وهر خاوه‌نی ئیمتیاز: حاجی كاروان نه‌جمه‌دین
ب هخ ت هو هری ب ه خت ه وهر یب هخ ته وه ری
ب هخ ته
ئه‌و درۆیه‌ی كه‌زۆرترین ه له‌جیهاندا ده‌یكه‌ن ! ڕێژ
وهر ته هخ یب
هری هو خت به ی
07504569263 Facebook.com/haji.karwan
ڤالدیمێر پۆتین :ئیسالم ه له‌مێژووی رووسیا به‌شێك
ئۆفیسی سه‌ره‌كیی :هه‌ولێر – 60 مه‌تری پشت سیتی سه‌نته‌ر مۆڵه‌ت: له‌الیه‌ن سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسانی كوردستان متمانه‌ی ژماره()522ی پێبه‌خشراوه.
ل45
تێبینی: ه پاراستنی ئه‌م گۆڤار ه ئایه‌ت ه چونك پێویست و فه‌رمووده‌ی پیرۆزی تێدایه
هو هری
ل43
ديزاين: قاسم سروش 07504979907
ب هخت هو هری
قه‌ده‌غه‌كرد
ه رێكخراوی به‌خته‌وه‌ری ..گۆڤارێكی رۆشنبیری گشتیی رۆشنبیری و خێرخوازی به‌خته‌وه‌ری ده‌ریده‌كات
به خت هوه ری
ی ئاینی ئیسالم
ه ( )11ی كانونى يه‌كه‌م ساڵی 2013 ژمار
ب هخ ته وه ری
ی ڕوخاند‌و مزگه‌وته‌كان
راوێژكاری یاسایی: پارێزه‌ر كارزان عه‌زیز
هری و ه هخت ب ی وهر ه ت هخ ب ی وهر ه ت هخ ب
ل40
هوهری به‌خته‌وه‌ری به‌خته‌وه‌ری ب هخت ی به‌خت هوهری ب هخته‌و ر ه و ه ت هری ب به‌خ ری ه و ه هخت ب
ه‌خته و‌هری
سه‌رنووسه‌ر: سوهه‌یب جه‌میل عه‌لی 07704612252 Facebook.com/suhaib.jamil
عن ابن عباس وأنس بن مالك رضي الله عنهم أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال لو أن البن آدم واديا من ذهب أحب أن يكون له واديان ولن يمأل فاه إال التراب ويتوب الله على من تاب متفق عليه.. واته :ئیبنو عه‌بباس و ئه‌نه‌سی كوڕی مالیك ،خوایان لێ ڕازی بێت فه‌رموویان :پێغه‌مبه‌ری خوا ( )sفه‌رمووی: ه شیوێ زێڕی هه‌بێ هێشتا چاوی تێرنابێ گریمان ئاده‌میزاد پڕ ب ه دوو شیوی هه‌بێ و حه‌ز ده‌كات بیكات به دوو شیو ،ئه‌گه‌ر پڕ ب ه سێ شیو ،هه‌روه‌ها ئیتر مه‌گه‌ر گڵ چاوی حه‌ز ده‌كات بیكات ب ئاده‌میزاد پڕ بكا ،ئاده‌میزاد مه‌گه‌ر به گڵی گۆڕ تێربخوا ،یا مه‌گه‌ر ه بكات ئه‌وا خوای گهوره گڵ چاوی پڕ بكا ،هه‌ر كه‌سێكیش ته‌وب ه. ه هه‌موو كه‌سێ قه‌بووڵ ته‌وبه‌ی گیرا ده‌كات و په‌شیمانی ل
ه به‌سۆزو به‌خته‌وه‌ری خێزان به‌ند میهره‌بانی ،نه‌ك مادده‌و سامان!!.. سه‌رنووسه‌ر
زۆرج��ار وت��راوه ده‌ستكه‌وتنی م��ادده‌و س��ام��ان ه���ۆك���اری ب �هخ��ت �ه‌وه‌رب��وون��ی م��رۆڤ��ن ،ب���ه‌اڵم زۆرب����هی ه����ه‌ره‌زۆری زان��ای��ان��ی پێشوو و ئ �ه‌م س �ه‌رده‌م �ه‌ش ئه‌م جۆر‌ه ده‌ربڕینانه به‌هه‌ڵ ه له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن و ده‌یخه‌نه خانه‌ی چه‌وته‌و‌ه .. بێگومان پاره‌و مادده ناتوانن تاڕاده‌یه‌ك خ��ێ��زان ب �هخ��ت �ه‌وه‌رو خۆشحاڵ بكه‌ن و له‌بێزاری و دڵه‌ڕاوكێ و گرفته‌كانی ن��اوخ��ێ��زان رزگ���اری���ان ب��ك �ه‌ن ..ب�ه‌م دواییانه‌ش كۆمه‌ڵێك توێژینه‌و‌ه له‌الیه‌ن ش��اره‌زای��ان و توێژه‌رانی ئه‌وروپییه‌و‌ه ئ�ه‌ن��ج��ام��دراون كه‌ئایا م���ادده‌و سامان هۆكارن بۆبه‌خته‌وه‌ری خێزان یان سۆزو میهره‌بانی ؟ له‌توێژینه‌وه‌یه‌كی زانایانی واڵتی به‌ریتانیا كه‌له‌سه‌ر هه‌شت هه‌زار كه‌س ئه‌نجامیانداوه دهركهوتووه كه‌سه‌دا حه‌فتای ده‌ستكه‌وتنی م��ادده‌و سامان هۆكارنین بۆبه‌خته‌وه‌ربوونی مرۆڤ و خێزان ،به‌ڵكو سۆزو خۆشه‌ویستی هۆكاری ته‌واوی به‌خته‌وه‌رین بۆخێزانه‌كان !.. ه�����ه‌روه‌ه�����ا ل�������ه‌دوو ت���وێ���ژی���ن���ه‌وه‌ی ت��������ازه‌ی زان����ای����ان����ی ئ���ه‌ڵ���م���ان���ی���او وی�لای �ه‌ت �هی �ه‌ك��گ��رت��ووه‌ك��ان��ی ئه‌مریكا ئ��هوه روون ب��ۆت �هوه ،كه‌ده‌ستكه‌وتنی مادده‌و سامان هۆكاری به‌خته‌وه‌ربوون و ئاسوده‌بوونی خێزان نین و ،هه‌موو ئ �هو بیرۆكانه‌ی هیندۆسه‌كان ب �ه‌درۆ ده‌خ���ه‌ن���هوه ك �ه‌ده‌ڵ��ێ��ن :ده‌ستكه‌وتنی مادده‌و سامان هۆكاری به‌خته‌وه‌ربوونی خێزان و مرۆڤه‌كانن !.. زی���ات���ر ل����ه‌ه����ه‌زارو چ���وارس���ه‌د س��اڵ� ه ئایینی پ��ی��رۆزی ئیسالمیش ئ��ه‌وه‌ی پ��ێ��ڕاگ�هی��ان��دووی��ن ك �ه ئ��هو خێزانان ه به‌خته‌وه‌رو سنگ فراوانن ،له‌كاتێكدا دڵ و ده‌روونیان ده‌وڵه‌مه‌نده‌و ،بۆساتێكی كه‌میش بیر له‌ده‌ستكه‌وتنی م��ادده‌و سامان ناكه‌نه‌و‌ه ..ئه‌گه‌ر كاسبكارێكی ده‌ستگێڕ له‌به‌یانی تائێوار‌ه ئه‌م شه‌قام و ئه‌وشه‌قام بگه‌ڕێت بۆده‌ستكه‌وتنی بڕێك پ��ار‌ه كه‌ئه‌گه‌ر داه��ات��ی به‌یانی
پێ دابین بكرێت هه‌رچه‌نده‌ی كه‌میش ب��ێ��ت ،ل��هب��ه‌رام��ب��ه‌ردا س�ه‌رب��ۆئ��اس��م��ان به‌رزبكاته‌وه‌و ،سوپاسی خ��ودای رازیق و رۆزیده‌ر بكات ئه‌وا كه‌سێك ه له‌وپه‌ڕی خۆشحاڵی و به‌خته‌وه‌ریدایه‌و كه‌سێك ه خ���وای گ���هوره زی��ات��ر ده‌رووی خێری لێده‌كاته‌وه‌و ،له‌خۆشیی و ناخۆشیدا به‌هانای دێت و زیاتر به‌ره‌كه‌تی خۆی به‌سه‌رداده‌ڕێژێت.. خ��ۆئ��ه‌گ��ه‌ر ئ���هو ك��اس��ب��ك��ار‌ه م��ان��دوو
بۆهه‌ڵناكێشێت !.. خۆئه‌گه‌ر هاوسه‌ره‌كه‌یشی له‌حاڵه‌تێكدا، دووچاری خه‌مۆكیی و بێزاربوون هاتبێت ئه‌وا پیاوه‌كه‌ی ده‌توان ێ دڵنه‌وایی ئه‌وبێت و له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانیاندا بهیهكهوه له‌سه‌ر سفره‌یه‌ك كۆببنه‌وه‌و ،به‌قسه‌ی خۆش و ئامۆژگاری جوان ئێواره‌كه‌یان به‌ڕێبكه‌ن، له‌كاتی خه‌وتنیشدا ئه‌گه‌ر به‌وشێوه‌ی ه تێكه‌ڵ به‌یه‌كتربوون ئ��ه‌وا تابه‌یانی ره‌حمه‌ت و به‌ره‌كه‌تی خوای میهره‌بانیان
وش���ه‌ك���ه‌ت��� ه ب �ه‌دڵ��ێ��ك��ی خ���ه‌م���ب���اره‌و‌ه بگهڕێتهوه م��اڵ��ه‌وه‌و ،خێزانه‌كه‌یشی ب�ه‌وپ�ه‌ڕی گه‌رموگوڕییه‌وه‌و ،به‌سۆزو میهره‌بانییه‌وه ماندوونه‌بوونی لێبكات و به‌زه‌رده‌خه‌نه‌ی سه‌رلێوانیه‌وه پێشوازی ل �ێ ب��ك��ات و له‌هه‌مانكاتیش ئ��اره‌ق��ی نێوچه‌وانی بسڕێت ،ئه‌وا له‌به‌رامبه‌ردا پ��ی��اوه‌ك�هی ه�ه‌م��وو ماندووبوونه‌كه‌ی ده‌ڕه‌وێ���ت���ه‌وه‌و ،هه‌رگیز بیری ب�ه‌الی ده‌ستكه‌وتنی پاره‌یه‌كی زۆره‌و‌ه ناچێت و بگره خه‌میشی لێ ناخوات و ئاهی
ب����ه‌س����ه‌ردا ده‌ڕژێ������ت و خ��ێ��زان��ێ��ك��ن له‌چڵه‌پۆپه‌ی خۆشحاڵی و به‌خته‌وه‌ری .. خوای گهوره به‌خته‌وه‌ری و خۆشحاڵی و ئاسووده‌یی بخات ه نێو هه‌موو خێزانێك و به‌ره‌كه‌تی فراوانی خۆی به‌سه‌ر هه‌موو ماڵێك په‌خش بكات ك ه بۆ ده‌ستكه‌وتنی داهات و بژێوی ژیانیان ب �ه‌رده‌وام روو له‌قاپی ئه‌ون و له‌ده‌رگای هیچ كه‌سێكی تر ناده‌ن و هه‌رگیز بۆساتێكیش له‌زیكرو یادی خوای گهوره غافڵ نین ..ئامین .
ه ( )11ی كانونى يه‌كه‌م ساڵی 2013 ژمار
3
نیعمه‌ته‌كانی‌زستان ئیح
سا ن بو
ی خاوه‌ن ی ڕۆژ وساڵ ی گهوره خۆ خوا ی و وه‌رزه‌كانه ،به‌اڵم به‌پێ ی یاسا ی په‌روه‌ردگار هه‌موو وه‌رزێك خوا ی ی ههیه ،وه‌رز ی خۆ تایبه‌تمه‌ند ی ی كورت و شه‌و ی ڕۆژ زستانیش به‌هۆ درێژیه‌وه ،وه‌رزێك ی دڵگیر و خۆش ه ی ئیمانداره‌وه ،چونك ه ل ه ڕۆژه‌كه‌یدا به‌ال به‌ڕۆژوو ده‌بێت و ماندوو نابێت، ده‌توانێت درێژیی شه‌وه‌كه‌ش ی بكات ه ی گهوره و هه‌لێك بۆ په‌رستنی خوا ئه‌نجامدان ی شه‌ونوێژ ،چونكه ئهوهنده كات ی بۆ ده‌ڕه‌خسێت ك ه بخه‌وێت و ی شه‌ونوێژیش بكات ،به‌پێچه‌وانه شه‌وانی هاوین كه ئهوهنده كورت ه ی به‌شی خه‌ویش ناكات ،بۆی ه به‌ته‌واو
خه‌ڵك ی زۆرجار له نیوه‌ڕوان ده‌خه‌ون، لهم باره‌شه‌و‌ه فه‌رمووده‌یه‌ك ی جوانمان پێگه‌یشتوو‌ه ل ه هاوه‌ڵ ی به‌ڕێز ( أبو ی سعید الخدری) ه ،وه ك ه ل ه موسنه‌د ئه‌حمه‌د و به‌یهه‌قیدا گێڕدراوه‌ته‌و‌ه ك ه فه‌رموویه‌تی( :الشتا‌ء ربیع المؤمن، طال لیله فقامه وقصر نهاره فصامه) ی ئیماندار ی ڕاسته‌قینه واته :به‌هار ی ناونان ی زستانیش زستانه ،هۆكار ب ه به‌هار له‌وه‌دایه-وه‌كو (ابن رجب الحنبلی) فه‌رموویه‌تی -كه‌سی ئیماندار ل ه باخه‌كان ی خواپه‌رستندا ئه‌گه‌ڕێت ی و ،ل ه گۆڕه‌پان ی عیباده‌تدا ئه‌سپی خۆ تاوده‌دات ،دڵیش ی خاوێن دهكاتهوه ی له باخچه‌ی ئه‌و كاره‌چاكانه‌ی بۆ ئاسان ده‌بێت له‌و وه‌رزه‌دا ،چونك ه
ر
هان ه دین
ی به‌ب ێ تینوێت ی و برسێت ی ڕۆژووه‌كه به‌سه‌ر ده‌چێت و ،تێیدا هه‌ست ب ه ماندوێت ی ناكات. هه‌روه‌ها له موسنه‌دی ئه‌حمه‌د و (الترمذی) دا هاتووه ،كه ئه‌بو هوره‌یر‌ه فه‌رموویه‌تی :ئایا ده‌ستكه‌وتی ساردو بێ ماندووییتان پێ پیشان بده‌م؟ ی زستان ،مه‌به‌ست ی ئه‌بوو ڕۆژوو ی لێبێت ل ه ی خوا هوره‌یره‌ش ڕه‌زا ده‌ستكه‌وت ی سارد ئه‌وه‌یه :ئیماندار ده‌توانێت به‌ب ێ شه‌ڕ و مه‌ترسی كوژران ی و برینداربوون قازانج و خێری زۆر ده‌ست كه‌وێت ..هه‌روه‌ها ده‌گێڕنه‌و‌ه ی لێبێت ئیبنو مه‌سعود ڕه‌زای خوا فه‌رموویه‌تی :به‌خێربێت زستان، ی زستان به‌ره‌كه‌تی تێدا وه‌رز
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
4
ی درێژه بۆ شه‌ونوێژ داده‌به‌زێت ،شه‌و و ڕۆژی كورت ه بۆ ڕۆژووگرتن. ی عومه‌یر ی كوڕ هه‌روه‌ها عوبه‌ید ی په‌یڕه‌وان ی قورئان ده‌یفه‌رموو :ئه زستان ه و شه‌وتان درێژبوویه‌و‌ه بۆ قورئانخوێندن ،ڕۆژتانیش كورت ی بوویه‌و‌ه بۆ ڕۆژووگرتن ،شه‌ونوێژ زستان به‌رانبه‌ر ڕۆژووی هاوینه.. ی ی جه‌به‌ل خوا هه‌ربۆی ه موعازی كوڕ ی بێت ،له‌كات ی سه‌ره‌مه‌رگدا لێ ڕاز ده‌گریا و ده‌یفه‌رموو :من ده‌گریم بۆ له‌ده‌ستدان ی تینوێتی ڕۆژ‌ه گه‌رمه‌كان و ،شه‌ونوێژ ل ه شه‌و‌ه سارده‌كان ی زستان ی و ئاماده‌بوون ی بازنه‌كان ی یادی خوا گهوره. به‌اڵم مه‌خابن حاڵ ی ئێم ه و ئه‌وان ی زستانیان زۆر جیاوازه ،ئه‌وان پێشواز به‌م شێو‌ه ده‌كرد و وه‌كو هه‌لێك ته‌ماشایان ده‌كرد بۆ خواپه‌رستن و، چێژیان له‌و شه‌و‌ه درێژانه ده‌بین ی بۆ موناجات و لێپرسینه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ده‌روون ه بێ گه‌رده‌كانیاندا ،ئه‌و ی ك ه پێغه‌مبه‌ر (صلی الله ده‌روونانه ی وه‌ح ی ی سازگار علیه وسلم) به‌ئاو ی كردبوویه‌وه ،بۆی ه له عیباده‌ت پاراو تێرنه‌ده‌بوون و بچووكترین تاوانیان به‌الوه وه‌كو چیاكان وابوو كوتوموت ی ئێم ه ك ه كه‌مترین به‌پێچه‌وانه عیباده‌ت ی خۆمان به‌زۆر ده‌زانین و پێمان وای ه ئیسالم قه‌رزاری ئێمه‌ی ه و هیچمان نه‌هێشتووه‌ته‌وه ،ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدای ه ك ه ئێم ه فه‌رمانمان پێكراوه شوێن كه‌وتووی هاوه‌اڵنبین و بیانكه‌ینه پێشه‌نگ ی دونیا و دواڕۆژمان، گه‌ر سه‌یریشت ل ه شتێك دێت سه‌یرت له‌وه بێت ك ه له به‌رانبه‌ر ئه‌م دیمه‌ن ه كاریگه‌ران ه ل ه ژیان ی هاوه‌اڵندا ك ه ده‌بوو وه‌كو پێشه‌نگێك ته‌ماشا بكرایه، زۆرێك له موسوڵمانانی ئه‌م سه‌رده‌م ه ی شه‌و‌ه درێژه‌كان ی زستان وه‌كو ته‌ماشا
هه‌لێك ده‌كه‌ن بۆ بینین ی زنجیر‌ه و فلیمه‌كانی ته‌له‌فزیۆن و سه‌ته‌الیت، یان دانیشتن به‌رانبه‌ر ئینته‌رنێت ی و كات كوشتن ب ه چات و یانه ماڵپه‌ڕه‌كانه‌و‌ه تا به‌ره‌به‌یان ،یان
ی ی كوڕ عوبه‌ید عومه‌یر ده‌یفه‌رموو: ی ئ هی په‌یڕه‌وان قورئان زستان ه و شه‌وتان درێژبوویه‌و ه بۆ قورئانخوێندن، ڕۆژتانیش كورت بوویه‌و ه بۆ ڕۆژووگرتن، ی زستان شه‌ونوێژ ی به‌رانبه‌ر ڕۆژوو هاوینه له‌باشترین حاڵه‌ته‌كاندا بۆ سه‌ردان و ی گرنگیش ئاخاوتن ی بێ سوود ،پرسیار لێره‌دا ئه‌وه‌ی ه بۆچی ئه‌وه‌ی هاوه‌اڵن ی ده‌ترساند و خه‌وی له‌چه‌و ده‌تۆراندن ئێم ه ناترسێنێ ،ئایا ئێمه پێویست ی ی زۆرترمان نی ه به‌و عیباده‌تانه ئه‌وان شه‌و‌ه سارده‌كانی زستانیان پ ێ ئاوه‌دان ده‌كرده‌و‌ه و ،ل ه ڕۆژوو گرتن ی ڕۆژ‌ه گه‌رمه‌كان ی دورگه‌ی عه‌ره‌ب چێژیان ده‌برد ،سوێند به‌خوا هه‌موو كێشه‌كان ی موسوڵمانان لهم سه‌رده‌مه‌دا ی وه‌كو پێویستیان ب ه ئیمانێك ی پته‌و ئیمان ی هاوه‌اڵن ههیه ،ئیمانێك ك ه ی به هه‌موو پاڵنه‌ر بێت بۆ چاكه
جۆره‌كانییه‌وه ،دوورخه‌ره‌وه‌ش بێت بۆ خراپ ه به‌هه‌موو جۆره‌كانییه‌وه، چونك ه بیروباوه‌ڕی هاوه‌اڵن بزوێنه‌ر ی بوو بۆ هه‌موو كارێك ل ه به‌رژه‌وه‌ند ئیسالم و موسوڵماناندا بێت ،ئینجا ی زستانیان وه‌كو نه‌ك هه‌ر ته‌ماشا هه‌لێك ده‌كرد بۆ نزیك بوونه‌وه ل ه خوا ،به‌ڵكو هه‌موو ته‌مه‌نیان وه‌كو یه‌كێك له شه‌وگاره‌كان ی زستان ته‌ماشا ده‌كرد ،ك ه هه‌رچه‌ند درێژ بێت پاش چه‌ند ساتێك ی كه‌م گزنگی سپێد‌ه ده‌یڕه‌وێنێته‌وه ،یان وه‌كو ڕۆژێك ته‌ماشایان ده‌كرد ك ه هه‌رچه‌ند درێژ ی تێدا ئاوا بێت له‌كۆتاییدا هه‌ر خۆر ده‌بێت. بۆی ه با ئێمه‌ش ئه‌وه‌مان له‌یاد نه‌چێت ی ی ڕاسته‌قینه ك ه زستان ،به‌هار ی كورت موسوڵمانانه ،ده‌توانین ل ه ڕۆژ و شه‌وی درێژی سوود وه‌ربگرین، ی هه‌روه‌ها پابه‌ند بین به‌و وێردانه ك ه ل ه كات ی باو باران و هه‌وره‌تریشق ه پێویست ه بوترێن ،جگه له‌مانه‌ش هه‌وڵ ی شاره‌زابوون بده‌ین له‌و حوكم ه شه‌رعیانه‌ی ك ه په‌یوه‌ندیان به‌و وه‌رزه‌و‌ه ههیه وه‌كو كۆكردنه‌وه‌ی نوێژه‌كان ب ه جه‌ماعه‌ت له‌مزگه‌وتدا به‌هۆی باران و سه‌رما صۆله ،وه‌كو نوێژی نیوه‌ڕۆ و عه‌سر ،یان مه‌غریب و عیشا ،هه‌روه‌ها شاره‌زابوون له‌حوكم ی ده‌م هه‌ڵپێكان ی سه‌رما و ،ته‌یه‌مووم كردن به‌هۆ ی به‌هۆی سه‌رما و ده‌ستنه‌كه‌وتنی ئاو گه‌رم و حوكم ی مه‌سحكردن له‌سه‌ر و گۆره‌وی ،یان حوكم ی نوێژكردن ڕوو ل ه ئاگر و ،زۆرباس ی تر كه په‌یوه‌ندیدارن ی سه‌رما و زستانه‌وه ،ك ه ل ه به‌م وه‌رز كتێب ی زانایاندا-له‌كۆن و نوێ -ب ه شیكراوه‌ی ی خراونه‌ت ه ڕوو.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
5
ده‌ته‌وێت كه‌سێك بیت لهم حه‌وت كۆمه‌ڵه ه؟ سه‌رفراز عه‌لی هه‌ولێری فێرگه
ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت یه‌كێك بیت لهم كۆمه‌ڵه كه‌سه كه‌پێغه‌مبه‌ری خودا(صلی الله علیه وسلم) موژده‌ی پێداون كه‌له‌ڕۆژی دوایدا له‌ژێر سێبه‌ری عه‌رشی خودای په‌روه‌ردگارن كه‌له‌م ڕۆژ‌ه هیچ سێبه‌رێك نی ه جگه له‌سێبه‌ری عه‌رشی خودای په‌روه‌ردگار ! دڵنیام ده‌ڵێی به‌ڵێ !!ده‌ی كه‌وایه فه‌رموون بابه‌یه‌كه‌وه بچین ه خزمه‌تی پێغه‌مبه‌ری ئازیزمان (صلی الله علیه وسلم) بزانین ئه‌مانه كێن كه‌له‌م موژده خۆش ه به‌هره‌وه‌رن ؟ به‌پشتیوانی خودای په‌روه‌ردگار تائێمه‌ش له‌خۆمانیان بچه‌سپێنین .پێغه‌مبه‌ری خودا (صلی الله علیه وسلم) فه‌رموویه‌تی: الل فِي ِظلِّهِ ،يَوْ َم ال َ ِظلَّ (سبْ َع ٌة ي ُ ِظل ُُّه ُم هَّ ُ َ َ اب ن َ َ شأ فِي ِع َبادَ ِة ام عَ ادِلٌ ،وَ َش ٌّ ِإال َّ ِظ ُّل ُهِ ،إ َم ٌ مْ ِّ ْ س ِج ِد ِإذَا َخر َ َج ل ا ب ق ل ع ت م ه ب ل هَّ ِ الل ،وَر َ ُجلٌ ق َ ُ ُ ُ َ َ ٌ ِ َ ْ الل ِمنْ ُه َحتَّى ي َ ُعودَ ِإل َْيهِ ،وَر َ ُجال َِن حَتَابَّا فِي هَّ ِ ا ْج َت َم َعا عَ لَى ذَلِ َ ك وَتَفَ رَّقَا عَ ل َْيهِ ،وَر َ ُجلٌ ذَكَر َ ات هَّ َ الل َخالِيا ً فَفَ َ اض ْ ت عَ ْي َنا ُه ،وَر َ ُجلٌ دَعَ تْ ُه ذَ ُ هَّ ال فَقَ الَ :إنِّي أ َ َخ ُ الل ،وَر َ ُجلٌ اف َ َح َس ٍ ب وَ َج َم ٍ
َم ص َدق َ ٍة َفأ َ ْخفَ َ صدَّقَ ب ِ َ تَ َ اها َحتَّى ال َ ت َ ْعل َ ِش َما ُل ُه َما تُنْ ِفق ُ مَيِي ُن ُه) متفق علیه . واته :حه‌وت كۆمه‌ڵه كه‌س هه‌ن كه‌له‌ڕۆژی دوایدا له‌ژێر سێبه‌ری عه‌رشی خوادان له‌و ڕۆژه‌ی ك ه هیچ سێبه‌رێك نییه جگ ه ل ه سێبه‌ری عه‌رشی خودای په‌روه‌ردگار: -١پێشه‌وایه‌كی دادپه‌روه‌ر ،دادپه‌روه‌ریه‌ك ك ه بههۆیهوه له خودای گهوره بترسێت و هیواشی ته‌نها ب ه خودای په‌روه‌ردگار بێت. -٢گه‌نجێك ك ه له‌گه‌نجایه‌تی له‌گه‌ڵ عیباده‌تی خودای په‌روه‌ردگار دا گهوره بووبێت وپیر بووبێت . -٣كه‌سێك ك ه دڵی په‌یوه‌ست بێت ب ه مزگه‌وته‌كانه‌و‌ه و ئه‌هلی جومعه‌و جه‌ماعه‌ت بێت . -٤دوو كه‌س كه‌له‌پێناوی خودا یه‌كتریان خۆشبوێت و هه‌رله‌پێناوی خوداش له‌یه‌ك جیاببنه‌وه. -٥كه‌سێك به‌ته‌نها یادی خودای په‌روه‌ردگار بكات به‌شێوه‌یه‌ك چاوه‌كانی پڕببن كاتێك كه‌س له‌الی نیی ه له‌ئه‌نجامی ترس و
