Minder eenzaam door yoga

Wat is eenzaamheid?En wat is het verschil met alleen zijn? Alleen zijn is dat je geen of weinig contacten hebt en het prima vindt dat het zo is. Je bent graag op jezelf en zoekt het sociale niet zo op. Je voelt je wel alleen, maar niet eenzaam. Een ander kan zich eenzaam voelen als er geen belangrijke verbindingen zijn met andere mensen zoals een partner, een beste vriend of vriendin en zal het alleen zijn als eenzaam ervaren.

Laten we bij het begin beginnen en kijken waarom wij eigenlijk in relatie gaan als individu en als mens. We worden geboren als een baby, ontvangen in hopelijk een warm sociaal bad, waar het gewenst is en liefdevol wordt verzorgd. De prikkels en liefde van buitenaf zijn vanaf het begin als een noodzakelijke vitamines die we als klein mensje nodig hebben voor later, als we een groot mens zijn. Het is heel essentieel dat we vanaf het begin leren reageren op de prikkels van buitenaf en vooral op non-verbale communicatie. Dat zorgt voor de basis van ons eigen concept dat we op een gegeven moment zelf gaan creëren. We beginnen met een eigen opbouw gebaseerd op onbewuste, subjectieve interpretaties van onszelf. Langzaam wordt daar de buitenwereld beetje bij beetje aan toegevoegd. Ofwel, de basis van ons concept van waaruit wij denken, voelen en handelen, wordt sterk beïnvloed door onze vroegste en belangrijkste indrukken (samskara’s). De behoefte om van buitenaf bevestigd te worden, is dan ook een logisch gevolg. We zijn veel waarde gaan hechten aan de waardering van anderen en vinden het logisch dat we belangrijke relaties hebben om dat innerlijk afhankelijkheidsgevoel tevreden te houden.

Eveneens voelen we dat sociale contacten in de buitenwereld fijn zijn en dat het belangrijk is om op te groeien in een omgeving met fijne mensen. De band die het kind echter heeft met zijn bron (de moeder) is veel belangrijker dan al die sociale contacten die er ook zijn. Een persoonlijke, diepe relatie is wat we van kleins af aan gewend zijn. Het is mogelijk dat hier de kiem ligt voor onze innerlijke behoefte aan een diepere relatie naast alle sociale contacten die we hebben. Dus sociale eenzaamheid is veel meer een gebrek aan contacten, vrienden, familie, terwijl emotionele eenzaamheid meer het gemis is aan een dieper contact met een persoon waar we eventueel het leven mee willen delen.

De emotionele band met onze moeder en vader laat een grote indruk achter, belangrijk in ons eigen gecreëerde concept van het leven en met grote invloed op de verdere ontwikkelen van ons eigen concept. Het innerlijk fundament wordt in de eerste jaren van ons jonge leven gelegd en daar bouwen we de rest van ons leven op voort. Dit prille begin wordt ervaren als de basis van hoe we ons in dit leven kunnen manifesteren. Het is een raamwerk van taal, cultuur, religie, gewoontes en familietradities. Het definieert hoe we ons dienen te gedragen en laat zien welke onuitgesproken verwachtingen er in de omgeving leven waarin jij opgroeit. Groei je op in een individualistische samenleving, dan zal de familiedruk minder sterk zijn. Maar groei je op in een collectivistische samenleving waarbij de familie de kern is van het leven, dan zal de emotionele en mentale druk van (onuitgesproken) verwachtingen vele malen sterker zijn.

