Portfolio Nederlands Literatuur & Cultuur 1

Portfolio Nederlands

Kareel de Grote H Hogeschool P PBSO Ned derlands Literatuur & Cultuur Lector: Bert Cruyswe eeghs Academiejaar 2011‐2012

Inhoudsopgave Literatuurportfolio Nederlands

Inhoudsopgave .............................................................................................................................................................. 1

Literatuurportfolio: overzicht taken (punten) ....................................................................................................... 3

Leeslijst ............................................................................................................................................................................ 4 • Amaniti, N. (2009). Ik ben niet bang. Wommelgem: Uitgeverij Van In. ........................................................... 4 • Balthazar, N. (2005). Niets, was alles wat hij zei. Averbode: Uitgeverij Averbode. ......................................... 4 • Boyne, J. (2006). De jongen in de gestreepte pyjama. Amsterdam: Arena Amsterdam. ................................. 4 • De Sterck, M. (2011). Wild vlees. Wommelgem: Uitgeverij Van In. .................................................................. 4 • Dendooven, G. (2007). Moeder,. Antwerpen: Uitgeverij Manteau. .................................................................. 4 • Geeraerts, J. (1988). Zand. Antwerpen: Uitgevrij Manteau. ............................................................................. 4 • Green, J. (2005). Het Grote Misschien. Rotterdam: Lemniscaat b.v. ................................................................ 4 • Moeyaert, B. (2000). De Melkweg. Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij nv. ................................................ 5 • Van de Vendel, E. (2008). De Gelukvinder. Wommelgem: Uitgeverij Van In. ................................................... 5 • Vereecken, K. (2009). Ik denk dat het liefde was. Wommelgem: Uitgeverij Van In. ........................................ 5 • Vreeswijk, H. (2009). Ontvoerd. Wommelgem: Uitgeverij Van In. .................................................................... 5 • Woltz, A. (2007). Black Box. Amsterdam: Uitgeverij Leopold. .......................................................................... 5

Lectuurfiches .................................................................................................................................................................. 6 • Amaniti, N. (2009). Ik ben niet bang. Wommelgem: Uitgeverij Van In. ........................................................... 6 • Balthazar, N. (2005). Niets, was alles wat hij zei. Averbode: Uitgeverij Averbode. ......................................... 7 • Boyne, J. (2006). De jongen in de gestreepte pyjama. Amsterdam: Arena Amsterdam. ................................. 8 • Dendooven, G. (2007). Moeder,. Antwerpen: Uitgeverij Manteau. .................................................................. 9 • Green, J. (2005). Het Grote Misschien. Rotterdam: Lemniscaat b.v. .............................................................. 10 • Moeyaert, B. (2000). De Melkweg. Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij nv. .............................................. 11 • Vereecken, K. (2009). Ik denk dat het liefde was. Wommelgem: Uitgeverij Van In. ...................................... 12 • Vreeswijk, H. (2009). Ontvoerd. Wommelgem: Uitgeverij Van In. .................................................................. 13 • Woltz, A. (2007). Black Box. Amsterdam: Uitgeverij Leopold. ........................................................................ 14

1

Filmanalyse: ............................................................................................................................................................... 15 Scott Rudin (Prod.) en Peter Weir (Reg.). (1998). The Truman Show. Verenigde Staten: Paramount Pictures.

Fictieautobiografie .................................................................................................................................................... 16

Leesdagboek .............................................................................................................................................................. 17 • Analyse ............................................................................................................................................................ 22 • Commentaar van medestudent ........................................................................................................................ 22 • Commentaar op medestudent .......................................................................................................................... 22

Voorkeuren van jonge lezers ................................................................................................................................. 23

Lesvoorbereiding literaire genres ........................................................................................................................ 25

Vlaanderen/Nederland ........................................................................................................................................... 27

Theaterbezoeken ...................................................................................................................................................... 29 • Apassionata: Samen voor Altijd ........................................................................................................................ 29 • Theaterbezoek 2 ............................................................................................................................................... 30

2

Literatuurportfolio: overzicht taken (punten)

Nr. 1

Omschrijving

Leeslijst

2‐10 Lectuurfiches

11 Filmanalyse

12 Fictieautobiografie

13 Leesdagboek + commentaar VAN medestudent + commentaar OP medestudent

14 Voorkeuren van jonge lezers

15 Lesvoorbereiding literaire genres

17 Vlaanderen/Nederland

18 Theaterbezoek (2x)

Vormgeving

TAAL

Pagina

Pagina

(in cursus)

(in portfolio)

Controle/opmerkingen

10

3

11

5

20

15

60

16

68

17

87

23

183

25

184

27

184

29

3

Leeslijst

Score

y Amaniti, N. (2009). Ik ben niet bang. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

14+ Roman.

Oscar voor beste buitenlandse verfilming 2000.

Ontvoering, geheim, dilemma’s.

y Balthazar, N. (2005). Niets, was alles wat hij zei. Averbode: Uitgeverij Averbode.

15+ Psychologische roman. ‐ Autisme, pesten, nevenrealiteit.

y Boyne, J. (2006). De jongen in de gestreepte pyjama. Amsterdam: Arena Amsterdam.

12+ Cross‐over roman. ‐ Tweede Wereldoorlog, concentratiekampen, vriendschap.

y De Sterck, M. (2011). Wild vlees. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

14+ Roman.

Gouden Zoen 2001.

Rouwproces, verdriet, verwerking.

*

*

*

y Dendooven, G. (2007). Moeder,. Antwerpen: Uitgeverij Manteau.

‐ Poëziebundel (Bloemlezing) ‐ Moeder, nieuw leven, moederschap

y Geeraerts, J. (1988). Zand. Antwerpen: Uitgeverij Manteau.

14+ Thriller. ‐ Tandarts, Verenigde Staten, makelaars.

*

y Green, J. (2005). Het Grote Misschien. Rotterdam: Lemniscaat b.v.

14+ Psychologische roman. ‐ Internaat, verliefdheid, groeipijnen.

4

y Moeyaert, B. (2000). De Melkweg. Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij nv.

12+ Roman. ‐ Weddenschappen, clubs, kinderangsten.

y Van de Vendel, E. (2008). De Gelukvinder. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

14+ Roman. ‐ Asielzoekers, toneelspelen, vluchten.

y Vereecken, K. (2009). Ik denk dat het liefde was. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

14+ Roman.

Boekenleeuw 2010.

Vondeling, Parijs, liefde.

y Vreeswijk, H. (2009). Ontvoerd. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

14+ Young Adults Roman. ‐ Ontvoering, tienertijd, onbegrip.

y Woltz, A. (2007). Black Box. Amsterdam: Uitgeverij Leopold.

14+ Thriller. ‐ Reality‐tv, puberteit, reputatie.

*

*

*

5

Lectuurfiches

Ik ben niet bang Amaniti, N. (2009). Ik ben niet bang. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

Inhoud Het verhaal gaat over een negenjarige jongen die op een verlaten heuvel bij zijn dorp in het zuiden van Italië een hol ontdekt waar een jongen in zit. Die jongen zit vast aan een ketting en zegt in het begin niets. Michele weet niet wat hij er mee aan moet. Hij is nieuwsgierig, maar ook bang. Hij wil zijn vader er over vertellen, maar dat lukt maar niet. En als de gelegenheid zich dan eindelijk voordoet, heeft hij meer ontdekt.

Vertwijfeld vraagt hij zich af of het wel verstandig is om over zijn geheim te praten.

Intussen blijft hij de jongen bezoeken, geeft hem water, en wat te eten. Als hij op de televisie de moeder van de jongen ziet, die een wanhopige oproep doet aan de ontvoerders van haar zoon, en als hij een donker vermoeden krijgt dat bijna alle volwassenen uit het dorp erbij betrokken zijn, bevindt hij zich in een groot dilemma.

Hij wordt betrapt bij een bezoek aan de jongen, en moet nu beloven dat hij er nooit meer heen zal gaan.

Maar hij heeft de jongen beloofd dat hij terug zal komen... Wat nu?

Waar en wanneer?

De setting vindt plaats in het zuiden van Italië, op het platteland, tijdens een hete zomer in de twintigste eeuw.

Appreciatie Weer zat ik op het puntje van mijn stoel, en dat al vanaf de eerste bladzijde, en dat is voor mij het bewijs van de kracht van het verhaal. Het is een schokkend verhaal, mede doordat het zo geloofwaardig is. De gedachtewereld en het gevoelsleven van de jongen worden heel duidelijk uiteengezet. Aanvankelijk is hij een onschuldig kind, dat alles gelooft dat hem verteld wordt. Maar nu wordt hij gedwongen volwassen beslissingen te nemen.

Het einde van het boek vond ik wel wat minder. Het liet me met vragen achter en het voelde ‘niet af’.

Bij het maken van de inhoud van dit boek vond ik het moeilijk om niet al te veel weg te geven van het verhaal. Je komt gelukkig snel achter wat het geheim is en dat maakt je nieuwsgierig waardoor je verder wilt lezen. Het is een prachtig, meeslepend boek is, dat iedereen zou moeten lezen!

Suggestie voor didactische verwerking Voor de didactische verwerking zou ik ook de film er bij betrekken, om bepaalde aspecten te belichten en nader te bespreken. Er moet natuurlijk wel op gelet worden dat het niet te extreem wordt en dat leerlingen niet getraumatiseerd worden. Want dit lijkt een verhaal dat zo uit het leven gegrepen is.

Ik zou de leerlingen in groepjes verdelen en laten brainstormen over de mogelijkheden die Michele zou kunnen doen/nemen. De beste mogelijkheid/uitweg mogen ze dan opschrijven en telt als schrijfopdracht.

Ze maken zogezegd een nieuw einde voor het boek.

6

Niets, was alles wat hij zei Balthazar, N. (2005). Niets, was alles wat hij zei. Averbode: Uitgeverij Averbode.

Inhoud Een autistische jongen, Ben genaamd, heeft het moeilijk met het normale leven en vlucht weg in zijn computerspel. Hij praat met niemand. Ook op school heeft Ben het zwaar te verduren door zijn handicap, voornamelijk door het aanhoudende pestgedrag van twee medeleerlingen. Op zijn slaapkamer zit hij vaak in z’n eigen wereldje, of dit nu dankzij zijn spel is, waar hij zich als de held waant, of in zijn chatgesprekken. Omdat men hem daar niet hoort. Omdat men hem daar niet ziet.

Daar heeft hij geen probleem om ‘zichzelf’ te zijn, en praat in rijmtaal. Hij komt in contact met een meisje via de chatroom, Barbie, die op dezelfde manier communiceert als hij, en zij zorgt voor een volledige ommekeer in Bens leven. Want Ben heeft een plan om zijn leven te veranderen.

Waar en wanneer?

Het verhaal speelt zich af in Brussel, voornamelijk op Bens kamer, de school en bij/in het treinstation. Het wordt verteld in de verleden tijd, het is niet echt duidelijk rond welke tijd het is (jaartal), maar zeker redelijk recent (gezien de technologie).

Appreciatie De start van het verhaal begint nogal apart. Dertien lantaarnpalen links, oversteken over acht zebrastrepen, vijftien palen rechts. Maar al gauw werd het me duidelijk dat je op deze manier wordt meegevoerd naar de leefwereld de autistische jongen. Want de achterkant had ik al gelezen, dus wist ik waar het over ging. Het onderwerp interesseert me wel, en heb dan ook graag gelezen. Ondanks het feit dat ik had gedacht dat het meer diepgaand zou zijn omtrent het autisme, vond ik dat vooral het thema pesten heel hard op de voorgrond kwam. Heel schrijnend om een keer meegesleurd te worden in de wereld van een autist, om het zo ook eens langs hun kant te bekijken. Het heeft me enorm aangegrepen, heb op het einde zelfs wat traantjes moeten wegpinken. Het einde is zeer knap, waarbij Ben een manier heeft gevonden om met een nieuw leven te beginnen. Ik dacht eerst dat hij echt zelfmoord had gepleegd, maar dan zeer mooi verteld dat dit zo was opgezet om hem een nieuwe kans te geven. Dat vond ik een mooie, creatief gevonden uitweg van de schrijver. Een zeer verrassend einde!

