OKRA Magazine november 2016 by OKRA

okra maandblad van OKRA, verschijnt niet in januari en augustus

NOVEMBER 2016 - jaargang 49 nr. 9

magazine

Vriendschap

is als water geven

Kleeft als geen ander.

Voor een goedzittend kunstgebit. Dag na dag!

Protefix® biedt u betrouwbare oplossingen voor uw kunstgebit. De Protefix® kleefcrème, kleefpoeder en kleefblaadjes versterken de kleefkracht van uw tandprothese en voorkomen het binnendringen van etensresten. Protefix® Protect Gel helpt en beschermt bij onstekingen, knellingen en aften. Zo kunt u comfortabel en in alle vrijheid genieten van het dagelijkse leven. www.protefix.be

EDITO

Steen De zon verwarmt de stad, elke centimeter draagt de warmte in zich. Het asfalt geeft de hitte meteen terug, ik voel mijn schoenen haast smelten op de weg. De stenen van de arena echter geven hun warmte slechts langzaam af. Zo kan ik â&#x20AC;&#x2122;s avonds makkelijk met blote benen op de stenen zitten. Ik voel de geschiedenis door de stenen. Bijna tweeduizend jaar geleden zat hier ook al iemand. Een hele verre voorouder. Hier zat iemand die ook genoot van de warmte van de stenen op een voor de rest sterk afkoelende avond. Hij keek naar een spektakel, wellicht iets met gladiatoren, leefde mee met het publiek dat soms iets te luidruchtig reageerde, zocht naar bekenden aan de overkant. En ik doe niet anders. Alleen zijn de gladiatoren slechts in mijn fantasie te zien. Mistige regen op een plek daar 2000 kilometer vandaan. Zo van die miezerregen die je na een uur doorweekt maakt zonder dat je er veel erg in hebt. Mijn bril dampt aan en het is niet meer duidelijk welke waterdruppels regen, zweet of snot zijn. Na een geploeter en een gepuf om de helling op te raken, duikt de muur op in het landschap. Een muur gebouwd om de vijandige stammen tegen te houden, tientallen eeuwen geleden geconstrueerd. De bouwers sjouwden stenen en turf kilometers ver om er een impressionant bouwwerk van te maken. Ze ploeterden wellicht op diezelfde heuvels. Vandaag rust ik even uit tegen diezelfde stenen. De vochtigheid ervan doet mijn botten verkillen. Net daardoor sijpelt de geschiedenis binnen.

Vandaag rust ik even uit tegen diezelfde stenen. De vochtigheid ervan doet mijn botten verkillen. Net daardoor sijpelt de geschiedenis binnen.

Dit is mijn geschiedenis. Of tenminste, een tastbare variant er van. Een variant die alle drukte van de dag relativeert. Wat ik vandaag doe, is zo nietig in het grote geheel. Mensen komen, mensen gaan. En op zoâ&#x20AC;&#x2122;n momenten voel je: nee, toch niet. En voor wie graag zelf de verbondenheid voelt: de arena staat in Verona; de muur van Hadrianus ligt in Engeland, bijna op de grens met Schotland.

n e i r t a K

â&#x153;¤ Katrien Vandeveegaete

Mijn duiven zijn kerngezond, er is nog geen antibiotica aan te pas gekomen.

OKRA-MAGAZINE | JUNI 2015

22 42

OKRA-ZINGEVING

STANDPUNT

EXPERT AAN HET WOORD

WERELDSOLIDARITEIT

OVER WAT TELT

CULTUUR

Catherine: “Ik ben gestorven met mijn zoontje en herboren dankzij hem” Waarom gaan overal de deuren dicht? Jean-Marie Berkvens over de ongekende wereld van justitie

Dansen voor een leefbaar pensioen en betaalbare zorg wereldwijd Radio Gaga: Vriendschap is als water geven • • • • • • •

De plaats van Mira I, Daniel Blake Just married Drie keer raak 100 years BMW For me… Formidable Restauratie/revelatie

30 WELZIJNSZORG Caro Bridts: “Niet voor niets”

34 12

GEZONDHEID

GROEN

DE WERELD VOLGENS GUY POPPE

INFO

MIJN PASSIE

UIT

KRUISWOORDRAADSEL

LEDENVOORDEEL

Als je kleinkind moeilijk slaapt Heksenkruiden, verhalen voor lange avonden Oh zoete herfst Clinton of Trump? De Verenigde Staten op een scharniermoment

Feitelijk samenwonen, wettelijk samenwonen of trouwen Een duif is een wonderlijk boeiend dier Veelzijdig Ronse

Zwarte nachtschade komt veel voor, onder meer als onkruid in moestuinen, vooral op zandgrond.

Je kan OKRA-magazine ook lezen via okra.be. OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, ledenvoordelen… Vertel wat je ervan vindt aan Katrien Vandeveegaete, 02 246 44 33, magazine@okra.be.

VALABLE JUSQU'AU 31/12/2018. UNIQUEMENT EN BELGIQUE. CONDITIONS SUR LE SITE. REPRODUCTION INTERDITE.

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzw • PB 40, 1031 Brussel • 02 246 44 37 • fax 02 246 44 42 • www.okra.be, magazine@okra.be Redactie Nele Joostens • Katrien Vandeveegaete Redactieraad Herman De Leeuw • Niek De Meester • Nic Fruru • Piet Hendrickx • Jos Lacroix • Hilde Masui • Marc Pattyn • Dirk Van Beveren • Jan Vandecasteele • Anne-Marie Vandenbosch • Jan Rolies Verantw. uitgever Jan Vandecasteele • Vier Uitersten 19, 8200 Brugge Vormgeving Gevaert graphics nv Druk Corelio Printing, Erpe-Mere Reclameregie Publicarto • Driehoekstraat 18, 9300 Aalst • 053 82 60 80 • fax 053 82 60 90 • com@publicarto.be Oplage: 163 620 exemplaren Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever. Coverfoto: François De Heel Het decembernummer verschijnt uiterlijk op 26 november 2016. OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers. GELDIG TOT 31/12/2018. ENKEL IN BELGIE. VOORWAARDEN VIA SITE.NAMAAK VERBODEN.

Wil jij je ook abonneren op OKRA-magazine, bezorg je naam en adres aan Katrien Vandeveegaete, Postbus 40, 1031 Brussel of magazine@okra.be. Een jaarabonnement kost 23 euro.

W W W. A R T I S H I S T O R I A . B E

OKRA-zingeving

“Ik ben gestorven met mijn zoontje en herboren dankzij hem” Op 4 augustus 2013 stierf Gustav, een van de drie kinderen van Catherine, in haar armen. Het jongetje werd één dag oud, maar zal het leven en werk van Catherine danig veranderen.

“J

udith is acht jaar, Gustav zou er nu drie zijn en Leopold is net twee geworden. Ik woon samen met Steven, die onderwijzer is. Jarenlang was ik actief als leidinggevende binnen de farmaceutische industrie. Na het overlijden van Gustav werd ik onverwacht zwanger van Leopold en besloot ik loopbaanonderbreking te nemen. Ik ben toen actief op zoek gegaan naar wie ik was en wat ik nog met mijn leven wilde doen. Vandaag is dat het ondersteunen van mensen en organisaties bij ingrijpende veranderingen. Wie een groot verlies te verwerken heeft, wordt al snel gevraagd wanneer hij terug gaat werken. Het is alsof onze maatschappij altijd vooruit wil. Ik heb de kracht van rouwen mogen ervaren. Het gaat voor mij over durven stilstaan bij verdriet, het doorleven van pijn. Ik heb me onthecht van een realiteit die er niet meer was en heb verwachtingen gelost die nooit nog zouden worden ingevuld. Pas dan kon ik me stap voor stap aan de nieuwe situatie hechten. Ik noem dit de kracht van onthechten en hechten. In het verleden heb ik ook op professioneel vlak gezien dat we het nieuwe wel verwelkomen, maar nalaten het oude waardig los te laten. Ik ben ervan overtuigd dat zich dat op termijn wreekt.”

“Niets is zo aanwezig als de afwezigheid van een kind”

Drie kinderen, drie keer anders “De geboorte van Judith verliep heel moeilijk. Zowel mijn dochter als ik hebben het maar net gehaald. Het was een moeilijke start maar daarna was het volop genieten. Jaren later en met behulp van in-vitrofertilisatie werd ik zwanger van Gustav. De bevalling was mooi, Gustav was heel flink. Hij is ’s morgens geboren maar in de namiddag kreeg hij plots ademhalingsproblemen. Gustav werd naar een

universitair ziekenhuis overgebracht. En toen begon het lange wachten. Uiteindelijk kwam een arts ons vertellen dat Gustav eerst heel goed reageerde op de behandeling, maar dat het plots anders is verlopen. Ze hadden hem moeten reanimeren. ‘We gaan nu onderzoeken of er hersenschade is’, zei de arts nog. Daar sta je dan. Het klonk zo irreëel. Vier jaar lang hadden we gevochten voor een broertje of zusje voor Judith. Dan krijg je uiteindelijk een gezond manneke, en plots kantelt alles. Toen we Gustav te zien kregen (weent), waren ze hem voor een tweede keer aan het reanimeren. De situatie was hopeloos. Steven vroeg de artsen om hun pogingen te stoppen… een ongelijke strijd was immers gestreden. Gustav werd in mijn armen gelegd en is er zachtjes in gestorven. We belandden in een nachtmerrie. Een shock wapent je en helpt de pijnlijke situatie het hoofd te bieden. Ik ben zaterdag bevallen, zondag is Gustav gestorven en plots dien je een afscheidsviering te organiseren. We hebben samen met ons dochtertje zijn kistje beschilderd en zowel teksten als muziek voor de viering gekozen. De afscheidsviering werd ook een dankviering. Het was mooi. Wat later vernamen we van het eerste ziekenhuis dat Gustavs dood vermeden had kunnen worden. Hij stierf ten gevolge van een medische nalatigheid. Op mijn vraag hebben Steven en ik samen met de directie van dat ziekenhuis rond de tafel gezeten. Ik gaf er feedback over alles wat ik die dag had gezien, gehoord en gevoeld. Ik had mijn zoontje niet kunnen beschermen, en wilde nog maar één ding: dat anderen van dit leed gespaard zouden blijven. De directie en het medische korps zijn ingegaan op mijn vraag. Twee jaar later ben ik opnieuw het ziekenhuis gaan bezoeken. Het resultaat overtrof al mijn verwachtingen: echt hartverwarmend om je gehoord te weten en te zien dat mensen leren uit hun fouten. Vijf maanden na het overlijden van Gustav, midden in ons rouwproces, raakte ik onverwacht zwanger van Leopold. Ik werd overspoeld door tegenstrijdige gevoelens:

Ò OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

“Gustav maakt deel uit van mijn leven, ik zie hem enorm graag. Hij heeft me heel veel levenslessen en opdrachten gegeven.”

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

OKRA-zingeving

“Deel een lach, deel een traan. Benoem positieve gevoelens, maar benoem ook de lastige.”

blijdschap maar ook verdriet en zelfs schuldgevoelens. Heel voorzichtig durfde ik te genieten van mijn zwangerschap. Zonder dat het rouwen stopte. Voor de bevalling van Leopold zijn we naar het universitaire ziekenhuis gegaan, waar Gustav gestorven is. De geboorte verliep goed. Leopold – wat dappere jongen betekent - werd extra in de gaten gehouden. Op een nacht stonden er weer twee artsen in mijn kamer: ‘Mevrouw, er zijn tekenen van infectie.’ Mijn kleine baby moest naar de dienst intensieve zorgen. We hebben toen alles opnieuw beleefd, maar deze keer is het gelukkig wel goed afgelopen.” Tijd en ruimte om te rouwen “Bij Gustavs overlijden hebben we als koppel beslist om het verlies van ons kind recht in de ogen te kijken en hiervoor tijd en ruimte te nemen. Het vraagt immers moed om in een leeg huis te zitten, alleen met je pijn en je verdriet. Geen schattige babygeluidjes, bloemen of ballonnen. In plaats daarvan enkel stilte. De natuurlijke reflex van pijn vermijden werkte niet: ze was te groot. We hebben veel met elkaar gepraat. Groot verdriet verandert je als mens en in die verandering elkaar ontmoeten, is heel belangrijk. Het werkte zeer verbindend. We hebben samen en ook elk apart ruimte gelaten aan onze gevoelens van verdriet, woede en pijn. Geleidelijk aan voelden we dat die helse pijn draaglijker werd, en dat er een kracht onder schuilde. Wat me kracht geeft, is de titel van mijn boekje. Ik heb het geschreven voor mezelf, voor lotgenoten maar ook als cadeau voor Judith en Leopold later. Ik stelde me de vraag of ik ooit nog echt blij of gelukkig zou kunnen zijn en weer zin zou krijgen in iets. Het schrijven heeft me geholpen om mijn emoties toe te laten

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

maar me er niet in te verliezen. Dankbaar blijven voor alle kleine dingen van het leven werd mijn nieuwe motto. Gustav heeft me laten kennismaken met de universele liefde. Ik voel me verbonden met hem over alle grenzen heen.” Herdenken en vieren “Na de dood van Gustav was ik zowel fysiek als mentaal een wrak, ik was volledig op. Ik deed mijn werk nog graag, maar was als het ware gestorven samen met Gustav. Vandaag heb ik weer dromen en sta ik intenser en dankbaarder in het leven. Dat had ik mijn kleine jongen beloofd. Ik heb drie kinderen en ze zijn voor mij alle drie even intens aanwezig. Een overleden kind wordt al te vaak doodgezwegen. Maar voor mij zou dat niet werken. Niets is immers zo aanwezig als de afwezigheid van een kind. Gustav is mijn tweede kindje. Ik heb een zoon op een manier die veel mensen niet kennen of mogen ervaren. Ik voel hem heel dicht bij mij. Hij maakt deel uit van ons gezin. Elk jaar vieren we zijn verjaardag. De eerste keer vierden we heel sereen met de peter en meter. Op zijn tweede verjaardag hebben we meer dan honderd mensen uitgenodigd. Het feest stond in het teken van dankbaarheid, we vierden het leven. Op zijn derde verjaardag zijn Steven en ik op stilteweekend geweest.” Boodschap “Ik ben gestorven met mijn zoontje en ben herboren dankzij hem. Gustav maakt deel uit van mijn leven, ik zie hem enorm graag. Hij heeft me heel veel levenslessen en opdrachten gegeven. Ik wil het taboe van de dood doorbreken. Lieve mensen, luister naar je hart. Maak tijd en ruimte voor zelfzorg. Durf te vertragen, zodat je daarna krachtiger in het leven kan staan. Deel een lach, deel een traan. Benoem positieve gevoelens, maar benoem ook de lastige. Huilen heelt. Verdriet dat van jou is, is immers mooi verdriet.”

■

Tekst Dominique Coopman Foto's Jürgen Doom

5 DAAGSE VANAF

€159,95 p.p. eigen autoreis

Sauerland ALL-INCLUSIVE!

Moezel ALL-INCLUSIVE!

SCHLOSSHOTEL SOPHIA *** LOCATIE: Bleiwäsche/ Bad Wünnenberg

HOTEL ZUR KRONE *** LOCATIE: Oberfell, Moezel

Schlosshotel Sophia ligt in het dorp Bleiwäsche, op de grens van het Sauerland en Teutoburgerwald. Dit geeft u het beste van deze 2 geliefde vakantiegebieden. Het hotel heeft 46 kamers, allen met balkon en per lift bereikbaar, voorzien van badkamer met douche/bad, toilet, föhn en televisie met alle Nederlandse zenders, gratis WIFI, zithoek, met deels minibar. Vanuit ons hotel starten vele wandelen fietstochten en leuke autoroutes. Dichtbij het hotel vindt u de Aabachtalsperre, een stuwmeer met een unieke verharde rondweg ideaal voor skeeleren, etsen en wandelen met een prachtig panorama uitzicht!

Enjoyhotel Zur Krone heeft 35 kamers, allen per lift bereikbaar en van alle gemakken voorzien. In ons restaurant wordt u tijdens uw verblijf verwend met een dagelijks uitgebreid ontbijtbuffet, warme lunch en een afwisselend 3 gangen keuze diner. ’s Avonds kunt u genieten in onze bar/lounge waar tevens regelmatig vertier en entertainment is waaronder live-muziek. Bij mooi weer kunt u genieten met een hapje en een drankje op een van onze twee panoramaterrassen met uitzicht over de Moezel, wijngaarden en de voorbij varende schepen.

AANKOMSTDATA EN PRIJZEN

2 januari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8, 12, 16, 20, 24, 28 januari, 1, 5, 9 februari . 1, 5, 9 februari. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13, 17, 21 februari . . . . . . . . . . . . . . . . 25 februari, 1 maart . . . . . . . . . . . . . . . 1 maart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5, 9, 13, 17, 21 maart . . . . . . . . . . . . . . 25, 29 maart. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . .

. € 159,95 . € 175,. € 175,. € 199,95 . € 239,95 . € 239,95 . € 199,95 . € 239,95

AANKOMSTDATA EN PRIJZEN

2 januari . . . . . . . . . . 8, 12, 20, 24, 28 januari . 1, 5, 9 februari. . . . . . . 17, 21 februari . . . . . . 25 februari . . . . . . . . . 1 maart . . . . . . . . . . . 5, 9, 13, 17, 21 maart . . 25, 29 maart. . . . . . . .

. . . . . . . .

. € 159,95 . € 175,. € 175,. € 199,95 . € 245,. € 245 . € 199,95 . € 235

Arrangement (geldt voor beide hotels) +

Iedere avond vertier en entertainment

Ontvangst met warme lunch of koffie en gebak

4 x overnachting met uitgebreid “Enjoy” ontbijtbuffet

4 x warme lunch of lunchpakket

GRATIS gebruik versnellingsfietsen en alle andere faciliteiten

4 x driegangenkeuze menu

GRATIS diverse auto-, fiets en wandelroutes en een lunchpakket

NIEUW: koffiecorner koffie en thee gehele dag GRATIS

GRATIS uitstapjesboekje t.w.v. €6,95 en gebruik infotheek

Dagelijks alle drankjes van 17:00 t/m 24:00 GRATIS bieren, wijnen, fris- en vruchtendranken, jenevers en apfelkorn

(hierbij wordt regelmatig bittergarnituur geserveerd)

en nog veel meer! Enjoyhotels vindt u aan de Moezel, in de Eifel en het Sauerland! Nederlands gesproken

Kijk voor meer informatie op enjoyhotels.be of bel 0049 2953 9626 580

| NOVEMBER 2016 Alle fouten voorbehouden. Voor alle Enjoyhotels geldt geen aanbetaling, geen boekings-, en reserveringskosten, geen 1-persoonskamerOKRA-MAGAZINE toeslag. Exclusief eventuele toeristenbijdrage.

standpunt

Waarom gaan overal de deuren dicht?

Letterlijk en figuurlijk dan

Denk maar aan de ontslaggolf bij de banken: honderden mensen krijgen de deur op hun neus. Bedankt voor bewezen diensten en weg. Staat de mens ten dienste van de digitalisering of is het omgekeerd? Die vraag rijst bij het zien van zoveel onmenselijkheid meteen bij mij.

ie tegenwoordig niet beschikt over een computer of er moeilijk mee overweg kan, valt in onze samenleving uit de boot. Daar gaan we bij OKRA alvast niet mee akkoord: iedereen moet gelijke kansen krijgen, wat ook z’n mogelijkheden of beperkingen zijn. Dat beleidsmakers en verantwoordelijken in organisaties daar eens aan denken voor ze beslissingen nemen die mensen raken in hun kern. Andere deuren die dicht blijven, zijn die van parochiale lokalen. Of erger nog, ze worden gesloten, verkocht of afgebroken. Onze trefpunten zien hun vergaderplek, ontmoetingsplaats en lokale verankering zomaar voor hun neus verdwijnen. Ze worden niet gecontacteerd om als partner rond de tafel te zitten als er nagedacht wordt over oplossingen. Nochtans zijn ze er zich heel goed van bewust dat het beheer van zo’n lokaal handenvol geld en energie kost. Vroeg iemand ons of we bereid zijn om ons aandeel in dat beheer op te nemen? Nee! En dat zorgt voor wrevel, ergernis en onbegrip. Niemand staat graag met z’n rug tegen de muur. We begrijpen dat parochies fusioneren, dat er gezocht wordt naar pragmatische pistes om het voor iedereen haalbaar te houden, maar verenigingen hun plek in de gemeente afnemen, komt niemand ten goede. Ouderen De motivatie en energie van zijn minder mobiel en geraken nooit op de nieuwe, verder gelegen vergader- en vrijwilligers die zich al jarenlang ontmoetingsplek. Om nog maar te zwijgen inzetten voor hun vereniging zakt met over de extra voorwaarden die de nieuwe locatie met zich meebrengt: extra huur de dag. In plaats van ondersteuning betalen, beperkte inning van winst op het drankverbruik en het verplicht openstellen van ervaren ze weerstand. iedere activiteit. Ik hoef er vast geen tekening bij te maken… De motivatie en energie van vrijwilligers die zich al jarenlang inzetten voor hun vereniging zakt met de dag. In plaats van ondersteuning ervaren ze weerstand. In plaats van groei, zien ze iedere week hun aantal deelnemers slinken. OKRA ijvert voor een gedeelde verantwoordelijkheid opdat het plaatselijk, vooral christelijk geïnspireerd, verenigingsleven blijft voortbestaan. Laten we zoeken naar een win-winsituatie voor verenigingen en uitbaters van lokalen. Met een portie verse energie, respect en vooral goede wil komen we tot nieuwe, goed georganiseerde en duidelijke afspraken. Basis daarvoor is natuurlijk correcte en volledige informatie over de infrastructuur: welke kosten zijn er, welk deel van het beheer weegt het zwaarst door, wie kan op welke manier bijdragen? Wederzijds begrip, empathie en creatief denken leiden ons vast samen naar de toekomst! OKRA pleit voor open deuren, open geesten en open dialogen. We reiken daarom andere lokale verenigingen de hand en nodigen ze uit om samen met ons deze hindernissen aan te pakken.