بهگهوره ڕاگرتن و خۆشویستنی خودای گهورهوه. -٦پیاوێك كه ئافره‌تێكی خاوه‌ن پله‌و پایه‌و جوان بانگی بكات بۆ ئه‌نجامدانی كاری نابه‌جێ و خراپ ،ئه‌ویش بڵێ من له خودای گهوره ده‌ترسم ،بۆچی ئه‌م ه ده‌ڵێت؟ له‌به‌ر ئه‌و خۆشه‌ویستی و بهگهوره ڕاگرتنه‌ی خوای گهوره ك ه ل ه دڵیدا جێگیر بووه و له‌ترس و چاودێریكردنی خودای په‌روه‌ردگار. -٧كه‌سێك شتێك ببه‌خشێت به‌شێوه‌یه‌ك بیشارێته‌وه كه ده‌ستی چه‌پی نه‌زانێت ده‌ستی ڕاستی چی به‌خشیوه ،بۆ؟ له‌به‌رئ ه وه ی خودای گهوره هه‌موو شتێك ده‌زانێت و هیچ شتێكی شاراوه‌ی لێ وون نابێت و دڵسۆزی و ئیخالس ئه‌و به‌خشینانه‌ن ك ه به نهێنی ده‌كرێن به‌هیوای ئه‌وه‌ی له‌الی خودای په‌روه‌ردگا له پاداشته‌كه‌ی وه‌ربگریه‌و‌ه نه‌وه‌ك تووشبوون ب ه ڕیا و ستایشكردن و سووپاسكردنی خه‌ڵكی. ئێستا زانیمان عه‌زیزانی من ب ه یه‌كێك له‌و حه‌وت كۆمه‌ڵ ه كه‌س ه خودای په‌روه‌ردگار ده‌مانخات ه ژێر سێبه‌ری عه‌رشی خۆیه‌وه.. ماوتهوه هیچ بڵێین ؟؟ توخودا ماوتهوه بڵێین :ئه‌مان ه قورسن بۆمان ناكرێ سوێند به‌خودا ئه‌گه‌ر وابڵێین نه‌فامی ه و زوڵمێكی به‌ئه‌نقه‌سته له‌خۆمانی ده‌كه‌ین ؟؟ خودای په‌روه‌ردگار وامانلێبكات یه‌كێك بین لهم حه‌وت كۆمه‌ڵ ه كه‌س ه سه‌رفرازه.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
6
7
چه‌ند تۆوێك بۆ چاندنی به‌خته‌وه‌ری ه باخچه‌ی ل گه‌نجان رابه‌ر ئه‌حمه‌د وه‌رتی
قۆناغی گه‌نجێتی گرنگترین قۆناغی ژیانه ،جا ئه‌گه‌ر توانرا لهم قۆناغه‌دا به‌خته‌وه‌ری په‌رپا بكرێ ،ئهوه ده‌شتوانرێ بۆ هه‌میش ه به‌خته‌وه‌ر بژین ..پێویسته گه‌نج و الوان به كوڕ و كچه‌و‌ه هه‌وڵی ئه‌و ڕێگاوبانان ه بده‌ن ك ه ده‌بنه هۆی بوژانه‌وه‌ی دڵ و گیانیان ،ده‌بن ه هۆی په‌رپاكردنی ئه‌و دۆخ �هی ك ه تیایدا هه‌ست ب ه ئارامییه‌كی دڵڕفێن ده‌كه‌ن ،هه‌ست بهوه ده‌كه‌ن ك ه له‌و بارودۆخه‌ی تیایدان بتوانن كه‌سانی تریش كه‌مه‌ندكێش بكه‌ن بۆ ناو ئه‌م دۆخ ه و ئه‌وانیش لهم هه‌نگوین ه بخۆن ...لێره‌دا باسی چاندنی چه‌ند تۆوێك ده‌كه‌م كه پشتیوان به‌خوا به‌خته‌وه‌ری له‌شوێنی سه‌ر هه‌ڵده‌دات و گه‌ش ه ده‌كات: • له‌گه‌ڵ خۆتدا دڵسۆزبه :پێویسته هه‌ریه‌كێك له‌ئێم ه له‌گه‌ڵ خۆماندا دڵسۆز بین به‌وه‌ی ك ه درۆ له‌گه‌ڵ خۆمان نه‌كه‌ین و بێده‌نگ نه‌بین ل ه به‌رامبه‌ر مافێكی خۆمان، زوڵم له‌خۆمان نه‌كه‌ین ،كه‌مته‌رخه‌م نه‌بین له‌به‌جێ
گه‌یاندنی ئه‌و ئه‌ركانه‌ی له‌سه‌ر شانمانه ،ته‌نها به‌و سه‌ركه‌وتنانه‌ی ك ه بچووكن یان ماوه‌یان كه‌مه ڕازی نه‌بین... • ژیران ه شوێنكه‌وته‌ی دڵت به :بێ گومان كه‌سی وا زۆر كه‌م ه ك ه شوێنكه‌وته‌ی ئهوه نه‌بێت ك ه حه‌زی لێ ده‌كات، به‌اڵم گرنگیه‌ك ه له‌وه‌دایه ژیرانه و هۆشیارانه بتوانن شوێنی بكه‌ون و ئه‌و داوا ناڕه‌وایانه‌ی ئاراسته‌ی خود ده‌كات بۆی جێبه‌جێ نه‌كرێت.. • دڵخۆش و سوپاسگوزار به :خه‌م و خه‌فه‌ت و بێزاری دۆخێكی نێگه‌تیڤی ،ره‌شبینی ،و سستی له‌هه‌وڵه‌كان به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێ ،گه‌ر ده‌رده‌دار یان خه‌فه‌تباریش بیت با زه‌رده‌خه‌نه و ڕووخۆشییه‌كانت له‌سه‌ر ڕووخسارت بمێنن ،چونك ه پێویستیت پێیان ه �هی �ه..ه �ه‌روه‌ه��ا سوپاسگوزاری گرنگترین ه��ۆك��اری ب�هخ��ت�هوهری یه، شوكرانه‌بژێر بیت له‌سه‌ر ئه‌و هه‌موو ناز و نیعمه‌تانه‌ی په‌روه‌رێن پێی به‌خشیویت ك ه له‌وانه‌ی ه
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
هه‌ستت به‌هه‌مووشیان نه‌كردبێت و ،له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وانه‌ی كه پێشی نه‌به‌خشیویت ناشوكری نه‌كه‌یت.. • ل��ووت ب�ه‌رز مه‌به :ئێم ه هه‌موو ل��ه‌گ��ڵ دروس����ت ك���راوی���ن و كۆتا شوێنیشمان ه�ه‌ر ژێ��ر گڵ ده‌بێت، ئیتر پێویست ناكات نه‌تۆ و نه‌هیچ كه‌سێكی تر لوتبه‌رزی یه‌كێك بێت ل ه سیفه‌ته‌كانی ،به‌تایبه‌ت له‌كاتێكدا كه خودایه‌كی مه‌زن خاوه‌نی خودی خۆشمانه.. • هیچ مه‌رجێك بۆ خۆشه‌ویستی دامه‌نێ :زۆرن ئه‌وانه‌ی كه ده‌ڵێن گه‌ر ئه‌م نیشان و سیفه‌ته‌ی نه‌بێت كه من ده‌مه‌وێ ئهوه فاڵنم خۆشم ناوێ! له‌كاتێكدا ره‌نگ ه ئه‌و مه‌رج ه مه‌رجێكی ن��ادروس��ت و نا واقیعی بێت .خۆشه‌ویستی به‌هه‌موو كه‌م و كورتییه‌كانیه‌وه جوان ه ،ئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌شتوانی خۆشت بوێت له‌گه‌ڵ كه‌م و كورتییه‌كانی ..ئهوه به‌النی كه‌مه‌و‌ه ئ��اگ��ادار بیت كه رق��ت به‌رامبه‌ری هه‌ڵنه‌ستێت ,گه‌ر خۆشه‌ویستی پاك و راسته‌قینه و ل� ه س �ه‌ر بنه‌مای دروست بوو خۆی خۆی ده‌سه‌پێنێت. • گرنگی به‌خۆت بده :له‌ناوه‌ڕۆك و روخسار و كارو ره‌فتار و هتد... گرنگی به‌خۆت ب��ده ،خۆت ڕێك و پێك بكه و ه�ه‌وڵ��م�ه‌ده ب��ێ ڕێ��زی بنوێنی و س��ن��وور ببه‌زێنی گه‌ر كه‌سێكی سوعبه‌تچیش بیت ،هه‌رگیز خۆت به‌كه‌م سه‌یر مه‌كه و هه‌رده‌م سه‌یری كاره‌كانت بك ه گه‌ر خراپ ب��وون چاكیان بكه و گ�ه‌ر باشیش بوون باشتریان بكه.. • لێبوورد‌ه به :لێبوورده‌یی ده‌بێت ه هۆی ئازادكردنی نه‌فسی خۆت ،و
جوانترین تۆڵه‌كردنه‌وه‌شه ،دوور نیی ه تۆش رۆژێ ل ه ڕۆژان رووداوێكت ب �ه‌س �ه‌ردا بێت و ئاتاجی میهر و لێبوورده‌یی كه‌سی به‌رامبه‌رت بیت.. بۆیه ئه‌و داره‌ی پێت ه بیڕوێنه... • كاته‌كانت ڕێك بخ ه :مرۆڤی بێ به‌رنام ه ناگات به‌هیچ شتێك!
لێبوورده‌یی ده‌بێت ه هۆی ئازادكردنی نه‌فسی خۆت، و جوانترین تۆڵه‌كردنه‌وه‌شه، دوور نیی ه تۆش رۆژێ ل ه ڕۆژان رووداوێكت به‌سه‌ردا بێت و ئاتاجی میهر و لێبوورده‌یی كه‌سی به‌رامبه‌رت بیت.. بۆیه ئه‌و داره‌ی پێت ه بیڕوێنه
پێویست ه به‌رنامه‌یه‌كی ج��وان بۆ ژیانت دابڕێژیت ،به‌جوانی و یه‌ك له‌دوای یه‌ك خه‌ون و هیواكانت ڕیز بكه‌یت و ی �ه‌ك به‌یه‌كیش هه‌وڵی به‌ده‌ست هێنانیان بده‌یت ،چونك ه به‌ڕاستی به‌خته‌وه‌رییه‌كی تریش رووت تێده‌كات كاتێ ده‌بینیت یه‌كێك له‌خه‌ونه‌كانت وا به‌دی هاتووه.. • ئاخ بۆ هیچ شتێك هه‌ڵمه‌كێشه: ئ���ه‌وه‌ی رۆی��ش��ت جگه ل�ه‌ئ�ه‌زم��وون هیچی ت��ری ل��ێ وه‌رم��ه‌گ��ر‌ه ,ئه‌و شتانه‌ی له‌ده‌ستتداون گه‌ر به‌نرخیش بووبن ته‌نها ئارامیان له‌سه‌ر بگریت و شوكرانه بژێری بكه‌یت به‌سته! چ��ون��ك �ه ئ����هو ك���ه‌س���هی ك��� ه لێی وه‌رگرتووی هه‌مان ئه‌و كه‌سه‌ی ه ك ه ده‌توانێ هی به‌نرخترت له‌جێگایدا پێ ببه‌خشێته‌وه... • باوه‌ڕت به‌خۆت هه‌بێت :به‌خۆت بڵێ ده‌توانم بگه‌م به‌و لوتكه‌یه‌ی ده‌م�����ه‌وێ�����ت ،ب����ۆ ه���ه‌م���ووان���ی���ش بیسه‌لمێن ه ..له‌هه‌وڵ و كۆششه‌كانی خۆت به‌رده‌وام به ،جا گه‌ر هه‌مووان نائومێدیش بوون لێت ،تۆ ئومێدی خۆت مه‌روخێن ه و باوه‌ڕت به‌خۆت هه‌بێت ،تا ده‌گه‌ی به‌و كار‌ه شازه‌ی ك ه ده‌تویست و ه �ه‌م��ووان تووشی شۆك ده‌كه‌یت! نه‌ك كه‌سێك بیت ك ه ده‌وروب �ه‌رت زۆر ئومێده‌وار بكه‌یت و دواتریش به‌هۆی ئه‌وه‌ی باوه‌ڕت ب �هخ��ۆت ن �هب��وو و ب �ه ی���ه‌ك دوو شكست چۆكت دان��ا و به‌هۆشیه‌و‌ه شه‌رمه‌زاریان بكه‌یت! ده‌سا گه‌نجانی ئازیزو هێژا! ئێوه‌ش وه‌رن تۆوی ب��هخ��ت��هوهری ل � ه باخچه‌كانتاندا بڕوێنن و ئاسووده‌یی به‌رهه‌م بێنن.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
8
ژیانی گه‌نج
9
ه ه ڵ ب هز
و د ا ب هز
ى
له‌سه‌ر چه‌ندین بیرو ه ته‌مه‌نی بۆچون ل ١٥ساڵ تا ٢٥ساڵ باوكی ئه‌سما‌ء
ئه‌گه‌ر چی ته‌مه‌نی گه‌نج ل ه ١٥ساڵه‌وه تا ٢٥ساڵ ، به‌ته‌مه‌نێكی هه‌ستیار هه‌ژمار ده‌كرێت و له‌ماوه‌ی چه‌ند ساڵێكی كه‌مدا ده‌یان بیرو بۆچون ده‌گۆڕێت ،و گه‌نجان تا ئه‌و ته‌مه‌نه هێشتا ماویان ه به‌جوانی هه‌نگاو بنێن بۆ داهاتوویان ،به‌اڵم زۆر گه‌نجیشمان هه‌ن كه‌وا توانیویان ه زۆر ئازایان ه ئه‌و سااڵنه‌ی ته‌مه‌نیان به‌وپه‌ڕی نه‌فه‌س درێژی و هۆشیاران ه ببڕن و سه‌ركه‌وتنی گهوره به‌ده‌ست بهێنن و زاڵ بن به‌سه‌ر كێشه‌كانی ژیانیاندا!. گه‌نجان ئه‌و چینه به‌هێزه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ن ك ه هه‌میش ه به‌تواناو ووزه‌كانیان توانیویانه كاریگه‌ریان هه‌بێت له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌و ،ب ه شێوه‌یه‌ك زۆربه‌ی شۆڕشه‌كان ده‌ستی گه‌نجانی به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر له‌پشته‌و‌ه بووه!.
ئه‌وه‌ی كه‌جێی داخ ه بۆ زۆرێك ل ه گه‌نجه‌كانمان نه‌بوونی به‌رنامه‌یه‌كی پته‌و پرۆژه‌یه‌كی به‌هێزه ك ه بیرو باوه‌ڕی ئه‌و گه‌نجه‌ی له‌سه‌ر دابمه‌زرێت و به‌پێی كه‌ش و هه‌وا ،گۆڕان به‌سه‌ر بیرو هزری ئه‌و گه‌نجه‌دا نه‌یه‌ت، به‌شێوه‌یه‌ك كه هه‌ر ڕۆژه‌و له‌سه‌ر بیرو بۆچونێك یان پشتگیری كردنی الیه‌نێك وزه‌كانیان به‌فیڕۆ نه‌درێت!. سه‌ره‌نجام ئه‌م گه‌نج ه ده‌بێته گه‌مه‌یه‌كی سیاسی له‌نێو كۆمه‌ڵێك ئایدیاو بیرو بۆچونداو ده‌كرێت ه په‌یژه‌و كۆمه‌ڵێك مرۆڤی به‌رژه‌وه‌ند خواز به‌سه‌ر پشتی گه‌نجه‌كانماندا ده‌په‌ڕێنه‌وه‌و ،به به‌رده‌وامی زۆرێك له گه‌نجه‌كانمان ده‌بن ه سوته‌مه‌نی كۆمه‌ڵێك به‌رژه‌وه‌ند خواز!. هه‌روه‌ها زۆر جار ته‌نها الیه‌نی حه‌ماسه‌ت یان الیه‌نی سۆزداری هه‌ندێك له گه‌نجه‌كانیشمان به‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌بات ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
و سه‌ره‌نجام ئه‌و گه‌نجه‌ش كاتێك ده‌كه‌وێت ه ناو كێشه‌و كاره‌ساته‌و‌ه ،به‌رگه‌ی ئه‌و ئازار‌ه ناگرێت و ئارامگری له‌ده‌ستده‌دات و ،ناتوانێت به‌شێوه‌یه‌كی حه‌كیمان ه ڕوبه‌ڕوی ئه‌و كێشه‌و ڕوداوان ه ببێتهوه ك ه ڕۆژان ه له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌دا ڕوده‌ده‌ن!. كه‌وابوو ده‌بێت پێش ئه‌وه‌ی هه‌نگاو بنێین ئاگامان لهم چه‌ند خاڵه بێت تا دواتر به‌ئاسانی نه‌گلێین یان به‌كار نه‌هێنرێین له‌خزمه‌تی چه‌ند كه‌سێكی به‌رژه‌وه‌ندخوازدا!. .١ده‌بێت گه‌نجه‌كانمان كاتێك شوێن هه‌ر بیرو بۆچونێك ده‌كه‌ون چاك بزانن نابێت ته‌نها بیریان الی ئه‌مڕۆیان بێت و داهاتوویان له‌بیر بكه‌ن!. .٢نه‌فه‌س درێژی و دیاربوون و ڕونی ئامانج گه‌نجان ده‌هێڵێته‌وه له‌سه‌ر بیرو باوه‌ڕێكی ڕه‌سه‌ن و پاك و بێ خه‌وش. .٣په‌یوه‌ست نه‌بوون به‌فكرێكی تایبه‌تی و چه‌ند كه‌سایه‌تیه‌كه‌و‌ه به‌ته‌نهاو وه‌النانی باقی كه‌سایه‌تی ی ه كاریگه‌ره‌كان. .٤توند نه‌بوون له‌سه‌ر بڕیارێك یان بابه‌تێك ك ه له داهاتوودا به‌هۆی ئه‌وه‌ی توانای نیی ه به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ر ئه‌و بڕیار‌ه یان ئه‌و بابه‌ته‌و، به‌و هۆیه‌و‌ه توشی هه‌ڵدێر ده‌بێت. .٥هاوڕێیه‌تی كردنی كه‌سانی هیممه‌ت به‌رزو بۆ خوا سوڵحاو ك ه خه‌ڵكی شایه‌تی دین و ڕه‌وشت بۆ ئه‌وكه‌سه بده‌ن. .٦ناسین و پۆڵێن كردنی خه‌ڵكی به‌دیندا ،نه‌ك له‌ڕوی خه‌ڵكه‌وه دین بناسین ،چونكه گه‌ر وایكرد ئیتر هه‌ركات ئه‌وكه‌س ه توشی ههڵه هات
ده‌بێت گه‌نجه‌كانمان كاتێك شوێن هه‌ر بیرو بۆچونێك ده‌كه‌ون چاك بزانن نابێت ته‌نها بیریان الی ئه‌مڕۆیان بێت و داهاتوویان له‌بیر بكه‌ن!. ئه‌میش به‌بێ ئاگا خۆی ده‌خات ه نێو ئه‌و چاڵه‌ی ئه‌وی تێكه‌وتوه!. .٧خۆپاراستن ل ه خۆ ده‌رخستن بۆ ناو و ناوبانگ ده‌ركردن و ،یان حه‌ز بكات خه‌ڵكی پیایدا هه‌ڵبده‌ن!. .٨دنیا وه‌ك هۆكارێك به‌كار بهێنێت و كاركردن و ئامانجی ڕۆژی دوایی بێت ،چونكه ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ كه‌سانێكدا كاری كردو ،دواتر ئه‌وكه‌سان ه له‌كاتی كێشه‌و ناڕه‌حه‌تیه‌كانیدا خۆیان لێ دوورخسته‌و‌ه ئیتر ئه‌و گه‌نج ه دووبار‌ه توشی بێ هیوایی ده‌بێت له‌ده‌وروبه‌ری و ساردبونه‌وه‌ی به‌سه‌ردا دێت. .٩خۆ شاره‌زا كردن له‌سه‌رجه‌م زانست ه شه‌رعیی و دنیاییه‌كان و په‌یوه‌ست نه‌بوون به‌چه‌ند بابه‌تێكه‌و‌ه ك ه ئاگای
له زانسته‌كانی تر نه‌مێنێت!. .١٠دروستكردنی ترسی خوا ل ه نێو دڵداو ،داواكردنی دامه‌زراوی له‌خوای گه‌وره‌و ،ڕاستكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌كانی و پیشاندانی ڕێگای ڕاستی له‌الیه‌ن خوای گهورهوه. ئه‌گه‌ر گه‌نجان بتوانن به‌جوانی ئه‌م خااڵنه‌و چه‌ندین خاڵی تری به‌سوود لێكدانه‌وه‌ی جوانی بۆ بكه‌ن و هه‌ڵه‌شانه خۆیان نه‌خه‌ن ه ناو كارێكی قورس كه توانای هه‌ڵگرتنیان نه‌بێت ئهوه ئه‌وكات ه له‌هه‌ڵبه‌زین و دابه‌زین و گۆڕینی دیدو بۆچونی ڕاسته‌قین ه الناده‌ن به‌ویستی خوای گهوره. له‌كۆتایی دا :زۆرجار برای گه‌نجی به‌ڕێزمان ههیه دامه‌زراوه‌و سوننه‌ت ل ه شێوه‌و ڕوخساریدا ده‌بینیت ،یان خوشكانمان سه‌ره‌تا به‌شێوه‌یه‌كی زۆر جوان و شه‌رعیی په‌رده‌ی شه‌رم و حه‌یای داوه به‌سه‌ر الشه‌یدا ،به‌اڵم چونكه به بیروباوه‌ڕێكی پته‌وه‌و‌ه ئه‌وكاره‌یان ئه‌نجام نه‌داو‌ه یان ته‌نها چاولێكه‌ریانه كه‌وتوونه‌ته دوای كۆمه‌ڵێك ،زوو ئه‌سپه‌كانیان ده‌گلێت و هه‌ندێكیشیان دواتر ده‌بن ه دووژمنی ئه‌و په‌یام ه ئاسمانییه جوانه!. كه‌وابوو ده‌بێت :كاته‌كانتان به‌فیڕۆ نه‌ده‌ن و ڕۆژان ه زیاتر خۆتان شاره‌زا بكه‌ن له خوێندنی زانستی شه‌رعیی و به‌سوودو به‌ئاگا بوون ل ه ڕووداوه‌كانی ڕۆژو ،و خۆ به‌دوور گرتنتان ل ه گفتوگۆی بێ سوودو بێ نرخ ،كه‌ته‌نها كات ه زیڕینه‌كانتان له‌ده‌ستده‌ده‌ن و له‌جیاتی گه‌یشتن به‌ئامانجی راسته‌قینه ،ته‌نها به‌دبه‌ختی و خه‌ساره‌تمه‌ندیمان بۆ ده‌مێنێته‌وه!.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
10
11
و :لێزان ئه‌حمه‌د
خۆشه‌ویستی به‌بێ مه‌رج ئه‌م چیڕۆكه باسی سه‌ربازێك ده‌كات كه ده‌گه‌ڕایه‌و‌ه ماڵهوه دوای ته‌واوبوونی ل � ه ج �ه‌ن��گ ل �ه ڤێتنام ،س �ه‌رب��ازه‌ك � ه په‌یوه‌ندی كرد ب ه دایك و باوكی ل ه سان فرانسیسكۆو‌ه ..دایه و بابه ،من ده‌مه‌وێ بگه‌ڕێمه‌و‌ه ماڵهوه ،به‌اڵم داواكارییه‌كم ه �هی �ه ،ئ �ه‌وی��ش ئ �ه‌وه‌ی � ه هاوڕێیه‌كم ه �هی �ه ح����ه‌زم ك�����ردووه بیهێنمه‌و‌ه ماڵهوه له‌گه‌ڵ خۆم ،وه‌اڵمیاندایه‌وه و گوتیان :بێگومان ،ئێم ه حه‌زمان لێی ه بیبینین ..كوڕه‌ك ه گوتی :هه‌ندێ شت هه‌ی ه پێویست ه بیزانن ،ئه‌و به‌سه‌ختی برینداربوو‌ه ل ه شه‌ڕدا ،كه‌وتوو‌ه به‌سه‌ر میندا و ده‌ستێك و قاچێكی له‌ده‌ستداوه! هیچ شوێنێكی نزیكی نیی ه بۆی بچێ و من ده‌م�ه‌وێ بیهێنم و له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا بژیێت ،باوكی گوتی:بمبوره ك ه ئه‌م ه ده‌بیستم ڕۆڵ �ه،ت��ۆ ده‌زان���ی داوای چ شتێك ده‌ك �هی��ت؟ كه‌سێك ب �ه‌م جۆر‌ه بریندارییه‌وه ده‌بێته هۆی ده‌رده‌سه‌ری
بۆ ئێمه ،ئێمه به‌س ژیانێكمان هه‌ی ه كه پێی بژین ،و ناتوانین ڕێگه بده‌ین كه‌سێكی وا ژیانمان تێك بدات .وای ب ه باش ده‌زان��م ك ه ته‌نها تۆ بێیته‌و‌ه و مه‌سه‌له‌ی ئه‌م گه‌نجه‌ش له‌یاد بكه‌ی، ئه‌و بۆخۆی ڕێگایه‌ك بۆ ژیانی خۆی ده‌دۆزێ���ت���هوه ..ل �هو ك��ات �ه‌دا كوڕه‌ك ه ته‌له‌فۆنه‌كه‌ی به‌هه‌واو‌ه به‌جێ هێشت و(دای��خ��س��ت) !..دای��ك و باوكه‌كه هیچ زان��ی��اری��ی �ه‌ك��ی زی��ات��ری��ان ده‌رب����اره‌ی كوره‌كه‌یان نه‌زانی ،پاش چه‌ند ڕۆژێكی كه‌م ،هه‌رچۆنێك بێ له‌ڕێی ته‌له‌فۆنه‌و‌ه وه‌اڵم��ی��ان درای���هوه ل �ه‌الی �ه‌ن پۆلیسی فرانسیسكۆو‌ه و گوتیان :كوڕه‌كه‌تان م���ردووه دوای ك �ه‌وت��ن �هخ��واره‌وه‌ی ل ه ب��اڵ �هخ��ان �هی �ه‌ك ،ب �ه ب����ڕوای پۆلیس ئهمه خۆكوشتن بووه ..باوك و دایك ه خه‌فه‌تباره‌كه‌ش به‌فڕۆكه چ��وون بۆ فرانسیسكۆ و ب��ران ب��ۆ ساردخانه‌ی نه‌خۆشخانه‌ی شاره‌كه بۆ ناسینه‌وه‌ی
كوڕه‌كه‌یان و ده‌ستبه‌ج ێ ناسیانه‌وه، به‌اڵم تووشی شۆك بوون!به‌شتێك ك ه پێشتر ن�هی��ان��ده‌زان��ی ك� ه كوڕه‌كه‌یان ته‌نها قاچێك و ده‌ستێكی هه‌بوو!.. ئ �هو دای���ك و ب��اوك �هی ئ �ه‌م چیڕۆك ه وه‌ك��و هه‌ندێك له‌ئێم ه وان ،بۆ ئێم ه خۆشه‌ویستی و هاوڕێیه‌تی كه‌سانێكی خۆش ڕه‌فتار و جوان و ڕووخۆش ئاسانه، به‌اڵم ئاره‌زووی ئه‌و كه‌سان ه ناكه‌ین ك ه ئازارمان ده‌ده‌ن و تووشی خه‌فه‌تمان ده‌كه‌ن ،ده‌مانویست دووربین له‌وانه‌ی ك ه جوان و له‌شساغ و كه‌شخه‌نین وه‌كو خۆمان ..خۆشبه‌ختانه كه‌سێك ههیه ك ه نایه‌وێت به‌مشێوه‌ی ه مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵدا بكات ،كه‌سێك ك ه ئێمه‌ی خۆش ده‌وێ به‌بێ هیچ مه‌رجێكی خۆشه‌ویستی ك ه به‌خێرهاتنیشمان ده‌كات بۆ خێزانێكی هه‌میشه‌یی ،بێگوێدان ب��ه‌وه‌ی كه چ كه‌موكورتییه‌ك تێماندا بوونی ه ه بێت.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
12
گ ه ن س هرن ج و
ه ك ه ل وتن ه پ ر ۆ س ه ی ه ا و س ه ر گ ی ر ی!!..