Ik vond het een vrij eenvoudig te lezen boek, de structuur van de taal was ook gemakkelijk. Omdat het boek me zou vasthield, heb ik het in één ruk uitgelezen. Ik moest weten hoe het met Ben afliep en of hij zijn plan echt zou uitvoeren.

Suggestie voor didactische verwerking Aan de hand van een aantal vragen kan een klasgesprek rond het boek op gang gebracht worden. Hoe omschrijft de dokter Bens autisme? Hoe merk je aan Bens gedrag dat hij ‘anders’ is? Hoe sta jij tegenover pesten? Hoe gaat Ben om met de pesterijen? Is dit een goede of een slechte manier? In groepjes van twee kunnen ze een soort plan uitwerken om Ben te helpen. Hierbij moeten ze goed nadenken over het begrip én het fenomeen pesten, om iets concreets uit te werken. Aan de hand van deze uitgewerkte plannen, kan er nog een klasgesprek volgen, om elkaars ideeën te horen.

7

De jongen in de gestreepte pyjama Boyne, J. (2006). De jongen in de gestreepte pyjama. Amsterdam: Arena Amsterdam.

Inhoud Het boek vertelt het verhaal over Bruno, een negenjarige jongen, die met z’n ouders verhuist naar een plek ver weg, waar alles anders is dan het was. Hun nieuwe huis staat naast een groot hek, en in de verte ziet hij dat de mensen allemaal dezelfde gestreepte pyjama dragen, en dat er veel kinderen bij elkaar zijn. Dat vindt hij niet eerlijk, omdat er geen vriendjes zijn waar hij woont. Tijdens één van zijn ontdekkingstochten ontmoet Bruno een jongen in zo’n gestreepte pyjama, die achter het hek woont, en met wie hij al snel vriendschap sluit. Het contrast tussen hun beide werelden is heel groot, maar de jongens storen zich daar niet aan. Ze merken het zelfs niet echt, als het ware. Bruno hoopt om eens met zijn nieuwe vriend te kunnen spelen, mar dat kan niet, want hij zit aan de ene kant van het hek, en Bruno aan de andere kant. Hun vriendschap leidt uiteindelijk tot iets hartverscheurend.

Waar en wanneer?

Het verhaal speelt zich af in 1943, tijdens Wereldoorlog II. De start vindt plaats in Berlijn, Duistland, maar het grootste deel van het boek vindt plaats in Auschwitz, waar het nieuwe huis van Bruno vlak naast een concentratiekamp staat. In het verhaal zelf staat vooral het nieuwe huis op de voorgrond, met de kamer van Bruno, de tuin, de werkkamer van vader en de keuken, maar ook de lange toch langs het hek, en de plaats waar Bruno en Shmuel elkaar steeds ontmoetten, staat zeker centraal.

Appreciatie In eerste instantie had ik nog niet over dit boek gehoord. Nooit gedacht dat het zo’n aangrijpend en meeslepend verhaal is. Het verhaal is geschreven vanuit het oog van een negenjarig jongetje geschreven en dat op een hele knappe manier. Het heeft een dubbele laag die je ongemerkt begrijpt. Het verhaal spreekt me aan. Het boek leest heel makkelijk. Ook is het heel apart dat Bruno allerlei dingen niet weet die je als lezer wel weet. Bruno denkt dat Auschwitz misschien het platteland is omdat de barakken zo laag zijn. En hij is jaloers op Shmuel omdat hij heel de dag in een pyjama mag lopen en zo’n mooie band met een ster om zijn arm heeft, terwijl hijzelf altijd kleren en schoenen aan moet die eigenlijk te klein voor hem zijn. Het boek is wel een beetje onwerkelijk, er waren geen kinderen in Auschwitz, die werden meteen bij binnenkomst vergast. En als er wel kinderen in Auschwitz geweest zouden zijn zou het onmogelijk zijn dat er iemand bij het hek kon komen, laat staan er onderdoor kruipen. Verder is het een geweldig boek!

Suggestie voor didactische verwerking Aan de hand van dit boek, kan er gesproken worden over de Tweede Wereldoorlog. Via een paar vragen kan je gevoelens losmaken bij de leerlingen rond dit thema, op basis van het boek. Kan je je inleven in de wereld van Bruno? Hoe zou jij je voelen als je in Bruno zijn plaats was? En hoe zit het dan met Shmuel? Kan je begrijpen hoe zwaar het leven voor hem is? Waarom vertelt hij er niet echt over aan Bruno? Waarom beseft Bruno Shmuels realiteit niet? Dit boek kan een mooie aanleiding zijn naar het thema “WO II”, door ze in groep een project uit te werken rond dit thema, met het boek er mee in verwerkt, kan dit de leerlingen een andere kijk en een beter inzicht verschaffen op WO II.

8

Moeder, Poëziebundel Dendooven, G. (2007). Moeder,. Antwerpen: Uitgeverij Manteau.

Inhoud Met dit boek wil de auteur, Gerda Dendooven, uitzoeken wat er zich achter de komma afspeelt. Het bevat een verzameling van gedichten die allemaal over ‘moeder’ gaan. De gedichten beschrijven de moeilijkheden van een vrouw met kinderen, haar dagelijkse werk en haar langzame verval, over de jaren heen.

Sommige versjes zijn geschreven door moeders zelf, anderen zijn door de kinderen bedacht. Zo komt ook de zwangere vrouw aan het woord en wat ze eigenlijk over dat ongeboren kind in haar buik denkt. Er zijn verschillende hoofdstukken te vinden in de bundel, die elk een aparte kijk geven over het ‘moeder‐zijn’. Ook is er een hoofdstuk over de relatie tussen moeders en zoons en één over moeders en dochters.

Waar en wanneer?

Er is niet echt een locatie ‘zichtbaar’ in de bundel, wel kan je zeggen dat het grotendeels plaatsvindt in en rond moeders. Van het tijdstip zou je kunnen zeggen dat deze begint bij de start van de zwangerschap, tot het einde van het ‘moederschap’.

Appreciatie Bij het lezen van deze bundel vroeg ik me de hele tijd af, of de verzamelaar expres de nadruk op deze "minder vriendelijke" gedichten had gelegd of of er gewoon geen mooiere gedichten beschikbaar waren.

Bovenop deze, soms verbazende gedichtenselectie, zijn er de heel vreemde tekeningen. Ze zijn verspreid doorheen het boek, maar ook hier weer wordt enkel de negatieve, moeilijke kant van het moederschap belicht. Zelf moeder zijnde, vind ik dit geen mooie weerspiegeling van het moederschap.

Wel laten de gedichten zien wat het soms kan betekenen om een moeder te zijn, een levenslange opgave, vaak vermoeiend en vaak ondankbaar. Het boek is misschien nuttig om te lezen voor vrouwen die er over nadenken om aan kinderen te beginnen, maar het moederschap alleen door een roze bril bekijken. En ook voor kinderen, die hun moeder eens van een andere kant willen bekijken en wellicht wat meer respect zouden krijgen voor haar door deze gedichten.

Suggestie voor didactische verwerking Naar aanleiding van deze gedichtenbundel, zullen we aan de hand van een klasgesprek het kort hebben over ‘moeder’ en ‘moeder zijn’. Aan de hand van vragen, zal er een conversatie op gang komen, waarbij de leerlingen vrij hun mening kunnen uitten over dit begrip. Vervolgens, om dieper in te gaan op het begrip ‘poëzie’, vraag ik of er verschillende soorten poëzie zijn terug te vinden in het boek (AABB‐rijm, nonsensgedicht, prozagedicht en alliteratie (letterrijm)). Vervolgens plan ik een soort hoekenwerk, waarbij de leerlingen elk een bundel krijgen met opdrachten rond het thema poëzie, waarbij ze zelf voor elke vorm een gedicht moeten schrijven. Waarschijnlijk zal dit gespreid moeten worden over 2 lesuren.

9

Het Grote Misschien Green, J. (2005). Het Grote Misschien. Rotterdam: Lemniscaat b.v.

Inhoud Miles Halter is een 15‐jarige jongen en hij is zijn saaie leventje grondig beu. Daarom besluit hij naar Culver Creek, een kostschool in Alabama te gaan. Daar wil hij zijn leven uitdagender maken en dat doet hij ook. Hij is voor de eerste keer dronken, hij rookt zijn eerste sigaret en hij is voor de eerste keer verliefd op Alaska. Alaska is een intelligente, mooie en onvoorspelbare jonge dame die gefascineerd is door biografieën van schrijvers. Alaska ziet Miles ook wel zitten, maar zij heeft al een relatie met Jake.

Miles komt terecht in een vriendengroepje, dat zich afzet tegen de rijke scholieren, de doordeweekers, en tegen het gezag van een leraar, die de Adelaar wordt genoemd. Miles maakt de lezer wegwijs in zijn belevingen tijdens het schooljaar. En dat zijn er veel. De ontgroening van Miles loopt bijvoorbeeld uit op een wraakactie, waarbij Miles bijna omkomt. Dit heeft te maken met twee doordeweekers, die van school zijn gestuurd. De leerlingen blijken een eigen strafrechtsysteem ontworpen te hebben. Niemand verlinkt elkaar bij de schoolleiding, en de onderlinge ruzies worden opgelost door een opeenvolging van stunts en wraakacties.

Waar en wanneer?

Het verhaal speelt zich grotendeels af in Culver Creek, een kostschool in Alabama.

Appreciatie Een zeer knap boek, met een mooie aanloop naar de belangrijkste gebeurtenis, die zorgvuldig wordt opgebouwd. Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel begint bij ‘honderdzesendertig dagen ervoor’ en eindigt met ‘de laatste dag’. Daarna begint het tweede deel met ‘de dag erna’ en verder. Ook in de tekst wordt voortdurend verwezen naar die gebeurtenis.

Samen met het vlotte taalgebruik, hedendaags maar niet overdreven modern, en de wondermooie filosofische beschouwingen over lijden en vergeving, maken dit tot een boek dat je tot nadenken stemt.

Het geeft te denken over de keuzes die vroeger gemaakt zijn of die je nu maakt en de juistheid ervan. Over al dan niet gemiste kansen. En over gemakzuchtigheid tegenover risico nemen; de moeite die je wilt en moet doen om je dromen waar te maken. Ik kan me hier wel in vinden, omdat ik soms zelf nog twijfel aan de keuzes die ik maak in mijn leven, en over eventuele gemiste kansen.

De omslag van het boek weet ik minder te appreciëren. Op basis van de cover, zou deze me niet kunnen verleiden om hem op te nemen en te lezen, terwijl het verhaal juist heel sterk is, en de cover nu afbreuk doet aan de schoonheid en complexiteit van de inhoud.

Suggestie voor didactische verwerking Met dit boek kan veel gedaan worden en men kan hier vooral leuke dingen mee doen. Dit boek is ideaal om jongeren te motiveren om te blijven lezen. Ik zou de aanbreng van dit boek alvast inkleden aan de hand van een levensecht soort Cluedo‐spel. Een levende Cluedo is leuk om te doen en vooral ook niet moeilijk om in elkaar te steken. De jongeren worden opgewarmd en door dit spel wordt hun creativiteit en nieuwsgierigheid aangewakkerd. Voor het spel zou ik de verhaallijn van het boek volgen, zodat de leerlingen na het spel nog meer geïnteresseerd zijn om het boek te lezen. Voor de naverwerking na de leesfase heb je nog steeds tal van mogelijkheden. Ik denk dat het hierbij leuk is om na dit boek rond informatieve teksten te gaan werken. We kunnen enkele verhalen uit de krant halen waar enig onderzoekswerk aan te pas komt. Op deze manier leren de jongeren omgaan met de actualiteit en met deze tekstsoort. Men kan hier ineens de kenmerken van informatieve teksten ontdekken en hier een theoretisch stuk over geven. Aan de hand van de krantenartikels moeten zij dan een argumenterende tekst schrijven over hoe zij de zaak zouden oplossen en wie volgens hen de dader is. We kunnen eindigen met een klasdiscussie in de vorm van een rechtszaak om de moord op te lossen.

