Απο τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας by OLGA

http://24dimathin.weebly.com/pirh o972gammarhoalphamumualphapiepsilonrhoiotabetaalphalambdala mbdaomicronnutauiotakappa942sig mafalphagammaomegagamma942sigm af.html

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

«ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ»

Υπεύθυνες προγράμματος: Πορπόρη Όλγα Τριάντη Ευδοκία Ιανουάριος 2014 – Ιούνιος 2014-05-11 3

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ…………………………………………………………………………………………………………. 8 ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ…………………………………………………………………………………… 13 ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ……………………………………………………………………………………………………………………………. 17 Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ…………………………………………………………………………………………. 17 ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ: ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ……………………………………….. 18 ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΑΥΡΙΑ (ΓΙΟΡΤΕΣ)…………………………………………………………………… 24 ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ…………………………………………………………………………………………………………………………. 25 Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ……………………………………………………………………………………………….. 25 ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ………………………………………………………………………………………………………………………. 27

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ………………………………………………………………………………………………. 30

ΕΝΟΤΗΤΑ 3 ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ…………………………………………………………………………………… 96 ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΒΟΤΑΝΩΝ……………………………………………………………………………………………………….. 98 ΕΝΟΤΗΤΑ 4 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΦΑΓΗΤΑ – ΓΛΥΚΑ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ……………………………………………….100 5

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΓΙΑ ΑΡΩΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ…………………………………………………………… 121 AΡΩΜΑΤΙΚΟ ΞΙΔΙ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ…………………………………………………………………………………………..124

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ – ΠΟΙΗΜΑΤΑ…………………………………………………………………………. 127 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ Κ΄ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ……………………………………………………………………… 143 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ……………………………………………………………………………………………………………… 149

ΕΝΟΤΗΤΑ 6 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ…………………………………………………..154 ΣΤΕΦΑΝΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ……………………………………………………………………………………..154 ΚΑΡΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ…………………………………………………………………………..154 ΣΑΠΟΥΝΙ ……………………………………………………………………………………………………………………………………155 ΑΡΩΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΛΑΔΙ ΚΑΙ ΞΙΔΙ ………………………………………………………………………………..……157 ΠΟΥΓΚΑΚΙΑ ΛΕΒΑΝΤΑΣ……………………………………………………………………………………………..………… 157 ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΕΣ……………………………………………………………………………………………………………………….158 ΑΦΙΣΑ………………………………………………………………………………………………………………………………..………….158 ΧΑΜΟΜΗΛΕΛΑΙΟ, ΒΑΛΣΑΜΕΛΑΙΟ, ΛΑΔΙ ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑΣ…………………………..……………159 ΚΕΡΑΛΟΙΦΗ………………………………………………………………………………………………………………………………….159 ΒΟΤΑΝΟΛΟΓΙΟ………………………………………………………………………………………………………………………….160 ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ APIVITA……………………………………………………………………………………………..…….161 Ο ΚΗΠΟΣ ΜΑΣ……………………………………………………………………………………………….………………..………..162 ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ………………………………………………………………………………………………….….167 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ………………………………………………………………………………………………………………………….168

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

 Η Ιστορία των Βοτάνων και η Θεραπευτική τους Χρήση στην Ελλάδα

 Τα φάρμακα στην αρχαιότητα  Ασκληπιός  Η Γέννηση του Ασκληπιού  Ασκληπιεία: Τα Κέντρα Υγείας της αρχαιότητας  ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΑΥΡΙΑ  Ιπποκράτης  Ο Όρκος του Ιπποκράτη  Αποφθέγματα

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Η Ιστορία των Βοτάνων και η Θεραπευτική τους Χρήση στην Ελλάδα Γενικά, εκτιμάται πως τα ανθοφόρα φυτά εμφανίστηκαν για πρώτη φορά πριν από 135 εκατομμύρια χρόνια, κατά την Κρητιδική περίοδο. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μέσα στο οικοσύστημα που υπήρχαν και με την επίδραση των εντόμων, διαφοροποιήθηκαν μέχρι να εκδηλωθούν, τελικά, οι βασικές οικογένειες των ανθοφόρων φυτών που γνωρίζουμε σήμερα. Στις αρχές της Νεολιθικής εποχής το 5.700 π.Χ. περίπου, στην περιοχή της La Marmotta - Β.Δ. της Ρώμης, στη λίμνη Bracciano ανακαλύφθηκε πως καλλιεργούσαν μια ευρεία ποικιλία ειδών, όπως στάρι, λαχανικά, λινάρι, ενώ άλλα τα συνέλεγαν στα δάση, όπως δαμάσκηνα, σμέουρα, φράουλες και βελανίδια. Στην Ελλάδα, στα Ομηρικά έπη αναφέρονται αρκετά φυτά, με ατελείς περιγραφές, ίσως διότι, ο Όμηρος ήταν τυφλός. Τα «ανδροφόνα ή θυμοφθόρα φάρμακα» ήταν δηλητηριώδη βότανα με τα οποία επάλειφαν τα βέλη ή δηλητηρίαζαν την τροφή. Τα «ήπια ή οδυνήφατα φάρμακα» ήταν τα παυσίπονα. Τα «λυγρά ή κακά φάρμακα» ήταν αυτά, που προκαλούσαν αμνησία. Αν ανατρέξουμε στους ένδοξους ήρωες της μυθολογία μας θα δούμε πως όταν τραυματίσθηκε ο Μενέλαος στον Τρωικό πόλεμο, τότε ο ιατρός Μαχάων, τραβώντας το βέλος τοποθέτησε στην πληγή «ήπια φάρμακα»-φάρμακα μαλακτικά. Παρόμοια στην Ιλιάδα, όταν τραυματίζεται ο Ευρύπυλος, ο φίλος του Πάτροκλος πασπάλισε την πληγή με πραϋντικά φάρμακα τρίβοντάς την με ρίζα πικρή που σταματούσε τους πόνους. Ένας από του παλιούς θεούς-ιατρούς, όπως μας διηγείται ο Όμηρος, ήταν ο Παιήων, ο οποίος γιάτρεψε στον Όλυμπο τον θεό Άρη με βότανα παυσίπονα, κι έτσι έδωσαν οι αρχαίοι το όνομα «παιωνία» στο θεραπευτικό φυτό, το οποίο έχει και αιμοστατικές ιδιότητες. Στην Οδύσσεια αναφέρεται η δράση της Κίρκης που χρησιμοποιούσε υγρά φάρμακα φτιάχνοντας τα μαγικά της βότανα, κατασκεύαζε ένα χυλώδες ρόφημα «τον

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

κυκεώνα» μαζί με μέλι, προκαλώντας αμνησία και παραλήρημα. Κάτι αντίστοιχο προσέφερε στους συντρόφους του Οδυσσέα μεταμορφώνοντάς τους. Η Μήδεια, αναφέρεται και ως βάρβαρη μάγισσα φαρμακίδα. Σύμφωνα με μία εκδοχή του μύθου, όταν η Μήδεια ταξίδευε στις πεδιάδες της θεσσαλικής γης το σακούλι με τα βότανά της έσπασε, σκορπίζοντας τους μαγικούς και θεραπευτικούς σπόρους στη Θεσσαλία. Ο μύθος του Ιάσονα και της Μήδειας, θεωρούμενος από την οπτική γωνία της ανθρωπολογίας της μαγείας, υπονοεί την ανατολική βοτανική παράδοση που έφθασε ως εδώ από την Ανατολή. Στο τέλος της προ-ιπποκρατικής περιόδου, η θεραπευτική έπαυσε να ασκείται μόνο από τους ιερείς, καθώς άρχισαν και οι φιλόσοφοι να ασχολούνται μαζί της δημιουργώντας τους φιλόσοφους-ιατρούς. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, υπήρχαν ιατρικές Σχολές και πριν από την ιπποκρατική περίοδο (Κυρήνης, Ρόδου, Κρότωνα, Κνίδου κ.α.), όπου οι Ασκληπιάδες δίδασκαν μυστικά στους απογόνους τους την ιατρική, αλλά σταδιακά τη μάθαιναν και ξένοι. Η θεραπευτική διδασκόταν, επίσης, από τους περιοδευτές, που ήταν πλανόδιοι θεραπευτές και από τους ιατροσοφιστές. Ακόμη, υπήρχαν οι στρατιωτικοί ιατροί, οι αλειπτές ή μειγματοπώλες, που εμπορεύονταν φάρμακα, δηλητήρια, καλλυντικά κλπ., οι φαρμακείς ή φαρμακίδες, γυναίκες, που ασχολούνταν με τη συλλογή βοτάνων, οι μυροπώλες, που πωλούσαν μύρα, αλοιφές, θυμιάματα κ.λπ. Αναφορές φυτών έχουμε και στα Ορφικά έπη (6ος π.Χ. αιώνας) όπου αναφέρονται ο κέδρος, το ψύλλιον, ο κνίκος, η αγχούσα, ο μανδραγόρας, η ανεμώνη κ.α. Δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και στο θανατηφόρο βοτάνι, που έγινε γνωστό στην Ιστορία από τον τρόπο θανάτου του Σωκράτη, το κώνειο. Είναι φυτό που μοιάζει με το πετροσέλινο και λέγεται και βρωμόχορτο ή μαγκούτα, ενώ το βρίσκουμε διάσπαρτο σε όλη την Αττική. Τα σπέρματά του είναι πολύ δηλητηριώδη αλλά μέχρι και σήμερα χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική. Ο Ιπποκράτης (460 π. Χ. – 377 ή 356 π. Χ.) έζησε την περίοδο, που μεσουράνησε ο ελληνικός πολιτισμός και χάρις στο έργο του η θεραπευτική απέκτησε 9

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

δική της υπόσταση ως ανεξάρτητη επιστήμη. Η παρατηρητικότητά του και η κρίση του τον ανέδειξαν στον σπουδαιότερο ιατρό της αρχαιότητας.

Με

τον

όρο

Ιπποκρατική

Ιατρική δηλώνεται όχι μόνο η ιατρική του Ιπποκράτη, αλλά και των μαθητών και των οπαδών του, που εργάστηκαν εμπνευσμένοι από το παράδειγμα και την διδασκαλία του. Απομάκρυνε την θεραπευτική από την μαγεία και την δεισιδαιμονία και την στήριξε στην άμεση παρατήρηση και το πείραμα. Ο Ιπποκράτης, συστηματοποίησε και δημιούργησε

την

πρώτη

ιστορικά

καταγεγραμμένη ταξινόμηση και ομαδοποίηση των φυτών και των χρήσεων τους στη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Αναφέρθηκε σε 236 διαφορετικές φαρμακευτικές ουσίες από βότανα και ανέπτυξε τη θεωρία των ιδιοσυγκρασιών, κάτι που είχε υπαινιχτεί και ο Όμηρος. Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη «Αν οι άνθρωποι ζούσαν σωστά και τρέφονταν

σωστά, τότε δεν θα υπήρχε η ιατρική, επειδή απλώς, δεν θα υπήρχαν αρρώστιες.» Αυτός ο φωτισμένος γιατρός του αρχαίου κόσμου, που μας άφησε έξι πρωτοποριακές πραγματείες για τη διατροφή, προσδιόρισε ένα σημαντικό ρόλο των αρωματικών φυτών και των βοτάνων, ορίζοντας ότι η τροφή πρέπει να εμπλουτίζεται από αρώματα για να χορταίνει κανείς με πιο λίγο φαγητό. Ο Ιπποκράτης ταξινόμησε σε κατηγορίες όλες τις τροφές και τα βότανα ανάλογα με τη θεμελιώδη τους ιδιότητα - θερμό ή ψυχρό, ξηρό ή υγρό – και θεωρούσε ότι η καλή υγεία διατηρείται όταν οι ιδιότητες αυτές είναι σε ισορροπία, καθώς και με την φυσική άσκηση και τον άφθονο καθαρό αέρα. Οι γιατροί της αρχαιότητας ήταν ευθυγραμμισμένοι στην Ιπποκράτεια λογική που ήθελε την τροφή να είναι μαζί και φάρμακο, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στην υγεία του ανθρώπου. Οι διδαχές του πατέρα της ιατρικής όχι μόνο διατηρούνται για Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

αιώνες, αλλά δίνουν και την ευκαιρία στους μεταγενέστερους ιατρούς να συνεχίσουν την έρευνα. Οι

κλασσικοί

Έλληνες

και

γιατροί

της

αρχαιότητας

έγραψαν

διάφορα

συγγράμματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τον τρόπο χρήσης των φυτών βασισμένοι στις λαϊκές παραδόσεις της εποχής τους. Ο Διοκλής ο Καρύστιος (330 π.Χ.) έγραψε το Ριζοτομικόν που θεωρείται το αρχαιότερο φαρμακογνωστικό έργο και πηγή όλων των φαρμακολόγων. Αποσπάσματά του διασώθηκαν και θεωρείται πως χρησιμοποιήθηκαν για τα έργα του Θεόφραστου, Διοσκουρίδη και Πλινίου. Οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι (500 π.Χ.) θεώρησαν πως τα φυτά είναι όντα οργανικά και ζώντα. Ενώ ο Δημόκριτος (460-370 π.Χ.) έγραψε ένα έργο για τη Γεωπονία και παράλληλα ασχολήθηκε με πολλές άλλες υψηλές τέχνες. Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) είχε πλούσιο βοτανικό υλικό της Ελλάδας και της Ασίας οφειλόμενο στον Μέγα Αλέξανδρο, μέσω των εκστρατειών του. Έχοντας τον τίτλο του Βοτανολόγου έγραψε το Περί Φυτών του οποίου μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν, ενώ ίδρυσε Βοτανικό Κήπο όπου δίδονταν μαθήματα Βοτανικής . Οι ελληνικές ιατρικές θεωρίες έφτασαν στη Ρώμη γύρω στο 100 π.Χ. και με τον καιρό έγιναν πιο μηχανιστικές, παρουσιάζοντας το σώμα σαν μηχανή που πρέπει να επιδιορθωθεί, σε πλήρη αντίθεση με ό,τι πίστευε ο Ιπποκράτης. Η ιατρική έγινε μια προσοδοφόρος επιχείρηση με πολύπλοκα, ακριβά γιατρικά από βότανα. Αντίθετος με την πρακτική αυτή ήταν ο Κλαύδιος Γαληνός (131 – 199μ.Χ.) που γεννήθηκε στην Πέργαμο της Μικρά Ασίας και ήταν γιατρός της αυλής του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου. Ο Γαληνός ξαναδούλεψε πολλές από τις παλιές ιδέες του Ιπποκράτη και διατύπωσε τις θεωρίες των διαθέσεων. Τα βιβλία του έγιναν γρήγορα τα πρότυπα ιατρικά εγχειρίδια όχι μόνο στη Ρώμη, αλλά και για τους

μεταγενέστερους.

Άραβες

και

μεσαιωνικούς

γιατρούς και οι θεωρίες του επιζούν ακόμα και σήμερα. 11

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ο Γαληνός μας άφησε επίσης μία τεράστια κληρονομιά, τα Γαληνικά του σκευάσματα που μπορούν και σήμερα να ανταγωνιστούν επάξια περίπλοκα θεραπευτικά σκευάσματα εξωτερικής χρήσης και καλλυντικά. Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης έγραψε το κλασικό του κείμενο De Materia Medica γύρω στο 60μ.Χ. και το βιβλίο αυτό παρέμεινε πρότυπο εγχειρίδιο για 1.500 χρόνια. Λέγεται ότι ο Διοσκουρίδης ήταν είτε ο γιατρός του Καίσαρα και της Κλεοπάτρας είτε, πιο πεζά, στρατιωτικός γιατρός κατά τη βασιλεία του Αυτοκράτορα Νέρωνα. Πολλές από τις δράσεις των βοτάνων που περιγράφει ο Διοσκουρίδης μας είναι οικείες σήμερα: ο μαϊντανός ως διουρητικό, το μάραθο ως γαλακταγωγό, το μαρρούβιο αναμιγμένο με μέλι ως αποχρεμπτικό. Μετά την πτώση της Ρώμης τον 5ο αιώνα το κέντρο της κλασικής γνώσης μεταφέρθηκε

στην

Ανατολή

και

κέντρο

μελέτης

της

Ιατρικής

έγιναν

Κωνσταντινούπολη και η Περσία. Κατά τον Μεσαίωνα οι γνώσεις αυτές διαδόθηκαν μέσω των μοναστηριών που ήταν κέντρα βοτανοθεραπείας. Είχαν ιδρύσει νοσοκομεία με ειδικούς κήπους για την καλλιέργεια φυτών, από τα οποία οι μοναχοί έφτιαχναν τα φαρμακευτικά ποτά, τα έλαια και τις αλοιφές που χρειάζονταν για τη θεραπεία των ασθενειών. Και την εποχή της Τουρκοκρατίας στη χώρα μας, η χρήση των βοτάνων ήταν, επίσης, πολύ διαδεδομένη. Τα φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνταν σύμφωνα με διάφορες οικογενειακές παραδόσεις ή με τις οδηγίες των πρακτικών γιατρών, κάτι που έχει παραμείνει ακόμη μέσα στις ικανότητες του λαού. Η βοτανοθεραπεία «γεννήθηκε» μαζί με τον άνθρωπο. Αυτή η αρχέγονη γνώση που αποκτήθηκε στην πορεία του χρόνου με κόπο και ριψοκίνδυνες εμπειρικές δοκιμές, διατηρήθηκε σε κάποιες περιοχές της Γης και σχεδόν χάθηκε σε κάποιες άλλες. Σήμερα, στο δυτικό κόσμο η βοτανοθεραπεία ανακτά το χαμένο έδαφος και θεωρείται πλέον μία από τις αξιόπιστες συμπληρωματικές μεθόδους θεραπείας. Η εφαρμογή της έχει εξαπλωθεί και στα φυτικά καλλυντικά, ενώ είναι ευρέως διαδεδομένη η θεραπευτική της ιδιότητα με τη μορφή εισπνοών, με λουτρά, κομπρέσες, εντριβές,

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

μασάζ, αφεψήματα, εγχύματα, καταπλάσματα, βάμματα και σε εκχυλίσματα, καλύπτοντας έναν μεγάλο αριθμό θεραπειών.

Τα φάρμακα στην αρχαιότητα

Τα ιπποκρατικά φάρμακα παρουσιάζουν ασάφεια, διότι μόνο το όνομά τους αναφέρεται, ουσιαστικά η Φαρμακογνωσία αρχίζει με τον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη. Ο Θεόφραστος (372-287 π. Χ.) γεννήθηκε στην Ερεσσό της Λέσβου. Υπήρξε μαθητής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, τον οποίο και διαδέχθηκε στην Περιπατητική Σχολή. Φαρμακογνωστικά έργα του είναι : "Περί φυτών Ιστορία": 9 βιβλία, όπου αναφέρονται ονομαστικά τα φυτά, η γένεσή τους, η ανάπτυξη, ο πολ/σμός, η μορφολογία, η γεωγραφική προέλευσή τους και τέλος η ιαματική τους δύναμη. Το ένατο βιβλίο είναι κυρίως φαρμακολογικό. "Περί φυτών αιτίαι": 6 βιβλία. Είναι συνέχεια του προηγούμενου και ερμηνεύει βάσει των αριστοτελικών δογμάτων την γένεση, τον πολ/σμό και τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών. Περιγράφεται η χλωρίδα πολλών περιοχών της Ελλάδας (Όλυμπος, Μακεδονία, Στρυμώνας, Ροδόππη, Κωπαΐδα, Αρκαδία) και της Κυρηναϊκής (αναφορές στα Palmaceae της Λιβύης). Δεν γνωρίζουμε αν όλες οι βοτανικές περιγραφές είναι δικές του ή και των βοηθών του, αλλά λόγω της αξιοθαύμαστης ακρίβειας συμπεραίνεται ότι οι περισσότερες στηρίζονται στις προσωπικές του παρατηρήσεις.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Κατά την ελληνιστική περίοδο, το κέντρο του πολιτισμού από την Αθήνα μεταφέρεται στην Αλεξάνδρεια, όπου ιδρύθηκε το ονομαζόμενο "Μουσείο", που ήταν το πρώτο Πανεπιστήμιο, με κυριότερη Σχολή την Ιατρική. Χωρίς ακόμη να διαχωριστεί η Φαρμακευτική από την Ιατρική, εντούτοις γινόταν διάκριση σε τρεις κλάδους: Χειρουργική, Διαιτητική (που ασχολείτο με την παθολογία) και Φαρμακευτική. Κατά την ιπποκρατική και ελληνιστική περίοδο υπήρξαν πολλοί ριζοτόμοι. Ο ακριβής χαρακτηρισμός τους είναι δυσχερής. Ασχολούντο με την εξόρυξη των ριζών, την συλλογή των βοτάνων και την καλλιέργεια των φαρμακευτικών φυτών. Πολλοί ήταν συγχρόνως ιατροί και συγγραφείς βοτανολογίων, που ονομάζονται "Ριζοτομικά" ή "Ριζοτομούμενα". Κυρίως χρησιμοποιούσαν θεραπευτικά τις ρίζες. Ορισμένοι ριζοτόμοι κατά την συλλογή των φυτών επιδίδοντο και σε δεισιδαιμονίες για να προσδώσουν στο έργο τους μεγαλύτερη σημασία. Σχετικά με την συμβολή τους στην επιστήμη διχογνώμησαν τόσον οι σύγχρονοι τους ιατροί (Ιπποκράτης, Γαληνός κ.ά.), όσο και μεταγενέστεροι. Άλλοι τους θεώρησαν πρόδρομους των φαρμακοποιών και άλλοι διαφώνησαν. Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης (1ος μ. Χ.) υπήρξε ο διασημότερος φαρμακο-γνώστηςφαρμακολόγος της αρχαιότητος. Γεννήθηκε στην Ανάζαρβα της Κιλικίας. Για την ζωή του λίγα είναι γνωστά. Υποστηρίζεται ότι δεν ακολούθησε κάποια συγκεκριμένη Σχολή και ότι ήταν στρατιωτικός ιατρός, γι’ αυτό και έκανε πολλά ταξίδια. Το έργο του "Περί ιατρικής ύλης" ήταν προϊόν προσωπικών παρατηρήσεων, απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες,. Μέχρι και τον 16ο αιώνα σ’ αυτό ανέτρεχαν οι ασχολούμενοι με την Φαρμακευτική. Μεταφράσθηκε σε πολλές γλώσσες κατά τις διάφορες εποχές. Ήταν το πρώτο βιβλίο, που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή. Στον πρόλογο του έργου του αναφέρει τους λόγους, που τον ώθησαν να γράψει το έργο αυτό. Έκρινε ανεπαρκείς, ατελείς και αντιφάσκουσες τις επιστημονικές παρατηρήσεις των προγενέστερων ιατρών. Κατέταξε τα φυτά σε ομάδες με βάση τα βοτανικά τους γνωρίσματα. Έγραψε τα συνώνυμα των φυτών αλφαβητικά κατά λαούς (πχ. Αθηναίοι, Αιγύπτιοι, Βάρβαροι, Βοιωτοί κλπ.) και κατά πρόσωπα (Ανδρέας, Κρατεύας κλπ). Το έργο διαιρείται σε 5 βιβλία: Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

1ο βιβλίο: αλοιφές, αρώματα, μύρα, βάλσαμα, ρητίνες, έλαια. 2ο βιβλίο: ζώα και ζωικής προέλευσης φάρμακα 3ο βιβλίο: φυτικής προέλευσης φάρμακα 4ο βιβλίο: συνέχεια του τρίτου 5ο βιβλίο: οίνοι, ορυκτά και ανόργανα φάρμακα Συνολικά περιγράφει 600 φυτικά φάρμακα.

Οι φαρμακοτεχνικές μορφές, που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι ακόλουθες:

Αλοιφές: στον Όμηρο αλοιφή ήταν το χοιρινό λίπος. Μύρα: αρωματικά λάδια Κηρωτές ή κηρωτά ή κηρώματα: είδος εμπλάστρου. Έμπλαστρα, επιθέματα: είδος αλοιφών. Τα έμπλαστρα με την σημερινή μορφή χρησιμοποιήθηκαν μετά τον 1ο μΧ. αιώνα. Μαλάγματα: καταπλάσματα με φυτικές σκόνες. Αποζέματα: φυτικά κατεργάσματα με έγχυση ή αφέψηση. Βάλανοι: είδος υποθετού. Γαργαρίσματα. Διαπάσματα: μυρωδάτες σκόνες για το πρόσωπο και το σώμα. Αρσικάκοσμα: αποσμητικά. Εκλεικτά: περιείχαν τα κύρια φάρμακα. Περιείχαν μέλι, οπότε ήταν γλυκά και παχύρρευστα. Επιχρίσματα: για το πρόσωπο. Θυμιάματα: γίνονταν με καύση αρωματικών ουσιών σε αναμμένα κάρβουνα. Ο ασθενής καθόταν σε διάτρητο κάθισμα και υφίστατο την αναθυμίαση. Καταπότια. 15

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Κολλύρια. Παραπαστά: σκόνες ανακατεμένες με υγρό Πεσσοί: τεμάχιο υφάσματος ξαντό μάλλινο ή λινό ποτισμένο με το φάρμακο, το οποίο τοποθετείται στις πληγές ή στις κοιλότητες του σώματος. Φθοΐσκοι ή τροχίσκοι. Τα σιρόπια δεν ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι αντ’ αυτών χρησιμοποιούσαν τα οξυμέλιτα. Εισήχθηκαν στη θεραπευτική από του Άραβες.

Στην αρχαιότητα για τον καθορισμό των δόσεων αρχικά λαμβανόταν ως αφετηρία το ανθρώπινο σώμα. Ο Ιπποκράτης και οι μετά από αυτόν για μονάδες όγκου χρησιμοποίησαν τους όρους: χειροπληθής, χειροπληθιαίος (ό,τι γεμίζει το χέρι), δραγμίς, όσον λαμβάνεται από τρία δάκτυλα, «όσον αστράγαλον» (όσον το μέγεθος ζωικού αστραγάλου), «μαγίς» (ψίχουλο). Επίσης, γινόταν συγκρίσεις με κόκκους κέγχρου, φασιόλου «όσον κυάμου» και υπήρχαν και κάποιες αόριστες εκφράσεις, όπως «ολίγον», «πολύ» κλπ. Τα μέτρα και σταθμά ήταν διαφορετικά στις διάφορες πόλεις της Ελλάδος. Δοχείον μάζας χρησιμοποιούσαν το λιτραίον κέρας, το οποίο ήταν ένα μεγάλο κέρατο που το είχαν τρίψει ώστε να γίνει διαφανές και ήταν χωρισμένο με χαραγές. Συμπερασματικά μπορεί να διατυπωθεί η άποψη ότι οι αρχαίοι Έλληνες με βάση το πείραμα και την παρατήρηση, με κριτικό πνεύμα και επιστημονική θεώρηση επέλεξαν από το φυσικό περιβάλλον εκείνες τις δρόγες, που η χρήση τους υπήρξε διαχρονική, η δε μελέτη τους με τα σύγχρονα επιστημονικά μέσα τεκμηριώνει την ορθή επιλογή τους.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ασκληπιός Ο Ασκληπιός ήταν ο Θεός της Ιατρικής που λατρεύονταν σε όλο τον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα. Παρόλο που δεν θεωρείται σημαντικός θεός της ελληνικής μυθολογίας, ωστόσο είναι κεντρική φυσιογνωμία του αρχετύπου των ηρώων-θεραπευτών. Ο Ασκληπιός είναι η ιδεατή αντίληψη της ιαματικής δύναμης της φύσης όπως και σήμερα γίνεται αντιληπτή από τους ανθρώπους, που επιδρά κατά τις "ήπιες" εποχές στα υψώματα και στον καθαρό αέρα κάτω από την απαλή λάμψη και θερμότητα του Ηλίου, στα σημεία που αναβλύζουν δροσερές πηγές, ενώ πανύψηλα δένδρα γύρω καθαρίζουν την ατμόσφαιρα. Τέτοιο ακριβώς ήταν και το περιβάλλον των τόπων της λατρείας του και αυτή την αντίληψη ενίσχυσαν οι διάφοροι θρύλοι της γέννησής του και της καταγωγής του. Πατέρας του ο Απόλλωνας και η μητέρα του ήταν η Κορωνίς ή η Αρσινόη. Όποια και αν ήταν, όμως, δεν έζησε αρκετά για να γεννήσει τον θεραπευτή-θεό.

