das uit Zelem, Gilbert Witterwulghe uit Knokke-Heist. 29 30 6 2 4 3 7 9 8 5 1 ✤ Voor wie heeft Biscuits Parein straks geen geheimen 29 meer? 35 36 Marleen Vanhaesebrouck uit Wortegem-Petegem, Willy De Bie uit Zandhoven, Germaine Mallet uit Brugge, Hilda De Weerdt uit 35 39 36 40 41 Keerbergen, Willy De Block uit Duffel. ✤ Wie voelt nostalgie bij het lezen van Paddenkoppenland? Dirk Deconinck uit Harelbeke, Agnes De Greef uit Overmere, Roger Trekels uit Stevoort. 47 48 49 ✤ Wie wordt straks geraakt door Een geweer, een koe, een 46 boom en een vrouw? 54 Lucien De Groof uit Vorselaar, Jeannine Saeys uit Hamme, Johan Meeus uit Turnhout. 59 60 61 ✤ Wie kan al gaan huiveren bij De monogrammoorden? Rita Merlier uit Zulte, Marie-Thérèse Wante uit Waregem, 55 56 66 Jeannine Gooris uit Mechelen. ✤ Wie herkent zichzelf in De geboorte van een oma? 62 71 Rita Trossard uit Neerwinden, Euphrasie Verslycken uit Evergem, Michel Michielsen uit Kapellen, Gerda Eelen uit Antwerpen, 75 Denise Vaeremans uit Buizingen. ✤ Wie leest straks met de glimlach Stop met klagen? 77 Greta Bosman uit Antwerpen, Elza Minne uit Hooglede. Oplossing december: dikmaker. Antwoord op de extra vraag: Hamburg. © DENKSPORT PUZZELBLADEN 6

R A 51

K E

S B

IJ A

N F

E D

A K R

Naam: O

E G

E R

T E

E S T

R E T E SR

S L

Postnr.: G

Tel.:

E D

K J E

I A N A GN

A F A

E L

I S

G G

O M 38

I K

P O

D 13 O

Straat + nr: I

S M

R U

A D

D D

Woonplaats:

E-mail:

OKRA-lidnummer of trefpuntnummer: K

fotoblad E

Schiftingsvraag: Hoe heet het bezoekerscentrum in Damme? N

A D E niet L Vergeet een postzegel van 0,77 euro toe te voegen!

T I

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord APRIL 2015, PB 40, 1031 Brussel, voor 30 april 2015. De winnaars verschijnen in het juninummer 2015. Voeg één postzegel van 0,77 euro toe (niet vastkleven).

uitgelezen gedeelte 64 bejaard 65 opwelling 66 toespraak 67 Engelse titel 68 niet9 hevige wind 70 verdroogd 71 herfstbloem.

Speel en win

2 bloedvat 3 rijmelarij 4 het binnengaan 5 Europeaan 7 snijdend koud 8 deksel nisatie van olielanden 11 boom 12 sleepboot 13 slagader 18 mens met geringe nlijkheid 19 bazige vrouw 21 schrijfwijze 22 venster 24 woonschip 25 achterdochtig tent in opleiding 30 tweetal 31 vrolijk 32 gedeelte (afk.) 34 paling 35 het verharen n ander 38 dreumes 41 insectenverdelgingsmiddel 43 Europese vrouw 44 vervaling 45 inborst 46 snelle trekkende beweging 48 tijdverlies 51 bevestiging in kinMaak kans op een van onderstaande prijzen 52 landelijk orde 56 aantrekkelijk en53 in stuur je oplossing van het 57 iemand die iets gevaarlijks onderneemt kruiswoordraadsel naar OKRA-magazine. gast 60 Europese munt 62 echtgenoot 64 of iets dergelijks 65 langs.

een van deze prijzen

Dertig boeken

34 40

36 41

✤ Info 53

In de landelijke omgeving van de Damse polders ligt Hoeve De Steenoven, 61 62 59 8340 Damme, 050 50 60 Damse Vaart 24, 13 62, 0474 27 25 80, www.hoevedesteenoven.be.