10

De Melkweg Moeyaert, B. (2000). De Melkweg. Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij nv.

Inhoud Het einde van een hete, zinderende zomer. Oskar, zijn oudere broer Bossie en hun vriendin Geesje doden de tijd boven op hun muur met zitten, kijken en verhalen verzinnen. Terwijl de ouders van Oskar en Bossie afwezig zijn: moeder zit in Italië om orde in haar leven te scheppen, en vader zit alsmaar te werken.

Vanuit hun zogezegde clubhuis kijken de drie uit over de Melkweg, waar elke dag de oude Nancy passeert met haar al even oude hond 'Jeckyll de Teckel'. Wie van hen zal het eerst sterven?... Deze weddenschap brengt meer in beweging dan de kinderen hadden verwacht, en confronteert hen met bepaalde aspecten van hun eigen leven. Oskar vertelt het ganse verhaal vanuit zijn beeld op de realiteit en op de mensen uit zijn omgeving. Een verhaal met vele stiltes, waarin het meeste gezegd wordt tussen de woorden en de zinnen door. Samenleven blijkt niet eenvoudig te zijn. Oskar moet zich van zijn oudere broer losmaken en op eigen benen leren staan.

Waar en wanneer?

Tijdens de laatste zomerdagen van een zomervakantie, begint dit verhaal bovenop de muur rond Oud IJzer CV, dat de kinderen bestempelen als hun ‘Clubhuis’. Doorheen het verhaal kom je telkens kort op andere plaatsen, maar alles begint in het ‘Clubhuis’.

Appreciatie Persoonlijk vind ik het niet echt een modern verhaal, niet vreselijk grappig, maar mooi verteld en een beetje spannend. Door de eenvoud is het een heel mooi verhaal. Het ‘gewone’ is wat dit boek zo speciaal maakt, de dagdagelijkse dingen die op een zeer mooie manier worden beschreven. Hierbij denk ik aan de fragmenten waarin verteld wordt hoe de broers samen in bed kruipen en verhalen vertellen. Ik denk dat velen zich daarin herkennen. Het is een boek dat je graag leest en de sferen en gebeurtenissen proeft. Ik heb genoten van de herkenning, maar tegelijkertijd ook van het enge van de onontkoombaarheid van het leven. Volgens mij spreekt de sublieme taal zowel kinderen als volwassenen aan. Beiden zullen zich erin herkennen en het aanvullen met hun eigen verbeelding. Want dat is nu net het knappe van het verhaal: de aan‐ en voorzetten die worden gegeven, en waarbij eigen verbeelding verder nodig is.

Op het eerste gezicht lijkt het een eenvoudig verhaal dat je doorleest. Maar als je het dan terug leest, ontdek je weer nieuwe dingen en gebeurtenissen! Het is ook heel mooi hoe de dood niet uit de weg wordt gegaan, niet door de shrijver, maar ook niet door de kinderen: het is geen taboe, ze praten erover, ze gaan naar het kerkhof. Het aangename aan het verhaal is ook het feit dat er tijd is genomen om de personages en gebeurtenissen duidelijk te beschrijven, en daar houd ik wel van.

Suggestie voor didactische verwerking Aansluitend bij dit boek is het interessant om in te pikken op hun eigen leefwereld. Een driestappen‐ interview bij het verwerken van vragen en stellingen rond dit boek lijkt me dan ook zeer geschikt: Leerkracht formuleert een vraag. In duo’s: leerling A interviewt leerling B over de vraag. Daarna interviewt leerling B leerling A. Dan volgt een rondje in een groep van vier leerlingen. Ieder vertelt wat voor hem de uitkomsten van het interview waren. A vertelt wat B heeft gezegd enz. Afronding met een klasgesprek.

Binnen het thema van het boek kan je rond twee dingen werken. Ofwel bouw je vragen op rond het ‘groter’ en zelfstandig worden, ofwel werk je iets meer rond taboeonderwerpen zoals de dood en ga je voor gesprekken rond traumatische ervaringen hierrond en hoe leerlingen hiermee omgaan.

11

Ik denk dat het liefde was Vereecken, K. (2009). Ik denk dat het liefde was. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

Inhoud Een vondeling wordt van Parijs naar een voedster in de Morgan gebracht. Dank zij Méline, de negenjarige dochter van de liefdeloze voedster Annette Marcelot, overleeft hij. Méline geeft hem al haar liefde en ook een andere naam: Leon, de sterke. Dat is dan wel ten koste van de vorige zuigeling, Gréville, die Leon zijn leven lang zal haten en achtervolgen. Wanneer Méline vanwege een onmogelijke liefde zelfmoord pleegt, is Leon volledig op zichzelf aangewezen. Maar hij heeft leren lezen en schrijven (op een linke manier..) en hij vertrekt naar Parijs, op zoek naar zijn roots en naar de liefde. Zijn moeder kruist zijn pas, en als hij ontdekt wie zijn vader is, wordt hij echt kwaad.

Waar en wanneer?

Het verhaal situeert zich in het 18de‐eeuwse Frankrijk. Het begint in december 1746 en speelt verder door tot eind 1776, voornamelijk in een Parijs decor.

Appreciatie Een zeer mooi geschreven verhalen over de emotionele ontwikkeling en volwassenwording van een kind.

Na de laatste bladzijde krijg je het gevoel van een intense leeservaring. Ik apprecieer het feit dat het boek vertelt hoe het leven had kunnen zijn van de oudste zoon van Jean‐Jacques Rouseau, die zijn eigen kinderen te vondeling had gelegd. Als lezer leef ik helemaal mee met Léon: zijn gevoelens van liefde, onmacht, ontgoocheling, ontdekking, levensvreugde, vriendschap, leergierigheid en hoe hij probeert om iets van zijn leven te maken. Het is allemaal op een bijzonder mooie manier uitgeschreven. De zinnen bleven bij me nazinderen en lieten me stilstaan bij de zekerheid waarmee de gevoelens en de gedachten van Léon worden uitgebeeld. Ik leefde als het ware mee in het verhaal, en kon alles voor m’n ogen zien, horen en voelen afspelen. Bij het lezen van dit boek stond ik vaak stil bij de krachtige vertel‐ en schrijfkunst!

Dit boek is echt een pareltje waarbij je bepaalde zinnen wilt herlezen om ze nog eens te proeven, zo mooi.

Suggestie voor didactische verwerking De leerlingen lezen het boek en kiezen elk een personage. Alle personen met hetzelfde personage gaan bij elkaar zitten en krijgen een placemat. Als leerkracht moet ik er dan wel voor zorgen dat elk personage gekozen wordt, en dat de verdeling ongeveer gelijk is. Ze schrijven ieder op hun deel van de placemat de gevoelens waarmee ze het personage kunnen beschrijven. De bedoeling is dat ze dan achteraf de gemeenschappelijke gevoelens op het midden van de placemat schrijven. Als ze dit gedaan hebben gaan ze een identificatiefiche maken met het midden van de placemat. Ze maken samen een beschrijving van het personage waarin ze zoveel mogelijk gevoelens beschrijven. Ze werken de fiche uit en dan moeten ze het personage klassikaal voorstellen. Dit moeten ze doen door de gevoelens uit te beelden. De klas tracht dan te raden welk gevoel er wordt uitgebeeld en waarom dit bij dat personage hoort. Als alles is uitgebeeld dan moeten de leerlingen een gevoel kiezen dat uitgebeeld is waar ze zichzelf in kunnen vinden. Ze moeten dan trachten te achterhalen wat ze gemeen hebben met het personage.

12

Ontvoerd Vreeswijk, H. (2009). Ontvoerd. Wommelgem: Uitgeverij Van In.

Inhoud Dit ontvoeringsverhaal start met een blik op het leven van de ontvoerder. In kleine stappen leer je hem beter kennen en kan je zijn bedenkingen en overwegingen volgen. Door moeilijkheden met zijn financiële situatie wil hij in één klap rijk worden en zijn familie uit de problemen halen. En dit door een rijke ondernemer te ontvoeren, losgeld te vragen en terug naar Spanje te trekken. Hij bestudeert de dagelijkse gewoontes van Anouks vader maar door een samenloop van omstandigheden ontvoert hij uiteindelijk Anouk. Daardoor loopt alles een beetje anders maar hij behoudt zijn planning. Afwisselend met zijn verhaal en handelingen krijg je de ervaringen van Anouk en de gebeurtenissen op het thuisfront, met het politieonderzoek. Anouk heeft het vooral mentaal erg moeilijk. Ze twijfelde al aan zichzelf en nu komt er nog zo’n ontvoering bovenop. Toch durft ze meer dan ze dacht.

Waar en wanneer?

Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Nederland, in het voorjaar van 2009. De ontvoering zelf en alles wat daarna komt speelt zich af in de maand juni.

Appreciatie Een spannende thriller, waarbij ook liefde een rol spelen. Liefde omdat Anouck erachter komt dat ze verliefd is op een meisje. Dit is zo’n boek dat me meteen wist te pakken vanaf de eerste pagina, ook de cover nodigde me uit om het verhaal te lezen. Eens ik er in begon, kon ik het nog moeilijk opzij leggen.

Doordat de karakters steeds meer diepgang krijgen, is het moeilijk om echt te bepalen wie nu eigenlijk de hoofdpersonages zijn. Toch heeft dit totaal geen afbreuk gedaan aan het verhaal, integendeel, het zorgt er voor dat alle personages even belangrijk en essentieel zijn in de afwikkeling van de gebeurtenissen.

Ik vond het heel boeiend om in contact te komen met de verschillende gevoelens die bij een ontvoering naar boven komen. De auteur heeft oog voor alle details, zowel aan de kant van de ontvoerder als aan de kant van het slachtoffer en van de politie. Haar ervaring als rechercheur maakt het verhaal extra realistisch, waardoor ik letterlijk werd meegezogen in de belevenissen van deze personages. Een sterke realistische thriller die me helemaal meenam in de leefwereld van een ontvoering.

Suggestie voor didactische verwerking Voor de didactische verwerking van dit boek, zou ik het weer aan de hand van een klasgesprek doen via gerichte vragen. Op deze manier worden de leerlingen gestimuleerd om op een speelse en spitsvondige manier over het boek te praten. Door een vraag naar voor te schuiven, als opening (bv. Wat vond je mooi en goed aan dit boek?), ontstaat er hopelijk een vorm van conversatie tussen de leerlingen zelf, waarbij ze elk hun eigen mening en eigen kijk op het boek weergeven. Nog enkele ‘hulpvragen’ kunnen zijn: Wat was er moeilijk of onduidelijk? Zag je bepaalde patronen en verbanden? Welk gevoel gaf het boek jou? Het is vooral de bedoeling dat de leerlingen openlijk en vrij kunnen spreken, met het boek als leidraad, dat een onderwerp aankaart dat toch nauw aansluit bij onze huidige maatschappij. Op deze manier leren leerlingen ook om een goede interpretatie te verwoorden. Ook het openlijk spreken over de geaardheid is belangrijk, maar dit hangt af van de leerlingen, of je het er bij kan betrekken of niet.

13

Black Box Woltz, A. (2007). Black Box. Amsterdam: Uitgeverij Leopold.