■ Foto Frank Bahnmüller OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Jan Vandecasteele Algemeen directeur OKRA

Wij maken úw keuken!

NU TIJDENS DE

11 VOORDEELDAGEN 4 - 15 NOVEMBER

GRATIS

VAATWAS

50%

KORTING OP HET DUURSTE TOESTEL

BELGISCHE BETAALBARE KEUKENS OP MAAT

10 JAAR ECHTE GARANTIE

PRIJS BIJ BESTELLING BLIJFT 2 JAAR GELDIG

OPEN OP VRIJDAG 11 NOVEMBER AALST l AWANS (LUIK) l BRUGGE l DOORNIK l GERAARDSBERGEN l GRIMBERGEN l HASSELT l HERENT l IEPER l MAASMECHELEN l MALDEGEM l MECHELEN l NANINNE (NAMEN) l OOSTAKKER l ROESELARE l SCHOTEN l SINT-GENESIUS-RODE l SINT-NIKLAAS l TIENEN l TURNHOUT l WAREGEM

ALTIJD OPEN OP ZONDAG - WWW.DOVY.BE MA-ZA: 9U-12U EN 14U-19U - ZO: 10U-18U - GESLOTEN OP WOENSDAG OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

* Actie geldig van 01/11/2016 tot en met 30/11/2016 bij aankoop van een keuken met minimum 4 inbouwtoestellen. Niet cumuleerbaar met andere acties. Voorwaarden > vraag ernaar in één van onze toonzalen.

expert aan het woord

De ongekende T wereld van justitie België is een ingewikkeld land, daarover zijn we het allemaal wel eens. Het gerechtelijk apparaat zou daarin een baken moeten zijn waarop mensen die onrecht is aangedaan, kunnen vertrouwen. “Zou”, zegt Jean-Marie Berkvens (68), gewezen onderzoeksrechter en procureur in Brugge. “De realiteit is dat veel burgers de werking van justitie niet kennen en struikelen over de ingewikkelde structuren.” Voor OKRA-ACADEMIE vertelt hij in heldere taal over een wereld die hem veertig jaar heeft geboeid.

oegegeven, het is niet eenvoudig om in het journaal de gerechtelijke dossiers te volgen. Procureur des Konings, magistraten, de onderzoeksrechter die iemand opsluit, parket en substituten… de benamingen doen ons vaak duizelen. Jean-Marie Berkvens was tien jaar onderzoeksrechter bij de rechtbank van Brugge. Nadien stapte hij over naar het Openbaar Ministerie waar hij gedurende een kwarteeuw de functie van procureur opnam. Sinds september 2013 is hij met pensioen en kan hij terugblikken op een loopbaan die hem zowel schrijnende als hoopgevende momenten opleverde. De weg van een misdrijf Berkvens: “Een misdrijf dat bij justitie belandt, komt terecht op het bureau van de Procureur des Konings van het Openbaar Ministerie, kortweg de baas van het parket. Die beslist of de zaak door zijn magistraten kan worden behandeld of moet doorverwezen naar een onderzoeksrechter. Meestal gaat het dan om zware dossiers zoals grote diefstallen, zedenfeiten, hold-ups… In de regel is er altijd een slachtoffer en het is de taak van de onderzoeksrechter om de juiste dader te vinden en in voorhechtenis te nemen. Daartoe heeft hij de medewerking van politiediensten en kan hij opdracht geven om bijvoorbeeld huiszoekingen, telefoontap of DNA-onderzoek uit te voeren. Hij spreekt geen straffen uit, dat laat hij over aan de rechter. In mijn procureurschap ging het meer om het organiseren van het parket. Bepalen welke magistraat het meest geschikt is voor een bepaald dossier, diensten laten samenwerken, uitwisselen van gegevens en de pers te woord staan zonder het beroepsgeheim te schenden.” De perceptie, niet altijd positief Het is een boutade dat justitie een ouderwets en bureaucratisch imago heeft, waar vuistdikke dossiers zich opstapelen en er pas jaren na de feiten een uitspraak komt. In zijn lezing gaat Berkvens die pijnpunten niet uit de weg. “Het klopt dat het systeem traag werkt en weinig doorzichtig is. Anderzijds moeten we ook de tijd durven nemen om een zaak grondig en in alle onafhankelijkheid te onderzoeken. Maar de burger ziet dat speurwerk niet. Intussen is er wel wat veranderd. Het is alleen jammer dat we daarvoor in 1996 een Marc Dutroux nodig hadden. In die dramatische afloop van de ontvoering van de meisjes heeft de politieoorlog die toen woedde een zeer negatieve rol gespeeld. En dat pikte de burger niet, denk maar aan het massale protest tijdens de Witte Mars. Toch blijf ik

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

erbij dat, als je de regels correct en zonder eigenbelang toepast, het systeem goed draait.” Fingerspitzengefühl Van de twee functies die Berkvens uitoefende, kon hij zich het best vinden in de taken van de onderzoeksrechter. “Naast uiteraard de juridische kennis moest ik vooral een goede speurneus zijn. Met veel mensenkennis en empathie voor de verdachte die tegenover mij zat. Het aanvoelen of die eerlijk was, vond ik belangrijker dan het toepassen van verhoortechnieken. Als ik de tijd kreeg, bleef ik zoeken naar de motieven waarom iemand al dan niet een misdrijf had gepleegd. Zo kon ik de persoonlijkheid achter de verdachte ontrafelen en manieren vinden om hem de waarheid te doen spreken. Dat is heel boeiend, zelfs bij de grootste criminelen. Want die zijn er in mijn carrière wel degelijk geweest. Waar ik me echter niet aan wilde bezondigen, was de techniek van de vernedering. Verdachten treiteren door hen te zeggen dat ze vannacht niet in hun eigen bed zouden slapen of lange tijd hun kinderen niet meer zouden zien. Voor mij bleef de verdachte nog altijd een mens. Als

onderzoeksrechter had ik een enorme verantwoordelijkheid: ga ik die persoon opsluiten of niet? Ik heb honderden mensen naar de gevangenis gestuurd maar honderden anderen mochten weer naar huis, al dan niet onder voorwaarden. Ik dacht daar altijd grondig over na want het moet afschuwelijk zijn om onschuldig in de gevangenis te zitten. Ik voelde dat bijna lijfelijk, dat een man of vrouw die bij mij kwam en daarna werd opgesloten, enkele uren voordien nog in volle vrijheid was.” En de slachtoffers? Berkvens: “Ook daarin is justitie geëvolueerd. Waar vroeger weinig tijd werd besteed om naar het verhaal van het slachtoffer te luisteren, heeft die nu meer rechten zoals begeleiding en kennisname van het dossier. Niet dat wij de dag na een misdrijf al bij een slachtoffer aanklopten. Wie geconfronteerd wordt met een verkeersongeval met zware gevolgen, heeft op dat moment wel wat anders te doen dan te luisteren naar de officiële versie van de feiten. Anderzijds, als ik een slachtoffer hoorde, kon het wel eens zijn dat ik met de dader te maken had. Dat is niet altijd even duidelijk.

“Wie geconfronteerd wordt met een verkeersongeval met zware gevolgen, heeft op dat moment wel wat anders te doen dan te luisteren naar de officiële versie van de feiten.”

Wij verhogen uw comfort ! TRAPLIFTEN, HUISLIFTEN, PLATEAULIFTEN & GOEDERENLIFTEN

VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEK

SE RV IC E

BEL GRATIS: 0800 20 950

24/24 - 7/7

WWW.COMFORTLIFT.BE Mannebeekstraat 3 | B-8790 Waregem | sales@comfortlift.be

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

expert aan het woord

Bijvoorbeeld iemand die in alle staten is nadat zijn of haar partner is vermoord maar de feiten misschien zelf heeft gepleegd.” En wat als er kinderen mee gemoeid zijn? Berkvens: “Dan moest ik heel alert zijn. Zodra ik zag dat kinderen in een potentieel gevaarlijke toestand verkeerden, mocht ik dat niet laten betijen. Niet dat ik de volwassene in kwestie dan onmiddellijk opsloot. Er bestaan ook alternatieven zoals therapie of een cursus geweldbeheersing. Soms lukte dat out-ofthe-box denken en dat waren voor mij de mooiste momenten. Hoe relatief ook, want het slachtoffer had de pijn wel geleden.”

Mensen verdragen niets meer, voor een peulschil stappen ze tegenwoordig naar de rechtbank. Het zijn nog geen Amerikaanse toestanden maar toch, die verzuring is onrustwekkend.

De rol van de media De rechtbank van Brugge kreeg ook heel wat spraakmakende dossiers op haar bord, zoals de kasteelmoord en de pedofilieschandalen rond oud-bisschop Roger Vangheluwe. Berkvens: “Voor zover ik vandaag weet, is de kasteelmoord zo goed als afgesloten, op enkele bijkomende onderzoeksvragen na. In de zaak Vangheluwe is het nooit tot een proces gekomen omdat de feiten verjaard waren. Maar in Brugge zijn er veel meer delicate zaken geweest, waarover in de krant nooit is bericht. En die slachtoffers hebben evenveel geleden, zo niet méér. Toch was ik niet altijd even gelukkig met persbelangstelling. Het is niet goed voor het onderzoek en slachtoffers worden door de pers soms zonder scrupules benaderd om in de krant toch maar een scoop te hebben. Als onderzoeksrechter – en samen met mij alle gerechtelijke diensten – ging ik zeer behoedzaam om met het vrijgeven van namen. Ik vond het niet kunnen dat nabestaanden het drama via de media moesten vernemen. Helaas, met de sociale media is dat nu schier onmogelijk geworden.” Andere wereld, andere misdrijven? In een geglobaliseerde wereld waar steeds meer culturen met andere normen en waarden samenleven, zou het logisch zijn dat ook het soort misdrijven verandert. “Toch niet”, zegt Berkvens, “de

wereld wordt niet gevaarlijker. Ik kan dat nu wel gemakkelijk zeggen, Brugge is nog altijd een vreedzame stad. Wel hebben wij hier, met de haven van Zeebrugge en Calais vlakbij, al heel wat dossiers in mensensmokkel behandeld, ook lang voordat de grote vluchtelingenstroom op gang kwam. Niet altijd eenvoudig want we moesten dan werken met tolken, wat het rechtstreeks contact met de verdachte bemoeilijkte en de gevoelswaarde van wat je zegt of vraagt vaak verandert.” Berkvens ontkent echter niet dat sinds het wegvallen van het IJzeren Gordijn er een nieuwe vorm van diefstal is bijgekomen. “Mensen uit de voormalige Oostbloklanden kwamen hier toe in het walhalla van luxe en grootwarenhuizen waar de voor hen nooit geziene producten voor het grijpen lagen. Velen konden die vrijheid niet hanteren. Zo’n georganiseerde dievenbende is heel moeilijk te vatten. Ze vestigen zich in de anonimiteit van grootsteden en gaan van daaruit in heel Vlaanderen op dievenpad. Die vorm van criminaliteit is wel degelijk toegenomen.” Een vooruitblik De onderzoeksrechter/procureur mag dan met pensioen zijn, hij vindt het nog altijd interessant hoe justitie antwoorden zoekt op de veranderende maatschappij. “Het apparaat is nu zeker transparanter maar ik stel met spijt vast dat bij de burger de intolerantie veel groter is geworden. Mensen verdragen niets meer, voor een peulschil stappen ze tegenwoordig naar de rechtbank. Het zijn nog geen Amerikaanse toestanden maar toch, die verzuring is onrustwekkend. Ook de rigoureuze waron-drugs waar geen verschil meer gemaakt wordt tussen een dealer en een tiener die vreedzaam zijn jointje rookt, baart me zorgen. Maar los van dit alles: ik geloof nog altijd in de goedheid van de mens. En al die jaren dat ik criminelen, moordenaars en dieven voor mij kreeg, ben ik er me elke dag van bewust geweest dat deze groep mensen maar een deeltje van de maatschappij was.”

■

Tekst: Suzanne Antonis Foto’s: Violet Corbett Brock

Lezing J.M. Berkvens geeft op 25 november 2016 een lezing over het instituut justitie voor OKRA-ACADEMIE in Lokeren, Zaal Het Volk, Poststraat. Aanvang 14.00 uur. Meer info: tel. 09 348 55 04

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Ter ere van het 500e sterfjaar van Jheronimus Bosch pakt ‘s-Hertogenbosch groots uit in 2016. De tentoonstelling ‘Jheronimus Bosch - Visioenen van een genie’ was een groot succes. Het evenementenjaar gaat verder met een rijk gevarieerd cultureel en culinair programma. Bezoek ‘s-Hertogenbosch en ontdek de culturele Stad der Lusten.

ONTDEK DE CULTURELE STAD DER LUSTEN

Reserveer nu

Boek uw culturele arrangement en ervaar de stad van Bosch.

+31 (0)73 - 614 99 86 ma t/m vrij 09.00u-17.00u Kijk voor meer informatie op bezoekdenbosch.nl/okra OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Wereldsolidariteit

Dansen voor een leefbaar pensioen en betaalbare zorg wereldwijd Op de beats van Waka Waka van Shakira hebben meer dan vijfhonderd OKRA-dansers een flashmob gedanst in de hal van het Centraal Station in Antwerpen. Wat begon als een dans tussen een tienjarig jongetje en een oudere dame, draaide uit op een lijndans met honderden ouderen en sympathisanten. Op de Internationale Dag van de Ouderen op 1 oktober was de actie het hoogtepunt van de campagne voor solidariteit.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

n 2050 zal een vijfde van de wereldbevolking ouder zijn dan zestig. De situatie op vlak van zorg en pensioenen is in vele landen zorgwekkend. â&#x20AC;&#x153;Weinig landen hebben een beleid dat rekening houdt met de gevolgen van de vergrijzing. We dansen om een leefbaar pensioen voor iedereen te realiseren, om de mensenrechten ook voor ouderen te garanderen en om de toegang en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg te waarborgenâ&#x20AC;?, zegt Mieke Peeters, voorzitter van OKRA. Met deze unieke flashmob en een petitie vragen OKRA en Wereldsolidariteit aan de Belgische overheid om vanuit de ervaring en expertise in ons land met vergrijzing, een voortrekkersrol te spelen.

Bangladesh – België Aan de andere kant van de wereld, in Bangladesh, werd de Internationale Dag van Ouderen ook gevierd. Een initiatief van gezondheidsorganisatie GK of geneeskunde voor het volk. Dat deden ze onder andere met sportactiviteiten met ouderen, een betoging aan het nationaal monument in de hoofdstad Dhaka, een statement gericht aan de Bengaalse overheid en massale medische consultaties van ouderen. André Kiekens, directeur van Wereldsolidariteit: “Onze partnerorganisatie GK, een pionier op vlak van betaalbare gezondheidszorg voor iedereen, wil nu ook de zorg voor ouderen op de agenda zetten. Door in haar eigen werking ouderen een stem te geven.” Bekijk de flashmob op www.okra.be en teken de petitie.

Foto's Frank Bahnmüller OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

over wat telt

Vriendschap is als water geven

‘Radio Gaga maakt de wereld zoeter’, blokletterde een krant. Ook dit jaar strijken Dominique Van Malder en Joris Hessels met hun zelfgebouwde mobiele radiostudio op acht bijzondere locaties neer. Ze vragen er aan de mensen welk nummer ze graag willen horen. Het resultaat zijn diepmenselijke verhalen die balanceren op de koord van vreugde en verdriet, humor en ontroering. Te smaken op dinsdag om 21 uur op Canvas en om 9 uur op Radio 2. Tijd voor een gesprek met twee dikke vrienden, acteurs en speelvogels met een voorliefde voor muziek en mensen die een beetje afwijken.

“I “Dominique is een speciale. Ik ben die tegengekomen en ik dacht: ‘Ik ga die wat water geven, want wat aandacht krijgt, groeit…’ Joris

k ben een muziekliefhebber. Muziek is ademen. Maar muziek is ook het verhaal daarachter. Wie me in het Zeepreventorium pal in het hart sloeg, was Bob”, begint Dominique Van Malder. “Bob (19) is een keigoede voetballer. Een talent, aan het testen bij Manchester City. Maar sinds twee jaar heeft hij klierkoorts en kan hij niet meer voetballen. Bob vroeg een nummer aan dat ik niet kende, maar ik voelde meteen dat het voor hem bijzonder was: een lied over gebroken dromen.” Joris Hessels: “In het zeepreventorium in De Haan kwamen we jonge gasten tegen met een zware rugzak. Gasten met chronische aandoeningen zoals astma, obesitas, diabetes, CVS en mucoviscidose. ‘Wat is het leven waard als je niet blij kan zijn’, vroeg een zeventienjarige. Toch was het ook de moed van die jonge gasten die ons van onze sokkel blies. Kinderen van veertien of vijftien jaar met problemen of jongeren die op relatief korte tijd veertig of vijftig kilo afvallen. Er gebeurt vooral mentaal iets.” Dominique : “Het raakt enorm, jongeren die CVS ( het chronisch vermoeidheidssyndroom) hebben, jaren gepest zijn, versleten werden als ‘doe eens normaal’ en geen evidente thuissituatie kennen. Je ziet ze hier met de dag sterker worden.” Joris: “Het pakt ons bij de keel, niet alleen omdat het om kinderen en jongeren gaat ik heb een zoon van vijf, en Dominique een zoon van zes – maar omdat je daar echt voelt in wat voor heftige maatschappij we leven en hoe torenhoog de verwachtingen zijn.”

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Dominique: “Kinderen krijgen ook snel een stempel. Je hebt ADHD of je hebt autisme, maar is dat allemaal wel zo duidelijk? Leuk dat we Facebook, Twitter en Instagram hebben, maar ik hoef echt niet te weten wie een scheet laat. Als kind was ik een dikkertje. Ik had twee opties: me laten gelden of me laten doen. Ik bezat wat fijne humor en gebruikte dat als wapen om, in de jungle die de speelplaats was, mijn mannetje te staan.” Joris: “Het moet lastig zijn om na jaren van pesterijen terug op te staan. In het Zeepreventorium zie je jongeren elke dag opstaan, letterlijk en figuurlijk. Ze vinden steun bij lotgenoten, bij dokters en therapeuten en ze werken keihard om weerbaar te worden. Wie daardoor niet ontroerd wordt, is van steen.” Meulenberg en Linkeroever Dominique: “Vorig jaar zijn we in het Rode Kruis-opvangcentrum voor asielzoekers in Wingene erg getroffen door verhalen van vluchtelingen. Dit jaar deden we Meulenberg aan, een voormalige mijncité in Limburg. Meulenberg is een multiculturele wijk waar je moet vechten voor werk omdat je Ahmed heet en niet Jan of Piet. De wijk kampt met achterstelling en uitsluiting, kreeg een negatief label door berichten over drugshandel en criminaliteit. Maar als je met de nek wordt aangekeken, of zelfs niet wordt aangekeken, als je je verveelt en geen doel hebt… hoe overleef je dan?” Joris: “We hebben ook Linkeroever in Antwerpen gedaan. Kleine plek, zesduizend mensen in blokken. Maar fascinerend hoe mensen daar samenleven met respect voor elkaar. Binnen al die lelijkheid van wolkenkrabbers huist ongelooflijk veel schoonheid. En heel diverse verhalen, vanuit diverse biotopen: asielzoekers naast halve patiënten.” De palliatieve eenheid Dominique: “Het bezoek aan de palliatieve zorgeenheid Coda in Wuustwezel vond ik zeer aangrijpend. Elke mens die in onze caravan kwam, had een sterk levensverhaal.

