Spokojny umysł W haśle Keep Calm and Carry On (Zachowaj spokój i rób swoje) zawarty jest przepis na sukces, który opiera się na równowadze uzyskanej z połączenia zaangażowanego dystansu i zdroworozsądkowej aktywności. Hasło to ma brytyjski rodowód i pochodzi z okresu drugiej wojny światowej. Z czasem dostrzeżono jego potencjał, ponieważ doskonale wpisuje się ono w angielski mit kulturowy o świadomym zachowaniu spokoju i robieniu tego, co do nas należy. W negocjacjach spokojny umysł jest niezwykle istotną umiejętnością.
Definiowanie słowa spokój Haczyk kryje się w dwóch pierwszych słowach – Keep Calm. Określenie „zachowaj spokój” zakłada, że mamy do niego dostęp. W różnych kulturach istnieje przekonanie, że spokój jest naturalnym stanem umysłu i najlepiej czujemy się, gdy jesteśmy spokojni. Spytałem pewnego mnicha, czy wierzy w światowy pokój? Odpowiedź brzmiała: „Absolutnie tak. Pokój na ziemi nastąpi wówczas, gdy ludzie będą mieli spokój w głowie”. Co więc oznacza spokój i jak go zachować? Spokój określany jest najczęściej jako rodzaj wyciszenia,
21
zamknięcia, odporności na zewnętrzne bodźce. Ale można też patrzeć na ten stan inaczej. Spokojna tafla wody pozwala na precyzyjne odbicie światła księżyca. Spokojny umysł pozwala na klarowne widzenie świata. Czy spokój można utrzymać bez większego wysiłku? Moim zdaniem spokój, wbrew pozorom, jest stanem dynamicznym, wymaga ciągłej aktywności. Linoskoczek, aby zachować równowagę, musi być w nieustannym ruchu, ponieważ gdy tylko się zatrzyma, spadnie. Zachować spokój, to zachować możliwość ciągłego regulowania wychyleń w różne strony, co niesłusznie kojarzy się z kontrolą emocji. Kontrola emocji jest iluzją, ponieważ nie mamy wpływu na coś, co jest odrobinę szybsze od naszego myślenia. Możemy natomiast kontrolować sposób wyrażania emocji. Błędem jest więc traktowanie spokojnego umysłu jako stanu wycofania się, braku zaangażowania, swego rodzaju lenistwa intelektualnego. Nam nie chodzi przecież o „martwy umysł”, ale o taki umysł, który jest bardzo aktywny, a jednocześnie spokojny. Stan spokojnego umysłu jest dla nas czymś naturalnym, ale z powodu różnych uwarunkowań zastępujemy go stanami, które są dla nas nienaturalne. To zjawisko staram się uogólnić, odnosząc
22
zachowań osób, które nas otaczają: rodziców, rodzeństwa, znajomych... Wyciągamy wnioski i szukamy uogólnienia nie zawsze trafnie postrzeganych „prawd”. To porządkuje społeczność – schematy i zasady pozwalają nam przetrwać i uniknąć niepotrzebnego wysiłku wymyślania wszystkiego na nowo przy każdej czynności. Niestety, to usystematyzowane życie społeczne przekładamy na grunt negocjacji i spraw indywidualnych, a to bardzo często okazuje się błędem. Należy szukać potwierdzenia słuszności swoich działań w efektach swoich działań.
26