Η Γέννηση του Ασκληπιού Ο Απόλλωνας ήταν ζηλότυπος θεός και δυσαρεστήθηκε ιδιαίτερα όταν ένας κόρακας του αποκάλυψε ότι η ερωμένη του επρόκειτο να παντρευτεί ένα θνητό. Γι’ αυτό και τιμώρησε για τα κακά μαντάτα τον κόρακα, αλλάζοντας το λευκό του φτέρωμα στο γνωστό μας μαύρο. Κατόπιν τιμώρησε την ερωμένη του καίγοντάς τη, αν και σε άλλη εκδοχή του μύθου ήταν η Άρτεμις που εξέθεσε την «άπιστη» Κορωνίδα (ή Αρσινόη). Πριν να αποτεφρωθεί εντελώς η Κορωνίς, ο Απόλλωνας διέσωσε το έμβρυο που έφερε στη μήτρα της από τις φλόγες. Ο νεογέννητος Ασκληπιός χρειαζόταν κάποιον για να τον μεγαλώσει. Έτσι ο Απόλλωνας σκέφθηκε το σοφό κένταυρο Χείρωνα, μια άλλη ενδιαφέρουσα θεραπευτική μορφή της ελληνικής μυθολογίας, πιθανώς προ-ολύμπια, αφού τον συναντάμε να διατρέχει τις πεδιάδες της Κρήτης, όταν γεννήθηκε ο Δίας. Ο Χείρων, λοιπόν, ο εκπαιδευτής τόσων ηρώων όπως ο Αχιλλέας, ο Ακταίων, ο Ιάσων, ο Πάτροκλος, ο Πηλέας κ.α. ανέλαβε την εκπαίδευση του Ασκληπιού. Θα παρατηρήσουμε εδώ ότι ο Χείρων είναι σύμβολο μιας προαιώνιας σοφίας, αυτής που υπάρχει πριν από το σχηματισμό των θεών. Η σοφία του κένταυρου είναι σε σημαντικό βαθμό παρούσα στη διάπλαση των ηρώων της ελληνικής μυθολογίας. Είναι ένα από τα ζητούμενα στο ταξίδι της ηρωικής αναζήτησης και της ολοκλήρωσης του εαυτού. 17

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Συνεπώς, αν και ο Απόλλωνας υπήρξε θεός της θεραπείας, ήταν ο Χείρων που δίδαξε τη θεραπευτική τέχνη στον Ασκληπιό. Στην ανατροφή ανακατεύεται και άλλο ένα αρχέτυπο της σοφίας –ολύμπιο αυτή τη φορά- η θεά Αθηνά, η οποία προσφέρει στον Ασκληπιό το πολύτιμο αίμα της Μέδουσας. Η σύζυγος του Ασκληπιού, Επιόνη, ανακούφιζε τον πόνο, η κόρη του, Υγεία, ήταν η θεά της υγείας, η κόρη του Πανάκεια, αντιπροσώπευε την ίαση και ο γιος του, Τελεσφόρος, την ανάρρωση. Πολύ αργότερα, ο Ασκληπιός γίνεται ήρωας και ημίθεος, ώστε αποκτά αμιγή θεϊκή υπόσταση μόνο τον 5ο π.Χ. αιώνα.

Ασκληπιεία: Τα Κέντρα Υγείας της αρχαιότητας

“Ο Απόλλωνας, ο ιδιαίτερος ιατρός των Θεών εκπροσωπούσε τον Ήλιο, φωτοβόλο και Θερμουργό του Σύμπαντος, στον οποίο είχαν αποδώσει εξαιρετικές ιατρικές ιδιότητες. Στον ήλιο απέδιδαν την σωτηρία της Γης και επομένως εξήρτησαν από τον Ήλιο την προέλευση της Ιατρικής.

Στους πρώτους χρόνους, οι πάσχοντες κατέφευγαν στους ναούς των Θεών επικαλούμενοι την βοήθειά τους για την απαλλαγή τους από τα δεινά για τα οποία θεωρούσαν τους ίδιους τους Θεούς υπεύθυνους. Στους ναούς αυτούς, όμως, ουσιαστικά δεν γινόταν θεραπείες. Απλά γινόταν επίκληση της θεραπευτικής βοήθειας των Θεών. Κι επειδή κάθε Θεός ή Θεά του Ολύμπιου Πάνθεου και πέρα απ’ αυτό σχετιζόταν με συγκεκριμένες ασθένειες κι επομένως με τις αντίστοιχες θεραπείες -σύμφωνα με την πίστη ότι ο Θεός στέλνει τα κακά κι ο Θεός τα παίρνει- φρόντιζαν

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

με θυσίες, σπονδές κλπ. ώστε οι Θεοί να διάκεινται ευμενώς προς τους ίδιους και να τους προστατεύουν. Αργότερα, οι αρχαίοι Έλληνες δεν αρκέστηκαν στην εξ ύψους βοήθεια αλλά μετέφεραν τις ιατρικές θεότητες από τον Όλυμπο στη Γη για καλύτερα αποτελέσματα. Έτσι, εμφανίσθηκε ο Ασκληπιός, ο οποίος έλαβε θεία υπόσταση ευθύς εξ αρχής. Σύμφωνα, λοιπόν, με την μυθολογία και κατά τον Πίνδαρο, ο Απόλλωνας, Θεός του Ήλιου και η Κορωνίδα από την Λακέρεια της Θεσσαλίας αποκτούν τον Ασκληπιό, το οποίο είναι πρόσωπο ιστορικό που κατατάσσεται ανάμεσα στους ημίθεους για το θαυμάσιο έργο προσφοράς στην ανθρωπότητα, και το οποίο ενσαρκώνει την υψηλή ιδέα της ιατρικής κι επομένως τη δύναμη που έδινε πάντα η Φύση στον άνθρωπο για την καταπολέμηση των νόσων. Ο πατέρας του Ασκληπιού, ο Απόλλωνας, τον εμπιστεύτηκε στα χέρια του Χείρωνα Κένταυρου, που τον εκπαίδευσε στις πεδιάδες και τα άλση του Πηλίου της Θεσσαλίας. Απ’ αυτόν πήρε τις πρώτες αρχές της ιαματικής τέχνης κι έμαθε πολύ καλά τα βότανα, πράγματα που με τη σειρά του δίδαξε στους γιους του Μαχάονα και Ποδαλείριο, ήρωες του Ομήρου που διέπρεψαν σαν στρατηγοί -ιατροί στο Ελληνικό στρατόπεδο ηγούμενοι των Θεσσαλικών λεγεώνων. Ο ίδιος ο Ασκληπιός έδρασε πριν τον Όμηρο και πέθανε σύγχρονα με τον Ηρακλή 53 χρόνια πριν την πτώση της Τροίας. Το γεγονός ότι πατέρας του Ασκληπιού είναι ο Θεός του Φωτός, του Ήλιου, τονίζει την αναγνώριση της μεγάλης αξίας του Ηλιακού Φωτός από άποψη υγιεινής ήδη από την αρχαιότητα. Το δε γεγονός ότι η γέννηση του Θεού της ιατρικής έγινε από γυναίκα θνητή και πατέρα Θεό δείχνει ότι η Ιατρική δεν είναι εντελώς θεία, δηλ. αλάνθαστη, αλλά μετέχει της ανθρώπινης αδυναμίας. Προέρχεται εκ φύσεως από τους Θεούς, τελειοποιήθηκε με την τέχνη (Χείρωνας) και στηρίζεται ευλαβικά στη μέση. Είναι αναγκαία η τήρηση και των δύο ιδιοτήτων κι αν γίνει κανείς επιλήσμων της θείας καταγωγής -όπως η μάνα του μόλυνε την θεία υπόσταση πηγαίνοντας με τον Αρκάδα Ίσχιδα- τότε επέρχεται η τιμωρία. Αν η ιατρική ξεχάσει την ανθρώπινη φύση και ατενίσει σε υπέρτερα των δυνάμεων αυτής έργα που ανήκουν στους Θεούς- (ο Χείρων και ο Ασκληπιός ανάσταιναν και νεκρούς) τότε επέρχεται τιμωρία -τον Ασκληπιό τον κατέκαυσαν. Έτσι, η ιατρική είναι μεν θεία τέχνη, ο λειτουργός όμως αυτής είναι άνθρωπος, επομένως αδυνατεί να βαδίσει εναντίον των φυσικών νόμων. Τον κανόνα αυτό τον τηρούσαν οι Ασκληπιάδες, το δε πρώτο ίαμα στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, ένα από τα 320 συνολικά Ασκληπιεία ανά τον Ελλαδικό χώρο, ήταν: “Θεός τύχα αγαθά, ιάματα του Απόλλωνος και του Ασκληπιού”. Ακόμη και οι λαϊκοί γιατροί παραδέχονταν την επιρροή της θρησκείας και την θεωρούσαν μεγάλο σύμμαχο, όπως φαίνεται από την επιγραφή που αφιέρωσε το σωματείο των Γιατρών στο Ασκληπιείο των Αθηνών και όπου επικαλούνταν την αγαθή τύχη, την Υγεία και τον Ασκληπιό.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Στα Ασκληπιεία, όπου γίνονταν θεραπευτικές εργασίες, η ιατρική περίθαλψη ήταν μυστική και κληρονομική, ο δε Λουκιανός αναφέρει ότι οι μετέχοντες στην θεραπευτική διαδικασία έπαιρναν όρκο σιωπής ότι δεν θα φανέρωναν τα ιατρικά ή άλλα μυστικά τους. Βεβαίως, μόνο οι πρεσβύτεροι ήταν μυημένοι στα απόρρητα, οι νεώτεροι δεν είχαν καν το δικαίωμα να ρωτήσουν. Μόνον οι ανώτεροι στην ιεραρχία ασκούσαν την ιατρική, οι άλλοι περιορίζονταν στις θρησκευτικές θεραπείες οι οποίες παρουσίαζαν στενές σχέσεις με τα Ελευσίνια μυστήρια. Οι μυημένοι είχαν μεταξύ τους επικοινωνία, αλληλογραφία και συνεργασία και πολλές φορές ιερείς από το ένα Ασκληπιείο πήγαιναν σε ένα άλλο για να αντιμετωπισθούν συγκεκριμένες δύσκολες θεραπείες. Της όλης διαδικασίας προϊστατο ο Πρωθιερέας ή Μεγάλος Ιερέας και τον βοηθούσαν οι Πυροφόροι, που εκτελούσαν χρέη διακόνου και βοηθών στις ιατρικές εργασίες, οι Ιερομνήμονες και οι θεράποντες νοσοκόμοι που ονομάζονταν Ασκληπιάδες. Ανάμεσά τους υπήρχαν και γυναίκες οι οποίες ανήκαν στην τάξη των Νακόρων ή Ζακόρων. Ο Γαληνός λέει ότι πριν από τον Ασκληπιό, η ιατρική ήταν “απολύτως εμπειρική και μόνο δια φυτών εθεραπεύοντο οι άνθρωποι, ενώ αυτός την ανύψωσε σε θεία επιστήμη”. Στα Ασκληπιεία, που επεκράτησαν μετά τον 5ο π.χ. αιώνα, γιάτρευαν με ό,τι μέσα διέθεταν και με μυστικές συνταγές. Οι ιερείς πίστευαν ότι έπρεπε ο άνθρωπος να επιδιώκει την βοήθεια της φύσης το μεν δια της υγιεινής, το δε δια της τεχνικής θεραπείας. Ο Ασκληπιός είχε μεταβιβάσει σ’ αυτούς την ιατρική αγωγή δια της χρήσεως των διαφόρων φαρμάκων και χειρουργικών μέσων που παρέμεναν μυστικά. Ο Ιπποκράτης άντλησε πολλά πρακτικά διδάγματα της επιστήμης από πηγές κρυμμένες στα Ασκληπιεία και από την μελέτη των εκεί πινάκων και πλακών. “ Στα Ασκληπιεία, εκτός από τον ίδιο τον Ασκληπιό, λατρεύονταν παράλληλα και περιπτωσιακά τόσο οι μυθολογικοί πρόγονοί του, ο Απόλλωνας και η Αρτεμις, όσο και τα μυθολογικά παιδιά του, η Υγεία, η Πανάκεια, ο Τελεσφόρος, η Ιασώ, η Αίγλη, η Ακεσώ, η Αύρα, η Νίκη, ο Ευμαρίων, ο Αλεξίνωρ κ.ά., που παρουσίαζαν τις προσωποποιημένες ιδιότητες της θεραπευτικής του τέχνης. Λατρεύονταν συγχρόνως και τα θεωρούμενα φυσικά παιδιά του, ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος, που, σύμφωνα με τον Ομηρο, ήταν και αυτοί γιατροί που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο ως αρχηγοί των στρατευμάτων της Τρίκκης, της Ιθώμης και της Οιχαλίας, πόλεων της Θεσσαλίας.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

* Οι ήρωες-γιατροί Ο Ασκληπιός και οι δύο υιοί του, αυτοί οι πρώτοι ήρωες-γιατροί, που παρουσιάζονται να συγκεντρώνουν τη βαθιά εκτίμηση και αναγνώριση όχι μόνο του Ομήρου αλλά και όλων των Ελλήνων της εποχής τους, φαίνονται ως ιδρυτές της μεγάλης οικογένειας των Ασκληπιαδών, απογόνων του Ασκληπιού, που από γενεά σε γενεά κληρονομούσαν τα μυστικά της ιατρικής τέχνης και πρόσφεραν τις ιατρικές τους υπηρεσίες στη μυθολογική και ιστορική μας αρχαιότητα στο όνομα του μεγάλου πρώτου ήρωα γιατρού, του Ασκληπιού. Ανάμεσα στους φημισμένους Ασκληπιάδες μπορούμε να αναφέρουμε εδώ τους μεγάλους δασκάλους Ιπποκράτη και Αριστοτέλη. Ο Ιπποκράτης ήταν ο πιο διάσημος από τους φημισμένους δασκάλους του Ασκληπιείου και της Ιατρικής Σχολής της Κω και έζησε ως γνωστόν τον 5ο αιώνα π.Χ. Ηταν ένας Ασκληπιάδης καταγόμενος από τον γιο του Ασκληπιού Ποδαλείριο, γεγονός που παρουσιάζεται να αποδεικνύεται από το γενεαλογικό του δένδρο. Ο Ιπποκράτης αναγνωρίζεται ακόμη διεθνώς ως ο «Πατέρας της Ιατρικής Επιστήμης» καθώς ήταν αυτός που αποσαφήνισε και δημοσίευσε τις πρώτες και βασικές αρχές της επιστήμης αυτής. Δεν θα πρέπει παράλληλα να ξεχνάμε ότι ο «Ορκος του Ιπποκράτη» παραμένει ακόμη μια αποδεκτή ιερή διακήρυξη των υποχρεώσεων των ιατρών και δίνεται στους θεούς Απόλλωνα (ιατρό των θεών), Ασκληπιό (ιατρό των ανθρώπων και θεών και μυθικό υιό του Απόλλωνα), Υγεία και Πανάκεια (μυθικές κόρες του Ασκληπιού) και στους υπόλοιπους των θεών. Στη Μακεδονία, ο φημισμένος φιλόσοφος, ιατρός και δάσκαλος ιατρικής, ο Αριστοτέλης, υπήρξε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. ο δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Αριστοτέλης ήταν άλλος ένας φημισμένος Ασκληπιάδης καθώς παρουσιάζεται να κατάγεται από τον άλλο υιό του Ασκληπιού, τον Μαχάονα.

Η σύζυγος του Ασκληπιού, Επιόνη, ανακούφιζε τον πόνο, η κόρη του, Υγεία, ήταν η θεά της υγείας, η κόρη του Πανάκεια, αντιπροσώπευε την ίαση και ο γιος του, Τελεσφόρος, την ανάρρωση.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Aσκληπιεία και Eπιδαύρια Τα Ασκληπιεία και τα Επιδαύρια ήταν γιορτές προς τιμή του Ασκληπιού στην Επίδαυρο και τελούνταν στο Ιερό του Θεού. Τα Ασκληπιεία τελούνταν ανά τετραετία και περιελάμβαναν αγώνες γυμνικούς, ιππικούς και μουσικούς. Ένα ενδιαφέρον κομμάτι της ασκληπιείας λατρείας και θεραπευτικής, ήταν οι εορτές και οι αγώνες, απαραίτητο συστατικό της θεραπείας. Από το 480 π.Χ. έχουμε επίσημη έναρξη αγώνων και πανηγύρεων, που κατά την παράδοση, ιδρύθηκαν από τους υιούς του πρωτουργού της Ιατρικής, Ασκληπιού, Μαχάονα (ειδικευόμενο σε τραύματα μάχης) και Ποδαλείριο (ειδικευόμενο σε παθήσεις των ποδιών). Αυτά γίνονταν κάθε 4 χρόνια (άρα ήταν πεντετηρική εορτή) και 9 ημέρες μετά τα Ίσθμια. Ήταν τα Μεγάλα ή Επιφανέστατα Ασκληπιεία ή Ασκληπία ή Ασκληπίδεια. Αρχικώς ήσαν γυμνικοί αγώνες (πάλη, πυγμή, παγκράτειο, ακόντιο, δρόμος, άλμα, δισκοβολία, σφυροβολία, που εμπλουτίσθηκαν με ιππικούς (στο ασκληπιείο Επιδαύρου υπήρχε και ιπποδρόμιο), μουσικούς, αγώνες ραψωδίας και – με τη δημιουργία του θεάτρου – και θεατρικούς. Η έναρξη ξεκινούσε με πομπή, η οποία είχε αφετηρία την νυν καλούμενη Παλαιά Επίδαυρο και οι καλύτεροι πολίτες ελάμβαναν μέρος σε αυτήν! Οι ακόλουθοι της πομπής είχαν μακριά μαλλιά και φορούσαν λευκό ιμάτιο. Ήσαν στεφανωμένοι άλλοι με κλαδιά δάφνης (ιερό φυτό του Απόλλωνος) και άλλοι με ελιάς (ιερό φυτό του Ασκληπιού) και πορεύονταν επί ευδιάβατου αμαξητού δρόμου (ίχνη του σώζονται και σήμερα). Έπειτα από δυο ώρες πορείας περίπου, έφθαναν στο ιερό του Ασκληπιού, στο ασκληπιείο. Στην πομπή μετείχαν και ιερείς, καθώς και απεσταλμένοι αποικιών της Επιδαύρου (από Ιταλία, Σικελία, Ήπειρο και Ακαρνανία, οι οποίοι κατέφθαναν γι’ αυτόν τον σκοπό), αλλά και άλλων πόλεων. Τους εξέχοντες, τους ιερείς και τους απεσταλμένους ακολουθούσε ο όχλος. Πέντε βόδια οδηγούντο στο ιερό του Ασκληπιού, προς θυσίαν, προσφορά της πόλεως που ευεργετείτο τα μάλα από τη λειτουργία του θεραπευτηρίου, της Επιδαύρου. Όταν έφθαναν στο ιερό έκαμαν ευχές υπέρ υγείας και ευημερίας. Θυσίαζαν τα βόδια και κατόπιν παρακάθονταν όλοι στο γεύμα. Η Επίδαυρος ονομαζόταν και Αιμηρά, ‘δια το συνεχώς αιμάσεσθαι’ επειδή στον βωμό της γίνονταν και αιματηρές θυσίες. Τα τραπέζια ήταν ιεραρχικά στρωμένα: Πρώτα οι ιερείς, μετά οι ξένοι, οι εξέχοντες πολίτες και τέλος, ο όχλος.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Την επομένη, πάλι εν πομπή, από τον ναό του Ασκληπιού περνούσαν τον υπόγειο θολωτό διάδρομο της Β. πλευράς του σταδίου, και κατέληγαν στο στάδιο. Εκεί γίνονταν οι αγώνες. Ελάμβαναν μέρος ονομαστοί αθλητές, απ’ όλην την Ελλάδα. Ανακηρύσσονταν οι νικητές και εχορηγούντο τα βραβεία. Κατά την διάρκεια των εορτών προσφέρονταν ψηφίσματα και δημόσιες τιμές προς τους ευεργέτες του δήμου. Οι γιορτές διαρκούσαν 7 ημέρες. Αργότερα, οι γιορτές αυτές έγιναν ετήσιες. Ονομάζονταν, για να ξεχωρίζουν, (τα) Μικρά Ασκπληπιεία ή (τα) Αππολωνεία. Την εποχή του Καίσαρος, γίνονταν στο ασκληπιείο Επιδαύρου προς τιμήν του και τα Καισάρεια. Τις γιορτές υπέρ του Ασκληπιού φρόντιζαν ειδικοί θρησκευτικοί σύλλογοι, οι Ασκληπιαστές. Από επιγραφές μαθαίνουμε ότι τέτοιοι σύλλογοι λειτουργούσαν στην Επίδαυρο, φυσικά, εν Αθήναις, στην Χίο (κατά τον 3ο π.Χ. αι.), στην Ρόδο, στην ομώνυμη πόλη της νήσου (κατά τον 3ο – 2ο π.Χ. αι.) και στην Κάμειρο, στις Αυλαίς της Λυκίας, κ.α. Γιορτές υπέρ του Ασκληπιού τελούνταν και στην Κω, την Τρίκκη, την Ναύπακτο, την Αίγινα, την Κόρινθο, την Κυλλήνη (Ήλιδος), την Μεσσήνη (Μεσσηνίας), την Γόρτυνα (Αρκαδίας), τους Καούς (Αρκαδίας), τον Φενεό, την πόλη των Πατρών, την Αρκαδία (Κρήτης), την Λεβήνα (Κρήτης), την Πεπάρηθο (Σκόπελο), την Αστυπάλαια, την Κάρπαθο, την Ροδιόπολη, την Βέρροια, την Μαρώνεια, την Αντισάρα (Θράκης), την Ίμβρο, την Πέργαμο, την Νίκαια, την Λάμψακο, την Άγκυρα, την Λαοδίκεια, την Τύρο, τα Θυάτειρα, φυσικά την πόλη των Αθηνών, κ.α. Τέλος, η 5η ημέρα των Ελευσινίων Μυστηρίων ονομαζόταν Ασκληπιεία Ημέρα ή ‘Επιδαύρια’ ή ‘Ημέρα των λαμπάδων’, γιατί οι συμπανηγυριστές έκαναν λαμπαδηφορία. Επιβίωση αυτής, στον χριστιανισμό, είναι η ακολουθία των πιστών που γίνεται κάθε Μεγάλη Πέμπτη με αναμμένες λαμπάδες ή κεριά ανά χείρας. Σημαντικότερες εξ αυτών των Ασκληπιείων εορτών ήσαν αυτές της Κω, που τελούνταν επίσης κάθε 4 χρόνια και περιελάμβαναν και αγώνες. Εν Αθήναις, η πρώτη γιορτή υπέρ του Ασκληπιού έγινε στις 8 Ελαφηβολιώνος του 420 π.Χ. Με τις γιορτές του Ασκληπιού στην Αθήνα εγκαινίασαν τις εορτές υπέρ του Διονύσου. Μετά τα Ασκληπιεία γινόταν ο προαγών, προκαταρκτικός των διονυσιακών εορτών. Και στα Θυάτειρα τελούνταν Μεγάλα Ασκληπιεία, όπου γίνονταν γυμνικοί αγώνες, με πρωτεύοντες αγώνες την πάλη και το παγκράτιο.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ιπποκράτης Ο Ιπποκράτης ο Κώος είναι ο σημαντικότερος γιατρός του αρχαίου κόσμου, ο θεμελιωτής της επιστήμης της Ιατρικής. Ήταν πρωτοπόρος στην συστηματική ιατρική έρευνα και στην έρευνα για επιστημονικές θεραπείες. Έδινε μάλιστα μεγάλη σημασία στην πρόληψη. Ο Ιπποκράτης γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. και πέθανε το 370 π.Χ. στη Λάρισα. Ήταν γιός του Ηρακλείδη που ήταν κι αυτός γιατρός και της Φαιναρέτης. Η οικογένεια του ανήκε στην ιερατική γενιά των Ασκληπιάδων, μια επαγγελματική συντεχνία της αρχαιότητας όπου τα μυστικά της ιατρικής μεταβιβάζονταν από πατέρα σε γιό. Δάσκαλοι του Ιπποκράτη υπήρξαν ο πατέρας του, ο Σηλυμβριανός Ηρόδικος, ο Αβδηρίτης φιλόσοφος Δημόκριτος και οι σοφιστές Γοργίας και Πρόδικος. Οι Ασκληπιάδες ασκούσαν την Ιατρική ταξιδεύοντας και τον ίδιο δρόμο ακουλούθησε και ο Ιπποκράτης που πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του ταξιδεύοντας, όχι μόνο στον Ελληνικό χώρο, αλλά και στην Σκυθία, την Περσία και την Αίγυπτο. Η παράδοση θέλει τον Ιπποκράτη να βρίσκεται στην Αθήνα κατά την διάρκεια του μεγάλου λοιμού και να βοηθάει τους Αθηναίους στην αντιμετώπιση του. Πάρα πολλές πληροφορίες για τον Ιπποκράτη δεν έχουμε από πρώτο χέρι. Υπάρχει μάλλον μια εξιδανικευμένη εικόνα που έπλασαν οι μεταγενέστεροι και τον παρουσιάζουν ως τον τέλειο τύπο γιατρού και ανθρώπου, που σημαίνει ότι σίγουρα η προσωπικότητά του είχε κάνει τεράστια εντύπωση στους σύγχρονους του στην αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης είναι ο ιδρυτής μια ιατρικής σχολής που εφάρμοζε τις αρχές της Ιωνικής επιστήμης και φιλοσοφίας, ακολουθώντας πιστά τον διαφωτισμό. Η Ιπποκρατική ιατρική δεν είναι μόνο μια φωτισμένη θεραπευτική τεχνική που κληροδότησε στην ανθρωπότητα πολύ σημαντικά ιατρικά κείμενα, αλλά και ένα πλατύτερο πνευματικό κίνημα που γεννήθηκε στο κέντρο της κλασσικής Ελληνικής σκέψης και διαμορφώθηκε με την επίδραση της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας. Ιατρικοί όροι που χρησιμοποιούσε ο Ιπποκράτης έξαρση", "υποτροπή", "ανάλυση", "κρίση", "παροξυσμός", "κορύφωση" και "ανάρρωση"

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ο Όρκος του Ιπποκράτη Η φήμη του Ιπποκράτη ήταν τεραστία και επηρέασε όλους τους μετέπειτα φιλοσόφους και ιατρούς (ιατροφιλόσοφους). Ο Ιπποκράτης έγραψε και τον περίφημο όρκο στον οποίον ακόμα και σήμερα ορκίζονται οι απόφοιτοι όλων των ιατρικών σχολών του πλανήτη.