Als de dood meekijkt, heb je het niet meer over pietluttigheden. Nergens wordt het leven ook zo hard gevierd als bij mensen die de dood voor ogen hebben. Niet dat ik anders naar de dood kijk. De dood is de dood, en die wacht ons allemaal. Maar waar ik voorheen een plotse dood mooi vond, merk ik nu wat voor warme plek zo’n palliatieve eenheid is. Het maakt me rustig dat mensen op hun gemak afscheid kunnen nemen en dan sterven. En dan de humor… Lachen doet vaak andere spieren werken en opent de weg naar ontroering. Dat is daar erg aanwezig.” Joris: “Ik was diep ontroerd door het Friedl Lesage-interview met Roel Verniers. Ik heb Roel heel goed gekend, en plots hoorde ik hem op de radio. Dat deed me iets omdat hij, los van het feit dat hij bijna geen stem meer had, met zoveel inzicht, rust en kracht sprak. Ik heb de radio af en toe moeten afzetten, want zoiets snijdt hé. Roel was heel open in zijn ziek zijn. Hij deelde dat op Facebook, in de krant. Tot en met foto’s van zijn uitgeteerde lichaam in de handen van zijn vrouw Clara. Iedereen neemt op zijn manier afscheid van het leven. Sommigen zeggen niets, anderen praten over alles. Ik heb schrik van de dood, en toch is het ook voor mij een geruststellende gedachte dat er een plek bestaat die je helpt om zachter te gaan. En dat je wie je lief is daarin kan betrekken.”

De gevangenis van Ruiselede Joris: “Radio Gaga vanuit de gevangenis in Ruiselede, vond ik ook zeer indrukwekkend. In ons busje op weg naar Ruiselede dacht ik ‘hoe moeten we ons nu positioneren?’ Maar eens in de caravan, valt die twijfel weg. Er zitten mensen voor jou die een fout hebben begaan, maar het zijn wel mensen. En dan hoor je – zonder dat je erom vroeg - dat iemand zijn kind heeft vermoord. Kan je zoiets in beeld brengen?”

“Sommige verzoekjes doen je pal achterover slaan. Bob vroeg een mij onbekend lied, over gebroken dromen. Hij was een voetbaltalent en heeft door ziekte zijn voetbaldromen in rook zien opgaan.”

Dominique: “Ik vond Ruiselede ook heel fijn. Zestig bonkige kerels, sjarels die iets hebben uitgestoken en waarvan je meteen denkt ‘Wow’. Maar zodra je ontdekt in welke context die gasten zijn opgegroeid, soms van jeugdinstelling naar jeugdinstelling, smelt je bijna en waardeer je je eigen warme nest dubbel zo hard. We zijn allemaal de vrucht van onze opvoeding. Ik weet ook niet hoe ik erbij zou zitten als ik als kind bont en blauw geslagen was. Ook in de gevangenis zie je mensen sterker worden. Iemand zei: ‘In deze gevangenis ontnuchter je. Je begint weer van dingen te houden, je krijgt gezonde verslavingen. Daarom was het nodig dat ik die pandoering van de staat kreeg.’ Ze bereiken een inzicht waarvoor ze dankbaar zijn.”

Dominique

Ò OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

over wat telt

In elkaars schoenen Dominique: “Het zou goed zijn dat iedereen, welke job hij ook doet, eens een weekje meeloopt in de psychiatrie, in een asielcentrum, in de gevangenis of op een palliatieve eenheid. In de schoenen van een ander. Wij kregen al vroeg de kans om onze oogklepjes af te doen. Ik was bij de Chiro, Joris bij de scouts. In de jeugdbeweging leer je omgaan met kinderen die het moeilijker hebben. Maar ook van thuis krijg je veel mee. Ik ben opgegroeid in een katholiek sociaal gezin.” Joris: “We maken allemaal fouten in ons leven en we verdienen allemaal een tweede en zelfs derde kans. Daarmee praat ik absoluut niets goed, ik ontken op geen enkel moment dat het fout is om elkaar iets aan te doen. Maar een beetje meer zachtheid kan wonderen doen. Die boodschap geef ik ook aan onze politici: vervang de harde toon die er nu heerst door zachtheid en durf kijken wat er gebeurt.”

“We maken allemaal fouten in ons leven en we verdienen allemaal een tweede en zelfs derde kans.” Joris

Benidorm, de blindenzorg en de abdij Dominique: “Benidorm wilden we doen omdat we zelf spanjofielen zijn, maar ook omdat je het beeld hebt van zon, zee, lalala, terwijl er ook veel tristesse is, eenzaamheid. Reden om eens achter de zon te kijken.” Joris: “Benidorm is een schizofrene plek met alcohol en Britse toeristen aan de ene kant, oudjes die van hun oude dag willen genieten of hun gezondheid opkrikken aan de andere kant en daartussenin de Spanjaarden zelf. Een heel vreemde mix. ‘Dat zou nog goed zijn, ons eerst zat drinken en dan euthanasie. En van niets meer weten’, vertelde Jeanneke (78) ons.” Dominique: “We hebben ook nog een uitzending bij de blinden en slechtzienden, en één vanuit de abdij van Averbode. De abdij interesseert me al lang. Die paters, die gebouwen, die architectuur. Die mystiek, die rituelen. Toen ik nog aan het RITS studeerde, ben ik er eens geweest en dacht: wat een fijne wereld, waar wij – zonnepaters – helaas te weinig van afweten.” Joris: “De abdij is mij totaal onbekend, maar ik vond het wel een fijn idee om in de snelle wereld waarin we leven naar een plek te gaan waar mensen bewust op de rem staan.”

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Joris: “Ik ben de jongste van vijf. Mijn vader was leraar, en het laatste jaar schooldirecteur op Linkeroever. Hij is nog altijd bezeten van onderwijs, mensen vormen en mensen pedagogisch begeleiden. Mijn moeder was psychiatrisch verpleegkundige. Sommige patiënten kwamen bij ons thuis eten. Ik vond dat fantastisch. Mensen die niet meekunnen, die buiten de lijnen kleuren of die veel te dicht staan en kwijlen, trokken me aan. En dan ben ik Dominique tegengekomen, en dat is een speciale. Ik dacht ‘ik ga die wat water geven, want wat aandacht krijgt, groeit’. (Dominique lacht).” Dominique: “Laat ons wel wezen, we doen wat we graag doen. Dat is acteren en radiootje spelen. En daarbij een verhaal vertellen.” Joris: “Ik ben nu 36, Dominique is 40. We zaten op dezelfde theaterschool. Dominique kwam naar mijn eindproef kijken. We raakten aan de praat, ontdekten dat we allebei graag theater spelen en graag bezig zijn met mensen. We zijn ook outcasts in deze maatschappij, net als de mensen die we interviewen. En we laten ons graag raken. Intussen zijn onze levens in elkaar verstrengeld. Radio Gaga maken is fantastisch: de ene geeft een pass, de andere kopt de bal binnen! Of we gaan samen de mist in.” Dominique: “Vanuit het Guislain-instituut kwam de vraag of we geen theater konden maken met mensen uit de psychiatrie. We bewerkten er een klassieker als Don Quichote met heel veel muziek, en lieten die spelen door patiënten, psychiaters en therapeuten. Theater brengt mensen dichterbij, biedt ze de kans om boven zichzelf uit te groeien. Eerst is er de twijfel ‘ga ik wel meedoen?’ En vier maanden later staat iemand Elvis Presley te zingen voor tweehonderd mensen. Fantastisch, toch? Iemand anders spelen, een lach en een traan ontlokken voor een groot publiek: dat doet iets met een mens. De hele tocht an sich is trouwens ontroerend, want iedereen groeit buiten zichzelf. De psychiater naast

de psychoot: iedereen heeft premièrestress voor hij het podium bestijgt. En wij mogen daarmee aan de slag. We amuseren ons. We zijn toen ook begonnen met Omroep Gaga, een internetradio. Gewoon door de vraag ‘Welk plaatje wil je horen’, krijg je verhalen die je nergens anders te horen krijgt.” Joris: “Bij Radio Gaga voeren we geen gesprekken als televisie- of radiomaker, maar als mens. En we merken dat mensen ongelooflijk snel vertrouwen voelen en hun hart op tafel leggen. Niets zo schoon als de kwetsbaarheid en de breekbaarheid van de mens, in al zijn mens-zijn. Wat een ongelooflijk cadeau. Elk verhaal maakt weer een ander los. Na Villa Voortman (2015) vertelde een dame dat ze nu regelmatig een praatje maakt met haar drugverslaafde buurman die elke dag zijn methadon gaat halen. Na Zoersel (over psychiatrie) zei een heer ‘die patiënten denken soms echt zoals wij denken’. Er is nog veel werk op vlak van vooroordelen.” Vriendschap, leven en dood Joris: “We hebben een bijzonder leuke job. We worden betaald om even bij het leven stil te staan, wat versnellingen terug te pakken, dingen open te trekken. En we mogen dat samen doen, als vrienden. Beroep en leven, dat echter ook een keerzijde kent. We zijn allebei gescheiden vaders. We zijn er voor onze kinderen in een soort van co-ouderschap.” Dominique: “De mama van mijn zoon en ik, we komen nog onwaarschijnlijk goed met elkaar overeen. We doen nog veel samen. Joris en ik zijn ook peter van elkaars kind. Maar ons beroep maakt het niet simpel: soms is dat om zes uur opstaan nadat je na middernacht in je bed kroop. Mijn bioritme gaat alle kanten uit. Onze hobby is ons werk, is ons leven. Dat is meestal fijn en soms erg vermoeiend. Het is wat ons gelukkig maakt, maar ook waarmee we anderen ongelukkig maken. Stress die je op elkaar uitwerkt. Toch zeg ik, mensenlief, doe vooral waar je zin in hebt, probeer een beroep te doen dat je graag doet.” Joris: “Na Radio Gaga, zijn we ook gaga. Dat slorpt veel energie op. En nee, je kan niet aan alle verwachtingen voldoen – goede vader, goede minnaar, beste vriend, uitmuntende collega – maar nu en dan eens op het rempedaal staan, moet wel kunnen. Wie voortdurend zijn agenda achterna holt en iedereen wil behagen, holt zichzelf voorbij. Werkbaar werk, heel zeker. En een andere manier van leven. Onze aardbol gaat supersnel om zeep, het is echt tijd om het tij

te keren. We drinken, eten ons kapot. Ik merk dat ik meer dan vroeger op de rem duw. En dat is ook wel omdat Oscar, mijn zoon, er is. Ik kies ik de momenten dat ik meer met hem kan bezig zijn, en tegelijk mezelf kan terugvinden. Alles gaat zo snel.” Dominique: “Je moet ook wat chance hebben in het leven. En goed proberen om te gaan met tegenslag en verdriet. Mijn manier is het theater. Iemand anders spelen. Muziek of kunst. Met je beste maat babbelen. Een Chimay af en toe. En toch, ook proberen het schone ervan in te zien. Het schone van de dood, die mensen dichterbij kan brengen. Wat negatief is, positief proberen ombuigen.” Joris: “Ik kan niet goed om met tegenslag of verdriet. Maar het delen met elkaar is toch een enorme kracht. En vriendschap een enorme troef. Ik ben, zeker bij Dominique, niet mijn beste ik. Bij mensen die ik niet ken, neig ik het beste van mezelf te tonen. Bij Dominique hoeft dat niet. Hij weet ook direct wanneer ik slechtgezind ben. Hij kent mijn kleine kanten en gebreken, en ook mijn kwaliteiten… En dat is omgekeerd ook zo.”

Er is ook een Radio Gaga-boek, waarin Joris en Dominique vertellen over wie ze ontmoetten, en waarvoor de jonge Titus Simoens foto’s nam. Kostprijs € 24,99. Een uitgave van Manteau in samenwerking met De Chinezen en Canvas. Maak kans op een exemplaar ‘Radio Gaga’. Kijk op blz. 52.

Dominique: “Ik vind dat we elkaar meer in de ogen moeten durven kijken. Het een beetje rustiger aan moeten doen, want er vallen slachtoffers. Af en toe eens achterom kijken om te zien of iedereen nog mee is.”

■

Tekst: Dominique Coopman Foto’s: François De Heel

Acht keer Radio Gaga Elke dinsdagavond, op Canvas, om 21.00 uur, is er de tv-uitzending van Radio Gaga. Acht dinsdagavonden lang, van 4 oktober tot en met 22 november. (4/10) Zeepreventorium, het medisch pediatrisch revalidatiecentrum in De Haan (11/10) Linkeroever, Antwerps stadsdeel (18/10) Penitentiair Landbouwcentrum (gevangenis) in Ruiselede (25/10) Benidorm (1/11) Palliatieve Zorg Coda, in Wuustwezel (8/11) Meulenberg, multiculturele wijk in de gemeente Houthalen-Helchteren (15/11) De Markgrave vzw, samenwerkende voorzieningen voor blinden en slechtzienden (22/11) Abdij van Averbode (Orde der Norbertijnen) Nieuw is dat Joris en Dominique hun verhaal ook op de nationale radio doen, elke (zelfde) dinsdagmorgen, op Radio 2, tussen 09.00 en 10.00 uur, tijdens Plaat Préféré van Benjamien Schollaert.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

muziek

cultuur

De plaats van Mira Vijf jaar lang zocht ze haar plekje in de stilte maar nu is Mira helemaal terug. Met een nieuwe cd en een verfrissende sound. Maar toch ook weer helemaal Mira. “Ik voel dat ik wat minder radicaal, minder zwart-wit denk dan toen ik een jonge twintiger was. Ik leg nu meer nuance in mezelf, in de wereld en in mijn liedjes.” Mira had even tijd nodig na een blitzcarrière die in 2005 begon met Klein Gevaarlijk Afval. Daarna volgden drie albums in korte tijd. “En dat was best heftig”, zegt ze. “Ik wilde herbronnen en in mijn leven dingen laten gebeuren waaruit ik nieuwe teksten kon puren.” Want voor Mira is zingen ook een herbeleving van wat ze meemaakt, zonder daarom puur autobiografisch te zijn. “Ik probeer alles zo helder mogelijk te formuleren zodat mensen die naar mijn liedjes luisteren er ook iets voor zichzelf in kunnen vinden. Misschien dat daarom de single In de Fleur in 2006 zo’n succes was. Met dat liedje had ik echt een vinger gelegd op een gevoel dat bij mijn leeftijdgenoten van toen erg speelde. Tegelijk sprak het ook een ouder publiek aan en dat heeft mij positief verrast. Omdat ik er uit leerde dat twijfelen over keuzes die je in je leven maakt iets van alle leeftijden is. Anderzijds let ik erop dat muziek geen vorm van therapie wordt. Want als ik alleen over mezelf zou zingen, zou ik de wereld die anderen er kunnen bij verzinnen kapot maken.”

De kracht van het woord

Mira schrijft en zingt in het Nederlands en dat is een bewuste keuze. “Als ik in mijn eigen taal schrijf, ben ik me veel bewuster van wat ik zeg. Voor mij moeten liedjes ergens over gaan.” Of ze dan iets heeft tegen een verzekeringsagent, zoals in een liedje te horen is? “Oh maar dat is een metafoor”, lacht ze. “Ik wilde een beeld van onze tijd schetsen. We verzekeren tegenwoordig alles om niet de controle over ons leven te verliezen. Soms moet je gewoon

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

accepteren dat er iets fout loopt dat niet recht te zetten valt. Trouwens, ik heb een prima verzekeringsagent, ik moet hem dat nog zeggen voordat hij dat liedje hoort.”

Plaats

Plaats, een woord dat in het nieuwe album in verschillende teksten een plek krijgt. Mira: “Ik kreeg het idee tijdens een treinreis. Toen ik door het raam naar het voorbijglijdende landschap keek, zag ik letterlijk plaats. En zo ervaarde ik het ook gevoelsmatig. Klaar om meer zelfzeker te zijn en opnieuw de ruimte in te nemen die ik onderweg was kwijtgeraakt. Plaats is een verzameling van tien nummers die bij elkaar horen. Als artiest werk ik heel hard aan de samenstelling van een album. De volgorde moet echt kloppen want dat bepaalt de dynamiek van het geheel. Stiekem droom ik van een album op vinyl, omdat de klank zo mooi is. Dat heeft niets met nostalgie te maken, veel jonge artiesten zijn er door begeesterd.” Of Mira al topmomenten kende die ze niet snel zal vergeten? “Oh ja, als artiest heb ik me heel gelukkig gevoeld toen ik in 2012 op de Nekka Nacht een liedje van Willem Vermandere mocht spelen. Ik zat in dat immense Sportpaleis helemaal alleen aan de piano en zong voor duizenden mensen die aandachtig luisterden. Dat was echt een overwinning op mezelf.” Info: www.mira-online.be

■

Tekst: Suzanne Antonis Foto’s: © Peggy Schillemans

Ook de moeite deze maand: ✤ The Comeback Tour van Helmut Lotti (petrolmusic) Fans in België kregen hem vorig jaar na een lange onderbreking terug met Faith, Hope & Love maar binnenkort gaat ons grootste muzikale exportproduct weer met veel goesting toeren in het buitenland. www.helmutlotti.be ✤ Warhaus van Maarten Devoldere (iTunes en Spotify) De echte naam van de cd is We fucked a flame into being en Maarten kennen we beter van Balthazar. Voor zijn solodebuut vond de singersongwriter inspiratie in die dingen die hij maar niet onder controle kreeg. www.warhausmusic.com

film

cultuur

I, Daniel Blake Twee maal een Gouden Palm in de wacht slepen op het Filmfestival van Cannes. Het is slechts enkelen gegeven. De Britse veteraan Ken Loach kreeg het voor elkaar. Deze keer met z’n film I, Daniel Blake. De ondertussen tachtigjarige Ken Loach bewijst met I, Daniel Blake dat hij nog niets aan scherpte heeft ingeboet. Hij blijft een oplettend observator van de Britse samenleving en spaart zijn kritiek niet. In zijn jongste film heeft hij het over de 59-jarige Daniel Blake, een schrijnwerker die na een zwaar hartfalen voor het eerst een uitkering moet krijgen. De aanvraag ervan loopt niet van een leien dakje. Bij een van zijn bezoeken aan het ‘job center’ leert hij Rachel kennen. Zij is een jonge, alleenstaande moeder van twee kinderen die ook tegen de bureaucratie moet opboksen. Daniel probeert Rachel te helpen en ze worden goede vrienden. Sociaal realisme Met I, Daniel Blake knoopt Loach opnieuw aan bij het sociaal realisme dat als een rode draad doorheen zijn complete oeuvre loopt. Zijn hoofdpersonages zijn mensen die door een ongelukkig toeval of door verkeerde keuzes onderaan de sociale ladder zijn terechtgekomen. Loach benadert hen met veel warmte, sympathie en respect en zorgt ervoor dat de kijker met ze gaat meeleven: hij schetst herkenbare situaties en problemen uit het leven van elke dag.

Minder hoopvol Hoewel Loach nog voor enkele grappige toetsen zorgt, is zijn optimisme van vroeger toch verder weg dan ooit. Zonder wrang of verbitterd te zijn, toont hij ons hoe hard onze samenleving geworden is. I, Daniel Blake is een Ken Loach-film van de hoogste kwaliteit. Mocht dit ooit z’n zwanenzang worden, is het alleszins een waardig afscheid.

De hoofdpersonages zijn mensen die door een ongelukkig toeval of door verkeerde keuzes onderaan de sociale ladder zijn terechtgekomen. In november ook nog in de bioscoop ✤ Ma vie de courgette Ontroerende animatiefilm, ideaal om de (klein)kinderen mee naar toe te nemen (release op 26/10).

✤ My first highway Deze beloftevolle Vlaamse debuutfilm van Kevin Meul brengt een coming of age-verhaal (release op 02/11).

✤ Layla M. Nederlandse film van Mijke de Jong over een achttienjarige jonge vrouw van Marokkaanse afkomst die radicaliseert (release op 23/11).

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

tentoonstelling

cultuur

Just married De voorbije twee eeuwen heeft het huwelijk een lange weg afgelegd, zowel juridisch als in tradities. Ook de bruidsmode ging mee met de tijd. Het Brusselse Museum voor Kostuum en Kant wijdt er een tentoonstelling aan: Just Married. Uit hun collectie van zesduizend kledingstukken haalden ze spraakmakende jurken voor de mooiste dag van je leven.