Inhoud Jamie wordt gekozen als redactrice voor Black Box, het televisieprogramma waar heel Nederland voor thuisblijft, en is met haar 17‐jaar hierbij de jongste. Een maand lang worden 7 minderjarige jongeren, die ‘vechten’ voor de hoofdprijs van 2 miljoen euro, opgesloten in een huis zonder enige volwassenen. De redactie kijkt, net als de rest van Nederland, gespannen mee, want in deze maand vinden er een aantal dramatische gebeurtenissen plaats waarbij je de kandidaten goed leert kennen. Om de spanning een beetje op te bouwen, besluit de redactie om een oma van 94 jaar in het huis te plaatsen. In de finale willen ze de gezondheid van de twee finalisten op de proef stellen. Hierdoor ontstaat er een hele chaos in Nederland. Jamie wordt verteerd door haar verliefdheid voor Rijn, de maker van Black Box, en het lukt haar niet (of wil ze niet) om tijdig in te grijpen.

Waar en wanneer?

Het verhaal speelt zich af in het Kurhaus, op de pier en in het huis (geografisch gezien in Scheveningen, in het westen van Nederland).

Appreciatie Het boek was zeker verrassend, omdat je niet kon voorspellen wat er zou gebeuren in het huis. Het was altijd de vraag wie er geëlimineerd zouden worden en wie er tot de finale zouden blijven. De redactie kwam met verrassende ideeën, die ik nooit zou kunnen bedenken. Voor de kijkers van Black Box was het een verrassing wat er zou gebeuren, maar ook voor mij als lezer. Ik had ook nooit verwacht dat het zou eindigen zoals het geëindigd is. Jamie gaf een zorgelijke indruk op mij als lezer. Ik was erg verbaasd dat ze niet tegen het idee in was gegaan van de sushi. Ik denk dat dit te verklaren is, omdat Jamie verliefd was op Rijn. Het boek bevat een makkelijk en begrijpbaar taalgebruik. Hierdoor was het boek eenvoudig te volgen. De structuur van het boek zorgde ook voor een zekere spanning: een deel van het interview, met daaropvolgend een flashback naar wat er gebeurd is. Pas op het einde, nadat ik het hele verhaal had gelezen, begreep ik bepaalde dingen die Jamie zei in interviews.

Suggestie voor didactische verwerking Nadat het boek gelezen is, gaan we het thema ook bespreken in de klas. Zou jij hier aan deelnemen?

Waarom wel? Waarom niet? Hoe belangrijk vind jij jouw reputatie? Wat heb je er allemaal voor over? Ik zou een bundel uitwerken, dat gaat over dit thema, met allerlei oefeningen en opdrachten. Via deze weg tracht ik de leerlingen dieper te laten nadenken over wat zich in het boek heeft afgespeeld, en hoe zij zelf met een gelijkaardige situatie zouden omgaan. Ook zou ik het Big Brother‐programma, doet zich hier in Vlaanderen heeft afgespeeld, er bij halen, en hun visie hierop vragen. Via deze weg wil ik komen naar het feit dat de overheid al het internetgebruik kan controleren. Ik vraag de leerlingen of zij het nodig vinden dat de overheid dit controleert? Waarom wel? Waarom niet?

14

Filmanalyse

The Truman Show Scott Rudin (Prod.) en Peter Weir (Reg.). (1998). The Truman Show. Verenigde Staten: Paramount Pictures.

Inhoud Nog voor hij geboren wordt, is Truman Banks eigendom van Christof, die van Truman’s leven een realitysoap wil maken. Hij heeft een volledige kunstmatige wereld gemaakt waarin Truman 30 jaar van zijn leven in doorbrengt. Seahaven is een stadje dat volledig bestaat uit acteurs en sets, de enige die er niets van afweet is Truman, hij denkt dat dit de ‘echte’ wereld is. De enige die hem probeerde duidelijk te maken dat zijn leven een grote leugen was, was Sylvia. Truman en Sylvia waren verliefd op elkaar toen ze nog jong waren. Zij kon er niet mee leven dat hij door iedereen werd belogen en bedrogen. Zij probeerde hem duidelijk te maken dat het allemaal niet echt was, maar tevergeefs. Iedere dag leeft Truman als verzekeringsmakelaar hetzelfde saai leventje met zijn vrouw Meryl die eveneens een actrice is. Ze maakt te pas en te onpas reclame want de show is non‐stop, men maakt gebruik van product placement om inkomsten te vergaren. Maar sommige dagen wordt de sleur doorbroken als er plots vreemde dingen zich voordoen, spots die naar beneden vallen uit de open blauwe lucht, mensen die zogezegd gestorven waren die terug op de set verschijnen, …

Truman begint na te denken over zijn leventje en ontdekt dat er iets abnormaal is aan zijn leven, hij ontdekt dat alles alle dagen precies hetzelfde verloopt. In de film zie je ook dat Truman nog vaak aan Sylvia denkt.

Problematiek van de fictie De film is gebaseerd op een boek dat een blik wil werpen op hoe ver de media zou kunnen gaan in haar drang om uit alles geld te slaan: een TV‐maatschappij koopt (letterlijk) een kind, plaatst hem in een geheel geënsceneerde wereld en zendt dit live uit op TV. De regisseur bepaalt wie zijn vader en moeder zijn, op wie hij verliefd wordt, ...

De regisseur van The Truman Show, Peter Weir, heeft erover gewaakt dat de dieperliggende boodschap die in het boek lag, niet verloren ging in de film. Het is eigenlijk een zoveelste remake van een verhaal dat tweeduizend jaar geleden een tijdloze dimensie kreeg, de ‘allegorie van de grot van Plato’. Iedereen kent het verhaal. Slechts één van de personages van Plato heeft het lef om uit de grot te kruipen tegen het in de ogen stekende zonlicht in. De anderen deinzen bij de eerste knippering reeds terug en stellen zich tevreden met de schaduwen of afdrukken van de echte wereld op de rotswand (de eerste TV?). Angst weerhoudt hen ervan de werkelijkheid te zien. Zij leven in het duister, de durver danst nu zelf in het licht.

Hetzelfde geldt voor het hoofdpersonage van de Truman Show, Truman. Stap voor stap ontdekt Truman dat de wereld waarin hij leeft louter fictief is. Hij begint dan ook te broeden op een ontsnappingsplan. Na talloze pogingen slaagt hij er toch in met een boot weg te varen, weg uit het dorp dat hij tot dusver nooit verlaten had. Geen enkele, geënsceneerde storm kon hem stoppen. Een onbegrijpelijke drang in hem jaagt hem het dorp uit, bijna met een fatale afloop, dit alles live op TV natuurlijk. Het is de diepmenselijke drang naar vrijheid en waarheid (en ook liefde) die Truman letterlijk met het decor in blaast. Op dat ogenblik ontspint zich een laatste gesprek tussen Truman en de Grote Man, de regisseur, zijn geestelijke vader. De regisseur tracht Truman er subtiel van te overtuigen in zijn fictieve wereld te blijven, met het argument dat de wereld die hij op het punt staat te ontdekken in niets verschilt van de wereld waarin hij tot dusver leefde. ‘Ook de wereld daarbuiten bestaat uit leugens en bedrog. Maar in deze fictieve wereld ben je wel veilig.’ Toch zet hij door. Op het einde botst hij tegen het ‘einde’ van zijn wereld en vind zo de manier om uit zijn wereld weg te geraken. De film is een soort parodie op het leven van de doorsnee man/vrouw.

Duidelijke verwijzingen naar metafictie zijn de lamp die uit het niets naar beneden valt, de ‘leegte’ achter de lift, en op het einde natuurlijk het scheuren van het decor. Ook het versneld laten opkomen van de zon, wanneer Truman verdwenen is, en ze ‘licht’ nodig hebben om hem te zoeken, is een duidelijk voorbeeld van metafictie.

15

Fictieautobiografie

Iedereen heeft zijn/haar eigen geschiedenis met lezen, verhaaltjes, boeken. In deze fictieautobiografie leest u mijn geschiedenis als lezer, die ik probeer zo duidelijk mogelijk weer te geven.

Kindertijd Als kind was ik al geïnteresseerd in verhalen en boeken. Mijn allereerste ervaring met lezen, eigenlijk voorlezen, was die van mijn moeder. Dat vond plaats rond mijn tweede levensjaar. Zij las mij heel veel voor. Aangezien ik enkel ben opgegroeid met mijn mama, was zij tevens de enige die mij voorlas. ’s Avonds voor het slapen gaan vertelde ze iedere avond een ander verhaaltje, maar ik was vooral gefascineerd door één boek, waarin drie sprookjes verwerkt waren: Roodkapje, Hans en Grietje, en Pinoccio. Het mooiste vond ik het verhaal van Roodkapje. Jammer genoeg heb ik (of mijn mama) dit boek niet meer, waardoor ik niet even nog eens de geur ervan kon opsnuiven. Maar ik kan me er wel een beeld bij vormen, van hoe ik knus bij m’n moeder kroop, terwijl zij voorlas uit het boek.

Tv interesseerde me niet echt veel als kleuter. Liever was ik creatief bezig met knutselen, tekenen, of gewoon verhalen verzinnen als ik Legoconstructies maakte of met m’n autootjes speelde. Ik kan me wel herinneren dat ik elke dag naar Tik‐Tak keek, dat gevolgd werd door Plons, de Gekke Kikker. Af en toe kon Sesamstraat me eveneens boeien. Ik denk dat dit zo aansprak bij kinderen omwille van de eenvoudige figuren die gebruikt werden, maar eveneens het steeds wederkerende effect. In Plons, de Gekke Kikker zijn de kleuren interessant voor jonge kinderen, en de thematiek is herkenbaar: een boerderij met veel dieren die elke dag wel iets beleven. In Sesamstraat zijn het vooral de grote ‘pluche’ dieren die even tot leven komen, die het zo leuk maken.

Er zijn geen specifieke films uit mijn kleutertijd die ik nog kan thuis brengen, ik kan me ook niet herinneren dat ik in die periode naar de cinema ben geweest. Zoals eerder gezegd, in die leeftijdsperiode zeiden tv en films me niet echt veel, er waren leukere dingen. Enkele liedjes uit mijn kindertijd weet ik nog goed, die m’n moeder altijd voor me zong, en een 8 à 9‐jaar geleden zong ik ze zelf voor mijn zoontje.

Hoedje van papier Eén, twee, drie, vier, hoedje van, hoedje van.

Eén, twee, drie, vier, hoedje van papier.

Als het hoedje dan niet past, Zet het in een glazen kast.

Eén, twee, drie, vier, hoedje van papier.

Klappen in de handjes Klappen in de handjes, blij, blij, blij.

Op het boze bolleke, allebei.

Klein, klein kleutertje Klein, klein kleutertje, wat doe je in mijn hof?

Je plukt er alle bloempjes af, je maakt het veel te grof.

O, mijn lieve mamaatje, zeg het niet tegen papaatje.

Ik zal braaf naar school toe gaan, en de bloemetjes laten staan .

Lagere school In de periode dat ik in de lagere school zat, verslond ik boeken als het ware. Vreemd hoe dat kwam, want mijn mama las (en leest) zelf niet graag, en volgens haar ook mijn vader niet.

Ik heb er geen idee van welk boek het eerste was dat ik effectief zelf las, vooral omdat het er zoveel waren, maar tevens omdat ik op 10‐jarige leeftijd een ongeluk heb gehad, en daardoor niet alles meer perfect weet van voor die tijd. Mijn moeder kon hier eveneens geen concreet antwoord op geven. Strips die me steeds hebben geboeid zijn de Jommeke‐strips, voornamelijk door de leuke en soms ongewone avonturen die Jommeke meemaakt. Heimelijk wilde ik wel eens in zijn plaats zijn, en met m’n fantasie ging ik dan zelfs altijd mee tijdens zijn avontuurlijke reizen. Zelf nu nog kan ik genieten van een Jommeke‐strip, en ook mijn zoon laat zich nu soms meevoeren in de wereld van Jommeke.

16

In m’n lagere school werd er vermoedelijk wel voorgelezen, maar persoonlijk kan ik me dit niet herinneren.