Ο Αρχικός Όρκος

''Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν, καὶ Ἀσκληπιὸν, καὶ Ὑγείαν, καὶ Πανάκειαν, καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ ξυγγραφὴν τήνδε. Ἡγήσασθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην

ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καὶ βίου κοινώσασθαι, καὶ χρεῶν χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσασθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ ωὐτέου ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄῤῥεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν

χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ ξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσί τε ἐμοῖσι, καὶ τοῖσι τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθηταῖσι συγγεγραμμένοισί τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ' ὠφελείῃ

καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν. Οὐ δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε. Ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω. Ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν. Οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε. Ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ' ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης,

τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων. Ἃ δ' ἂν ἐν θεραπείῃ ἢ ἴδω, ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπηίης

κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄῤῥητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα. Ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ ξυγχέοντι, εἴη 25

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον.

παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκοῦντι, τἀναντία τουτέων.΄'

Η μετάφραση του όρκου στα Νέα Ελληνικά : ''Ορκίζομαι στο θεό Απόλλωνα τον ιατρό και στο θεό Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και επικαλούμενος τη μαρτυρία όλων των θεών ότι θα εκτελέσω κατά τη δύναμη και την κρίση μου τον όρκο αυτόν και τη συμφωνία αυτή. Να θεωρώ τον διδάσκαλό μου της ιατρικής τέχνης ίσο με τους γονείς μου και την κοινωνό του βίου μου. Και όταν χρειάζεται χρήματα να μοιράζομαι μαζί του τα δικά μου. Να θεωρώ την οικογένειά του αδέλφια μου και να τους διδάσκω αυτήν την τέχνη αν θέλουν να την μάθουν χωρίς δίδακτρα ή άλλη συμφωνία. Να μεταδίδω τους κανόνες ηθικής, την προφορική διδασκαλία και όλες τις άλλες ιατρικές γνώσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και στους εγγεγραμμένους μαθητές που πήραν τον ιατρικό όρκο, αλλά σε κανέναν άλλο. Θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω. Ούτε θα δίνω θανατηφόρο φάρμακο σε κάποιον που θα μου το ζητήσει, ούτε θα του κάνω μια τέτοια υπόδειξη. Παρομοίως, δεν θα εμπιστευτώ σε έγκυο μέσο που προκαλεί έκτρωση. Θα διατηρώ αγνή και άσπιλη και τη ζωή και την τέχνη μου. Δεν θα χρησιμοποιώ νυστέρι ούτε σε αυτούς που πάσχουν από λιθίαση, αλλά θα παραχωρώ την εργασία αυτή στους ειδικούς της τέχνης. Σε όσα σπίτια πηγαίνω, θα μπαίνω για να βοηθήσω τους ασθενείς και θα απέχω από οποιαδήποτε εσκεμμένη βλάβη και φθορά, και ιδίως από γενετήσιες πράξεις με άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους. Και όσα τυχόν

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

βλέπω ή ακούω κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή και πέρα από τις επαγγελματικές μου ασχολίες στην καθημερινή μου ζωή, αυτά που δεν πρέπει να μαθευτούν παραέξω δεν θα τα κοινοποιώ, θεωρώντας τα θέματα αυτά μυστικά. Αν τηρώ τον όρκο αυτό και δεν τον παραβώ, ας χαίρω πάντοτε υπολήψεως ανάμεσα στους ανθρώπους για τη ζωή και για την τέχνη μου. Αν όμως τον παραβώ και επιορκήσω, ας πάθω τα αντίθετα.''

Αποφθέγματα Ουκ ένι ιατρικήν είδέναι, όστις μη οίδεν ό τι εστίν άνθρωπος.

Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν.

Παν το πολύ τη φύσει πολέμιον.

Ου δώσω δε ουδέ φάρμακον ουδενί αιτηθείς θανάσιμον.

Αγνώς και οσίως διατηρήσω βίον τον εμόν και τέχνην την εμήν. «νούσων φύσιες ιητροί» «ασκείν περί τα νουσήματα δύο, ωφελέειν ή μη βλάπτειν»

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΕΝΟΤΗΤΑ 2



ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΒΟΤΑΝΩΝ

Το ψηφιακό βιβλίο στη διεύθυνση: http://24dimathin.weebly.com/pirho972gammarhoalphamumualphapiepsilonrhoiotabetaalphalambdalambdaomicronnutauiotakappa942sigmafalphagammaomegagamma942sigmaf.html

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα βότανα ήταν τα πρώτα φάρμακα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος. Από την αρχαιότητα οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τα αρωματικά φυτά για τις θεραπευτικές ιδιότητές τους και για τη διατροφική αξία τους.

Σύμφωνα με το μύθο το βουνό Όλυμπος,

όπου

κατοικούσαν

οι

ελληνικοί θεοί ήταν καλυμμένο από λουλούδια

και

βότανα,

που

βρίσκονταν εκεί για εξυπηρέτηση των θεών, αλλά και των θνητών. Οι μύθοι που αναφέρονται στους θεούς και θεές παρουσιάζουν εύγλωττα το σεβασμό που οι αρχαίοι Έλληνες έτρεφαν για την ομορφιά των φυτών και τις θεραπευτικές ιδιότητές τους. Ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης, ο Φανίνος, ο Πλίνιος και πολλοί άλλοι ήταν μελετητές τους. Ο

Έλληνας

θεραπευτής

και

πατέρας

της

Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, συνιστούσε τη χρήση των βοτάνων, του καθαρού αέρα, της άσκησης, και της ισορροπημένης διατροφής ως στοιχεία της καλής υγείας. Ο ίδιος κατέγραψε τη χρήση περίπου 400 βοτάνων και αρωματικών φυτών (των οποίων η χρήση ήταν γνωστή τον 5ο αι. π.Χ.) για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Ο Ιπποκράτης πίστευε ότι η ασθένεια ήταν στην ουσία μια ανισορροπία μεταξύ των βασικών στοιχείων μέσα στο σώμα, και η κατάλληλη χρήση των βοτάνων θα μπορούσε να αποκαταστήσει αυτή την χαμένη ισορροπία.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Αργότερα ο Διοσκουρίδης τον 1ο αι. μ.Χ. ανέφερε 600 φυτά που χρησιμοποιούνταν ως φάρμακα. Τα βότανα αποτέλεσαν για πολλά χρόνια το μόνο όπλο του ανθρώπου να αντιμετωπίσει τον πόνο. Αργότερα τη θέση τους πήραν τα φάρμακα. Οι έρευνες όμως πάνω στα βότανα και στις θεραπευτικές τους ιδιότητες δεν σταμάτησαν. Η ελληνική γη είναι πλούσια σε βότανα και διαθέτει μεγάλη ποικιλία. Με

την

τάση

επιστροφής

στις

παραδοσιακές αξίες, όλο και περισσότεροι άνθρωποι

επανέρχονται

στα

φυσικά

προϊόντα ως απαραίτητα στοιχεία της καθημερινής ζωής τους και ανακαλύπτουν ξανά θεραπείες που πηγάζουν από τα βάθη του χρόνου. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η τάση για χρήση των αρωματικών και θεραπευτικών φυτών αυξάνεται πλέον σταθερά ως δημοφιλής θεραπευτική επιλογή. Τα βότανα είναι και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως φάρμακα.

Σε

καμιά

περίπτωση

όμως

δεν

υποστηρίζουμε

την

αυτοθεραπεία και σας προτείνουμε να συμβουλεύεστε πάντοτε το γιατρό σας πριν από τη λήψη τους.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Αλόη aloe

Η αλόη μπορεί να μοιάζει αρκετά με κάκτο, αλλά ανήκει στην οικογένεια των κρίνων και συγγενεύει με το κρεμμύδι, το σκόρδο και το σπαράγγι. Είναι φυτό ποώδες Γνωστή για τις θεραπευτικές και καλλυντικές της ιδιότητες, η αλόη μπορεί να δώσει φυσική λύση σε πολλές ενοχλήσεις και προβλήματα. Την αποκαλούν «φυτό της αθανασίας» και τη θεωρούν ελιξίριο μακροζωίας. Είναι από τα φυτά που χρησιμοποιήθηκαν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Αριστοτέλης έπεισε τον Μέγα Αλέξανδρο να κατακτήσει το νησί της Σοκότρα στον Ινδικό ωκεανό ώστε να έχει αρκετή Αλόη για τους πληγωμένους στρατιώτες του κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών του εκστρατειών.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά

Αβρωνία: ρευματικά Αλθαία: ευεργητική στο ανοσοποιητικό σύστημα Αγγελική: πέψη και κυκλοφορικό Αγγουριά: τονώνει την επιδερμίδα Αγιάγκαθος: ανιπυρετικό και διουρητικό Αγριάδα: ανακουφίζει από το βήχα Αγριμόνιο: αντιβιοτικό και επουλωτικό Αγριοκαστανιά: μειώνει τις φλεγμονές Αδίαντο: Δυναμώνει τα μαλλιά Άδωνις: Τονωτικό της καρδιάς

Παθήσεις Άγχος: βαλεριάνα, μαντζουράνα, γκινσενγκ, βρώμη, ρίγανη, μαϊδανός Αδενοπάθεια: αγριάδα: γλυκάνισο, γκινσενγκ, δεντρολίβανο, μύρτιλο, πικραλίδα, τσουκνίδα

Ακμή: καλέντουλα, γογγύλι, ταραξάκο Αναιμία: αγγελική, αψιθιά, τσάι, τσουκνίδα, ραδίκι, πράσο, ταραξάκο Ανορεξία: σκόρδο, μάραθο, ραδίκι, φασκόμηλο, σέλινο Αναλγητικά: άρνικα, δεντρολίβανο, βαλεριάνα, λεβάντα, μάραθο, φλισκούνι

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Γιατροσόφια Αϋπνία Ένα φλιτζάνι τίλιο ή χαμομήλι με μέλι είναι ό,τι πρέπει μιας και τα ροφήματα αυτά έχουν χαλαρωτικές ιδιότητες.

Ακμή Κόψτε μερικές φέτες ντομάτας και απλώστε τις για 15 λεπτά το πρωί και ξανά πάλι το βράδυ, όπου υπάρχουν σπυράκια. Ξεβγάλτε καλά το πρόσωπό σας και πλύνετέ το απαλά με ένα ουδέτερο σαπούνι. Τα άλατα και οι βιταμίνες που περιέχει η ντομάτα είναι μικροβιοκτόνα, επουλωτικά και αντιτοξικά.

Αμυγδαλές Μέσα σ’ ένα ποτήρι νερό βάζετε τον χυμό δύο λεμονιών με λίγο αλάτι φαγητού και κάνετε γαργάρες στον λαιμό σας, 8-10 φορές την ημέρα.

Ατονία Πλούσιο σε φυτικές ίνες, μέταλλα και βιταμίνες (με πρώτη και καλύτερη τη βιταμίνη C), το λάχανο έχει θαυμάσια τονωτικά αποτελέσματα. Aν, λοιπόν, αναρρώνετε από μια ίωση και νιώθετε καταβολή των δυνάμεών σας, το καλύτερο φάρμακο είναι να τρώτε ένα μπολ λαχανοσαλάτα, δύο φορές την ημέρα, για 3-4 ημέρες.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βαλεριάνα valeriana

Η βαλεριάνα είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Από τον 18ο αιώνα χρησιμοποιείται ως κατευναστικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τη βαλεριάνα τη βρίσκουμε κοντά σε ποτάμια και καταρράκτες, σε ελώδεις περιοχές και σε δάση. Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι ρίζες της, οι οποίες συλλέγονται το φθινόπωρο και αποξηραίνονται στη σκιά, αφού πρώτα τις πλύνουμε καλά. Χρήση: Σε μορφή εγχύματος λειτουργεί ως ήπιο κατευναστικό, αλλά βοηθά και στην αντιμετώπιση προβλημάτων αϋπνίας. Προσοχή: Οι υψηλές και συνεχείς δόσεις μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για περισσότερες από 8 συνεχείς ημέρες. Επίσης, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ενισχύει τη δράση των υπνωτικών φαρμάκων.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Βέβαρτο: αναλγητικό αλλά και δηλητηριώδες Βρυωνία: δυσκοιλιότητα Βρώμη: πλούσια σε βιταμίνες Βιβούρνο: τονώνει το νευρικό σύστημα Βάλσαμο: κατάθλιψη Βερόνικα: Για το άσθμα και τη φαγούρα Βερβερίδα: ισχυρό αντιβακτηριδιακό Βρωμελαΐνη: βοηθά στο αδυνάτισμα

Παθήσεις Βήχας: αγγελική, βαλεριάνα, ευκάλυπτος, μέντα, νεραντζιά, πράσο, ρίγανη, γλυκάνισο, βασιλικός, φασκόμηλο, θυμάρι, σέλινο

Βρογχίτιδα: μέντα, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, θυμάρι

Γιατροσόφια Βήχας Λεμόνι και μέλι Βάλτε ένα λεμόνι με τη φλούδα του σε ένα κατσαρολάκι με λίγο νερό και αφήστε το να βράσει για 5 λεπτά περίπου. Στη συνέχεια, βγάλτε το, κόψτε το στη μέση και στύψτε το. Όσο είναι ακόμα ζεστό, διαλύστε στον χυμό του 3 κουταλιές μέλι, ανακατέψτε καλά και 37

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

πιείτε το σε δύο δόσεις μέσα στην ημέρα. Το μέλι δρα ως μαλακτικό στον λαιμό και έτσι μαλακώνει τον βήχα. O χυμός λεμονιού έχει αντισηπτικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. O συνδυασμός και τών δύο δημιουργεί ένα φυσικό, ήπιο αντιμικροβιακό διάλυμα, που θα ανακουφίσει τον λαιμό σας. Θυμάρι Mέσα σ’ ένα κιλό νερό, βράζετε 15 γραμμάρια φύλλα και άνθη δροσερά θυμαριού και πίνετε ζεστό ζεστό ένα φλιτζάνι την ημέρα, ή και το βράδυ πριν τον ύπνο.

Bουλωμένη μύτη Βράζετε σε μια κατσαρόλα φύλλα ευκάλυπτου ή μερικές σταγόνες αιθέριο έλαιο και το αφήνετε να βγάλει ατμό στο δωμάτιο που κοιμόσαστε.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Γλυκάνισο anise

Είναι ένα μονοετές φυτό με χαρακτηριστική ωραία μυρωδιά Χρησιμοποιούμενα μέρη: Ο καρπός (αποξηραμένος), που συλλέγεται τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο. Χρήση: Το πίνουμε για να αντιμετωπίσουμε τη βρογχική καταρροή. Προσοχή: Μπορεί να προκαλέσει ποικίλες αλλεργικές αντιδράσεις (δερματικές, αναπνευστικές, γαστρεντερικές

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά Γαρίφαλο: πονόδοντο Γέο: ουλίτιδα Γεράνι: Ενυδατώνει το δέρμα Γκαλέγκα: αντιδιαβητικό Γκι: Πολεμά την αρτηριοσκλήρωση Γλιστρίδα: Καθαρίζει το αίμα Γλυκόριζα: Διουρητική και κατά του βήχα

Παθήσεις Γαστρίτιδα: φασκόμηλο, καρότο, μάραθο Γρίπη: κανέλα, μέντα, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, θυμάρι

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Γιατροσόφια Γρίπη Ευκάλυπτος Μέσα σ’ ένα κιλό νερό βράζετε 10 γραμμάρια φύλλα ευκαλύπτου και 10 γραμμάρια φύλλα δεντρολίβανου με κορυφές και κάνετε εισπνοές πάνω από τον βραστό ατμό 5- 10 φορές την ημέρα.

Κρεμμύδι Aν νιώθετε καταβεβλημένοι και φοβάστε ότι τα «προεόρτια» τής γρίπης είναι προ τών πυλών, πριν πέσετε για ύπνο, κόψτε ένα ξερό κρεμμύδι στη μέση και ακουμπήστε το στο κομοδίνο σας. Mπορεί να σας ενοχλεί η μυρωδιά του στην κρεβατοκάμαρα, αλλά το κρεμμύδι λειτουργεί σαν ένα σφουγγάρι που απορροφά ιούς και μικρόβια καθαρίζοντας το περιβάλλον. Λεμόνι Πίνετε καθημερινά, τον χυμό δύο λεμονιών αφού έχετε προσθέσει και δύο κουταλιές τής σούπας μέλι και λίγη κανέλα κοπανισμένη.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Δάφνη anise

Η Δάφνη ήταν μια πανέμορφη νύμφη από την Αρκαδία, κόρη του ποτάμιου θεού Πηνειού και της Γαίας. Ήταν κυνηγός και είχε αφιερώσει τη ζωή της στην Άρτεμη τη θεά του κυνηγιού. Όπως η θεά έτσι και αυτή αρνιόταν να παντρευτεί. Την περιτριγύριζαν πολλοί θαυμαστές αλλά αυτή τους απέρριπτε όλους ακόμα και τον ισχυρό γιο του Δία τον Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας ερωτεύθηκε την Δάφνη και όταν αυτή τον αρνήθηκε την κυνήγησε ανάμεσα στα δέντρα. Η Δάφνη φοβήθηκε και προσευχήθηκε στον πατέρα της να την βοηθήσει. Τότε λοιπόν ο πατέρας της τη μεταμόρφωσε σε θάμνο (Απολλώνιος Δάφνη) που θα ρίζωνε στην όχθη του ποταμού του, Ο Απόλλωνας έφτιαξε ένα δάφνινο στεφάνι στη μνήμη της το οποίο φορούσε στο κεφάλι του και έτσι ονομάστηκε Δαφναίος. Το επιστημονικό όνομα laurus προέρχεται από το λατινικό ρήμα «laudare» που σημαίνει επαινώ; τα δάφνινα στεφάνια πάντα απονέμονταν στους νικητές αθλημάτων ως σύμβολο νίκης και τιμής. Ο Ιπποκράτης τη χρησιμοποιούσε για να αντιμετωπίσει την υστερία και το χορηγούσε κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Δατούρα: άσθμα και πάρκινσον Δάφνη: δυσπεψία και τριχόπτωση Δαφνοκερασιά: οξεία πνευμονία Δαχτυλίδα: για καρδιοπάθειες Δελφίνιο: άσθμα και δυσπεψία Δεντρολίβανο: αντισηπτικό, αντισπασμωδικό, αντιρευματικό Δίκταμο: κεφαλαλγίες Δρακοντιά: γαστρίτιδες και αιμοραγίες Δίψακος: αντιφηματικό Δυόσμος: διεγερτικές ιδιότητες

Παθήσεις Δερματίτιδα: πορτοκάλι, σπαράγγι, καρότο, λάχανο, ελιά Διαβήτης: σπαράγγι, βρώμη, αγκινάρα, λάχανο, μήλο, μέντα Διάρροια: αγκινάρα, βάλσαμο, γεράνι, θυμάρι, κράταιγος, λεβάντα, μύρτιλλο, πράσο, ρίγανη, ροδιά, σκόρδο, , τσουκνίδα, φασκομηλιά, φλισκούνι,

κανέλλα, καρότο, λάχανο, γαρύφαλλο, λεμόνι, μήλο, μέντα,

μοσχοκάρυδο, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, θρούμπι Δυσκοιλιότητα: φράουλα, σύκο, καρότο, αλθαία, ταραξάκο Δυσμηνόρροια: αγγελική, απήγανος, βαλεριάνα, βάλσαμο, βιβούρνο, δενδρολίβανο, ερυθραία, κανέλα, καρότο Δυσπεψία: σκόρδο, δάφνη, βασιλικός, μέντα, θρούμπι 43

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Γιατροσόφια Δυσκοιλιότητα Κόβετε κάθε μέρα λίγες κορυφές από βασιλικό και αφού βάζετε και λίγο λάδι, τις τρώτε σαν σαλάτα. Δυσοσμία και εφίδρωση ποδιών Τσάι Πολύ πλούσιο σε τανίνες, το τσάι παίζει έναν «αποξηραντικό» ρόλο και μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικό, αν έχετε πρόβλημα έντονης εφίδρωσης των ποδιών. Αρκεί να βράσετε 4 λίτρα νερό με 2-3 φακελάκια τσάι, να το αφήσετε να κρυώσει και να κάνετε μέσα σε αυτό ένα ποδόλουτρο για 20 περίπου λεπτά. Αν το πρόβλημά σας είναι πολύ έντονο, μπορείτε να ακολουθείτε αυτή τη διαδικασία δύο φορές την ημέρα. Το ποδόλουτρο καλό είναι να κρατάει 20 λεπτά. Πολλοί λένε ότι έχουν καλύτερο αποτέλεσμα όταν στο ποδόλουτρο με το τσάι στύβουν και μισό λεμόνι. Θυμάρι Το ίδρωμα των ποδιών το καλοκαίρι επιδεινώνεται, με όλα τα δυσάρεστα επακόλουθα. Ένας εύκολος και φυσικός τρόπος για να το αντιμετωπίσετε είναι το ποδόλουτρο με αφέψημα θυμαριού. Bράστε 2 κουταλάκια του γλυκού θυμάρι σε μισό λίτρο νερό για 10 λεπτά και μόλις το αφέψημα κρυώσει αρκετά, κάντε με αυτό ένα ποδόλουτρο για μισή ώρα. Aν επαναλαμβάνετε τη διαδικασία αυτή καθημερινά για ένα διάστημα, η κακοσμία θα εξαφανιστεί.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ευκάλυπτος eucalyptus

Ισχυρό αντιμικροβιακό, αντιβιοτικό και αντιπυρετικό. Βοηθά στον πονόλαιμο, ενώ οι εισπνοές ατμών καταπραΰνουν το άσθμα και τις οξείες και χρόνιες βρογχίτιδες. Το όνομα ευκάλυπτος είναι Ελληνικό και σημαίνει καλά καλυμμένος. Το χρησιμοποιούσαν για την κάλυψη των βαλτότοπων.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά Εκουιζέτο : Διουρητικό και αντισηπτικό Ερίγκερο: λουμπάγκο Ερυθραία: Για την αναιμία και τα αρθριτικά Ευκάλυπτος: βήχας Ευώνυμο: εντομοκτόνο, αντιμετωπίζει τις ψείρες Εφέδρα : Για το άσθμα και τις αλλεργίες Εχινάκεια: Για ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Παθήσεις Εγκαύματα: αλόη, ευκάλυπτος, λεβάντα, τσάι Έκζεμα: αγριάδα, πράσο, μαϊντανός, λάχανο Έλκος: δάφνη, ευκάλυπτος, θυμάρι, πράσο, τσουκνίδα, φασκόμηλο, μέντα Έντερο: αλθαία, βασιλικός, θυμάρι, μέντα, πράσο Εμετός: γλυκάνισο, μέντα

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Γιατροσόφια Εύθραυστα νύχια Oι λόγοι που κάνουν τα νύχια μας να σπάνε και να ξεφλουδίζουν είναι πολλοί. Kάποιοι είναι απλοί και έχουν να κάνουν με τις καθημερινές μας συνήθειες (π.χ. πλύσιμο πιάτων και στο χέρι) και κάποιοι άλλοι είναι σοβαρότεροι, όπως π.χ. μυκητιάσεις και απαιτούν γνωμάτευση γιατρού. Aν υποφέρετε από αυτό το σύμπτωμα, επειδή απλώς «κακομεταχειρίζεστε» τα χέρια σας, δοκιμάστε μια πρακτική συνταγή: Kάθε πρωί και βράδυ επί ένα 15θήμερο πρέπει να βουτάτε τις άκρες των δαχτύλων σας σε ένα μπολ, στο όποιο έχετε ρίξει τον χυμό ενός φρεσκοστυμμένου λεμονιού και να αφήνετε τα νύχια σας να στεγνώσουν στον αέρα.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ζαφορά (Κρόκος) saffram

Ο Κρόκος ήταν φίλος του θεού Ερμή. Μια μέρα και ενώ οι δύο φίλοι έπαιζαν, ο Ερμής χτύπησε κατά λάθος τον Κρόκο στο κεφάλι και τον σκότωσε. Στον τόπο του συμβάντος φύτρωσε ένα λουλούδι. Τρεις σταγόνες από το αίμα του άτυχου νέου που έπεσαν στο κέντρο του λουλουδιού έδωσαν τα στίγματα του φυτού που από τότε πήρε το όνομα κρόκος. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο Κρόκος ήταν ένας νεαρός, που εξαιτίας ενός άτυχου έρωτα για τη Νύμφη Σμίλακα μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο φυτό. Ταυτόχρονα η Σμίλαξ έγινε το ομώνυμο αναρριχητικό φυτό(Σμίλαξ Ασπίρα-Ουρβιά).