Een dag vol tradities

Herinner jij je je trouwdag nog? Misschien droeg je een zwart mantelpakje dat je kon doordragen of schitterde je in een witte jurk, compleet met sleep en sluier. Wilde je het toen al anders, kwam je op je huwelijksdag zeker in het rood aanzetten. Trouwde je op latere leeftijd, dan was grijs een aanrader. Een vroege trendsetter in de mode was koningin Victoria die het in 1840 als eerste aandurfde om in het wit te trouwen. Haar jurk heeft het museum niet maar in Just Married prijkt wel een trendsetter dichter bij onze tijd.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Julie Taton, Miss België 2003 huwde in een feeëriek ontwerp van JeanPaul Gaultier. Haar echtgenoot droeg een gekleurd pak en witte sneakers. Want uiteraard wordt er ook aandacht aan de bruidegom besteed, al blijft de bruid wel de hoofdrol spelen.

Zoveel tinten, zoveel stoffen Lange tijd werd de bruidsjurk geïnspireerd op de mode van die tijd. De oudste exemplaren in de tentoonstelling dateren uit de romantiek, waar de bruidsjurk een statussymbool was. Was je minder begoed en wilde je dat verbergen, dan werd de zichtbare kant van de jurk in zijde uitgevoerd en de achterkant in eenvoudig linnen. Begin twintigste eeuw hadden korsetten definitief afgedaan. Kwatongen beweerden zelfs dat een wespentaille van veertig centimeter de ultieme maat was. Na WO II kwamen de synthetische stoffen opzetten en dat vertaalde zich ook in de bruidsmode, die meer de dagelijkse mode zou volgen. Meestal werd dan aan de snit van een avondjurk een sleep en sluier toegevoegd. In de jaren zeventig werden die codes echter overboord gegooid en ging de bruidsjurk definitief haar eigen weg. Van een eenvoudige bustejurk met bolero tot de sprookjesjapon van de betreurde Lady Di.

Something borrowed, something blue, something old and something new. De oude Engelse spreuk vond bij ons geen ingang. Wel kende men hier de traditie van de kousenband, die in Wallonië nog altijd in ere wordt gehouden. Op het avondfeest trok de bruid haar jurk op en konden de feestvierders een bod doen op haar kousenband. De opbrengst ging naar het jonge koppel. Het bruidsboeket werd bewaard onder een glazen stolp of de bruid ging het de volgende dag in de kerk bij het Mariabeeld leggen. De bruidegom gaf aan zijn bruid een zakdoek en een missaal die ze nodig had om de kerkelijke ceremonie te volgen. Vandaag zijn de meeste tradities verdwenen en krijgt het huwelijk voor velen een andere betekenis. Ook juridisch heeft de echtelijke verbintenis een lange weg afgelegd. Met meer gelijkheid tussen man en vrouw en aandacht voor nieuwe samenlevingsvormen. Maar komt het toch tot een huwelijksdag, dan is het nog altijd de bruid die schittert.

■

Tekst Suzanne Antonis

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

boeken

cultuur

Drie keer raak Een psychologische roman, een literaire thriller en een pakkend boek over de holocaust. De lange novemberavonden lijken zo korter.

Onder Ons Een haast psychologische roman met een tikje humor: speciaal maar het valt in de smaak. De schrijfster wil ons duidelijk maken dat volwassen worden niet alleen voor tieners is weggelegd. Elizabeth en Andrew wonen samen met hun zoon Harry in een hippe wijk in Brooklyn. Jane en Zoë – hun beste vrienden – wonen enkele straten verder met hun dochter Ruby. In hun studententijd speelden drie van hen in een bandje, het vierde lid – Lydia – is ondertussen overleden na een schitterende solocarrière. Vijfentwintig jaar later wil men over haar een film maken maar Andrew wil dat koste wat kost tegenhouden. Ondertussen overwegen Zoë en Jane uit mekaar te gaan en de tieners Harry en Ruby beginnen een relatie. De wereld van Elizabeth staat op zijn kop en ze ziet haar ideale leventje in rook opgaan. Slaagt ze erin om de boel bij elkaar te houden? Een aangenaam, leesbaar boek zonder pretentie dat het leven van gewone, kwetsbare mensen in de wereldstad New York schetst.

Alles houdt op te bestaan Eindelijk een roman die de naam literaire thriller waardig is, al valt er een stevige portie psychologie in te vinden. De jonge leraar George Clare komt op een avond thuis op zijn afgelegen hoeve en treft er zijn vrouw vermoord aan. Hun driejarig dochtertje vindt hij alleen op haar kamer. Dat is het ogenblik waarop de roman begint. Je krijgt een panoramisch zicht op alle gebeurtenissen en personages die cruciaal zijn in het verhaal. De aankoop van de boerderij waar vroeger een drama is gebeurd, de kennismaking van George en Catherine, hun aanpassing aan het plattelandsleven en hun contacten met de kleine, wat enge gemeenschap. De auteur laat geleidelijk aan doorschemeren dat niet alles zo idyllisch is als het lijkt. Elk personage worstelt met z’n eigen achtergrond en geheimen.

Achter de stilte Ontelbaar zijn de boeken met getuigenissen van overlevenden van de holocaust. Maar vaak is de schakel tussen lezer en getuige zoek. Niet zo in deze roman! Het lijkt wel alsof je met de vrouw zelf spreekt. Esther werkt als vrijwilliger in een zorgcentrum. Haar ouders werden in 1942 naar Auschwitz gedeporteerd terwijl zij als driejarige verborgen werd in een kinderkribbe nabij de Dossinkazerne in Mechelen. Haar ouders zijn nooit teruggekeerd. Esther werd in huis genomen door een fanatiek katholieke en antisemitische vrouw, die haar ver weg hield van haar echte roots. Omdat de Joodse gemeenschap naar haar op zoek was, werd Esther verstopt in alle mogelijke pensionaten. Ze beleefde een liefdeloze jeugd en gaat tevergeefs op zoek naar het lot van haar moeder. Pas vanaf 2005 – ze is dan 65 – begint ze haar verleden te reconstrueren. Het neerschrijven van haar levensverhaal werkt helend. Zelden ervaar je zoveel menselijke warmte en vrouwelijkheid in een boek. Een echte aanrader!

■

Tekst Annemie Verhenne en Hugo Verhenne

✤ Emma Straub, Onder ons Uitgeverij Ambo/Anthos Amsterdam 2016, 404 blz.

✤ Elizabeth Brundage, Alles houdt op te bestaan Hollands Diep, 2016, 476 p.

Professioneel advies en vrijblijvende offerte aan huis?

Bel gratis 0800 250 23 - www.lathu.be

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

✤ Esther Naschelski en Hans Grietens, Achter de stilte, Acco/Leuven, Den Haag, 168 p.

Geloof Geloof niet alles niet alles Geloof Geloof wat ze niet wat ze nietalles alles zeggen wat ze zeggen wat ze zeggen zeggen

Voor een doordachte overtuiging, Voor een doordachte overtuiging, Voor een doordachte overtuiging, Voor een doordachte overtuiging, Voor een overtuiging, lees kerk & leven Voor eendoordachte doordachte overtuiging, lees kerk & leven lees && leven leeskerk kerk leven&&leven lees kerk lees kerk leven

Week na week brengt kerk & leven grote en kleine verhalen over mensen op zoek naar zingeving, mensen die de handen uit de mouwen steken, Week na week brengt kerk & leven grote en kleine verhalen over mensen op zoek naarbang zingeving, mensen die de handen uit de mensen enkerk inspireren, mensen die nadenken over het geloof en het leven. Mensen diemensen niet van een zinvol debat.steken, Week nadie week brengt kerk & leven grote en kleine verhalen over mensen op zoek naar zingeving, mensen die de handen uit de mouwen Week nastimuleren week brengt & leven grote en kleine verhalen over mensen opmensen zoek naar zingeving, diezijn de handen uit de mouwen steken, mouwen steken, mensen die stimuleren en inspireren, die nadenken over het geloof en het leven. Mensen die niet na week brengt &maar leven grote en kleine verhalen over mensen op zoek naar zingeving, mensen die de handen uit bang de Bij kerk &die leven weinspireren, uWeek niet wat u moet denken, trakteren we u elke week op een gezonde portie stof tot nadenken. Week na week brengt & leven grote en kleine verhalen over mensen op naar zingeving, mensen die de handen mensen stimuleren en mensen diekerk nadenken over het geloof en het leven. Mensen diezoek niet bang zijn van eeneen zinvol debat. mensen dievertellen stimuleren en inspireren, mensen diekerk nadenken over het geloof en het leven. Mensen die niet bang zijn van zinvol debat. uit de

zijn van een zinvolmensen debat. Bij & leven vertellen we u mensen niet wat die u moet denken, maar elke week op een gezonde mouwen steken, diekerk stimuleren en inspireren, nadenken over hettrakteren geloof enwe hetuleven. Mensen die niet bang zijn van een een zinvol debat. Bij kerk & leven vertellen we uwe niet wat wat u moet denken, maar trakteren we uwe elke week op een gezonde zijn van zinvol debat. Bij kerk & leven vertellen u niet u moet denken, maar trakteren u elke week op een gezonde portie stof stof tot nadenken. portie tot nadenken.

mouwen steken, mensenmaar die stimuleren en inspireren, mensen die nadenken over het geloof het leven. Mensen die niet bang Bij kerk & leven vertellen we u niet wat u moet denken, trakteren we u elke week op een gezonde portie stof tot en nadenken. Bij kerk & leven vertellen we u niet u moet denken, maar trakteren we u elke week op een gezonde portie stof tot nadenken. portie stofwat tot nadenken.

Bestelbon Bestelbon Bestelbon Ja, ik neem vandaag een abonnement op kerk & leven voor 2017

Ja, ikgegevens: neem vandaag eeneen abonnement op kerk & leven voor 20172017 Ja, ik neem vandaag abonnement op kerk & leven voor Mijn Mijn gegevens: Mijn gegevens: Naam/ voornaam: ................................................................................................................................................................................................................................. Naam/ voornaam: ................................................................................................................................................................................................................................. Naam/ voornaam: ................................................................................................................................................................................................................................. Straat: .................................................................................................................................................................................................................... Nr: ........................... Straat: .................................................................................................................................................................................................................... Nr: Nr: ........................... Straat: .................................................................................................................................................................................................................... ........................... Postcode: .................................................................................................................................................................................................................................................... Postcode: .................................................................................................................................................................................................................................................... Postcode: .................................................................................................................................................................................................................................................... Gemeente: ................................................................................................................................................................................................................................................. Gemeente: ................................................................................................................................................................................................................................................. Gemeente: ................................................................................................................................................................................................................................................. E-mail: ......................................................................................................................................................................................................................................................... E-mail: ......................................................................................................................................................................................................................................................... E-mail: ......................................................................................................................................................................................................................................................... Tel: .................................................................................................................................................................................................................................................................. Tel:Tel: .................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................. Datum: Datum: Datum:

Handtekening Handtekening Handtekening

Overhandig de ingevulde bon aan de lokale verantwoordelijke van kerk & leven of Overhandig de ingevulde aan de lokale verantwoordelijke vanvan kerk & leven of of Overhandig de ingevulde bon deabonnementen. lokale verantwoordelijke kerk & leven Stuur deze bon terug naarbon kerk &aan leven Halewijnlaan 92, 2050 Antwerpen, fax 03/210 08 36, dienst.parochiebladen@kerknet.be. Stuur deze bonbon terug naar kerk & leven abonnementen. Stuur deze terug naar kerk & leven abonnementen. U ontvangt dan uitnodiging tot betaling. (4036, euro) Halewijnlaan 92,een 2050 Antwerpen, fax 03/210 08 dienst.parochiebladen@kerknet.be. Halewijnlaan 92, 2050 Antwerpen, fax 03/210 08 36, dienst.parochiebladen@kerknet.be. U ontvangt dandan eeneen uitnodiging tot tot betaling. (40 (40 euro) U ontvangt uitnodiging betaling. euro)

uitjes

cultuur

For me… Formidable Op pure klasse staat geen leeftijd en rasartiesten zijn met geen stokken van het podium te slaan… het zijn clichés, maar ze zijn zeker van toepassing op Charles Aznavour. Zijn passie, talent, overtuigingskracht en innemende charme hebben nog altijd niets aan kracht ingeboet. Charles Aznavour is er meer dan op gebrand om tijdens dit unieke en ultieme concert in stijl afscheid te nemen van zijn Belgische publiek. De Franse grootmeester en zijn liveband zullen de aanwezigen een laatste keer laten genieten van prachtige hits als ‘Comme Ils Disent’,’Les Comédiens’, ‘She’, ‘Mes Emmerdes’, ‘For me… Formidable’, ‘La Bohème’, ‘Je N’ai Rien Oublié’, ‘Emmenez-Moi’,…kortom, een meer dan imposant repertoire aan absolute klassiekers uit zijn legendarische oeuvre. Info 4 december 2016 om 20 uur Locatie: Lotto Arena Antwerpen Ticketprijzen: • Cat. 3: 51 euro OKRA voordeelprijs ipv 59 euro • Cat. 2: 69 euro OKRA voordeelprijs ipv 79 euro • Cat. 1: 86 euro OKRA voordeelprijs ipv 99 euro • Golden Circle: 104 euro OKRA voordeelprijs ipv 119 euro Voor meer info: www.okra.be en klik op knop ‘cultuurclub’ (rechterkant homepagina)

100 Years BMW Het Duitse merk uit Beieren viert in 2016 zijn honderdste verjaardag. Het bekende logo met draaiende vliegtuigpropeller is te danken aan Franz-Joseph Popp, de sterke man achter de Bayerische Motorenwerke Gmbh. Wanneer de Bayerische Flugzeugwerke en de Bayerische Motoren Werke in 1922 fusioneren, is er nog slechts sprake van BMW. Alle modellen opsommen zou ons veel te ver leiden. Tijdens de expo zullen dan ook de meest iconische exemplaren getoond worden. Van de 328 uit de vooroorlogse periode tot de nieuwste elektrische versie, de i8! In de jaren ’70 was de M1 een reactie van BMW op de suprematie van Porsche in de competitie. De BMW Procarraces (in het voorprogramma van de F1 races) blijven in het geheugen van alle racefans gegrift. Ook de M3 zal niet op het appel ontbreken. Tijdens de expo zal ook aandacht geschonken worden aan de Duitse tweewielers. Praktische info: Van 16/12/2016 tot 08/01/2017. Autoworld Jubelpark 11, 1000 Brussel Openingsuren: Week: 10 uur 17 uur; weekend: 10 uur - 18 uur Tickets: 10 euro/ 8 euro: 65+ www.autoworld.be

Maak kans op een gratis duoticket! Kijk blz. 54. OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

‘Restauratie revelatie’ In 2012 begonnen de restaurateurs van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium aan de behandeling van het Lam Godsveelluik van de gebroeders Van Eyck. Niemand vermoedde dat dit zou uitmonden in een ware revelatie: de echte Van Eyck was eeuwenlang verborgen achter overschilderingen. De wisseltentoonstelling ‘restauratie/revelatie’ brengt het verhaal van deze spraakmakende restauratie. Een visuele ontdekkingstocht die je dwars doorheen de oude vernissen en overschilderingen meevoert tot aan het originele werk van Van Eyck. Uniek beeldmateriaal van voor, tijdens en na de restauratie biedt een antwoord op al je vragen: Hoe gingen de restaurateurs te werk? Welke wetenschappelijke technieken werden gebruikt om hun observaties te bevestigen of om nieuwe informatie aan het licht te brengen? Maar vooral, waarom maakten de overschilderingen het kunstwerk zo anders en hoe ziet het er nu uit? Sluitstuk van de tentoonstelling is een monumentale projectie van de buitenluiken die vier jaar restauratie laat voorbijglijden in vijf minuten… De hele evolutie van de schilderijen haarscherp in beeld: een geleidelijke revelatie. Voel je even restaurateur, ga mee op ontdekkingstocht en beleef de gerestaureerde buitenluiken van het Lam Gods zoals nooit tevoren. Praktische info: Caermersklooster - Provinciaal Cultuurcentrum, Vrouwebroersstraat, 6, 9000 Gent. Tickets: 2 euro. Combiticket: 12 euro: Toegang tot 3 locaties Sint-Baafskathedraal, MSK, Caermersklooster. Openingsuren: dinsdag - zondag: 10 uur 18 uur (toegang tot 17 uur), maandag gesloten, 24, 25, 31 december 2016 en 1 januari 2017 gesloten. www.caermersklooster.be

Maak kans op een gratis duoticket! Kijk blz. 54.

cultuur

In de winter hebben we allemaal nood aan meer ZONNEVITAMINE. Vitamine D is onmisbaar voor het immuunsysteem en verstrekt onze weerstand. Met de smelttabletjes Vista-D3 neemt u de dagelijkse aanbevolen dosis vitamine D op een gemakkelijke en lekkere manier in. Geen olieachtige oplossing, geen druppels tellen.

P o ur haque c

12 - 60 j.

60+ j.

fti 1 SM

Si m

DANT / .p FON ✹

S i m p l e etwww.vistalife.be e ffi

1 S M E L T-t a b

1000 800 400 600 2000

600

0 - 12 j.

✹ t e l

800 400 600

400 600

Bij uw apotheker

1000 800 400 600

1 co m

ESSENTIEEL VOOR ALLEN !

Si si m p

1 co m

DANT / N O F ✹ p.

AVALER / à ✹ p. e

DANT / .p FON

âg

1 co m

Pour chaqu

3 à 7€ / maand

tablet / T ✹ EL

V o o r lk e lee e

FONDANT / é rim

âg

1 com p

d ! n o r o z e o G nte✹r d i w ✹ e d

1 SM

Zonder suiker, zonder aspartaam, zonder kleurstof.

verhoogde om te starten behoeften bij groot tekort 2016 OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER

Welzijnszorg

Niet voor

niets

Op de vraag waarom haar ouders haar niet graag zagen, kreeg Caro Bridts (52) nooit een antwoord. Tot haar dertigste was haar leven een hel. Maar door de warmte en genegenheid van twee leerkrachten die wel in haar geloofden, besloot ze dat wat ze had meegemaakt niet voor niets mocht zijn. Vandaag is Caro ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting, en werkte ze voor Samenlevingsopbouw Brussel. ‘Samen tegen armoede’ is haar motto en dat van de campagne van Welzijnszorg.