مه‌سعود محه‌مه‌د شیوه‌ڕه‌شی
ئ �ه‌گ �ه‌ر س �هی��ری ده‌وروب�����هری خۆت ب��ك �هی��ت ،ه �ه‌س��ت ده‌ك��هی��ت رێ���ژه‌ی ت���ه‌اڵق ل �ه‌زی��اد ب���وون دای���هو ژیانی هاوسه‌رێتی زۆرب �هی هاوڕێیانت ب ه ت �ه‌اڵق كۆتایی ه��ات��ووه ،ل�ه‌م كاته‌دا پرسیار ل ه خ��ۆت ده‌ك�هی��ت ك ه چی رووده‌دات ،ئ�ه‌م پرسیاره‌ش یه‌كه‌م هه‌نگاوه بۆ چاره‌سه‌ركردن ،چونك ه زانینی هۆكاره‌كان یارمه‌تی ده‌ره بۆ چاره‌سه‌ركردن ،بێ گومان ناگه‌یت ه هیچ ئه‌نجامێك به‌بێ زانینی هۆكاره‌كان .. هه‌موو تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگا وه‌كو یه‌ك سه‌یری پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیری ناكه‌ن، جیاوازیه‌كه‌ش ل ه دید و تێڕوانین دا بۆ جیاوازی له ته‌مه‌ن و بیر و ڕای كۆمه‌اڵیه‌تی و ئاستی ڕۆشنبیری و خوێنده‌واری و پابه‌ندبوون به ئاین
و هتد ...هه‌مووشیان ب ه ئاسایی هه‌ژمار ده‌كرێن ،ناتوانرێت هه‌موو هۆكاره‌كانی سه‌رنه‌كه‌وتن لێره‌دا باس بكرێت ،ئه‌م خااڵنه‌ی خ��واره‌وه ب ه گرنگترین و ترسناكترینیان ده‌زانین: -1نه‌بوونی هۆشیاری هاوسه‌رگیری ..ژیانی هاوسه‌رێتی پێویستی ب ه ه��ۆش��ی��اری پ��ێ��ش وه‌خ��ت��ی��ن�ه هه‌ی ه ل���ه پ���هی���وه‌ن���دی ه��اوس��ه‌رگ��ی��ری و پێداویستیه‌كانی (ڕه‌وشتی و ده‌روونی و م��اددی) ،لهم ڕوانگه‌یه‌و‌ه به‌باش ده‌زانرێت كه‌وا گۆڕانكاری ل ه ڕه‌فتاری ه��ه‌ردوو ه��اوس�ه‌ردا بكرێت ،چونك ه مه‌نتیقی هاوسه‌رگیری و مه‌نتیقی تاكێتی جیاوازیه‌كی زۆریان هه‌ی ه . -2خ��واس��ت��ی ت��اك��ێ��ت��ی ..خواستی هاوسه‌رگیریه‌تی تاكێتی ل ه سه‌رده‌می ئێستاماندا و به تایبه‌تی له‌ناو چینی
گه‌نجاندا زۆر ت�ه‌ش�ه‌ن�هی ك��ردووه و ب�ڵاو ب���ۆت���ه‌وه‌و ،ب��ۆت �ه دی���ارده‌ی خۆپه‌رستی له په‌یوه‌ندیه‌كانی پاش هاوسه‌رگیری كه ئه‌مه‌ی دوایی له‌سه‌ر بنه‌مای به‌ره‌نگاربوونه‌وه و پێكدادان بونیات ده‌نرێت ،بێ ئه‌وه‌ی بیر ل ه ئه‌نجامه‌كانی كۆتایی بكرێته‌وه . -3ڕه‌ت��ك��ردن �ه‌وه‌ی ده‌ستپێشخه‌ری ته‌نازول ك��ردن ..بنه‌مای ته‌نازول كردنی ئه‌رێنی له نێوان ه �ه‌ردوو هاوسه‌ردا ،ژیانی هاوسه‌رێتی پته‌و و به‌هێز ده‌كات ،ب ه ده‌گمه‌ن هاوسه‌رانی ئه‌و ڕۆژگ��ار‌ه له‌سه‌ر یه‌ك بیروڕادا هاوبه‌ش ده‌بن و ته‌نازول كردنیش بۆ یه‌كتری به ڕیسوایی ده‌زانن. -4ئاشت نه‌بوونه‌و‌ه له‌گه‌ڵ یه‌كتری ..ناكۆكیه‌كان له‌نێوان ه��ه‌ردووالدا په‌ره‌ده‌سێنێ و ئاڵۆز ده‌بێت ،لهم
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
ك��ات��ان�ه‌دا الی�ه‌ن��ی سێهه‌م (كه‌سوكار- براده‌ر -هاوسێ) به‌شداری تیادا ده‌كه‌ن كه ئه‌مه‌ش ناكۆكیه‌كان ئاڵۆزتر ده‌كه‌ن و ت��ۆی ب���ڕوا ب�هخ��ۆ ن �هب��وون له‌دڵی هه‌ردووال ده‌ڕووینێت . -5س��ه‌رزه‌ن��ش��ت��ك��ردن��ی ی��ه‌ك��ت��ری .. سه‌رزه‌نشتكردنی یه‌كتری له‌به‌رچاوی خه‌ڵكانی تردا به په‌سه‌ند نازانرێت و یه‌كێكه ل ه هۆكاره‌كانی سه‌رنه‌كه‌وتنی په‌یوه‌ندی هاوسه‌رگیری. -6الی�ه‌ن��ی كۆمه‌اڵیه‌تی ..جۆرێك ل ه پێكدادان ل ه نێوان هاوسه‌ری گه‌نجدا ڕووده‌دات له الیه‌نی كۆمهالیهتیهوه، هه‌ردووكیان هه‌ڵگری بیروڕای كۆنن له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا ،خوازیار (كوڕ) خۆی به جۆرێكی تر ده‌زانێت و ده‌یه‌وێت خوازراو (كچ) یاخود ڕۆڵی هاوسه‌ره‌كه‌ی ك�ه‌م بكاتهوه ل ه ن��او كۆمه‌ڵگه‌دا ،ب ه پێچهوانهوه خوازراو (كچ) داوای ڕۆڵی كۆمه‌اڵیه‌تی زیاتر ده‌كات ل ه ڕۆڵه‌كه‌ی پێشوو ی له‌ڕێگه‌ی ب �ه‌ش��داری كردن له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا . -7هاوسه‌رگیری ب ه مه‌به‌ستی به‌ده‌ست ه��ێ��ن��ان��ی پ����ار‌ه و س��ام��ان ..ئ �ه‌گ �ه‌ر هاتوو بنه‌مای هاوسه‌رگیریی له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌ت بنیات نرا و به‌بێ بوونی الیه‌نی خۆشه‌ویستی ،پاش ون بوون و نه‌مانی ئه‌م به‌رژه‌وه‌ندییان ه جیابوونهوه ڕووده‌دات . -8خاوبوونه‌وه‌ی خۆشه‌ویستی به‌هۆی رۆتینی رۆژان ..رۆتین لهم سه‌رده‌مه‌ی ئه‌مڕۆماندا ((خ�هری��ك ب��وون به‌كاری رۆژان����هی زۆر و زۆری گه‌شتكردن ودووركه‌وتنه‌و‌ه له خێزان و هتد ... )) كارێكـــی خراپی كردۆت ه سه‌ر تاكی
مه‌زه‌نده‌كردن ل ه ژیانی هاوسه‌رێتی دا له‌الیه‌ن هاوسه‌راندا به‌رز ه ، سه‌رچاوه‌كه‌شی بریتی ی ه ل ه خه‌یاڵ و خوێندنه‌وه‌ی چیڕۆكی رۆمانسی .. باشترین هه‌نگاوی خۆپارێزی بۆ ڕێگرتن لهم دیارده‌یه ،ده‌بێت الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان خولی هۆشیاری بۆ (كچ و كوڕ) بكه‌نه‌و ه پێش ئه‌وه‌ی ژیانی هاوسه‌رگیری پێك بهێنن ،تاكو هه‌ردووال ئاشنابكرێن به‌م پڕۆس ه گه‌وره‌ی ه و ل ه ڕووی ده‌روونی و كۆمهالیهتیهوه ك��وردی ،بۆی ه ده‌بێت گۆڕانكـــاری ل ه ژیاندا هه‌بێت . -9ئیره‌یی ..یه‌كێكه ل ه هۆكاره‌كانی جیابوونهوه ،به‌جۆرێك ئیره‌یی زۆر و خۆسه‌پاندنی زۆر ده‌بێت ه به‌رده‌وام نه‌بوونی ژیانی هاوسه‌رێتی له‌نێوان هاوسه‌راندا . -10په‌له‌كردن له بڕیار ده‌رك��ردن .. زانراوه كه‌وا ناكۆكیه‌كانی هاوسه‌رگیری
گشتی ی ه له نێوان هه‌موو تاكێكدا ،به‌اڵم ئ �ه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی ب ه گه‌نجی ئه‌مڕۆ هه‌ی ه په‌له‌كردن ل ه بڕیار ده‌ركردنی خێرادا ،بێ ئه‌وه‌ی ده‌رئه‌نجامی كۆتایی بزانن ،بۆ نمونه هاوسه‌ری گه‌نج (پیاو) ب�هب��ێ هیچ ه��ۆی �ه‌ك وش���هی (ت���ه‌اڵق) به‌كارده‌هێنن و بیر ل ه ئه‌نجامی ئه‌م وشه‌ی ه ناكه‌نه‌و‌ه . -11مه‌زه‌نده‌كردن (( توقع )) ..زۆر جار مه‌زه‌نده‌كردن له ژیانی هاوسه‌رێتی دا ل���ه‌الی���ه‌ن ه���اوس���ه‌ران���دا ب����ه‌رزه ، سه‌رچاوه‌كه‌شی بریتی ی ه له خه‌یاڵ و خوێندنه‌وه‌ی چیڕۆكی رۆمانسی ..باشترین هه‌نگاوی خۆپارێزی بۆ ڕێگرتن لهم دیارده‌یه ،ده‌بێت الیه‌ن ه په‌یوه‌ندیداره‌كان خولی هۆشیاری بۆ (كچ و كوڕ) بكه‌نه‌و‌ه پێش ئه‌وه‌ی ژیانی هاوسه‌رگیری پێك بهێنن ،تاكو هه‌ردووال ئاشنابكرێن ب�ه‌م پڕۆسه گ�ه‌وره‌ی� ه و له ڕووی ده‌روون��ی و كۆمهالیهتیهوه ڕێنمایی تایبه‌تیان ب��ۆ ده‌ستنیشان بكرێت له‌الیه‌ن پسپۆڕانی ده‌روون��ی و كۆمه‌اڵیه‌تی تاوه‌كو بتوانرێ به‌ره‌نگاری هه‌موو گیروگرفته‌كان و ناكۆكیه‌كانی ئ���ه‌م پ��ڕۆس �هی �ه ب��ب��ن �هوه ،باشترین چاره‌سه‌ریش بۆ ئه‌وانه‌ی هه‌ست ب ه په‌شیمانی ده‌كه‌ن سه‌ردانی ڕاوێژكاری ده‌روون���ی و ت��وێ��ژه‌ران��ی كۆمه‌اڵیه‌تی بكه‌ن پێش ئه‌وه‌ی خۆیان ڕووبه‌ڕووی بڕیاره‌كانی دادگاكان بكه‌نه‌و‌ه ..هۆكاری ئه‌م ڕێژه زۆره‌ی ته‌اڵق له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا و ڕوودانی ناكۆكیه‌كانی خێزان و الدانی ڕه‌فتار و ئافاتی كۆمه‌اڵیه‌تی به‌م جۆر‌ه ڕووده‌دات ،كۆمه‌ڵگه‌ش به‌رپرس ه له باج دانه‌كه‌ی.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
13
14
گه‌نجان و وشیارییان به‌رامبه‌ر ه ناو كۆمه‌ڵگادا ته‌وژمه‌كان ل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن عه‌بدولاڵ
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
15 ڕۆژ به ڕۆژ كۆمه‌ڵگا مرۆڤایه‌تییه‌كان زیاتر ڕوو له پێشه‌كه‌وتن ده‌كه‌ن و زیاتر ده‌رگایان وااڵ ده‌بێت به‌ڕووی داهێنانه نوێیه‌كانی سه‌رده‌م و بیرو بۆچوونه نوێیه‌كاندا ،هه‌ر بیرو بۆچوون و ته‌وژمێكی نوێش به‌شێوه‌یه‌ك خۆی نمایش ده‌كات و ئامانجێكی خۆیی ههیه به هه‌مان شێوه‌ش هه‌ر داهێنان و شتێكی ماددی نوێش ب ه شێوه‌یه‌ك خۆی نمایش ده‌كات و ئامانجێكی خۆیی ههیه ..به درێژایی مێژوو ته‌وژم و بۆچوونه‌كان له‌سه‌ره‌تای هاتنه كایه‌یانه‌وه ئامانجیان كاركردن بووه له‌سه‌ر گه‌نجان و ئاڕاسته‌كردنیان به‌ره و ئه‌وه‌ی كه خۆیان ده‌یانه‌وێت، كه هه‌ندێكیان پێكاویانه و به مه‌رامی خۆیان گه‌یشتوون لهم ڕووه‌وه و هه‌ندێكیشیان تاڕادده‌یه‌ك پێی گه‌یشتوون و هه‌ندێكیش پێی نه‌گه‌یشتووه و نه‌یتوانیوه ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت بیهێنێته دی. گه‌نجان ئامانجی سه‌ره‌كی هه‌ر بیرو بۆچوون و ته‌وژمێكن كه ڕوو دهكاته كۆمه‌ڵگاكان چونكه گه‌نجان هێزی به‌ره‌و پێشبه‌ری كۆمه‌ڵگاكانن و زیندوییان به‌نده به كارایی و زیندوویی ئه‌م توێژه‌وه ،كه‌واته ئه‌و ته‌وژمانه‌ش پێویستیان بهوه ههیه كه ڕوو لهم توێژه بكه‌ن و سه‌ره‌تا په‌یامه‌كه‌یان ئاڕاسته‌ی ئه‌م توێژه بكه‌ن.
ئه‌ی خودی گه‌نجان لێره‌دا چ ڕۆلێك ده‌بینن؟ وشیاری و ڕۆشنبیری گه‌نجان كاریگه‌ری گه‌وره‌ی ههیه لهم ڕووه‌وه كه ئایا ئه‌م ته‌وژم و بۆچوونه وه‌رده‌گرن یان نا؟ و چۆن مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ن؟ چونكه به‌ڕاستی ئه‌گه‌ر گه‌نجان به گوڕ و تینه‌وه به‌ره‌و ڕووی ته‌وژمه‌كان بچن بێگومان بۆ ماوه‌یه‌كی كاتیش بێت سه‌ركه‌وتن ده‌ده‌نه ئه‌و ته‌وژم و بۆچوونه و به پێچه‌وانه‌شه‌وه ئه‌گه‌ر نه‌چن به‌ره‌و ڕووی یان به كزی و الوازی بچن به‌ره‌و ڕووی ئه‌وا بۆ ماوه‌یه‌كیش بێت شكستی پێ ده‌هێنن ..گه‌نج پێویسته وشیار بن به‌رامبه‌ر هه‌ر ته‌وژم و بۆچوونێك كه ڕوویان تێده‌كات و به ئامانجی گرتوون ده‌بێت بنچینه‌ی ئه‌م بۆچوونه بزانێت و ئامانج و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی هه‌ست پێبكات و پاشان بڕیار بدات كه شوێنی بكه‌وێت یان نا ،ده‌بێت پێشه‌نگی ئه‌و ته‌وژم و بۆچوونه بناسێت و بزانێت كێیه؟ ده‌بێت وشیار بێت ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌می گه‌نجیشیان ویست به‌رژه‌وه‌ندیه‌كه ته‌نها ماددی نه‌بێت و به‌س ،چونكه ئه‌وه‌ی بووه‌ته مایه‌ی فریودانی گه‌نجانمان به‌رژه‌وه‌ندییه كاتی و ماددیه‌كانن كه بۆ ماوه‌یه‌ك گه‌نجان به‌كارده‌هێنن تاوه‌كو ئامانجه‌كانی خۆیانی پێ بهێننه دی و پاشان وازیان لێده‌هێنن كه جاروبار لهم نێوه‌نده‌دا و تا كاتی
به‌دی هاتنی ئامانجه‌كانی ته‌وژمه‌ك ه گه‌نجانیش هه‌ندێك قازانج ده‌كه‌ن و سودێك وه‌رده‌گرن كه ئه‌م سودانه كاتی و ماددین و خزمه‌تی خه‌می سه‌ره‌كی گه‌نجان ناكه‌ن و مه‌عنه‌ویه‌ت و هزری گه‌نجان له‌به‌رچاو ناگرن و خه‌مه ماددیه‌كانیشیان وه‌ك خۆی چاره‌سه‌ر ناكه‌ن ،بۆیه پێویسته زۆر وشیارانه مامه‌ڵه بكه‌ین له كۆمه‌ڵگادا و بزانین كه چ بیر و بۆچوونێك هه‌ڵده‌گرین و له كۆمه‌ڵگادا باڵوی ده‌كه‌ینه‌وه ،له‌به‌رچاومان بێت و وشیار بین كه كۆمه‌ڵگای ئێمه كۆمه‌ڵگایه‌كی موسڵمانه و خه‌مێكی نه‌ته‌وه‌یی قوڵیشی ههیه له هه‌مان كاتدا كه چه‌ندین ساڵه خه‌باتی بۆ ده‌كات ،ته‌وژم و بۆچوونێك باڵو بكهینهوه له كۆمه‌ڵگاكه‌ماندا كه ئیمان و عه‌قیده‌ی ئیسالمی خه‌ڵك بپارێزێت و خه‌می نه‌ته‌وه‌یشمان چاره‌سه‌ر بكات و خزمه‌تی دۆزی ڕوای گه‌له‌كه‌مان بكات ،نه‌ك خزمه‌ت كردن بێت به بێدینی و بێ ئابڕویی و دژایه‌تی كردنی عه‌قیده و بیروباوه‌ڕی خه‌ڵك و هۆكارێك نه‌بێت بۆ له‌ناوبردنی هزر و ڕۆشنبیری ئیسالمی خه‌ڵك ،وه هه‌روه‌ها ته‌وژم و بۆچوونێك نه‌بێت كه هه‌ستی نه‌ته‌وایه‌تیشمان بریندار بكات و خیانه‌ت له نه‌ته‌وه‌كه‌مان بكات و ببێته سته‌مكارێكی تر به‌رامبه‌ر به گه‌له‌كه‌مان.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
16
ئایا ئیسالم ه ڕێگا ب پیاوان ده‌دات سوكایه‌تی ه ژنه‌كانیان ب بكه‌ن؟ و :زانیار ئه‌نوه‌ر ئه‌حمه‌د
ئهمه ده‌قی پرسیاری ئافره‌تێكی نا موسڵمانه ده‌پرسێت و ده‌ڵێت :من به ڕاستی ده‌مه‌وێت زیاتر له سه‌ر ئیسالم بزانم به اڵم هه‌موو جارێك شتی تازه فێر ده‌بم و دوو دڵم ده‌كات و ده‌مه‌وێت پرسیار بكه‌م ،ئایا ڕاست‌ه ئیسالم ڕێگای داوه كه له ئافره‌ت بده‌یت یان ئامۆژگاری بكه‌یت ؟ ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كه‌ت به ڵێ یه داواكارم بۆم ڕوون بكه‌نه‌و‌ه . وه‌اڵم :سوپاس بۆ خودا ویست و ئاره‌زووت له‌سه‌ر ئیسالم ه داوا له خودا ده‌كه‌ین كه هیدایه‌تت بدات بۆ ئه‌وه‌ی ك ه له دوونیا و ئاخیره‌تدا دڵخۆشت ده‌كات ،ل ه قورئاندا شتێك نییه كه ئاماژ‌ه به وه بكات و حه‌ق بدات ب ه پیاو ئازاری هاوسه‌ره‌كه‌ی بدات..
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
17 -1قورئانی پیرۆز فه‌رمانی ك��ردووه ب�� ه پ���ی���اوان ك��ه چ���اك ب��ن ل��ه گ �ه‌ڵ هاوسه‌ره‌كانیاندا و ڕێزگرتنیان و هه‌ڵسو كه‌وت كردن له گه‌ڵیاندا به چاكه هه‌تا ل ه كاتی هه‌ڵگیرانی خۆشه‌ویستیش ل ه ناو
َ اَ ُ ُ شوه َّن دڵه‌كاندا و ده‌فه‌رموێت (وع رِ َ َ ْ َ ْ ُ ْ ْ وف فإِن ك ِره ُت ُموه َّن ف َع ىَس َبِال َمع ُر ِ ْ َ ْ ُ َ ْ ً ْ َ ُهَّ أن تك َرهوا شيئا َو َيج َعل الل فِيهِ َيرْ ً َ ً خ ا كثِريا ) النساء )19 /وات ه ( ڕه‌فتاریان له‌گه‌ڵ بكه‌ن به‌چاكی(و ژیانیان له‌گه‌ڵ ببه‌نه سه‌ر) جا ئه‌گه‌ر حه‌زتان لێیان نه‌بوو(گه‌اڵقیان مه‌ده‌ن) چونك ه له‌وانه‌ی ه ئێوه حه‌ز نه‌كه‌ن ل ه شتێك و خوا له‌ودا دای نابێ چاكه‌یه‌كی زۆر . -2قورئان ڕوونی كردۆتهوه بۆمان ك ه ئافره‌ت مافی هه‌ی ه له‌سه‌ر مێرده‌كه‌ی هه‌روه‌كو چۆن پیاو ماف و ئه‌ركی هه‌ی ه
ََ (ول ُه َّن له‌سه‌ر پیاوه‌كه‌ی و ده‌فه‌رموێ: ُْ َ ََ ْ ْ وف مِثل الذِّي عليْ ِه َّن بِال َمع ُر ِ ِلر َجال َعلَيْه َّن َد َر َج ٌة َو ُهَّ َ ّ الل َعز ٌ يز ول ِ ِ ِ ِ َحك ٌ ِيم ) ابلقره )228 /واته :بۆ ژنان هه‌ی ه به‌سه‌ر مێردیانه‌و‌ه وه‌كو ئه‌وه‌ی كه بۆ پیاوان هه‌ی ه به‌سه‌ر ژنانه‌و‌ه به‌پێی باوونه‌ریتی (په‌سه‌ند) و پیاوان پله‌یه‌كیان هه‌ی ه به‌سه‌ر ژنانیانه‌وه، وخ��وا زاڵ و كار دروس��ت�ه ..هه‌روه‌ها ئایه‌ته‌كه ئاماژ‌ه بۆ ئهوه ده‌كات كه پیاو ئه‌ركێكی زیاتری له‌سه‌ر‌ه ئه‌ویش ب ه ڕه‌چاو كردنی تواناكه‌ی و لێپرسراوی ه تیه‌كه‌ی ل ه ب ه خشین و هتد... -3پێغه‌مبه‌رمان دروودی خودای له‌سه‌ر بێت ئامۆژگاریمان ده‌كات ب ه چاك ه ل ه گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌یداو ڕێزگرتنی هه‌روه‌ها
پێمان ڕاده‌گه‌یه‌نێت كه باشترین كه‌س ئه‌و كه‌سه‌یه ك ه له‌گه‌ڵ خێزانه‌كه‌یدا م باشه‌و دهفهرمووێتَ : م َخ ْيرُكُ ْ (خ ْيرُكُ ْ م أل َ ْه ِلي « رواه أل َ ْه ِلهِ وَأَنَ��ا َخ ْيرُكُ ْ الترمذي « رواه الترمژی ( )3895وابن ماجه ( )1977وصححه االبانی فی
صحیح الترمذی) وات �ه :باشترینتان ئه‌وكه‌سانه‌ن ك ه بۆ هاوسه‌ره‌كانیان باشن و منیش باشترینتانم بۆ خێزانه‌كانم، هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمووێت( :اتقوا اهلل في النساء فإنكم أخذمتوهن بأمان اهلل واستحللتم فروجهن بكلمة اهلل ولكم عليهن أن ال يوطئن فرشكم أحدا تكرهونه فإن فعلن ذلك فاضربوهن ضربا غير مبرح ولهن عليكم رزقهن وكسوتهن باملعروف « رواه مسلم )1218واته( :ل ه خوا بترسن له‌به‌رامبه‌ر خێزانه‌كانتان، چونك ه ئ���ه‌وان ب� ه ئه‌مانه‌تی خ��ودا وه‌رتان گرتوون ،و به‌وشه‌ی خودا بۆتان ح �ه‌اڵڵ ك��راون ،ئه‌وانیش له‌سه‌ریان ه كه‌سێك نه‌هێننه جێگاكه‌تان ك ه پێتان ناخۆش بێت ،ئه‌گه‌ر وای��ان ك��رد ب ه لێدانێكی سوك ك ه شوێنه‌واری نه‌بێت، لێیان ب���ده‌ن ،له‌سه‌ریشتانه رزق و پۆشاكیان به باشی و جوانی بده‌ن.. كاتێك فه‌رمووی ( :ولكم علیهن أن ال یوطئن فرشكم أحدا تكرهونه) واته :له‌سه‌ریانه رێ به یه‌كێك نه‌دات بێت ه ماڵه‌كه‌تان و دابنیشێت ئه‌گه‌ر ئه‌و ح�ه‌زی پێی نه‌بێت ،ئه‌گه‌ر ئه‌و كه‌سه پیاوێكی ی��ان ژنێكی بێگان ه یان كه‌سی ژه‌نه‌كه‌یش بێت ،چونك ه قه‌ده‌غه‌ك ه هه‌موو ئه‌وان ه ده‌گرێته‌وه، تێگه‌یشتنی ئه‌م فه‌رمووده‌ی ه ئه‌وه‌ی ه
ك��ه ڕێ��گ��ا ده‌دات ب��ه پ��ی��او ك�� ه ب ه لێدانێكی س���ووك ل � ه خ��ێ��زان�ه‌ك�هی ب����دات ،ب �ه‌م �ه‌رج��ێ��ك ه��ی��چ ب��ری��ن��دار ك��ردن و شێوانێكی پێو‌ه دیارنه‌بێت كاتێك سه‌رپێچی هاوسه‌ره‌كه‌ی كرد ی��ان دژای�ه‌ت��ی ك��رد ،ه�ه‌روه‌ه��ا خ��ودای گهوره ده‌فه‌رمووێت :ئه‌و ئافره‌تانه‌ش ك ه ئێوه ده‌ترسن سه‌رپێچیتان بكه‌ن ئهوه ئامۆژگاریان بكه‌ن و جێگه‌یان لێ جیابكه‌نه‌وه و له‌گه‌ڵیان مه‌خه‌ون و لێیان بده‌ن(لێدانێك ك ه له‌شی عه‌یبدار نه‌كات) جا ئه‌گه‌ر گوێڕایه‌ڵیان كردن ئ�هوه ئیتر هیچ ڕێگه‌یه‌ك له دژیان مه‌گرنه‌به‌ر به‌ڕاستی خ��وا هه‌میش ه ب �ه‌رز و بڵندی گ�ه‌وره‌ی�ه ..كه‌وات ه ك��ات��ێ��ك ئ���اف���ره‌ت ه��ه‌ڵ��گ��ه‌ڕای��هوه ل ه ه��اوس �ه‌ره‌ك �هی و ب��ێ ف�ه‌رم��ان��ی كرد ئ��ه‌وا ڕێ��گ��ای ئ��ام��ۆژگ��اری ده‌ك���ات یان جێگای نووستن جیا دهكاتهوه یان لێی ده‌دات (به‌مه‌رجێك لێدانێك بێت ك ه جه‌سته‌ی نه‌شێوێنێت ) ..ئیمامی حه‌سه‌نی ب ه سری ڕهحمهتی خودای لێبێت ده‌فه‌رمووێت «مبرح « وات ه نه‌یشێوێنێت و «عطاء» ده‌فه‌رمووێت ب �ه «أب���ن ع��ب��اس»م ,گ���وت :لێدانی ب��ری��ن��دار ن �ه‌ك �ه‌ر(وات � ه نه‌یشێوێنێت ) چ��ۆن��ه؟ ف��ه‌رم��وی :ب��ه س��ی��واك لێیبدات یان هاوشێوه‌ی سیواك ،ئامانج ل �ه‌م لێدانه ئ���ازار دان و سوكایه‌تی پێكردنی ئافره‌ت نییه به‌ڵكو ته‌نها بۆ ئاگاداركرنده‌وه‌یه‌تی ك ه هه‌ڵه‌یه‌كی ههیه به‌رامبه‌ر هاوسه‌ره‌كه‌ی و مافی پیاوه ك ه چاكی بكات و ڕێكی بخات، كه بێگومان خودای گهوره ش زاناتر‌ه .
