Dzieciństwo • • • •
6 marca 1475 (Toskańskie miasteczko Caprese) Ojciec – Lodovico Buonarroti Simoni Matka – Francesca di Neri Miniato del Sera „... z mlekiem mamki wyssałem młot i dłuto, którymi kuję moje figury”
Początki nauki • Powrót do ojcowskiej siedziby • Francesco da Urbino • gramatyka, arytmetyka greka, łacina • Rysunek • Francesco Granacci
1 kwietnia 1488r • Znacząca data dla świata sztuki • Trzy lata terminowania • Poznaje tajniki rzemiosła • Freski w kościele Santa Maria Novella Domenico Ghirlandaio Nauczyciel Michała Anioła
Spotkanie z Wawrzyńcem Wspaniałym
• Ogród San Marco • Łowca talentów • Michał Anioł zamieszkuje w pałacu medycejskim na via Larga
Madonna na schodach 1491-1492 marmur
Bitwa Centaurów 1491-1492 marmur Casa Buonarroti, Florencja •Nawiązuje do sarkofagów rzymskich •Zapowiedź późniejszego stylu artysty •Temat zaczerpnięty z antyk
Potajemne Studia • Śmierć Wawrzyńca w 1492 • Opuszczenie dworu • Klasztor San Spirito • Drewniany Krucyfiks
Drewniany krucyfiks 1492-1493r. Drewno San Spirito •Jedyne dzieło wykonane w drewnie
Savonarola • Dominikanin • Przeciwnik Medyceuszy • Budzi niepokój w duszy Michała Anioła • Papież – nakazuje zaprzestania głoszenia kazań – obkłada ekskomuniką
• Zostaje oskarzony o herezje i torturowany • 23 maja 1498
Między Rzymem a Florencją • Wenecja, Bolonia • Powrót do Florencji
– praca dla młodszej linii Medyceuszów – Śpiący Kupidyn
• 25 czerwca 1496r.
Pierwsze Arcydzieła • Jacopo Galli
– Bachus – Pieta Watykańska (dla kardynała Jean de Villiers de la Groslaye) – Święci z ołtarza Piccolominich
Bachus 1497r. Marmur •Efekt zetknięcia się z najlepszymi działami antycznymi w Rzymie Świadectwo fascynacji sztuką starożytną
Pieta Watykańska 1498-1499 Marmur Bazylika św. Piotra, Rzym, Watykan •Na zamówienie kardynała Jean de Villiers de la Groslaye •Prawdopodobnie ma to być ozdobwa jego grobowca •Początkowo Piete umieszczono w kościele Santa Petronilla – tam pochwany jest kardynał
•1517r. Zostaje przeniesiona do Bazyliki św. Piotra •Monumentalna •Starożytna kompozycja •Brak dramatycznej ekspresji •Klasyczna harmonia i elegancja •Madonna – spokojna, jeden z najpiekniejszych wizerunków kobiety, odznaczona regularnymi rysami i wdziekiem •Chrystus – idealnie renesanosowe proporcje ciała •Śmierć – widoczna jedynie w opadniętej rece i zapadniętej głowie
Dawid • Symbol przywrócenia we Florencji republiki • 16 sierpnia 1501r. – 25 stycznia 1504r. • Ustawiony przed pałacem Signiorii • Spowodował lawinę zamówień
Dawid 1501-1504 Marmur Galleria dell’Accademia, Florencja •Inspiracja antykiem •Doskonała harmonia •Antyczny heros o proporcjonalnym, muskularnym ciele •Ukazatny tuż przed walką z Goliatem
Inne dzieła • Madonna z Dzieciątkiem • Płaskorzeźba Tando Taddei i Tando Pitti • Obraz Tando Doni Madonna z Brugii 1501-1505 Marmur Katedra Notre Dame, Brugia
Taondo Pitti 1503-1505 Museo Nazionale del Bargello, Florencja
Taondo Taddei 15031505 Royal Academy, Londyn
Tondo Doni 1503-1504 Tempera na desce Aleria Uffizi, Florencja
•Zamówienie florenckiego kupca Agnola Doniego •Obraz przedstawia święta rodzinę •Badacze dopatruja się wielu ukrytych znaczeń •Nadzy młodzieńcy w tle •Stylistycznie bliskie rzeźbie •Dynamizm uzyskany dzieki wieloskrętnej formie