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά

Παθήσεις Ζυμώσεις του εντέρου: σκόρδο, φρέσκο γλυκάνισο, βασιλικός, κανέλλα, καρότο, γαρύφαλλο, κεράσι, κρεμμύδι, μάραθο, μαρούλι, μέντα, κόκκινη πιπεριά, μαϊντανός, μαυροράπανο, φασκόμηλο, θρούμπι, ταραξάκο, θυμάρι ,

Γιατροσόφια Ζαλάδες -Αν κάποιος έχει αδυναμία, ζαλάδες και νιώθει εξάντληση σωματική του δίνουν να τρώει μέλι και ανθόγαλο και ένα ωμό αυγό κάθε μέρα. “Μέλι, αυγά κι ανθόγαλο αν τρώγεις κάθε μέρα. Γιατρούς κι αρρώστιες σίγουρα όλους τους κάνεις πέρα” (Κρητική μαντινάδα). - Χτυπάμε λίγο ζάχαρη με αυγό. Βράζουμε λίγο βασιλικό και ρίχνουμε το νερό μέσα στο μίγμα. Πίνουμε κάθε μέρα 1 ποτήρι του κρασιού.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ηλίανθος helianthus

Η Κλυτία στην ελληνική μυθολογία ήταν μια ωκεανίδα νύμφη κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Ο Απόλλωνας την εγκατέλειψε για την αδερφή της Λευκοθόη. Είχε θυμώσει τόσο πολύ από την συμπεριφορά του που είπε στον πατέρα τους, τον Όρχαμο, για το ειδύλλιο με τον Απόλλωνα. Ο Όρχαμος επειδή θεώρησε ότι ο Απόλλωνας ατίμασε την κόρη του την έθαψε ζωντανή στην άμμο. Η Κλυτία πίστευε ότι έτσι θα κέρδιζε πίσω τον Απόλλωνα αλλά αντιθέτως αυτός σκλήρυνε τη στάση του. Για εννέα μέρες κάθισε γυμνή χωρίς τροφή και νερό, κοιτώντας τον Ήλιο (Απόλλωνα) θρηνώντας τη φυγή του. Μετά από εννέα μέρες, από την ταλαιπωρία έγινε κίτρινη και καφέ και μεταμορφώθηκε σε ηλίανθο που πάντα γυρνάει την «κεφαλή» του κοιτώντας με πόθο το άρμα του Ήλιου, θεού Απόλλωνα.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Ήρα

Παθήσεις Ημικρανίες: βασιλικός, μέντα, μαντζουράνα, φλαμουριά Ήπαρ (συκώτι): αγριάδα, μέντα, πικραλίδα, φλισκούνι Ηρεμιστικά: βαλεριάνα, ήλιος, γκι, λεβάντα, νεραντζιά, φασκόμηλο

Γιατροσόφια Ημικρανίες Γρήγορη ανακούφιση από μια κρίση ημικρανίας μπορεί να σας δώσει μια κομπρέσα με ξίδι, που θα ακουμπήσετε στο μέτωπό σας και θα ασφαλίσετε με ένα μαντίλι δεμένο γύρω από το κεφάλι. Tο ξίδι περιέχει, ως προϊόν της ζύμωσης που έχει υποστεί, οξικό οξύ, μια ουσία που δρα αποσυμφορητικά στα αιμοφόρα αγγεία, απαλλάσσοντάς σας από την υπεραιμία και τον πόνο.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Θυμάρι thymus

Η ονομασία θυμάρι προέρχεται από το «θύειν» που σημαίνει «βγάζω καπνούς» και αργότερα από το «θυσιάζω» αφού έκαιγαν στους βωμούς κλαδιά θυμαριού. Φαίνεται όμως ότι έχει σχέση και με το «θυμό», που σύμφωνα με τον Πλάτωνα αποτελούσε ένα από τα τρία μέρη της ψυχής, την κινητήρια δύναμη της ανδρείας η οποία με τη σειρά της θρεφόταν από το «θύμο». Η χρησιμότητά του ήταν γνωστή από την αρχαιότητα: Οι Αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, οι Ρωμαίοι στρατιώτες έκαναν μπάνιο σε νερό αρωματισμένο με θυμάρι για να νοιώθουν δυνατοί και οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν για τις αρωματικές του ιδιότητες.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Θρούμπι: καταπραϊντικό, στομαχόπονος Θάψια: ενάντια καρκίνου

Παθήσεις Θλάσεις: μπέλλα, υοσκύαμος Θρόμβωση:Βάλσαμο, κισσός, κριθάρι, λεμονιά, τσάι

Γιατροσόφια Θαμπά μαλλιά O ήλιος και η θάλασσα ταλαιπώρησαν τα μαλλιά σας και αυτά έχουν χάσει την ελαστικότητα και τη λάμψη τους; Φτιάχνοντας ένα τονωτικό μείγμα από τρία υλικά που βρίσκονται στην κουζίνα σας, θα δείτε αμέσως την κατάσταση των μαλλιών σας να βελτιώνεται. Xτυπήστε τον κρόκο ενός αυγού με μία κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο και μία κουταλιά άσπρο οινόπνευμα 70 ή 80 βαθμών, ώσπου να δημιουργηθεί ένα ομογενοποιημένο μείγμα. Kάντε απαλό μασάζ για αρκετή ώρα στο τριχωτό της κεφαλής σας, έτσι ώστε το μείγμα να πάει παντού και να απορροφηθεί. Στη συνέχεια ξεβγάλτε τα μαλλιά σας με άφθονο νερό

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ιπποφαές hippophae

Αν και στη σύγχρονη Ελλάδα το ιπποφαές χρησιμοποιείται την τελευταία διετία, στην αρχαιότητα η χρήση του ήταν πολύ διαδεδομένη. Σχετικές αναφορές υπάρχουν σε κείμενα του Θεόφραστου, μαθητή του Αριστοτέλη, αλλά κυρίως του Διοσκουρίδη, του πατέρα της Φαρμακολογίας. Το όνομά του το οφείλει στα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που παρατήρησαν ότι τα άρρωστα και τραυματισμένα άλογα που έτρωγαν τα φύλλα και τους καρπούς του φυτού ανάρρωναν γρηγορότερα, αποκτούσαν περισσότερη δύναμη, ενώ το τρίχωμά τους δυνάμωνε και γινόταν πιο λαμπερό. Το ονόμασαν ιπποφαές, που στα νέα ελληνικά σημαίνει φωτεινό, λαμπερό άλογο (ίππος: άλογο, φάος: φως, λάμψη).

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Ίλεξ (Αρκουδοπούρναρο): Τονωτικό και αντιυπερτασικό Ίνουλα: Αντιβηχικό, διουρητικό Iξός (Γκι) : καθαρίζει το αίμα. Ίριδα: Με καθαρτικές ιδιότητες Ιτιά : Με αναλγητική δράση

Παθήσεις Ιγμορίτιδα: σκόρδο, λάχανο, λεμόνι, μέντα, πρόπολη, κουκουνάρι, θυμάρι, ευκάλυπτος, πεύκο, πικραγγουριά Ίλιγγος : δυόσμος, μαντζουράνα, μέντα, φασκομηλιά, φλισκούνι. Ισχιαλγία :βάλσαμο, βερβερίδα, βρυωνία, δατούρα, λάχανο, μέντα, τσουκνίδα, φλαμουριά

Γιατροσόφια Ιγμορίτιδα -Mε αυτά τα δύο τρόφιμα, που συνήθως βρίσκονται σε κάθε κουζίνα, μπορείτε να ακολουθήσετε για λίγες μέρες μια εύκολη θεραπεία που θα καθαρίσει τα ιγμόρειά σας. Kάθε πρωί βάλτε 1 σταγόνα χυμό καρότου σε κάθε ρουθούνι και κάθε βράδυ επαναλάβετε τη θεραπεία αντικαθιστώντας το χυμό καρότου με 1 σταγόνα χυμό λεμονιού. Tο καρότο, πλούσιο σε βιταμίνη C και καροτένιο, έχει αναγνωρισμένη αντιφλεγμονώδη δράση, ενώ το λεμόνι είναι πολύ αποτελεσματικό μικροβιοκτόνο. 55

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

-Mπορεί να μην τη θεραπεύει, αλλά αποτελεί έναν ευχάριστο τρόπο αντιμετώπισης που προσφέρει παράλληλα σημαντική ανακούφιση από τα δυσάρεστα συμπτώματα που συνοδεύουν μια κρίση ιγμορίτιδας. Bράστε 2 φλιτζάνια νερό, προσθέστε το χυμό 2 λεμονιών, πιπέρι, ένα κουταλάκι θαλασσινό αλάτι και μία χούφτα φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα λεβάντας. Στη συνέχεια, πριν κρυώσει το μείγμα, σκύψτε πάνω από τη γαβάθα, σκεπάστε το κεφάλι σας με μια πετσέτα και κάντε για αρκετή ώρα εισπνοές. Tο συστατικά του μείγματος και ιδιαίτερα η λεβάντα παίζουν απολυμαντικό και αποσυμφορητικό ρόλο.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Κόλιανδρο coriandrum

Είναι ένα από τα αρχαιότερα μπαχαρικά και η έναρξη χρήσης του τοποθετείται χρονολογικά κατά το 5000 πΧ. Ακόμα, γίνεται λόγος για αυτό σε σανσκριτικές γραφές του 1500 πΧ. Στην Ελλάδα πιθανολογείται ότι καλλιεργούνταν τουλάχιστον από το 2000 πΧ. Σε πινακίδα Γραμμικής Β γραφής που ανακαλύφθηκε στην Πύλο αναφέρεται ότι καλλιεργούνταν για την παρασκευή αρωμάτων. Οι σπόροι του χρησιμοποιούνταν ως μπαχαρικό και τα φύλλα του ως βότανο. Μεγάλες ποσότητες κόλιανδρου που τοποθετούνται χρονολογικά στη νεότερη εποχή του χαλκού, έχουν βρεθεί στους Σιταγρούς της Μακεδονίας. Ο Ιπποκράτης (4ος αιώνας πΧ) συνιστούσε τη χρήση του ως φάρμακο. Είχε καλλιεργηθεί στους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας. Οι κινέζοι πίστευαν πως παρείχε αθανασία ψυχής.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά

Καρυδιά: αντιπυρετικό Κεράσια: Προστατεύουν από τη νόσο Alzheimer Κουνουπίδι: Προφυλάσσει από καρδιακές παθήσεις Κρεμμύδια: Μειώνουν τον κίνδυνο εμφράγματος Καλέντουλα: Επουλώνει πληγές και εξανθήματα Κανέλα: Τονώνει το κυκλοφορικό Κάρδαμο: ορεκτικό

Παθήσεις Κυστίτιδα: καλαμπόκι, κεράσια, μαϊντανός, μολόχα, φλαμουριά, σκόρδο, καρότο, λάχανο, κρεμμύδι, μάραθο, κέδρος, πράσο, γογγύλι, θυμάρι Καρδιακό έμφραγμα: σκόρδο, καρότο, λάχανο, μήλο, σίκαλη, σόγια Κατάθλιψη: αγκινάρα, βάλσαμο, γκίγκο, γκινσενγκ, μελισσόχορτο, πεύκο, φασκόμηλο

Γιατροσόφια Κακοσμία στόματος Καφές ή γαρίφαλο

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Aν φάγατε σκόρδο ή αν για κάποιο άλλο λόγο έχετε δυσάρεστη αναπνοή, μπορείτε να απαλλαγείτε από αυτό το πρόβλημα, μασώντας έναν κόκκο καφέ ή ένα γαρίφαλο (μοσχοκάρφι). Kαι τα δύο περιέχουν μεγάλη ποσότητα αιθέριων ελαίων με δυνατό άρωμα. Μαϊντανός Aν θέλετε να καταπολεμήσετε τη δυσοσμία τού στόματος, επειδή π.χ. φάγατε κάτι που περιείχε σκόρδο ή καπνίσατε πολύ, η λύση είναι απλή και βρίσκεται στο ψυγείο σας. Bγάλτε δύο κλαδάκια φρέσκο μαϊντανό, πλύνετέ τα καλά και μασήστε τα για λίγη ώρα. Σε λίγο, η ανάσα σας θα είναι και πάλι ευχάριστη και το πρόβλημα θα έχει εκλείψει. Καρότο Μασουλήστε ωμό καρότο, που διεγείρει την παραγωγή σάλιου, το οποίο «ξεπλένει» τις τροφές που κολλούν στα δόντια. Επιπλέον, οι ίνες τού καρότου δρουν ως οδοντόβουρτσα στα δόντια και στα ούλα. Λουίζα Για να καταπολεμήσετε την κακοσμία -σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όπως στοματικά, οδοντιατρικά, αναπνευστικά ή γαστρεντερικά προβλήματα-, ένα αφέψημα λουίζας αποτελεί αποτελεσματική λύση. Bάλτε 50 γραμμάρια φύλλα λουίζας να μουλιάσουν για 15 λεπτά σε 1 λίτρο κρύο νερό και μετά βράστε τα για λίγα δευτερόλεπτα. Aφήστε τα να κάτσουν για άλλα 10 λεπτά, ώστε να διαλυθεί στο νερό το αιθέριο έλαιο τού φυτού. Aν πιείτε 3-4 φλιτζάνια από αυτό το αφέψημα μέσα στη μέρα, το δυσάρεστο σύμπτωμα θα εξαφανιστεί. Ντομάτα Η κατανάλωση δύο ή τριών ντομάτων την ημέρα, μπορεί να καταπολεμήσει την κακοσμία τού στόματος. Πράσινο τσάι Μία από τις βασικές ιδιότητές τού πράσινου τσαγιού, είναι ότι εξολοθρεύει τα βακτήρια που προκαλούν δυσάρεστη αναπνοή.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Λεβάντα lavender

Η Λεβαντα είναι ένας πολυετές θάμνος ,είναι πασίγνωστη για το υπέροχο άρωμα της και τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Η λέξη Lavender προέρχεται από το λατινικό ρήμα “lavare” που σημαίνει “πλένω” Στην αρχαία Ελλάδα, ο Θεόφραστος αναφέρθηκε στις θεραπευτικές ιδιότητες του αρώματος της. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει πως η κατανάλωση Λεβάντας βοηθάει στην ανακούφιση από τη δυσπεψία, τους πονοκεφάλους και τον ερεθισμό του λαιμού. Ταυτόχρονα ο Διοσκουρίδης τη θεωρούσε κατάλληλη (εξωτερική χρήση) για την περιποίηση πληγών και δερματικών παθήσεων. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες έπαιρναν Λεβαντα στις εκστρατείες για να περιποιούνται τραύματα και την άπλωναν σε δωμάτια ασθενών για να "καθαρίζουν" τον αέρα.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά λεβάντα: Για εγκαύματα και τσιμπήματα Λάβδανο: αντιφλεγμονώδες, πονόδοντος Λουϊζα: πονόκοιλος, αδυνάτισμα Λάμιο (Λαβρόχορτο): Για την αϋπνία και τις νευρώσεις Λάππα (Κολλιτσίδα): Καθαρίζει το αίμα, διώχνει τις πέτρες από τους νεφρούς Λάχανο: Χορηγείται για την αϋπνία, το άγχος και την κατάθλιψη

Παθήσεις Λαρυγγίτιδα: σκόρδο, λάχανο, κρεμμύδι, λεμόνι, φασκόμηλο, σέλινο (σέλερι). Λουμπάγκο: Ερίγκερο, θυμάρι, φλαμουριά.

Γιατροσόφια Λόξυγκας Ζάχαρη Αρκετά ενοχλητικός ο λόξυγκας, ο οποίος μπορεί να μην είναι …πάθηση, δεν είναι όμως και μια ευχάριστη κατάσταση την οποία μπορούμε να ανεχτούμε για πολλή ώρα. Για να τον σταματήσετε αρκεί ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη. Οι ειδικοί πιστεύουν, ότι η ξαφνική γλυκύτητα στη γλώσσα, «παραφορτώνει» τις νευρικές απολήξεις στο στόμα και σταματά το σπασμό του λόξυγκα.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Μέντα mint

Ο Πλούτωνας, ο θεός του Κάτω Κόσμου, αγαπούσε την πανέμορφη νύμφη Μινθώ από την οποία πήρε το όνομά της η μέντα. Η Περσεφόνη, τη βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, ζήλεψε την Μινθώ και τη μεταμόρφωσε σε ένα ασήμαντο φυτό, τη Μίνθη (Μέντα) με μικρά άνθη ,αλλά παρενέβη ο Πλούτωνας και του έδωσε θεϊκό άρωμα χαρίζοντας του αθανασία και αιωνιότητα. Χρησιμοποιείται για να δώσει άρωμα και γεύση σε πολλά προϊόντα από τσίχλες μέχρι φάρμακα. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε για να αντιμετωπίσει τον εμετό, τη στηθάγχη και τη φυματίωση.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Μαϊντανός: πέτρα στα νεφρά Μαντζουράνα: βρογχίτιδα Μάραθος: άμμο στα νεφρά Μαρούλι: ρευματισμοί Μαρρούβιο: βήχχας Μελίλωτος: επεφυκίτιδα Μελισσόχορτο: μακροζωία Μελιτζάνα: αιμορροΐδες Μενεξές: αϋπνία Μερκουλιάρις: υδρωπικία Μηδική: αναιμία Μηλιά: αποτοξίνωση Μολόχα: βήχα

Παθήσεις Μώλωπες: άρνικα, γλυκάνισο, λεβάντα, δεντρολίβανο Μυωτονωτικά: κανέλα, καρύδια Μαλακτικά: καρότο, γλυκόριζα, κολοκυθιά, κριθάρι

Γιατροσόφια Μάτια με μαύρους κύκλους Αγγούρι φρεσκοκομμένο σε φέτα ή κατάπλασμα . Μάτια κουρασμένα Τα κουρασμένα και άτονα μάτια αναζωογονούνται, αν απλώσετε εκχύλισμα λουΐζας. Το εκχύλισμα, αφού το βράσετε, το σουρώσετε και το αφήσετε να κρυώσει, το απλώνετε στην περιοχή γύρω από τα μάτια. 63

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Νεραντζιά Sour orange tree

Το αιθέριο έλαιο των ανθών του νεραντζιού είναι ευρέως γνωστό ως νέρολι. Το αιθέριο έλαιο νέρολι είναι παρόμοιο σε άρωμα με το περγαμόντο και παράγεται από τον ανθό της νεραντζιάς. Στο τέλος του 17ου αιώνα η Άννα Μαρία Ορσίνι, η δούκισσα του Μπρατισάνο και πριγκίπισσα του Νέρολα, παρουσίασε το απόσταγμα νεραντζιού ως μοδάτο άρωμα χρησιμοποιώντας το για να αρωματίσει τα γάντια της και το μπάνιο της. Από τότε, το όνομα Νέρολι χρησιμοποιείται για να περιγράψει αυτό το απόσταγμα. Το νέρολι έχει ένα δροσιστικό και ξεχωριστό πικάντικο άρωμα με γλυκό και λουλουδάτες νότες. Είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα αιθέρια έλαια της αρωματοποιίας.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Νήριο ή Πικροδάφνη: Πολύ τοξική, ψώρα Νούφαρο: «Τσάι» κατά της αϋπνίας Ντουλκαμάρα: Για τον έρπη και τα εκζέματα Νυχάκι : Αντιθρομβωτικό, σπασμολυτικό Παθήσεις Ναυτία: γαρίφαλο, κολοκυθιά, λεμονιά, λουίζα, μπελαντόνα Νευραλγίες: αγκινάρα, αμυγδαλιά, απήγανος, βάλσαμο, βρυωνία, καρδαμίνη, κισσός, κρεμμύδι, λάχανο, λεβάντα, λουίζα, μέντα, σκόρδο Νεφρά: αγκινάρα, αγριάδα, αλθαία, ερυθραία, ήλιος, καλαμπόκι, καρότο, κερασιά, κολλιτσίδα, κρεμμύδι, λεμονιά, μαϊντανός, πρίμουλα, φλαμουριά, φραουλιά, χελιδόνιο.

Γιατροσόφια Ναυτία Aν υποφέρετε από ταξιδιωτική ναυτία, υπάρχει ένα σχετικά εύγευστο γιατροσόφι που μπορείτε να δοκιμάσετε. Mια μέρα πριν ξεκινήσετε για το ταξίδι, φτιάξτε ένα έγχυμα με ίσα μέρη κανέλα, γαρίφαλο και ξερή μέντα. Yπολογίστε μία πρέζα για κάθε φλιτζάνι. Αφήστε τα μπαχαρικά και το βότανο στο βραστό νερό για 10-15 λεπτά. Φτιάξτε μια ποσότητα 2-3 φλιτζανιών και πίνετε σε όλη τη διάρκεια της μέρας μερικές γουλιές. Την επομένη, στο ταξίδι θα διαπιστώσετε ότι η ταξιδιωτική ναυτία είναι παρελθόν.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ξινήθρα oxalis

Την ξινήθρα τη συναντάμε παντού, γιατί εξαπλώνεται πολύ εύκολα και μπορεί να γίνει ενοχλητικό ζιζάνιο. Περιέχει καλιούχο οξαλικό άλας και μπορεί να αποβεί δηλητηριώδης αν φαγωθεί σε μεγάλη ποσότητα. Χρησιμοποιείτε σε σούπες, σάλτσες και χορτόπιτες σε μικρές ποσότητες, για να δώσει ξινή γεύση. Επιπρόσθετα δεν πρέπει να λησμονούμε ότι σε δύσκολες περιόδους όπως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τα εξογκώματα στις ρίζες που της στη Ρόδο τα λένε «φιστικάκια» προσέφεραν τροφή στον πεινασμένο πληθυσμό.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Παθήσεις Ξερόβηχας: καρυδιά, δυόσμος, ζαμπούκος

Γιατροσόφια Ξηρά και σκασμένα χέρια -Μασάζ με μίγμα: μισή κουταλιά χυμό λεμονιού και μια γλυκερίνης. - Κόβουμε ένα λεμόνι σε στρογγυλές φέτες. Τις βράζουμε μέχρι να μαλακώσουν. Τις πολτοποιούμε και χρησιμοποιούμε τον πολτό σαν κρέμα χεριών μετά το πλύσιμο των πιάτων. - Βράζουμε 50 γραμ. ρίζες νερομολόχας σε ένα λίτρο νερό για 20 λεπτά. Στραγγίζουμε και με τη λοσιόν αυτή κάνουμε εντριβές στα χέρια. - Ρίχνουμε 30 γραμ. άνθη τίλιου αποξηραμένα σε 1 λίτρο βραστό νερό για 10 λεπτά. Στραγγίζουμε και τυλίγουμε τα χέρια με δυο βαμβακερές γάζες, βουτηγμένες στο αφέψημα, για 20 λεπτά περίπου. -Αν τα χέρια σας αφυδατώνονται και σκάνε, δεν έχετε παρά να στύψετε ένα λεμόνι και, αφού ρίξετε μέσα στο χυμό λίγη ποσότητα ζάχαρης, να τρίψετε με το μείγμα τα χέρια σας για λίγη ώρα. Η ζάχαρη θα κάνει την απολέπιση των νεκρών κυττάρων και το λεμόνι θα δώσει λάμψη και αντισηψία. Στη συνέχεια, αφού ξεπλύνετε τα χέρια σας με νερό, απλώστε μια ποσότητα καθαρού ελαιόλαδου κι αφήστε το για όση περισσότερη ώρα μπορείτε. Θα διαπιστώσετε σύντομα ότι τα χέρια σας θα γίνουν πολύ απαλά και λαμπερά. 67

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ούρτικα (Τσουκνίδα) nettle

Τσουκνίδα είναι ένας θησαυρός στον κήπο μας με πολλά οφέλη για την υγεία μας. Όταν σκεφτόμαστε την τσουκνίδα στο νου μας έρχεται το τσίμπημα της κάθε φορά που την ακουμπάμε. Αν όμως δεν είχε το τσίμπημα θα είχε καταστραφεί από τα ζώα. Είναι η ασπίδα προστασίας της γι’ αυτό πρέπει να φοράμε πάντα γάντια όταν την μαζεύουμε. Υπάρχουν περισσότερα από 500 είδη σε όλο τον κόσμο. Η χρήση της ως φαρμακευτικό φυτό χρονολογείται από την Αρχαία Ελλάδα όπου χρησιμοποιήθηκε ως διουρητικό και καθαρτικό. Ο Ιπποκράτης (460-377π.Χ) ανέφερε 61 φυσικές θεραπείες με βάση την τσουκνίδα τη χρησιμοποιούσε κυρίως για την αντιμετώπιση δερματικών παθήσεων. Το επιστημονικό όνομα Urtica προέρχεται από το λατινικό ρήμα «urere», που σημαίνει «καίω» και αποδόθηκε από τον Πλίνιο, λόγω της αίσθησης του καψίματος και του κοκκινίσματος που προκαλούσε η επαφή του φυτού με το δέρμα. Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν πολύ καλά την τσουκνίδα. Έχουν αναφερθεί σε αυτή στα έργα τους ο Χρύσιππος, ο Αριστοφάνης και ο Ησίοδος.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Ονωνίδα: αρθρίτιδα, νεφρά, ρευματισμοί

Παθήσεις Οίδημα: σκόρδο, λάχανο, κρεμμύδι, μαϊντανός Όραση: δεντρολίβανο, ήλιος, καρότο, ντομάτα Οσφυαλγία: καστανιά, μολόχα Ουλίτιδα: πορτοκάλι, καρότο, λάχανο, κρεμμύδι, λεμόνι, σύκο, σέλινο

Γιατροσόφια Ουλίτιδα Μήλο Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να προλάβετε την ουλίτιδα, είναι να τρώτε συχνά ένα ολόκληρo μήλο «δαγκωτό». Tο μήλο απολυμαίνει την στοματική κοιλότητα, δυναμώνει και συσφίγγει τα ούλα. Eπίσης, αν σάς συμβαίνει να τρίζετε τα δόντια στον ύπνο σας, μπορείτε να βοηθήσετε την σιαγόνα σας να χαλαρώσει τρώγοντας, πριν κοιμηθείτε, ένα ολόκληρο μήλο ή κάποιο άλλο τραγανό φρούτο ή λαχανικό, όπως κουνουπίδι ή καρότο.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πράσο leek

Πράσο, το λαχανικό που μελετήθηκε λιγότερο σε σχέση με άλλα συγγενικά του είδη, όπως το κρεμμύδι και το σκόρδο. Όμως ακόμα και έτσι το ταπεινό πράσο αγαπήθηκε τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό, κατέχοντας σημαντική θέση στην κουζίνα μας και στο καθημερινό μας δ Ιδιαίτερη αξία απέδιδαν στο πράσο οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Ο Αριστοτέλης πίστευε πως η πέρδικα οφείλει την καθαρή φωνή της στο λαχανικό αυτό, ενώ ο αυτοκράτορας Νέρωνας λέγεται ότι κατανάλωνε συχνά πράσα για να κάνει τη φωνή του δυνατότερη.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Πασιφλόρα: άγχος- αϋπνία Πατάτα: καθαρίζει το δέρμα, εγκαύματα, μώλωπες, διαστρέμματα Πεντάνευρο: χοληστερίνη, κολίτιδα, δυσκοιλιότητα, αναπνευστικό Πεπόνι: διουρητικό, ρευματισμούς, αρθρίτιδα, χολή, αιμορροϊδες Πεύκο: βήχας, βρογχίτιδα Πικραγγουριά: ιγμορίτιδα Πικραλίδα: καθαρίζει το αίμα, φλεγμονές, συκώτι

Παθήσεις Πνευμονία: Αλθαία, αψιθιά, βάλσαμο, βασιλικός, δενδρολίβανο, κρεμμύδι, Πονόδοντος: βαλεριάνα, βελανιδιά, λεβάντα, μάραθο, , σκόρδο, φλισκούνι, Πόνοι: Βαλεριάνα, βελανιδιά, λεβάντα, μάραθο, σκόρδο, φλισκούνι, Πονοκέφαλος: βασιλικός, λάχανο, κεράσι, μάραθο (φινόκιο), λεμόνι, μαντζουράνα, μήλο, μέντα, μαυροράπανο, δεντρολίβανο, βαλεριάνα, βασιλικός, γλιστρίδα, δενδρολίβανο, δυόσμος, θυμάρι, λεβάντα, λεμονιά, μαντζουράνα, μέντα, πορτοκαλιά, ρίγανη Πονόλαιμος :Βατομουριά, ευκάλυπτος, κρεμμύδι, μηλιά, συκιά, φραουλιά Πυρετός: σκόρδο, πορτοκάλι, κανέλλα, καρότο, λάχανο, γαρύφαλλο, κρεμμύδι, λεμόνι, μέντα, μήλο, μέλι, μαϊντανός, θυμάρι, αγριάδα, βάλσαμο, ευκάλυπτος, τσουκνίδα, φλαμουριά, φραουλιά 71

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Γιατροσόφια Πονοκέφαλος Λεμόνι Aν έχετε πονοκέφαλο, κόψτε ένα λεμόνι στα δύο και ακουμπήστε τις λεμονόκουπες στα μηνίγγια σας για ένα τέταρτο της ώρας Tο λεμόνι, όπως άλλωστε και το ξίδι, περιέχει ένα οξύ που διευκολύνει την κυκλοφορία τού αίματος και σε κάποια είδη πονοκεφάλου δρα ανακουφιστικά. Παγωμένο νερό Kάντε για λίγα λεπτά ένα παγωμένο ποδόλουτρο. Aυτή η διαφορά της θερμοκρασίας θα προσελκύσει αίμα στα πόδια, ανακουφίζοντάς σας έτσι από το αίσθημα πίεσης και τον πονοκέφαλο. Πατάτα Mια εύκολη λύση είναι η πατάτα, που χάρη στις χαλαρωτικές για τους ιστούς ιδιότητες τού αμύλου, αλλά και στη σπασμολυτική δράση διαφόρων ατροπινικών ουσιών που περιέχει, μπορεί να σάς βοηθήσει. Aκουμπήστε 2 φρεσκοκομμένες φέτες ωμής πατάτας στους κροτάφους σας και ξαπλώστε σε ένα ήσυχο και σκοτεινό μέρος. Aνανεώνετε τις ροδέλες συχνά και για όση ώρα χρειάζεται, μέχρι να περάσει ο πονοκέφαλος. Θυμάρι - Μέντα Πίνουμε ρόφημα από θυμάρι και μέντα Πονόλαιμος Bατόμουρα