Twee overnachtingen voor twee personen met ontbijt 48 49 50 51 in B&B De Steenoven in Damme (waarde 120 euro). 55

68 70

S T

A A B

G E

H L

R E

O S

V Z

T W

6 1 1prijzen

✽ Drie exemplaren van Geef me je hand van Tove Alsterdal (waarde 19,95 euro). ✽ Drie exemplaren van Kom hier dat ik u kus van Griet Op De Beeck (waarde 19,95 euro). ✽ Drie exemplaren van Het boek van wonderlijke nieuwe dingen van Michel Faber (waarde 25 euro). ✽ Drie exemplaren van Wij zijn onszelf niet van Matthew Thomas (waarde 24,90 euro). ✽ Drie exemplaren van In zee gaat niets verloren van L.H. Wiener (waarde 21,99 euro). ✽ Vijf exemplaren van 20 x logeren en wandelen in Vlaanderen (waarde 79,95 euro). ✽ Vijf exemplaren van Vlaanderen – topografische fietskaarten (waarde 49,95 euro). ✽ Vijf exemplaren van Je huis goed geregeld (waarde 99,95 euro).

En verder: ✽ Tien Duinpiepers, de natuur aan strand duin en zee ontdekken met een spelletjesdoos (waarde 9,5 euro). ✽ Veertien exemplaren van de Zee van toen, historisch-ecologische verkenning van de zuidelijke Noordzee (1930-1980), uit de mond van Vlaamse vissers (waarde 20 euro). ✽ Tien pakketten klipmap schelpen + 3 zoekkaarten (waarde 5 euro). ✽ Twintig Jommeke-aan-zee spelboeken, kortverhaal, boeiende weetjes en spelletjes aan zee (waarde 6,95 euro). ✽ Twintig Zeeboeken, 52 ontdekkingen met foto’s en eenvoudige uitleg aan zee / surprise. ✽ Tien fotoboeken, natuurbeelden van kinderen aan zee (waarde 5 euro).

Oplossing kruiswoordraadsel februari 2015. dikmaker

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Een greep uit de regionale activiteiten Antwerpen ■ OKRA-ACADEMIE: Biovoeding door André Teirlinck 16 april 2015 om 14.00 uur Verlorenkost 22, Westerlo Meer info: kempen@okra.be ■ Orgeltocht in West-Vlaanderen (hele dag) 21 en 23 april 2015 ■ MOOOV: De beste films van de recentste wereldcinema te Utopolis, 27, 28, 29, 30 april 2015 om 14.00 uur Graatakker 99, Turnhout meer info en inschrijven via kempen@okra.be of 014 40 33 51 ■ OKRA-ACADEMIE: Boeiende reisreportage over de natuur en het cultureel erfgoed van Kroatië. 28 april 2015 om 14.00 uur CC, Minderbroedersgang 5, Mechelen ■ OKRA-ACADEMIE: Kijken naar kunst in Maastricht 4 mei 2015 van 7.30 tot 17.00 uur Vertrek aan Rodekruisplein te Mechelen (vooraf inschrijven bij OKRA Mechelen) ■ Wandelcriterium: Verschillende voorziene bewegwijzerde wandelroutes,: 7 mei 2015 tussen 8.00 en 14.00 uur Schoolstraat 4, Lichtaart meer info: kempen@okra.be ■ OKRA-koor 7 mei 2015 van 14.00 tot 16.00 uur De Loodsen, Sint-Jacobsmarkt 43, Antwerpen Limburg ■ Oefenen OKRA-dansen 21 april 2015 om 14.00 uur Zaal De Griffel, Tushoekstraat 1, Hulst Info en inschrijving: Fons Vangenechten, 013 66 35 42, vangenechtennijs@skynet.be ■ OKRA-ACADEMIE: Erfenis en successieplanning 23 april 2015 om 14.00 uur Congrescentrum De Soeverein, Sportveldenstraat 10, Lommel Info en inschrijving: Stan Bresseleers, 0494 70 46 25 ■ OKRA-ACADEMIE: Diabetes in alle facetten door Theo Raskin 23 april 2015 om 14.00 uur De Bammerd, Kleine feestzaal, Paardskerkhofstraat 20, Heers Info: José Larminier, 0473 75 39 62 ■ Filmnamiddag: Een kaskraker als verrassingsfilm ter gelegenheid van OPEN DOEK 24 april 2015 (en iedere laatste vrijdag van de maand) om 14.00 uur The Roxy Theatre, P. Vanhoudtstraat 38, Koersel Info: Robert Put, 011 42 19 09 of Fons Vanwetswinkel, 011 42 47 47 ■ Oefenen OKRA-dansen 27 april 2015 om 14.00 uur Zaal Steborg, Broekstraat 1, Stevoort Info en inschrijving: Virgenie Schoofs, 011 31 40 34 ■ Oefenen OKRA-dansen 28 april 2015 om 14.00 uur G.C. Ter Kommen, Europalaan 2, Hoeselt Info en inschrijving: JP Legrain, 0499 76 81 84, jeanpierrelegrain@telenet.be ■ Oefenen OKRA-dansen 30 april 2015 om 14.00 uur De Vrietsel, Groenstraat 20, Lanklaar Info en inschrijving: Giel Leenders, 089 75 64 70, guillaume.leenders1@telenet.be ■ OKRA-cinema Sint-Truiden: Exodus, Gods and Kings van Ridley Scott 8 mei 2015 (en iedere 2de vrijdag van de maand) om 14.00 uur Cinema Cameo, Naamsevest 45, Sint-Truiden Info: Jos Lacroix: 0477 40 31 57, lastra@pandora.be