Bitwa pod Casciną • Zamówienie republikańskiego rządu Florencji • Wielka Sala Rady w Palazzo Vecchio • Konfrontacja z Leonardem da Vinci • Wyzwanie • Pierwsze samodzielne działo malarskie na taką skale • Zostaje w fazie szkicu kartonowego
Zlecenie Juliusza II • 1505r. – wezwanie do Rzymu • papież–wojownik vs. drażliwy geniusz • „Papieskia skłonność do megalomanii znalazła pełne odzwierciedlenie w cechujących sie monumentalnością pracach Buonarrotiego”
Grobowiec • Tragedia życia • Zmiany, opuźnienia, dyskusje • Papież niedopuszcza Michała Anioła do siebie • Artysta w gniewie likwiduje rzymską pracownie i powraca do Florencji
1542 - 1545
1513 – 1516
Kaplica Sykstyńska • 1508 – 1512 • Podejrzenia o spisku • Pierwsza koncepcja dwunastu apostołów • Powstała kompozycja ponad 300 figur w skąplikowanych układach i przepełnionych dynamizmem
• 40 x 13 m •Monumentalność •Stworzenie świata •Dzieje ludzkości przed narodzinami Zbawiciela •Stary Testament (księga genesis) •Prorocy i sybillie
Leon X • Giovanni de’ Medici • Zna Michała Anioła jeszcze z czasów panowania Wawrzyńca Wspaniałego • Peszy go burzliwa wielkość Michała Anioła • 1516r. zatrudnia artystę jako architekta – fasada bazyliki San Lorenzo we Florencji
Mauzoleum Medyceuszy • 1520-1534 • Grobowiec – – – –
Giuliano de’ Medici Giuliano II księcia Nemourus Wawrzyniec II – książę Urbino Wawarzyniec Wspaniały
• Leon X nie zobaczy grobowca • Klemens VII
Stara Zakrystia 1421-1428 Filippo Brunelleschi
Nowa Zakrystia 1520-1534 Kościół San Lorenzo, Florencja •Pierwsza realizacja architektoniczna •Klarowna, harmonijna architektur ściśle zwiazana z dekoracją rzeźbiarską •Bogaty program ideowy •Chrześcijaństwo łączy się z pogaństwem •Nie została ukończona
Nagrobek Giuliano II księcia Nemourus •Alegorie Dnia i Nocy
Nagrobek Wawrzyńca II, księcia Urbino •Alegoria Zmierzchu i Poranka
Biblioteka przy kościele San Lorenzo • Klemens VII • Na podstawie projektów Michała Anioła, budowę biblioteki kończy Giorgio Vasari Wnetrze Biblioteki Laurenziana 1524 – 1560 Klasztor San Lorenzo, Florencja
Klatka schodowa 1524 – 1560 Klasztor San Lorenzo, Florencja
Obrońca swobód obywatelskich (?) • Wypędzenie z Florencji
– papieskiego przedstwiciela – dwuch bastardów Wawrzyńca Wspanialego
• Dwa lata później istanieje zagrożenie ze strony sprzymierzego papiestwa i cesarstwa • Buonnarotti zostaje „generalnym zarządcą i prokuratorem prac obronnych”
• Florencja zostaje zdobyta • Dzieki interwencji Klemensa VII, Michał Anioł przeżyje podczas krwawej masakry • Wznowienie prac w San Lorenzo i przerwanie ich wraz ze śmiercią papieża • Artysta na stałe zamieszkuje w Rzymie, nigdy nie wracając do ojczyzny
Ostatnie 30 lat życia • Sąd Ostateczny • Kopuła bazyliki św. Piotra • Spotkanie z Vittorią Colonną
Vittoria Colonna • Potomkini książęcego rodu • Wdowa • Czczi pamięć małżonka sonetami w stylu Petrarki • Zbiera wokół siebie najlepsze towarzystwo Rzymu • Koresponduje z intelektualistami wszystkich krajów • Pierwsza poetka stulecia
Powinowactwo duchowe • Przeżywanie cierpień • Głębia przeżyć religijnych • Skłonność do protestantyzmu vs. nauki Savonaroli • Uczucie strachu ożywia scene z głębi Kapilcy Sykstyńskiej
Sąd Ostateczny • Papież Paweł III Fernese • 1535 – 1541 • Ekspresja • Dramatyczne napięcie • Dojrzały, indywidualny styl • Brak antycznego ładu i harmonii