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Το καλοκαίρι, που κάποιοι έχουν ευπάθεια και υποφέρουν από αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα ή οποιαδήποτε άλλη χρόνια ή περιστασιακή φλεγμονή τού λαιμού, θυμηθείτε να δοκιμάσετε τις γαργάρες με αφέψημα από φύλλα βατομουριάς. Bάλτε 50 γραμμάρια αποξηραμένα ή φρέσκα φύλλα σε 1 λίτρο κρύο νερό, καλύψτε το με το καπάκι και αφήστε το να βράσει σε χαμηλή φωτιά για 15 λεπτά. Στη συνέχεια, σουρώστε το και κάντε με αυτό γαργάρες όσο πιο πολλές φορές μπορείτε μέσα στην ημέρα. H επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι τα φύλλα δρουν ευεργετικά στα τριχοειδή αγγεία και καταπολεμούν τα βακτήρια και τις μυκητιάσεις. Mηλόξιδο Aνακατέψετε μία κουταλιά μηλόξιδο με ένα κουταλάκι μέλι και διαλύστε το μείγμα σε μισό ποτήρι χλιαρό νερό. Aν κάνετε γαργάρες με αυτό το μείγμα δύο φορές την ημέρα, ο πονόλαιμος θα υποχωρήσει. Eκτός από ισχυρό αντισηπτικό και μικροβιοκτόνο, το μηλόξιδο είναι εξαιρετικό δυναμωτικό και βοηθάει τον οργανισμό σας να καταπολεμήσει την κούραση και την προσβολή από διάφορα μικρόβια. Ρόδι Βράστε ρόδια και πιείτε τον χυμό για να εξαφανίσετε τον πονόλαιμο, συνιστούν οι Ισραηλινοί. Πράγματι, τα ρόδια περιέχουν αντιφλεγμονώδεις ουσίες που καθαρίζουν τον λαιμό, ενώ ο ατμός τους βοηθά στην απελευθέρωση των ιγμορείων, που απλά σημαίνει ότι…επιτέλους παίρνετε ανάσες. Σκόρδο Tο σκόρδο, ένα από τα καλύτερα φυσικά αντισηπτικά και αντιβιοτικά, μπορεί να σας βοηθήσει να απαλλαγείτε γρήγορα και από τον πονόλαιμο που σάς ταλαιπωρεί, αρκεί να φτιάξετε ένα απλό θεραπευτικό κοκτέιλ. Λιώστε δυο σκελίδες σκόρδο και βράστε τις για ένα λεπτό σε ένα φλιτζάνι γάλα. Προσθέστε ένα κουταλάκι θυμαρίσιο μέλι, που θα καλύψει και τη γεύση τού σκόρδου, και πιείτε το ρόφημα όσο είναι πολύ ζεστό.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Φασκόμηλο Γνωστό από την αρχαιότητα για την αντιφλεγμονώδη και αντιβακτηριδιακή του δράση, το φασκόμηλο έχει θαυμάσια αποτελέσματα σε περίπτωση που υποφέρετε από πονόλαιμο. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να το χρησιμοποιήσετε είναι οι γαργάρες. Για το λόγο αυτό, θα φτιάξετε ένα έγχυμα ρίχνοντας ένα κουταλάκι αποξηραμένα φύλλα φασκόμηλου για 10 λεπτά σε μισό λίτρο καυτό νερό. Θα χρειαστεί να κάνετε 2-3 φορές την ημέρα γαργάρες και να ακολουθήσετε τη θεραπεία συστηματικά, τουλάχιστον για 3 ημέρες

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ρίγανη oreganum

Η ρίγανη είναι αυτοφυές φυτό της Μεσογείου και της Κεντρικής Ασίας. Το όνομα της προέρχεται από τις λέξεις όρος και γάνος (λαμπρότητα), φυτό, δηλαδή, που λαμπρύνει το βουνό. Στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσε σύμβολο χαράς και ευτυχίας. Ο Αριστοτέλης έγραφε ότι, αν κάποιο τραυματισμένο κατσίκι από βέλος κυνηγού, έτρωγε ρίγανη, η πληγή του έκλεινε. Οι κυνηγοί μέχρι και σήμερα συνηθίζουν, όταν σκοτώσουν ένα θήραμα, να βάζουν στην κοιλιά του μερικά κλωνάρια ρίγανη, για να μη μυρίσει μέχρι να φθάσουν σπίτι.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά ραδίκι: χολή, συκώτι Ρίγανη: πονοκέφαλος, πονόδοντος, βήχας Ροδακινιά: βρογχίτιδα, έντερο Ροδιά: αίμα, καρδιά, ούλα

Παθήσεις Ραχιτισμός: σκόρδο, βερίκοκο, λάχανο, καρότο, φασκόμηλο, Ρινίτιδα: βασιλικός, κισσός, κρεμμύδι Ρευματισμοί: μέντα, πασχαλιά

Γιατροσόφια

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Σέλινο celery

Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να προσφέρουν κρασί από σέλινο στους νικητές των αγώνων ως ένδειξη τιμής και ανδρείας. Επίσης το θεωρούσαν πένθιμο φυτό γιατί στις νεκρικές τελετές οι πενθούντες φορούσαν στεφάνι από σέλινο.Η χρήση του σέλινου από τότε έως και σήμερα διαδόθηκε ευρύτατα λόγω των εξαιρετικών ευεργετικών ιδιοτήτων του.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά Σαμπούκος: κρυολόγημα, ρευματισμοί Σεδόν (πετρόχορτο): πίεση του αίματος (θεωρείται δηλητήριο) Σαπουνόχορτο: χολαγωγικό, καθαρτικό, έκζεμα, νεφρά Σαλέπι: πονόλαιμος, γρίπη Σιναμική: δυσκοιλιότητα Σινάπι: βρογχίτιδα, ρευματισμοί, πλευρίτιδα, νευραλγίες, καρδιά Σπαθόχορτο: στομαχόπονο, ρευματισμοί, πληγές και κρεατοελιές(λάδι με σπαθόχορτο) Σκορπιδόχορτο: πέτρες νεφρών, προστάτης, κυστίτιδα Σκόρδο: βρογχίτιδα, νευρικαβαλίκεμα

Παθήσεις Σαλμονέλα: σκόρδο, κανέλα, καρότο, κρεμμύδι Σκορβούτο: πορτοκάλι, καρότο, λάχανο, χαιρέφυλλο, ταραξάκο Σμηγματόρροια: λάχανο, λεμόνι, μαυροράπανο, δεντρολίβανο Στηθάγχη: σκόρδο, αγκινάρα, καρότο, λάχανο, σίκαλη, μήλο Στοματίτιδα: πορτοκάλι, καρότο, λάχανο, κρεμμύδι,λεμόνι Στομαχικές διαταραχές: άνηθος, αγκινάρα, βάλσαμο, βασιλικός, γλυκάνισο, δυόσμο Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Συνάχι: βάλσαμο, βρώμη, δάφνη, ευκάλυπτος, θυμάρι, κανέλα, φλισκούνι

Γιατροσόφια Σκασμένα χείλια Κάνουμε επάλειψη από ψημένο κυδώνι. Συνάχι Πίνουμε ρόφημα από άγριο τριαντάφυλλο.

Τσάι του βουνού 79

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Mountain tea

Το Τσάι του Βουνού, το δημοφιλέστερο ελληνικό βότανο, το συνιστούσε ο Ιπποκράτης ως τονωτικό λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε σίδηρο και ο Διοσκουρίδης το θεωρούσε ισχυρή ασπίδα κατά του κρυολογήματος. Προέρχεται από το φυτό Sideritis spp και πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη «σίδηρος» χάρη στην επουλωτική δράση του φυτού έναντι πληγών που προκαλούνταν από σιδερένια όπλα. Στην Κρήτη είναι γνωστό και ως «μαλοτίρα», ονομασία που προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις «male» (αρρώστια) και «tirare» (σύρω), επειδή στην ενετοκρατούμενη Κρήτη το θεωρούσαν πανάκεια για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βότανα και αρωματικά φυτά Τριόλη: αντικαταθληπτικό Ταραξάκο: Βοηθά στο μεταβολισμό των σακχάρων και των λιπών Τριγωνέλλα: σάγχαρο, βάρος Τσουκνίδα: νεφρίτιδα, χολή Τζίνσενγκ: νευρικό σύστημα, μυϊκούς πόνους

Παθήσεις Ταχυπαλμία: φλαμουριά, βαλεριάνα Τυμπανισμός: λιναρόσπορος, λουίζα Τενοντίτιδα: φλοιός ιτιάς, σέλινο Τριχόπτωση: δεντρολίβανο, καρύδια Τσίμπημα εντόμου: δυόσμος, θυμάρι μέντα Τριγλυκερίδια: σπόροι λιναριού

Γιατροσόφια Τσιμπήματα Τσίμπημα από μέλισσα ή σφήκα Aν σας τσιμπήσει μέλισσα ή σφήκα, η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνετε, αν έχει μείνει μέσα το κεντρί, είναι να το βγάλετε προσεκτικά με το χέρι σας ή με ένα 81

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

τσιμπιδάκι όσο πιο γρήγορα μπορείτε. Σαν πρώτη κίνηση, τρίψτε επάνω στην περιοχή ένα μεταλλικό αντικείμενο (π.χ. κλειδί, ή πηρούνι) ώστε να μειωθεί ο πόνος και να μην πρηστεί. Στη συνέχεια, αν δεν διαθέτετε αμμωνία ή ξίδι, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα φρέσκο κρεμμυδάκι. Kόψτε το άσπρο τμήμα στη μέση και αλείψτε την περιοχή του τσιμπήματος με τον χυμό τού κρεμμυδιού που βγαίνει από το σημείο της κοπής ακολουθώντας απαλές κυκλικές κινήσεις κατά την φορά των δεικτών του ρολογιού. Σταδιακά, ο πόνος και το τσούξιμο θα σβήσουν. Εναλλακτικά, βρέξτε το ερεθισμένο σημείο με άφθονο κρύο νερό και τρίψτε το με σαπούνι Mασσαλίας. Τσίμπημα από κουνούπι Για να απαλλαγείτε από τη φαγούρα και την ενόχληση, τρίψτε φύλλα φρέσκιας μαντζουράνας πάνω στα τσιμπήματα ή φροντίστε να έχετε σε ένα μπουκαλάκι λίγο έλαιο βάσης (χοχόμπα, σιτέλαιο κ.λπ.), στο οποίο θα έχετε ρίξει μερικές σταγόνες αιθέριο έλαιο τού φυτού. Η ανακούφισή σας από τα δυσάρεστα συμπτώματα θα είναι άμεση. Εναλλακτικά, βάλτε στο σημείο που έχετε φαγούρα λίγο παγωμένο νερό ή ξίδι. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η τριβή τού εσωτερικού της φλούδας της μπανάνας, στην προσβεβλημένη περιοχή, είναι εκπληκτικά επιτυχής στη μείωση του πρηξίματος και του ερεθισμού.

Τόνωση της όρασης Ωφελούν πολύ τα καρότα ή ο άνηθος.

Τονωτικά μαλλιών Βράζουμε φασκόμηλο, ή δεντρολίβανο, ή τσουκνίδα, ή φύλλα καρυδιάς και μ’ αυτό το νερό ξεπλένουμε τα μαλλιά μας μετά το λούσιμο.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Υπέρικο (Βάλσαμο) hypericum

Γνωστό και ως βότανο του Αη Γιάννη. Ο όρος Υπερικόν για πρώτη φορά αναφέρθηκε από τον Ευρυφώνα τον Κνίδιο ο οποίος ήταν γιατρός το 288π.Χ. Πιθανότατα, σύμφωνα με το Λινναίο, προέρχεται από τις Ελληνικές λέξεις Υπέρ (πάνω από) και εικών (εικόνα) γιατί στην αρχαία Ελλάδα τοποθετούσαν το φυτό πάνω από τις θρησκευτικές εικόνες για να απομακρύνουν το κακό. Το όνομα perforatum σημαίνει διάτρητο στα λατινικά και αναφέρεται στο γεγονός ότι τα φύλλα του φυτού εκ πρώτης όψεως φαίνονται διάτρητα. Το κοινό όνομα, βότανο του Άη Γιάννη, είναι μια αναφορά στον Άγιο Ιωάννη το Βαπτιστή. Μερικοί πρώιμοι Χριστιανικοί συγγραφείς ισχυρίζονταν ότι τα κοκκινόμαυρα στίγματα στα πέταλα του άνθους συμβολίζουν το αίμα που έχυσε ο Άγιος Ιωάννης κατά τον αποκεφαλισμό και η διάτρητη επιφάνεια των φύλλων δημιουργήθηκε από τα δάκρυα που χύθηκαν από αυτή την αποτρόπαια πράξη.. Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, η εξωτερική χρήση του βάλσαμου βοηθά σημαντικά στην επούλωση των εγκαυμάτων. Το χρησιμοποιούσε για να αντιμετωπίσει την πνευμονία και γυναικολογικές παθήσεις.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά Υοσκύαμος: ισχυρό παυσίπονο Ύσωπος: καθαρίζει τη χολή και τα νεφρά, αντιμετωπίζει τα διαστρέμματα

Παθήσεις Υπερκόπωση: σκόρδο, κανέλα, καρότο, κρεμμύδι, μέντα, μαϊντανός, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, σέλινο Υψηλή χοληστερίνη: ταραξάκο, αγκινάρα, σκόρδο, λεμόνι

Γιατροσόφια Υπερένταση Τίλιο Bράστε για 10-15 λεπτά 20 γραμμάρια λουλούδια τίλιου σε μια κούπα νερό και πιείτε το. H ευχάριστη λουλουδένια γεύση του και το άρωμά του, που θυμίζει μέλι, θα σας χαλαρώσουν και σε λίγο θα νιώσετε την ηρεμιστική του δράση.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Φασκόμηλο sage

Το λατινικό όνομα Salvia, προέρχεται από τη λατινική λέξη salvare που σημαίνει «θεραπεύω» ή «σωτήρας». Οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμασαν ελίφασκος που αργότερα έγινε sawge στα αρχαία αγγλικά. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν πρώτοι το φασκόμηλο ως συντηρητικό για το κρέας. Πίστευαν επίσης ότι μπορεί να ενισχύσει τη μνήμη. Ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης το συνταγογραφούσανε για διάφορες παθήσεις. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε για την αντιμετώπιση γυναικολογικών παθήσεων και της πνευμονίας.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά φλαμουριά: τονώνει το δέρμα και τα μαλλιά, αντιβηχικό φλισκούνι: αναπνευστικό φλόμος: για παθήσεις των εντέρων και των πνευμόνων φούσκα: καθαρτικό και διουρητικό φραουλιά: ρευματισμούς

Παθήσεις Φλεγμονές: αλόη, ευκάλυπτος, λεμόνι, σκόρδο, φασκόμηλο,μαϊντανός Φαρυγγίτιδα: λεμόνι, σκόρδο

Γιατροσόφια Φλέματα Αν εσείς ή το παιδί σας βασανίζεστε από έναν παραγωγικό βήχα, αλλά δυσκολεύεστε να απαλλαγείτε από τα φλέματα, πιείτε 1 κουταλάκι του γλυκού χυμό από φρέσκο, ώριμο ανανά περίπου κάθε 2 ώρες. Tο ένζυμο βρομελίνη, που περιέχει ο ανανάς, έχει ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αποσυμφορητική δράση, η οποία βοηθάει στην καταπολέμηση τοπικών οιδημάτων, όπως, σε τούτη την περίπτωση, της αναπνευστικής οδού

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Χαμομήλι chamomile

Το όνομα χαμομήλι προέρχεται από τις Ελληνικές λέξεις «χάμο» και «μήλο» και σημαίνει το μήλο της γης γιατί το χαμομήλι είχε παρόμοια μυρωδιά με το μήλο. Το λατινικό όνομα Matricaria recutita, σημαίνει «πολυαγαπημένο μητέρα φάρμακο» γιατί χρησιμοποιόταν για την υγιεινή των γυναικών. Στην αρχαία Αίγυπτο το φυτό ήταν αφιερωμένο στο θεό του Ήλιου. Ο πρώτος που αναφέρει τις ευεργετικές του ιδιότητες είναι ο Ιπποκράτης (460-370 π. Χ.), ο πατέρας της Ιατρικής

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά Χελιδόνιο: Σπασμολυτικό –δηλητηριώδες Χρένο: Πλούσιο σε βιταμίνες Χρυσάνθεμο: Προστατεύει το εντερικό Χαρουπιά Χρυσόχορτο χαμολεύκα

Παθήσεις Χοληστερίνη: αγκινάρα, γλυκόριζα, πικραλίδα, ιπποφαές Χολολιθίαση: αγγουριά, αγριάδα, αγκινάρα, δυόσμος, κρεμμύδι, μέντα, ήλιος, πικραλίδα

Γιατροσόφια Χείλια Τα χείλια σου είναι σκασμένα και πονάνε; Κάνε συχνά επάλειψη με μέλι

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ψαλιδόχορτο (Πολυτρίχι) Adiantum capillus - veneris

Πολυτρίχι, Σκορπίδι, Καλλίτριχον, Μαλλόχορτο, Κόμη της Αφροδίτης, Βροντοτρίχι, Πηγαδόχορτο, Ψαλιδόχορτο, Αδίαντο, Adiantum. Είδος φτέρης. Η ονομασία του βοτάνου προέρχεται από το ότι είναι αδιάβροχο. Η λατινική ονομασία του είναι Adiantum capillus-veneris, δηλαδή αδίαντο, η «κόμη της Αφροδίτης», η οποία σύμφωνα με το μύθο ξεπρόβαλε μέσα από τους αφρούς της θάλασσας με στεγνά μαλλιά. Χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της φαλάκρας.

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά -

Παθήσεις Ψαμμίαση: αγγουριά, αλθαία, καλαμπόκι, κερασιά, κολλιτσίδα, μαϊντανός, τσουκνίδα. Ψωρίαση: Αγριοπανσές, ίνουλα, κισσός, κολλιτσίδα, λάχανο, λεμονιά

Γιατροσόφια Ψείρες Αν θέλετε να αποφύγετε τις ψείρες, μετά από κάθε λούσιμο ξεβγάλτε τα μαλλιά σας με αραιωμένο ξίδι. Θα το φτιάξετε αναμειγνύοντας μισό λίτρο ξίδι σε άλλο τόσο νερό και θα το αφήσετε να στεγνώσει πάνω στα μαλλιά. Η μυρωδιά τού ξιδιού, αλλά και τού λεμονιού (που θα χρησιμοποιήσετε αδιάλυτο), θα διώξει μακριά όσες ψείρες… θέλουν να σάς γνωρίσουν καλύτερα.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ώκιμο (Βασιλικός) basil

Το όνομα βασιλικός προέρχεται από την Ελληνική λέξη βασιλιάς, καθώς στο φυτό είχε δοθεί ηγεμονική θέση λόγω των ειδικών ιδιοτήτων του. Το λατινικό όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη ώκιμον. Για τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους ο βασιλικός αποτελούσε σύμβολο εχθρικότητας και παραφροσύνης. Απεικονίζουν τη φτώχεια ως μια ρακένδυτη γυναίκα με ένα βασιλικό στο πλευρό της. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έκαιγαν ένα μείγμα βασιλικού και μύρου για να κατευνάσουν τους θεούς τους και για να βαλσαμώσουν τους νεκρούς τους. Στην Περσία και στη Μαλαισία ο βασιλικός φυτεύεται πάνω στους τάφους και στην Αίγυπτο οι γυναίκες σκορπίζουν τα λουλούδια του πάνω στους χώρους αναπαύσεως των δικών τους ανθρώπων. Κατά άλλες λαικές παραδόσεις το φυτό συνδέεται με την αγάπη. 91

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βότανα και αρωματικά φυτά -

Παθήσεις ωτίτιδα

Γιατροσόφια Ωραία επιδερμίδα Για καθαρή και λαμπερή επιδερμίδα, να πίνετε καθημερινά ένα ποτήρι από τσάι μαϊντανού.

Προσοχή! Χρησιμοποιήστε τα αρωματικά φυτά, τα βότανα, τα φρούτα και τα λαχανικά με μεγάλη προσοχή. Εκμεταλλευτείτε τα φυσικά συστατικά τους με μέτρο. Θυμηθείτε ότι κάποια από αυτά δεν πρέπει να δίνονται σε παιδιά ή σε εγκυμονούσες, ούτε πρέπει να τα χρησιμοποιείτε, αν υποφέρετε από μακροχρόνιες ασθένειες ή αν λαμβάνετε φάρμακα για συγκεκριμένες παθήσεις. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμβουλεύεστε τον προσωπικό σας ιατρό.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών



Θανάσης Β. Σπύρος Γ. Ανδρέας Γ. Γιάννης Δ. Βαλεντίν Ι. Θανάσης Κ. Θανάσης Μ. Κωνσταντίνος Μιχ. Χρήστος Μπ.. Γιώργος Ντ. Φίλιππος W. Παναγιώτης Π.



Οι μαθητές του Δ1΄

Μοχίτ Σ. Μάριο Τσ. Χριστίνα Α.ι Ραφαηλία Α. Μαρία Δ. Νεφέλη Ζ. Μαρκέλλα Ζ. Δέσποινα Μπ. Μαρία Τσ. Βασιλική Χ. Κωνσταντίνος Μίρ. Αλέξανδρος Ζ.

Οι δασκάλες: Πορπόρη Όλγα (δασκάλα Δ΄1) Τριάντη Ευδοκία (Τμήμα Ένταξης)

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΕΝΟΤΗΤΑ

 Τρόποι χρήσης των βοτάνων 

Διατήρηση βοτάνων

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Τρόποι χρήσης των βοτάνων Σε βραστό νερό

Έγχυμα ή εκχύλισμα Σε λάδι

Ρίχνουμε πάνω στο βότανο βραστό νερό, το σκεπάζουμε και το αφήνουμε 5 – 10 λεπτά

Βάζουμε το βότανο μέσα στο λάδι και το αφήνουμε στον ήλιο

αφέψημα

Βάζουμε το βότανο μαζί με το νερό και τα σιγοβράζουμε

κομπρέσα

Καθαρό πανί που το βρέχουμε σε εκχύλισμα βοτάνων

βάμμα

σιρόπι

Πορπόρη Όλγα

Βάζουμε το βότανο σε αλκοόλ και το αφήνουμε για μερικές μέρες

Προσθέτουμε στο αφέψημα ή στο έγχυμα ζάχαρη ή μέλι και το σιγοβράζουμε

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

αλοιφή

Έγχυμα μαζί με λάδι και μελισσοκέρι

Αιθέριο έλαιο

κατάπλασμα

Έλαιο από βότανα με ειδική επεξεργασία

Ψιλοκομμένο βότανο, βρασμένο και στραγγισμένο, τοποθετείται στην πάσχουσα περιοχή

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Διατήρηση βοτάνων Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε φρέσκα βότανα για καλύτερα αποτελέσματα. Επειδή όμως είναι δυσεύρετα μπορούμε να τα αποθηκεύσουμε με τους εξής τρόπους:

Αποξήρανση Μαζεύουμε, πλένουμε καλά, στραγγίζουμε και φτιάχνουμε μικρά ματσάκια τα οποία κρεμούμε ανάποδα σε σκιερό και καλά αεριζόμενο χώρο μέχρι να στεγνώσουν. Μόλις αποξηρανθούν, αφαιρούμε τα φύλλα από τα κοτσάνια και τα τοποθετούμε σε αεροστεγή βάζα. Τα φυλάσσουμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, καθώς η ζέστη και το φως γρήγορα εξαφανίζουν το χρώμα και το άρωμά τους. Κατάλληλα βότανα για αποξήρανση είναι: η ρίγανη, το θυμάρι, το δενδρολίβανο, το χαμομήλι, το τσάι του βουνού, η δάφνη και η μέντα.

Κατάψυξη Τα φυλλώδη βότανα αν αποξηρανθούν χάνουν το χρώμα και τη γεύση τους. Η κατάψυξη είναι ο καλύτερος τρόπος. Τα κατεψυγμένα βότανα είναι πιο κοντά στο χρώμα και τη γεύση με τα φρέσκα και είναι ιδανικά για το μαγείρεμα Ιδανικά για να καταψυχθούν είναι: Η μέντα και η μαντζουράνα, ο μάραθος και ο βασιλικός, ο δυόσμος και το μελισσόχορτο

Ένας άλλος τρόπος για να διατηρήσουμε τα βότανα είναι να τα βάλουμε μέσα σε

λάδι.

Τα βότανα που έχουμε συλλέξει πρέπει να τα χρησιμοποιούμε μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα, λιγότερο του ενός χρόνου, γιατί χάνουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ΦΑΓΗΤΑ – ΓΛΥΚΑ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ

Α Αρνί μπούτι με βότανα Υλικά συνταγής 1

1⁄2

κιλό (χωρίς κόκκαλο) αρνί μπούτι

1⁄2

φλιτζάνι χυμός λεμονιού

κουταλιές ξύδι από κρασί

σκελίδες πολτοποιημένες σκόρδο

κουταλιές ψιλοκομμένος μαϊντανός

κουταλάκι ρίγανη

Εκτέλεση Βάλτε το αρνί σε μια πιατέλα. Προσθέστε όλα τα υπόλοιπα υλικά ανακατωμένα. Σκεπάστε και βάλτε την πιατέλα στο ψυγείο για 3 ώρες η όλη τη νύχτα. Στραγγίστε το αρνί και φυλάτε τη μαρινάτα. Βάλτε το αρνάκι σε ταψάκι, περιχύστε με τη μαρινάτα, προσθέστε αλάτι, πιπέρι και λίγο ελαιόλαδο και σκεπάστε το με αλουμινόχαρτο. Ψήστε το στο φούρνο μέχρι να ροδοκοκκινίσει και να γίνει μαλακό. Σερβίρετε με βραστές πατατούλες και πράσινη σαλάτα.

Β Βίδες με λαχανικά και τυρί κότατζ Υλικά 1 πακέτο βίδες ζυμαρικό 2 φρέσκα κρεμμυδάκια 2 πολύχρωμες πιπεριές 2 μέτρια κολοκυθάκια 1 μελιτζάνα 2 καρότα

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

1 ντομάτα 1 φλιτζάνι τυρί κότατζ 1 σακουλάκι (50 γραμ.) κουκουνάρι 2 κουτ. σούπας φρέσκος βασιλικός ελαιόλαδο αλάτι & πιπέρι Εκτέλεση Κόβουμε τα λαχανικά σε κύβους, τα αλατοπιπερώνουμε, τα ανακατεύουμε με λίγο ελαιόλαδο και τα σοτάρουμε για λίγα λεπτά σε δυνατή φωτιά. Χαμηλώνουμε την ένταση στο μάτι της κουζίνας και προσθέτουμε 1/3 του φλιτζανιού νερό και τα σιγοβράζουμε άλλα 10 λεπτά. Βράζουμε τα ζυμαρικά σε αλατισμένο νερό, στραγγίζουμε και ανακατεύουμε με τα λαχανικά. Ανακατεύουμε το τυρί κότατζ με τον βασιλικό, αλατοπιπερώνουμε και το ρίχνουμε επάνω στα ζυμαρικά. Γαρνίρουμε με φυλλαράκια φρέσκου βασιλικού και κουκουνάρι.