Wel weet ik dat we zelf af en toe mochten lezen, en dit ging van het opzeggen van een gedicht, tot het vertellen van een eigen gemaakt opstel.

Met de school gingen we vaak naar de schoolbibliotheek, hoewel ik niet meer weet hoe ik op zoek ging naar een goed boek. Ik vermoed dat ik op aanwijzingen van de juf goede boeken ging zoeken.

Ik weet niet of ik in mijn lagere school een boek meer dan één keer heb gelezen. Nu doet dit zich wel voor, omdat ik nu uit boeken voorlees aan m’n zoontje die ik zelf als kind heb gelezen. Het geeft me dan een goed gevoel om het verhaal nog eens terug te lezen, en is het fijn om te zien hoe ook mijn zoontje er van kan genieten.

We gingen zeker 1 à 2 keer per jaar naar het theater met ‘t school, dat weet ik nog goed, dat was in de Arenbergschouwburg, en daar kon ik echt van genieten. Met m’n mama heb ik dit eveneens enkele keren gedaan, jammer genoeg weet ik niet meer welke theaters we hebben gezien, maar het gevoel dat ik er bijhad is me steeds bijgebleven. Als film blijft vooral “De Kleine Zeemeermin” me goed bij, deze film heb ik wel honderd keer gezien, en ik kon alle liedjes meezingen (en misschien nu ook nog wel). Misschien was dit wel m’n favoriete film, omdat ik na m’n ongeluk eveneens een uitweg zocht naar een ‘ander leven’, en daar heb ik dan ook hard voor moeten vechten.

Middelbare school Op de middelbare school kwam natuurlijk het verplichte lezen voor Nederlands en de moderne talen.

Boeken die in deze tijd, alleszins toch in het begin van m’n middelbare schoolperiode, indruk op me hebben gemaakt, waren de boeken van ‘Agatha Christie’. Vraag me niet waarom, ik vond het toen leuk om detectiveverhalen te lezen. Nu zal ik dit soort boeken niet meer zo snel vastpakken. Later, ik denk dan aan het 5de en 6de middelbaar, waren het de boeken van John Grisham die me wisten mee te slepen. Het eerste boek dat ik van hem las was “The Client”, en die heb ik nu nog steeds. En die lees ik nu soms nog wel eens, en eveneens andere van zijn boeken behoren tot mijn collectie! Het is moeilijk om vijf verschillende titels of auteurs op te noemen van de beste boeken die ik heb gelezen in mijn middelbare schoolperiode, maar ongetwijfeld zal John Grisham daar meerdere keren in voorkomen. En hoewel ik nu zijn boeken nog steeds graag lees, heb ik na verloop van tijd andere auteurs evenzeer leren te appreciëren.

Paarden hebben steeds een grote rol gespeeld in m’n leven (en nu nog), waardoor ik al gauw verknocht was aan de tv‐serie “The Black Stallion”. Welke paardenvriend droomt er niet van om zo’n leven te leiden, midden tussen de paarden, en dit door bijzondere omstandigheden? Verschillende paardenfilms die in die tijd op tv verschenen, bv. Dark Horse, Black Beauty, Breaking Free, en in mijn laatste jaar van het middelbaar The Horse Whisperer, hadden mijn voorkeur. De kracht die paarden uitstralen hebben steeds een positief effect op me gehad, en ook nu nog is dit gevoel zeer sterk. Ik heb geen voorkeur voor een bepaalde filmacteur of –actrice, ik vind dat vele acteurs/actrices wel hun eigen sterke troeven hebben, net zoals minder sterke eigenschappen.

Naast thrillers, lees ik eveneens graag historische romans en psychologische drama’s. Bovendien kunnen ook informatieve boeken me boeien, als het onderwerp me aanspreekt en interesseert. Ik heb geen krant thuis, en zal dit zelf niet zo gauw kopen, maar kan af en toe wel genieten van het doorbladeren van een krant bij familie of vrienden, en springen het eerst de koppen eruit, en lees het artikel als de kop m’n blik weet te vangen. Gedichten zal ik zelf minder spontaan lezen, maar toch kan ik wel intens genieten van een mooi en sterk gedicht, een gedicht dat je weet te pakken. Misschien moet ik me toch maar eens een gedichtenbundel aanschaffen.

Bij muziek luister ik zeer zeker naar de tekst van het liedje, zodat je toch het gevoel begrijpt dat de zanger/zangeres in zijn/haar liedje wil steken. Sommige liedjes zijn sterk in het concreet aankaarten van bepaalde problemen in onze maatschappij, maar eveneens van alledaagse dingen, zoals liefde, scheiding, het leven en de dood. Een speciaal liedje voor mij, en dat zal ook altijd zo blijven is het liedje “Eternal Flame” van The Bangles.

17

Niet alleen omdat het een zeer mooie tekst heeft, maar vooral omdat dit liedje mij heeft doen ontwaken uit m’n coma, na m’n auto‐ongeluk, toen ik 10 jaar was. Een stukje van de tekst (het refrein), vind je hieronder.

Say my name Sun shines through the rain A whole life so lonely And then you come and ease the pain I don`t want to lose this feeling, oh.

Het is al weer een tijdje geleden dat ik naar een echt toneelstuk ben gaan kijken. Dit komt voornamelijk doordat de toegangsprijzen van de theaters die me echt aanspreken nogal aan de dure kant zijn, en ik hier momenteel niet echt geld aan kan en wil uitgeven. Omdat andere dingen me nu eenmaal meer aanspreken.

Het theaterstuk dat me nog echt is bijgebleven is dat van “Cyrano de Bergerac” (een musical). Ik ga zeer vaak naar shows met paarden, die ook een verhaal brengen, maar waarbij de eenheid tussen mens en paard (dier) meer centraal staat, bv. Appasionata, Cavalia, Mario Luraschi, … Ondanks het feit dat hier weinig of geen spraak aan te pas komt, kunnen deze shows mee vaak intenser raken dan eender welk theaterstuk. Ongetwijfeld omdat ik een zeer nauwe verbintenis heb met paarden.

Conclusies Met een zoon van 11 jaar, buitenschoolse activiteiten, pianolessen en andere cursussen, blijft er vaak weinig tijd over om echt te kunnen genieten van een goed boek. Toch verplicht ik me er soms toe om te lezen, omdat het me tot rust brengt. Ik lees graag vertaalde werken, in de stijl van Dan Brown, Michael Gruber en Kate Moss, maar ben me er bewust van dat ik me nu meer naar Nederlandse schrijvers zal moeten wenden.

Lezen doe ik niet alleen om alles om me heen even te vergeten, maar ook uit een stuk nieuwsgierigheid en interesse naar wat anderen denken, voelen, enz. Voor een belangrijk deel lees ik voor mijn plezier.

Daarnaast beïnvloedt lezen me zeker, want door datgene wat ik lees, bepaal ik mijn standpunt in bepaalde zaken. Lezen beïnvloedt me dus min of meer altijd. Dat kan eveneens het geval zijn met een actueel televisieprogramma. Momenteel besteed ik ongeveer 9 à 10 uur per week aan het echt lezen, en dan heb ik het niet over het lezen van cursussen, maar over het écht lezen en intens genieten van een boek, meestal een halfuurtje tot een uurtje voor ik ga slapen. Tv‐kijken doe ik niet zo vaak, als ik per dag een halfuurtje voor de tv zit, dan is het al veel.

Bij de keuze van een ‘nieuw’ boek, luister ik vaak naar de meningen van andere mensen, hoewel ik probeer me niet te laten beïnvloeden. Ieder heeft zijn eigen smaak, en daar heb ik ook respect voor. Maar als iemand me een boek écht aanraadt, dan kan ik er waarschijnlijk toch niet aan weerstaan om deze te lezen.

Graag wil ik meer boeken lezen, waaronder zeker enkele van de klassiekers. Daar kom ik nu te weinig aan toe, omdat ik middels deze studie ieder vrij uurtje met ‘verplichte kost’ bezig ben.

Verder blijf ik o.a. vanwege mijn zoon nog geïnteresseerd in jeugdliteratuur. Ik lees hem bijna iedere avond nog voor, iets waar ik zelf evenzeer van kan genieten.

Het feit dat mijn moeder mij voorlas in mijn vroege jeugd heeft een positief effect gehad op mijn leesontwikkeling. Verder op de middelbare school, maar ook nu nog tijdens onze opleiding, hebben de verplicht te lezen boeken een positief effect. Niet ieder boek was voor mij even interessant, maar toch kwam je min of meer gedwongen in een andere, ‘nieuwe’ wereld terecht. Dit werkte verrijkend en lokte uit naar meer te willen lezen uit een bepaalde periode of genre.

In de toekomst hoop ik mijn literaire kennis uit te breiden met de gekende klassiekers en enkele boeken van bekende en/of gerenommeerde auteurs.

18

Leesdagboek

Maandag, 20 februari 2012 7:23. Het eerste wat ik lees op mijn klok tijdens m’n ’leesdagboek‐ week’. Maandagochtend. ‘k Moet niet opstaan, maar ben altijd vroeg wakker. Mama is het volgende wat ik lees, het bordje dat aan m’n slaapkamerdeur hangt, gemaakt door m’n zoontje, terwijl ik de deur stil sluit. Ook het bordje met W.C. op lees ik, dat aan de deur van de toilet hangt.

Tijdens het maken van m’n ochtendkoffietje, word ik rustig meer wakker. Philips Senseo flitst m’n ogen voorbij, zichtbaar op het Senseo‐apparaat, terwijl ik me er niet echt bewust van ben.

Ik start m’n computer op, en zie in koeien van letters ‘LEESDAGBOEK’ staan op m’n notitiebord bij m’n computer, ter herinnering. Terwijl ik m’n paswoord ingeef voor m’n pc, zie ik alle letters en tekens op m’n toetsenbord voor me. yyyyyyyyy. Dat is wat ik zie nadat ik m’n paswoord heb ingegeven. Na op enter te hebben geduurd, verschijnt Welkom op m’n scherm, en start hij rustig op. Ondertussen blader ik even in de Hippo revue, een tijdschrift over paarden, waarvan ik nog niet alle artikels heb gelezen, en neem de tijd om hem rustig door te nemen.

Ondertussen is er al wat tijd voorbijgegaan. M’n computer is al lang opgestart, en ik lees m’n mails. Het zijn er heel wat, dus ook dit neemt even wat tijd in beslag.

Hierna neem ik eerst het gedicht erbij dat we hebben gekregen in de les Nederlands 1 literatuur & cultuur, en lees hierbij onwillekeurig de titel Spuug en vaatdoekpunt. Ik had Fam beloofd om haar dit door te sturen, dus besluit om dat nu eerst te doen. Bij het inscannen lees ik onbewust een aantal woorden: Photoshop, het programma waarmee ik inscan, Bestand, Importeren, HP Photosmart C4100, Voorbereiden om te scannen, Scannen, en voor het opslaan gebruik ik de titel van het gedicht spuug_en_voetdoek.

Daarna naar klik ik op de knop Studentenmail in m’n browser, kies Nieuw, en schrijf een korte mail naar Fam, voeg het bestand toe, en druk op Verzenden. Vervolgens besluit ik om nog een koffie te nemen, waarbij de ‘koffie‐woorden’ nog eens worden gelezen, maar dit geheel onbewust. Alvorens middag te eten, besluit ik nog wat oefeningen te maken voor zinsleer. Ik kijk nog eens even naar m’n mailbox, en ondertussen is de dagelijkse mail van Taaldrop binnengekomen, en kijk daar eerst naar.

Dan neem ik m’n cursus erbij van zinsleer. Hierbij lees ik onbewust een aantal woorden, te veel om op te noemen. Bij het maken van de oefeningen, lees ik ook veel, niet echt belangrijk om extra te noteren.

Achteraf scan ik de gemaakte oefeningen in, en mail ze naar Siel, een derdejaars studente die graag de oefeningen wou nakijken. Het is haast niet haalbaar om alles te noteren wat je hierbij leest.