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
18
تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی
هاوسه‌رگیریی خۆشبه‌خت توێژه‌ری ده‌روونی – عومه‌ر هه‌ڵه‌بجه‌یی
كۆمه‌ڵناسان و ده‌روونناسان ،توێژینه‌وه‌ی جیاوازیان ئه‌نجام داوه له‌سه‌ر هاوسه‌رانی خۆشبه‌خت ،خاسیه‌ته‌كان و ،كارامه‌یی ئه‌وانیان له‌به‌رچاو گرتووه ،سه‌رئه‌نجام گه‌یشتن‌ه ئه‌م خاسیه‌تانه‌ی كه له‌خواره‌و‌ه ئاماژه‌ی پێ ده‌درێت ،هۆكاری خۆشبه‌ختیو سه‌ركه‌وتنی په‌یوه‌ندی هاوسه‌ران بووه. _1ف �ه‌ل��س �ه‌ف �هی س��ال��م ل��ه‌ژی��ان ،له‌گه‌ڵ كاربه‌ند( مه‌به‌ست له‌ژیاندا به‌باشترین جۆر)ی دیاریان ههیه. _2هاوڕێیه‌تی ،ڕێز ،عیشق له‌نێوانیاندا هه‌موو ڕۆژێك زیاتر ده‌بێت. _3په‌یوه‌ندی و چاالكی هاوبه‌شی زیادیان ههیه. _4ل����ه‌گ����ه‌ڵ ی���ه‌ك���ت���ری���ب���وون���دا چێژ وه‌رده‌گرن . _5متمانه‌یان به‌یه‌كتری ههیهو باوه‌ڕی ت���ه‌واوی���ان ب�هی�ه‌ك��ت��ری ه �هی �ه ،له‌گه‌ڵ یه‌كتریدا ڕاستگۆن و مه‌وقعیی یه‌كتری درك پێ ده‌كه‌ن. _6وابه‌سته‌ی یه‌كترین. _7ب��ۆس�ه‌رك�ه‌وت��ن��ی ی�ه‌ك��ت��ری ،هه‌ست به‌سه‌ربه‌رزی یه‌كتری ده‌كه‌نو له‌ناخی دڵه‌و‌ه یه‌كتری ستایش ده‌كه‌ن. _8پیشه‌ی یه‌كتریان خۆشده‌وێت و ڕێزی لێ ده‌گرن. _9ل�ه‌ك��ات��ی ب��ڕی��اردان��دا پ��رس و ڕاوێ��ژ به‌یه‌كتری ده‌كه‌ن. _10هه‌وڵده‌ده‌ن كاری ماڵهوه ،به‌تایبه‌ت
كار‌ه ماندووكه‌ره‌كان ،پێكهوه ئه‌نجامی بده‌ن ،هه‌روه‌ها كاره‌كان دابه‌شی ده‌كه‌ن به‌سه‌ر یه‌كتریدا. _11ئومێدو ئ����اره‌زووی واقیعبینان ه گر ێ ده‌ده‌ن له‌گه‌ڵ ئامانجی گ �ه‌وره‌داو هه‌وڵده‌ده‌ن بۆبه‌ده‌ست هێنانی. _12به‌رپرسیارێتی ب��ڕی��ارو ڕه‌فتاری خۆیان قه‌بوڵ ده‌كه‌ن. _13ئه‌گه‌ر پێویست بكات ،بۆگه‌یشتن به‌ئامانجه‌كانیان وه‌ك ب��ه‌رده‌وام بوون له‌سه‌ر درێ���ژه‌دان به‌خوێندن ،ئ��ارام و ب �ه‌س �هب��ره‌و‌ه ئاهه‌نگی گواستنه‌وه‌یان دواده‌خه‌ن. _14كێشه‌كانیان وه‌ك چ��اڵ ده‌بینن هه‌رده‌بێت زاڵ بن به‌سه‌ریدا. _15دهتوانن له‌گه‌ڵ بارودۆخی داراییدا، ئه‌وه‌ی ك ه هه‌یان ه بژین. _16ئ��اگ��ای��ان له‌خاڵه الوازه‌ك��ان��ی ژیانی خۆیان ههیهو بۆگۆڕانێكی ڕیشه‌یی و كاریگه‌ر تێده‌كۆشن. _17ب��ه‌ش��ی��وه‌ی ه��ۆش��م �ه‌ن��دان � ه س��ود له‌ڕه‌خنه‌گرتن ده‌بینن ،به‌اڵم هاوسه‌نگی به‌شێوه‌یه‌ك به‌رقه‌رار ده‌كه‌ن ،ك ه ستایش كرد زیاتربیت ،له‌به‌ری ڕه‌خنه‌گرتن. _18كه‌سانێكی واقیعین . _19ده‌زان������ن گ���ه‌ش���ه‌دان ب �ه‌پ �هی��وه‌ن��دی نێوانیان ،ژیانیان فره‌تر چێژدارترده‌كات و هاوكاریان ده‌ك��ات ،هه‌روه‌ها دڵنیایی له‌نێوانیاندا زۆرترده‌بێت. _20له‌چاالكی سالمی فیزیكیدا به‌شداری ده‌ك���ه‌ن و ب��اش ن��ان ده‌خ���ۆن ،وه‌رزش ده‌كه‌ن و به‌ئه‌ندازه‌ی پێویست ده‌خه‌ون. _21كه‌متر تان ه و ته‌شه‌ر به‌كارده‌هێنن،
كه‌متر ب��ۆڵ �هب��ۆڵ ده‌ك���ه‌ن و شكایه‌ت له‌یه‌كتری ده‌كه‌ن. _22قسه‌كردن و گو ێ گرتن له‌یه‌كتری چ��ێ��ژی��ان پ��ێ��ده‌ب �هخ��ش��ێ��ت ،ت �ه‌ن��ان �ه‌ت ده‌رب����اره‌ی ب��اب�ه‌ت گه‌لێكیش بێت ك ه جیاوازی بیروبۆچوونیان هه‌بێت. _23خۆشه‌ویستی نێوانیان دیوانه‌ئامێزو هه‌ڵه‌شه‌یی نییه ..زیاتر ل ه سه‌دا شه‌ستی ج��ی��اب��وون�ه‌وه‌ی پێش وه‌خ���ت ،هۆكاری هاوسه‌رگیری هه‌ڵه‌شه‌یی بووه ،هه‌روه‌ها هاوسه‌ران زۆر منداڵ بوون و ئاشنایه‌تی زۆریان پێكهوه نهبووه ،ماوه‌یه‌كی كورت ده‌زگیرانی یه‌كتری بوون. _24ه���اودڵ���ن و ب��ۆب�ه‌ده‌س��ت��ه��ێ��ن��ان��ی پێداویستیه‌كانی یه‌كتری هه‌وڵ و كۆشش ده‌كه‌ن. _25ب �ه‌ڕێ��زو میهره‌بانی هاوسه‌رگیری ده‌كه‌ن ،نه‌ك له‌ڕووی دڵسۆزیه‌وه. _26خ��ان �ه‌واده‌ی یه‌كتریان به‌ته‌واوی كێشه‌و گرفته‌كانیانه‌وه خۆش ده‌وێت. _27له‌ماو‌ه ده‌زگیراندارێتیدا له‌باره‌ی پرسی جیاوازی سێكسی قسه‌ده‌كه‌ن. _28هاوسه‌نگی س��ۆزو خۆشه‌ویستی نێوانیان ده‌پارێزن. _29هه‌وڵده‌ده‌ن تایبه‌تمه‌ندی ڕه‌وشتی ك ه بۆیه‌كتری ئازارده‌ره بیگۆڕن و چاكسازی تیادا بكه‌ن. _30ه�ه‌وڵ��ن��اده‌ن زیادله‌پێویست ئاوڕ له‌ڕابردووی یه‌كتری بده‌نه‌وه ،بۆئه‌وه‌ی درز نه‌كه‌وێته په‌یوه‌ندی هاوسه‌ریان و ڕۆحیه‌تیان له‌یه‌كتری نه‌تۆرێت.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
سابیر حه‌سه‌ن ره‌سول
فشاری ده‌روونی و جۆری كه‌سایه‌تی
به‌هۆی ئاڵۆزی ژیان و په‌یوه‌ندییه‌كان و زۆربوونی ئیشوكار و ئه‌ركه‌كان ،مرۆڤی ئه‌م سه‌رده‌م ه زیاتر توشی فشاری ده‌روونی یان گوشاری ده‌روونی ده‌بن. توێژینه‌وه‌كان ده‌ریان خستوو‌ه ئه‌گه‌ری تووش بوون ب ه فشاری ده‌روونی ل ه هه‌ندێ كه‌سدا زیاتره ب ه به‌راوورد ب ه كه‌سانی تر .ئه‌و كه‌سان ه ب ه كه‌سایه‌تی ‹جۆری یه‌كه‌م› ناسراون كه زیاتر پێشبڕكێ ده‌كه‌ن و ئارامیان نیه‌و كاروباریان زۆر‌ه زیاتر توشی فشاری ده‌روونی ده‌بن ب ه به‌راوورد ب ه كه‌سایه‌تی ‹جۆری دووه‌م› ك ه ل ه شێوازی ژیانیاندا زیاتر ئیسراحه‌تن و ئارامترن. ئێستا بزان ه خۆت ل ه كام جۆری كه‌سایه‌تیدا ده‌بینیته‌وه؟ كه‌سایه‌تی جۆری یه‌كه‌م :پێیان وایه ده‌بێت كاره‌كان به ته‌واوی ب ه ئه‌نجام بگه‌یه‌نن ،هه‌رگیز ل ه مه‌وعیده‌كان دوا ناكه‌ون ..پێشبڕكێ ده‌كه‌ن و ناتوانن گوێ له قسه‌ی به‌رامبه‌ر بگرن ،قسه‌ی پێ ده‌بڕن و ڕسته‌كه‌ی بۆ ته‌واو ده‌كه‌ن ،هه‌میش ه به‌په‌له ن ... ناتوانن چاوه‌ڕێ بكه‌ن ،ته‌واو سه‌ریان قاڵه و ب ه خێرایی كارده‌كه‌ن و هه‌وڵده‌ده‌ن له‌یه‌ك كاتدا زیاد ل ه یه‌ك كار بكه‌ن ،ده‌یانه‌ویت هه‌موشتێك زۆر ته‌واو بێت و هه‌موو كارێك ب ه خێرایی ئه‌نجام ده‌ده‌ن، هه‌سته‌كانیان ل ه ناخیاندا ده‌هێڵنه‌و‌ه ..دڵخۆش نین ب ه كاره‌كانیان و ئاسوود‌ه نین ل ه ژیانیان ..چاالكی كۆمه‌اڵیه‌تی كه‌م و ئاره‌زووی كه‌میان ههیه ،كاتێك كارده‌كه‌ن زۆرجار كاره‌كان ده‌به‌ن ه ماڵهوه . كه‌سایه‌تی جۆری دووه‌م :گرنگ نی ه به‌الیانه‌و كاتێك كاره‌كانیان به ته‌واونه‌كراوی بۆ ماوه‌یه‌ك ب ه جێ دێڵن ،ئارامن و په‌ل ه ناكه‌ن بۆ مه‌وعیده‌كانیان پێشبڕكێ ناكه‌ن و ،دهتوانن گوێ بۆ كه‌سی به‌رامبه‌ر بگرن و ڕێگه‌ی پێبده‌ن قسه‌كانی ته‌واو بكات .. هه‌رگیز په‌ل ه ناكه‌ن ئه‌گه‌ر مه‌شغوڵیش بن ،دهتوانن ب ه ئارامی چاوه‌ڕێ بكه‌ن مامه‌ڵه‌یان خۆشه ،له‌یه‌ك كاتدا یه‌ك كار ئه‌نجامده‌ده‌ن ،گوێ ناده‌نێ ئه‌گه‌ر كاره‌كان زۆر ته‌واویش نه‌بن ..ب ه هێواشی و ب ه مه‌به‌سته‌و‌ه قس ه ده‌كه‌ن وله‌سه‌رخۆ كاره‌كان ئه‌نجام ده‌ده‌ن و هه‌سته‌كانیان ده‌رده‌بڕن ..ته‌واو ئاسووده‌ن ل ه كاره‌كانیان و ل ه ژیانیان چاالكی كۆمه‌اڵتی زۆرو ئاره‌زووی زۆریان هه‌ی ه كاتێك كارده‌كه‌ن ،كاره‌كانیان نابه‌ن ه ماڵهوه .
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
19
20 گه‌نج له پیر مه‌عنه‌وی تر و راستگۆتره ،ئه‌وه‌ی ل ه دڵیدابێت ئه‌یڵێت وه ل ه حه‌قیقه‌ته‌و‌ه نزیكتر‌ه چونك ه هێشتا ژیان نه‌یترساندوه. بۆ نموون ه پیره‌كان له پێناو پارێزگاری كردن ل ه ژیانی خۆیان و منداڵ و وه‌چه‌كانیان جار ههیه درۆ ئه‌كه‌ن ،درۆ له‌گه‌ڵ خۆیان ئه‌كه‌ن ،ئه‌چن له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتێكدا ده‌ژین ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌یان به‌دڵ نیه ،ل ه شوێنێكدا ئیش ئه‌كه‌ن حه‌زیان له‌و ئیش ه نیه. به‌اڵم گه‌نج ئه‌وه‌نده‌ی به ئومێده‌كانی ده‌ژی ب ه ژیان ه واقیعه‌ك ه ناژی له‌به‌رئه‌وه‌یه زۆرتر راستگۆیانه و ب ه ئومێده‌و‌ه مامه‌ڵه ده‌كات ،راست ه گه‌نج له پیر بێ ئه‌زمونتر‌ه به‌اڵم ل ه پیر راستگۆیانه‌نتر مامه‌ڵ ه
ده‌كات بۆیه گه‌نجه‌كان هه‌میش ه پێكه‌نینیان زۆرتر‌ه تا پیره‌كان. گه‌نجه‌كان هه‌یشه زیاتر ئومێدیان ب ه گۆڕانكاری هه‌ی ه ئه‌وه‌ی ك ه ل ه خه‌یاڵیاندای ه واده‌زانن ده‌كرێت به‌كرده‌یی (عملی) بكرێت هه‌ر ئه‌م خه‌یاڵه‌ش ه وایان لێ ده‌كات هه‌وڵ بده‌ن و زۆرجار گۆڕانكاریه‌كان له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌واندا رووبدات. ئه‌و راستگۆ مامه‌ڵه‌كردنه‌ی گه‌نج كاڵه (خامه) بێ ئه‌زموونه بۆی ه زۆرجار ده‌كه‌وێته داوی خه‌اڵتاندن (خه‌ڵه‌تاندن له رێگه‌ی گه‌نجه‌كانیتر یان ره‌گه‌زی به‌رامبه‌ر یان پیره‌كان) بۆیه وتراوه گه‌نجه‌كان سوته‌مه‌نی گۆڕانكاریه‌كانن و ده‌بنه قوربانی.
گه‌نــــج ته‌حسین حه‌م ه غه‌ریب
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
21
هۆی دواكه‌وتنی موسوڵمانان و پێشكه‌وتنی ڕۆژئاوا د .كه‌ریم ئه‌حمه‌د
هه‌ندێ كه‌س كاتێك ته‌ماشای ڕه‌وشی جیهانی ئیسالمی ده‌كه‌ن له دواكه‌وتووییدا ێ هۆیه‌كه‌ی بگێڕنه‌و‌ه بۆ ئیسالم ده‌یانه‌و و ئیسالم تاوانبار بكه‌ن به‌وه‌ی كه ئه‌و هۆكاری سه‌ره‌كی دواكه‌وتنی موسوڵمانانه‌و ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر موسوڵمانان بیانه‌وێت پێشكه‌ون ێ ده‌سبه‌رداری ئاینه‌كه‌یان ببن وه‌كو ده‌ب چۆن ڕۆژئاواییه‌كان دوای ده‌سبه‌رداربوونی ئاینه‌كه‌یان پێشكه‌وتن .
ئه‌م قسه‌ی ه هه‌ندێك ل ه موسوڵمانان ل ه ساده‌یی و خڵه‌فاوییه‌وه ده‌ی��ك�ه‌ن ،به‌اڵم ناحه‌زانی ئیسالم ل ه ڕۆژئاواییه‌كان ب ه هه‌ردوو ده‌زگای عه‌لمانی و ته‌بشیرییه‌و‌ه ب ه مه‌به‌ستی هه‌ڵگه‌ڕاندنه‌وه‌ی موسوڵمانان ل � ه ئیسالم ی��ان الن��ی ك��ه‌م الوازك��ردن��ی پابه‌ندییان به ئیسالمه‌و‌ه ئ�هو قسه‌ی ه ده‌كه‌ن .نه‌ك ه ه ئهوه به‌ڵكو هه‌ندێك جار ته‌بشیرییه‌كان (م��وژده‌ده‌ران��ی مه‌سیحی) به پشت به‌ستن ب ه بێئاگایی موسوڵمانان له مێژووی ڕۆژئ��اواو مێژووی ملمالنێی كه‌نیسه‌و زان��ای��ان و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی زانست له‌الیه‌ن پیاوانی ئاینی مه‌سیحییه‌و‌ه ده‌یانه‌وێت وا له‌و خه‌ڵكیی ه بگه‌یه‌نن ك ه هۆی پێشكه‌وتنی ڕۆژئاوا ئاینه‌كه‌یانه‌و
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
ه���ۆی دواك��ه‌وت��ن��ی موسوڵمانانیش ئاینه‌كه‌یان ه و پێیان ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر ده‌تانه‌وێت پێشكه‌ون وه‌رنه سه‌ر ئاینی مه‌سیحی !. ل ه ڕاستیدا ئ�ه‌م بابه‌ت ه شتی زۆری ل���ه‌س���ه‌ر ن����وس����راوه‌و ق��س��هی زۆری ل �ه س���ه‌رك���راوه‌و زۆر ل �ه بیرمه‌ندو دانشمه‌نده ئیسالمییه‌كان قسه‌یان ل ه سه‌ر كردووه‌و هه‌وڵیان داوه هۆیه‌كانی دوا كه‌وتنی جیهانی ئیسالمی ده‌ست نیشان بكه‌ن ،ل ه پێشی هه‌مووشیان ه ش�ه‌ك��ی��ب ئ���ه‌رس���ه‌الن ل �ه س �ه‌ره‌ت��ای سه‌ده‌ی بیسته‌مه‌و‌ه لێی كۆڵیوه‌ته‌وه‌و كتێبێكی نووسیوه به‌هه‌مان ناونیشان ،من لێره‌دا ب ه كورتی ڕای خۆم ده‌ڵێم و هه‌ركه‌سێكیش ده‌ی �ه‌وێ��ت زیاتری له‌سه‌ر بزانێت ده‌توانێت بگهڕێتهوه بۆ هه‌ندێك له‌و كتێبانه‌ی له‌و بارهیهوه نوسراون ..پێش هه‌موو شتێك ده‌ب ێ ئهوه بزانین ك ه خوا ده‌سه‌اڵتی مرۆڤی داوه به‌سه‌رهه‌رچی له ئاسمانه‌كان و زه‌وی�����دا ه��هی��ه و ه َ���ه‌م���ووی َبۆ َّ مرۆڤــ ڕه‌خساندوه (أل َ ْم تَ� َ �ر ْوا أن هَّ َ َ َّ َ َ ُ الس َماوات َ كم َّما ف َّ وما الل َسخر ل ِ يِ أْ يِف ال ْرض( )....لقمان.)20 :وات�ه :ئایا نابینن خوا هه‌رچی له ئاسمانه‌كان و زه‌وی��دا هه‌ی ه خستویه‌ت ه ژێر ده‌ستی ئێوه‌وه؟ كه‌وات ه پێشكه‌وتن و دواكه‌وتن په‌یوه‌ندی به‌وه‌و‌ه ههیه مرۆڤ تا چ ڕاده‌ی��ه‌ك ه�ه‌وڵ ده‌دات و تێده‌كۆشی بۆ سود وه‌رگرتن له‌و توانایانه‌ی پێی دراوه‌و ل�هو گێتییه‌ی خ��راوه‌ت�ه ژێر ده‌ستییه‌و‌ه ،نه‌ك په‌یوه‌ندی ب ه ئاین و بیرو باوه‌ڕه‌و‌ه هه‌بێت ،به‌و مه‌رجه‌ی ئ �هو ئاینه ڕێگر نه‌بێت ل �هب �ه‌رده‌م به‌كارهێنانی ژیری و سود وه‌رگرتن له‌و به‌هرانه‌ی پێی دراوه ،جا ئه‌گه‌ر سه‌لماندمان ك ه ئیسالم نه‌ك هه‌ر ئه‌و كاره‌ی نه‌كردوو‌ه به‌ڵكو ب ه پێچهوانهوه
هانی موسوڵمانانی داوه س��ود له‌و به‌هرانه وه‌رگرن كه‌پێیان دراوه‌و ئه‌و شتانه‌ی خراونه‌ته ژێر ده‌ستیان ،ئه‌و كات ه ده‌بێ ل ه هۆیه‌كی تر بگه‌ڕێین بۆ دوا كه‌وتنی موسوڵمانان. ئ �ه‌ڵ��ب �ه‌ت �ه ب��ی��رم �ه‌ن��دو دان��ش��م �ه‌ن��ده ئیسالمییه‌كان ئ�ه‌م كاره‌یا ك��ردووه‌و تاوانه‌كه‌یان به پله‌ی یه‌كه‌م خستۆت ه ئه‌ستۆی موسوڵمانان ،چ له تێگه‌یشتنی هه‌ڵ ه بۆ ئیسالم وه‌یا زاڵبوونی ڕۆحی ته‌مه‌ڵی و هه‌وڵی جددی نه‌دان بۆ دونیاو پشت به‌ستن به خه‌ڵكی تر(االتكالیه) كه زۆرێكی كاریگه‌ری ته‌صه‌وف بووه له‌سه‌ریان .ئه‌مانه هه‌مووڕاستن و ئه‌هلی ته‌صه‌وف و ته‌نانه‌ت زانایانی ئاینی ته‌سك بین و كورت بین ڕۆڵی زۆریان هه‌بووه لهم مه‌سه‌له‌یه‌دا به‌اڵم خۆ ده‌سه‌اڵتدارانی جیهانی ئیسالمی ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��او ن��اوه‌ڕاس��ت�ه‌ك��ان��ی س �ه‌ده‌ی بیسته‌مه‌و‌ه ن ه ئه‌هلی ته‌صه‌وف بوون و ن ه پابه‌ند بوون ب ه ڕێنماییه‌كانی شێخانی ته‌ریقه‌ت و زانایانی ئاینی به‌ڵكو هه‌موو عه‌لمانی و الدینی بوون ،ئه‌ی بۆچی پێشنه‌كه‌وتین؟ لێرهوه ده‌توانین وه‌اڵمه‌كه‌مان ده‌سكه‌وێته‌وه ، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه: ده‌ت���وان���ی���ن ب��ڵ��ێ��ی��ن س���ه‌ره‌ت���ای ئ �ه‌م پێشكه‌وتنه‌ی م��رۆڤ��ای �ه‌ت��ی شتێكی كتوپڕبوو نه‌ك پرۆسه‌یه‌كی له‌سه‌رخۆ ،چونكه ئه‌و پێشكه‌وتنه‌ی ل ه ماوه‌ی سه‌دو په‌نجا ساڵدا ڕوویداو‌ه ملیۆنه‌ها جار زیاتره له‌وه‌ی كه مرۆڤایه‌تی ب ه درێ��ژای��ی ته‌مه‌نی به‌ده‌ستی هێناوه ،ئ �ه‌گ �ه‌ر ئ��هو ب��ڕه گ��ۆڕان��هی ئێستا ڕۆژان�� ه به‌سه‌ر مرۆڤایه‌تیدا دێ��ت و ئه‌و پێشكه‌وتنه‌ی ڕۆژان � ه ڕووده‌دات له‌وه‌به‌ر له ساڵێكدا ڕوویبدای ه ئێستا مرۆڤایه‌تی له دۆخێكی ت��ردا ده‌بوو ،لێرهوه ده‌توانین ئ�هو پێشكه‌وتن ه
كتوپڕه‌ی مرۆڤایه‌تی بشوبهێنین ب ه كۆمه‌ڵێك ه��ه‌ژار ل ه پڕێكدا بكه‌ون ب���ه‌س���ه‌ر گ �ه‌ن��ج��ی��ن �هی �ه‌ك��ی پ�����اره‌داو دوای ئ �هوه ژیانیان گۆڕانكارییه‌كی جه‌وهه‌ری به‌سه‌ردا بێت زۆر جیاواز له پێشوو و هه‌ر ڕۆژه‌ی شتێكی نو ێ بكڕن و شتێكی ن��و ێ دروس��ت��ك�ه‌ن . به‌نیسبه‌ت پێشكه‌وتنی مرۆڤایه‌تیشه‌و‌ه هه‌مان شت ڕوویدا ،هه‌زاره‌ها ساڵ ل ه ژیانێكی نیمچ ه جێگیر ،له پڕێكدا پێشكه‌تنێكی ب ێ وێن ه ب ه شێوه‌ی بازدان ،ب ه ڕاده‌یه‌ك كه هیچ ڕۆژێك له‌وه‌ی پێش خۆی ناچێت ،وه‌كو ئه‌وه‌ی ئه‌م زانست ه گه‌نجینه‌یه‌ك بووبێت كلیله‌كه‌ی كه‌وتبێ ه ده‌ستی ڕۆژئاوا و ڕۆژانه‌شتی نو ێ دابێنن !. دوو هۆكاری گرنگ ه�ه‌ن له‌وه‌نده‌ی م��ن خوێندومه‌ته‌و‌ه كه‌سم نه‌دیو‌ه ئاماژه‌یان پێبدات: یه‌كێكیان :ئ �هو سته‌م و زۆرداری��ی � ه بوو له الی �ه‌ن كه‌نیسه‌و ده‌سه‌اڵته‌و‌ه ده‌ك��را ل ه خه‌ڵكی و ئه‌و كۆتكردنه‌ی خه‌ڵكی بوو له بیركردنه‌و‌ه ل ه الیه‌ن كه‌نیسه‌وه ،ئه‌م ه په‌رچه‌كردارێكی الی خه‌ڵكی دروستكردو هانی ده‌دان به‌هه‌ر نرخێك بووه هه‌وڵی ڕزگاربوون بده‌ن ل ه ده‌سه‌اڵتی كه‌نیسه ،دووه‌میان :سروشتی واڵتانی ئه‌وروپاییه كه ئه‌و داهات و ده‌رامه‌تانه‌یان نه‌بوو ژیانێكی باشی پێ ببه‌ن ه سه‌ر ،ئه‌میش هانی ده‌دان له هه‌وڵی ب �ه‌رده‌وام��دا بن بۆ به‌ده‌ستهێنانی بژێوی باشتر .ئه‌وه‌ی م��ێ��ژووی ئ �ه‌وروپ��ا بخوێنێته‌وه ئه‌م ڕاستییه‌ی بۆ ده‌رده‌كه‌وێت ،بۆ نموون ه گ���ه‌ڕان ب� ه دوای زێ���ڕدا ك� ه ئیشێكی زۆر ق��ورس ب��وو ل �ه‌وێ زۆر ب��او بوو یان گه‌ڕان به‌دوای شوێنێكی تردا بۆ دۆزینه‌وه‌ی بژێوی ب ه هۆی ناله‌باری باری ژیانیانه‌و‌ه بوو ئهوه
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
22
بوو ل ه ئه‌نجامدا كیشوه‌ری ئه‌مریكاو ئوسترالیاو چه‌ندین شوێنی تریان دۆزی��ی �هوه ك� ه ل�ه‌واڵت��ان��ی خ��ۆی��ان ب ه پیتتر بوو و زۆرێكیان كۆچیان بۆی كرد .له ئه‌نجامی ئه‌و هه‌موو گه‌ڕان و ه�ه‌وڵ��دان�ه ڕێ��ی��ان ك��ه‌وت ل�ه كلیلی زانست و له پڕێكدا ئه‌و قه‌ڵه‌مبازه‌یان داو ئینجا كه‌وتنه په‌الماردانی واڵتانی تر بۆ گه‌ڕان به‌دوای كه‌ره‌سه‌ی خاوو دابینكردنی ب���ازاڕ ب��ۆ ك��ااڵك��ان��ی��ان... هه‌موو ده‌زانین ئه‌وروپا دوای شۆڕشی پیشه‌سازی ده‌ستی كرده په‌الماردانی واڵتانی دونیا ،ئه‌مه‌ش وایكرد تا ل ه توانایاندا هه‌بێت ڕێگه ن��ه‌ده‌ن به‌و واڵتانه‌ی له ژێر ده‌ستیاندان پێشكه‌ون بۆ مسۆگه‌ركردنی ئه‌و دوو مه‌به‌ست ه .وه له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی جیهانی ئیسالمی به گشتی و جیهانی عه‌ره‌بی به‌تایبه‌تی كه‌وتوونه‌ته ن��اوه‌ڕاس��ت��ی جیهانه‌وه‌و گ��رن��گ��ت��ری��ن س���ه‌رچ���اوه‌ك���ان���ی وزه‌و كه‌ره‌سه‌ی خاوی تێدای ه و باكوری زه‌وی ب ه باشوریه‌وه‌و ڕۆژهه‌اڵت ب ه ڕۆژئاواو‌ه ده‌به‌ستێت ،ب��ۆی� ه پشكی گ���ه‌وره‌ی به‌ركه‌وتووه له‌و هه‌وڵه‌ی ڕۆژئ��اوا بۆ ڕێگرتن ل� ه پێشكه‌وتنی ..شتێكی ئاسایی ه ڕۆژئ���اوای پێشكه‌وتوو ڕێگ ه نه‌دات ئه‌م واڵتانه پێشكه‌ون ،هه‌روه‌كو چۆن ئه‌و كۆمه‌ڵه خه‌ڵكه‌ی گه‌نجینه‌ی پاره‌كه‌یان دۆزیوه‌ته‌وه هه‌وڵده‌ده‌ن ته‌نها بۆ خۆیانی ببه‌ن و خه‌ڵكی تری لێ بێبه‌ش بكه‌ن ،به‌هه‌مان شت ،ئه‌وانه‌ی كلیلی ئه‌و پێشكه‌وتنه‌یان ده‌ستكه‌وتوو‌ه ه���ه‌وڵ���ده‌ده‌ن ك�ه‌س��ی ت��ر ب �ه‌ش��داری��ان نه‌بێت له‌به‌ر ئه‌و دوو هۆیه‌ی سه‌ره‌و‌ه كه باسمان كرد و هۆكارێكی تریش ك ه زۆر كه‌س ده‌یانه‌وێت نكۆلی لێبكه‌ن ئ �ه‌وی��ش ڕق��ی ك��ۆن��ی ڕۆژئ���اوای��� ه ل ه جیهانی ئیسالمی و ترسیان ل ه ئیسالم كه‌وایان لێده‌كات نه‌هێلن موسوڵمانان
پێشكه‌ون . چاندنی ده‌وڵه‌تی جووله‌كه‌ش له‌ناو جه‌رگه‌ی جیهانی ئیسالمیدا و به‌رگری لێكردنی ب ه هه‌رچی هێز هه‌ی ه هه‌ر ب��ۆ ئ��هو مه‌به‌سته ی��ه ،ڕۆژئ����اوا بۆ دابینكردنی دواكه‌وتوویی ئه‌م واڵتان ه ڕژێمگه‌لێكیان س �ه‌پ��ان��دووه به‌سه‌ر ئه‌م میلله‌تانه‌دا ئه‌جنده‌كانی ئه‌وان
ڕۆژئاوا بۆ دابینكردنی دواكه‌وتوویی ئه‌م واڵتان ه ڕژێمگه‌لێكیان سه‌پاندووه به‌سه‌ر ئه‌م میلله‌تانه‌دا ئه‌جنده‌كانی ئه‌وان به‌پابكه‌ن له واڵته‌كانیاندا، بۆی ه ده‌بینی هیچ هه‌وڵێكی جیددی ناده‌ن بۆ پێشخستنی واڵته‌كانیان
ب�ه‌پ��اب��ك�ه‌ن ل �ه واڵت �ه‌ك��ان��ی��ان��دا ،بۆی ه ده‌بینی هیچ هه‌وڵێكی جیددی ناده‌ن بۆ پێشخستنی واڵته‌كانیان و هه‌وڵده‌ده‌ن ئه‌م واڵتانه بار بێت به‌سه‌ر ڕۆژئاواوه‌و هیچ شتێكی ئه‌وتۆیان نه‌بێت پشت به‌خۆیان ببه‌ستن و بودجه‌یه‌كی ئه‌وتۆ ته‌رخان ناكه‌ن بۆ توێژینه‌وه‌ی زانستی ودروستكردنی كارگه‌ی ئوتۆمبیل و فڕۆكه‌و چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی و هتد.. وه‌نه‌ب ێ موسوڵمانان زانایان تێدا نه‌بێت
سه‌نته‌ره‌كانی توێژینه‌وه‌ی به‌ڵكو زانستی ل ه ڕۆژئاوا زۆرێكیان موسوڵمانن به تایبه‌ت میسری و پاكستانی ،به‌اڵم بۆچی له واڵتانی خۆیاندا ئیش ناكه‌ن و ئوێژینه‌و‌ه ناكه‌ن ؟ له‌به‌رئه‌وه‌ی مۆڵه‌تیان پێنادرێت و كه‌شوهه‌وای گ��ون��ج��اوی��ان ب��ۆ ن��اڕه‌خ��س��ێ��ن��رێ��ت و بودجه‌یان بۆ ته‌رخان ناكرێت!. ده‌ت��وان��ی ڕۆژئ���اواو جیهانی ئیسالمی بشوبهێنی به دوو ك �ه‌س زۆران��ب��ازی ده‌ك��ه‌ن ،یه‌كێكیان فرسه‌ت دێنێ و ئه‌وی تریان ده‌دا به زه‌ویدا ،دوای ئهوه سواری سه‌ر سنگی ده‌بێت و ناهێڵێت هه‌ڵسێته‌وه .ڕێك ڕۆژئاوا وایكردوو‌ه ، چووه‌ت ه سه‌ر سنگی جیهانی ئیسالمی ل ه ڕێگه‌ی ئه‌و حكومه‌تانه‌ی دایانناوه‌و ناهێڵن هه‌ناسه‌بده‌ن و پێشكه‌ون .كه‌وات ه ب�ه‌رپ��رس��ی ی �ه‌ك �ه‌م ل �ه دواك �ه‌وت��ووی��ی جیهانی ئیسالمی ڕۆژئاوای ده‌سه‌اڵتدار‌ه و ب�ه‌رپ��رس��ی دووه‌م حكومه‌ته‌كانی ج��ی��ه��ان��ی ئ��ی��س�لام��ی��ی�هو سێهه‌میش خۆمانین. له‌وانه‌یه هه‌ندێك كه‌س بڵێن :ئه‌گه‌ر وای�ه بۆچی هه‌ندێك واڵت��ی ئیسالمی وه‌كو مالیزیا پێشكه‌وتوو‌ه ؟ ل ه وه‌اڵمدا ده‌ڵ��ێ��ی��ن حیسابی جیهانی ع�ه‌ره‌ب��ی جیاوازه ل ه مالیزیاو شوێنی تر ،له‌به‌ر ئه‌و هۆیانه‌ی كه‌له‌وه‌به‌ر باسمان كرد و له‌به‌ر خاتری ده‌وڵه‌تی جوله‌ك ه ك ه مانه‌وه‌ی لهم ناوچه‌یه‌دا پێویسته بۆ دابینكردنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ڕۆژئاوا. له‌وانیه ئێستا به‌رپرسانی كورد زیاتر لهم ڕاستیی ه بگه‌ن چونك ه بایه‌خنه‌دانی حكومه‌تی ك���وردی به‌پیشه‌سازی و كشتوكااڵ پێده‌چێ له‌به‌ر نه‌زانی نه‌بێت به‌ڵكو ل�هب�ه‌رئ�هوه بێت ك ه ڕێگه‌یان پێنادرێت!.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
23
د ا ی ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـك
24
ل ه د ی د ی ن ـ ـ ـ ـ ـ ـ ا و د ا ر ا ن ی ج ی هان ره‌زوان عه‌بدولقادر
}
}
دایك ئه‌و مرۆڤه میهره‌بانه‌ی‌ه تاوه‌كو مردن خزمه‌تی بكه‌ین ناتوانین پاداشتی ئیش وئازار ومه‌ینه‌تیه‌كانی به‌خێوكردنی بدهینهوه هه‌ر بۆیه زاناو كه‌سایه‌تی وهونه‌رمه‌ندان به‌جۆرێك خۆشه‌ویستی وقه‌رزباری خۆیان بۆ دایك ده‌ربڕیوه.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
دایـــــــك ئه‌دیسۆن ناپلیۆن
له دیدی نـــــ ـ ا و د ا ر ا ن ی جیهان
ئه‌گه‌ر دایكم نه‌بووای‌ه نه‌ده‌بووم به‌داهێنه‌ر ..