“T De opleiding tot ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting was mijn kans om al mijn ellende een positieve draai te geven.

oen ik zes jaar was, zijn mijn ouders uit elkaar gegaan. Mijn mama vertrok naar haar vriend, mijn papa bleef, maar niemand wou me. Terwijl mijn broer vooraan mocht zitten, zwierde mijn mama me in de laadruimte van de verhuiswagen, de hond op mijn schoot, in het pikkedonker. Dit klopt niet, dacht ik. Zes maanden later, kreeg mijn papa het hoederecht over een van de twee kinderen, en vermits mijn broer bij mama wou blijven, kon ik het aftrappen en verhuisde naar mijn papa en zijn vriendin. Zonder uitleg, zonder afscheid. Het gevoel dat niemand me graag zag, werd sterker met de dag. Als kind kan je daar niet mee om. De waaromvraag palmde mijn leven in en ontnam me de kansen op een normale ontwikkeling.” Het voetbal “Mijn stiefmoeder was eigenares van een bordeel. Er was veel overlast. Op school werd ik gepest. Thuis kreeg ik geen eten. Ik had honger, pikte de boterhammen van andere kinderen. Maar ik werd gestraft. Iedereen sloot me uit. Ik moest overlevingsvaardigheden ontwikkelen die niet overeenkwamen met de normale waarden en normen, waardoor de samenleving zich tegen mij keerde. Dat kwetste me diep, en ik werd kwaad. Hoezeer je je ook in de steek gelaten voelt, als kind ben je altijd loyaal tegenover je ouders. Mijn papa was er nooit voor mij.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Toch wou ik niet weg bij hem, want hij had mij nodig. Hij kon de scheiding met mijn mama niet verwerken en was niet opgewassen tegen mijn erg dominante stiefmoeder. Toen ik elf was, mocht ik voetballen. Daar geraakte ik negen op de tien keer niet omdat ik altijd eerst een lange lijst van huishoudelijke taken moest afwerken. Het deed een belletje rinkelen bij de trainer en zijn vrouw, Willy en Myriam. Dankzij een tussenkomst van een sociaal assistente, mocht ik bij hen intrekken. Zij waren de eerste mensen in mijn leven van wie ik warmte en genegenheid kreeg. Na drie maanden plaatste de jeugdrechter me echter in een instelling, en toen ik daar enige tijd was, kwamen mijn mama, haar vriend, mijn broer en een kind van vijf, mijn halfzus, me halen. We waren compleet vervreemd van elkaar. Zij wisten niet dat ik bij mijn papa geen eten had en misbruikt werd.” Mensen die het verschil maken “Bij mijn moeder en mijn stiefvader kon ik niet aarden. Ik kreeg altijd alle schuld. Omdat ik ‘te dom’ was, werd ik naar het beroepsonderwijs gestuurd, afdeling snit en naad. Ik had geen gerief mee, maar werd niet gestraft. Twee leerkrachten keken breder en zochten wat de school voor leerlingen die het moeilijk hadden, kon betekenen. Ze trokken met ons naar de stad en kochten er gerief voor de hele klas. De leerkrachten waren altijd vriendelijk en lief, de ene liet me zelfs een stuk toe in haar

privéleven. Dat raakte me diep. Van dan af, ging ik elke dag naar school. Ik voelde er wat het kan betekenen om als mens te geloven in een mens, ongeacht zijn situatie. Het overtuigde me dat wat ik had meegemaakt en me was aangedaan, niet voor niets mocht zijn. ‘Mijn wraak zal zoet zijn’, dacht ik. Thuis werd ik misbruikt door mijn stiefvader. Ik sprak mijn moeder erover aan, maar haar reactie was duidelijk: ‘Je hebt mijn eerste huwelijk kapotgemaakt, je zal mijn tweede huwelijk niet opnieuw kapotmaken’. En dus heb ik gezwegen.” Niemand “Op mijn achttiende ging ik weg van thuis. Ik overleefde omdat ik altijd wel iemand vond waaraan ik me kon vastklampen. Klampte ik me te fel vast, dan namen mensen afstand en lieten me vallen: een mechanisme dat ik pas veel later doorhad. Ik vroeg me af wat ik hier liep te doen, in een rotmaatschappij die alleen aan zichzelf dacht en mensen in de steek liet? Ik voelde me niemand, het was alsof ik niet bestond. Bewust voelen dat je de pedalen verliest, doet immens veel pijn. Ik geraakte in een zware depressie, deed aan zelfverminking, geraakte verslaafd aan alcohol en drugs en werd opgenomen in de psychiatrie, waar ik – met tussenpauzes – bijna vijf jaar ben geweest. Om mijn moeder te bewijzen dat ik niet lesbisch was, trouwde ik met de eerste de beste lieve man. Ons huwelijk liep stroef en uiteindelijk helemaal vast. Ik kreeg wel een fantastische zoon, en ben daar – hoewel ik er nauwelijks voor kon zorgen - nog altijd ontzettend blij om.” Groot geluk “Ik zat vaak heel diep. Toch kwam ik altijd weer mensen tegen die me een warm gevoel gaven. Gewone jongeren, binnen het drank- en drugsmilieu. Professionele hulpverleners - leerkrachten, verpleegkundigen en maatschappelijk werkers - die in mij geloofden als persoon, en mij niet veroordeelden omdat ik in een armoedesituatie zat. Mensen die zich zelf ook kwetsbaar opstelden, de regels overboord gooiden en zeiden: ‘ik ga nu tijd maken en luisteren naar die vrouw’. Mensen die hun deuren letterlijk openzetten, me in hun gezin en leven binnen lieten kijken, en voor wie ik op mijn beurt ook de deur opende. Dat vijftien procent van de mensen in ons land arm zijn, in een ongezond krot wonen, geen werk hebben, hun rekening niet kunnen betalen… is een schending van de mensenrechten en mensonwaardig. Het is een schande voor onze samenleving. Terwijl die mensen hun kinderen wel graag zien en willen dat ze het beter hebben. Maar dat ziet

de overheid niet. Die laat de menselijke zorg liever over aan de markt. Een zorgkundige vertelde me dat ze tien minuten tijd heeft om iemand te wassen. Ik heb acht jaar bij Volkswagen aan de band gewerkt, straks kunnen ze zieken op een ijzeren brancard aanvoeren alsof het producten zijn: ik kan hun hoofd wassen, jij hun rechterarm, iemand anders hun linkerarm. Begrijp je dat? Hoe kan een beleid zo hard en onmenselijk zijn? Hoe kan een beleid twee werelden creëren: één voor een elitegroep die alle zorg krijgt, en een andere wereld voor mensen die het water aan de lippen hebben staan en die aan hun lot worden overgelaten? Ik ben ontzettend verontwaardigd, dreig verbitterd te worden! Maar ik wil ook vechten, een stem zijn voor wie niet meetelt, tegen een beleid dat mensen aan hun lot overlaat.” Niet voor niets geleefd “Ik was bijna veertig toen ik de opleiding ervaringsdeskundige in de armoede en sociale uitsluiting kon volgen. Een zware confrontatie met mezelf. Maar het was dé kans van mijn leven om mijn ellende een positieve draai te geven. Ik werk nu twaalf jaar bij Samenlevingsopbouw Brussel. Hier is enorm veel tijd en energie vrijgemaakt om me mijn proces te laten gaan. Ik kan mijn talenten ontwikkelen en op stap gaan met mensen op het terrein. Mijn leven is niet voor niets geweest. Ik krijg erkenning, en kan mijn ervaring en kennis inzetten voor mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties. Iedereen heeft het recht om zo’n traject te gaan.

Mee dankzij hulpverleners heb ik geleerd mezelf te zijn, de emoties die ik jarenlang inslikte te uiten en te delen, ondanks het taboe dat daarop rust.

Het huidige beleid creëert machines, armoede, mensen met burn-out. Als ik mensen er helemaal onderdoor zie gaan, voel ik me machteloos. Tegelijk prikkelt het me omdat ik weet wat het is om heel erg gekwetst te worden. Ik heb moeten leren aanvaarden dat er geen antwoord komt op de grote waaromvraag. Ik ben wel blij dat, wanneer ik na een zware dag thuiskom, mijn vriendin er is en ik nog efkes kan babbelen. Ook mijn collega’s zijn zeer belangrijk. Als ik kwaad ben, met twijfels zit over het beleid of onze samenleving, zijn zij vaak mijn buffers. Ik ben een open boek, kan niet faken. Mee dankzij hulpverleners heb ik geleerd om mezelf te zijn, om de emoties die ik jarenlang heb ingeslikt te uiten en te delen, ondanks het taboe dat daarop rust. Pas als je jezelf kan geven en heel kwetsbaar durft te zijn, kunnen emoties een plaats krijgen en kan je nieuwe stappen zetten. ‘Samen tegen armoede en onrecht’, blijf ik roepen. We hebben elkaar echt nodig.”

■

Tekst: Dominique Coopman Foto’s: Jurgen Doom Een campagne van

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

gezondheid

Als je kleinkind moeilijk slaapt Je kleinkind komt logeren. Uiteraard verwen je die kleine spruit en mag hij of zij wat langer opblijven. Maar is dat wel zo’n goed idee? Inge Glazemakers is gastprofessor aan de universiteit van Antwerpen. Ze doet onderzoek naar opvoeding en opvoedingsondersteuning. En ook naar slaap bij kinderen.

“S

“Veel slaapmoeilijkheden hebben te maken met de interactie tussen ouder en kind.”

laap is bij sommige kinderen een probleem: moeilijk inslapen, ’s nachts wakker worden, nachtmerries hebben, vroeg wakker zijn... Als dat eens gebeurt, is er geen probleem. Als het regelmatig voorkomt wel. Tot veertig procent van de ouders rapporteert problemen met slapen bij hun kinderen. Een kind dat ’s nachts regelmatig wakker wordt, moet leren zelf opnieuw in te slapen. Lukt dat niet, dan kom je vaak in een vicieuze cirkel terecht. Je hebt als ouder ook minder energie, je bent moe dus geef je sneller toe. Veel slaapmoeilijkheden hebben te maken met de interactie tussen ouder en kind.” Wat bedoel je met interactie? “Ik maak de vergelijking met de supermarkt. Je kind wil een pak koekjes, jij wil niet toegeven. Het gedrag van het kind escaleert: het gaat zeuren, huilen, maakt een scène in de supermarkt. Je kan dit gedrag negeren tot op een bepaalde hoogte. Vaak eindigt dit in toegeven of een compromis sluiten. ‘Je krijgt dit pak koekjes maar je eet er pas eentje na het

eten’. Wat heeft het kind geleerd? Dat hoe feller het iets vraagt, hoe meer de ouder toegeeft. Wat heeft de ouder geleerd? Dat hij het gedrag van het kind kan couperen bij toegeven of een compromis. Die twee gedragsstijlen houden elkaar in stand, ze vergroten zelfs de kans dat het de volgende keer in de supermarkt net hetzelfde scenario wordt.” Dat werkt bij slapen net zo? “Bij slapen is dit nog dwingender. Je wil namelijk je kind zo snel mogelijk aan het slapen krijgen en zelf ook zo spoedig mogelijk je bed in. Net daardoor sluipen die patronen er nog hardnekkiger in. Nog een verhaaltje, nog een knuffel, nog eens uit bed, ouders die aan het bed moeten blijven zitten tot het kind inslaapt. Veel ouders proberen wel om een patroon te doorbreken maar geven op omdat ze niet onmiddellijk winst zien. Je zal namelijk in het begin eerst een toename van het probleem zien, daarna zou dat moeten verbeteren. Vuistregel hier is: hou je nieuwe gedrag veertien dagen consequent vol en je ziet merkbare veranderingen. Is dit niet zo, dan moet je externe hulp zoeken.”

Een goede slaaphygiëne De omgeving moet koel, stil en donker zijn. Ideaal is achttien graden. Heeft een kind schrik in het donker, dan kan een klein lichtje. Maar pas op: als er licht is, produceert je lichaam andere hormonen. Schermen geven de indruk rustig bezig te zijn maar schermen geven een blauw licht dat een nog heftigere reactie op het slaaphormoon heeft. Lawaai geeft ook prikkels die het inslapen moeilijk maken.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Wat je overdag doet, heeft ook een invloed op je slaap. Als je tot laat actief blijft, blijft je lichaam opgepept. Intensief sporten bijvoorbeeld kan tot zes uur later invloed hebben op je slaap. Cafeïnegebruik is ook bepalend voor de nachtrust. Dat zit niet alleen in koffie maar ook in frisdrank, koekjes of ijs. Medicatie kan ook je slaap verstoren: sommige puffertjes bijvoorbeeld kunnen een opwekkend effect hebben.

De ruimte waar je slaapt, associeer je ook met slaap. Als je je bed overdag gebruikt voor turnoefeningen, dan heeft dat ook ’s nachts een invloed. Ook omgekeerd: als je kind de neiging heeft om in de zetel in slaap te vallen en het wordt dan naar bed gedragen, dan associeert het na een tijd de zetel met slapen.

En wat als de kinderen bij de grootouders slapen? “Daar is de interactie natuurlijk anders. Het avondritueel verloopt er vaak met minder stress. Dat helpt om vlot in te slapen. Aan de andere kant kunnen grootouders meer aandacht geven, waardoor de kinderen, als ze ’s nachts wakker worden, om die zelfde aandacht vragen. Uiteraard mag je je kleinkinderen verwennen en kan er meer bij oma en opa. Alleen, als je de slaapproblemen van de kleinkinderen wil aanpakken, dan moet je hetzelfde slaappatroon als dat van de ouders volgen.” Waarom is slaaphygiëne zo belangrijk? “Slaaphygiëne of een slaapritueel geeft je lichaam een signaal dat het tijd is om te gaan slapen. Voor sommige kinderen moet je dit ritueel aanhouden, ook als ze bij de grootouders blijven slapen. Lukt dat niet, creëer dan een eigen slaapritueel. Een tienjarige kan perfect onthouden dat er bij de grootouders een ander slaapritueel geldt dan bij de ouders, zonder daar hinder van te ondervinden. Een baby houdt dit onderscheid natuurlijk niet vast.” Wat is ‘op tijd naar bed’? “Probeer het slaapritme zo constant mogelijk te houden. Dat betekent gaan slapen en opstaan op steeds hetzelfde uur. Op die manier maak je je lichaam klaar om te gaan slapen. Je kan het vergelijken met in het weekend later gaan slapen en langer uitslapen. Dat heeft dezelfde impact die je voelt bij overschakelen naar winter- en zomeruur. Het kan zijn dat een kind een week nodig heeft om dat andere ritme te verteren – en dan is het weer weekend. Langer opblijven wordt soms gebruikt als beloning, maar dat kan ook contraproductief werken bij moeilijke slapers. Het bioritme van kinderen is soms zo fel dat ze wel op hetzelfde uur wakker worden, ook als ze later gaan slapen.”

J&A Lier

RECHTSTREEKS UIT DE FABRIEK

GRATIS DEM

ONSTRATIE AAN HUIS

opendeurdagen

1 t.e.m. 12 november

tel. 03 480 98 01 - www.jaflex.be GEDAAN MET RUG-, NEK- EN SPIERPIJNEN

Wat met kinderen die ’s nachts wakker worden? “De slaap verloopt in verschillende cycli. Tussen twee cycli door ben je even wakker. De meeste mensen draaien zich om en slapen verder. Een kind dat moeilijk inslaapt, heeft het ook moeilijk om verder te slapen wanneer het wakker wordt na zo’n cyclus. Een kind dat nabijheid nodig heeft om in te slapen, heeft die nabijheid ook ’s nachts nodig om in te slapen. Voelen ze zich veilig bij het inslapen, dan ’s nachts ook. Een slaapritueel met tanden poetsen, pyjama aantrekken… dat doe je niet elke keer opnieuw als je kind wakker wordt. Maar je herhaalt wel de laatste twee stappen: een knuffel en slaapwel zeggen bijvoorbeeld. Zo leren kinderen opnieuw de rust te vinden.” Welke rol kan je als grootouder spelen? “Wanneer ouders veertien dagen hun gedrag consequent willen volhouden om de slaapproblemen van hun kinderen op te lossen, dan gaat hun eigen slaap de grootste spelbreker zijn. Je bijdrage kan er dan in bestaan dat je kinderen kunnen doorslapen en dat jij de zorg voor de kleinkinderen even overneemt. Met hetzelfde consequente gedrag natuurlijk.” Katrien Vandeveegaete Meer info: www.cm.be/slaapwel OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

groen

Heksenkruiden Verhalen voor lange avonden Doornappel, Datura stramonium

In de vroege middeleeuwen woonden er in onze contreien vroede vrouwen, hexa’s genaamd, die in de bossen in gemeenschappen leefden en oude kennis bewaarden en doorgaven. Ze waren vertrouwd met de natuur, leerden van de dieren en gebruikten kruiden om de kwalen van het lichaam te genezen. Zelfs voor hartenpijn hadden ze liefdesdrankjes als medicijn. Ze genoten ontzag en achting, ook van de eerste christelijke monniken. Maar toen de abdijen de wouden begonnen te ontginnen, werden de hexa’s teruggedreven. In kloosters en abdijen waren boeken heilig. Boekenwijsheid en monnikenwerk verdrongen vrouwelijke verbeeldingskracht. Vanaf dan werden de toveressen gevreesd en geschuwd. Op het eind van de middeleeuwen wordt de vrouw langzamerhand aanzien als bron van alle kwaad. En in de zestiende eeuw brak de dijk van het gezond verstand: iedereen geloofde in heksen en er ontstond een heksenwaan die honderden levens kostte.

Het idee dat heksen op een bezemsteel door de lucht vlogen, is vermoedelijk een uitvindsel van Pieter Brueghel.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

r waren in die tijd van zelfkastijders en pathologische heiligen uiteraard ook vrouwen die er heilig van overtuigd waren een heks te zijn of er alles aan deden om er één te worden. Om op een bezemsteel door de lucht te kunnen razen, moesten ze volgens oude geschriften de binnenkant van hun dijen met een zalf inwrijven met volgend recept: ‘Pluk bij volle maan en om middernacht de bladeren van de doornappel. Laat, tussen 24 oktober en 21 november wanneer de zon in de Schorpioen staat, een klein meisje met haar rechterteen wat bilzekruid uit de grond trekken en verzamel het zaad. Zoek dan een zwarte hond en bind zijn staart aan een alruin vast, maar dan één die groeit onder een galg waaraan een onschuldige was opgehangen. Stop eerst je oren toe, hou dan een vette pens voor de hond en laat hem de alruinwortel

uittrekken. De alruin geeft daarbij een verschrikkelijke schreeuw waarvan de hond ter plekke dood neervalt. Geen nood: het hondenvet heb je nodig voor de zalf. Je mengt er alle in een mortier fijngestampte ingrediënten doorheen.’ Het idee dat heksen op een bezemsteel door de lucht vlogen, is vermoedelijk een uitvindsel van Pieter Brueghel. Hij is althans de eerste die het op prent zette. Een fabeltje? Spijtig genoeg was de heksenwaan ooit afschuwelijke werkelijkheid. En al gelooft niemand nog in heksen, de heksenkruiden zitten nog steeds boordevol venijn. Uit wetenschappelijk onderzoek is bovendien gebleken dat doornappel, bilzekruid, alruin en andere kruiden wel degelijk gevleugelde hallucinaties kunnen opwekken. Een ander heksenrecept bevat zwarte nachtschade,

De bloemen van de mandragora.

De vuilpaarse bloem van de wolfskers.

Bilzenkruid

wolfskers, alruin, slaapbol en gevlekte scheerling, stuk voor stuk planten met een sterk en soms snelwerkend gif. Vele van de heksenkruiden behoren tot het giftigste uit onze flora. Een niet te onderschatten rijtje ✽ Zwarte nachtschade, Solanum nigrum, is een heel gewoon onkruid van moestuinen op zandgronden. De bladeren gelijken op die van de paprika, de witte bloemetjes op die van aardappel en de erwtgrote gladde bessen zijn eerst groen en dan zwart. Ze zijn matig tot zeer giftig. ✽ De knikkergrote, blinkend zwarte bessen van de wolfskers, Atropa belladonna, bevatten atropine, een stof die tot onlangs bij oogoperaties werd gebruikt. Vroeger druppelden dames het wel eens in de ogen om grote pupillen en daardoor onweerstaanbaar mooie ogen te krijgen, vandaar de soortnaam belladonna, mooie vrouw. De glanzende bessen van het doodkruid zijn dodelijk giftig. ✽ Bilzekruid, Hyoscyamus niger, en doornappel, Datura stramonium, komen af en toe in tuinen voor. Op braakliggend terrein kunnen ze wel opduiken. De kans op vergiftigingen is miniem omdat de planten en de zaaddozen niet aantrekkelijk zijn om op te eten.

Papaver somniferum De slaapbol, Papaver somniferum

De zwarte nachtschade in bloei boven een blad van een hosta.

Ò OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

item

Draag bij aan hun toekomst Steun personen met een visuele handicap, tijdens uw leven of zelfs nadien. Help hen zo zelfstandig mogelijk in het leven te staan, met een legaat of door de creatie van een opgedragen fonds. T +32 (0)2 533 33 19 stichting@braille.be

02 307 01 03

Zwarte nachtschade komt veel voor, onder meer als onkruid in moestuinen, vooral op zandgrond.

✽ Slaapbol of maankop, Papaver somniferum, de opiumleverancier en dus de morfine, heroïne en codeïne leverancier, staat in vele tuinen te pronken. Het is een eenjarige papaver met stevig blauwgroen blad waarvan allerlei tuinvormen bestaan, soms zelfs met grote, pioenvormige bloemen. Toevallige vergiftigingen komen niet voor. ✽ Alruin, Mandragora officinarum, is in onze streken zo goed als niet in tuinen te kweken. De plant is erg moeilijk in cultuur en houdt van warmte en veel kalk in de bodem. ✽ Gevlekte scheerling, Conium maculatum, groeit vooral ten zuiden van ons land. Het giftige sap ervan is sterk en dodelijk. In de oudheid diende het voor terechtstellingen. Het beroemdste slachtoffer van gevlekte scheerling zou Socrates zijn. Er bestaat enkel gevaar als de wilde plant voor peterselie of selderij wordt aanzien. De gevaarlijkste heksenkruiden zijn ongetwijfeld de wolfskers, omdat de mooie knikkergrote glanzende bessen dodelijk giftig zijn. De zwarte nachtschade waarvan de bessen ietwat minder giftig zijn, komt dan weer veel voor, onder meer als onkruid in moestuinen, vooral op zandgrond. Hulp nodig? Vermoed je dat iemand deze of andere giftige bessen of planten heeft ingenomen? Verwittig dan zo vlug mogelijk een arts en contacteer het Antigifcentrum. Tel 070 245 245. Het is 24 uur op 24 uur en 7 dagen op 7 te bereiken.