Wat kan yoga je bieden om emotionele of sociale eenzaamheid op één of andere manier minder erg te maken? Binnen de yogafilosofie en -praktijk zijn we sterk gericht op het verankeren van ons zelf in onszelf en het eigen gecreëerde concept (sutra 4.4 Patañjali, becommentarieerd door Taimni) te zien als slechts een concept. Het stimuleren van het relativeringsvermogen m.b.t. het concept, maakt dat we meer gaan vertrouwen op onszelf en dat we sterker geneigd zijn om juist een goed of beter beeld te krijgen van ons werkelijke innerlijke zijn. Op die manier creëren we een betere versie van onszelf. Echter, we dienen dan wel steeds helderder krijgen wie we werkelijk zijn en wat ons, vanuit onze gewoontes, zo sterk naar die buitenwereld trekt waar we dan afhankelijk worden en blijven.

Gewoontes en vertrouwde patronen geven ons een gevoel van overzicht en duidelijkheid over hoe het leven geleefd kan worden. Het is echter een kunstmatige, zelfgecreëerde vorm of raamwerk waarbinnen we van onszelf mogen functioneren. Dat noemen we onze comfortzone. Met deze comfortzone is natuurlijk niets mis, omdat het voor veel mensen het leven ook overzichtelijk maakt. Het is echter pas van belang op het moment dat we verder willen en er een spanningsveld ontstaat waar we last van hebben. Dan is het tijd om ons eigen raamwerk eens onder de loep te nemen. Niet dat we meteen moeten zoeken naar een oplossing, maar meer de oorzakelijkheid onderzoeken van onze innerlijke spanning en stress.

De neiging om vanuit een basisconcept te denken en te handelen is zeer gewoon en natuurlijk. Naar een andere manier zoeken, vraagt om een open mind en de innerlijke wens om op je eigen gedachtegang en denken te reflecteren. Er rustig naar te kijken en te voelen: waardoor blijf je in het moeras van oude gewoontes en gevoelens zitten? Vechten tegen de zuigkracht van het moeras is onbegonnen werk. We dienen anders te leren kijken: wat zijn de opties om van deze belemmeringen, van deze zuigkracht, af te komen? Tegen onze gewoontes vechten is een zware opgave en vaak geven we de strijd op wanneer we merken dat de tegenstander (de gehechtheid aan oude gewoontes) sterker wordt naarmate we er meer aandacht aan geven. We dienen dus de strijd te voorkomen door ons te richten op iets anders. Laten we eerst proberen duidelijk te krijgen wat we daadwerkelijk willen met ons leven en doelen stellen waar we voor willen gaan. Als die doelen eenmaal helder zijn, kunnen we proberen om ons op deze doelen te richten vanuit onze innerlijke wens. Hierdoor voorkomen we de strijd en schenken we juist geen aandacht aan de oude gewoontes en patronen. We creëren nieuwe patronen die we prettiger vinden in de fase waarin we leven. Hierdoor krijgen oude patronen steeds minder aandacht en neemt de vroegere waarde af. Langzaam verdwijnen de patronen naar de achtergrond. Ze zijn er echter nog wel. Op momenten van zwakte zullen ze hun kans grijpen en weer actief te worden. Vervolgens start er dan een proces dat vaak discipline wordt genoemd. Ik zou het liever geen discipline willen noemen, maar het stellen van innerlijke prioriteiten. Als we prioriteiten stellen, is dat gebaseerd op een innerlijke wens of keuze. Dat is een sterkere motivatie dan discipline, omdat het de dualiteit zichtbaar maakt in relatie tot de oude patronen. Op het moment dat je verliefd wordt, heb je geen ondersteuning van buitenaf nodig om die liefde te voelen en te uiten.

Eenzaamheid is een subjectief gevoel dat werkelijk wordt ervaren. Wanneer we beter verankerd zitten in ons innerlijke zelf kunnen we nog wel alleen zijn, maar zullen we ons veel minder eenzaam voelen. Met het yogapad hebben we het gereedschap in handen om onze state of mind bij te stellen. Die keuze is heel persoonlijk. De kracht en de liefde in ons zelf, voor het zelf, is sterker dan welke gewoonte dan ook. We dienen echter ook rekening te houden met het proces van doelen stellen en het nastreven ervan. Dat geeft ons een gevoel van innerlijke kracht en vertrouwen en zo verliest eenzaamheid aan kracht.