Γ Γλώσσα με σπανάκι και λεμόνι Υλικά 8 φιλέτα γλώσσας 1 κιλό φρέσκο σπανάκι καθαρισμένο και πλυμένο 2 φρέσκα κρεμμυδάκια ½ ματσάκι άνηθος χυμός από 2 λεμόνια ελαιόλαδο αλάτι, πιπέρι Εκτέλεση Ψιλοκόβετε τα κρεμμυδάκια και τον άνηθο. Ζεσταίνετε 1/3 του φλιτζανιού ελαιόλαδο και σοτάρετε τα κρεμμυδάκια και το σπανάκι. Αλατίζετε και όταν μαραθεί το σπανάκι, το κατεβάζετε από την φωτιά και ανακατεύετε με τον άνηθο.

101

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Στρώνετε την μισή ποσότητα σε ένα ρηχό ταψί, βάζετε επάνω από το σπανάκι τα φιλέτα της γλώσσας, τα αλατοπιπερώνετε και τα σκεπάζετε με το υπόλοιπο σπανάκι. Περιχύνετε με λίγο ελαιόλαδο και τον χυμό του λεμονιού και ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200ο C για 20 λεπτά περίπου.

Δ Δημητριακά σε κέικ!! Υλικά 500 γραμμάρια αλεύρι φαρίνα 250 γραμμάρια βούτυρο 2

1/2

φλιτζάνι τσαγιού ζάχαρη

1/2

φλιτζάνι τσαγιού γάλα

4 αυγά 1/4 κουταλάκι γλυκού κανέλα 1/4 κουταλάκι γλυκού τζίντζερ σε σκόνη 1 φλιτζάνι τσαγιού κορν φλέικς κλασσικά τριμμένα 1 φλιτζάνι τσαγιού κορν φλέικς σοκολατένια τριμμένα 1/2 φλ τσαγιού αμύγδαλα τριμμένα 1/2 φλ τσαγιού φουντούκια ή καρύδια τριμμένα για το γλάσσο 200 γραμμάρια λευκή σοκολάτα 50 γραμμάρια βούτυρο 1 κουταλάκι γλυκού ζάχαρη άχνη 1/2 φλιτζάνι τσαγιού γάλα Εκτέλεση Χτυπάμε σε ένα μπωλ το βούτυρο με τη ζάχαρη και ρίχνουμε ένα ένα τα αυγά, χτυπώντας τα για 3' Προσθέτουμε τη φαρίνα με το γάλα και ύστερα την κανέλα και το τζίντζερ και ανακατεύουμε. Ύστερα προσθέτουμε τα τριμμένα κορν φλέικς των 2 ειδών, τα αμύγδαλα και τα φουντούκια (ή καρύδια) ενώ πλέον δεν ανακατεύουμε με το μίξερ αλλά με μια σπάτουλα

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βουτυρώνουμε τη φόρμα του κέικ μας (κλασσική φόρμα) και ρίχνουμε το μίγμα μέσα. Έχουμε προθερμάνει το φούρνο στους 200 βαθμούς και ψήνουμε για 3 τέταρτα περίπου το κέικ μας στους 180-200 βαθμούς.(το ψήσιμο εξαρτάται από το φούρνο) γλάσσο Λιώνουμε τη σοκολάτα με το βούτυρο σε μπεν μαρί και ύστερα ρίχνουμε το γάλα και τη ζάχαρη και ανακατεύουμε καλά ώστε να γίνει κρεμώδες το μίγμα μας χωρίς να σβωλιάσει. Έχουμε βγάλει το κέικ μας το έχουμε ξεφορμάρει και ύστερα ρίχνουμε το έτοιμο γλάσσο, ζεστό πάνω στο κέικ.

Ε Ελιόψωμο με θυμάρι Υλικά για 2 φρατζόλες αλεύρι σκληρό: 1 κιλό και λίγο επιπλέον για το πασπάλισμα νωπή μαγιά: 60 γραμμάρια ελαιόλαδο: 4-5 κουταλιές της σούπας και λίγο επιπλέον για τις φόρμες αλάτι: 1 κοφτό κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη: 1 κοφτό κουταλάκι του γλυκού ξίδι: 1 κουταλιά της σούπας ελιές Καλαμών: 2/3 του φλιτζανιού, χωρίς κουκούτσι, χοντροκομμένες θυμάρι: 2 κουταλάκια του γλυκού φρέσκο ή 1 κουταλάκι αποξηραμένο Εκτέλεση Διαλύετε τη μαγιά σε 1/2 φλιτζάνι του τσαγιού χλιαρό νερό και ένα μπολ. Ρίχνετε εκεί το λάδι, 2 φλιτζάνια του τσαγιού νερό ακόμη δωματίου) και κατόπιν αλεύρι. Προσθέτετε τη ζάχαρη, το αλάτι ζυμώνετε μέχρι να αποκτήσετε μια απαλή ζύμη. Αφήνετε τη ζύμη Κατόπιν προσθέτετε τις ελιές και το θυμάρι και ξαναζυμώνετε.

την αδειάζετε σε (σε θερμοκρασία και το ξίδι και να ξεκουραστεί.

Δίνετε σχήμα στο ψωμί φτιάχνοντας 2 φραντζόλες. Τις τοποθετείτε σε ταψί αλειμμένο με λίγο λάδι ή στρωμένο με αντικολλητικό χαρτί φούρνου. Τις πασπαλίζετε με λίγο αλεύρι και τις αφήνετε να φουσκώσουν για 1 ώρα μέσα στο ταψί. Ψήνετε τα ελιόψωμα 50' στους 170° - 180° C σε προθερμασμένο φούρνο.

103

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ζ Ζελέ λεμόνι Υπέροχο σπιτικό ζελέ με φρέσκο χυμό λεμονιού. Χωρίς λιπαρά και με όλες τις βιταμίνες του λεμονιού. Υλικά 1 κούπα ζάχαρη 2 φακελάκια σκόνη ζελατίνης 2 1/2 κούπες νερό 2/3 της κούπας φρεσκοστιμμένο χυμό λεμονιού Ξύσμα από 1 λεμόνι Οδηγίες: 1. Ανακατεύετε σε κατσαρολάκι τη ζάχαρη με τη ζελατίνη. Προσθέτετε το νερό και το ξύσμα και βάζετε στη φωτιά. Ανακατεύετε συνέχεια μέχρι να διαλυθεί η ζελατίνη και η ζάχαρη (το μείγμα δεν πρέπει να βράσει, μόνο να ζεσταθεί) 2. Κατεβάζετε από τη φωτιά και προσθέτετε τον χυμό λεμονιού. Ανακατεύετε. Αδειάζετε το μείγμα σε 1 φόρμα των 1200 ml περίπου ή σε 6 φορμάκια των 200 ml, αφού πρώτα το περάσετε από ψιλό σουρωτήρι για να απομακρύνετε το ξύσμα. 3. Βάζετε τις φόρμες στο ψυγείο για 8 - 10 ώρες. Για να τις ξεφορμάρετε, τις βουτάτε για μερικά δευτερόλεπτα σε καυτό νερό και τις αναποδογυρίζετε σε πιατέλα. Αν θέλετε γαρνίρετε με φέτες λεμονιού και μελισσόχορτο και σερβίρετε.

Η Η πιο νόστιμη και υγιεινή σαλάτα 500 γραμμάρια καρότο, χοντροτριμμένο στον τρίφτη 75 γραμμάρια σταφίδα μαύρη 90 γραμμάρια φιστίκι Αιγίνης 1 ή 2 πράσινα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα λίγο μάραθο, τα φυλλαράκια λόγο μαϊντανό, ψιλοκομμένος 1/4 φινόκιο, κομμένο σε λεπτές φέτες μισό πορτοκάλι σε φετούλες, καθαρισμένο από τις ίνες του

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

χυμός 1 λεμονιού χυμός 1 πορτοκαλιού ελαιόλαδο Αλάτι Εκτέλεση Μουσκεύουμε τις σταφίδες σ' ένα μπολ με ζεστό νερό για λίγα λεπτά, μέχρι να μαλακώσουν, και τις σουρώνουμε. Αναμειγνύουμε όλα τα υλικά της σαλάτας, εκτός από τα φιστίκια, αλατίζουμε και δοκιμάζουμε. Αφήνουμε τη σαλάτα να μαριναριστεί για μία ώρα, προσθέτουμε τα φιστίκια και τη σερβίρουμε.

Θ Θρεπτική χορτόσουπα Υλικά 3 μεγάλες πατάτες κομμένες σε κυβάκια 1 μεγάλο κρεμμύδι ψιλοκομμένο 3 καρότα κομμένα σε ροδέλες 2 κολοκυθάκια κομμένα σε ροδέλες 2 πράσα κομμένα σε ροδέλες 3-4 φύλλα σέσκουλου 2 κλαράκια σέλινο 1 ντομάτα ξεφλουδισμένη και ξεσποριασμένη και ψιλοκομμένη 1 φλιτζάνι του καφέ ελαιόλαδο αλάτι, πιπέρι Εκτέλεση Βάλτε σε μια μεγάλη κατσαρόλα 2 λίτρα νερό. Ρίξτε μέσα το ελαιόλαδο και μετά ταυτοχρόνως όλα τα λαχανικά κομμένα. Βράστε σε δυνατή φωτιά μέχρι το μίγμα να κοχλάσει. Υπάρχει περίπτωση να θέλει ξάφρισμα. Μόλις περάσουν 10 λεπτά αλατίστε , ρίξτε φρέσκο πιπεράκι, σκεπάστε τη κατσαρόλα, χαμηλώστε το μάτι και βράστε υπομονετικά για 1 ώρα και 15 λεπτά. 105

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Η σούπα αυτή τρώγεται και ζεστή και κρύα.

Ι Ιδανικό κολατσιό Υλικά 90 γραμμάρια βρώμη 90 γραμμάρια νιφάδες σιταριού 30 γραμμάρια ηλιόσπορος 30 γραμμάρια κολοκυθόσπορος 60 γραμμάρια σταφίδα μαύρη 60 γραμμάρια φουντούκι, σπασμένο 115 γραμμάρια βερίκοκο αποξηραμένο, κομμένο σε κυβάκια βανίλια 100 γραμμάρια ζάχαρη μαύρη 100 γραμμάρια βούτυρο, κομμένο σε μεγάλα κομμάτια 30 γραμμάρια μέλι Εκτέλεση Ζεσταίνουμε ένα κατσαρολάκι σε μέτρια φωτιά και λιώνουμε τη ζάχαρη, το βούτυρο και το μέλι. Ανακατεύουμε το μείγμα αυτό με τα υπόλοιπα υλικά και τα στρώνουμε σε βουτυρωμένη φόρμα. Χαράσσουμε το μείγμα σε ορθογώνια κομμάτια. Ψήνουμε, σε προθερμασμένο φούρνο, στους 170° C βαθμούς για 8-10 λεπτά. Κόβουμε με το μαχαίρι εκεί που έχουμε χαράξει. Αφήνουμε τις μπάρες να κρυώσουν μέσα στη φόρμα και τις ξεφορμάρουμε. Διατηρούμε σε αεροστεγή συσκευασία.

Κ Κεμπάπ με σάλτσα γιαουρτιού με βασιλικό Υλικά Για τα κεμπάπ 1 κιλό μοσχαρίσιος κιμάς

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

3 σκελίδες τριμμένο σκόρδο ½ φλιτζάνι παρμεζάνα 4 κουταλιές σούπας σάλτσα πέστο* 2 κουταλιές γλυκού κύμινο ξύσμα από 2 λεμόνια 2 κουταλιές σούπας κουκουνάρι 2 ασπράδια αλάτι & πιπέρι Για τη σάλτσα: 1 φλιτζάνι στραγγιστό γιαούρτι 2 κουταλιές σούπας σάλτσα πέστο* 2 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο Αραβικές πίτες για το σερβίρισμα Εκτέλεση Ζυμώνουμε τον κιμά με το σκόρδο, το πέστο, το κύμινο, το ξύσμα, το κουκουνάρι και τα ασπράδια. Αλατοπιπερώνουμε και αν το μείγμα είναι λίγο αραιό, προσθέτουμε λίγη γαλέτα ή ψωμί βρεγμένο με λίγο νερό για να σφίξει ο κιμάς. Πλάθουμε τα κεμπάπ, τα περνάμε στα ξύλινα καλαμάκια και τα ψήνουμε στον φούρνο στους 200ο C για 15 λεπτά. Παράλληλα κόβουμε τις πίτες σε μικρότερα κομμάτια και τις ψήνουμε για 10 λεπτά στον φούρνο. Για τη σάλτσα, ανακατεύουμε το γιαούρτι με το πέστο και το ελαιόλαδο. Όταν ψηθούν τα κεμπάπ, τα συνοδεύουμε με τις ψημένες πίτες και τη σάλτσα γιαουρτιού. *Τη σάλτσα πέστο μπορείτε να τη βρείτε έτοιμη στο σούπερ μάρκετ ή να τη φτιάξετε μόνοι σας πολτοποιώντας καλά: Κουκουνάρι: 1/4 κούπας Φύλλα βασιλικού: 2 κούπες γεμάτες καλά Σκόρδο: 2 σκελίδες Αλάτι: όσο χρειάζεται Φρεσκοτριμμένη παρμεζάνα: 8 κουταλιές της σούπας Ελαιόλαδο: 1/2 κούπα

107

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Λ Λαχταριστό κέικ με καρότο και πορτοκάλι Υλικά 4 αυγά 225γρ. ζάχαρη κρυσταλλική 300γρ. ελαιόλαδο ή ηλιέλαιο 500γρ. καρότο τριμμένο 300γρ. αλεύρι κοσκινισμένο 1 κουταλάκι του γλυκού κανέλα 1 κουταλάκι του γλυκού γεμάτο μπέικιν πάουντερ 1/2 κουταλάκι του γλυκού σόδα μαγειρική 1/2 κουταλάκι του γλυκού αλάτι 150γρ. ψιλοκομμένο καρύδι { προαιρετικά}Υλικά για το γλάσο: 125γρ. βούτυρο σε θερμοκρασία δωματίου 250γρ. τυρί κρέμα 50γρ. ζάχαρη άχνη Εκτέλεση: Χτυπάμε τα αυγά με τη ζάχαρη έως ότου ασπρίσουν και αφρατέψουν. Προσθέτουμε το λάδι συνεχίζοντας το χτύπημα για 2 λεπτά ακόμη. Σταματάμε το χτύπημα, προσθέτουμε το τριμμένο καρότο, το αλεύρι, την κανέλα, το μπέικιν πάουντερ, τη σόδα και το αλάτι. Ανακατεύουμε απαλά με μία σπάτουλα και στο τέλος ρίχνουμε τα καρύδια. Βουτυρώνουμε και αλευρώνουμε ένα ταψί διαμέτρου 24 εκ. ή χρησιμοποιούμε ένα τσέρκι, αδειάζουμε το μείγμα και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180οC για 45-50 λεπτά. Αφήνουμε να κρυώσει και ξεφορμάρουμε. Αν θέλουμε από πάνω προσθέτουμε και την κρέμα τυριού. Ανακατεύουμε το βούτυρο, το τυρί κρέμα και την άχνη πολύ καλά προσθέτοντας και τους σπόρους βανίλιας. Με αυτό το μίγμα καλύπτουμε όλη την επιφάνεια του κρύου κέικ. Απολαύστε!

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Μ Μαραθόπιτες Κρήτης Υλικά για το φύλλο: 500 γρ. αλεύρι (καλύτερα αλεύρι για πίτες) 1 ποτήρι νερό 4 κουταλιές ελαιόλαδο 2 κουταλιές ρακί (τσικουδιά ή τσίπουρο χωρίς γλυκάνισο) 1 κουταλάκι γλυκού αλάτι Υλικά για τη γέμιση: 1 κιλό μάραθα 1 κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο 4 κουταλιές ελαιόλαδο 1 κούπα νερό Αλάτι – πιπέρι Επιπλέον: ελαιόλαδο για το τηγάνισμα Εκτέλεση: Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι και τα μάραθα στο ελαιόλαδο για 5 λεπτά, ανακατεύοντας τακτικά. Ρίχνουμε το νερό και το αλάτι και τα μαγειρεύουμε για 30″. Μετά τα στραγγίζουμε από τα υγρά τους. Φτιάχνουμε το ζυμαράκι μας ανακατεύοντας όλα τα υλικά και το ζυμώνουμε. Το αφήνουμε για ξεκούραση 1 ωρίτσα. Χωρίζουμε την ζύμη σε μπαλάκια και την ανοίγουμε στο μέγεθος και το σχήμα μικρού πιάτου. Βάζουμε λίγη γέμιση και την απλώνουμε σε όλη τη ζύμη, εκτός από 1/2 εκ. ολόγυρα. Από πάνω βάζουμε μια άλλη στρόγγυλη ζύμη και κλείνουμε ολόγυρα. Την τηγανίζουμε σε ελάχιστο λαδάκι για λεπτάκια την κάθε πλευρά.

109

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ν Ντολμαδάκια Υλικά: 250 γραμμάρια τρυφερά αμπελόφυλλα, ζεματισμένα, λίγα-λίγα, σε καυτό νερό και καλά στεγνωμένα 1 φλιτζάνι ρύζι καρολίνα 1 κιλό ξερά κρεμμύδια 500 γραμμάρια πράσινα κρεμμυδάκια, ψιλοκομμένα 2 ματσάκια άνηθο 10 κλαράκια δυόσμο (μόνο τα φύλλα, ψιλοκομμένα) 1 κ. σ. ζάχαρη αλάτι και πιπέρι χυμός από 1 ½ λεμόνι 1 φλιτζάνι του τσαγιού εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο ½ φλιτζάνι του τσαγιού νερό Εκτέλεση: Πλένουμε τα κληματόφυλλα και τα ζεματάμε για 2-3 λεπτά σε βραστό νερό. Τα αφήνουμε να στραγγίζουν καλά σε απορροφητικό χαρτί Ανακατεύουμε σε ένα μπολ όλα τα υλικά της γέμισης εκτός από το νερό. Ρίχνουμε το μισό ελαιόλαδο και ανακατεύουμε καλά μέχρι να ενωθούν τα υλικά Παίρνουμε ένα-ένα τα υπόλοιπα αμπελόφυλλα, βάζουμε στο κέντρο του καθενός από μια κουταλιά γέμισης και τα τυλίγουμε σε μικρά ρολά, χωρίς όμως να τα σφίξουμε πολύ Καλύπτουμε τον πάτο μιας φαρδιάς κατσαρόλας με μερικά αμπελόφυλλα και βάζουμε τα ντολμαδάκια στην κατσαρόλα σε 2-3 στρώσεις το ένα πλάι στο άλλο, περιχύνοντάς τα με το υπόλοιπο ελαιόλαδο Τοποθετούμε από πάνω ένα βρεγμένο λαδόχαρτο με μια τρύπα στη μέση του, στερεώνοντάς το με 2-3 κουτάλια, για να μη φύγει κατά τη διάρκεια του βρασμού ή απλά βάζουμε ένα αναποδογυρισμένο πιάτο.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ρίχνουμε το βραστό νερό και τον χυμό λεμονιού, σκεπάζουμε την κατσαρόλα με το καπάκι της και αφήνουμε το φαγητό να σιγοβράσει σε μέτρια φωτιά μέχρι να μαλακώσει το ρύζι και τα ντολμαδάκια να μείνουν σχεδόν με το λάδι τους. Αν το ρύζι δεν έχει μαλακώσει, προσθέτουμε λίγο βραστό νερό και συνεχίζουμε το βράσιμο

Ξ Ξινόμηλα μαρμελάδα με φράουλες και μπαχαρικά Υλικά: 6 -7 ξινόμηλα 2 κιλά φράουλες, ώριμες και γερές 2 κιλά ζάχαρη 1 κουταλιά σούπας πράσινο πιπέρι σε κόκκους 1 κουταλιά σούπας τζίντζερ σε σκόνη χυμό από 1 μεγάλο λεμόνι Εκτέλεση: Σε μεγάλη λεκάνη πλένουμε καλά τις φράουλες μαζί με τα κοτσανάκια τους.

Κατόπιν, αφαιρούμε τα κοτσανάκια και κόβουμε σε μικρά κομματάκια τις φράουλες. Καθαρίζουμε τα μήλα με τον καθαριστή της πατάτας. Αφαιρούμε τα κουκούτσια και τα κόβουμε σε μικρά μπαστουνάκια με το διπλό κόφτη πατάτας ή με ένα κοφτερό μαχαίρι. Βάζουμε τα φρούτα σε μια μεγάλη και βαθιά κατσαρόλα μαζί με τη ζάχαρη και ανακατεύουμε καλά. Αφήνουμε στην άκρη για δυο ώρες έτσι ώστε να βγάλει όλα τα υγρά. Κατόπιν βράζουμε σε μέτρια φωτιά για 15 περίπου λεπτά. Προσοχή, σε αυτό το στάδιο η μαρμελάδα μπορεί να φουσκώσει γι’αυτό μην απομακρύνεστε! Ξαφρίζουμε κι αφήνουμε να σταθεί για 12 ώρες. Προσθέτουμε τα μπαχαρικά αφού πάρει βράση η μαρμελάδα και βράζουμε σε μέτρια φωτιά, μέχρι να δέσει. Η όλη διαδικασία σε αυτό το στάδιο θα κρατήσει περίπου 111

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

μισή ώρα. Το πιο απλό tip για να καταλάβουμε αν έδεσε η μαρμελάδα είναι το εξή: βάζουμε σε ένα πιατάκι λίγη μαρμελάδα και την τοποθετούμε στην κατάψυξη. Μετά από πέντε λεπτά που θα έχει κρυώσει, πρέπει με ένα κουταλάκι να κάνουμε ένα χώρισμα στη μαρμελάδα που δεν θα ξανακλείσει. Προσθέτουμε τον χυμό του λεμονιού, ανακατεύουμε και βγάζουμε από την φωτιά. Μοιράζουμε τη μαρμελάδα όσο ακόμη είναι ζεστή σε αποστειρωμένα βάζα και τα κλείνουμε καλά. Διατηρείται σε δροσερό μέρος ή στο ψυγείο. Tips Αν θέλουμε η μαρμελάδα να μην έχει μεγάλα κομμάτια φρούτου, πριν το δεύτερο βράσιμο πιέζουμε το μείγμα με την κουτάλα του πουρέ. Αν δεν μας αρέσουν τα πιπέρια, χρησιμοποιούμε μόνο το τζίντζερ. Στο δεύτερο βράσιμο ανακατεύουμε συνέχεια με ξύλινη κουτάλα κι αν σχηματιστούν και πάλι αφροί ξαφρίζουμε. Έτσι η μαρμελάδα θα είναι πιο διαυγής.

Ο Ομελέτα με βότανα Υλικά: (για 6 άτομα) 2 κουταλιές ψιλοκομμένο άνηθο 12 αβγά 2 τριμμένα καρότα ½ κιλό ψιλοκομμένες καυκαλίθρες 2-3 ψιλοκομμένα φρέσκα κρεμμύδια 2 κουταλιές ψιλοκομμένο μαϊντανό Ελαιόλαδο 1 ψιλοκομμένη σκελίδα σκόρδο Αλάτι και πιπέρι Εκτέλεση:

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βάζουμε σε ένα τηγάνι το λάδι σε μέτρια φωτιά και προσθέτουμε εκεί τα καρότα, τα κρεμμυδάκια, τις καυκαλίθρες, το μαϊντανό, τον άνηθο, το σκόρδο, αλάτι και πιπέρι. Τα αφήνουμε να σοταριστούν για 10 λεπτά περίπου. Κατόπιν χτυπάμε σε ένα πιάτο βαθύ 2 αβγά με μια κουταλιά από το μείγμα λαχανικών. Βάζουμε σε ένα τηγάνι λαδάκι να ζεσταθεί και ψήνουμε την ομελέτα κι από τις δύο μεριές, μέχρι να ροδίσει. Τα υπόλοιπα σοταρισμένα χορταρικά χρησιμοποίησέ τα βάζοντας από μία κουταλιά ανά 2 αβγά για τις υπόλοιπες ομελέτες. Σερβίρουμε τις ομελέτες με αρωματικά χόρτα ζεστές για πρώτο πιάτο ή για βραδινό με σαλάτα.

Π Πατάτες με αρωματικά βότανα 1,2 κιλά πατάτες μικρές (γαλλικές) 100 γραμμάρια ελαιόλαδο 60 γραμμάρια βούτυρο 1 σκελίδα σκόρδο θυμάρι φρέσκο, ψιλοκομμένο δεντρολίβανο φρέσκο, ψιλοκομμένο Προαιρετικά: (κρεμμυδάκι ή άνηθο ή μαϊντανό ή σχοινόπρασο, ψιλοκομμένο) Αλάτι, πιπέρι Εκτέλεση: Πλένουμε τις πατάτες. Δεν χρειάζεται να τις ξεφλουδίσουμε (εφόσον είναι της γαλλικής ποικιλίας). Τις προ-μαγειρεύουμε στο φούρνο: Τις τοποθετούμε σε ένα ταψί, τις περιχύνουμε με ελαιόλαδο, αλατίζουμε και προσθέτουμε λίγο από το δεντρολίβανο, λίγο θυμάρι, μία σκελίδα σκόρδο και λίγο βούτυρο. Ανακατεύουμε ελαφρά όλο αυτό το περιεχόμενο μέσα στο ταψί. Σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο και βάζουμε στο φούρνο, στους 150 βαθμούς. Ο χρόνος ψησίματος εξαρτάται από το μέγεθος της πατάτας και το φούρνο. 113

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Για να καταλάβουμε πότε είναι έτοιμες και να τις βγάλουμε , κάνουμε το εξής: ελέγχουμε πόσο έχουν μαλακώσει εσωτερικά, καρφώνοντάς τες με ένα μαχαίρι. Αν το μαχαίρι βυθίζεται εύκολα στη σάρκα τους, χωρίς να βρίσκει αντίσταση, τότε γνωρίζουμε ότι είναι έτοιμες. Ήρθε η ώρα να τις σοτάρουμε. Τις κόβουμε όλες στη μέση. Ζεσταίνουμε ένα τηγάνι σε δυνατή φωτιά. Ρίχνουμε λίγο ελαιόλαδο και βάζουμε τις πατάτες με την κομμένη τους πλευρά να ακουμπά την επιφάνεια του τηγανιού. Τις αφήνουμε μέχρι να πάρουν πολύ καλό χρώμα. Αφού πάρουν το χρυσαφί χρώμα που θέλουμε, προσθέτουμε βούτυρο και τις ανακινούμε στο τηγάνι. Ρίχνουμε τα βότανα και αλάτι. Προσθέτουμε, αν θέλουμε, λίγο κρεμμυδάκι φρέσκο ή άνηθο ή μαϊντανό ή σχοινόπρασο. Σερβίρουμε.