دایك به‌ده‌ستی ڕاستی النك ڕاده‌ژێنێ و به‌ده‌ستی چه‌پیشی دنیا ڕاده‌وه‌شێنی..
لی شین
دایك مۆمێكی پیرۆزی بێ هه‌واو میهره‌بان‌ه شه‌وانی ژیان ڕووناك دهكاتهوه ..
جوبران خه‌لیل جوبران دایك هه‌موو شتێك‌ه له ژیاندا دلنه‌وایی‌ه له ماته‌مینی، هیوای‌ه له بێ ئومێدی ،هێز‌ه له الوازیدا ..
المارتین
25
لیلینگ له‌به‌رزترین چیا له‌سێدارم بده‌ن ,ده‌زانم كێ بهدوامهوهیه .... له قوڵترین ده‌ریا بخنكێم ،ده‌زانم كێ بهدوامهوهیه..... ئه‌ویش دایكم‌ه
جوانترین شیعر له هه‌موو جیهاندا الی‌ه الیه‌ی دایك‌ه ..
جان جاك رۆسۆ دایه گیان ,من روحم نییه روحی تۆ له گیانمدای‌ه ..
شكسپیر
ئه‌حمه‌د شه‌وقی
بێتشه‌ر
له جیهاندا. سه‌رینێك نییه .كه له باوه‌شی دایك نه‌رمتر بێت ..
دایك قوتابخانه‌یه‌ك‌ه ,گه‌ر پێ بگه‌یه‌نیت گه‌لێكی ڕه‌سه‌ن پێ ده‌گه‌یه‌نێت ..
دڵی دایك قوتابخانه‌ی منداڵه
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
26
و :فاروق ره‌سوڵ یه‌حیا
ه له‌په‌یڤ زێڕینه‌كانی به‌دیعوززه‌مان سه‌عید نورسی
هه‌ر ئه‌و پێغه‌مبه‌ر‌ه خۆشه‌یست ه ( )sل ه حه‌شریشدا و له‌و كاته‌ی ك ه هه‌ركه‌سه‌و ل ه هه‌وڵی خۆیدای ه و ده‌ڵێت« :نفسی ..نفسی» ئه‌و بۆ شه‌فاعه‌تی نه‌ته‌وه‌كه‌ی لـێ ده‌بڕێت و ده‌فـه‌رمـوێ: «أمتی ..أمتی» و ،ب ه گه‌وره‌ترین و به‌رزترین و خـاوێنترین به‌زه‌یی و لێبڕانه‌و‌ه ده‌كه‌وێت ه هه‌وڵ و كۆشش بۆ فریاكه‌وتنی نه‌ته‌وه‌كه‌ی .
پێم ده‌ڵێن :بۆچی فاڵن و فیسار زامدار ده‌كه‌یت؟ نازانم ..هه‌ستم نه‌كرد و به‌رپێی خۆم نه‌بینی.. له‌به‌ر ئه‌و ئاگر‌ه گه‌وره‌یه‌ی ك ه ل ه به‌رده‌ممدا بڵێسه‌كه‌ی به‌رز ده‌بێته‌و‌ه و مناڵه‌كانم ده‌سووتێنێت و گڕ له ئیمانه‌كه‌م به‌رده‌دات .جا له‌و كاته‌دا ك ه ل ه هه‌وڵی كوژاندنه‌وه‌ی ئاگره‌ك ه و ڕزگاركردنی ئیمانه‌كه‌مدام ،كه‌سێك ته‌گه‌ره‌م ده‌خات ه پێش و پێی منی به‌رده‌كه‌وێت ..ئایا ئه‌م ڕووداو‌ه جوزئیی ه چ نرخ و گرنگییه‌كی هه‌ی ه ل ه چاو هه‌ڵمه‌تی دڕندانه‌ی ئاگر‌ه سووتێنه‌ره‌كه‌دا؟ ئنجا بزان ه ك ه ژیریی ئه‌وان ه چه‌ند‌ه بچووك و تێڕوانینیشیان تا چ ڕاده‌یه‌ك كه‌م كۆتایه!
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
هه‌روه‌ك مناڵ ك ه له هێنانه‌دیی ئاواته‌كانی و ئه‌نجامدانی مه‌به‌سته‌كانی دا ،ك ه ده‌ستی پێیان ناگات ،ده‌سته‌وسان و كۆڵه‌وار‌ه و ،ناچار په‌نا ده‌بات ه به‌ر گریان یان داوای مه‌به‌سته‌كه‌ی ده‌كات. وات ه ب ه زمانی بێتوانایی و كۆڵه‌وارییه‌كه‌ی -چ ب ه ده‌م چ ب ه كرده‌و‌ه -ده‌پاڕێته‌و‌ه و ،لهم ڕێیه‌شه‌و‌ه ب ه مه‌رامه‌كه‌ی ده‌گات ..مرۆڤیش ك ه نه‌رمونیانترین و هه‌ژارترین و كۆڵه‌وارترینی زینده‌وه‌رانه ،وه‌ك ئه‌و مناڵ ه الواز‌ه وایه ،چار نیی ه ده‌بێ هانا به‌رێت بۆ الی خواوه‌ندی میهره‌بان و ،یان ب ه گریان -ك ه الوازی و كۆڵه‌وارییه‌كه‌ی ده‌رده‌بڕێت -یان ب ه پاڕانه‌و‌ه -ك ه هه‌ژاری و پێویستییه‌كانی ده‌گه‌یه‌نێت -خۆی بهاوێت ه به‌رده‌ستی .به‌مه‌ش شوكرانه‌بژێریی ئه‌و به‌ده‌نگه‌وه‌هاتن و فریاكه‌وتن و كار بۆ ئاسانكردنانه‌ی خواوه‌ند ئه‌نجام ده‌دات . هه‌ركه‌سێك په‌یوه‌ندی و پشتگیریی توندوتۆڵ و به‌هێزی ئێوه ده‌بینێت ،ل ه ده‌روونه‌و‌ه ل ه ئیمانه‌كه‌ی خۆی دڵنیا ده‌بێت ،چونك ه ئه‌و كات ه هه‌ست ده‌كات و ده‌زانێت ڕاستییه‌كی دامه‌زراوی ڕه‌گداكوتاوی ئه‌وتۆ هه‌ی ه ل ه پێناوی هیچ شتێكدا به‌خت ناكرێت و هیچ شتێك به‌سه‌ریدا زاڵ نابێت و سه‌ر بۆ گومڕایان دانانه‌وێنێت .ئیتر ئه‌و كه‌سه ئیمانه‌كه‌ی به‌م ه به‌هێز ده‌بێت و ور‌ه و هێزی مه‌عنه‌ویشی پتر قووڵ ده‌بێت و ،پشت ب ه خوا ڕزگاری ده‌بێت و ناكه‌وێت ه ناو داوی كه‌سانی هه‌رز‌ه و ئه‌هلی دنیا و ،نابێت به شوێنكه‌وته‌ی ڕێڕه‌وه‌كانی ئه‌وان . ئه‌و دنیایه‌ی ك ه زۆر ب ه په‌ل ه دێت و ده‌ڕوات و له‌ناوده‌چێت ،كاتێ بۆی ده‌ڕوانیت ،ب ه ڕواڵه‌ت وه‌ك دنیایه‌ك دێت ه به‌رچاوت ك ه هه‌رگیز تامی مردن نه‌چێژێت و هه‌تاهه‌تای ه بۆ خۆی هه‌میشه‌یی بێت .ئه‌وه‌تا هه‌ر كاتێ سه‌یری «ئاسۆكانی» ده‌وروبه‌ری خۆت ده‌كه‌یت ،به شێوه‌یه‌كی گشتی و تا ڕاده‌یه‌ك ،ل ه به‌رچاودا نه‌گۆڕ و دامه‌زراو ده‌رده‌كه‌ون .ئنجا ك ه ڕووی خۆت له‌و ئاسۆیانه وه‌رده‌چه‌رخێنیت و ئاوڕ له ناوه‌وه‌ی خۆت ده‌ده‌یته‌و‌ه و هه‌ر به‌م چاوه‌ش بۆ «ده‌روون»ی له‌ناوچووی خۆیشت ده‌ڕوانیت ،پێت وا ده‌بێت ك ه ئه‌ویش -ب ه هه‌مان جۆر -نه‌جووڵ و نه‌گۆڕ و دامه‌زراوه! له‌مه‌و‌ه وات لێ دێت ك ه وا بزانیت جگ ه ل ه سامی به‌رپابوونی قیامه‌ت هیچ شتێك ئه‌م بۆچوون ه مه‌نگه‌ت لێ ناشڵه‌قێنێت ،وه‌ك بڵێی تا به‌رپابوونی قیامه‌ت بمێنیت ،نه‌خێر ،بۆ خۆت وریا و ژیر ب ه و ،هه‌رگیز له‌و گومانه‌دا مه‌ب ه ..چونك ه خۆت و دنیا تایبه‌تییه‌كه‌شت هه‌موو چركه‌یه‌ك له‌سه‌ر ڕێی گه‌شتی نه‌ماندا ب ه خێرایی هه‌نگاو ده‌نێن !.. ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت زانستی حه‌قیقه‌ت و دانایی ڕاسته‌قینه‌ت ده‌ست بكه‌وێت ،ئه‌وا «خواناسی» به‌ده‌ست بهێنه! چونك ه حه‌قیقه‌ت و ڕاستیی گشت بوونه‌وه‌ران چه‌ند تیشكێكی ناوی «الحق»ی خوای گه‌وره‌ن و ،جێی دره‌وشانه‌وه‌ی ناوه جوانه‌كان و سیفه‌ت ه مه‌زنه‌كانی ئه‌ون ،ئه‌وه‌ش بزان ه ك ه «ڕاستیی» هه‌موو شتێك ،چ ماددی بێت چ مه‌عنه‌وی ،چ شتێكی جێگیر بێت و چ شتێكی كاتی و له‌ناوچوو بێت ،هه‌ریه‌كه‌یان پاڵیان به نوورێكی ناوه جوانه‌كانی خوای گهورهوه داوه و له‌سه‌ر حه‌قیقه‌تێك دامه‌زراوه .ده‌نا وێنه و شێوه‌یه‌كی دوور ل ه «ڕاستی» و بێگرنگی و بایه‌خ ده‌بێت . ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
27
28
وته‌كانی حه‌كیمێك
• له‌هه‌ڵه‌كانت شه‌رم مه‌كه ،چونكه تۆ له‌ناو به‌شه‌ردا پۆلێن كراویت ،و به‌شه‌ریش بی ههڵه نابیت!! به‌اڵم ئه‌گه‌ر دووباه‌و چه‌ند باره‌ت كردووه خه‌جاڵه‌ت بكێشه ،به‌تایبه‌ت كه ئیددیعای ئه‌وه‌ت كرد كاری قه‌ده‌ره!!..
• كاتێك نینۆكمان دێت به‌نینۆك بڕ په‌نجه‌كانمان نابڕین ،به‌ڵكو ته‌نیا نینۆكمان ده‌بڕین .له‌ناو خێزانیشا كاتێ كێشه‌مان بۆ دروست ده‌بێت ،ده‌بێت كێشه‌كان له‌ناو به‌رین، نه‌ك په‌یوه‌ندییه‌كانمان.
• ئه‌گه‌ر كه‌سێك ئازاری دایت ئه‌ورێسای‌ه به‌كاربێن‌ه كه له‌سه‌ر ئاوێنه‌كه‌ی ته‌نیشتت نووسراو‌ه ئه‌و قه‌واره‌و جیسمانه‌ی ده‌یانبینی پچوكترن له‌وه‌ی كه له‌واقیعدا ده‌رده‌كه‌ون.
• ئه‌گه‌ر به‌ئه‌سپایی له‌منداڵێكت داو سه‌رزه‌نشتت كرد ده‌ست دهكاته گریان ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌توندتر پیایدا بكێشی و یاری له‌ته‌كدا بكه‌یت پێده‌كه‌نێ!! چونكه ئازاری ده‌روونی له‌ئازاری جه‌سته‌یی سه‌خت تره !! ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
29
هه‌شت سه‌رزه‌نشت وره‌و مه‌عنه‌ویاتی منداڵه‌كه‌ت ده‌ڕووخێنێ ئا :ئه‌ڵوه‌ند كویستانی
دووه‌م :بانگكردنی به نازناوی ناشیرین، گۆڤاری زانستی سه‌رده‌م وه‌ك به‌كارهێنانی قه‌زه‌م بۆ منداڵێكی باڵویكردۆته‌و‌ه له‌ئاكامی ب���ااڵك���ورت ،س���ه‌رگ���هوره ب��ۆ منداڵێك لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی به‌رازیلیدا كه‌تۆزێك كه‌لله‌ی زل بێت ،هه‌ندێك دهركهوتووه ،هه‌شت سه‌رزه‌نشتكردن ناووناتۆره‌ی دیك ه ك ه كاریگه‌ری له‌سه‌ر ده‌روونی منداڵ ههیه. ههیه كه مه‌عنه‌ویاتی منداڵ سێیه‌م :وش���هی ب��ری��ن��دارك �ه‌ر ،جنێو ێ و هۆش به‌ته‌واوه‌تی ده‌روخێن ب �ه‌ت��ای��ب �ه‌ت��ی ،ك��اری��گ �هری��ی �ه‌ك��ی زۆر و هه‌ست‌ه ته‌ڕوبڕه‌كه‌ی داده‌خات خراپی له‌سه‌ر ده‌روون��ی منداڵ ههیه، و وایلێده‌كات له‌ئازارو مه‌ینه‌تیدا له‌داهاتوودا ده‌یكات ه كه‌سێكی ترسنۆك. بژی به‌هۆی ئه‌نجامدانی هه‌ڵه‌یه‌ك چواره‌م :سزادانی جه‌سته‌یی قورس. ی مندااڵن ئه‌نجامی پێنجه‌م :ت��ۆڵ �ه‌ك��ردن �هوه ل��ێ��ی ،وه‌ك ی زۆر كه‌زۆربه نه‌كڕینی شت ه پێویسته‌كان بۆی ،وه‌ك ده‌ده‌ن: یه‌كه‌م :به‌جێهێشتی بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر پێاڵوی نو ێ یان جلوبه‌رگی نوێ ،وه‌ك تاكو وایلێبكه‌یت هه‌ست به‌تاوانباری حه‌ق لێكردنه‌وه‌یه‌ك لێی ك ه پێشتر ه��اروه��اج��ی ئ�ه‌ن��ج��ام��داب��ێ��ت ،چونك ه بكات.