Ron van der Post / www.yogastudie.nl

OMGAAN MET POLARITEIT

Volgens de filosofie van de non-dualiteit is er geen sprake van tegenstellingen. Advaita betekent letterlijk niet-twee, er is niet iets dat we hoeven bereiken, je bent al het geheel.

We spreken Loes van der Mee, docent van de cursus Omgaan met Polariteiten van Samsara Yogadocenten Opleiding en oud-deelnemenr Nancy Santbergen over polariteiten.

Nancy, waarom deed jij mee aan een weekend over polariteiten? Ik raakte meer en meer overtuigd dat ik niets (meer) voelde en volledig uit verbinding was. Ik had de behoefte om in het hier en nu te komen en te zijn. Ik wilde mij verbinden met mezelf, in plaats van met mijn omgeving. Hierbij verlangde ik enerzijds naar autonomie, eigenheid, zelfstandigheid, onafhankelijkheid, vrijheid en ik-besef. Anderzijds verlangde ik naar verbondenheid, intimiteit, saamhorigheid, een wij-gevoel en ‘a sense of belonging’. Ondanks dat yoga ervoor zorgt dat ik in contact kom met mijn gevoel, mijn ervaringen, mijn lijf en mijn geest, was het niet compleet. Zonder kennis van yogafilosofie, van Advaita Vedanta, heb ik altijd ergens ‘geweten’ dat er geen verbinding kan zijn zonder los en verdwaald te zijn. Ik was benieuwd naar hoe dat samenwerkt.

Hoe kijk je terug op het weekend? Het heeft me dichter bij mezelf gebracht en de inzichten gegeven op de vraag ‘wie ben ik?’ Ik kreeg inzicht op mijn persoonlijke thema: sterk in terugtrekken, zwak in delen/uiten. Hiertussen zit een blokkade van schuld, schaamte en angst. Hier schuurt het. Als ik van terugtrekken naar delen/uiten beweeg, is dat niet fijn. En dat is okay. Dit inzicht, dit bewustzijn, draagt bij aan het accepteren en omarmen van mezelf. Ik vond dit weekend zowel leerzaam, confronterend als waardevol. Theorie wordt direct in de praktijk verduidelijkt middels jouw eigen fysieke en mentale ervaringen.

Loes, als de nondualiteit ons leert dat er geen twee is en dat er niets is om te bereiken, waarom is het dan goed om toch stil te staan bij de dualiteit? Omdat we er last van hebben in ons dagelijks leven. We hebben te maken met externe tegenstellingen zoals arm, rijk en ziek, gezond en met interne tegenstellingen zoals vreugde, verdriet en eenzaamheid, verbondenheid. Je ervaart ze vaak als stoorzenders en obstakels die in de weg staan om je een vrijer en tevredener mens te voelen. Je lijdt onnodig onder het gevecht ermee te moeten dealen. Het is goed te kijken naar hoe je je hiertoe verhoudt en waar en hoe je je daar los van kunt maken. Mediteren en lesgeven helpen mij met tegenstellingen om te gaan. Ik laat me ook inspireren door de mensen die belangrijk zijn voor mij zoals mijn dochters, schoonzoons en kleinkinderen. En dat is een blijvende oefening.

Hoe werk je hieraan met de deelnemers? Door bewustwording en doorleving. Een aantal polariteiten worden gekozen om mee te oefenen. Je leert zien dat je vaak blijft hangen in één pool en dan het vermogen verliest om over de andere pool te beschikken. Door de bewustwording hiervan en het weer leren beschikken over deze kwaliteit, krijg je een verloren kwaliteit terug. Je onderzoekt of je de schijnbare tegenstelling kunt integreren, je meer heel te voelen, zodat je verder kunt op jouw ontwikkelingspad.