Ρ Ριζότο με λιαστή και φρέσκια ντομάτα Υλικά: 300 γραμμάρια ρύζι αρμπόριο (ή καρολίνα) 1 ξερό κρεμμύδι ψιλοκομμένο 2 σκελίδες σκόρδο τριμμένο 5 ώριμες ντομάτες 10 λιαστές ντομάτες ξερές ή σε λάδι 2 φλιτζάνια ζωμό κότας ή λαχανικών 2 χούφτες φρέσκα αρωματικά (βασιλικό, δυόσμο, θυμάρι, δενδρολίβανο, ρίγανη) 1/4 φλιτζανιού ελαιόλαδο 1/3 φλιτζανιού λευκό κρασί 1/2 φλιτζάνι τριμμένη παρμεζάνα ή γλυκιά γραβιέρα 4 κουταλιές σούπας τυρί κρέμα αλάτι, πιπέρι Εκτέλεση: Κόβουμε τις ντομάτες στη μέση και αφαιρούμε τους σπόρους. Τις τρίβουμε στον τρίφτη και τις αφήνουμε να στραγγίσουν στο σουρωτήρι. Μουσκεύουμε τις λιαστές

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ντομάτες σε 1/3 του φλιτζανιού χλιαρό νερό, αν είναι ξερές, ή τις στραγγίζουμε από το λάδι τους, αν είναι συντηρημένες σε λάδι, και κατόπιν τις ψιλοκόβουμε. Σοτάρουμε το κρεμμύδι και το σκόρδο στο ελαιόλαδο. Προσθέτουμε το ρύζι και ανακατεύουμε για 2-3 λεπτά. Σβήνουμε με το κρασί και ρίχνουμε ένα φλιτζάνι ζωμό. Ανακατεύουμε για λίγα λεπτά, μέχρι να απορροφηθούν τα υγρά από το ρύζι, και ρίχνουμε τον υπόλοιπο ζωμό, τις τριμμένες ντομάτες, τις λιαστές και τα φρέσκα αρωματικά κομμένα με τα χέρια. Αλατοπιπερώνουμε, χαμηλώνουμε τη φωτιά και μαγειρεύουμε για άλλα 10 περίπου λεπτά, μέχρι το ρύζι να είναι μαλακό εξωτερικά και να «κρατάει», να είναι λίγο σκληρό δηλαδή στο εσωτερικό του. Σβήνουμε τη φωτιά και ρίχνουμε στο ρύζι την παρμεζάνα και το τυρί κρέμα, ανακατεύουμε και σερβίρουμε αμέσως με φρεσκοτριμμένο πιπέρι.

Σ Σαλάτα με μαυρομάτικα φασόλια Υλικά: 250 γραμμάρια φασόλια μαυρομάτικα 1 μικρό ματσάκι μαΐντανό ψιλοκομμένο 4-5 πιπεριές φλωρίνης ψιλοκομμένες 2-3 φρέσκα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα Για τη σως: 5 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο 2 κουταλιές σούπας ξύδι 1 κουταλιές σούπας μέλι 1 κουταλιά σούπας μουστάρδα 1 κουταλάκι κάρυ αλάτι-πιπέρι Εκτέλεση: Μουλιάζουμε τα φασόλια από το προηγούμενο βράδυ. 115

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Την επόμενη τα βράζουμε, τα σουρώνουμε και τα αφήνουμε να κρυώσουν. Βάζουμε σε ένα μπολ όλα τα υλικά για τη σαλάτα και περιχύνουμε με τη σως. (Η σως γίνεται πιο ωραία αν τη χτυπήσετε με το μιξεράκι του φραπέ σε ένα μπολάκι) Αφήνουμε τη σαλάτα στο ψυγείο για 1/2 ώρα να σταθεί και είναι έτοιμη.

Τ Τσάι με τζίντζερ και κανέλα Υλικά : Νερό: 4 κούπες Κανέλα: 2 φλούδες Κομμένο φετούλες φρέσκο τζίντζερ: 4 - 5 εκ. καθαρισμένη ρίζα Μέλι: 4 κουταλάκια τσαγιού (προαιρετικά) Εκτέλεση: Βάζετε το νερό με το τζίντζερ και την κανέλα σε κατσαρολάκι και το βάζετε στη φωτιά να βράσουν. Όταν αρχίσουν να βράζουν, χαμηλώνετε τη φωτιά και τα αφήνετε να σιγοβράσουν 3 - 4 λεπτά. Κλείνετε την φωτιά και τα αφήνετε 4 λεπτά να "τραβήξουν". Περνάτε το τσάι από σουρωτήρι και το μοιράζετε σε 4 κούπες. Προσθέτετε από ένα κουταλάκι τσαγιού μέλι, ανακατεύετε και σερβίρετε.

Υ Υπέροχο παστέλι με μέλι Υλικά: 200 γραμ. φύλλα κρούστας 200 γραμ. αμυγδαλόψιχα ξεφλουδισμένη 1 φλιτζάνι μέλι 300 γραμ. σουσάμι

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

4 κουτ. σούπας μαύρη ή καστανή ζάχαρη ξύσμα από 2 πορτοκάλια ηλιέλαιο για το ταψί Εκτέλεση: Κόβετε τα φύλλα κρούστας κατά μήκος σε οκτώ λωρίδες και τα ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200ο C για 10 λεπτά. Στη συνέχεια τα τρίβετε με το χέρι για να σπάσουν σε ακανόνιστα κομμάτια. Ζεσταίνετε το μέλι και ρίχνετε την αμυγδαλόψιχα, το σουσάμι, το ξύσμα πορτοκαλιού και τα ψημένα φύλλα κρούστας. Ανακατεύετε για λίγα λεπτά σε μέτρια φωτιά μέχρι να αρχίσει να πήζει το μείγμα. Στρώνετε ένα φύλλο αντικολλητικής λαδόκολλας σε ένα ορθογώνιο ρηχό ταψί με διαστάσεις περίπου 30 Χ 30 εκατοστά και το αλείφετε με ηλιέλαιο για να ξεκολλήσει ευκολότερα το παστέλι. Αδειάζετε το μείγμα από τη κατσαρόλα στο ταψί, το αφήνετε να κρυώσει και το κόβετε σε τετράγωνα κομμάτια.

Φ Φακές με ρύζι Υλικά: 2 φλ. φακές 1/2 φλ. ρύζι 2 κόκκινες πιπεριές ψιλοκομμένες 2 καρότα σε ροδέλες 1 σελινόριζα σε κυβάκια 1 κρεμμύδι, ψιλοκομμένο 1 σκελίδες σκόρδο, ψιλοκομμένο 1 κλωναράκι σέλινο, ψιλοκομμένο 1/2 φλ λάδι αλάτι 117

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

πιπέρι Εκτέλεση: Σε μια καυτή κατσαρόλα, σοτάρουμε τα κρεμμύδια, μέχρι να καραμελώσουν. Προσθέτουμε τα λαχανικά, ανακατεύοντας για 3-4 λεπτά. Ρίχνουμε το λάδι και αφού κάψει, προσθέτουμε το σκόρδο, τις φακές και ανακατεύουμε για 2 λεπτά. Προσθέτουμε χλιαρό νερό, μέχρι να σκεπαστούν τα υλικά και σιγοβράζουμε για μισή ώρα. Αν χρειαστεί, προσθέτουμε λίγο ζεστό νερό ακόμη. Ρίχνουμε το ρύζι, προσθέτουμε 1 φλ.ζεστό νερό και βράζουμε για 15 περίπου λεπτά, σε σχεδόν μέτρια φωτιά, μέχρι να απορροφηθούν τα υγρά και να μαλακώσουν οι φακές και το ρύζι. Το αφήνουμε να κρυώσει και σερβίρουμε!

Χ Χοιρινή μπριζόλα με σάλτσα σέλινο και λεμόνι Υλικά: 4 χοιρινές μπριζόλες 1 ξερό κρεμμύδι 1 φλιτζάνι λευκό κρασί 1 κουτ. του γλυκού ρίγανη χυμός από 2 λεμόνια 4 κουτ. της σούπας σέλινο 1 κουτ. του γλυκού κορν φλάουρ 4 πατάτες μισή σελινόριζα ¼ του φλιτζανιού ελαιόλαδο αλάτι πιπέρι Εκτέλεση:

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Αλατοπιπερώνετε τις μπριζόλες, τις πασπαλίζετε με τη ρίγανη και τις βάζετε σε ένα ταψί με το κρασί και μισό φλιτζάνι νερό. Τις σκεπάζετε με ένα φύλλο αλουμινόχαρτου και τις ψήνετε στους 220ο C για 30 λεπτά. Βγάζετε το αλουμινόχαρτο και συνεχίζετε το ψήσιμο στους 200ο C άλλα 15 λεπτά μέχρι να ροδοκοκκινήσουν. Στραγγίζετε τα υγρά από το ταψί σε μία μικρή κατσαρόλα και τη βάζετε στο μάτι της κουζίνας. Ψιλοκόβετε το σέλινο και το ρίχνετε στη κατσαρόλα και συνεχίζετε με τον χυμό των λεμονιών ανακατεμένο με το κορν φλάουρ και το σέλινο και αφήνετε για λίγα λεπτά στη φωτιά μέχρι να δέσει η σάλτσα. Για την γαρνιτούρα καθαρίζετε τις πατάτες και τη σελινόριζα και τις κόβετε σε μικρότερα κομμάτια. Τις βράζετε σε αλατισμένο νερό για 15 λεπτά, τις στραγγίζετε και όσο είναι ζεστές τις πολτοποιείτε με το ελαιόλαδο και τις αλατοπιπερώνετε. Σερβίρετε τις μπριζόλες στα πιάτα, τις περιχύνετε με τη σάλτσα και συνοδεύετε με τον πουρέ.

Ψ Ψητό κοτόπουλο με αρωματικά και λεμόνι Υλικά: 1 μεγάλο ή 2 μικρά κοτόπουλα (ολόκληρα) 100 γραμμάρια βούτυρο 2 κουταλιές σούπας μουστάρδα 2 λεμόνια 1 χούφτα φρέσκα αρωματικά ή 2 κ. σ. ξερά (θυμάρι, ρίγανη, δενδρολίβανο, δυόσμο) 6 φέτες μπέικον 1 κ. σ. χοντρό αλάτι 1 κ. σ. φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι 2 σκελίδες σκόρδο τριμμένο 4 ξερά κρεμμύδια 1 φλιτζάνι λευκό κρασί Εκτέλεση: Κόβουμε τα λεμόνια σε φέτες και ψιλοκόβουμε το μπέικον και τα φρέσκα αρωματικά. Αφήνουμε το βούτυρο για λίγο έξω από το ψυγείο να μαλακώσει και το 119

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ανακατεύουμε με τη μουστάρδα, τα αρωματικά, το μπέικον, το χοντρό αλάτι και το πιπέρι. Αλείφουμε τα κοτόπουλα με το μείγμα αυτό. Χαράζουμε τα στήθη τους και βάζουμε σε κάθε άνοιγμα από μία φέτα λεμόνι. Κόβουμε σε λεπτές φέτες τα κρεμμύδια, τα ανακατεύουμε με τις φέτες του λεμονιού που περισσεύουν και βάζουμε το μείγμα μέσα στη κοιλιά των κοτόπουλων. Τα τοποθετούμε σε ένα βαθύ ταψί, ρίχνουμε το κρασί, σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200οC για 40 λεπτά. Ξεσκεπάζουμε στη συνέχεια το ταψί και συνεχίζουμε το ψήσιμο για άλλα 20 λεπτά μέχρι να ροδίσουν τα κοτόπουλα

Ω Ωραιότατη μαρμελάδα ρόδι Υλικά: Ρόδια Ζάχαρη Χυμό ενός λεμονιού 5-6 φύλλα αμπαρόριζας Εκτέλεση: Βγάζω το χυμό από τα ρόδια και μετράω την ποσότητά του. Όσο είναι ο χυμός, τόση πρέπει να είναι και η ζάχαρη. Τα βάζω μαζί σε μια κατσαρόλα (χυμό ρόδι & ζάχαρη) και τα βράζω μαζί με το χυμό λεμονιού και την αμπαρόριζα, μέχρι να δέσει το μείγμα. Στο τέλος, ρίχνω και λίγους σπόρους ροδιού. Τολμήστε το, γιατί είναι μια πολύ νόστιμη μαρμελάδα!

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Συνταγές για αρωματισμένο ελαιόλαδο

Ελαιόλαδο με δεντρολίβανο και πράσινο πιπέρι Βήμα 1ο. Πλένετε 3 κλαράκια δεντρολίβανο και τα σκουπίζετε καλά με μια πετσέτα. (Mπορείτε αντί για δεντρολίβανο να χρησιμοποιήσετε 3 κουταλιές θυμάρι). Βήμα 2ο. Βάζετε προσεχτικά το δεντρολίβανο και 7 κόκκους πιπεριού σε ένα καθαρό γυάλινο μπουκάλι. Βήμα 3ο. Με τη βοήθεια ενός χωνιού, ρίχνετε μέσα 1 λίτρο ελαιόλαδο. Βήμα 4ο. Κλίνεται καλά το μπουκάλι και το φυλάτε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος για 3 εβδομάδες, ανακινώντας το ανά διαστήματα. Είναι ιδανικό για ψητό ψάρι και κρέας.

Ελαιόλαδο με βασιλικό και σκόρδο Bήμα 1ο. Πλένετε 1/2 φλιτζάνι φύλλα φρέσκου βασιλικού και τα σκουπίζετε καλά με μια πετσέτα. Bήμα 2ο. Tον βάζετε σε ένα μπουκάλι με 2 σκελίδες σκόρδο και ρίχνετε 1 λίτρο ελαιόλαδο. Bήμα 3ο. Kλείνετε καλά το μπουκάλι και το φυλάτε σε σκοτεινό και δροσερό μέρος για 2 εβδομάδες, ανακινώντας το πού και πού. Bήμα 4ο. Aνοίγετε το μπουκάλι, σουρώνετε το ελαιόλαδο, το βάζετε σε ένα άλλο μπουκάλι και είναι έτοιμο. Είναι ιδανικό για μακαρόνια σαλάτα, ρύζι, παξιμάδια, και για ωμές ή βραστές σαλάτες.

Ελαιόλαδο με δάφνη, γαρίφαλο και κανέλα Bήμα 1ο. Πλένετε 4 φύλλα δάφνης και τα σκουπίζετε καλά με μια πετσέτα. Bήμα 2ο. Bάζετε σε ένα καθαρό γυάλινο μπουκάλι τη δάφνη, 1 κουταλιά γαρίφαλα, 2 ξυλάκια κανέλας και γεμίζετε το μπουκάλι με 1 λίτρο ελαιόλαδο. Bήμα 3ο. Kλείνετε καλά το μπουκάλι και το αφήνετε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος για 20 ημέρες. Bήμα 4ο. Mόλις το ανοίξετε, το μεταγγίζετε σε άλλο μπουκάλι και αφαιρείτε τη δάφνη, το γαρίφαλο και την κανέλα. Είναι ιδανικό για να μαρινάρετε κρέας ή για να το προσθέσετε σε βραστά κρέατα. 121

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ελαιόλαδο με μπαχαρικά Σε δύο μεγάλα φλιτζάνια ελαιόλαδο βάζουμε 5-6 κόκκους πιπέρι, 4-5 κόκκους μπαχάρι, 1 κουταλάκι κύμινο (ακοπάνιστο) και 1 ξυλάκι κανέλα. Tip: *Ταιριάζει σε πικάντικα πιάτα και μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για το τσιγάρισμα κρεάτων, όπως π.χ. στο κοκκινιστό και το στιφάδο.

Ελαιόλαδο αρωματισμένο με βότανα Χρησιμοποιείται σε: μακαρονάδες, βραστές πατάτες και βραστό κοτόπουλο 5-6 κλωναράκια μαϊντανό 3-4 κλωναράκια φρέσκα ρίγανη (αν δεν έχετε μην χρησιμοποιήσετε ξερή) 2 σκελίδες σκόρδο καθαρισμένες 2 κουτ. κόκκους μαύρου πιπεριού 1 καυτερή πιπερίτσα 3-4 φυλλαράκια φρέσκο φασκόμηλο 2 φλιτζάνια παρθένο ελαιόλαδο Ένα μπουκάλι στεγνό, καθαρό, αεροστεγές που να χωράει δυο φλιτζάνια λάδι. Πλένουμε πολύ καλά και στεγνώνουμε τα βότανα. Τα ψιλοκόβουμε και τα ρίχνουμε στο μπουκάλι, προσθέτουμε και τις σκελίδες σκόρδου κομμένες στη μέση κατά μήκος, τη πιπερίτσα και το πιπέρι, γεμίζουμε με λαδάκι. Σφραγίζουμε το μπουκάλι και το ανακινούμε πολύ καλά. Διατηρούμε το λαδάκι μας σε σκοτεινό και δροσερό ντουλάπι για μια βδομάδα φροντίζοντας να το ανακινούμε συχνά. Διατηρείται για 2 μήνες.

Ελαιόλαδο αρωματισμένο με λεμόνι Χρησιμοποιείται σε: ψάρια και κοτόπουλο σχάρας Τη φλούδα από ένα μεγάλο λεμόνι 2 κλωνάρια ρίγανη 2 κουτ. σούπας κόκκους πολύχρωμο πιπέρι (exotic) Ένα μπουκάλι στεγνό, καθαρό, αεροστεγές που να χωράει δυο φλιτζάνια λάδι. Πλένουμε πολύ καλά το λεμόνι, το στεγνώνουμε και κόβουμε όλη τη φλούδα του.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ρίχνουμε τη φλούδα στο μπουκάλι, προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά και σφραγίζουμε. Αποθηκεύουμε το λαδάκι μας σε σκοτεινό και δροσερό ντουλάπι για μια βδομάδα φροντίζοντας να το ανακινούμε που και που. Το αρωματικό μας λαδάκι διατηρείται για 4 μήνες και το ανακινούμε πολύ καλά πριν από κάθε χρήση.

Ελαιόλαδο αρωματισμένο με δενδρολίβανο Χρησιμοποιείται σε: βραστές πατάτες όπως και σε κρέατα, πουλερικά, ψάρια ψημένα στη σχάρα. 2-3 κλωναράκια φρέσκο δενδρολίβανο 2 κουτ. σούπας ολόκληρους κόκκους ροζ πιπεριού 2 φλιτζάνια παρθένο ελαιόλαδο Ένα μπουκάλι στεγνό, καθαρό, αεροστεγές που να χωράει δυο φλιτζάνια λάδι. Πλένουμε πολύ καλά το δενδρολίβανο και στεγνώνουμε εντελώς με πετσέτα κουζίνας. Ρίχνουμε το δενδρολίβανο στο μπουκάλι, προσθέτουμε το πιπέρι και γεμίζουμε με το λάδι. Σφραγίζουμε το μπουκάλι και το διατηρούμε σε σκοτεινό δροσερό ντουλάπι για μια βδομάδα φροντίζοντας όμως να το ανακινούμε πότε- πότε. Το αρωματικό μας λαδάκι διατηρείται 6 μήνες και θυμόμαστε να το ανακινούμε πολύ καλά πριν από κάθε χρήση.

Ελαιόλαδο αρωματισμένο με δάφνη και κανέλα Χρησιμοποιείται σε: βραστές πατάτες και βραστά κρύα κρέατα (μοσχάρι, κοτόπουλο) 3-4 φυλλαράκια δάφνη μερικούς σπόρους δάφνης ένα ξυλαράκι κανέλας τη φλούδα από ένα πορτοκάλι 2 φλιτζάνια παρθένο λάδι Ένα μπουκάλι στεγνό, καθαρό, αεροστεγές που να χωράει δυο φλιτζάνια λάδι.

123

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πλένουμε προσεκτικά τα φύλλα της δάφνης και τα στεγνώνουμε, τα ρίχνουμε στο μπουκάλι, προσθέτουμε τους σπόρους και τη κανέλα. Πλένουμε πολύ καλά το πορτοκάλι, το στεγνώνουμε, αφαιρούμε τη φλούδα και τη ρίχνουμε στο μπουκάλι. Κλείνουμε το μπουκάλι και το βάζουμε σε σκοτεινό και δροσερό μέρος τουλάχιστον για μια βδομάδα αλλά που και που πρέπει να το ανακινούμε. Το λαδάκι μας διατηρείται για 6 μήνες και πάντα το κουνάμε καλά πριν από κάθε χρήση.

Ελαιόλαδο αρωματισμένο με ρίγανη Χρησιμοποιείται σε: καλοκαιρινές σαλάτες και ψητά ψάρια. Τρία κλαδάκια ρίγανη 2 κουτ. σούπας κόκκους μαύρου πιπεριού 2 φλιτζάνια παρθένο ελαιόλαδο Ένα μπουκάλι στεγνό, καθαρό, αεροστεγές που να χωράει δυο φλιτζάνια λάδι. Βάζουμε στο μπουκάλι όλα τα υλικά και το σφραγίζουμε. Το τοποθετούμε σε σκοτεινό και δροσερό ντουλάπι. Το ανοίγουμε ύστερα από μια βδομάδα φροντίζοντας να το ανακινούμε που και που. Το λαδάκι μας διατηρείται για 6 μήνες και πριν από κάθε χρήση το ανακατεύουμε πολύ καλά.

Aρωματικό ξίδι με βότανα Τίποτα πιο εύκολο και πιο φτηνό από το να φτιάξετε ένα αρωματικό ξίδι με βότανα. Απλά διαλέξτε το ξίδι και τα βότανα που αγαπάτε και εμείς θα σας περιγράψουμε την διαδικασία που θα ακολουθήσετε. Αναλογίες 1 φλιτζάνι φρέσκα βότανα (χαλαρά γεμάτο) για κάθε 2 φλιτζάνια ξίδι 1/2 φλιτζάνι αποξηραμένα βότανα για κάθε 2 φλιτζάνια ξίδι Εκτέλεση Καθαρίστε προσεκτικά τα βότανα τοποθετήστε τα σε ένα αποστειρωμένο γυάλινο βάζο και πιέστε τα λίγο με ένα πιρούνι.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ρίξτε το ξίδι πάνω από τα βότανα και κλείστε έπειτα καλά το καπάκι. Αφήστε το να σταθεί σε έναν σκοτεινό χώρο, σε θερμοκρασία δωματίου. (Μην θερμάνετε το μείγμα). Ανακινείτε το βάζο περίπου κάθε 2 μέρες για διάστημα 1 εβδομάδας. Στο τέλος της εβδομάδας δοκιμάστε το ξίδι και αν θέλετε πιο δυνατό άρωμα αφήστε το για άλλη 1-2 εβδομάδες (δοκιμάζετε τακτικά το ξίδι). Για πιο δυνατή γεύση και άρωμα ακολουθήστε ακριβώς την ίδια διαδικασία χρησιμοποιώντας φρέσκα βότανα. Στο τέλος της εβδομάδας και αφού βεβαιωθείτε ότι έχετε πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, σουρώστε το μείγμα και γεμίστε με το αρωματισμένο ξίδι σε αποστειρωμένα γυάλινα μπουκάλια.

Πετυχημένοι συνδυασμοί που σας προτείνουμε Ξίδι από κόκκινο κρασί    

δεντρολίβανο, θρούμπη, φασκόμηλο, βασιλικός, δάφνη και σκόρδο φασκόμηλο, μαϊντανός και ασκαλώνια σμέουρο και θυμάρι κόκκινη πιπεριά, πιπεριά τσίλι, σκόρδο, δεντρολίβανο και εστραγκόν

Ξίδι από λευκό κρασί    

άνηθος, βασιλικός, εστραγκόν και λουίζα θρούμπη, εστραγκόν, σκαντζίκι, βασιλικός και σχοινόπρασο βατόμουρα και άνθη λεβάντας φρέσκο κρεμμύδι, θυμάρι, ματζουράνα και δάφνη

125

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

127

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Γιαρέμ γιαρέμ Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος

Με βασιλικό γιαρέμ γιαρέμ και δυόσμο στόλισε ο Θεός γιαρέμ γιαρέμ τον κόσμο μα 'ρθε συννεφιά γιαρέμ γιαρέμ και μπόρα κι έπεσε κακό γιαρέμ γιαρέμ στη χώρα. Τώρα το παιδί γιαρέμ γιαρέμ μονάχο μοιάζει με πουλί γιαρέμ γιαρέμ σε βράχο, τέτοιο ξαφνικό Χριστέ Χριστέ Χριστέ μου να μην ξαναδώ ποτέ ποτέ ποτέ μου. Με της ομορφιάς γιαρέμ γιαρέμ τον ήλιο σου 'χτισα κι εγώ γιαρέμ γιαρέμ βασίλειο μα 'ρθανε καιροί γιαρέμ γιαρέμ και χρόνοι κι έγινε καπνός γιαρέμ γιαρέμ και σκόνη. Κι έμεινε η καρδιά γιαρέμ γιαρέμ μονάχη σαν της ερημιάς γιαρέμ γιαρέμ το στάχυ, τέτοια συμφορά Χριστέ Χριστέ Χριστέ μου να μην ξαναδώ ποτέ ποτέ ποτέ μου. Με του φεγγαριού γιαρέμ γιαρέμ τ' αγιάζι τ' όνειρο χαρές γιαρέμ γιαρέμ μοιράζει μα στην ξαστεριά γιαρέμ γιαρέμ της μέρας γίνεται φτερό γιαρέμ γιαρέμ κι αγέρας. Τώρα στου ματιού γιαρέμ γιαρέμ την άκρη θάλασσα κυλάει γιαρέμ γιαρέμ το δάκρυ, τι να πω κι εγώ Χριστέ Χριστέ Χριστέ μου που 'μαι ένα μικρό πουλί πουλί τ' ανέμου.

Τραγούδι από τον προσωπικό δίσκο της Μούσχουρη "Η ενδεκάτη εντολή" (1985) (12 τραγούδια των

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Χατζηνάσιου Γκάτσου)

Ο δεντρολίβανος Παραδοσιακό (Κυκλάδες)

Καημένε δεντρολίβανε κανείς νερό δε σου ’βανε. Κανείς δε σου ’βανε νερό κι ήρθα και σ’ εύρηκα ξερό. Και σ’ άφησα να μαραθείς απάνω π’ άρχισες ν’ ανθείς. Σε φίλο σ’ άφησα πιστό μα σ’ άφησε απότιστο. Κι οι κοπελιές στη γειτονιά σου φέρθηκαν με απονιά. Δε σε ποτίσαν μια φορά κι είναι τα φύλλα σου ξερά. Πάνε δυο χρόνια που ’λειψα κι ο δεντρολίβανος διψά.

129

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βασιλικός θα γίνω Παραδοσιακό (Ήπειρος)

Βασιλικός θα γίνω στο παραθύρι σου, στο παραθύρι σου. Κι ανύπαντρος θα µείνω για το χατίρι σου, για το χατίρι σου. Το φεγγάρι κάνει βόλτα στης αγάπης µου την πόρτα, το φεγγάρι κάνει κύκλο στης αγάπης µου τον κήπο. Έβγα στο παραθύρι κρυφά απ’ τη µάνα σου, κρυφά απ’ τη µάνα σου. Και κάνε πως ποτίζεις τη µαντζουράνα σου, τη µαντζουράνα σου. Το φεγγάρι κάνει βόλτα στης αγάπης µου την πόρτα, το φεγγάρι κάνει κύκλο στης αγάπης µου τον κήπο. Ο ήλιος βασιλεύει κι η µέρα σώνεται, κι η µέρα σώνεται. Κι ο νους µου απ’ την αγάπη δεν συµµαζώνεται, δεν συµµαζώνεται. Το φεγγάρι κάνει βόλτα στης αγάπης µου την πόρτα, το φεγγάρι κάνει κύκλο στης αγάπης µου τον κήπο.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Βασιλικός μου μύρισε Παραδοσιακό (Θεσσαλία)

Αιντέ βασιλικό ορέ βασιλικός μου μύρισε αιντέ βασιλικός μου μύρισε ορέ για δέστε ποιος διαβαίνει για δέστε ποιος διαβαίνει. Αιντέ η αγάπη μου, ορέ η αγάπη μου επέρασε αιντέ η αγάπη μου επέρασε ορέ στην εκκλησιά πηγαίνει στην εκκλησιά πηγαίνει. Αιντέ αυτού που πας ορέ αυτού που πας αγάπη μου αιντέ αυτού που πας αγάπη μου ορέ προσκύνα και για μένα προσκύνα και για μένα. Αιντέ να σχωρεθούν ορέ να σχωρεθούν τα κρίματα αιντέ να σχωρεθούν τα κρίματα ορέ που `χω μετανιωμένα που `χω μετανιωμένα.