ئه‌م كار‌ه هه‌ستی حه‌قكردنه‌وه‌ی له‌ال به‌هێزده‌كات له‌داهاتوودا. شه‌شه‌م :هه‌ڕه‌شه‌لێكردنی ب���ه‌رده‌وام، ئهمه جۆرێك له ترسی به‌رده‌وامی تێدا دروست ده‌كات له داهاتوودا. حه‌وته‌م :ئ��ازاردان��ی ده‌روون��ی قورس، وه‌ك دانانی له‌ناو تاریكیدا یان هه‌میش ه پێی بڵێیت تۆ به‌كه‌ڵكی هیچ نایه‌یت. هه‌شته‌م :بێبه‌شكردنی له‌مافه‌كانی منداڵی ،وه‌ك بێبه‌شكردنی ل ه یاریكردن ی��ان بێبه‌شكردنی له‌چوون ه دهرهوه له‌گه‌ڵ هاوڕێكانی كاتێك ك ه هه‌ڵه‌ده‌كات، ئه‌م سزادانه تێكچوونێك ل ه هزریدا دروست ده‌كات و بێ به‌شی ده‌كات ل ه خۆش بینین له قۆناغی منداڵی.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
30
له‌پێناو مێرده‌كه‌مدا ژیانی ه قوربانی !.. خۆم ده‌كه‌م
من له‌هۆله‌كه‌دا چاوه‌ڕوانیم ده‌كرد، وام هه‌ست ده‌كرد ده‌قیقه‌كان وه‌ك سه‌عات ده‌ڕۆن ..له‌و چركه ساتانه‌دا شریتی رۆژگاری خۆش و ناخۆشی ژی��ان��م وه‌ك فلیمێك ده‌ه��ات��هوه پێشچاوم ..كه‌پێكه‌وه داده‌نیشتین و پێم ده‌گ��وت :خۆشه‌ویسته‌كه‌م! ده‌ب��ێ ت��ۆ منداڵت ببێت و ببنه یارمه‌تیده‌رت له‌ژیانتا و پشتیوان و كۆمه‌كت له‌پیریدا،و هه‌م ببنه ه �ه‌ڵ��گ��ری ن����اوت ،ول �هب��وون��ی��ان��دا ب���ه‌رده‌وام���ی خ���ۆت ببینیته‌وه.. ئه‌ویش پێی ده‌گوتم :خێزانی به‌ڕێز و خۆشه‌ویستم ،ئه‌مانه‌ی تۆ باسیان
ده‌كه‌یت هه‌موویان به‌ده‌ست خودان.. و ئه‌ویش ت��وان��ای به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا ههیه ..و خۆشه‌ویستیم بۆ تۆ به‌سه بۆ ئه‌وه‌ی تا كۆتایی ژیان به‌خته‌وه‌ر بم!! منیش پێم ده‌گوت :ئاخر (نایف)ی خۆشه‌ویستم! دایكت هه‌موو جارێك قسه‌ی به سوێ به‌گوێمدا ده‌دات، و هه‌میشه باسی ئ�هوه ده‌ك��ات كه حه‌زده‌كه‌یت ژنێكی تر بێنیت و كوڕ و كچت ببێت ،و هه‌میشه باسی ئ���ه‌وه‌ش ده‌ك���ات ك�ه‌ئ��اره‌زووم�ه‌ن��ده پێش ئ���ه‌وه‌ی بمرێت ن�ه‌وه‌ك��ان��ی خۆی ببینێت ،و ئه‌ومه‌سه‌له‌یه‌ش به‌ده‌ست ئهوه!! ئ�ه‌م هه‌موو یادگاریه تااڵنه وه‌ك فلیمێكی سینه‌مایی به‌به‌رچاوما
حه‌سه‌ن پێنجوێنی
ت��ێ��ده‌پ�ه‌ڕی��ن ،وب��ۆ ج��اری پێنجه‌م كه‌سه‌یری سه‌عاته‌كه‌یشم كرد هێشتا ده خوله‌ك زیاتر تێنه‌پ هه‌ڕیبوو.. جارێكی تریش گه‌ڕامه‌وه بۆ یادگاره تاڵه‌كانی ژیانم و ئه‌و ده‌مه قاڵه توندو تیژه‌م بییركه‌وته‌وه كه‌له‌نێوان من ودایك و خوشكه‌كانی مێرده‌كه‌مدا روویدا ،خه‌سووم به‌عاله‌می ئاشكرا و له‌به‌ر چاو خه‌ڵكیدا باسی ده‌كرد كه بووكه‌كه‌ی توانای منداڵ بوونی نییه ،و نه‌زۆكه!! ده‌بێ نایفی كوڕی پێش ئ���ه‌وه‌ی ته‌مه‌نی الوی ئ��اوا ببێت ژن��ی دووه‌م بهێنێ ،چونكه تائێستا منداڵی نه‌بووه‌و ته‌مه‌نیشی 38ساڵه!! منیش خۆم پێ نه‌گیراو به‌ڕوویا ته‌قیمه‌وه‌و پێم گوت كه چ
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
سته‌مێكم لێ ده‌كات وچه‌ند دڵڕه‌ق ه به‌رامبه‌رم !! وپێشم گوت :كه هیچ كام له ئێمه نازانێ كاممان توانای منداڵ به‌دیهێنانی نییه!! من یا نایفی ك��وڕی؟! ئه‌ویش قیژاندی ب���ه‌س���ه‌رم���او گ���وت���ی :م�هب�ه‌س��ت��ت ئ �ه‌وه‌ی �ه ك���وڕه خۆشه‌ویسته‌كه‌م نه‌زۆكه؟! ئاله‌ویا سه‌رنجێكی میرده خۆشه‌ویسته‌كه‌مم دا دیتم لهم ده‌مه‌قاڵه‌و چه‌له‌حانه به‌رده‌وامه‌ی نێوان من و دایكی بێ هیوا بووه.. له‌به‌ر ده‌م دایكیا رایگه‌یاند كه ده‌ی �ه‌وێ سه‌ردانی دكتۆر بكات تا ب��ۆم��ان روون ببێتهوه ن��ات �ه‌واوی له‌كاممانه‌وه‌یه! هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شی گ����وت :ك��ه ئ��ه‌گ��ه‌ر ئ�ه‌ن��ج��ام�ه‌ك�ه ئ��ه‌رێ ی��ی بێت ی��ا ن��ه‌رێ ی��ی من هه‌رگیز ده‌ستبه‌رداری هاوسه‌ری خۆشه‌ویستم ن��اب��م ..ل��ه‌م خ �هوه بیره‌وه‌رییه‌كانمدا زیندووییه‌ی به‌ده‌نگی دكتۆره‌وه خه‌به‌ر بوومه‌وه كه بانگی كردم نۆره‌ت هاتووه تا ئه‌نجامی پشكنینه‌كه‌ت وه‌ربگریت!! كه‌ڕۆیشتمه ژووره‌وه سام وترسێك له‌باره‌ی ئه‌نجامه‌كه‌وه دایگرتبووم خه‌ریكبوو ت��ووش��ی جه‌ڵته‌ی دڵ ده‌ب����ووم! ن��ه‌م ده‌ت��وان��ی روال �ه‌ت��ی دكتۆر ته‌فسیر بكه‌م ،بۆیه تكام لێكرد حه‌قیقه‌تم پ��ێ بڵێت و له‌هیچ شتێك ن�ه‌ت��رس��ێ!! دكتۆر ده‌ستی به‌قسه‌كرد و له‌پاڵفته‌ی قسه‌كانیه‌وه حاڵی ب��ووم كه من توانای منداڵ بوونم ههیه ،نه‌زۆكی له‌مێرده هه‌ژاره‌كه‌مه‌وه‌یه!! گوتم
ب ه ئازار و دڵشكاوییه‌و ه له‌الی دكتۆر رۆیشتم ه ده‌ر، به‌ڵێ ،به‌خته‌وه‌ر نه‌بووم به‌و هه‌واڵه ،و بڕیارم دا قوربانی بده‌م.. به‌ڵێ ،ده‌ڵێن: خۆشه‌ویستی قوربانییه ،و منیش خۆشم ده‌وێ، و ژیانی خۆم له‌پێناویا ده‌كه‌م ه قوربانی به‌دكتۆر :مێرده‌كه‌م نه‌یتوانییو‌ه ئ��ام��اده‌ب��ێ��ت ب��ۆ وه‌رگ���رت���ن���ه‌وه‌ی ئه‌نجامه‌كه ،به‌اڵم تكات لێ ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر هات بۆالت پێی نه‌ڵێیت كه نا ت��ه‌واوی ل �ه‌وه‌وه‌ی �ه ،و نه‌زۆكه، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ست به‌كه‌می نه‌كات و پیاوه‌تی نه‌رووشێت ..به ئازار و دڵشكاوییه‌وه له‌الی دكتۆر رۆیشتمه ده‌ر ،ب �ه‌ڵ��ێ ،ب �هخ��ت �ه‌وه‌ر ن�هب��ووم به‌و هه‌واڵه ،و بڕیارم دا قوربانی بده‌م ..به‌ڵێ ،ده‌ڵێن :خۆشه‌ویستی قوربانییه ،و منیش خۆشم ده‌وێ،
و ژیانی خۆم له‌پێناویا ده‌كه‌م ه قوربانی ..و وا باڵوی ده‌كه‌مه‌وه كه ناته‌واوی له‌منه‌وه‌یه و مێرده‌كه‌م ن�ه‌زۆك نییه ..مێرده‌كه‌م كه به‌م هه‌واڵه‌ی زان��ی زۆر خه‌مبار بوو، ده‌ستی ب�ه‌دڵ��دان�ه‌وه‌م ك��رد و پێی گوتم :ئه‌و ئه‌نجامه گرنگ نییه‌و من تۆم خۆش ده‌وێ ..و هه‌رگیز وازت ل��ێ ناهێنم!! منیش پێم گوت :ئاخر پێویسته تۆ ژنێكی تر بێنیت ..ئه‌ویش گوتی :بییر لهم شته پڕو پووچانه م�ه‌ك�ه‌ره‌وه ،و منیش تكام لێكرد ئه‌گه‌ر رۆژێك بییری له‌وه‌كرده‌وه ژنێكی تر بێنێ پێم بڵێ و هیچ نه‌ترسی منی نه‌بێت!! .. خه‌سووم به‌مه‌ی زان��ی و ده‌ستی ب��ه ه���ه‌راوب���ه‌زم ك���رد و ه�ه‌م��وو خزمانی له‌و مه‌سه‌له‌یه تێگه‌یاند ، خه‌سووشم په‌ستانێكی زۆری خسته سه‌ر هاوسه‌ره‌كه‌م كه‌پێویسته ژنێكی تر بهێنێت ..به‌تایبه‌ت كه‌وانزیكه پێ بنێته چل ساڵه‌ی ته‌مه‌نیه‌وه.. وای له‌هاوسه‌ره‌كه‌م كردبوو كه‌خه‌م و ته‌م به‌سه‌ر رواڵه‌تیه‌وه ده‌بینرا.. و نه‌یده‌زانی چۆن پێم بڵێت كه دایكی كچی خاڵۆی ته‌مه‌ن بیست ساڵی بۆ داواكردووه ،به‌اڵم ناچاربوو پێم بڵێ ..و منیش پێم گوت :كه ده‌بێ لێك جیا ببینه‌وه ،و ته‌اڵقم بدات ..ئه‌ویش رازی بوو ،به‌ڵێ ،زۆر به‌ئاسانی رازی ب��وو ..منیش پێم گوت :ئهمه خۆت هه‌ڵت بژاردووه، و وادیاره نسیبیشمان هه‌ر ئهوهنده
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
31
پێكهوه بووه!! ته‌اڵق ته‌واو بوو.. سێ مانگ به‌سه‌ر ته‌اڵقه‌كه‌ما تێپه‌ڕی داخوازی كرام بۆ گه‌نجێكی الوچاك كه لێم حاڵی ده‌بوو ،و ده‌ركی به زرووفی ناخۆشی من ده‌كرد ،ده‌یزانی چۆن به‌خته‌وه‌ریم بۆ بگێڕێته‌وه!! و پرۆسه‌ی هاوسه‌ریمان ته‌واو بوو.. پ��اش م��اوه‌ی �ه‌ك ئ��اگ��ادار ك��رام�هوه ك���ه ه���اوس���هری پ��ێ��ش��ووم(ن��ای��ف) ل��هب��ه‌ر خ��راپ��ی پ��هی��وه‌ن��دی به ده‌زگ��ی��ران��ه‌ك��هی��هوه نه‌یتوانیوه پ��رۆس �هی ه��اوس�ه‌رگ��ی��ری ئه‌نجام بدات.. ح���ه‌وت م��ان��گ ب �ه‌س �ه‌ر پ��رۆس �هی هاوسه‌رگیریدا تێپه‌ڕی ،من سه‌كم ش �ه‌ش مانگ ب��وو ،تا ئه‌وكاته‌ش ه���ه‌م���وو ئ��ه‌ن��ج��ام��ی پشكنینه پزیشكییه‌كه‌م پاراستبوو ،كه توانایی من ون�ه‌زۆك��ی نایفی ده‌سه‌لماند، وكاتێ زانیم كه نایف پرۆسه‌ی هاوسه‌رگیری له‌گه‌ل ئافره‌تێكی ترا ئه‌نجام داوه ..به‌پێویستم زانی پێیان بسه‌لمێنم كه من بێ تاوان بووم و ئه‌وان سته‌مێكی گه‌وره‌یان له‌من ك���ردووه ،بۆیه مێرده‌كه‌م حاڵی كرد كه ده‌مه‌وێ بڕۆم بۆمال مێرده كۆنه‌كه‌م و ببینن كه سكم ههیه ،و راپۆرتی پزیشكییه‌كانیش له‌ته‌ك خۆما ببه‌م و پیشانیان بده‌م تا باش حاڵی ببن كه‌به‌وسته‌مه‌ی له‌منیان ك��رد چ زیانێكیان له خۆیان داوه !! هاوسه‌ره‌كشم له‌مه‌به‌سته‌كه‌م حاڵی
بوو بۆیه بڕیاری دا بێت له‌ته‌كما، و قۆڵم ك��رد ب�ه قۆڵیاو پێكهوه رۆیشتین بۆ ماڵ هاوسه‌ره‌كۆنه‌كه‌م، و خۆشبه‌ختانه هه‌موو خزمانی (نایف)یش به‌بۆنه‌ی هاوسه‌رگیریی نوێیه‌وه ،له‌وێ كۆبوون بۆپیرۆزبایی پێگوتنی وخ��وازی��ارب��وون بۆی كه زووب���ه‌زوو منداڵی ببێت ،دایكی و خوشكه كانیشی ل��ه‌وێ ب��وون، ك��ات��ێ منیان دی ق��ۆڵ��م به‌قۆڵی مێرده‌كه‌مدا كردووه و به‌وسكه‌وه خ��ۆم��ان به‌ماڵیاندا ك��رد هه‌موو واقیان وڕما و سه‌رسام بوون.. منیش زۆر به‌ساده‌یی پیرۆزباییم پێ گوت به‌بۆنه‌ی هاوسه‌ری نوێیه‌وه، ئینجا نایف داوای له‌خه‌ڵكه‌كرد كه بێده‌نگ بن ب��ۆئ�ه‌وه‌ی من قسه‌ی خ��ۆم ب��ك��ه‌م ..منیش ب��اس��ی ئه‌و هه‌موو كوێره‌وه‌رییانه‌م ك��رد كه به‌ده‌ست خه‌سوومه‌وه چه‌شتبووم و چۆن قوربانیم به‌خۆم و سومعه‌م دا له‌به‌ر خاتری ئه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه خۆیشم زۆر ح �ه‌زو ئ��اره‌زووم ل��ه م��ن��داڵ��ب��وون ه���هب���وو ،ب��ه‌اڵم قوربانیم بۆ مێردی خۆشه‌ویستم ئه‌وه‌م قبوول كرد ..ئینجا راپۆرته پزیشكییه‌كانم دا به‌سه‌روچاوی نایفدا و تا هێزم تیابوو قیژاندم به‌سه‌ریاو گوتم :ئهوه تۆ بوویت كه توانای مندااڵ بوونت نه‌بوو ،به‌ڵێ تۆ ،نه‌ك من ..من ویستم كه‌رامه‌تی تۆ و پیاوه‌تی تۆ بپارێزم ،به‌اڵم تۆ زۆر به‌ئاسانی ته‌اڵقت دام ،هیچ
رێزێكت بۆ من دانه‌نا ،و چاودێری هه‌ستی منت نه‌كرد ،و تێنه‌گه‌یشتی كه ئهوه به‌شی خودایه‌و ده‌یبه‌خشێ ب���ه‌وه‌ی خ��ۆی ب��ی��ی�ه‌وێ��ت ،به‌ڵێ، ئامۆژن خانی دایكی نایف! ئهوه كوڕه‌كه‌ت بوو كه نه‌زۆك بوو نه‌ك من ،ئه‌وراپۆرتانه‌وسكی ئاوساوم باشترین به‌ڵگه‌یه بۆ سه‌لماندنی قسه‌كانم ..و بێ تاوانی من.. ئینجا روومكرده نایف و زۆر له‌سه‌ر خ��ۆ پێم گ��وت :ن �ه‌ت ت��وان��ی ئه‌و گه‌وهه‌ره گران به‌هایه بپارێزیت كه‌بۆت هه‌ڵكه‌وتبوو ،و كه‌وتبوه ده‌ستت ،و به‌زایه‌ت دا ..ئینجا قۆڵم ك��رده‌وه به‌قۆڵی هاوسه‌ره‌كه‌ما و ویستم بێمه دهرهوه ،به‌اڵم لێتان ن��اش��ارم �هوه ئ���ازارم ده‌چ �ه‌ش��ت بۆ خه‌م و خه‌فه‌تی نایف و ئه‌و رۆژه خۆشانه‌ی له‌ته‌ك ئه‌وا بردمه سه‌ر.. كه هاتمه دهرهوه گوێم له شین و شه‌پۆڕی ژنه‌كه‌ی و دایكییه‌وه‌بوو.. پ���اش س���ێ م��ان��گ ج��ووت �هی �ه‌ك��م بوو هه‌ردوكیان كچ ب��وون ،من و مێرده‌كه‌م زۆر دڵخۆشبووین پێیان، یه‌كه‌میانم ناونا فرمێسك و ئه‌وی تریشیان شادی!! و سوپاسی خودام ك��رد و ئ �هو ئایه‌ته قورئانییه‌م سي خوێنده‌وه كه ده‌فه‌رموێ« :عَ َ ُم« أ َ ْن تَك ْر َ ُهوا َش ْي ًئا ُ ؤهؤ َخ ْير ٌ َلك ْ واته :له‌وانه‌یه هه‌ندێ شتتان پێ ناخۆش بێت ،و له هه‌مان كاتدا خێره بۆتان.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
32
33
هو زووتر له‌خه‌و هه‌ست به‌ئاگایت به‌هێزتركه! عه‌بدولاڵ تۆفیق ه�ه‌ر له س�ه‌رده‌م��ی ك��ۆن�هوه مرۆڤه‌كان به‌یانیان زوو ل�هخ�هوه�ه‌س��ت��اون و درك��ی��ان ب���هوه ك����ردووه ك � ه زوو له‌خه‌وهه‌ستان ته‌ندروستی و خه‌یر و هۆشیاریان پێده‌به‌خشێ .ل��ێ��ره‌دا م�هب�ه‌س��ت ئ���هوه نی ه ك �ه زوو له‌خه‌وهه‌ستان ئ�هوه بگه‌یه‌نێت كه مرۆڤه‌كه بتوانێ كاتێكی زۆرت���ری هه‌بێ بۆ ك��ارك��ردن و پالندانی ل ه ڕۆژه‌كه‌یدا ،به‌ڵكو مه‌به‌ستم ئه‌وه‌ی ه ك ه مرۆڤ كاتێكی هه‌بێ ل ه گه‌ڵ خودی خۆیدا بۆ ئه‌وه‌ی كه هیچ شتێك نه‌كات .له‌و كات ه زووه‌ی به‌یانیدا ته‌نها هه‌ست ( به ئارامی ،سه‌ربه‌ستی ،وه‌ستانی هه‌موو شته‌كان ،تاریكی ،بێده‌نگی،
ته‌نهایی و به‌ئاگابوونی خۆی) بكات ،بۆی ه له‌و كاته‌دا نوێژكردن و زكركردن و مێدیتاشون زۆر گونجاوو له‌باره. زوو له خه‌وهه‌ستانی به‌یانیان زۆر مانابه‌خش ئه‌بێت ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر تۆ به‌ته‌نهاش سه‌رنج ل ه تاریكی بده‌یت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئهوه وه‌ك كاتژمێری بائاگابوونه‌وه‌ی ه ك ه به‌ئاگابوونت دهكاتهوه .به‌اڵم به‌پێی زۆربه‌ی زانایانی بواری بائاگایی ئه‌وان پێیان وای ه به‌یانیان زوو پێش خۆر هه‌اڵتن باشترین كاته بۆ مێدیتاشون كردن .كردنی مێدیتاشون پێش خۆرهه‌اڵتن كاتێك ه ك ه هێشتا مرۆڤه‌كان دونیای ئارامیان سترێس نه‌كردوو‌ه و ده‌نگه‌ده‌نگ و كاركردن ده‌ستی پێنه‌كردوو‌ه و كه‌مترین ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
كه‌س به‌خه‌به‌ره ..یه‌كێك له سود‌ه ب��اش �ه‌ك��ان��ی زوو ل��هخ��هو هه‌ستان ئه‌وه‌ی ه كه دیسپلین و ڕێكخستن و به‌رگریه‌كی باش بۆ هه‌سته‌كانت و بیركردنه‌و‌ه تێكه‌ڵه‌كانت داده‌نێیت. به‌رده‌وامبوونت له‌سه‌ر ئه‌م ڕێچكه‌ی ه وات لێده‌كات ك ه تۆ زیاتر په‌یوه‌ست ببیت به‌و بڕیاره‌ی كه‌داوت ه ك ه ده‌بێ ب�هی��ان��ی��ان زووت���ر ل �هخ �هو هه‌ستی ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی پێش خ��ۆر ه �ه‌اڵت��ن تۆ خۆت بیت ،تۆ به‌ئاگابوونت ته‌واو ب�هخ�هب�ه‌رك�هی��ت�هوه ،ه�ه‌ت��ا ت���ه‌واوی ڕۆژه‌كه‌ت ل ه ژێر به‌ئاگابوونی خۆتا بێت. ل ه ڕاستیدا ئه‌گه‌ر بتوانین شه‌وان ه ك�ه‌م��ێ زووت���ر بخه‌وین ب��ۆ ئ��ه‌وه‌ی به‌یانیان نیوو كاتژمێر زووت��ر ل ه خ���هو هه‌ستین ده‌ت��وان��ی��ن ل�ه‌گ�ه‌ڵ به‌ئاگایماندا كاربكه‌ین .ئه‌گه‌ر نا ئ���ه‌وا ده‌ت��وان��ی��ن ١٠خ��ول �ه‌ك پێش خۆرهه‌ڵهاتن له‌خه‌وهه‌ستین .به‌ته‌نها ١٠خوله‌ك قوربانیدان ل ه خ�ه‌وت، ده‌بێته هۆی دۆزینه‌وه‌ی زۆری��ك ل ه سه‌رچاوه‌كانت ،ده‌بێت ه هۆی باشتر خۆ ناسینت ،خوا ناسین ،ئارامگرتن، بیر ڕوونی ،هه‌سته‌كانت هارمۆنیتر ده‌ب��ن .ئه‌وه‌شمان له‌بیر نه‌چێ ك ه مێشك زۆر زیره‌كه له قایلكردن و هۆكار دۆزینه‌و‌ه بۆ شته‌كان ،بۆی ه له‌وانه‌ی ه ك ه تۆ بته‌وێ به‌یانیه‌ك زووتر له‌خه‌و هه‌ستی مێشكت پێت بڵێ ك ه هیچ هۆكارێكی گرنگ نی ه ك ه تۆ له‌و خه‌و‌ه شیرینه هه‌ڵسێنێ، بۆی ه بخه‌وه‌و سبه‌ینێ ده‌ست پێبكه. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ه ك ه باشتر‌ه تۆ شه‌و ك ه ده‌ته‌وێ بخه‌وێ خۆت بڕیاری خۆتت
دابێ ك ه تۆ سبه‌ینێ به‌یانی زووتر هه‌ڵده‌ستی ،ج��ا ب��ت�ه‌وێ ی��ان ن��ا تۆ هه‌ڵده‌ستی .ئه‌مه‌یه دیسپلین و بڕیار و به‌هیزبوونی ده‌روونی.
ل ه ڕاستیدا ئه‌گه‌ر بتوانین شه‌وان ه كه‌مێ زووتر بخه‌وین بۆ ئه‌وه‌ی به‌یانیان نیوو كاتژمێر زووتر له خه‌و هه‌ستین ده‌توانین له‌گه‌ڵ به‌ئاگایماندا كاربكه‌ین .ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا ده‌توانین ١٠خوله‌ك پێش خۆرهه‌ڵهاتن له‌خه‌وهه‌ستین
تۆ هه‌میشه ده‌ت��وان��ی كاتی له‌خه‌و هه‌ستانت به‌كاتێكی گرنگ ببینی ل ه ژیانتا ،بۆ ئه‌و ڕۆژه‌ی تۆی تیای ه و چۆن ده‌ست پێده‌كات ئییتر ڕۆژه‌ك ه هه‌رچۆنێك ببینی .پێش ئه‌وه‌ی ك ه له‌شت بكه‌وێته جوڵ ه هه‌ست بك ه
ك ه تۆ هه‌ناسه‌ت له كاردایه .هه‌ست ب ه جه‌سته‌ت بك ه له‌ناو جێگاكه‌دا. كه‌مێك خۆت ڕاكێشه و پرسیار بك ه له‌خۆت :ئایا من به‌خه‌به‌رم ئێستا؟ ئایا من ئ�هوه ده‌زان��م ك ه ئه‌مڕۆش خودا به‌خشیشێكی تری پێدام؟ ئه‌مڕۆ چی ڕوو ده‌دات؟ من ئێستا ئاگادار نیم له‌وه‌ی چی رووده‌دات به‌اڵم بیری لێده‌كه‌مه‌و‌ه ك ه ئه‌بێ چی بكه‌م ،ئه‌ی ئه‌توانم كه كراوه‌بم بۆ ئه‌و شتانه‌ی ك ه نایانزانم؟ ئه‌توانم ئه‌م ڕۆژ‌ه وه‌ك گه‌شتێكی پڕ ل ه به‌سه‌رهاتی باش ببینم؟ ئه‌توانم ئه‌م كاته‌م پڕكه‌م ل ه هه‌موو ئه‌گه‌ریكی باش؟ كه به‌یانی دادێت و ئه‌وه‌نده‌ی خۆمان ب ه ته‌واو به‌خه‌به‌ر ده‌زانین ،پێویست ه ئ �هو ڕۆژ‌ه به‌ڕاستی وه‌رب��گ��ری��ن بۆ خۆمان .له‌و جاوتروكاندنه‌دا كه تۆ به‌خه‌به‌ر ده‌ب��ی��ت�هوه ،پێش ئ �ه‌وه‌ی ل ه جێگاكه‌ت بێیت ه دهرهوه ده‌توانی ه �ه‌س��ت ب �ه ه��ان��اس �ه‌دان��ت بكه‌یت، هه‌ست به‌و جوڵه‌و ترپ ه جیاوازانه‌ی جه‌سته‌ت بكه ،هه‌ست وبیركردنه‌و‌ه سه‌ره‌كیه‌كانت دیاری بكه ،ماوه بده به‌خۆت كه به‌ئاگابوونت ت �ه‌واو تۆ پڕبكاته‌و‌ه ل ه چاوتروكاندنه‌دا .هه‌ست ب ه هه‌ناسه‌دانت ئه‌كه‌یت؟ هه‌ست ده‌ك�هی��ت ب �هو چ��اوه‌ڕوان��ی �هی ك ه ل ه نێوان هه‌ناسه دان��ه‌ده‌ره‌وه‌و هه‌ناس ه هه‌لمژینتا ههیه؟ هه‌ست به‌و سوكی ه ده‌كیت ل ه هه‌ناسه‌تدا ههیه؟ پرسیار ل�هخ��ۆت بكه :ئایا م��ن به‌خه‌به‌رم ئیستا؟
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
34
35
ڕه‌نگدانه‌وه‌ی بێكاری
له‌سه‌ر گه‌نجان
ده‌ست به‌تاڵی ..كات به‌تاڵی..هێالنه‌ی وه‌س���واس���ه..ی���اخ���ی ب���وون���ه ،چینی یه‌كان(به‌تاڵه) یان به‌ماڵی شێت داناوه، د.ئ �ه‌م��ی��راڵ (ب��رای��د) له‌كتێبه‌كه‌یدا ك �ه‌ن��اوی (وه‌ح��ی��دا)ی �ه ده‌ل���ێ :ڕۆژان��ی به‌تاڵی تاریكه‌وه‌ك شه‌و به‌تاڵ ه ئاگری ئاشوبوو پڕوپاگه‌نده خۆشترده‌كات بیروباوه‌ڕی خراپ دێنێته‌ئاراوه .. ب��ۆی �ه‌م��ان��ای ژی���ان ل���ه‌ده‌س���ت ده‌دات ونرخی كات وزه‌مان به‌فیڕۆ ئه‌ڕوات، جاكه‌واته به‌چه‌قۆی كار ملی بێكاری س���ه‌رب���ب���ڕه،خ���ۆژی���ان ت �ه‌ن��ه��ا بریتی ن��ی � ه ل���ه‌م���ادده‌وب���ه‌س وه‌ك ه �ه‌ن��دێ ل �ه‌گ��ۆڤ��اروڕێ��ك��خ��راوه‌ك��ان بانگه‌شه‌ی ب���ۆده‌ك���ه‌ن،ده‌ی باكاتی بێكاری وه‌ك هه‌لێك ب��ق��ۆزی��ن�ه‌وه‌وت��ی��ای��دا الیه‌نی ڕۆح��ی وده‌روون���ی خۆمان تێربكه‌ین وب �ه‌ك��اری چ��اك �هوه س�ه‌رق��اڵ��ی بكه‌ین وه‌ك خوێندنه‌و‌ه وسه‌ردان وپه‌یوه‌ندی خ��زم��ای �ه‌ت��ی وه���اوك���اری ی �ه‌ك��ت��ری و ب�ه‌ج��ێ��ه��ێ��ن��ان��ی ب�����واری ب �ه‌ن��دای �ه‌ت��ی وك��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی ،وه‌ك ل �ه‌ف �ه‌رم��وده‌ی پێشه‌واكه‌مان دا كه‌ئه‌مه‌ی كورته‌ی