■

Ja, stuur mij vrijblijvend uw brochure van

 Badliften  Baden  Scootmobielen  Bad naar douche

0......./................................ Dhr/Mevr. ............................................. Straat ................................................. Pc/Woonplaats ....................................... Tel.nr.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

02 307 01 03

Tekst en foto’s Ivo Pauwels

JOUW GEHOOR ONZE ZORG Aurilis biedt passende oplossingen op maat van elk type gehoorprobleem want elke gehoorverzwakking is anders. Vandaar het belang van een vroege diagnose. Na een grondige gratis hoortest weet je meteen dat wij veel voor jou kunnen doen. Aurilis heeft diverse types hoorapparaten en hoorhulpmiddelen. Ervaren audiologen zorgen ervoor dat je opnieuw dingen hoort waar je stil van wordt. Kom langs bij Aurilis en geloof je eigen oren weer.

Bel ons voor info of een afspraak:

Limburg 011 21 39 78 • Antwerpen-Turnhout-Mechelen-Waas&Dender 015 27 77 47 Vlaams-Brabant 016 20 84 84 • Midden-Vlaanderen 09 242 43 44 • West-Vlaanderen 051 23 34 94

Zo hoort het. OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Oh zoete herfst De zon heeft haar werk gedaan en daar plukken we nu de heerlijke vruchten van. Nu het buiten wat kouder wordt, is heerlijke taarten bakken een zalige bezigheid. Wat dacht je van een pompoencake of een kruidige appeltaart? Of kies je liever voor een walnoten-karameltaart of een glutenvrije peren-chocoladecake?

Kruidige appeltaart

Walnoten-karameltaart

✤ 5 eieren ✤ 200 g suiker ✤ 100 ml arachideolie ✤ 175 g zelfrijzende bloem ✤ 2 el cacaopoeder ✤ 1 ½ tl speculaaskruiden ✤ 5 eetappels (geschild en in blokjes gesneden) ✤ bloemsuiker

✤ 1 vel kruimeldeeg (zanddeeg) ✤ 200 g suiker ✤ 100 g echte boter (in blokjes gesneden) ✤ 200 ml volle room ✤ 200 g walnoten (gepeld) ✤ boter

Verwarm de oven voor op 180°C. Vet een bakvorm grondig in en bestuif met bloem.

Vet een lage vorm in (met losse bodem) en bekleed met kruimeldeeg. Druk de randen goed aan. Prik met een vork in de bodem. Leg hierop wat boterpapier en bakbonen. Zet 10 minuten in de oven. Haal uit de oven, verwijder het papier en de bakbonen en bak nog eens 5 minuten. Doe ondertussen de suiker in een steelpannetje samen met 4 el koud water. Roer goed. Zet op een zacht vuurtje en laat al roerend de suiker mooi oplossen. Als de suiker is opgelost verhoog je het vuur en laat het bubbelen tot een rijke karamelkleur (niet meer roeren). Haal van het vuur en roer er de boter onder. Als die volledig is verdwenen, mag de room erbij. Roer goed en zet opnieuw op het vuur. Laat goed doorkoken tot een rijke siroop/karamel. Meng er de walnoten onder en giet uit in de taartvorm. Zet de taart nog eens 10 minuten in de oven. Laat de taart volledig afkoelen vooraleer je ze serveert.

Klop de eieren luchtig met de suiker tot het geheel mooi dik en witgelig ziet en dubbel zoveel volume heeft. Spatel er de olie onder: meng voorzichtig maar grondig. Zeef er de cacao, speculaaskruiden en bloem over en vouw onder het deeg. Als laatste mogen de appeltjes erbij. Stort voorzichtig in de vorm en bak 45-55 minuten tot de taart gaar is. Haal uit de oven, en laat afkoelen op een taartrek. Strooi er wat bloemsuiker over voor het serveren.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Verwarm de oven voor op 190°C.

Glutenvrije chocolade en perentaart ✤ 85 g boter ✤ 85 g blonde basterdsuiker ✤ 85 g zwarte chocolade (85 %) ✤ 3 eieren ✤ 1 snufje zout ✤ 85 g hazelnoten ✤ 3 rijpe peren, geschild en gehalveerd Verwarm de oven voor op 180°C. Neem een lage taartvorm, vet hem in en bekleed hem met bakpapier. Smelt de boter en de chocolade in een steelpannetje op een heel laag vuur. Roer goed tot alles mooi is vermengd en gesmolten. Doe ondertussen de hazelnoten in een keukenrobot en mix tot een fijne structuur. Doe in een pannetje en rooster onder voortdurend roeren tot het lekker begint te ruiken. Splits de eieren. Klop de eierdooiers samen met de suiker tot het bijna wit ziet. Roer er de chocolade onder en vervolgens de hazelnoten. Klop in een andere kom het eiwit stijf samen met het snufje zout. Vouw het eiwit onder het chocolademengsel en stort in de taartvorm. Leg er nu de peren in met de bolle kant naar boven. Zet 40 minuutjes in de oven tot de peren en de taart gaar zijn.

Pompoencake°

is als een worteltaart

✤ 300 g zelfrijzende bloem Voor de topping ✤ 300 g blonde cassonadesuiker ✤ 200 g verse kaas type Philadelphia ✤ 1 ½ tl speculaaskruiden ✤ 90 g zachte roomboter op ✤ 175 g gele rozijntjes kamertemperatuur ✤ 200 g gesmolten boter ✤ 100 g bloemsuiker ✤ 1 snuf zout ✤ rasp van 1 sinaasappel ✤ 4 eieren, losgeklopt ✤ rasp van 1 sinaasappel ✤ 2 el sinaasappelsap ✤ 450 g (geraspt gewogen) geraspt pompoenvruchtvlees Verwarm de oven voor op 180°C. Vet een brownie-vorm in. Doe alle droge ingrediënten in een grote kom en roer er de natte ingrediënten onder en stort in de vorm. Bak 30 minuten (of tot de cake gaar is). Laat volledig afkoelen. Doe de zachte boter, kaas en suiker in een kom en roer heel grondig. Smeer op de cake en rasp er de schil over.

■

Tekst en foto’s Ann Vertriest

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

de wereld volgens Guy Poppe

Clinton of Trump?

De Verenigde Staten op een scharniermoment

Op 8 november kiezen de Amerikanen een opvolger voor Barack Obama. De twee topkandidaten verschillen van elkaar als water en vuur. Afhankelijk van wie er in januari de eed als president aflegt, zal de wereld er de komende vier jaar anders uitzien.

rump. Over Donald Trump en niemand anders ging het in de campagne. Trump is de troefkaart (trump card, zeggen ze in het Engels, het woord alleen al!) van de Republikeinen om na acht jaar het Witte Huis te heroveren, ook al gaat zijn nominatie in tegen de wil van bonzen van de Grand Old Party. Zo heeft Obama’s voorganger, George W. Bush, zelfs laten horen dat hij niet van plan is om voor Trump te stemmen maar wel voor Hillary Rodham Clinton, zijn tegenstander uit de rangen van de Democratische Partij.

Had ik ruim een kwarteeuw geleden kunnen vermoeden, toen ik op 5th Avenue in New York de Trump Tower binnenwandelde om er een blik te werpen op de protserige uitstalling van rijkdom van iemand die zich zonder schroom als poenpakkende zakenman manifesteerde, dat hier een toekomstig presidentskandidaat resideerde? Van geen kanten. Bovendien is het Met sprekend gemak en grof Trump gelukt om zich zijn zakenimperium gebekt als hij is, mengt hij in ondanks als de man van het antizijn boodschap populisme, establishment op te werpen. nationalisme, conservatisme Hij, de outsider die nooit een en feitelijk eender wat, als hij politiek ambt bekleed heeft. sprekend gemak en grof de politieke agenda er maar Met gebekt als hij is, mengt hij in mee bepaalt. zijn boodschap populisme, nationalisme, conservatisme en feitelijk eender wat, als hij de politieke agenda er maar mee bepaalt. Ook al is dat de bouw van een muur aan de Mexicaanse grens om migranten tegen te houden. Onuitvoerbaar maar het haalt de wereldpers. Trump, een buitenbeentje en ook niet Op de keper beschouwd is Trump niet zo’n uitzondering bij de Republikeinen. In 1964 neemt Barry Goldwater de handschoen op tegen aftredend president Lyndon Johnson. Goldwater wil de oorlog in Vietnam beëindigen door een atoombom op het communistische noorden te gooien. Hij verliest het pleit. Richard Nixon appelleert in 1968 aan de silent majority, de meerderheid die nooit haar zeg doet. In 1980 schuiven de Republikeinen de

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

tweedeplansacteur Ronald Reagan naar voren, voorstander van een voordien ongezien neoliberaal economisch beleid. En hij wint nog ook. Trump is geen buitenbeentje. Toch is Trumps nominatie een breuk met de Republikeinse tradities van het voorbije decennium. De conservatieve vleugel heeft de teugels in handen genomen, met uitgesproken standpunten in het maatschappelijke debat over abortus en het homohuwelijk en het behoud van het neoliberale gedachtegoed. Die club van bijna uitsluitend wasps, blanke Amerikanen van Angelsaksische afkomst, vinden we terug in de Tea Party, een drukkingsgroep die met Sarah Palin in 2008 een gooi naar het vicepresidentschap deed. Trump, met zijn pleidooi voor protectionisme en meer staat, staat mijlenver van die groep en het is dus begrijpelijk dat hij Republikeinse leiders van zich vervreemdt. Maar niet de potentiële kiezers, zij die zich door het systeem uitgestoten en verraden voelen, zoals werkloze industriearbeiders. Hillary Clinton, gepokt en gemazeld in het systeem Clinton heeft het lastig tegen een figuur als Trump. Wie is er meer establishment dan zij? First Lady toen haar man Bill president was en daarna onder Obama vier jaar minister van Buitenlandse Zaken? Hoewel ze zich progressiever opstelt dan je van een gemiddeld Amerikaans politicus verwacht, moest ze binnen haar partij maandenlang opboksen tegen Bernie Sanders, die ronduit een socialistische koers voorstond en daarmee nog succes boekte ook. Ook hij is een anti-establishment figuur maar dan aan de linkerkant van het politieke spectrum. Hij heeft Clinton verplicht om met haar programma naar links op te schuiven. Zo komt ze tegenwoordig op voor gratis onderwijs op staatsuniversiteiten.

In het verleden heeft Clinton haar handen vuil gemaakt, bakken kritiek gekregen en is ze mislukt in haar poging om minvermogenden toegang tot gezondheidszorg te geven, maar ze staat ergens voor. Ze kan belangrijke minderheidsgroepen als African-Americans en Latino’s aan zich binden. Dat ze de eerste vrouw kan zijn die het tot president van de Verenigde Staten schopt, is niet eens een punt van discussie geweest. Na Obama, met zijn Afrikaanse wortels, zijn de Amerikanen rijp voor een dergelijke vernieuwing.

Het botert zo slecht tussen Republikeinen en Democraten dat de overheidsdiensten bij gebrek aan middelen soms stilvallen.

De inzet Als er één ding duidelijk is in deze campagne, dan is het dat programma’s er bij een groot pak kiezers niet toe doen. Ze hebben zich afgekeerd van het politieke gebeuren, de machtsspelletjes, het gebrek aan oplossingen voor hun alledaagse kommer. De Verenigde Staten zijn een reus op lemen voeten, zien hun status van alleen overblijvende supermacht aan het wankelen gebracht. Opvallend hoe Obama het niet redt om de situatie in Syrië te klaren. Economisch ondergraaft China de Amerikaanse hegemonie. Binnen zijn grenzen kampt het land met verlopen industriegebieden, een uitgeteerde infrastructuur, een ondermaatse gezondheidszorg en gebrekkige welzijnsvoorzieningen. Buitensporig geweld is een dagelijks fenomeen, de criminaliteit scheert hoge toppen, de gevangenissen zitten vol. De tegenstelling tussen rijk en arm is scherp en vaak etnisch gekleurd. Binnen de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap groeit de frustratie met de dag, vanwege de discriminatie en de politiekogels die om de haverklap dodelijk treffen. Ook de democratie stokt. Het botert zo slecht tussen Republikeinen en Democraten dat de overheidsdiensten bij gebrek aan middelen soms stilvallen. Dynastieën beheersen het politieke systeem, de Kennedy's, de Bush’s, de Clintons. Niemand voelt beter dan Trump aan hoe je kunt inspelen op die zere plekken in de Amerikaanse samenleving. Uitkijken of hem het lot van Goldwater, dan wel dat van Reagan beschoren is.

■

Tekst Guy Poppe

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

info

Feitelijk samenwonen, wettelijk samenwonen of trouwen Er bestaan een aantal vormen van samenwonen die van elkaar verschillen. Als je de voor- en nadelen tegen elkaar afweegt, is het belangrijk om het totaalplaatje te bekijken en niet louter het fiscale aspect in overweging te nemen. Afhankelijk van je persoonlijke situatie zal de ene keuze immers meer voor de hand liggen dan de andere.

oor niets te doen word je beschouwd als feitelijk samenwonende. Voor deze samenlevingsvorm geldt geen wettelijke bescherming en als je bepaalde zaken wilt regelen doe je dit sowieso met een contract bij de notaris. Zowel trouwen als wettelijk samenwonen bieden een betere wettelijke bescherming. Twee personen die in België een woning delen kunnen daarom beslissen om wettelijk samen te wonen. Dat geldt niet alleen voor partners. Je kan ook wettelijk samenwonen met een familielid of met iemand anders waarmee je geen relatie hebt. Als je trouwt, zijn er heel wat meer voorwaarden waaraan je moet voldoen. Bovendien zijn er ook wat meer formaliteiten.

Zowel trouwen als wettelijk samenwonen bieden een betere wettelijke bescherming.

Fiscale voordelen Echtgenoten, wettelijke en feitelijke samenwonenden worden steeds apart belast. Maar wanneer je getrouwd bent of wettelijk samenwoont, ontvang je wel een gezamenlijke aanslag. Dit kan fiscaal interessant zijn, vooral als een van beiden een lager inkomen heeft. De reden hiervoor is de zogenaamde huwelijksquotiënt. Die zorgt ervoor dat een deel van de inkomsten van de ene partner (die met het hoogste inkomen) wordt toegekend aan de andere partner (die met het laagste inkomen). Het overgedragen deel zal aan een lager tarief belast worden, met een daling van de totaal verschuldigde belasting als gevolg. En dit tot het inkomen van de partner met het laagste inkomen dertig procent bedraagt van de totale beroepsinkomsten van beide partners samen. De huwelijksquotiënt treedt niet in werking als het een verhoging van de verschuldigde belasting zou veroorzaken.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Bijstand en bijdrage Bij een huwelijk draag je bij in de lasten van het samenwonen. Je bent elkaar steeds bijstand verschuldigd, wat zich na het beëindigen van het huwelijk kan vertalen in een vorm van alimentatie. Ook als je wettelijk samenwoont, geldt de verplichting dat je bijdraagt in de lasten van de samenwoning naargelang je mogelijkheden. Je kan ook aangesproken worden voor de schulden die de andere is aangegaan, wel specifiek voor de samenleving of de kinderen. Wanneer de samenwoning ontbonden wordt, houden de verplichtingen ook op. Voor feitelijke samenwoners is in de wetgeving eigenlijk niets van dit alles voorzien.

Huwelijkscontract Wanneer je trouwt, kan je via een huwelijkscontract je huwelijksvermogen regelen. Je kiest voor een systeem waarbij regels zeggen wat van wie is. Je kan huwen in algehele gemeenschap van goederen, waarbij alles van vermogen en inkomsten gemeenschappelijk is. Omgekeerd kan je ook trouwen met scheiding van goederen. Sluit je geen huwelijkscontract af, dan geldt automatisch het wettelijk huwelijksstelsel, waarbij enkel het vermogen dat opgebouwd wordt na de huwelijksdatum tot beide partners behoort. Samenlevingscontract Deze systemen gelden niet voor wettelijke of feitelijke samenwoners. In beide gevallen kan een samenlevingscontract, opgesteld door een notaris, nuttig zijn. Dit contract kan bepaalde aspecten van het samenleven regelen. Er kan bijvoorbeeld vastgelegd worden wie wat bijdraagt en of er bepaalde eigendomsaanspraken zijn. Zeker voor feitelijke samenwoners geeft zoâ&#x20AC;&#x2122;n samenlevingscontract een extra bescherming, aangezien de wet zelf helemaal niets regelt. De gezinswoning Enkel bij de wettelijke samenwoning en het huwelijk geniet de gezinswoning een bijzondere bescherming. Je kan dus niet zomaar beslissen om de gezinswoning te verhuren of te verkopen zonder de toestemming van je partner, zelfs als je de enige eigenaar bent van deze woning. Als je feitelijk samenwoont, geldt er geen bijzondere bescherming. Erfbelasting Wanneer een van beide partners overlijdt is er een verschil in fiscaliteit naargelang de samenlevingsvorm die je hebt gekozen. Wettelijke samenwoners en gehuwden genieten van een lagere erfbelasting. Als feitelijke samenwoner kom je pas in aanmerking voor deze lagere erfbelasting wanneer je al een jaar samenwoont. In Vlaanderen geldt ook een speciale vrijstelling voor de gezinswoning. Daar is namelijk geen erfbelasting op verschuldigd. Als je feitelijk samenwoont, moet je minstens drie jaar samenwonen voor deze vrijstelling.

Erfrecht Enkel wettelijke samenwoners en gehuwde partners erven automatisch van elkaar. Bij gehuwden bepaalt het gekozen huwelijksstelsel in grote mate waar het vermogen naartoe zal gaan bij het overlijden van een van de partners. Je erft in ieder geval het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel. Dat wil zeggen dat je deze kan blijven gebruiken, en recht hebt op de eventuele vruchten ervan, zonder dat die daarom je eigendom zijn. Wettelijke samenwoners erven eveneens het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel. Je kan dit recht wel beperken of uitbreiden door een testament op te stellen. Daarin kunnen ook andere aspecten van je vermogen bepaald worden. Feitelijke samenwoners daarentegen hebben geen enkel wettelijk erfrecht. Voor de wet zijn zij vreemden tegenover elkaar, zelfs als zij al jaren samenwonen. Wil je graag dat de overblijvende partner erft, dan kan je ook een testament opstellen. Je moet dan wel rekening houden met de wettelijke reserve die kinderen of ouders (enkel als er geen kinderen zijn) hebben in de nalatenschap. Sommige erfgenamen hebben immers een wettelijk beschermd erfdeel. Overlevingspensioen Enkel getrouwde koppels hebben recht op een overlevingspensioen. Tenminste, voor zover je niet hertrouwt. Treed je opnieuw in het huwelijksbootje, dan wordt je overlevingspensioen geschorst zolang je gehuwd bent. Wettelijke en feitelijke samenwoners hebben onder geen beding recht op een overlevingspensioen.

Feitelijke samenwoners hebben geen enkel wettelijk erfrecht. Voor de wet zijn zij vreemden tegenover elkaar, zelfs als zij al jaren samenwonen.

Uit elkaar gaan Bij het huwelijk spreekt men van een echtscheiding. Die moet worden uitgesproken door een rechtbank, ook bij onderlinge toestemming. Als je wettelijk samenwoont volstaat het om een gezamenlijke of eenzijdige verklaring af te leggen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van je gemeente. Indien je feitelijk samenwoont zijn er geen formaliteiten.