131

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Μαντζουράνα Παραδοσιακό (Πελοπόννησος)

Ένα πουλί μάνα μου ματζουράνα μου μάνα, ένα πουλί απ’ το χωριό μας, ένα πουλί απ’ το χωριό μας φεύγει για καημό δικό μας. Φεύγει και μάνα μου ματζουράνα μου μάνα, φεύγει και πάει στα ξένα, φεύγει και πάει στα ξένα ξένα και ξενιτεμένα. Απόψε είδα μάνα μου ματζουράνα μου μάνα, απόψε είδα στ’ όνειρό μου, απόψε είδα στ’ όνειρό μου μαύρα μάτια στο πλευρό μου. Και ξυπνώ μάνα μου ματζουράνα μου μάνα, και ξυπνώ και δεν τα βρίσκω, και ξυπνώ και δεν τα βρίσκω κάλλιο πια να ξεψυχήσω. Με τα ρούχα μάνα μου ματζουράνα μου μάνα, με τα ρούχα μου μαλώνω, με τα ρούχα μου μαλώνω τα ξεσκίζω τα μπαλώνω. Ρούχα μου μάνα μου ματζουράνα μου μάνα,

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ρούχα μου παλιά μου ρούχα, ρούχα μου παλιά μου ρούχα που ‘ν’ τα μαύρα μάτια που ‘χα.

Με μέντα και λεβάντα

Απ’ όσα ρούχα φόρεσα μ’ άρεσαν τα δικά σου κι αν μέσα τους δε χώρεσα ποτέ δεν θ’ αρνηθώ τα χρόνια που με ζέσταναν τα χείλη τα γλυκά σου με δυο φιλιά που μ’ έφταναν τον ήλιο να ντυθώ Σ’ ένα συρτάρι της καρδιάς με μέντα και λεβάντα θα τα φυλάξω καθαρά τα ρούχα σου για πάντα Θα τα φυλάξω καθαρά τα ρούχα σου για πάντα σ’ ένα συρτάρι της καρδιάς με μέντα και λεβάντα Απ’ όσα ρούχα φόρεσα μες τα δικά σου βρήκα εκείνα που δεν μπόρεσα αλλού να ξαναβρώ αυτά τα βελουδένια σου του έρωτα μας προίκα κι αυτά τα μεταξένια σου π’ αντέχουν στον καιρό Σ’ ένα συρτάρι της καρδιάς με μέντα και λεβάντα θα τα φυλάξω καθαρά 133

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

τα ρούχα σου για πάντα Θα τα φυλάξω καθαρά τα ρούχα σου για πάντα σ’ ένα συρτάρι της καρδιάς με μέντα και λεβάντα

Μάνα μου, σγουρός βασιλικός Ρυθμός Τραγουδιού: Καλαματιανό Ειδος τραγουδιού: Αγάπης Περιοχή Προέλευσης: Πελοπόννησος

Μάνα μ' , σγουρός βασιλικός Πλατύφυλλος και δροσερός Μάνα μ' , ποιος τον πότιζε Και ποιος τον κορφολόγιζε; Κι άπλωσε κλώνους και κλωνιά Και σκέπασε μια γειτονιά Και σκέπασε και μένανε Που με 'χε η μάνα μ ' ένανε Και σκέπασε κι εμάς τα δυο Την πέρδικα και τον αητό

Τραγουδιόταν κυρίως τις Απόκριες

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Ο ΔΥΟΣΜΟΣ ΚΙ Ο ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ Τραγούδι με προέλευση από την Τούργια-Κρανιά, βλαχοχώρι του νομού Γρεβενών Μακεδονίας.

Ωρέ (ν)ο δυό… κούκλα μ’ (ν)ο δυό… (ν)ο δυόσμος κι ο βασιλικός, (ν)ο δυόσμος κι ο βασιλικός και το μακεδονή… …ήσι πάν’ τα ματάκια μ’ βρύση. -----Ωρέ (ν)αυτά κουκλά μ’ (ν)αυτά (ν)αυτά μ’ αποκοιμήσανε, (ν)αυτά μ’ αποκοιμήσανε και μου ‘φυγε η αγά… …άπη κοντούλα και γιομάτη. -----Ωρέ περνώ κούκλα μ’ περνώ περνώ τα όρη σκούζοντας, περνώ τα όρη σκούζοντας και τα βουνά ρωτώ… …ώντας το Θεό παρακαλώντας. -----Ωρέ μην εί… κουκλά μ’ μην εί… μην είδες την αγάπη μου, μην είδες την αγάπη μου την αγαπητικιά …ά μου τα σπλάχνα της καρδιάς μου. -----Ωρέ (ν)εψές κουκλά μ’ (ν)εψές (ν)εψές προψές την είδαμε, (ν)εψές προψές την είδαμε στον αργαλειό να υφαί… …αίνει της κρένω δε μου κρένει, ωρέ κρίνε μου κούκλα μ’ κρίνε μου δυο λόγια της αγά… …άπης δυο λόγια της αγάπης. -----Ωρέ (ν)είχι’ α… κουκλά μ’ (ν)είχι’ α… (ν) είχι’ ασημένιο (ν)αργαλειό, (ν) είχι’ ασημένιο (ν)αργαλειό και φιλντισένιο χτέ… …ένι της κρένω δε μου κρένει. -----Ωρέ και τη κούκλα μ’ και τη και τη σαΐτα που ‘ριχνε, και τη σαΐτα που ‘ριχνε κι αυτή μαλαματέ… …ένια κι αυτή μαλαματένια.

135

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Η ανάμνηση της Περσεφόνης

Ένα όνειρο, μια ανάμνηση φυτεμένη από ψηλά στης Γης το χώμα, βρήκε η λήθη ένα άσπρο αφρόψαρο κι απ' τη ράχη του είδε τ'ουρανού το χρώμα

Και η λήθη έγινε αλήθεια γέμισαν ξανά τα άδεια στήθια τώρα η Περσεφόνη πάλι στο μπαλκόνι γεύεται φλισκούνι, άγρια μέντα και ακούει αμόνι...

Ένα όνειρο, μια ανάμνηση, και η αγάπη έχει βάλει τα καλά της κλέφτες, αναχωρητές και άποροι χώρεσαν μέσα στην άγια αγκαλιά της

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Νεραντζιά Παραδοσιακό (Ήπειρος)

Νεραντζιά, νεραντζιά, νεραντζιά μου ανθισμένη σ’ αγαπώ, χρόνια σ’ αγαπώ. Αχ βρε νεραντζιά κοντούλα και γιομάτη, αχ εσένα ε έβαλα στο μάτι. Αχ βρε νεραντζιά κοκκινοφορεμένη, Αχ εσύ με τρε με τρέλανες καημένη. Νεραντζιά, νεραντζιά, βάλε με στους κλώνους και μες στον ανθό, και μες στον ανθό. Αχ βρε νεραντζιά λουλούδι ανθισμένο, πως μοσχο μοσχοβολάς καημένο. Αχ βρε νεραντζιά εσύ θα με τρελάνεις, με τα να τα νάζια που μου κάνεις.

137

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Δυόσμος και κανέλα

Έχω στο μικρό μου κόσμο μια κανέλα κι ένα δυόσμο αχ, τι βάσανο γλυκό να μοιράζομαι στα δυο. Το ένα την καρδιά ξυπνάει το άλλο λάγνα τη μεθάει δεν μπορώ ν’ αποφασίσω φεύγω αλλά γυρνάω πίσω. Η καρδιά όμως αντέχει σαν μικρό παιδί που τρέχει με πληγές στο γόνατο το παιχνίδι είναι γλυκό. Δυόσμο και κανέλα έχω τυραννιέμαι μα αντέχω. Δεν πειράζει, δεν πειράζει δεν είναι όλα ήλιος είναι και χαλάζι.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Μάγισσες φέρτε βότανα - 1953

Μάγισσες φέρτε βότανα τον πόνο μου να γιάνω την έπαθα κι αγάπησα μα δεν το ξανακάνω. Μάγισσες το κορίτσι μου τώρα δε μ’ αγαπάει με γέλασε με πρόδωσε με ξέχασε και πάει. Μάγισσες όπως μ’ έλιωσε θέλω κι αυτή να λιώσει και το κακό που μου ‘κανε να τ’ ακριβοπληρώσει

139

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Δυο φυλλαράκια δυόσμος

Τι φιλάς τα χείλη μου που είναι πικραμένα Τι κοιτάς τα μάτια μου κι όλο με ρωτάς Πες μου δεν κουράστηκες να γερνάς για μένα Για χαμένο έρωτα πάψε να πονάς Η ευτυχία στη ζωή Δυο φυλλαράκια δυόσμος Ένα ποτάμι είν’ ο καημός Μια θάλασσα ο πόνος Τι κρατάς τα χέρια μου κι όλο επιμένεις Άραγε τι δύναμη κρύβεις στην καρδιά Πες μου δεν κουράστηκες να με περιμένεις Για χαμένο έρωτα είναι πια αργά Η ευτυχία στη ζωή Δυο φυλλαράκια δυόσμος Ένα ποτάμι είν’ ο καημός Μια θάλασσα ο πόνος.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Σωτηρία Ας περάσει πια η μέρα με το φως της Η νύχτα γιατί τόσο αργοπορεί; Στων πεύκων τις σκιές μια πολυθρόνα με καρτερεί. Των θαλάμων θα σβήσουνε τα φώτα κι ο ύπνος θα `ρθει σα λιγοθυμιά. Ένα αδειανό κρεβάτι εδώ δίνει εντύπωση καμμιά. Θα με διπλώσει το σκοτάδι κι όπως μες στις βαθιές σκιές θα μπερδευτώ, πως είμαι θα πιστέψω πάλι κάτι από τον κόσμο αυτό. Μόνο στο φόβο θα βαθαίνει η νύχτα όταν ο άνεμος θα `ρθει ξαφνικά. Ο ευκάλυπτος τα μαλλιά του θα τινάξει και των ονείρων μαζί τα μυστικά. Το μυστικόν αγώνα θα γροικάω του φθινοπώρου, ανίκητος εχθρός. Θα με λικνίζει χαρωπό τραγούδι ο απελπισμένος θυρωρός. Κι αν δε τη καρτερώ, ξέρω πως θα `ρθει η γάτα αυτή που νυχτοπερπατεί, μια γάτα που δεν ξέρει τι είναι χάδι και δε το δίνει και δε το ζητεί. Στα πόδια μου κοντά κάθεται μόνο αδιάφορη στο κρύο το παγερό διακριτικά το βλέμμα μου αποφεύγει κι είναι σα να μη ξέρει από καιρό.

141

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ΜΑΡΙΝΑ

Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω λουίζα και βασιλικό Μαζί μ’ αυτά να σε φιλήσω και τι να πρωτοθυμηθώ Τη βρύση με τα περιστέρια των Αρχαγγέλων το σπαθί Το περιβόλι με τ’ αστέρια και το πηγάδι το βαθύ

Τις νύχτες που σε σεργιανούσα στην άλλην άκρη τ’ ουρανού Και ν’ ανεβαίνεις σε θωρούσα σαν αδελφή του Αυγερινού

Μαρίνα πράσινό μου αστέρι Μαρίνα φως του Αυγερινού Μαρίνα μου άγριο περιστέρι και κρίνο του καλοκαιριού Από τη συλλογή Τα ρω του έρωτα (1973) του Οδυσσέα Ελύτη

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

143

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ Κάλλιο ρίγανη με ειρήνη, παρά μπακλαβά με γκρίνια.

Μαντζουράνα στο κατώφλι γάιδαρος στα κεραμίδια.

Φασκομηλιά στην αυλή σου κι η αρρώστια μακριά.

Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται κι η γλάστρα.

Σε πήρα για βασιλικό κι εσύ βγήκες τσουκνίδα.

Κολοκύθια με τη ρίγανη.

Εις του θανάτου τις πληγές βότανα δε χωρούνε.

Βρόμιο ψάρι, ρίγανη αγαπάει.

Το γαρούφαλλο είναι μαύρο, μα πουλιέται με το δράμι.

Βασιλικός κι αν μαραθεί τη μυρωδιά την έχει.

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Τον έπιασε στα πράσα.

Βασιλικός στην πόρτα μας κι εμείς τον εζητάμε.

Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια.

Βούρλα μου δίνεις; Ψάθες σου πλέκω.

Βασιλικός στη γειτονιά κι αγκάθι μες στο σπίτι.

Χώνεται παντού σαν μαϊντανός.

Η προσταγή σου λάχανα κι ο ορισμός σου αγγούρια…

Κάθεται πάνω στ’ αγκάθια.

Είναι παλικάρι της φακής.

Η κοπριά και το νερό, κάνουν το λάχανο γερό.

Ξέφραγος κήπος, έρμα τα λάχανα.

Οι άλλοι δεν τρώνε χόρτα ή άχυρα.

Μ’ άφησε σαν την καλαμιά στον κάμπο.

Μου ’γινε κολλιτσίδα…

145

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Όποιος έφαγε σκόρδο μυρίζει…

Ό,τι χόρτο αναγελάσεις θα φυτρώσει στην αυλή σου.

Σκόρδα στα μάτια σου… Όποιος κλοτσάει τ’ αγκάθια, πονάνε τα πόδια του… Όποιος έχει πολύ πιπέρι (ή βούτυρο), βάζει και στα λάχανα…

Πέτρα που κυλά χόρτο δεν πιάνει.

Σκόρδο και νερό, κάνουν τον άνθρωπο γερό.

Τα βρωμισμένα λάχανα, κακή σαλάτα κάνουν…

Τι να πρωτοθυμηθώ κρεμμυδάκι μου καυτερό; Την πικρή τη μελιτζάνα, πάχνη δεν την πιάνει. Σπάρτο με σπάρτο, βούρλο με βούρλο… Χώνεται (εμφανίζεται) παντού σαν μαϊντανός.

Τα βρήκε αγγούρια (ή μπαστούνια).

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ 1. Μπάρμπας μου ο Θοδωρής δεκαεφτά βρακιά φορεί Κόβω τα γενάκια του πέφτουν τα βρακάκια του Τι είναι;

3. Ο μπάρμπας μου ο ζωναράς σαράντα ζώνες ζώνεται Τι είναι;

5. Να τη δεις να φοβηθείς να τη φας να γλυκαθείς Τι είναι;

7. Είμαι λουλούδι όμορφο, Που άμα με μαδήσεις, θα μάθεις και το μυστικό Αν σε έχει αγαπήσει Τι είμαι;

9. Τριάντα φούστες φόρεσε και στο χορό πηγαίνει Και τη λαμπρή της ομορφιά κανείς δεν παραβγαίνει Τι είμαι;

2. Μια κοντούλα παχουλή πάντα κόκκινα φορεί έχει πράσινα μαλλιά και σποράκια στην κοιλιά Τι είναι;

4. Στην πιτούλα θε να μπω, κεφτεδάκι θα γινώ θα τρατάρω και γλυκό Τι είναι;

6. Πράσινο μακρύ λαχανικό, κοντά στους σπόρους μαλακό τραγανό σαν το καρότο στο τζατζίκι μπαίνει πρώτο Τι είναι;

8. Αν και θρόνος μου ταιριάζει Θέση μου είναι το περβάζι Τι είμαι;

10. Μυρίζω ωραία, αγκάθια έχω, Τσουκνίδα δεν είμαι, ξαδέρφη την έχω Τι είμαι; Οι λύσεις στη σελίδα 158 147

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

149

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

μπαλκόνι - κήπος φασκόμηλο 2% σέλινο 2% ρόκα ρίγανη 2% 11%

μέντα 3%

τσάι 0%

αμπαρόριζα 1% χαμομήλι άνηθος 2% 6% γαρίφαλο 0%

βασιλικός 17%

μελισσόχορτο 2%

γλυκάνισο 0%

μάραθος 2%

δάφνη 9%

μαντζουράνα 5% μαιντανός 9%

λουίζα 0%

λεμονοθύμαρο 3% λεβάντα 5%

Πορπόρη Όλγα

δεντρολίβανο δίκταμος 2% 0% δυόσμο 3%

κάρδαμο θυμάρι 8% 0% εστραγκόν καυτερή κανέλα 0% 0% πιπεριά κρόκος 2% θρούμπι 0% κίμινο 0% 0% βασιλικός γαρίφαλο

κόλιαντρο 0%

αμπαρόριζα

άνηθος

γλυκάνισο

δάφνη

δεντρολίβανο

δίκταμος

δυόσμο

εστραγκόν

θρούμπι

θυμάρι

κανέλα

κάρδαμο

καυτερή πιπεριά

κίμινο

κόλιαντρο

κρόκος

λεβάντα

λεμονοθύμαρο

λουίζα

μαιντανός

μαντζουράνα

μάραθος

μελισσόχορτο

μέντα

ρίγανη

ρόκα

σέλινο

τσάι

φασκόμηλο

χαμομήλι

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

κουζίνα

γαρίφαλο 1%

φασκόμηλο 4% σέλινο 4%

τσάι 6%

ρόκα 1%

άνηθος αμπαρόριζα 4% 0%

βασιλικός 5% γλυκάνισο 1% δάφνη 5%

χαμομήλι 6%

δεντρολίβανο 1% δυόσμο 9%

ρίγανη 11% μέντα 6%

δίκταμος 1%

θυμάρι 9%

μαιντανός 6%

εστραγκόν 1% κανέλα κάρδαμο 1%

μελισσόχορτο 0% λουίζα 1%

μάραθος 2% μαντζουράνα 1%

λεμονοθύμαρο 4%

λεβάντα 0% κόλιαντρο 1% κρόκος 1%

θρούμπι 1%

καυτερή πιπεριά 0% κίμινο 1%

151

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

153

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Στεφάνια για τους ήρωες της Επανάστασης

Στεφάνι για την Πρωτομαγιά

Κάρτες για τη γιορτή της μητέρας

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Σαπούνι μμμμ, μοσχομυυύρισε το σχολείο

155

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Αρωματισμένο λάδι και ξίδι για σαλάτες

Πουγκάκια λεβάντας για το σκώρο

157

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Υπέροχους σελιδοδείκτες!

Αφίσα

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Χαμομηλέλαιο, βαλσαμέλαιο, λάδι καλέντουλας

Κεραλοιφή

159

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Βοτανολόγιο

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Από την επίσκεψή μας στην APIVITA

161

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Ο κήπος μας Πριν

Μετά

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

163

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Σήμερα

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Απαντήσεις στα αινίγματα: 1.κρεμμύδι, 2.ντομάτα, 3.κρεμμύδι, 4.κολοκύθα, 5.αγκινάρα, 6.αγγούρι, 7.μαργαρίτα, 8.βασιλικός, 9.τριανταφυλλιά, 10.τριανταφυλλιά

165

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

Οι μαθητές

του Δ΄1

24ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Τα παραμύθια που έγραψαν τα παιδιά μπορείτε να τα διαβάσετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://24dimathin.weebly.com/pirho972gammarhoalphamumualphapiepsilonrhoiotabetaalphalambdalambdaomicronnutauiotakappa942sigmafalphagammaomegagamma942sigmaf.html

167

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ενδεικτικές πηγές

1.«Τα θεραπευτικά φυτά της Βίβλου», Αναστασία Κανδύλη, εκδόσεις Ψύχαλου. 2. «Βοτανοκουβεντούλες, Βασιλικός», Νατάσα Αναγνωστοπούλου, εκδόσεις Φυτράκη. 3. «Υγεία από το φαρμακείο του Θεού», Μαρία Τρέμπεν, εκδόσεις Κέδρος 4. «Ο κήπος με τα βότανα», Jekka Mcvicar, εκδόσεις Ίριδα 5. «Τα βότανα στην κουζίνα», Μαρία και Νίκος Ψιλλάκης, εκδόσεις Καρμανώρ 6. «Βότανα όλα για την υγεία», Ιωάννης Ν. Αυγουστής M.B.PhD. της Ακαδημίας οικογενειακής ιατρικής. 7. «369 Συνταγές του καλόγερου Πάτερ Γυμνάσιου». Θεραπεία με βότανα, εκδόσεις «Λέων» 8. «Εγκυκλοπαίδεια των βοτάνων», NICO VERMEULEN, εκδόσεις Ψύχαλου 9. «Το αλφαβητάρι της Φύσης», Μαρία Φραγκιά, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. 10. «Μύθοι και Φυτά», Ελένη Κυπραίου 11. «Παραδοσιακές Συνταγές Ελληνική Κουζίνα», Εκδόσεις Greco Editions Αθήνα 1996 12. «Ελαιόλαδο Διατροφή και καλή υγεία» Εκδόσεις Summer Dream 13. «Ορθόδοξος Διατροφή τα νηστίσιμα της μοναστηριακής κουζίνας», Θωμαϊς Κιζιρίδου, εκδόσεις Κάδμος. 14. «Τα φαρμακευτικά βότανα και οι χρήσεις τους», Hans Fluck, εκδοτικός Οίκος Γ. Μπίμπης. 15. «Αρωματικά φυτά και αιθέρια έλαια», Βύρων Γ. Σκρουμπρής. Θεσσαλονίκη 1988. 16. «Αυτοφυή αρωματικά φαρμακευτικά φυτά» ν. Ροδόπης, Απόστολος Δ. Ερελιαδής, Κομοτηνή 2000, εκδόσεις ΑΛΦάΒΗΤΟ. 17. «Τα βότανα και η υγειά μας» Μώρις Μεσεγκέ, εκδόσεις Αθ. Ψυχογιός. 18. «100 βότανα, 2000 θεραπείες», Κ. Μπαζαίος, εκδόσεις Υγείας 2003 19. «Πλήρης οδηγός φαρμακευτικών βοτάνων», Herb Societies, εκδόσεις Γιαλέλης

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

20. «Μύθοι περί φυτών», Ζωή Σπυροπούλου, 1999, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 21. «Οδηγός πρακτικής Ιατρικής και Υγείας», εκδόσεις ΤΕΛΕΘΡΙΟΝ, Αθήνα 22. «Βοτανοθεραπεία, Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Θεραπευτικών Φυτών», Εκδόσεις Δομική. 23. Εύη Γρηγοριάδη «Εδέσματα Πόντου αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής έθιμα και παραδόσεις του Ποντιακού Ελληνισμού». Εκδόσεις Κοχλίας. 24. ΣΥΝΤΑΓΕΣ για ελαφρά και υγιεινά γεύματα, Ιωάννης Αλ. Παπαγιαννόπουλος. 25. «Σύγχρονη πλήρης φαρμακευτική με τα βότανα», Ιγν. Ζαχαρόπουλος, Εκδόσεις Κέδρος 26. «150 βότανα για 150 χρόνια ζωής», Κανέλος Κατσαμούλης, εκδόσεις Δρόμων 27. «Γιατρικά της φύσης για υγεία και μακροζωία», Enrique Ganza, εκδόσεις Κρίτονου 28. «Μπαχαρικά και βότανα στην κουζίνα», Αλ. Γιώτης, LEMOND 29.Η Νέα Ολιστική Βοτανοθεραπεία, David Hoffmann, Διόπτρα 30.Συμβατική & Εναλλακτική Ιατρική, Μαρκομανωλάκη Κατερίνα, Διόρασις 31. Πλήρης Οδηγός Φαρμακευτικών, ΒοτάνωνPenelope ody Mnimh, Γιαλλελής 32.Μαγικά Βότανα: ιστορία, θεραπεία, λαϊκή παράδοση, Picton M., Κοχλίας 33.Θεραπείες με Φυσικά Μέσα, Τζούντι Τζάκα, Κέδρος 34.Καλογερόπουλος Κων., 2005, «La Marmotta (Maria Antonietta Fugazzola Delpino)», Μάγισσες στον ελληνορωμαϊκό κόσμο 35. «Η Βοτανολογία στους αρχαίους Έλληνες Γιατρούς», Καραμπελόπουλος Δημ., 2003, στο 41ο Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο Ρόδος, ανακτήθηκε από www.karaberopoulos.gr 36. «Τα Φάρμακα στην Αρχαία Ελλάδα», Σκαλτσά Ε., ανακτήθηκε από www.iama.gr 37.Ελληνική Φαρμακοποιία, 1835, (ερανισθείσα εκ διαφόρων λατινικών και γαλλικών χημικοφαρμακευτικών Συγγραφέων) Μέρος πρώτο. Λεξικόν της Φαρμακοποιίας. Σμύρνη. 38.Εμμανουήλ Ε., 1931, Φαρμακοποιία-Φαρμακοτεχνία, Αθήνα. 39.Εμμανουήλ Ε., 1948, Ιστορία της Φαρμακευτικής. Πυρσός, Αθήνα. 169

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»

40.Galen, 1979, On the Natural Faculties, Introduction, p. IX-XL, Loeb Classical Library, Harvard University Press.

41.Κυριακόπουλος Π., 1983, Η ιπποκρατική φιλοσοφία και οι επιδράσεις σ’ αυτή των προσωκρατικών. Διατριβή επί διδακτορία. Ιωάννινα. 42.Λάνδερερ Ξ., 1837, 1868, Ελληνική Φαρμακοποιία Ι, Αθήνα. 43.Λυπουρλής Δ., 1983, Ιπποκρατική ιατρική. Διατριβή επί διδακτορία.Θες/νίκη. 44.Σκαλτσά Ε., Φιλιάνος Σ., 1992, Συμεώνος Σηθ: "Σύνταγμα κατά στοιχείον περί τροφών δυνάμεων". Φαρμακογνωστική εκτίμηση . 5ο Παν/νιο Συνέδριο Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας των Ιατρικών Επιστημών, Κως, Σεπτέμβριος. 45.Χατζηιωάννου Δ. Ε., 1981, Συμβολή εις την μελέτην των παρ’ Ομήρω φαρμάκων και της αντιλήψεως υγιεινής δια της καθαριότητος. Διατριβή επί διδακτορία. Αθήνα. 46. www.bahar.gr 47. www.cretensia.com 48.www.tovima 49.www.kwsinfo 50.www.gnomikologikon 51.www.ellas2.wordpress 52.www.el.wikipedia 53.http://eranistis.net 54. http://www.apivita.com 55. http://www.sensities.com 56. http://www.ftiaxno.gr 57. http://botanologio.com/ 58. http://www.kairatos.com.gr 59. http://www.winefest-dafnes.gr

Πορπόρη Όλγα

Τριάντη Ευδοκία

24ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών

60. http://www.anassaorganics.com 61. http://www.incrediblecrete.gr 62. http://users.sch.gr 63. http://www.ekke.gr/estia/gr_pages/F_synerg/KPE_Makrinitsas/BOTANA.pdf

171

«Από τον Ιπποκράτη στην αυλή του σχολείου μας»