OKRA-MAGAZINE | APRIL 2015

Oost-Vlaanderen ■ OKRA-ACADEMIE: De Arabische revoluties: naar een nieuw Midden-Oosten door H. Van De Voorde 17 april 2015 om 14.00 uur CC Ter Vesten, Gravenplein 2, Beveren ■ OKRA-ACADEMIE: Zie de mens, een pleidooi om anders naar elkaar te kijken door Manu Keirse 20 april 2015 om 14.30 uur Zaal ’t Groen Kruisken, Denderstraat 15, Geraardsbergen Info: 09 269 32 17/18 ■ OKRA-ACADEMIE Luie Walen, racistische Vlamingen. Over het ontstaan van clichés door Guido Fonteyn 20 april 2015 om 14.30 uur Sociaal Centrum, A. Delhayeplein 16, Ronse Info: OKRA 09 269 32 17/18 ■ Fiets- en wandeldag 23 april 2015 om 9.30 uur De Mastbloem, Waregemsesteenweg 22, Kruishoutem Info en inschrijving: Dierick Patrick, dierick.patrick@skynet.be, 0479 93 06 70 ■ OKRA-ACADEMIE: België, voor hoelang nog? door Frans-Jos Verdoodt 24 april 2015 om 14.30 uur CC De Poort, Markt, Wetteren ■ Dagwandeling van 15 km 27 april 2015 om 10.00 uur Kerk Aspelare Info: Romain Haelterman, 054 50 07 61 ■ Operette Op de purp’ren hei door het VMT 28 april 2015 om 14.00 uur CC De Biekorf, Stationsstraat, 23, Lebbeke ■ OKRA-ACADEMIE: Iran, de levende geschiedenis door Farhad Tajdar 12 mei 2015 om 14.30 uur Prinsenzaal, Prinsenhof 39A, Gent Info: 09 269 32 17/18 Vlaams-Brabant ■ Kaffeiklasj: Talkshow: Kris Baert ontmoet Willy Sommers 24 april 2015 om 14.30 uur Saviocentrum, Stationsstraat 275, Dilbeek ■ Kaffeiklasj: Talkshow: Kris Baert ontmoet Paul Severs 8 mei 2015 om 14.30 uur Parochiaal Ontmoetingscentrum, Meiskensbeekstraat, Humbeek West-Vlaanderen ■ Culinaire dagtrips. Smoefel- en leertocht met autocar door West-Vlaanderen 20 april 2015 van 9.00 tot 19.30 uur Start parking Expohallen, Diksmuidsesteenweg, Roeselare ■ Culturele daguitstap. Mijnsite Lewarde en stadbezoek Douai 20 april 2015 van 9.00 tot 17.00 uur Lewarde Douai, regio Ieper en Kortrijk ■ Uitgepijlde wandelingen 21 april 2015 van 13.30 tot 14.30 uur Rijksweg, Wielsbeke ■ Dansinstuif: Regionale dansnamiddag met lijndans, gemeenschapsdans en vrije dans 23 april 2015 om 14.00 uur Processiestraat 4, Kortemark ■ Regionale dansnamiddag met dj Studio Space 23 april 2015 om 14.00 uur Verrekijker 1, Wingene ■ Crea, nieuwe technieken. Keuze uit vier workshops 27 april 2015 van 14.00 tot 16.45 uur Zaal Driehove, Gitsestraat, Roeselare ■ Cultureel spektakel: Flanders Fields, eindbestemming Poperinge van Music Hall 12 mei 2015 om 15.00 uur Lijssenthoek Poperinge ■ Fietshappening: drie fietstochten van 15, 30 en 45 km in en rond Deerlijk 12 mei 2015 om 13.15 uur Buurthuis De Statie, zijstraat Stationsstraat, Deerlijk

ledenvoordelen 55

Win gratis duoticket

Uitjes gelezen blz. 28? Wist je dat Paul Delvaux ook wenskaarten illustreerde? Maak kennis met deze intieme creaties en maak kans op een van de vijf gratis duotickets (waarde 20 euro) voor de tentoonstelling Paul Delvaux’s Best Wishes in het Foundation Paul Delvaux Museum in Sint-Idesbald (Koksijde). Stuur deze bon vóór 30 april 2015 naar OKRA-magazine, Delvaux, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Delvaux. Info blz. 28.