Dan lunch. Even genieten zonder ‘te lezen’. Nadien lees ik verder in m’n boek Ontvoerd van Helen Vreeswijk. Ik las even een pauze in, lees m’n mails nog even, en maak daarna een dvd van een documentaire die ik heb opgenomen. Dan werk ik verder aan m’n samenvatting van Nederlands 1 literatuur en cultuur. Het nog eens doorlezen van de leerstof is interessant om alles vlotter te verwerken.

Vervolgens speel ik een halfuurtje piano. Pianospelen brengt me ook tot rust, en hierbij lees ik de noten op de partituur. Hierna lees ik weer verder in m’n boek, tot etenstijd. Na het eten spelen we het spel ‘Boggle’, tot het bedtijd is voor Dylan. Ik lees nog twee hoofdstukken voor uit het voorleesboek: Wedden dat ik durf van Anke De Vries. Later op de avond kijk ik nog naar ‘Terra Nova’, kruip nadien m’n bed in, waarbij ik nog een halfuurtje in m’n bed lees.

Dinsdag, 21 februari 2012 7:43. Ik sta op. Zonder elke dag weer dezelfde details te herhalen, doet zich hetzelfde voor: Mama, W.C., koffie‐woorden, LEESDAGBOEK, computer opstarten, mails lezen. Op één van de mails stuur ik een kort antwoord terug, dus automatisch ‘lees’ je dan ook. Nadien besluit ik om nog wat in m’n boek te lezen.

Wegens het mooie weer, ga ik met m’n zoon naar Park Spoor Noord. Onderweg kom je veel dingen tegen die je onbewust leest: reclame, verkeersborden, richtingaanwijzers, …

19

We eten daar een broodje en warme wafel, waarbij we de menukaart moeten lezen om een keuze te maken, en genieten van het zonnetje. Op weg naar huis stoppen we even bij de Delhaize om te winkelen. In een winkel lees je ook verschillende dingen, hoewel je je daar niet echt van bewust bent, het gaat automatisch. Bij thuiskomst beslis ik me een uurtje over m’n cursus programmeren te buigen. Hierbij lees ik veel codetaal, en moet dan ook zelf schrijven (typen) in programmeertaal.

Hierna, het is nog net te vroeg om te eten, lees ik mijn tijdschrift ‘CAP’, dat vandaag in de bus zat. Ik los de kruiswoordpuzzel op, en stuur de oplossing per mail naar Cap Magazine.

Na het eten speel ik nog een halfuurtje piano, en Dylan werkt even zelfstandig aan zijn eindwerk. Wanneer het tijd is voor hem om te gaan slapen, lees ik één hoofdstuk voor uit zijn boek. ’s Avonds kijk ik nog naar een uitzending van Koppen, en kruip in m’n bed met m’n boek. Zalig, zo nog even tot rust komen met een goed boek erbij.

Woensdag, 22 februari 2012 7:50. Ik sta op en de ondertussen gekende woorden van het ochtendritueel passeren de revue. Na het lezen van m’n mails, neem ik eens een kijkje op Facebook, en wens een aantal vrienden een gelukkige verjaardag via een berichtje. Ik start in een nieuw boek, Het Grote Misschien van John Green.

Na het middageten, help ik m’n zoon met zijn eindwerk. De rest van de namiddag heb ik mee allerlei zaken gelezen in verband met de geschiedenis van de auto. Op zich wel heel interessant, om zo te weten te komen dat ze in het begin van de 20ste eeuw de dimlichten nog manueel moesten bedienen door uit de auto te stappen. Voor het avondeten besloot ik nog een stukje te lezen, om nadien samen te dineren.

Door het lezen verlies ik de tijd uit het oog, en ineens is het al kwart voor zeven (kloklezen), en besluit daarom om gauw een pizza te maken. Ik lees op de verpakking: oven voorverwarmen op 225°, en de pizza 15 minuten opwarmen. Tijdens het opwarmen van de oven, lees ik nog verder, en ook als de pizza’s erin zitten, lees ik gretig verder. Tijdens het verorberen van onze pizza, kijk we wat tv. Omdat ik zelf geen voorkeuren heb, kiest Dylan een serie op Disney Channel, ‘The Wizards of Waverly Place’. Het is in het Nederlands gedubd, dus geen ondertiteling om te lezen. Wel valt me op dat ik nu veel alerter ben met betrekking tot ‘leesbare’ zaken, zelfs op tv. Voor het slapengaan lees ik Dylan nog voor, en nadien speel ik nog even op de piano (‘noten lezen’). Vervolgens nestel ik men in de zetel met m’n boek en een lekker glas rode wijn.

Donderdag, 23 februari 2012 6:36. Vandaag ben ik wel heel vroeg wakker. Waarschijnlijk ook omdat ik weet dat er iemand kan langskomen van Telenet vanaf 8 uur. Mijn alarm had ik om half acht gezet, voor het geval ik niet op tijd wakker zou worden. Leuk, zo’n ingebouwde klok, maar soms ook vervelend.

Na het opstaan lees ik eerst m’n mails, nog voor ik een koffie heb genomen. Buiten enkele werkaanbiedingen, wat reclame en reispromoties zit er niet veel interessants tussen. Op m’n studentenmail lees ik een mail die ik heb aangekregen van Jolien met betrekking tot onze filmanalyse.

Alvorens te beginnen poetsen, besluit ik toch even een halfuurtje te lezen. Wegens de ‘poetsactiviteiten’, ruk ik me even los van het ‘bewust lezen’, en ben ik even echt alleen bezig met de activiteit ‘poetsen’.

Kort na de middag zit ik samen met Dylan om nog aan zijn eindwerk te werken, dus dompel ik me weer even onder in de wereld van de auto. In het eindwerk zijn we nu beland aan het deel ‘techniek’, dus veel lezen over hoe een auto werkt, hoe een motor technisch in elkaar steekt, maar ook bv. hoe een benzinepomp werkt. Grappig, hoe een mens zich kan verbazen door iets te lezen…

Na het avondeten vertrek ik richting Londerzeel, waar ik de cursus ‘paardenhouderij’ volg. Onderweg lees ik veel richtingsaanwijzers en verkeersborden. Ik rij naar Londerzeel, dus ik kom er wel wat tegen. Het onderwerp van de cursus vandaag is de hoefverzorging en afwijkende standen bij paarden. Dus alles wat ik dan lees heeft daar mee te maken. Ook schrijf ik wel wat op, waarbij je onwillekeurig ook leest.

Na de cursus, om 22.30h, rij ik weer huiswaarts, dus verschillende borden en richtingsaanwijzer passeren weer m’n blikveld. Bij thuiskomt check (‘lees’) ik nog even m’n mails en kruip in m’n bed. Ik kan het toch niet laten om toch nog een hoofdstukje te lezen alvorens ik echt ga slapen.

20

Vrijdag, 24 februari 2012 8:11. Ik ben wakker en de ‘ochtend‐woorden’ komen langs. Met m’n koffietje bij de hand lees ik m’n mails.

Even twijfel ik: eerst wat lezen of eerst samenvatten? Ik kan er toch niet aan weerstaan, en beslis om eerst wat te lezen. Nadat ik ook het samenvatten heb weten afronden, gaan we middageten. Na het eten komt er nog weinig lezen in m’n boek aan te pas, omdat ik spelletjes speel met Dylan, we spelen vooral vaak ‘Doolhof’, en daar ‘lees’ je enkel de prentjes, maar geen woorden.

We beslissen om naar de cinema te gaan ’s avonds, ‘Journey 2’, dus bij het online bestellen van de tickets, lees ik weer verschillende zaken. Voor het vertrek heb ik nog even de kans om kort te lezen in m’n boek, en dan zijn we op weg.

Al van ver zie je ‘Metropolis’ staan, je ziet het meteen, en onbewust lees je het ook. Bij binnenkomst in Metropolis, gaan we kijken naar de foto’s van de films die spelen en die komen. Hierbij lezen we de titels, en soms ook wel de namen van de acteurs, en de korte inhoud. Tijd voor de film! De film zelf zien we in 3D, dus op dat moment lezen we vooral de ondertiteling. Na de film gaan we een Quickske doen, we lezen het menu en maken een keuze. Op de terugweg breng ik Dylan naar zijn papa, daar blijft hij dit weekend. Bij thuiskomst check ik m’n mails, speel even op de piano en lees dan nog tot ik in m’n bed kruip. Slaapwel!

Zaterdag, 25 februari 2012 8:03. Ik ben wakker. Toch verplicht ik mezelf om te blijven liggen. ‘k Zou zo graag eens tot 11 uur of zo slapen… Rond 9 uur sta ik dan op. De ‘ochtend‐woorden’ komen langs, en met een koffietje zet ik me voor de computer, en lees eerst m’n mails. Niet veel soeps. Nadien lees ik een hoofdstuk uit het boek.

Vervolgens maak ik nog enkele cd’s van documentaires en films die ik heb opgenomen.

Na de lunch ga ik even langs een vriendin, drink een tasje thee, en we maken er een gezellige namiddag van. Als ik weer thuis ben, lees ik nog wat verder in m’n boek. Na een uurtje lezen bekijk ik een documentaire over dressuur. Hierbij lees ik voornamelijk de ondertiteling. Tijdens m’n avondeten, blijf ik ook gewoon voor de tv zitten, en kijk naar een film terwijl ik eet. Ik lees de ondertiteling.

Nadien kruip ik in bad, en kan het ook weer niet laten om m’n boek mee te nemen. Wanneer ik het te koud krijg, ga ik eruit, en kruip in m’n bed. Ook nu lees ik weer in m’n boek, tot ik moe word.

Zondag, 26 februari 2012 7:39. Ik ben wakker. Ik neem m’n boek en lees terwijl ik in m’n bed lig. Als ik uiteindelijk opsta, zijn het weeral diezelfde ‘ochtendwoorden’ die ik lees. Ik check m’n mails, en neem een kijkje op facebook. Ik lees wat m’n vrienden er zoal hebben opgezet, en feliciteer er een paar met hun verjaardag.

Ik besluit om een halfuurtje verder te werken aan de ondertiteling van een documentaire. Het is een documentaire in het Engels, maar zonder Nederlandse ondertiteling, dus zet ik die er even zelf bij, en maak er dan een nieuwe dvd van. Het gaat hier vooral om het goed luisteren, maar dan moet ik het natuurlijk wel juist zetten in het Nederlands, en automatisch lees je dat dan ook allemaal… Hier ben ik nagenoeg de rest van de dag zoet mee, tot het avondeten. Ik eet een boordje kaas voor de tv, met een glaasje wijn erbij. Ik kijk naar een aflevering van Telefacts, en ik lees de Nederlandse ondertiteling tijdens de reportage zelf.

Wanneer Dylan thuiskomt, spelen we nog even een kort spelletje ‘Badaboum’ (met vooral veel geluid), en als het bedtijd is voor hem, lees ik hem voor. Nadien vertaal ik nog even verder voor de documentaire, en kruip dan in m’n bed met m’n boek. Ik lees tot m’n ogen slaperig worden. Slaapwel!

21

Analyse op mijn leesdagboek Het analyseren van m’n eigen leesgedrag vond ik niet zo gemakkelijk. Het laat je er intensiever over nadenken, zodat je je echt bewust bent van wat je eigenlijk allemaal gelezen hebt. Het valt me ook dat je ongewild continu leest, en dat je je daar ook niet altijd van bewust bent. Onze hersenen verwerken die informatie aan zo’n snel tempo, dat we al iets anders lezen (of hebben lezen) voor we het echt beseffen.