واتاكه‌یه‌تی وفه‌رموویه‌تی(:دوونیعمه‌ت هه‌ن زۆرێك له‌خه‌ڵكی لێیان بێئاگان ئه‌وانیش نیعمه‌تی ته‌ندروستی وبێكاری) ی��ه،چ��ون ئ�ه‌گ�ه‌رت��ۆن�ه‌ف��س��ت س �ه‌رق��اڵ نه‌كه‌ی به‌شتێكی چاكه‌وه‌ئه‌وتۆسه‌رقاڵ ده‌ك�������ات ب���هخ���راپ���هوه،ب���ێ���گ���وم���ان ب �ه‌ت��اڵ �هخ �ه‌م��ێ��ك �هوه �ه‌ژاری وه �ه‌ن��دێ گ���رف���ت���ی ب����ه‌دواوه‌ی����ه‌وئ����وم����ێ����دی چ��اره‌س �ه‌رك��ران��ی ه �هی �ه،ب �ه‌اڵم خه‌می گه‌وره‌ئه‌وه‌یه‌كه‌مرۆڤ به‌وهۆیه‌وه‌خۆی بدۆڕێنێ،كه‌واته‌به‌خۆداچونه‌و ه‌وخۆپ ێگه‌یاندن چاكترین ده‌سكه‌وته‌له‌كاتی بێكاریدا ،به‌پێ ی ئاماری وه‌زاره‌ت��ی ك��اروك��اروب��اری ك��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی عێڕاق زیاتر له‌ملیۆن و نیوێك بێكارناویان تۆماركراوه‌بێگومان ئه‌وه‌نده‌ی تریش ه �ه‌ن ك �ه‌ت��ۆم��ارن �ه‌ك��راون ،وه‌ب �ه‌پ��ێ ی ئاماره‌كانی وه‌زاره‌تی پالندانان بێكاری له‌زیادبووندایه چونك ه گرفتی كشتوكاڵ زیادده‌كاوگونده‌كان چۆڵده‌بن و به‌وه‌ش بێكاری په‌ره‌ده‌سێنێ وپشكی شێریش له‌بێكاران توێژی گه‌نجانه ،كاتێ گه‌نج بێكارده‌بێت ناچارده‌بێت بۆده‌ربازبوون
مه‌ال ئه‌حمه‌دی قامیشی
ب��ی��رب��ك��ات �هوه ب��ی��روخ �هی��اڵ��ی خ���راپ، كه‌سه‌ره‌نجام گه‌نجان به‌هۆی بێزاری ونائومێدیان دڵ��س��ۆزی��ان بۆنیشتمان ك �ه‌م ده‌ب��ێ��ت وئ��ه‌م دۆخ�� ه كارده‌كات ه سه‌رده‌روونی گه‌نج وده‌یكاته مرۆڤێكی ڕه‌ش بین و نائومێدپاشان دووچ��اری خ��ه‌م��ۆك��ی و الدان�����ی ك��ۆم �ه‌اڵی �ه‌ت��ی وئ �هخ�لاق��ی ده‌ب��ێ��ت وه‌ك ده‌بینین زۆرێ��ك له‌وگه‌نجانه‌ی مودمین بوون به‌خواردنه‌وه‌كحولیه‌كان دواجار بۆدابین كردنی ئه‌وماددانه په‌ناده‌به‌نه‌به‌ركاری دزی��ن وم��رۆڤ كوشتن بۆپه‌یداكردنی بڕێك پاره ،به‌ڵگه‌ش ئه‌وه‌ی ه كه‌زۆربه‌ی گه‌نجانی ناوگرتووخانه‌كان ئه‌وانه‌ن كه‌به‌وتاوانان ه گیراون ئه‌مه‌ش كۆمه‌ڵگ ه دوچاری گرفت وقه‌یرانی گه‌وره‌ده‌كات ب��ۆی�ه ئ �ه‌رك��ی حكومه‌ت ه ه�ه‌وڵ��ب��دات ب���ۆدۆزی���ن���ه‌وه‌ی ه �ه‌ل��ی ك��ارت��ا گه‌نج ببێته كه‌سێكی به‌سودو كاراو خاوه‌ن ئاینده‌یه‌كی گه‌ش،چونك ه له‌ده‌ستدانی گه‌نج له‌ده‌ستدانی پاشه‌ڕۆژه.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
36
گرنگیی كات و مه‌ترسیی به‌فێڕۆدانی باوكی محه‌مه‌د
هه‌ستكردنی موسڵمان به گرنگی و گ �ه‌وره‌ی��ی كات ب�ه گرنگترین و هه‌نگاوی ی�ه‌ك�ه‌م ل�ه قۆناغه‌كانی راستكردنه‌وه‌ی ژیانی ده‌ژمێردرێت ،به‌سه بۆ مرۆڤی موسڵمان كه بزانێت پێكانی هیچ كه‌سێك ئه‌ودیو ناكه‌ون له قیامه‌تدا تاكو پرسیاری له چوار شت لێ نه‌كرێت له‌وانه :له ته‌مه‌نی له چیدا به‌سه‌ری برد ،له الوێتی له چیدا سه‌رفی كرد ،ته‌مه‌ن ده‌ڕوات و كۆتایی دێت،
به‌هاری الویش پاییزی به‌سه‌ردا دێت و هه‌ڵده‌وه‌رێت. ده‌بێت چه‌ند كه‌س به زوبانی حاڵ ڕۆژانه بڵێت :خۆزگا گه‌نجێتیم بگه‌ڕایه‌ته‌وه و ئه‌وكات ده‌مزانی چیم تێدا ده‌كرد ،به‌اڵم تازه ته‌نها ئاهـ و په‌شیمانییه‌كه‌و هیچی تر. هیچ ڕۆژێك نییه به‌سه‌ر نه‌وه‌ی ئاده‌مدا تێپه‌ڕێت مه‌گه‌ر پێیده‌ڵێت :من ڕۆژێكی نوێم له ته‌مه‌نتدا و له هیچ و خۆڕایی به‌فێڕۆم مه‌ده ،شایه‌تم به‌سه‌رته‌وه‌‌و توێشوم
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
تێدا په‌زمه‌نده بكه بۆ ڕۆژێك كه هیچ شتێك فریات ناكه‌وێت كرده‌وه‌كانت نه‌بێت .به‌ڕاستی ته‌مه‌نی مرۆڤ بریتییه له چه‌ند ڕۆژێك بهیهكهوه و هه‌ر ڕۆژێكی ڕۆیشت ،به‌شێك له ته‌مه‌نی لێبۆته‌وه و ت �ه‌واو ب��ووه.. زانایانی ئیسالم گرنگیی ته‌واویان داوه به ته‌مه‌ن و ساته‌كانی ژیانیان. ئه‌وه‌ته ئیبن قه‌ییم -خوا لێی ڕازی بێت -ده‌فه‌رموێت« :تچیع الوقت من عالمه المقت ».وات �ه :بهفیڕۆدانی كات له نیشانه‌كانی تۆڵه و خه‌شمی خوایییه ،ه �ه‌روه‌ه��ا ده‌ف�ه‌رم��وێ��ت: ئه‌گه‌ر كه‌سێكت دی كاته‌كانی به‌فێڕۆ ده‌دات ،ئهوه بزانه كه ده‌سپێشخه‌ری ده‌كات بۆ مردن و وه‌فاتی خۆی. ب�ه‌ڵ��ك��و ده‌ڵ��ێ��ت :ك���ات ب �ه‌ف��ی��ڕۆدان له م��ردن خراپتره ،پاشان ڕوون��ی ده‌ك��ات�هوه و ده‌ڵێت :چونكه مردن له زیندووه‌كان ده‌تپچڕێنێت ،به‌اڵم كات به‌فیڕۆدان په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ خ����وادا ده‌پ��چ��ڕێ��ن��ێ��ت و نایهڵێت، به‌ڵگه‌نه‌ویستیشه كه پارێزگاریكردنی ك���ات زۆر گ��رن��گ �ه و ك��اری��گ �هی��ی ڕاسته‌وخۆی له‌سه‌ر داهاتووی مرۆڤ ههیه ،به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی خه‌ریكی فێربوونی زانست و زانیارین ،جا سوور به له‌سه‌ر ڕێكخستنی كاته‌كانی خ��ۆت ،وه بزانه كه سه‌ركه‌وتن و نه‌جاح شرینییه‌كه ته‌نها ئه‌و كه‌سه هه‌ستی پێده‌كات كه ده‌ردی نسكۆ و فه‌شه‌لی چه‌شتووه له ژیانیدا .ئیبن عه‌بباس -ڕهحمهتی خوای لێبێت- ده‌فه‌رموێت« :إذا طلعت شمس يوم لم أزدد فيه علما ً فال بورك في طلوع
پێویست ه له‌سه‌ر هه‌موومان ئاوڕێك له خۆمان بده‌ینه‌و ه ئه‌و گه‌نجینه ب ه نرخه‌ی ته‌مه‌نمان هه‌روا بێهود ه و بێ مه‌به‌ست له‌كیس نه‌ده‌ین، چونك ه له‌پاشاندا ئاهی په‌شیمانی دادمان نادات شمس ذلك اليوم ».ئه‌گه‌ر ڕۆژێك خ��ۆرم لێهه‌ڵهات و زانستم تێیدا زی��ادی نه‌كرد ،ئ�هوه خۆرهه‌ڵهاتنی ئ�هو ڕۆژه‌م لێ پیرۆز و موباره‌ك نه‌بێت. ئیبن مه‌سعودیش -ڕهحمهتی خوای لێبێت -ده‌ف�ه‌رم��وێ��ت« :واهلل إني ألكره أن أرى الرجل فارغا ً ال في أمر دينه وال في أمر دنياه ».سوێند به خوا من پێم ناخۆشه كه‌سێك ببینم به‌تاڵ بێت نه له كاری دینیدا وه نه له ك��اری دنیاشیدا] ..لێرهوه پێویسته له‌سه‌ر هه‌موومان ئاوڕێك له خۆمان بدهینهوه ئه‌و گه‌نجینه به نرخه‌ی ته‌مه‌نمان هه‌روا بێهوده
و ب��ێ مه‌به‌ست له‌كیس ن �ه‌ده‌ی��ن، چونكه له‌پاشاندا ئاهی په‌شیمانی دادم��ان نادات و به‌كه‌ڵمكان نایه‌ت. پێویسته ت �ه‌ق��وای خ��وا بكه‌ین و كاته‌كانی ژیانمان بپارێزین ،كۆشش بكه‌ین كه دیراسه‌‌و خوێندنمان ،له ژیان و بژێوی و هه‌ڵسوكه‌وتماندا.. ئه‌مه‌ش چه‌ند خاڵێكی كرده‌یی بۆ به‌فیڕۆنه‌دانی كات و سوودوه‌رگرتن له ساته‌كانی ژیانت: .١هانابردن بۆ خوا و په‌نابردن بۆ په‌روه‌ردگار . .٢پارێزگاریكردن له‌سه‌ر نوێژه‌كان . .٣پێدانی مافی الشه به به‌شی خۆی له خه‌و و حه‌وانه‌وه . .٤ه��اوڕێ��ی �ه‌ت��ی��ی ڕاس��ت��گ��ۆی��ان و پیاوچاكان و ئه‌وانه‌ی سوورن له‌سه‌ر به‌فیڕۆنه‌دانی كاته‌كانیان . .٥هه‌ستپێكردنی گرنگیی ك��ات و مه‌ترسیی یاریپێكردنی و بهفیڕۆدانی . .٦ب��ی��رت ب��ێ��ت ك �ه ژی���ان ه���ه‌ل و فرسه‌ته و و له‌شساغی و فه‌راغ له گه‌وره‌ترینی نیعمه‌ته‌كانی ژیانن . .٧هه‌ستكردن به به‌رپرسیارێتیی كاته‌كانت . .٨به‌جێهێنانی ئه‌ركه شه‌رعییه‌كان و زانینی ئه‌وه‌ی كه ئه‌ركه‌كان زۆر زیاترن له كاته‌كان . .٩پ��ارێ��زی ل �ه خ��وا ل �ه نهێنی و ئاشكرادا . .١٠پێچه‌وانه‌كردنی ده‌روون و هه‌وا و ئاره‌زووه‌كان ،چونكه سه‌ربه‌رزی و ڕزگاربوون له پێچه‌وانه‌كردنیاندایه.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
37
38
ه شه‌یتان هب خۆت مه‌فرۆش
ه كڕیارته! ه كاتێكدا خوای گه‌ور ل شاخه‌وان ده‌لۆیی
خۆفرۆشتن وه‌ك دی��ارده‌ی�ه‌ك��ی باوی مرۆڤایه‌تی ل ه ئ��ارادای �ه ،مرۆڤه‌كان ت��ی��ای��دا م��ام��ه‌ڵ�� ه و س����ه‌وداوگ����هری ب��� ه خ���ۆی���ان���هوه ده‌ك�����ه‌ن ل���ه پێناو وه‌ده‌ستهێنانی مه‌رامێكی كاتی بۆ خودی خۆیان یان كه‌سانی تری وه‌ك خۆیان ،خۆیان ت��ااڵن ف��رۆش ده‌ك�ه‌ن ئه‌و دی��ارده‌ش یان ڕاسته‌وخۆ ده‌بێت یان ناڕاسته‌وخۆ یاخود هه‌ندێجار بێ ئ �ه‌وه‌ی هه‌ستیشی به خۆی كردبێت خۆی فرۆشتووه به هه‌واو هه‌وه‌س یان به نه‌فسی ..زیاترین و باوترینیشیان خۆفرۆشتن ه ب ه شه‌یتان ب ه (ج��ن) و (ئینسه‌وه) ،خ��ۆی هه‌موو ئه‌مانه‌ش بێئاگای مرۆڤه له‌و كڕیاره گ�ه‌وره‌ی كه هه‌یه‌تی به‌و سه‌رمای ه گه‌وره‌و به‌ها نه‌بڕاوه‌ی كه مرۆڤ ن ه به خه‌یاڵیدا هاتووه‌و نه‌بربیریشیدا چووه ،یاخود
ده‌شزانێت ،به‌اڵم بریق و باقی دوونیا و غ�هری��ز‌ه كاتێكانی به‌سه‌ریدا زاڵ ده‌بێ و كڕیاره مه‌زن و گه‌وره‌كه‌ی ك ه كردگارێتی بیر ده‌چێته‌وه‌و ،ئه‌و نرخ ه كه‌مه كاتێی دوون��ی��ا له‌به‌رچاوێتی ده‌گ��ۆڕێ��ت �هوه ب �هو ن��رخ�ه ن �هب��ڕاوه‌ی پ��اش �ه‌ڕۆژ ك ه له‌بری خ��ۆی و م��اڵ و سامانی بۆی ئاماده‌كراوه .بابڕوانین ه فه‌رمایشتی خوای په‌روه‌ردگار تا بزانین َّ َّ الل َ ـه لهم بارهیهوه چ ده‌فه‌رموێت :إِن َ ْ ُ ْ َ َ ُ َ ُ ْ َ َ ْ َ َُ ْ اش رَ َ تى مِن المؤ ِمن ِني أنفسهم وأموالهم َ َّ َ ُ ُ جْ َ َ بِأن لهم ال َّنة ..واته :به‌ڕاستی خوا، گیان و ماڵی له ئیمانداران كڕیوه به‌وه‌ی كه به‌هه‌شت بۆ ئه‌وانه‌و به‌شیان ه (به‌ڕاستی په‌روه‌ردگارێكی به‌خشنده‌یه، هه‌ر خۆی به‌خشێنه‌ری گیان و ماڵ و سامانه ،كه‌چی ئاوا مامه‌ڵه ده‌كات له‌گه‌ڵ ئیماندارانداو نرخێكی نهبڕاوه، نرخێكی زۆر گ �ه‌وره‌ی بۆ بڕیارداوه،
كاتێك ل ه پێناوی ئه‌ودا ده‌یبه‌خشن . ئێستا كه زانیمان خوای په‌روه‌ردگار كڕیارمانه‌و ئ�هو نرخه‌گه‌وره‌شی ك ه پێمانده‌به‌خشێت ل �هب �ه‌رام��ب �هری��دا به‌هه‌شته نه‌بڕاوه‌كه‌ی ه ك ه هێنده‌ی زه‌وی و ئاسمان ف��راوان�هو هه‌رگیزاو هه‌رگیز ن ه تیادا بێتاقه‌ت ده‌ب��ی ن ه تیادا ماندوو ده‌ب��ی بۆ هه‌میشه‌و ب ه ن�هب��ڕاوه‌ی ب ه به‌خته‌وه‌ری ئه‌وپه‌ڕی ئ��اس��وده‌ی و خۆشگوزه‌رانیه‌و‌ه تیادا ڕاده‌بوێریت و ژی��ان به‌سه‌ر ده‌به‌یت ني َم َف ً « إ َّن ل ِلْ ُم َّتق َ ازا « به‌ڕاستی بۆ ِ ِ خواناس و پارێزكاران س�ه‌رف��رازی و خۆشێ و ش��ادی و كامه‌رانی ف��راوان َ ْ ئاماده‌ی ه َ «ح َدائ ِ َق َوأع َنابًا» چه‌نده‌ها باخچه‌ی جوان و جۆری ترێ» َو َك َواع َ ِب َْ أت َرابًا « له‌و جێگ ه و ڕێگ ه خۆشانه‌دا هاوسه‌ر و هاوده‌می ئافره‌تانی جوان و (دیمه‌ن جوان) هاوته‌مه‌ن ئاماده‌ی ه
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
َََ َ َْ ِب أت َرابًا ا» له‌گه‌ڵ كاسه‌ی پڕ «وكواع َ َ له شه‌رابی تایبه‌تیدا «ال ي ْس َم ُعون ف َ ِيها َ ْ لاَ َّ لغ ًوا َو كِذابًا» له‌و به‌هه‌شته‌دا هیچ پێغه‌مبه‌ری جۆر‌ه قسه‌یه‌كی پڕو پووچ و درۆ و نازاداریشمان دروودو َ «جج َز ً اء ّ ِمن ده‌له‌سه‌یه‌ك نابیستن ً َّ ّ َ ك َع َط ً سه‌الم و ڕهحمهتی اء ح َِسابًاا» ئه‌مه‌ش هه‌مووی رب ِ پاداشتێك ه له‌الیه‌ن په‌روه‌ردگارته‌و‌ه خوای بڕژێت ه سه‌ر ل ه (ئه‌ی ئیماندار) ،به‌خششێك ه به‌حسابێكی باره‌ی خۆفرۆشتنی ورد ده‌به‌خشرێت (ب ه به‌خته‌وه‌ران). النبا‌ء .٣٦-٣١ مرۆڤه‌كانه‌و ه ك �ه‌وا بوو په‌له‌ك ه بۆ ئه‌و مامه‌ڵه‌ی ه له‌گه‌ڵ كردگاری خۆتدا و خۆت تااڵن ده‌فه‌رموێت :خه‌ڵكی فرۆش مه‌ك ه ب ه شه‌یتان له باشترین هه‌موویان به‌یانیان جۆری ئه‌و خۆفرۆشتنه‌ش ب ه خوای زوو ده‌ڕۆن خۆیان پ��ه‌روه‌ردگ��ار بۆ وه‌ده‌ستهێنانی ئه‌و سه‌رمایه‌و نرخه گ��ه‌وره‌ی ك ه پێتی ده‌فرۆشن ،به‌وه‌ش یان ده‌ب�هخ��ش��ێ ئ �هو ج��ۆره ڕێكه‌وتنه‌ی ه له‌سه‌ر ئه‌و كڕین و فرۆشتن ه ك ه ل ه خۆی ڕزگار ده‌كات ،یان ته‌واوكه‌ری ئایه‌ته‌كه‌ی سه‌ره‌وه‌دایه ك ه خۆی تیاده‌بات َّ َُ ُ َ َ ده‌فه يل اللـهِ رموێتُ :يقات ِلون يِف َسب ِ ِ َ َ ْ ُ ُ َ َ ُ ْ َ َ َ ْ ً َ ْ َ ًّ فيقتلون ويقتلون وعدا عليهِ حقا يِف َ َ ْ َ ْ ىَ ٰ ڕێككه‌وتوون ،بێگومان هه‌ر ئه‌وه‌ش ه َ ُْ ْ َّ ْ َ َ آن ومن أوف يل والقر ِ ال ِ اتلوراة ِ و إِْ جن ِ َ َّ َ ْ ُ ُ سه‌رفرازی و سه‌ركه‌وتنی نهبڕاوه و بێ اللـهِ فَ ْ اس َتبْ رِ ُ ب ِ َع ْه ِده ِ مِن شوا بِبيعِكم َ َ ٰ َ ُ َ ْ َ ْ ُ سنوور ,جا دوای ئه‌وه‌ی ك ه ئه‌مه‌شت الذَِّي بَ َاي ْع ُتم بِهِ وذل ِ��ك هو الفوز زانی و هه‌ر سوور بووی له سه‌ر خۆ الْ َع ِظ ُ يم ﴿اتلوبة .. ﴾١١١ :واته :ئه‌وان ه فرۆشتنت به شه‌یتان ئهوه بزانه ك ه ده‌جه‌نگن ل ه پێناوی ئاینی خ��وادا، دوای ئه‌و خۆشیه كاتییه‌ی دنیا ك ه دوژم��ن��ان��ی ئاینی خ��وا ده‌ك���وژن (ل ه له ڕابواردنێكی كه‌م زیاتر هیچی تر گۆڕه‌پانی جه‌نگدا) ،یان ده‌كوژرێن و نییه ،س��زاو تاوانگه‌لێكی به ئێش و (شه‌هید ده‌كرێن) ،ئه‌و پاداشت و به‌ڵێن ه ئازاری وا بۆت ئاماده‌ی ه ك ه هه‌رگیزاو به‌ڕاستی له‌سه‌ر خوای ه و باس كراوه ل ه هه‌رگیز ناخۆشی و ناهه‌مواری ئازاری ته‌ورات و ئینجیل و قورئاندا ،جا كێ هاوشێوه‌یت نه‌بینیو‌ه خوای گه‌وره‌ش ههیه به قه‌ده‌ر خوا به‌وه‌فاو به‌ئه‌مه‌ك َ ٌ ل��ه‌م ب��اره‌ی��ْه‌وه ده‌ف �ه‌رم��وێ��ت :مَت��اع ْ بێت بۆ جێ به‌جێكردنی بهڵێنهكانیُ ٌ َ ، ْ ُ ُ قل ِيل ث َّم َمأ َواه ْم َج َه َّن ُم َوبِئ َس ال ِم َهاد ك�ه‌وات�ه زۆر دڵخۆش و ك��ام�ه‌ران بن ﴿آل عمران .. ﴾١٩٧ :وات���ه( :ئ �هوه به‌و مامه‌ڵه‌یه‌ی كه ئه‌نجامتانداو‌ه و ه��ه‌ره��ه‌م��ووی) ڕاب��واردن��ێ��ك��ی كه‌م ه به‌و فرۆشتن و كڕینه‌ی ك ه له‌سه‌ری
(چونكه) ل �ه‌وه‌ودوا شوێن و جێگه‌یان دۆزه‌خ���ه ،ك� ه ناخۆشترین جێگه و ڕێگه‌یه. پێغه‌مبه‌ری ن��ازاداری��ش��م��ان دروودو سه‌الم و ڕهحمهتی خوای بڕژێته سه‌ر ل ه ب��اره‌ی خۆفرۆشتنی مرۆڤه‌كانه‌و‌ه اس ي َ ْغ ُدوَ ،ف َبايِ ٌع ده‌فه‌رموێت :كُلُّ الن َّ ِ ْس ُه :ف َُم ْعتِقُ َها أَو ْ ُموبِقُ َها واته: نَف َ خه‌ڵكی هه‌موویان به‌یانیان زوو ده‌ڕۆن خۆیان ده‌فرۆشن ،ب �ه‌وه‌ش یان خۆی ڕزگ��ار ده‌ك���ات ،ی��ان خ��ۆی تیاده‌بات). [وات �ه :یان خۆی به‌خوا ده‌فرۆشێ و فه‌رمانه‌كانی جێبه‌جێ ده‌كات و خۆی ڕزگ��ار ده‌ك���ات ،ی��ان خ��ۆی به‌شه‌یتان ده‌ف��رۆش��ێ و فه‌رمانه‌كانی جێبه‌جێ ده‌كات و خۆی تیاده‌بات]. كه‌وا بوو ئه‌ی مسوڵمان ئه‌ی باوه‌ڕدار ك ه بڕوات ب ه ڕۆژی دوای و پاداشت و سزا هه‌ی ه له‌و نێوه‌نده‌دا ك ه خۆفرۆشتن ه ب ه شه‌یتان و به‌ده‌ستهێنانی خۆشیه‌كی كه‌می دنیایی و سزایه‌كی گ��ه‌وره‌و ن��هب��ڕاوه‌ی دواڕۆژ ی��ان خۆفرۆشتن ب ه خ��وای گ �ه‌وه‌ر‌ه به‌ختكردنی خۆت و م��اڵ و سامان ل ه دن��ی��ادا (گه‌رچی ناڕه‌حه‌ت و ناخۆشیه‌كی كه‌می كاتی دنیایه) و به‌ده‌ستهێنانی خۆشگوزه‌رانی و به‌خته‌وه‌ری كامه‌رانی هه‌تاهه‌تای دواڕۆژ ،كامیان هه‌ڵده‌بژێریت ؟ به ڕاستی گێل و گه‌وج و نه‌فام ه یان ه���ه‌وه‌س ب��از و ملهوڕو ك��اس و كڕ‌ه ئه‌و كه‌سه‌ی ك ه خۆی ده‌فرۆشێت ب ه شه‌یتان ل� ه كاتێكدا خ��وای گ��ه‌وره‌و بااڵده‌ست خوای كردگار و خولقێنه‌ری كڕیارێتی.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
39
40
ئه‌و درۆیه‌ی كه‌زۆرترین ه له‌جیهاندا ڕێژ ده‌یكه‌ن ! حه‌مه‌ره‌شید پێنجوێنی
ئه‌م درۆیه چاك و خراپ !! موسڵمان و ناموسڵمان ده‌یكات !! جێی سه‌رسوڕمانه كه كه‌مترین بیری لێكراوه‌ته‌وه!! نه‌ك هه‌ردرۆ به‌ڵكو بێ وه‌عدیشه !! ئ����ه‌م درۆی�����ه دڵ����ی ه �ه‌م��ووش��م��ان��ی ڕه‌نجاندوو‌ه ل ه ساتێك له‌ساته‌كاندا!! درۆك��هی��ش ئ �ه‌وه‌ی � ه كاتێك كه‌سێك بانگت ده‌كات یان داوایه‌كت لێ ده‌كات پێی ده‌ڵێیت یه‌ك ده‌قیقه‌ی تر !! به‌ڵك ه هه‌ندێك ده‌ڵێت یه‌ك چركه ئێستا دێم !! لهم ڕۆژان �ه‌دا به‌كارێك ڕێگه‌م كه‌وت ه دوك��ان��ێ��ك خ���اوه‌‌ن���ه‌ك���هی سیخێكی هیندی بوو ته‌نها یه‌ك پرسیارم پێی هه‌بوو ،په‌له‌شم بوو بۆ ئه‌وه‌ی فریای جه‌ماعه‌تی نوێژی عه‌سر بكه‌وم ،خاوه‌ن
دوكانه‌ك ه پێی وتم :یه‌ك ده‌قیقه ئێستا دێم بۆ الت !! ب �ه‌اڵم زیاتر له‌بیست خوله‌كی برد و منیش جه‌ماعه‌ته‌كه‌م فه‌وتا !! دوو ڕۆژ دوات���ر ل�ه‌گ�ه‌ڵ وه‌ستایه‌كی مزگه‌وت كه‌كاری بۆ ده‌كردین چووین ه دوكانێكی موسڵمانی پاكستانی بۆ كڕینی هه‌ندێك شت و مه‌ك و زۆرمان په‌له‌بوو !! وت��ی :ی �ه‌ك خوله‌كی تر بۆتان ده‌هێنین !! من الی خۆمه‌و‌ه ٦٠ چركه‌م حساب كرد وه‌كو ئه‌وه‌ی كه‌ئه‌و وتی !! خوله‌كه‌ك ه بوو ب ه ١٥خوله‌ك!! هه‌ر نه‌بوو ! وتم :برام دره‌نگه چیت كرد ؟! وتی :دوو ده‌قیقه‌ی تر دوای ٢٠ده‌قیقه ،وتم :دره‌نگه كاری ترمان ههیه ! وتی :براگیان ٥ده‌قیقه‌ی تر كه‌سێكم ناردووه چووه ل ه كۆگا بۆتان بێنێت ! به‌م پێی ه زیاد له‌كاتژمێرێك
چاوه‌ڕوانیمان كرد !! وتم :كاكی من تۆ ئه‌گه‌ر به‌ئێمه‌ت بوتای ه كاتژمێرێكی پێ ده‌چێت ده‌چووین بازاڕێكی ترمان ده‌ك��ردو دوات��ر ده‌هاتینه‌و‌ه ب��ۆالت !! وتم :ئایا ئه‌م ه درۆ نی ه ؟! وتی :به‌ڵێ وای ه به‌اڵم هه‌موو خه‌ڵك هه‌ر ده‌یكات !! ك �ه‌وات � ه وه‌ع���دی ی �ه‌ك خ��ول�ه‌ك یه‌ك كاتژمێری خایاند !! ئایا جێی خۆی نی ه حسابێك بۆ ئه‌م درۆی��� ه بكه‌ین ك� ه ه �ه‌م��ووان تێوه‌ی گ�لاوی��ن ی��ان هیچ نه‌بێت كه‌متری بكهینهوه !! ی��ان بۆچی ڕاستیه‌ك ه به‌به‌رامبه‌ره‌كه‌مان نه‌ڵێین و وه‌عدێك نه‌ده‌ین كه‌به‌هۆیه‌و‌ه گوناهباریش ببین و دڵی به‌رامبه‌ره‌كه‌شمان لێ بڕه‌نجێت! ئایا ئێوه‌ش واناڵێن ؟!! ئیتر كاتی ئهوه نه‌هاتوو‌ه وازی لێ بهێنین ؟!!