Tentoonstelling gelezen blz. 27? Ook benieuwd wie er allemaal rondliep op de schilderijen van Mark Chagall? Maak kans op een van de vijf gratis duotickets (waarde 29 euro) voor de tentoonstelling Chagall Retrospectieve in het KMSKB in Brussel. Tickets zijn alleen geldig van dinsdag tot vrijdag. Stuur deze bon vóór 30 april 2015 naar OKRA-magazine, Chagall, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Chagall. Info blz. 27. Naam en voornaam:

Naam en voornaam:

Straat en nr.:

Straat en nr.: Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

✁

Win gratis duoticket

Op vrijdag 1 mei 2015 voert de 6de editie van Duvel on tour je opnieuw door het mooie Scheldeland. Tijdens deze gezellige fietstocht staan er op het programma o.a. gratis concerten, een brouwerijbezoek en diverse animaties. Dit jaar zijn er drie verschillende routes: Duvel Mini (20 km), Duvel Classic (52 km) en Duvel Tripel Hop (90 km). Maak kans op een van de tien duotickets. Stuur deze bon voor 20 april naar OKRA-magazine, Duvel on tour, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Duvel on tour. 48034 - 190x135,5 - OKRA - mz7-baki - BNL 05.03.15 12:17 Seite 1

Speciale 2 €uromunten in ruil: 5 x € 2 = € 10,-

Ruilprijs:

2 € Spanje ”Felipe VI & Juan Carlos”

Welkom in Frankrijk 2016!

2 € Letland ”Riga - Europ. cultuurhoofdstad”

2 € Duitsland ”Duitse hereniging”

2 € Italië ”Galileo Galilei”

�

2 € Duitsland ”Sint-Paulskerk”

Ja, levert u mij a.u.b. de volgende startuitgiften en maandelijks

verdere uitgiften uit de desbetreffende verzameling vrijblijvend op zicht. Ik heb bij iedere levering een 14 dagen teruggaverecht!

Levering excl. € 3,95 verzendkostenaandeel (porto, verpakking, verzekering)

slechts

Ø 40 mm

1. 1.-π 5. ___ x 5 x speciale 2 €uromunten voor de ruilprijs € 10,-! (Slechts 1 x per klant bestelbaar!) 6. ___ x Voetbal-trimetaalpenning met gekleurde email π kern ”Welkom in Frankrijk 2016” voor slechts € 9,90 i.p.v. € 39,90! 7. ___ x Gekleurde gedenkpenning ”10.000 frank” π voor slechts € 9,90 i.p.v. € 29,90!

€ 9,90

Eerste voetbal trimetaalpenning met gekleurde email kern! � Hoogwaardige trimetaalpenning! � 3 Metalen (koper - nieuw zilver - messing)

Vertrouwensgarantie: Natuurlijk kunt u op ieder moment uw opdracht opzeggen. Brief, e-mail, fax of telefoontje is voldoende.

€10,-

Vult u hier a.u.b. uw adresgegevens in! oM oV

Voornaam Achternaam Straatnaam/Huisnr. Postcode/Plaats Handtekening

m z7 / ba k i

A.u.b. invullen en opsturen naar:

Sir Rowland Hill Ltd. & Co. KG Depot Eupen · P.B. 100 · 4700 Eupen 1

fax: 0 87 / 56 96 84 · E-Mail: service@srh-ltd.be Alle genoemde prijzen zijn exclusief verzendkosten (verzendkosten ca. € 3,95). Levering binnen 30 dagen na ontvangst van de bestelling, voor 14 dagen op zicht, zolang de voorraad strekt. Betaling via overschrijving per bank of postgiro. Indien u de zending niet wenst, dient u deze onbeschadigd, voldoende gefrankeerd en in de originele verpakking aan ons terug te sturen. De adresgegevens, die u ons mededeelt worden opgenomen in ons bestand. U heeft altijd recht op correctie en schrapping. Uw persoonlijke gegevens kunnen eveneens aan derden voor prospectiedoeleinden worden doorgegeven. Buro25 BV ovv BVBA BTW/TVA : BE 0450.920.039

Ø 40 mm

€ 9,90