Tijdens m’n ‘leesweek’ viel het me op hoe veel dingen je eigenlijk leest, zelfs onbewust. Door deze opdracht zijn we veel zaken meer bewuster gaan benaderen, waardoor het ook opvalt. Als ik ontspannen lees, bv. in heen tijdschrift, dan lees ik veel ‘vluchtiger’, terwijl wanneer ik in een boek lees, ik mezelf echt kan laten meevoeren in het verhaal, als dat ik er zelf mee ben. Wanneer ik voor school werk, is het meer een intensiever en studerend lezen, om de inhoud meer in je te laten opnemen. Het voorlezen voor Dylan vind ik heel belangrijk, en dat doe ik ook heel graag. M’n ‘leesweek’ heb ik gemaakt in een schoolvakantie, wat het natuurlijk ook weer anders maakt, maar tijdens een schoolperiode valt het me nu op dat ik minder tijd heb om voor te lezen. Dan gebeurt het wel eens dat ik een dag niet voorlees. Achteraf heb ik er dan meestal spijt van, want eigenlijk moet je altijd tijd maken om een halfuurtje voor te lezen aan je kind. Hier zal ik in de toekomst alleszins meer aandacht aan besteden. Het valt me op dat ook dit voorlezen aan hem mezelf tot rust brengt, wat positief kan zijn voor het werk dat ik achteraf nog wil doen.

Als conclusie kan ik zeggen dat ik gedurende de dag zeer veel lees, vaak onbewust, maar dat ik toch probeer om de nuttige informatie in me op te nemen en er iets mee te doen.

Commentaar van medestudent op mijn leesdagboek Bij Saskia kan ik dezelfde trends vaststellen als bij mij. Ook zij leest in verhouding veel meer banale zaken dan literatuur. Het uur, opschriften, merken, … overal ziet zij woorden passeren. Saskia is omringd door woorden. Ze schrijft vaak het woordje ‘onbewust’ bij een hoop woorden die zij leest. Dit is opnieuw te verklaren door de ambiguïteit van het begrip ‘lezen’ dat ik hierboven reeds besproken heb.

In Saskia’s activiteiten met haar zoontje komt lezen veel aan bod: zowel het onbewust lezen, als het bewust lezen. Ze leest ook dagelijks zaken op de computer: mails, teksten, enz. Boeken en tijdschriften leest zij zeer regelmatig. Als Saskia voor school werkt, is zij automatisch bezig met intensief lezen. Voert zij meer ontspannende activiteiten uit, dan interpreteert zij deze zelf als ‘onbewust’ lezen.

Saskia is een bezig bijtje dus als we het bewuste en het onbewuste lezen optellen kunnen we besluiten dat Saskia op een dag enorm veel leest.

Commentaar op leesdagboek van medestudent Fam Kuppens Door haar tijd in Mexico, ben ik ervan overtuigd dat Fam het ‘lezen’ op een andere manier ervaart dan de meeste mensen. Door zes maanden te hebben doorgebracht in een ‘spreekcultuur’, geeft dit een bepaalde kijk op onze ‘leescultuur’. Hoewel Fam ook nog zeer veel leest met haar ogen, ook vaak onbewust, leest zij ook met haar ‘oren’. Toch leest ook Fam vaak banale dingen, onbewust, net zoals iedereen. Het is iets dat je niet kan vermijden, en toch besef je het gewoonweg niet. Fam is ook vaak bezig voor school, is het niet voor de opleiding Nederlands, dan is het wel voor haar eigen lessen. Tijdens deze week is ze zich ook bewuster geworden van een aantal zaken, banale dingen, die voorheen niet eens opvielen, omdat we meestal onbewust lezen. Ze haalt ook duidelijk het verschil aan met haar ervaring in Guatemala, en heel andere cultuur en maatschappij dan wat wij hier kennen. Zij concludeert dat onze ‘leescultuur’ ervoor zorgt dat onze hersenen continu moeten werken, en eigenlijk geen moment van rust hebben. Door dit toch wel grote verschil had zij bij terugkomst in België zelfs enkele weken last van hoofdpijn, omdat haar hersenen zich terug moesten aanpassen. Gelukkig zijn we op dat vlak allemaal redelijk flexibel, en vormde het na twee weken geen problemen meer. Deze belevenis zal haar zeker een onvergetelijke ervaring hebben opgeleverd.

22

Voorkeuren jonge lezers

Niets, was alles wat hij zei

Balthazar, N. (2005). Niets, was alles wat hij zei. Averbode: Uitgeverij Averbode.

Jonge lezers kiezen hun boek als de thematiek hun aanspreekt. Bij dit boek van Nic Balthazar, ‘Niets, was alles wat hij zei,’ vermoed ik dat het mysterieuze van de titel hen aanspreekt. Jonge lezers geven de voorkeur aan een verhaal waarin ze kunnen meeleven, en daar ontleent dit boek zich goed voor. Het verhaal is zeer realistisch, herkennen eventueel eigen karakterrekken en problemen omtrent het pesten en kunnen zich identificeren met de gevoelens van Ben. Het boek bouwt op naar een zekere spanning, wat jonge lezers doet meeslepen in het verhaal. De climax is vooral op het einde van het boek terug te vinden, bij de ‘begrafenis’ van Ben, waardoor het medeleven weer even de bovenhand krijgt. Doorheen het hele boek vinden we ook een zekere ‘leerfunctie’ terug, het ‘niet mogen pesten’ van andere jongeren. Doordat ze lezen over de consequentie dat pesten kan hebben, en doordat ze het een keer kunnen bekijken vanuit het standpunt van de gepeste, die dan ook nog eens lijdt aan een zekere handicap, wordt er ingespeeld op hun medeleven, en misschien kunnen zij zich wel ergens identificeren met Ben. Wordt elke jongere niet eens gepest doorheen zijn schooltijd? Het boek betrekt niet al te veel personages mee in het verhaal, waardoor het boek door jongeren ook sneller als goed zal worden bestempeld. Ook kunnen ze een duidelijke rode draad volgen doorheen het verhaal, dat hen naar het hoogtepunt zal brengen. De verrassende wending op het einde zorgt ervoor dat het boek ook nadien nog bijblijft bij de jonge lezers. Ook door de goede afloop staan ze er positiever tegenover.

Black Box

Woltz, A. (2007). Black Box. Amsterdam: Uitgeverij Leopold.

‘Black Box’ is een boek dat jongeren zal aanspreken, omdat het sterk aanleunt bij hun leefwereld, een wereld waarbij reality‐shows alledaags zijn. Het verhaal vertelt over een wereld die dicht in de buurt komt van de onze, van de jongeren. Het boek durft de moderne uiterlijkheidscultuur en de seksualisering van de maatschappij openlijk bespreken, en vele jongeren zullen zich in zekere zin hierin herkennen.

Want hoe belangrijk is de reputatie niet van de jeugd tegenwoordig? Door de ontspannende momenten in het boek, waarbij subtiel wordt verteld over de verliefdheid van Jamie voor Rijn, maar ook door de vele spanningsmomenten doorheen het boek, zal het zeker in de smaak vallen bij de jonge lezers. Ze kunnen zich makkelijk identificeren met één van de jongeren die in het huis worden opgesloten. Door de mogelijke confrontatie met hun eigen karakter, blijft de verleiding om verder te lezen. Ze leren gaandeweg ook dat het uiterlijk en reputatie eigenlijk helemaal niet zo belangrijk is, dus ongemerkt schuilt er een levensles in het verhaal. Het boek nodigt ook uit om in een hoekje te kruipen, en gewoon lekker weg te lezen, omdat het je zo vasthoudt. De thematiek ligt volledig in de lijn van de jonge lezers. In onze huidige maatschappij, waarvan je tegenwoordig alles mag verwachten, lijkt dit scenario niet ongeloofwaardig: Wat als ze het eens echt zouden doen? Wel heeft het einde een verrassende wending, één die je niet zou verwachten, waardoor jonge lezers, na het lezen van het boek, misschien toch met een dubbel gevoel achterblijven. Maar aan de andere kant zorgt dit er weer voor dat ze meer gaan nadenken over de gehele thematiek van het boek.

23

Eigen criteria Als lezer vind ik het belangrijk dat een boek me weet vast te houden vanaf het eerste moment, vanaf de eerste zin. Een bepaalde toonsoort moet worden gegeven, en ook als het thema enigszins duidelijk is vanaf het begin, kan het boek mij in zijn greep houden. Ik hou van verschillende genres, maar er moet een opbouw zijn naar een zekere spanning, die je meevoert als lezer doorheen de wereld van het personage.

Als een boek dit effect niet heeft op mij, dan word ik het al gauw beu, en leg het soms opzij. Soms probeer ik toch nog door te lezen, maar als het dan toch nog echt te lang duurt alvorens ik de samenhang zie, haak ik af. Misschien niet echt een goede eigenschap van mij, maar ik vind dat een goed boek wel bovenstaande eigenschap moet hebben om van mijn voorkeur te kunnen genieten.

Als toekomstige leerkracht mag ik niet te veel naar mijn persoonlijke motieven kijken om een bepaald boek wel of niet te lezen, maar moet ik het in een grotere context bekijken, waarbij het boek een zekere meerwaarde kan geven aan de leerlingen, zowel op literair vlak als op het vlak van de belevenis. Het boek moet dan aan de criteria beantwoorden waardoor de jongeren geboeid het boek zullen lezen, met voldoende zin, aangezien dit hun interesse om nog meer te lezen alleen maar kan stimuleren. Aan de andere kant zal het soms nodig zijn om je leerlingen iets te laten lezen dat niet meteen als favoriet wordt beschouwd, omdat er toch af en toe een klassikale bespreking moet volgen van een boek dat iedereen heeft gelezen, en dan zal het boek niet bij iedereen even positief onthaald worden.

24

Lesvoorbereiding literaire genres (historische verhalen)

Instapfase Trailer ‘The King’s Speech’

Eerst laten we de trailer van ‘The King’s Speech’ zien.

Kennen jullie nog zo’n films?

Kijken jullie dat graag?

Lezen jullie hun literaire tegenhangers?

Hoe zouden jullie een historisch verhaal definiëren?

Wat is het historische verhaal

Een verhaal dat zich in het verleden afspeelt en over historische feiten en personen vertelt.

Per twee lezen ze twee fragmenten. Van daaruit gaan we verder.

We lezen vier verschillende fragmenten, uit vier verschillende romans om de verschillende niveaus van historiciteit aan te duiden.

1. Jonkvrouw, Jean‐Claude van Rijckeghem en Pat van Beirs 2. Epinona van Marc de Bel 3. De dochter van de waard van Catherine Voigt 4. De reis van de dwerg van Henny Fortuin Door verschillende vragen te stellen, gaan we samen op zoek naar de verschillende niveaus van historiciteit.

Vragen op te lossen bij het fragment: 1. Speelt het verhaal zich in een duidelijk plaats af?

2. Wie is het hoofdpersonage? Is dit een historisch persoon?

3. Is er een duidelijk tijdsaanduiding?

4. Is er sprake van iets bovennatuurlijks?

5. Vind je het realistisch?

Niveaus van ‘historiciteit’ 1. Historische figuren centraal y verwerken van grotendeels vaststaande gegevens y informatieve functie y het verhaal blijft fictie: feiten selecteren, ordenen en aanvullen van ontbrekende gegevens.

2. Verzonnen personage in een bepaalde historische periode y periode tot leven te brengen met feitelijke details y interpreteren van de feiten y vaak ook commentaar van de verteller 3. Aandeel historische gegevens is minimaal (costume novels) y historische sfeer (geen namen of data, die de historiciteit bevestigen) 4. Volledig fictieve ruimte y grensgebied met het fantasygenre y decors, kostuums of wapens zijn historisch

Tot welk niveau van historiciteit denken jullie dat jullie verhaal hoort? Waarom?

Aan de hand van de fragmenten gaan we ook op zoek naar de kenmerken van een historische roman.

Er worden gaandeweg nog andere voorbeelden gegeven.

25

Kenmerken • Verleden typeren betekent ook interpreteren. Hoe verder in het verleden hoe groter het aandeel van de interpretatie. (het verleden dichterbij door hedendaags karakter te plaatsen in historische context, tijdsmachine) • Avontuur (duistere middeleeuwen, kinderarbeid, slavernij, revolutie) • Vaak ook een tocht, reizen = avontuur.