•Pesymistyczna wizja świata •Brak architektonicznych podziałów •Ciężko odnaleźć zbawionych i potępionych •Maryja również, w pewien spsób boi sie Chrystusa
Św. Bartlomiej trzyma w ręku skurę; twarz tutaj przedstawiona jest utożsamiana z twarzą Michała Anioła
Łódź Charona i strącenie do piekła •Widać tutaj wpływ kazań Savonaroli •Potępieni nie mają żadnej nadzieji do zbawienia •Rozpacz i przerażenie
Zagrożenie fresku • Papież Paweł IV • Daniele da Volterra – „il braghettone”
Ostatnie prace malarskie • 1542 – 1550 • Ukrzyżowanie św. Piotra • Nawrócenie Szawła • Freski z Kaplicy Paolińskiej
Kopuła Bazyliki św. Piotra • W tym samym czasie, kiedy tworzy freski z Kaplicy Paolińskiej zostaje mianowany naczelnym architektem zarządu budowy bazyliki św. Piotra • 1 stycznia 1547r. • Paweł III • Koncepcja Anioła odcisnęła piętno na końcowym wyglądzie bazyliki
1547-1590 Odniesienie do kopuły katedry Santa Maria del Fiore Brunelleschiego •Masywność •Harmonia •Plan koła •Średnia 42m •Kopuła oparta jest na czyterech masywnych filarach Budowlę ukończono w 1650 roku pod nadzorem Giacomo della Porta
Inne projekty • Pracuje przy fortyfikacjach Rzymu • Kończy grobowiec Juliusza II • Zwięczenie pałacu Farnese • Projekt pałacu na Kapitolu
– 1537r. – otrzymuje honorowe obywatelstwo miasta
Wujek z Ameryki • 1555r. rodzina składa się z artysty i jego bratanka, Lionardo • Stryj troszczy się o swego krewniaka • Domy i grunty • Małżeństwo bratanka • Spartańskie przyzwyczajenia z czasów młodości
Trzy wielkie Opłakiwania • 1550 - 1564 • Wyraża boleść nad losem człowieka i jego nieśmiertelną nadzeję • Pieta, Florencja • Pieta z Palestriny, Galleria dell’Accademia, Florencja • Pieta Rondanini, Civiche d’Arte, Castello Sforzesco, Mediolan
Zdjęcie z krzyża 1547 – 1553 Museo dell’Opera, Florencja Z myślą o swoim nagrobku, który był plnowany w kościele Santa Maria Maggiore w Rzymie •Starzec górujący nad grupą (ponoć) miał przedstawiać Michała Anioła •Przedstawia zdjęcie z krzyża •Cierpienie i pragnienie wiecznego zbawienia •Mimo piramidalnej, zwartej kompozycji, rzeźba jest bardze dynamiczna •Skręt ciał typowy dla starszych prac artysty
Pieta z Palestriny
Pieta Rondanini
Uzupełnienie twórczości • 500 listów do rodziny, przyjaciół, możnych tego świata • 300 wierszy
– Ukazują nurtujące go dylematy – W tych„(...) pulsujących przeżyciem poematach nieustający niepokój myśli, wyobraźni i sumienia znajdował bolesny wyraz” Jan Białostocki
• Nawiązuję do Petrarki, Dantego, Wawrzyńca Wspanialego • Wyznania miłosne, poetyckie dialogi, groteska, satyra, autoironia • Najdojrzalsze, najdoskonalsze utwory powstają po 1534r. • Bohaterem jest człowiek, duchowość, cielesność
Jak się to dzieje żem przestał być sobą? Kto mię mógł wydrzeć ze mnie? I jaka władza mogła bezemnie Moją rozrządzać osobą? Kto serce przeszył mi strzałem, Że i bólu nie doznałem? Jakaż to miłość tak osobliwa Co żądzom nakłada pęta; Co się przez oczy w serce przelewa I tam w olbrzyma rozdęta: Bucha i szumiąc tamy rozrywa? Michał Anioł
„O Danielu, źle ze mną!” • 18 luty 1564 • 90 lat • Niespodziewanie i bez cierpień • Czuwaja przy nim Tomas Cavalieri i Daniele da Volterra • Przed śmiercią artystym nie dotarł do Rzymu jego bratanek
Bibliografia • „Geniusze sztuki - Michał Anioł” Krajowa agencaj wydawanicza • „Michała Anioł” Wielka Kolekcja Słwanych malarzy • Google.pl
Dziękuję za uwagę Olga Gusakovskaya