â&#x2013;

Tekst Niek De Meester

Meer info? http://www.belgium.be/nl/familie/koppel http://www.notaris.be

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

mijn passie

Een duif is een wonderlijk boeiend dier “Niemand in onze familie speelde met de duiven maar in de drukkerij waar ik vroeger werkte, had ik een collega Willy waarmee ik heel goed overweg kon. Elke zaterdag of zondag als hij met zijn duiven speelde, trok ik naar Liedekerke: ik was geboeid door dat spectaculaire thuiskomen van de duiven. In hun oogjes die sterke wil om thuis te zijn, die vleugels zo snel mogelijk dicht om rapper binnen te kunnen zijn. Ongelooflijk om te zien! Maar zo’n duivenhok is een stoffig ding, met mijn aanleg voor hooikoorts zag ik het niet meteen zitten om daar mijn hobby van te maken. En toch.”

ndertussen zit Johan Schoonejans zo’n goeie drie jaar succesvol in de duivensport mede dankzij zijn dochter Jolien. “0p bezoek bij Willy in Zoutleeuw vonden we twee jonge bosduiven die uit de boom waren gevallen. Jolien wou ze meteen mee naar huis nemen. We maakten een net waarin ze konden vliegen en toen dacht ik ‘ik ga dat spelen met de duiven toch eens proberen’. Zo is het begonnen. Als nieuweling in die sport gaat men je niet zeggen wat je moet doen en hoe. Als je blundert, kom je ook niet te weten wat je verkeerd deed. Dat is zo’n geheimdoenerij. Ik heb dus alles zelf moeten leren. Zo heb ik ontdekt hoe je een duif zo tam kan maken dat ze op je hand komt zitten als je fluit.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

samen met

Hij blijft lekker thuis Comfort in huis

Langer zelfstandig thuis wonen in de vertrouwde omgeving van je eigen woonst. Of je nu een jonge of oudere senior bent, het klinkt ongetwijfeld als muziek in de oren. Aan praktische hulp en comfort hoef je niet in te boeten. Aangepast en stijlvol zorgmeubilair biedt je alle ondersteuning, en vaak kunnen kleine ingrepen aan je huis ook je dagelijkse gemak verhogen. Thuiszorgwinkel adviseert je graag rond comfortabele zorg in huis.

Meer info op www.thuiszorgwinkel.be

V10-2016

dankzij het zorgmeubilair van Thuiszorgwinkel

Maak een afspraak voor een persoonlijk advies over hoe je je woning comfortabel kan inrichten voor nu en later.

Kom naar Thuiszorgwinkel of bel 015 28 61 18. Samen vinden we wat jij nodig hebt! Groetjes, Tina

Okra_Lekker lang thuis_190x135mm_V10_2016.indd 1

Mijn duiven kennen mijn stem, mijn fluittoon. Al is een duif een sterk dier, haar gezond houden is niet zo simpel. De meeste duiven van spelers zitten vol antibiotica om ze te beschermen tegen allerhande besmettingen. Het eerste jaar gebruikte ik dat ook, want iedereen deed het. Maar als ik zelf ziek ben, zoek ik andere middelen dan antibiotica. ‘Zou dat voor een duif ook niet kunnen?’, vroeg ik me af. Dierenarts Marleen wou me helpen om mijn duiven gezond te houden op basis van natuurlijke producten. Dat heeft succes. Mijn duiven zijn kerngezond - ik laat hen ook regelmatig controleren door de dierenarts - en er is nog geen antibiotica aan te pas gekomen. Dit jaar hebben we een slecht seizoen gehad: veel tegenwind, veel regen, veel mist. Van mijn 120 duiven heb ik er nog veertig over. Een duif, en zeker een jonge duif, is heel gevoelig voor de wind. Als ze dan voorbij haar duivenkot vliegt of ze geraakt ver uit de buurt, is ze gedesoriënteerd en vliegt ze alsmaar door tot ze erbij neervalt. Met dat slechte weer raakte ik dit jaar ook bijna een van mijn beste duiven kwijt. Ik kreeg een telefoontje uit Luik. Mensen uit een rijhuis hadden mijn duif uitgeput zien neerstorten op hun

10/10/16 11:39

Mijn duiven zijn kerngezond - ik laat ze ook regelmatig controleren door de dierenarts - en er is nog geen antibiotica aan te pas gekomen. terras. Ze hadden een mandje over de duif gezet en haar wat eten gegeven. Ze kon niks meer. Ze lag daar helemaal slap en woog nauwelijks nog iets. Maar een duif recupereert heel snel. Ze vliegt alweer en vorige week viel ze terug in de prijzen. Gisteren heb ik tweede lokaal gespeeld op Chateauroux. Dat is voor mij 490 kilometer. Om 8.30 uur ’s morgens werd de duif gelost en om 13.00 uur was ze hier terug! Op nog geen vijf uur tijd. Ik speel enkel met duivinnen. Ik vind ze sterker en ze recupereren ongelooflijk snel. Als die duivinnen terugkomen na meer dan vijhonderd kilometer vlucht in warm weer, zijn ze dorstig en uitgehongerd. Hun eten en drinken staat klaar, maar ze raken niets aan. Pas een poos later beginnen ze te eten en te drinken. Zodra ze een partner hebben, zijn ze ongelooflijk trouw en als een duivin met een jong zit, vliegt ze soms nog beter. Want ze wil zo gauw mogelijk naar huis om dat jong eten te geven!”

Ò OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

mijn passie twee weken verzorgd en dan losgelaten bij goed weer. Twee uur later belde die man om te zeggen dat zijn duif goed toegekomen was! Het nationaal lossingscomité beslist wanneer de duiven gelost worden en daar worden soms fouten gemaakt met de weersvoorspelling. Misschien is het op de losplaats wel goed weer, maar hangt er twintig kilometer verder een muur van mist, en daar kunnen de duiven niet door. Zo geraken er veel op de dool. Nog een serieus probleem zijn die grote elektriciteitskabels. Een duif die moe wordt, verliest haar concentratie en vliegt recht op die draden af. Tot slot zijn er de sperwers, die de duiven belagen tijdens hun vlucht!”

Zijn ze eens te laat, dan is het ook zo. Ik steek ze niet meteen in de stoofpot zoals sommige duivenmelkers doen.

Verdwaalde duiven “Mijn nonkel deed vroeger met zijn witte kanarievogels mee aan wedstrijden. Een witte kanarie met maar één spikkeltje zwart in zijn veren moest meteen dood. Dat was zogezegd eigen aan die sport, maar ik kon daar niet tegen. Ik ging al die veroordeelde vogeltjes halen. Nu geeft mijn dochter Jolien aan sommige duiven een naam, ‘Kuifje’ of zo, en gelukkig kiest ze er de goeie uit, want die blijven langer leven. Ik heb er nog steeds moeite mee om een duif te doden maar als je wil blijven spelen en winnen, moeten de ‘slechte’ eruit. Ik hou ook goeie duiven voor de kweek, maar als ze te oud zijn, moeten zij ook dood. Ik heb mijn duiven graag, ik ben blij als ze naar huis komen. Zijn ze eens te laat, dan is het ook zo. Ik steek ze niet meteen in de stoofpot zoals sommige duivenmelkers doen. Een sportman kan toch ook niet elke week topprestaties leveren. Op ’t einde van ’t seizoen moet ik wel nakijken, die duif heeft zoveel goeie vluchten gedaan, die andere veel minder. Dan gebeurt de selectie. Ik speel graag eerste, dat is mijn karakter. Ik wil altijd de beste zijn, die ambitie moet je hebben anders doe je al dat werk niet en steek je er ook niet zoveel geld in. Als ik mijn duiven begin op te leren, rijd ik er tussen de vijf en de twintig kilometer mee, en dan gaan ze naar Momignies. Degene die daarvan terugkomen, dat is al een selectie door de natuur. Er zitten nogal wat duifjes in de velden die hun weg niet meer vinden. Soms belt er iemand die zo’n duifje vindt om het te komen halen. Ik geef dat dan eten en als het een ringnummer heeft, kan je opzoeken van wie dat is. Onlangs was dat er een van een gekende Hollandse speler. Ik belde hem op, het was een van zijn beste, maar al een oudere. Ik heb die duif

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Natuurlijk anti-stressmiddel “Ik sta ’s morgens om 05.00 uur op en zit tot 07.00 uur bij mijn duiven. Ik ga werken en kom thuis rond 17.00 uur en dan zit ik tot 19.00 of 20.00 uur bij mijn duiven. Ik ben verantwoordelijke in een drukkerij en dat levert veel stress op. Zodra ik thuiskom en bij mijn duiven zit, is al die stress vergeten. Ik word terug kalm door die duiven te laten rondvliegen, hun kot op te kuisen. Jaren terug ontdekte men dat ik drie nekhernia’s had. Toen ging ik lopen om de stress weg te krijgen maar dat was slecht voor de schokken in mijn nek, daarna ging ik fietsen, maar de kou was slecht voor die wervels. Uiteindelijk kwamen de duiven in beeld: voor mij de ideale manier om te ontspannen. Verleden week was ik bij een oude duivenliefhebber, die er voor zijn gezondheid mee moest stoppen. Hij is 85 en ligt aan de zuurstof. Ik mocht zijn duiven gaan halen. Hij weende en ik zei ‘ik laat je duiven hier, ik hoef ze niet te hebben’. ‘Nee nee’, zei hij ‘ik kan niet meer en dan gaan ze verloren. Ik heb liever dat jij ze meepakt en er iets aan hebt.’ Dat trof me echt. Een duivenliefhebber houdt van zijn duiven waar hij mee werkt, het moet pijn doen als je er moet mee stoppen.” Een aparte wereld “Je bent met levende wezens bezig, je leert ze op, je went aan elkaar. Het spelen met de duiven is wel erg veranderd. Alles gebeurt elektronisch en het sociale belang van het duivenlokaal is fel verminderd. De gezellige babbel bij een pint is er niet vaak meer bij. Maar het werken met en voor de duiven blijft een zalige, ontspannende bezigheid voor mij. Al moet je in ’t oog houden dat je gezin er niet onder lijdt. Maar dat geldt vast voor elke passionele hobby.”

■

Tekst Hilde Masui-Wenderickx Foto's Jürgen Doom

uit

Veelzijdig Ronse Van rijke textielstad over grauwe industriestad. Ronse groeide het laatste decennium uit tot een gezellig en leefbaar provinciestadje met enkele aantrekkelijke parkjes en pleintjes en drie grote toeristische troeven.

onse, het meest zuidelijke puntje van de provincie Oost-Vlaanderen, vormt een schiereilandje binnen de provincie Henegouwen. Ronse is officieel een Vlaamse stad en de grootste faciliteitenstad in België. De verhouding is ongeveer drie vierde Nederlandstalig en een vierde Franstalig. Stadsgids Christophe Van Thuyne heeft al een paar decennia zijn stekje in Ronse en vindt het een te gekke plek om te wonen. “Je hoort hier nogal wat Frans spreken in de straat, maar dat zijn vooral inwoners uit naburige dorpjes zonder winkels die hier hun inkopen doen. De straatnamenbordjes zijn tweetalig maar geen voorbeeld van creativiteit. Zo wordt Prolstraat gewoon vertaald als Rue du Prol, wat compleet belachelijk klinkt (lacht). Nochtans liggen ze daar in Ronse niet wakker van. Het is geen zwaar thema.

Ronse ligt in het hartje van de Vlaamse Ardennen, in een dal omringd door heuvels. Voor je in de stad belandt, boort de trein zich door een tunnel, alsof je door een berglandschap toert. De omgeving van Ronse is prachtig groen en ideaal om te wandelen en te fietsen, al moet je wel wat klimwerk zien zitten. Een kleine wieleranekdote: Ronse was al twee keer het toneel van de wereldkampioenschappen wielrennen. Twee keer liep dit evenement dramatisch af. Hierover worden nog steeds geanimeerde discussies gevoerd op café. De tweede troef van Ronse is textiel. De textielbaronnen lieten veel erfgoed achter. En ons paradepaardje hou ik voor het laatst… namelijk de crypte onder de Sint-Hermeskerk. Een van de mooiste crypten van Europa.” Veertig stampende machines We starten onze veelbelovende wandeling aan De Hoge Mote, waar de toeristische dienst is gevestigd in een historisch pand dat binnenkort een make-over krijgt. Er komt een belevingscentrum en de dienst wordt zichtbaarder aan de straatkant. Je kan hier ook een elektroscooter huren. Het begrip mote ontstond in de middeleeuwen en werd gevormd door de aarde die uit een gracht werd opgehoopt waarop een toren werd gebouwd. Ronse kende nooit stadsmuren maar de verdediging bestond uit een krans van moten. De binnenkoer van dit pand geeft toegang tot het Textielmuseum MUST. Let op het balkonnetje van waar de vrouw van de textielbaron het personeel controleerde. In het museum vinden we meer dan veertig weefgetouwen die allemaal nog werken. Wanneer Christophe er eentje laat draaien, probeer ik mij in te beelden wat een vreselijke herrie zo’n veertig stampende machines tegelijk moeten gemaakt hebben! Ook de stoommachine doet het nog. “Vooral de riemen waren een gevaarlijk onderdeel want je haar zat er zo tussen! Vrouwen moesten dus een kapje dragen ter bescherming. Zo’n

De omgeving van Ronse is prachtig groen en ideaal om te wandelen en te fietsen, al moet je wel wat klimwerk zien zitten.

Ronse bezit enkele pittoreske plekjes.

Ò OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

uit In het textielmuseum MUST staan nog veertig werkende weefgetouwen.

monsterlijke machine mag trouwens al lang niet meer gebruikt worden”, weet Christophe. “Met een twijnmolen vlecht je twee draden in elkaar zodat je een stevige draad bekomt. Dat was meestal dameswerk en zeer afstompend. Ook kinderen werden hier tewerkgesteld. De textielsector kende haar grootste bloei tussen de twee wereldoorlogen. Toen stonden hier meer dan vijfhonderd fabrieken in verschillende formaten. In de jaren vijftig en zestig gingen ze allemaal teloor ten gevolge van de vlucht naar het buitenland, vooral naar Bangladesh en China. De textielbedrijven die overbleven in Ronse specialiseerden zich in hoogtechnologisch textiel.” Sint-Hermes op zijn paard kan je bewonderen in de Sint-Hermeskerk.

Stefaan Modest Glorieux was de priester Daens van Ronse.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Van charleston tot techno Groepsbezoeken zijn altijd op aanvraag. Individuele bezoekers kunnen iedere dag (uitgezonderd op maandag) in het Textielmuseum terecht maar enkel om 15.30 uur. Dan is er een gids aanwezig en krijg je een rondleiding van een uurtje voor 5 euro. Grappig detail, de geluiden van de

weefgetouwen volgen de muziek van hun tijd. Vroeger was het charleston, rond de jaren vijtig en zestig veranderde het naar rock & roll en de machine van het jaar 2000 speelt techno. Een Jacquard weefgetouw weeft stoffen met een moeilijke tekening. Een uitvinding van mijnheer Jacquard. Ieder kettingdraadje (vierduizend stuks) kan apart opgelicht worden. De machine leest vier ponskaarten af en zo krijg je een tekening. Ze is de voorloper van de computer. Arbeiders waren bang om hun job te verliezen en kwamen in opstand in Lyon. Ze gooiden hun klomp in het weefgetouw om het te saboteren. Vandaar komt het woord sabotage, genoemd naar sabot of klomp. In het Bruulpark voor het museum staat een prachtige rode beuk van 190 jaar oud. Op deze lugubere plek stond vroeger de galg. We wandelen over de Molenbeek, nu zo goed als volledig overwelfd. Ze zal tegen 2018 gesaneerd en opengelegd worden. Vlakbij bevindt zich het standbeeld van Stefaan Modest Glorieux, zeg maar de priester Daens van Ronse. Zijn leuze was ‘Geef mensen onderwijs’. In 1845 was zo’n uitspraak niet evident. Hij werd constant geboycot, ook door zijn eigen katholieke achterban. Hij stichtte de Zusters van Barmhartigheid. Baden als psychotherapie “Ronse is vooral bekend omwille van zijn Sint-Hermeskerk en Sint-Hermescrypte. Sint-Hermes is een zeldzame heilige. Er zijn in heel Europa slechts een dertigtal Sint-Hermeskerken. Hij is de patroonheilige van de geesteszieken of psychiatrische patiënten. In de middeleeuwen was dit een druk bezocht bedevaartsoord. Wij hadden een soort monopolie op deze heilige en zijn relieken worden hier bewaard in een schrijn. De bedevaarders moesten wel twee offers brengen. Het eerste bestond uit een voettocht naar hier van minstens een dag. De Ronsenaars vonden daar een trucje op: zij namen het schrijn uit de crypte en maakten er een gigantische processie van 32,6 km van. Zo ontstond de Fiertel processie. Jaarlijks nemen er zo’n zesduizend mensen aan deel. Het is een deels religieus, deels folkloristisch, deels toeristisch evenement. Iedere fysiek gezonde Ronsenaar doet mee. Het tweede offer, de Waag, was een financieel offer.

De Sint-Martinuskerk werd ontwijd en verbouwd tot markthal, Le Passage.

De kleurrijke glasramen van de Sint-Martinuskerk.

De toeristische dienst De Hoge Mote krijgt binnenkort een make-over.

De bedevaarders moesten hun eigen gewicht in natura betalen. Deze goederen werden uiteraard ter plaatse aangekocht en dit kwam ten goede aan de plaatselijke economie. Het zou een democratisch principe kunnen zijn: magere mensen moesten het minst betalen. Het genezingsproces hield een ommegang in van negen dagen. De pelgrims gingen ook in bad. Er was een aparte badkamer voor mannen en vrouwen. Men moest gedurende een half uur een warm bad nemen. Water reinigt en ontspant. Genees je ervan? Nee, maar het was in ieder geval een humaan alternatief voor de andere gruwelen waar men geesteszieken toen aan onderwierp. Ondertussen werd een ‘badmis’ voorgedragen. De crypte dateert van 1089. Vermoedelijk is het gebouw veel ouder. De crypte is deels romaans, deels gotisch omdat ze herbouwd werd na een instorting. Een aantal opgegraven kraagstenen zijn het bekijken waard. Een opmerkelijk exemplaar bevat de afbeelding van vrouwelijke geslachtsorganen. Volgens sommigen een vruchtbaarheidssymbool, volgens anderen een duivels teken.”

Je kan Sint-Hermes, afgebeeld als Romeins officier te paard, bewonderen in de Sint-Hermeskerk. Het duiveltje dat hem vergezelt, symboliseert de overwinning van zijn ziekte.” De balk waar zieken een hele nacht aan vastgeketend werden terwijl ze SintHermes moesten aanbidden, staat er nog. De bijnaam van de Ronsenaars is, hoe kan het ook anders, ‘de zotten’. Het monument De Blute Pompier dankt zijn naam aan het feit dat het in 1920, bij de onthulling, een schande was om een soldaat naakt – zonder uniform – af te beelden. De oude, te klein geworden SintMartinuskerk werd ontwijd en verbouwd

De gezellige grote markt wedijvert met die van Oudenaarde.

De Blute Pompier “Veel pelgrims werden zorgvuldig genoteerd in het ‘Zottenboek’. Zij kregen hierdoor juridische bescherming, zeg maar een primitieve vorm van ontoerekeningsvatbaarheid, ook belangrijk voor de nabestaanden.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

uit

Het schrijn van Sint-Hermes wordt ieder jaar rondgedragen in de Fiertel processie. tot overdekte markthal, de Passage, naar Mediterraans model met diverse winkeltjes en restaurants. Een heel mooi project als alternatief voor een leegstaande kerk.

De panden van de vroegere textielbaronnen haal je er zo uit.

Tweedehands station “Weinigen weten dat het station van Ronse ooit op het Zand in Brugge stond”, grinnikt Christophe. Het dateert van 1844. Wanneer de stad Brugge beslist een groter station te bouwen, is Ronse kandidaat voor de oude versie. Het wordt steen voor steen afgebroken, genummerd, op de trein gezet en in Ronse weer opgebouwd. Afdankertje of niet, het is in ieder geval een van de oudste van Europa. De hardnekkige legende zegt dat het stationsgebouw achterstevoren staat.” Een beetje Parijs Her en der vind je nog oude fabriekspanden. Hun typische zaagtanddak had een praktisch nut. De vensterzijde was naar het noorden gericht. Er scheen nooit zon op het textiel dat bijgevolg niet kon verkleuren. Het neutrale, diffuse noorderlicht hield ook de warmte buiten. Precies die eigenschappen waarderen kunstenaars ook: zij kochten vele panden op als atelier. Vandaag blijken ze ook ideaal voor de aanleg van zonnepanelen.

Info

De pelgrims werden genoteerd in het ‘Zottenboek’. Ronse bezit enkele mooie art deco panden, zoals de halfcirkelvormige huizenrij aan het parkje. En in de interbellum-architectuur van een andere wijk ontdek je alle stijlen van de jaren twintig en dertig. Over de verkeersarme Grote Markt heerst wat rivaliteit tussen Ronse en Oudenaarde. Al geven de Ronsenaars toe dat het stadhuis van Oudenaarde mooier is. De obelisk is een cadeautje van Willem I. Hij voorzag de stad voor het eerst van vers drinkwater. De Bommels is de tweede belangrijke festiviteit in Ronse en wordt gevierd rond Driekoningen. Hier kijken alle Ronsenaars ieder jaar naar uit. Je wandeling afsluiten doe je in De Harmonie of Local Unique, twee beschermde cafés. De Harmonie bezit een schitterend bewaard interieur uit 1910. Je waant je in Parijs!