• Weinig humor • Jeugdig hoofdpersonage, identificatie • In de moderne jeugdroman, grotere psychologische diepgang (vrouwelijke hoofdpersonages) • Moraliserend. Verschil met het verleden: minder opdringende conclusie.

• Versterkt met emotionaliteit

Aan de hand van een powerpoint‐presentatie hebben we het geheel nog meer aangekleed, en hebben we afgesloten met een boekpromotie.

26

Vlaanderen Nederland

Onderwijs Voor deze opdracht heb ik gekozen om een neerslag te geven van de vergelijking tussen Vlaanderen en Nederland met betrekking tot het onderwijs. Om alles te bespreken zou ik minstens vier pagina’s nodig hebben, dus ik heb me beperkt tot een aantal zaken die mij het meest opvielen.

Bij het doornemen van literatuur viel me meteen op dat de onderwijsterminologie in Vlaanderen en Nederland soms sterk verschilt. Typisch voor Vlaanderen zijn bijvoorbeeld TSO, licentiaat en onderwijsnet. Specifiek voor Nederland zijn bijvoorbeeld havo, kerndoel en tweede fase. Andere begrippen komen wel in beide delen van het taalgebied voor, maar betekenen in Nederland niet precies hetzelfde als in Vlaanderen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij basisvorming en leerplan. Bovendien is de onderwijswereld voortdurend in beweging, waardoor er op korte termijn nieuwe termen kunnen ontstaan (bv. vmbo in Nederland), terwijl andere benamingen in de loop der jaren uit het schooljargon verdwijnen (bv. VSO in Vlaanderen). Weer andere termen behoren al geruime tijd niet meer tot de officiële terminologie, maar worden toch nog frequent gebruikt (bv. kleuterschool in Nederland, regent in Vlaanderen).

Zowel in Vlaanderen als in Nederland is er vrijheid van onderwijs, en kunnen er drie aspecten onderscheiden worden: vrijheid van stichting, vrijheid van geloofsovertuiging & pedagogie en vrijheid van inrichting. Gedurende 12 schooljaren is er een leerplicht zowel in Nederland als in Vlaanderen. Een voordeel in Nederland vind ik de schoolplicht, in Vlaanderen heb je dit niet, en dat vind ik dus een nadeel.

Bij ons mag eenieder zijn of haar kind(eren) onderwijzen, zolang hij of zij op het einde van de rit maar de eindtermen haalt. De manier waarop deze kennis en bepaalde vaardigheden worden aangebracht, blijkt in Vlaanderen niet zo belangrijk te zijn. In Nederland hebben ze wel die schoolplicht, dus kinderen zijn effectief verplicht om naar school te gaan. Om een ander vergelijk te stellen, voor een veulen is het ook belangrijk dat hij opgroeit tussen soort‐ en leeftijdsgenoten. Wanneer een veulen op jonge leeftijd wordt weggehouden van zijn leeftijdsgenoten, leert hij niet hoe hij met hen moet omgaan. Het omgaan met zijn leeftijdsgenoten is voor hem een leerschool, waarbij hij bepaalde vaardigheden leert, vaardigheden die hij niet zou beheersen als hij niet in deze ‘leerschool’ zit. Veulens die ‘apart’ worden opgevoed, ongetwijfeld met de beste bedoelingen, zullen op latere leeftijd steeds een zekere achterstand vertonen, en kunnen zelfs onhandelbaar worden. Een voordeel in Vlaanderen vind ik dan weer de leerplicht tot 18 jaar. Naar mijn mening kunnen jongeren op een leeftijd van 16 jaar niet altijd voor zichzelf consequent beslissen hoe belangrijk het is om nog verder te studeren. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat ik dit alleszins nog niet wist op 16‐jarige leeftijd. Ook op 18‐jarige leeftijd is dit vaak nog moeilijk voor velen, maar je kan toch al meer volwassen beslissingen nemen dan op 16‐jarige leeftijd.

Het feit dat het onderwijs is beide taalgebieden kosteloos is zolang het kind leerplichtig is (VL: 18 jaar, NL: 16 jaar), zorgt voor een extra stimulans om kinderen naar school te laten gaan. Voor velen zouden de schoolkosten anders niet te dragen zijn, waardoor er vele kinderen een goede opleiding zouden missen.

Vlaanderen kent drie onderwijsnetten (gemeenschaps‐ onderwijs, officieel gesubsidieerd onderwijs en vrij gesubsi‐dieerd onderwijs). In Nederland wordt een onderscheid gemaakt tussen twee rechtsstelsels: openbaar en bijzonder onderwijs. Op papier ziet het er misschien verschillend uit, maar in de praktijk komt het op hetzelfde neer: in Nederland kennen ze ook katholieke en protestante scholen (zij behoren tot de groep ‘bijzonder’ onderwijs).

27

Nog een opmerkelijk verschil is het leerplan. Het Vlaamse leerplan is een officieel document, maar omvat nooit een onderwijsleerpakket. De leerkracht moet voldoende creatief zijn om de leerstof aan te bieden. In Nederland daarentegen is een leerplan soms wel vergezeld van kant‐en‐klaar didactisch materiaal. Dit lijkt me wel gemakkelijk, vooral als je zelf als leerkracht eens geen inspiratie hebt. Want het is niet verplicht om dit didactisch materiaal te volgen, maar het biedt wel een houvast voor als je even niet weet hoe je een bepaald onderdeel moet aanpakken. Hoewel ik zelf altijd creatief uit de hoek probeer te komen met lesvoorbereidingen, vind ik dit toch een zekere meerwaarde hebben.

Onbekend, (22 februari 2012). Europese Unie. [Opgeroepen op 26 februari 2012, van Europese Jongeren Site: http://europa.eu/youth/studying/index_be_nl.html].

Onbekend, (22 februari 2012). Europese Unie. [Opgeroepen op 26 februari 2012, van Organisatie van het Onderwijssysteem in Nederland: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/eurybase/eurybase_full_reports/NL_NL.pdf].

Onbekend, (6 oktober 2011). Wikipedia. [Opgeroepen op 26 februari 2012, van Onderwijs in Vlaanderen: http://nl.wikipedia.org/wiki/Onderwijs_in_Vlaanderen].

Onbekend, (17 december 2011). Wikipedia. [Opgeroepen op 26 februari 2012, van Onderwijs in Nederland: http://nl.wikipedia.org/wiki/Onderwijs_in_Nederland].

Onbekend, (31 augustus 2011). Eurypedia. [Opgeroepen op 26 februari 2012, van European Encyclopedia on National Education Systems – België (Vlaamse Gemeenschap): https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/index.php/Belgi%C3%AB‐Vlaamse‐ gemeenschap:Organisatie_van_het_onderwijssysteem_en_zijn_structuur].

Onbekend, (31 augustus 2011). Eurypedia. [Opgeroepen op 26 februari 2012, van European Encyclopedia on National Education Systems ‐ Nederland: https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/index.php/Nederland:Overzicht].

28

Theaterbezoeken

Apassionata: Samen voor altijd De productie van dit jaar van Apassionata was “Samen voor Altijd”.

Het evenement wordt vanaf het najaar (oktober‐november) aangekondigd via verschillende media: advertenties in paarden‐ en gewone tijdschriften, flyers die werden uitgedeeld tijdens andere (paarden)evenementen, reclame op bus‐ en tramhokjes, reclame op tv, menig websites en ongetwijfeld nog andere. Als jaarlijkse terugkerende toeschouwer wist ik de data al ruim op voorhand. Het gezelschap is redelijk bekend, en zij trekken heel Europa rond met hun adembenemende shows. Het is de meest succesvolste entertainmentshow met paarden, die al menig toeschouwers in vervoering heeft gebracht.

Qua reputatie hoeven zij dus zeker niet onder te doen. Het geheel wordt geproduceerd en geregisseerd door de Duitse producent Peter Massine i.s.m. EquiArte World uit Berlijn. De nieuwe Apassionata show staat weer in het teken van magische ontmoetingen tussen mens en paard. Het is niet heel duidelijk wie de feitelijke ‘auteur’ is van de verschillende shows van Apassionata, maar ik vermoed dat ook Peter Massine hier verantwoordelijk voor is, hij is ‘general manager’ van het hele gebeuren.

Het verhaal ontsluiert de geheimen die mens en paard al eeuwenlang verbinden. Zoals elk jaar vindt de show plaats in Antwerpen, in de Lotto Arena, dit jaar al voor de zevende keer. Voor Apassionata zelf was deze editie de 9de keer, en de voorbije 9 jaar stapten al bijna 5 miljoen bezoekers in diverse Europese steden de droomwereld van Apassionata binnen. De organisatie richt zich niet naar een specifieke doelgroep, omdat de show iedereen in vervoering kan brengen, het is eerder een bewust gekozen uitvoeringsperiode, waarbij veel families dit spektakel kiezen als het evenement bij uitstek voor een geslaagde uitstap tijdens de kerstvakantie.

Het verhaal neemt je mee op een fantastische reis naar de meest afgelegen plaatsen ter wereld. Het begint aan de kust van Zuid‐Frankrijk, waar mooie Camarguemerries en hun veulens een rustig bestaan leiden.

Hier vindt Daniël een brief in een fles en die zet hem aan tot zijn grote reis. Begeleid door de muziek van een live bespeelde ‘NewStrad’‐viool, betreedt hij tuinen die geuren naar sinaasappels, ziet hij magische fonteinen, een ballerina die danst op een levensgrote speelklok, bewondert hij een paleis van ijs en maakt hij vurige ritten door de woestijn mee. Schitterende paarden kruisen zijn pad.

Een show met mens en paard, een combinatie die altijd tot m’n verbeelding zal blijven spreken. De ‘gewone’ mens kon oprecht genieten van het flinterdunne verhaal, weliswaar overgoten met een mengeling van levenswijsheden, prachtige projecties, ongelofelijke dans en verschillende disciplines die op een zeer aangename manier werden gebracht.

Voor mij, als paardenliefhebber, had het veel meer betekenis. Op mijn beurt zie ik de moeilijkheidsgraad van de verschillende passen: Spaanse pas, draf, passage en piaffe, die ik enorm naar waarde kan schatten!

Andalusiërs, Friezen, Lusitano’s, Shetlandpony’s en een ezel betraden met of zonder baasjes de piste. De prachtige poëtische momenten werden verzorgd door Christophe Hasta‐Luego, wanneer hij zijn paarden vanop de begane grond deed gehoorzamen, figuren liet uitvoeren, en hen op het einde liet buigen.

De spanning werd gecreëerd door het team Voltigeurs du Monde die stunts uitvoerden met hun paarden.

En wanneer een ruiter zich vanuit zijn zadel onder het paard begaf om zich aan de andere kant terug op te hijsen, zonder één voet in het zand te zetten, terwijl zijn paard in volle galop door de piste liep, hield iedereen zijn adem in. En ook, drie paarden in een span, één ruiter die rechtstond op de achterste paarden, één been op elke rug, en dan enkele hindernissen vlekkeloos nam. Adembenemend! Voor de humoristische toets zorgde dan weer Laurent Jahan met zijn ezel, waardoor ik tegelijkertijd moest lachen en een traantje wegpinken. Dankzij schitterende projecties op de achterzijde van het hele gebeuren, werd duidelijk aangegeven wanneer er een locatiewissel plaatsvond.

Het geheel werd nog eens extra aangekleed met schitterende lichteffecten.

29

Theaterbezoek 2 Jammer genoeg is het me niet meer gelukt om vóór 30 maart nog een ander theater te gaan bekijken, maar ik heb er al enkele in het achterhoofd, die ik zeker wil gaan bekijken, eventueel samen met mijn zoontje.

Indien gewenst, kan ik daar de nodige analyse eveneens van maken en u deze alsnog bezorgen.

30

31