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
41
پێكه‌نینم دێت! پێكه‌نینم دێت كاتێك ده‌كه‌وم، پ��ێ��ك��ه‌ن��ی��ن��م دێ�����ت ك��ات��ێ��ك هه‌ڵده‌ستمه‌وه و سه‌رنجی خۆم ده‌ده‌م ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ق��هب��اره‌ی ئازاره‌كانم دیاریبكه‌م ،ل ه ناكاو بۆم ده‌رده‌كه‌وێت كه‌وتنه‌ك ه هیچ ئازارێكی نهبووه و ئامانجیش ت �ه‌ن��ه��ا ئ����هوه ب����ووه ئ���اگ���ادارم بكاتهوه و پێم بفه‌رموێت! له‌و كار‌ه نزیك مه‌كه‌وه. پێكه‌نینم ب ه خۆم دێت ،وه‌كو كه‌سێكی ساویلكه و بێ ده‌سه‌اڵت خ��ۆم دێت ه ب �ه‌رچ��او ،كاتێ ب ه هێزه‌وه ده‌كه‌وم و هیچ زیانێكم پێناگه‌ێنێت ,چونكه باش ده‌زانم ئ �هو منی زۆر خ��ۆش��ده‌وێ��ت و ده‌یه‌وێت لهم ڕێگایه‌و‌ه په‌یامێكی
شیرینم پ��ێ��ب��دات و شه‌قێكی میهره‌بانیشم لێبدات. ئ����هوه چ م��ی��ه��ره‌ب��ان��ێ��ك �ه ك ه هه‌میش ه ده‌ستی من ده‌گرێت، منێك ك��ه ه�ه‌م��ی��ش�ه ل�� ه ئ�هو دوورم و رێگاكانی ئه‌و نیشانم ده‌دات وون��ی��ان ده‌ك���ه‌م و بێ منه‌ت به‌رامبه‌ر سۆزی ئه‌و و ل ه ده‌رگای خه‌ڵكی تر ده‌ده‌م!. ئهمه هۆكاری پێكه‌نینی من ه ك �ه ده‌ك����ه‌وم داوای ه��اوك��اری ل �ه ئ���ه‌وان ده‌ك���ه‌م ك�ه‌چ��ی ئه‌و ده‌ستم ده‌گرێت و دووبار‌ه فێری رۆشتنم دهكاتهوه ،ل ه ده‌ریایه‌ك ده‌خنكێم چاوه‌ڕوانی مه‌له‌وانێك ده‌كه‌م بۆ ئه‌وه‌ی نه‌جاتم بدات، كه‌چی ئه‌و خۆی دهكاته مه‌له‌وان
قاسم سروش
و فێری مه‌له‌شم ده‌كات و رێگا ن���ادات ل �ه ن��او ده‌ری���ای گوناح بخنكێم و به ج��ۆره‌ش روو ل ه ده‌رگای ئه‌و بكه‌م!. ل�� ه ب��ی��اب��ان��ێ��ك وون ده‌ب����م و چ��اوه‌ڕوان��ی ساته‌كانی مه‌رگی خۆم ده‌ك�ه‌م ،به ساتێك فرمان ب ه هه‌ورده‌كات و باران ده‌بارێت، فرمان به ئه‌رز ده‌كات و سه‌وز ده‌ب���ێ���ت ،م��ن��ی��ش ل���ه خۆشیا پێده‌كه‌نم و ده‌ڵێم ئهمه چۆن ده‌بێت؟! دێت ه قسه و پێم ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ل ه ده‌رگ��ای من بده‌یت هه‌موو كارێك ده‌كرێت و هیچ شتێك مه‌حاڵ نیه.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
20زانیاری هه‌مه‌ڕه‌نگ
ئا :رێزان نوری
زانست و زانیاری بۆ هه‌موو مرۆڤێك پێویسته ،له‌چه‌ندێتی و چۆنیه‌تی زانیارییه‌كان گرنگ و گرنگتر ههیه ،به‌اڵم هه‌ر ووشه‌یه‌كی تازه‌و نو ێ بۆ مرۆڤ زانیاری نوێیه. .1هه‌موو ئافره‌تێك له‌ماوه‌ی ته‌مه‌نیدا دوو ساڵ به‌دیار ئاوێنه‌و‌ه سه‌یری خۆی ده‌كات. .2نووسینی ده‌ستی پزیشكه‌كان سااڵن ه پێنج هه‌زار كه‌س ده‌كات ه قوربانی. .3یه‌ك رۆژ له‌سه‌ر هه‌ساره‌ی پلۆتۆ یه‌كسانه به‌ژیانی هه‌فته‌یه‌كی سه‌ر زه‌وی. .4ماسی تاكو دواساتی ژیانی هه‌ر له‌گه‌شه‌كردنه. .5زۆرینه‌ی ڤیتامین سی له‌پرته‌قاڵ ده‌كه‌وێت ه توێكڵه‌كه‌ی. .6دراوی كاغه‌ز له‌كاغه‌ز دروست نه‌كراوه ،به‌ڵكو له‌لۆك ه دروست كراوه. .7گوێچكه‌كان و لوتی مرۆڤ تاكو مردن له‌گه‌شه‌كردن ناوه‌ستن. .8له‌زمانی ئینگلیزیدا س ێ هه‌زار ووش ه بنه‌ڕه‌تیان عه‌ره‌بییه. .9له‌وواڵتی گه‌وره‌ی هیندستان له‌هه‌ر چركه‌یه‌كدا مرۆڤێك له‌دایك ده‌بێت. .10گوێگرتن بۆ قورئان ،مرۆڤ كه‌متر تووشی مردنی له‌ناكاو دهكاتهوه. .11جۆری خوێنی ( )AHله‌هه‌موو جیهان س ێ كه‌س هه‌یانه. .12یه‌كه‌م دار كه‌له‌سه‌ر زه‌وی روا ،داری خورما بوو. .13پێویسته له‌هه‌ر كاتژمێرێك مرۆڤ پێنج خوله‌ك به‌پێ بڕوات. .14نووستنی به‌رده‌وامی نۆ كاتژمێر له‌سه‌ر یه‌ك ،سه‌ر ئێشه‌ی به‌دواوه‌یه. .15تاكه خواردنێك كه‌تێك ناچێت ،هه‌نگوینه. .16ئافره‌ت چوار هێنده‌ی پیاو تووشی سه‌ر ئێشه ده‌بێت. .17خواردنی ماست یان شیر كاریگه‌ری بیبه‌ری تیژ كه‌متر دهكاتهوه. .18گه‌وره‌ترین هێلكه ،هێلكه‌ی وشتر مرخه. .19چینی (ئایۆنیسفیر) له‌سه‌رووی چینی به‌رگه هه‌وا ،شه‌پۆڵه‌كانی رادیۆ ده‌گوازێته‌وه. .20یه‌كه‌م باخچه‌ی ئاژه‌اڵن له‌ساڵی ( )1793له‌شاری پاریس دروستكرا. ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
42
ناوی (محه‌مه‌د) ه له‌جیهان به‌رباڵوترین ناو رۆژنامه‌یه‌كی ئیسپانی له سایتی ئه‌لیكترۆنی خۆی باڵوی كردۆتهوه، ناوی محه‌مه‌د (درودی خوای له‌سه‌ر بێت) به‌رباڵوترین ناوه ل ه جیهان و نزیكه‌ی 150ملیۆن كه‌س له‌جیهان هه‌ڵگری ئه‌و ناون. رۆژنامه‌ی(ئه‌ی بی سی) ئیسپانی له‌راپۆرتێكیدا ل ه سایتی خۆی باڵوكردۆته‌وه ،ناوی پێغه‌مبه‌ری ئیسالم محه‌مه‌د (درودی خوای له‌سه‌ر بێت) ناوێكی به‌رباڵو و به‌ناوبانگ ه له جیهان و نزیكه‌ی 150 ملیۆن كه‌س هه‌ڵگری ئه‌و ناوه‌ن ..رۆژنامه‌ك ه ئه‌وه‌ی ئاشكرا كردوه، به‌رباڵوی ناوی (محه‌مه‌د) له‌جیهان به‌هۆی ژماره‌ی دانیشتوان و هێزی ئه‌و واڵتانه‌وه نیه ،به‌ڵكو به‌هۆی كۆچی موسڵمانان و كاریگه‌ری ب ه سه‌ر ئه‌و كۆمه‌لگانه‌وه دێت ..رۆژنامه‌كه‌ی ئه‌وه‌شی ده‌رخستوه ،ل ه كۆمه‌ڵگه‌ی فه‌ره‌نسا و له‌هه‌ندێ ناوچه‌یدا زۆربه‌ی منداڵه تازه ل ه دایكبوه‌كان ناوی (محه‌مه‌د)ی لێده‌نرێت ،هه‌روه‌ها ئه‌م ناوه‌ش ل ه ریزبه‌ندی شه‌شه‌م دێت ل ه به‌ریتانیا.
ی ی ڕوخاند‌و ئاینی ئیسالم مزگه‌وته‌كان قه‌ده‌غه‌كرد ی حكومه‌تی ئه‌نگۆال به‌ره‌سمی ئاینی ئیسالم ی له‌واڵته‌كه قه‌ده‌غه‌كرد‌و سه‌رجه‌م مزگه‌وته‌كانیش ی روخاند ،روزا كروزا سیلڤیا ،وه‌زیری رۆشنبیریی ئه‌نگۆال ،بۆ ئاژانسی هه‌واڵیی ئه‌نگۆال -ئانگۆپ رایگه‌یاند:حكومه‌تی ئه‌نگۆال درێژه ب ه به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی ئاینی ئیسالم ده‌دات ..سیلڤیا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد حكومه‌ته‌كه‌یان له‌باره‌ی ئازادی گروپ ه ئاینیه‌كان ،ل ه چوارچێوه‌ی پێوان ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان سه‌ر له‌نوێ ب ه یاساكاندا ده‌چێته‌وه ،ب ه تایبه‌ت ئه‌و گروپه ئاینییانه‌ی ك ه له‌گه‌ڵ كه‌لتوور و نه‌ریتی ئه‌نگوال ناگونجێن .بۆی ه ده‌رگ���ای مزگه‌وته‌كان داده‌خ��رێ��ن، وه‌زیری رۆشنبیریی ئه‌نگۆال راشیگه‌یاندو‌ه له ئه‌نگۆال ئه‌و گروپ ه ئاینییانه‌ی رێگه‌یان پێنه‌دراو‌ه په‌یڕه‌وی ئاینی خۆیان بكه‌ن ،ژماره‌یان سه‌د و نه‌وه‌د و چوار گروپه ،هه‌روه‌ها داخستنی مزگه‌وته‌كان ل ه چوارچێوه‌ی ب �ه‌ره‌ن��گ��ارب��ون �ه‌وه‌ی گ��روپ�ه دژ ب�ه ی��اس��اك��ان دوایین هه‌نگاوه ..ژماره‌ی دانیشتووانی ئه‌نگۆال ك ه ده‌كه‌وێت ه باشووری كیشوه‌ری ئه‌فریقیا هه‌ژد‌ه ملیۆن و پێنجسه‌د هه‌زار كه‌سه ،زۆرینه‌یان مه‌سیحین ،به‌پێ ی ئامارێك ی كۆمه‌ڵه‌ی ئیسالمی ئه‌نگۆال ،له‌و واڵت ه هه‌شتا مزگه‌وت ی موسڵمانان پێنجسه‌د هه‌زار كه‌سه. ههیهو ژماره
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
43
الفاوه‌كه‌ی سه‌رده‌می (نوح) پێغه‌مبه‌ر ه ده‌كرێت فیلمێكی سینه‌مایی له‌دوایین ه�ه‌وڵ و به‌رهه‌میدا هۆڵیۆد فیلمێكی سینه‌مایی له‌باره‌ی الفاوه‌كه‌ی سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر (نوح) سه‌المی خوای گه‌وره‌ی له‌سه‌ر بێت به‌رهه‌م هێناوه. ئ�هو فیلمه سینه‌ماییه ناونیشانه‌كه‌ی به‌ناوی (ن��وح) ك��راوه‌و بۆ رووداوه‌ك��ان��ی ن��او فیلمه‌ك ه ته‌نها پشت به‌ده‌قه‌كانی
كتێبی ئینجیل به‌ستراوه‌و دیمه‌نه‌كانی له‌ئایسله‌نداو نیویۆرك وێنه‌ی گیراوه، پ��اڵ �ه‌وان��ی ئ��هو فیلمه (رۆس��ێ��ل ك��رۆ) ی ئ�ه‌ك��ت�هری به‌ناوبانگی سینه‌مایی نیوزله‌ندیه‌و بڕی ( )150ملیۆن دۆالری ب��ۆ خ��ه‌رج ك���راوه‌و پێشبینی ده‌كرێت نیگه‌رانییه‌كی زۆری به‌دواوه‌بێت ،ئه‌وه‌ش
به‌هۆی سنوور به‌زاندنی چه‌ند دیمه‌نێكی ناو گێڕانه‌وه‌ی به‌سه‌رهاته‌كه ،كه‌ته‌نها پشتی به‌ده‌قه‌كانی ئینجیل به‌ستووه‌و، سودی له‌قورئانی پیرۆز وه‌رنه‌گرتووه .. كه‌بێگومان واڵتانی ئیسالمیی پێشوازی گه‌رمیی لێناكه‌ن .
ه برۆنای شه‌ریعه‌تی ئیسالم ده‌كات یاسای واڵته‌كه‌ی میرنشینی برۆنای كه‌ده‌كه‌وێت ه دوورگ����هی پ��ۆرن��ی��ۆ شه‌ریعه‌تی ئیسالمی وه‌ك ده‌س��ت��ووری واڵت په‌سه‌ند كردو ئاشكرای كردووه له‌مه‌ودوا كار به‌بنه‌ماكانی ئایینی ئیسالم ده‌كه‌ن. (ح���ه‌س���ه‌ن ب �ه‌ل��ق��ی �ه) س��وڵ��ت��ان��ی میرنشینی ب��رۆن��ای كه‌هاوكات ی�ه‌ك��ێ��ك��ی��ش�ه ل���ه‌س���ه‌رم���ای���ه‌دار‌ه گه‌وره‌كانی جیهان رایگه‌یاندووه، ئه‌وان له‌مه‌ودوا كار به‌شه‌ریعه‌تی ئیسالمی ده‌ك����ه‌ن و یاساكانی
ئ��ای��ی��ن��ی ئ��ی��س�لام جێبه‌جێ ده‌ك�ه‌ن و له‌ماوه‌ی شه‌ش مانگی داهاتووش یاساكان ده‌چن ه بواری ج��ێ��ب �ه‌ج��ێ��ك��ردن �هوه ..ب��رۆن��ای وواڵتێكی بچووكه‌و ده‌كه‌وێت ه باكووری كه‌ناری دوورگه‌ی پۆرنیۆو ژماره‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی 400هه‌زار كه‌سن و بوزیه‌كان ڕێژه‌ی ( )%13و مه‌سیحیه‌كانیش ڕێژه‌ی ( )%10ی دانیشتوان پێكده‌هێنن و یاساكانی ئایینی ئیسالمیش ته‌نها له‌سه‌ر موسڵمانه‌كان جێبه‌جێ ده‌كرێت. ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
44
45
ڤالدیمێر پۆتین :
ه له‌مێژووی رووسیا ئیسالم به‌شێك سه‌رۆكی رووسیا رایگه‌یاند ،ئاینی ئیسالم به‌شێك ه له‌مێژووی وواڵته‌كه‌یی و هه‌رگیز لێی جیانابێته‌وه( ،ڤالدیمێر پۆتین) سه‌رۆكی رووسیا له‌شاری ئۆفا له‌ناوچه‌ی ئۆرال چاوی كه‌وت به‌موفتی موسڵمانه‌كانی واڵته‌كه‌ی و له‌دیدارێكدا باسیان ژیانی پێكهاته ئاینییه‌كان كرد ..پۆتین وتی :ئایینی ئیسالم به‌شێك ه
له‌مێژووی رووسیاو هه‌رگیز لێی جیانابێته‌وه‌و گوتیشی، ڕێگ ه به‌كه‌س ناده‌ین زیان به‌په‌یه‌وه‌ندییه‌كان بگه‌یه‌نێت.. ئه‌مه‌و دیداره‌كه‌ی پۆتین و موفتی موسڵمانه‌كانی روسیا به‌بۆنه‌ی دامه‌زراندنی ( )225ساڵه‌ی سه‌نته‌ری موسڵمانه‌كانی روسیا بوو.
فڕۆكەیەك دەكرێتە كتێبخانە ل��ەن��اوچ��ەی��ەك��ی ب��اك��ووری ش���اری ئەنقەرە ف��ڕۆك��ەی��ەك��ی ك���ۆن دەك��رێ��ت��ە كتێبخانەو دیزاینێكی نوێی بۆ دروست دەكرێت. بەپێی هەواڵێكی ئاژانسی ئەنادۆڵی توركیا، لەناوچەی (چانگری) ی باكووری شاری ئەنقەرە فڕۆكەیەكی كۆنی گ���ەورە ل��ەس��ەر شێوەی دیزاینێكی ج��وان دەكرێتە كتێبخانەیەكی جوان و جێگەی ( )150قوتابی تێدا دەبێتەوە بۆ خوێندنەوە. (عیرفان دێنچ) سەرۆكی شارەوانی چانگری راشیگەیاندووە ،دوای تەواو بوونی ئەو پڕۆژەیە ئەوان كەشتییەك و شەمەندفەرێكیش دەكڕن و دەیانكەن بەكتێبخانە. ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
46
بۆ دووربوونت له‌نه‌خۆشییه‌كانی دڵ خاس بخۆ
خاس یه‌كێك ه له‌سه‌وز‌ه گرنگه‌كان ه ب���ه‌وه‌ی ك � ه چ�ه‌ن��دی��ن ڤیتامین و كانزا و ریشاڵ و ماده‌ی دژه ئۆكسان له‌خۆده‌گرێت ،بۆ نموون ه ڤیتامین Aب ه شێوه‌ی بیتا كارۆتین ،ڤیتامین ،Kڤیتامین ،Cفۆلێت ،مه‌نگه‌نیز، ك��ڕۆم ،ه�ه‌روه‌ه��ا وزه‌ی زۆر كه‌می تێدای ه له‌گه‌ڵ رێژه‌یه‌كی به‌رزی ئاو. خاس بۆ پاراستنی دڵ ل ه نه‌خۆشی سوودی لێ وه‌رده‌گیرێت له‌و كاته‌ی ك � ه بیتاكارۆتین و ڤیتامین C بهیهكهوه رێگرن له‌به‌رده‌م ئۆكسانی ك��ۆل��ی��س��ت��ی��رۆل ك��� ه ب �ه‌ن��اوپ��ۆش��ی خ��وێ��ن��ب�ه‌ره‌ك��ان�هوه ده‌ن��ووس��ێ��ت و تۆپه‌ڵێكی چ �ه‌وری دروس��ت ده‌كات
وات��� ه ده‌ب��ێ��ت � ه ه��ۆی ره‌ق��ب��وون��ی خوێنبه‌ره‌كان ك ه گه‌لێك ج��ار خوێنبه‌ر به ت �ه‌واوی ده‌گیرێت و چیتر خوێن به‌ناویدا لێشاو نابات ،به‌مه‌شه‌و‌ه نۆره‌یه‌كی ن �هخ��ۆش��ی دڵ ی���ان جه‌ڵته‌یه‌كی مێشك رووده‌دات ،رێ��ژه باشه‌كه‌ی ریشاڵی رووه‌كیش سیفه‌تێكی دیكه‌ی پاراستنی دڵ ب ه خاس ده‌به‌خشێت، ل ه ناو ریخۆڵه ئه‌ستووره‌دا ،ریشاڵی خۆراكی له‌گه‌ڵ خوێیه‌كانی زه‌رداودا یه‌كده‌گرێت و ل�ه‌ش لێیان رزگ��ار ده‌بێت ،ئه‌مه‌ش فشار ده‌خات ه سه‌ر له‌ش بۆ دروستكردنی بڕی زیاتری زه‌رداو ،ل���ه‌ش ب��ۆ دروس��ت��ك��ردن��ی زه‌رداو پێویستی به تێكشكاندنی ك��ۆل��ی��س��ت��ی��رۆل�هوه ه �هی �ه ،ك �ه‌وات � ه
ده‌رئ��ه‌ن��ج��ام ئاستی كۆلیستیرۆل ل ه خوێندا داده‌ب �ه‌زێ��ت ،رۆڵ��ی فۆلیك ئه‌سید یان فۆلێت Folateهیچی كه‌متر نیی ه له رۆڵی ریشاڵی خۆراكی، فۆلیك ئه‌سید یان ترشی فۆلیك ك ه ب ه ڤیتامین Bناسراوه زۆر پێویست ه بۆ گۆڕینی ماده‌ی هۆمۆسیستین ك ه زیانبه‌خش ه بۆ ماده‌یه‌كی بێ زیان، م���اده‌ی هۆمۆسیستین راسته‌وخۆ زیان ب ه خوێنبه‌ره‌كان ده‌گه‌یه‌نێت و ئه‌گه‌ری نه‌خۆشیی دڵ و جه‌ڵت ه زیاد ده‌ك��ات ،خاس به رێ��ژه به‌رزه‌كه‌ی پ��ۆت��اس��ی��ۆم�هوه س���وودی ه�هی� ه بۆ دابه‌زاندنی په‌ستانی به‌رزی خوێن.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
47
ه ه یازد هه‌نار بخۆ بۆئه‌وه‌ی ل نه‌خۆشی به‌دووربیت !.. به‌پێی توێژینه‌وه‌یه‌ك ئهوه دهركهوتووه كه‌میوه‌ی هه‌نار ده‌رمانی یازده جۆر‌ه نه‌خۆشییه كه‌مرۆڤ له‌ژیانیدا تووشیان ده‌بێت ،توێژینه‌وه‌ك ه له‌الیه‌ن تیمێكی شاره‌زای پسپۆرانی ئیتاڵیاو‌ه ئه‌نجامدراوه‌و گه‌یشتوونه‌ت ه ئه‌و ئه‌نجامه‌ی كه‌خواردنی هه‌نار چاره‌سه‌ر‌ه بۆ تووش بوونی یازده جۆر‌ه نه‌خۆشی كه‌بریتین له‌مانه‌ی خواره‌وه:
.1سكچونێكی تووند. .2نه‌خۆشییه‌كانی دڵ و به‌رزبوونه‌وه‌ی كۆلیسترۆڵ. .3نه‌خۆشییه‌كانی گورچیله‌و كێشه‌كانی. .4تایه‌كی گه‌رم. .5شێرپه‌نجه‌ی قۆلۆن.
.6ئێشی جومگه‌كان. .7هه‌رسنه‌كردنی خوارده‌مه‌نی. .8خوێن به‌ربوون. .9نه‌خۆشییه‌كانی چاوو بێهێزی بینین. .10نه‌خۆشییه‌كانی پدو « پووك». .11سه‌رئێشه.
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
ئاینده‌یه‌كی گه‌ش حاجی كاروان
كاتێ پێغه‌مبه‌ری خۆشه‌ویست دروودو سه‌المی خوای له‌سه‌رب ێ له‌مه‌ككه‌و‌ه بۆ مه‌دینه هیجره‌تی كردو ،له‌ده‌می گه‌یشتی بۆ مه‌دینه‌ی پیرۆز یه‌كه‌م فه‌رمایشتی بریتی بوو له « :يَا أَي ُّ َها اس! أَف ُ السال ََم ،وَأَطْ ِع ُموا ْشوا َّ الن َّ ُ صلُّوا بِالل َّْي ِل امِ ، وصلُوا األرحام ،و َ َ الطَّ َع َ ام « ،واته :خه‌ڵكینه ئاشتی وَالن َّ ُ اس ن ِ َي ٌ به‌رپابكه‌ن و سه‌الم له‌یه‌كتربكه‌ن و ن��ان به‌یه‌كتربده‌ن و به‌تایبه‌تی تر ب��ه‌ه��ه‌ژاران و شه‌وانیش نوێژبكه‌ن له‌وكاته‌ی كه‌خه‌ڵك خه‌وتوون . ئه‌م فه‌رموود‌ه شیرینه‌ی پێغه‌مبه‌ری ئازیز سێ ره‌هه‌ند و بنه‌مای تێدای ه ك �ه‌ش��ارس��ت��ان��ی �ه‌ت و م��ه‌ده‌ن��ی��ه‌ت و ك��ۆم�ه‌ڵ��گ�هی�ه‌ك��ی پ��ێ��ش��ك �ه‌وت��ووی ل ێ ده‌رده‌چێت: ی �ه‌ك �ه‌م( :أَف ُ السال ََم) ..وات �ه: ْشوا َّ پ��ێ��ك�ه‌وه‌ژی��ان و ت��ێ��ك�ه‌اڵوی و دۆس��ت ب��وون و دروستبوونی خزمایه‌تی و
سه‌ردانیكردنی یه‌كتر و به‌ده‌مه‌چوونی یه‌كترو له‌یه‌ك دڵنیابوون « ..ئه‌م ره‌ه���ه‌ن���ده « ب��ه‌داخ��ه‌وه‌ل��ه‌واڵت��ان��ی ئه‌وروپاو ئه‌مریكاو واڵتانی پێشكه‌وتوو خه‌ریكه به‌ره‌و نه‌مان ده‌چێت و بۆت ه گه‌وره‌ترین مه‌ترسی له‌سه‌ر رووخانی شارستانیه‌ت و ،به‌دانپێدانانی زۆربه‌ی سه‌ركرده‌كانیان و بیرمه‌نده‌كانیان واقیعی حاڵیان ئه‌م ه ده‌سه‌لمێنێ ،بۆی ه ده‌ب ێ ئێمه‌ی موسڵمان هه‌وڵی پاراستنی بده‌ین و هه‌رده‌م زیندووی بكه‌ینه‌وه‌و، به‌هه‌ند وه‌ریبگرین . ام) ..ئه‌م دووه‌م( :وَأَطْ ِع ُموا الطَّ َع َ ب��ن �ه‌م��ای �ه‌ش ب���ه‌وات���ای « ژێ��رخ��ان��ی ئابووری دێت « به‌ره‌وپێش چوونی ته‌كنه‌لۆژیاو ،دروستكردنی سیستمی ئ��اب��ووری و پته‌و ب��ه‌وه‌ی موحتاجی هیچ كه‌سێك نه‌بین و ئاستی ئابووری تاك به‌رزبكه‌ینه‌وه‌و ب�ه‌رده‌وام ده‌ست پان نه‌كه‌ینه‌و‌ه ..به‌داخه‌و‌ه ئه‌مه‌ش زۆرب�����هی واڵت����ان ل��ێ��ی ب��ێ��ب�ه‌ش��ن و بههۆیهوه نه‌بوونه‌ته خاوه‌نی سیستمی ئابووری خۆیان ،به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی واڵتان به‌شێكی زۆر له‌واڵتانی ئه‌وروپی له‌وروانگه‌یه‌و‌ه پێشكه‌وتوون، بۆیه بۆبه‌ده‌ستهێنانی كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی ب �هخ��ت �ه‌وه‌رو پێشكه‌وتوو پێویست ه په‌ره‌ی پ ێ بدرێت و له‌ده‌ست كورتی و قاتوقوڕی رزگاری ببێت . اس سێیه‌م « :و َ َ صلُّوا بِالل َّْي ِل وَالن َّ ُ ام» ..ئه‌مه‌ش بنه‌مای عیباده‌ت ن ِ َي ٌ
و گوێڕایه‌ڵی خوای گه‌وره‌یه ،ئه‌گه‌ر هاتوو كۆمه‌ڵگ ه یاخود خێزان دوور له‌په‌رستش و عیباده‌ت ب��وون ،ئه‌وا چاره‌نووسیان ه��اوت��ای ئه‌وكۆمه‌ڵگ ه رووخ�����اوه‌ی ب�ه‌رل�ه‌ه��ات��ن��ی ئیسالم ه كه‌به‌هۆی نه‌مانی ئه‌م سێ بنه‌مایه‌و‌ه له‌ناوچوون ..بۆیه ده‌بێ هه‌مووالیه‌ك ب��ی��رل�ه‌وه‌ب��ك�هی��ن�هوه گ�ه‌رب��م��ان�ه‌وێ��ت پێشكه‌وتووبین و شارستانیه‌تێك دروست بكه‌ین و له‌ده‌ستمان نه‌چێت ده‌بێ ئه‌م س ێ بنه‌مای ه دروست بكه‌ین و پێیه‌و‌ه پابه‌ندبین . تێبینی :ئه‌م بابه‌ته‌م له‌گه‌ڵ كونسوڵی ئه‌مریكا له‌هه‌ولێر به‌تێروته‌سه‌لی ب��اس ك���ردو ،ئ�ه‌وی��ش ل�هب�ه‌رام��ب�ه‌ردا گ���وت���ی :س����ه‌داس����ه‌د ل���ه‌گ���ه‌ڵ ئ��ه‌م بۆچوونانه‌ی تۆدام و ،ئێمه‌ش ترسی ئه‌وه‌مان لێ نیشتووه دووچاری داڕمان ببین ..منیش پ��ێ��م گ���وت :ده‌ب � ێ ئێوه وه‌ك��و ئه‌مریكا س��وود له‌ئێمه‌ی موسڵمان وه‌ربگرن له‌بواری « رۆحی و ئه‌خالقیی و ئیسالمیی راسته‌قین ه « به‌هه‌مان شێو‌ه ئێمه‌ش سوود له‌ئێو‌ه وه‌رده‌گرین له‌بواری ماددی و ئابووری، به‌مه‌رجێك هه‌ردووالمان هه‌وڵبده‌ین مرۆڤایه‌تی و شارستانیه‌ت له‌رووخان و دارمان بپارێزین .
ه ( )11ی كانونی یه‌كه‌م -ساڵی 2013 ژمار
48