■

Tekst en foto’s Chris Van Riet

Weinigen weten dat het station van Ronse ooit op het Zand in Brugge stond.

✤ Toerisme Ronse, Hoge Mote, De Biesestraat 2, 9600 Ronse, 055 23 28 16, www.ontdekronse. be, www.toerismevlaamseardennen.be.

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

OTOLIFT uw onopvallende traplift

Uw trapleuning blijft

Brede kant trap blijft vrij

Montage op uw treden

Dunste enkele rail ter wereld

Supercompacte opklapbare stoel

5 Marktleider in de Benelux

Huren al vanaf één maand mogelijk Landelijke servicedienst 24/7 Direct uit eigen fabriek, dus snelle levertijden

Profiteer n maand va komende

Bel gratis 0800 59 003

€500 RTING

of ga direct naar www.otolift.be

KO JUBILEUM Geldig t/m

30-11-2016

Vrijblijvend Otolift thuisadvies?

Marktleider in de Benelux

STUUR MIJ DE GRATIS BROCHURE Ik heb een rechte trap Ik heb een trap met bochten Naam Adres Postcode/plaats

O TO L I F T

Telefoon Meer dan 120.000 tevreden klanten in de Benelux!

Stuur deze bon in een gefrankeerde envelop naar: Otolift Everdongenlaan 15 U1, 2300 Turnhout

OKRA 2016

Bij Otolift kunt u de traplift bij u thuis gratis uitproberen

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Sudoku

9 stijf 13 lofdicht 14 geïnspireerd 15 Verenigde Staten van Amerika 52 kruiswoordraadsel 18 huur op lange termijn 19 vlak 20 windrichting 22 strik 23 vlaktemaat Kruiswoord ngerplant 30 bovendien 32 windvrij 34 masker 35 gedeelte (afk.) 37 bijHORIZONTAAL elgoed 41 welpenleidster 42 telwoord 43 zeurkous 44 tegen 45 voorge2 1 insect 4 snelheid 9 stijf 13 14 geïnspireerd 15 Verenigde Staten van en 48 gehoororgaan 49 een enlofdicht ander 50 zoen 51 lekkernij 53 bedekking ORIZONTAAL Amerika 16 vreemde munt 18 huur op lange termijn 19 vlak 20 windrichting insect 4 snelheid 13 lofdicht2514 geïnspireerd 15 Verenigde Staten van rt ogenblik (afk.) 62 Franse kaassoort 64 Bijbelse fi- 8 2257 durf strik9 stijf 23 59 gehuwd vlaktemaat zeepwater 27 slingerplant 30 bovendien 32 Amerika 6 vreemde munt 18 huur op lange termijn(afk.) 19 vlak 20 windrichting 22 strik72 nauw 23 vlaktemaat 68 soort 69 blindenschrift 70 sprookjesfiguur 71 Duitse keizer windvrij 34 masker 35 gedeelte 37 bijtijds 40 kinderspeelgoed 41 6 4 5 zeepwater 27 slingerplant 30 bovendien 32 windvrij 34 masker 35 gedeelte (afk.) 37 bijwelpenleidster 42 telwoord 43 zeurkous 44 tegen 45 voorgerecht 47 titel.

Vul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van 3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen.

ijds 40 kinderspeelgoed 41 welpenleidster 44 tegen ongebonden 48 gehoororgaan 49 42 telwoord een en ander 43 zeurkous 50 zoen 51 lekkernij 53 45 voorgebedekkingvan een huis 56 kort 49 een ogenbliken 57 ander durf 5950 zoen gehuwd (afk.) 62 Franse53 bedekking echt 47 ongebonden 48 gehoororgaan 51 lekkernij 64 Bijbelse figuur59 gehuwd 66 melkklier 68 soort 69 blindenschrift 70 van een huis kaassoort 56 kort ogenblik 57 durf (afk.) 62 Franse kaassoort 64 Bijbelse fig op Kreta 3 eerwaarde 4 ogenblik 5 lastdier 6 dierengeluid 7 zwartkijksprookjesfiguur 71 Duitse keizer 72 nauw straatje 73 vorstentitel. guur 68 soort 69 blindenschrift 70 sprookjesfiguur 71 Duitse 17 plaats keizer 72 nauw roep66 melkklier 10 fijn weefsel 11 fotografische term 12 evenredigheid in traatje 73 vorstentitel.

19 pluspuntVERTICAAL 21 rivier in Rusland 23 administratie (afk.) 24 sieraad 26 ge9 1 8 ERTICAAL 1 hondenras 30 eivormig 2 berg op Kreta 3 31 door eerwaarde paarden 4 ogenblik 5 lastdier 6 dierengeluid ijwoord 29 gegaap getrokken rijtuig 4 2 3 9 hondenras 72 berg op Kreta 3 eerwaarde 5 lastdier 6 dierengeluid zwartkijkster 8 Spaanse uitroep 4 ogenblik 10 fijn weefsel 11 fotografische term40 onder12 7 zwartkijkok 36 landelijk 38 Bijbelse figuur 39 verlaagde toon ter35 gepruil 8 Spaanse uitroep 10 fijn weefsel 11 fotografische term 12 evenredigheid 17 plaats in evenredigheid 17 plaats in de provincie Luik 19 pluspunt 21 rivier in Rusland 8 3 7 5 wijfjesschaap 46 plechtige verklaring 48 eenheid van elektrische de provincie 23 Luik 19 pluspunt in26 Rusland 23 administratie (afk.) 24 sieraad 26 geadministratie (afk.)21 rivier 24 sieraad gegraven diepte 28 bijwoord 29 gegaap © DENKSPORT PUZZELBLADEN eaanwijzing 52 reeks 55 rivier in 33 Spanje 56 nevel voergraven diepte3028 bijwoord 29 gegaap 30 eivormig 31 door paarden getrokken eivormig 3154 biljartstok door paarden getrokken rijtuig deel van een klok 58 rij 35 rijtuig SUDOKU gepruil 36 landelijk 38 Bijbelse figuur 39 verlaagde toon 40 onderwijs 43 3 deel van een klok 35 gepruil 36 landelijk 38 Bijbelse figuur 39 verlaagde toon 40 onderen zuiver weergevend 61 plaats in Belgisch-Limburg 63 knaagdier langzaam 45 wijfjesschaap46 plechtige 46 plechtige verklaring 48 eenheid van elektrische wijs 43 langzaam 45 wijfjesschaap verklaring 48 eenheid van elektrische Alle cijfers van 1 tot en met 9 moeten één keer r 67 roem. weerstand 51 regieaanwijzing 52 reeks 54 biljartstok 55 rivier in Spanje 56

weerstand 51 regieaanwijzing 52 reeks 54 biljartstok 55 rivier in Spanje 56 nevel 58 rij voer-in alle kolommen, in alle rijen en in voorkomen nevel 58 zuiver rij voertuigen 60 de klanken zuiver weergevend 61 plaats in uigen 60 de klanken weergevend 61 plaats in Belgisch-Limburg 63 knaagdier elk van de 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes. Belgisch-Limburg 63 knaagdier 64 mistress 65 wier 67 roem. 65 wier 67 roem. 24 mistress 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 14 2

24 30

27 33

45 48

73 73

61 67

736 821 218 673 495 582 369 147

✤ Wint een etentje voor twee personen in het restaurant As Ouhes in Luik. Marleen Verhaegen uit Wetteren. ✤ Wint een pakje Gaufrette Saperlipopette. Gilbert Govaert uit Belsele. ✤ Wint een exemplaar van Als het zaterdag wordt van Nicci French. Alex Van Landeghem uit Belsele; Jan Vliegen – Awouters uit Opglabbeek; Jozef De Bosscher uit Gent. ✤ Wint een exemplaar van Ochtendkoorts van Peter Gardos. Johan Heynssens uit Oosteeklo; Maria Koninckx uit Keerbergen; Rita Dries uit Retie.

50 53

142 953 394 825 761 416 287 539

985 647 756 491 238 379 514 862

Winnaars kruiswoord september 2016

✤ Wint een nacht voor twee personen met ontbijt in Luik. Camiel Cools uit Middelkerke. 123678954

28 34

10 15

38 37

22 26

25 31

17 13 20

✤ Wint een exemplaar van Dagstappersgids West-Vlaanderen. Arthur Struyve uit Zwevezele; Maria Vanhecke uit Dadizele; Bruno Verkammen uit Sterrebeek; Rita De Cauwer uit Temse; Johan Wyckhuys uit Aalter. ✤ Wint een exemplaar van Herr Luna van Pieter Gaudesaboos en Annick Lesage. Lisette Geerts uit Zottegem; Dis Hermans uit Mol; Lili Schrevens uit Wezemaal; Willy Vanhauttegem uit Huise; Maria Annerel uit Buggenhout. Oplossing: Santiago Calatrava

T E E Z L E L P U W T IJ Z O E O R I P L M A R A S T

M I 73 E R 51 T E O D E B E Z P A R A L E S W N W L O S O P O O K L U W M P O V R SO TE A G TR IJ Naam: I E L ADK E UL S A AZ O A Straat S EA N TE +PSTnr:LI A L O O O U S A R E OR P C H I P WPostnr.: I N ED E M U G M L M O BMR I GE E M DA D Tel.: I G R A LS E G OA B R O E S E S OT T ET M RT

M60 P I E A S U S W I M D I E S S T E S E F R I I L E E

O 46 S L D E P A R N D E O M G L T E E R S E A D A K G E A U L E G S

T A63 R 34 5 U S A L A T E O G G E D E G O M E R O E P K U S W Woonplaats: H B I E R E-mail: F E E I R E

OKRA-lidnummer of trefpuntnummer:

S T Eschermer R S O E P E E A K U S Hoe heet de ommegang in Ronse? Schiftingsvraag: S D A K W E F G E H B R Vergeet I A niet U een I Epostzegel R van 0,77 euro toe te voegen! I L L E F E E E E G S I R E

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord NOVEMBER 2016, PB 40, 1031 Brussel, voor 30 NOVEMBER 2016. De winnaars verschijnen in het februarinummer 2017. Voeg één postzegel van 0,77 euro toe (niet vastkleven).

47 room bevattend 53 kleefstof 54 geestelijke 57 vrouwelijk dier 60 horizon welijke baas 51 met49 sluiskolk uitzondering van 52 priem 53 Spaanse uitroep 54 schraal 55 politie61 ronde 63 figuur uit een werk van Shakespeare 64 spoedig 65 oefenmuziekstuk 66 smelman 57 uitroep ter afkeuring 58 Grieks eiland 60 bedorven 61 loofboom 62 ontbijtkoek ing van ijs 67 spijkerbroek 68 plaats in Engeland 69 bijenhouder 70 netto 71 deelteken. 63 tergend.

VERTICAAL VERTICAAL

Speel en win

1 voegwoord 2 opgelegd werk 3 zijwaartse ombuiging 4 kleine woning 5 vogel 6 vlot 1 Russische schrijver 2 oponthoud door motorpech 3 ton 4 op elkaar 5 voorstel 6 pennetje 7 tuimeling 9 eenheid 10 oude Spaanse munt 11 het binnenste van iets 12 als in de stad met kop 7 slagader 8 sprookjesfiguur 9 boom 10 parttime 14 roem 17 voorzetsel 23 ingeni18 zeurkous 20 zijn vierend 21 gedeelte (afk.) 24 visbeentje 25 landeeur 25 deel van eenverjaardag fiets 27 flauw 29 nachtroofvogel 30 de23 roofdier heer 31 Amerikaanse spionageijk 27 niet-rechtstreekse verbinding 28 bedorven 29 plaats 30 grafisch kunstwerk 31 uitdienst (afk.) 32 oktober (afk.) 33 woonschip 34 kleefstof 36 etappe 37 tijdperk 40 familielid oep 33 kleingeestige kritiek 35 wijfjesschaap 36 bevel 38 Engelse titel 40 oliehoudend ge41 Scandinavisch land 43 deel van het lichaam 44 schade aan een schip 45 zuiver gewicht Maak kans op een van onderstaande prijzen was 43 hoofdstad van Japan 45 knaagdier 48 onaanzienlijk 50 hondenras 51 Italiaanse 46 rokersgerei 47 dichter 48 drinkgerei 50 een weinig 56 bovenste dakrand 59 rijen stuur je oplossing van het 49 patiënt kruiswoordraadsel naar OKRA-magazine. componist 52 gepruil 54 zacht (muziek) 55 reisweg 56 strijdperk 58 boord 59 rivier in België oer. 60 verpakkingsmiddel 62 Bijbelse figuur 64 naaldboom.

een van deze prijzen

17 15

19 18 22

25 30 28

20 24

26 31 29

42 36

33 31

34 33 40

44 38

29 35 34

41 45 39

Een nacht voor twee personen met avondmaal en ontbijt in 47 48 49 50 (waarde: 200 euro). hostellerie Lou Pahou in Ronse 51centrum 52Ronse vind45 53je op 100 meter 54 55 43 van 44 46 van de 47 49 50 In het42 Grote Markt,48Hostellerie Lou Pahou. Een oud herenhuis uit de jaren 1900, omgetoverd in een charmant hotel met alle comfort totaal gerenoveerde 2013. 60 61 62 57 en 58 59 52 kamers sinds februari 53 54 51 In het restaurant kan je genieten van diverse bereidingen en heerlijke gerechten. 63 55

64 57

✤ Info

Lou Pahou 66 60 Ronse Zuidstraat 25, 9600 Tel. 055 21 91 11 69 62 info@loupahou.be

67 70

65 58

12 10

21 26

27 32 30

910

18 16

16 13

2pri8jzen

27 boeken 36✽ Vier exemplaren van Onder ons van Emma Straub (waarde 19,99 euro).

✽ Vier exemplaren van Alles houdt 41 op te bestaan van Elizabeth Brundage (waarde 19,99 euro). ✽ Vier exemplaren van Achter de 56 stilte van Esther Naschelski en Hans Grietens (waarde 23,85 euro). ✽ Vijf exemplaren van Radio Gaga van Dominique Van Malder en Joris Hessels (waarde 24,99 euro). ✽ Tien exemplaren van Santiago, here we go! van Wim Demey (waarde 24,99 euro).

A T L O S L O S F T O E J T S D A V G E M R A D R I S

T O A A E K E R D O E R P A S R Z U O G O M N

O P M A L N E N G E N U O I U L G A E V M E O R K IJ

O V P A T R E I K N G S I E R A L E N I O E K

M O P O E E V N O S D H T R O K N I E O T T R O

K M L O U T LJ U I A E T R I G C G U E I V A M I I A T N L S D B J A E E N K R A

G R I E F N O A M A W F E R G E M K R O A T

V S A P L E L G D R A O A K T P I O A E N E O T

3 12

T U T A F R L S O N E E I T EI N A R G E T D A E T E M L A L E D E A R R O O A F G S R T O A E K R O M I S A S P A B T A E Z R M L E T O I E R T U K E S E E T I K T R A R T E

K I E R T N E R S T O E D A E I E D T O M N

53 41

21 62

62 47

45 4

68 60

69 15

S D T E A E D L S T IJ S D T A F I A N R L E A N A D

Oplossing kruiswoordraadsel juni september 2016. 2016. kookgerei golfsport

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

ledenvoordeel

✁ Win gratis duoticket Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 16 euro) voor 100 years BMW in Autoworld in Brussel. Stuur deze bon vóór 20 oktober 2016 naar OKRA-magazine, 100 years BMW, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar magazine@okra.be met de mededeling 100 years BMW. Info zie pagina 28. Naam en voornaam: Straat en nr.: Postnr.: Telefoon:

Woonplaats: E-mail:

✁

Win gratis duoticket Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 24 euro) voor Restauratie/ revelatie in Caermersklooster in Gent. Stuur deze bon vóór 20 oktober 2016 naar OKRA-magazine, Restauratie, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar magazine@okra.be met de mededeling Restauratie. Info zie pagina 28. Naam en voornaam: Straat en nr.: Postnr.: Telefoon:

Woonplaats: E-mail:

Ledenvoordeel OKRA-cultuurclub Naast Charles Aznavour kan je ook met korting naar Het feest van Sinterklaas van Superpiet en naar Kerstmis met Christoff. Om van deze korting speciaal voor OKRA-leden gebruik te kunnen maken, surf je naar www.okra.be. Aan de rechterkant zie je daar de knop cultuurclub. Daar vind je de link die naar de kortingpagina leidt.

Gala of Happiness van Vayamundo Dit gala brengt entertainment op hoog niveau en dit in het majestueuze Kursaal te Oostende. Met een optreden van Paul Michiels en Dana Winner. OKRA-leden krijgen 5 euro korting op de toegangsprijs en betalen zo slechts 10 euro. Om van dit voordeel gebruik te maken 1. Surf naar vayamundo.be/galaofhappiness 2. Geef de code OKRA17 in 3. Vul het formulier in 4. Je ontvangt verdere onderrichtingen over het Gala of Happiness

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

✁

SPECIALE AANBIEDING!

atelier goldner schnitt

LAAG GEPRIJSD! SCHITTERENDE PULLOVER

Deze pullover is over de gehele voorkant bestikt met steentjes. De garenmix met huidvriendelijke viscose is in model gebreid. Met ribboordjes langs de V-hals, de 3/4-mouwen en de zoom. Kan in de machine gewassen worden!

www.ateliergs.be

poederroze

72% viscose, 28% polyamide. Wasbaar

chic bestikt met steentjes

MODE ALSOF OP MAAT GEMAAKT Zo kiest u de juiste maat

Normale maat u bent 1,65 m. of langer

Korte maat u bent kleiner dan 1,65 m.

zacht glanzende garenmix

ijsblauw

wolwit

SPECIALE AANBIEDING

€ 39.

90 JA, IK PROFITEER GRAAG VAN DEZE SPECIALE AANBIEDING voor € 39.90 in plaats van € 69.90

+GRATIS verzending

1. Ik vul hieronder mijn gegevens in HOOFDLETTERS in Mw.

Dhr.

Achternaam

Voornaam

Geboortedatum

Straat en huis-/busnr. Postcode

Woonplaats

Tel.

CATALOGUS

poederroze bestelnr. 4433-002 ijsblauw bestelnr. 4435-102 wolwit bestelnr. 4438-702

3. Bij deze bestelling:

MAAT

GRATIS

*Ja, houdt u mij per e-mail op de hoogte van de laatste informatie en actuele aanbiedingen

2. Ik bestel de pullover graag in kleur, maat en lengte: KLEUR

E-mail*

54*

56*

*hiervan is geen korte maat leverbaar

LENGTE

in plaats van € 69.90

Normale maat

(lengte 67 cm, u bent 1,65 m of langer)

Korte maat

(lengte 63 cm, u bent kleiner dan 1,65 m)

GRATIS VERZENDING!

Ik bestel op rekening In uw pakket vindt u uw leveringsnota, gelieve deze rekening te betalen binnen 14 dagen.

070 - 22 28 28*

of vul de bon in en stuur hem op

Handtekening

Stuur de bestelling op naar:

AtelierGS, Z.5 Mollem 390, B-1730 Asse Ik bestel volgens de algemene leverings- en betalingsvoorwaarden zoals vermeld op www.ateliergs.be. Uw adresgegevens worden, behoudens bezwaren van uw kant, in een verwerking opgenomen, zodat wij u op de hoogte kunnen houden van toekomstige aanbiedingen van Atelier Goldner Schnitt, houder van het bestand. U heeft het recht om deze gegevens in te kijken en ze aan te passen. Wet verwerking persoonsgegevens 8/12/1992. Als u niet gecontacteerd wenst te worden voor onze commerciële acties, kunt u dit schriftelijk aan ons meedelen. *(variabele kosten volgens operator - max. 0.30€/min) 36098035 HW16

CODE BESTELLING 1270

Aanbieding geldig tot 31-12-2016 en zolang de voorraad strekt.

Datum

Bestel via:

A N TE

OKRA-MAGAZINE | NOVEMBER 2016

Nergens zo goed als thuis thyssenkrupp Encasa pakt uit met een nieuwe kleur en een nieuw logo!

Ontvang uw gratis informatiepakket

Makkelijk en veilig de trap op Met een traplift van thyssenkrupp Encasa

· Duitse degelijkheid en 60 jaar ervaring van de marktleider · Een traplift op maat van uw trap, geleverd rechtstreeks van de fabriek · Unieke draaitechniek, met installatie aan muur- of leuningzijde · Adviseurs en installateurs uit uw buurt, met een Service 24/24 en 7/7 Vraag een vrijblijvende offerte en een ‘testrit’ bij een klant in uw buurt.

Bel gratis