PRECISIEBEURS

‘Hij heeft een groot inventief en analytisch vermogen en werkt zeer zelfstandig’ 13

2 december 2022 • #24 • www.vraagenaanbod.nl

EVENEMENTEN

Prijzen uitgereikt tijdens Precisiebeurs

'S HERTOGENBOSCH • Tijdens de 21e editie van de Precisiebeurs werd onder auspiciën van DSPE (Dutch Society for Precision Engineering) de Rien Koster-prijs en de Wim van der Hoek Award uitgereikt. De Rien Koster-prijs ging naar Hans Vermeulen. De senior principal architect bij ASML en deeltijdhoogleraar aan de TU/e, ontving de prijs voor zijn onvermoeibare inzet om het vakgebied van de mechatronica en precisietechnologie uit te dragen en te vernieuwen.

De Rien Koster-prijs is bedoeld voor een mechatronicus/ontwerper die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor het vakgebied van de mechatronica en precisietechnologie. De jury, onder voorzitterschap van Ton Peijnenburg, adjunct-directeur en manager Systems Engineering bij VDL ETG, hanteert in de beoordeling vier criteria: oeuvre, creativiteit, relevantie (maatschappelijk en commercieel) en professionele uitstraling. De winnaar is minimaal vijftien jaar in het vak werkzaam, brengt theorie in de praktijk, draagt bij aan promotie van het vak en weet collega’s te enthousiasmeren. Hij/zij heeft bijzondere competentie en creativiteit getoond en aansprekende resultaten behaald, die intern en extern worden herkend en erkend.

Het was woensdag 16 november de negende keer dat de prijs werd uitgereikt. Namens de jury overhandigde naamgever Rien Koster de prijs aan prof.dr.ir. Hans Vermeulen, senior principal architect EUV Optics System bij ASML, deeltijdhoogleraar Mechatronic System Design aan de TU Eindhoven (TU/e) en docent bij het High Tech Institute.

Staat van dienst

Vermeulen heeft een enorme staat van dienst opgebouwd met het succesvol toepassen van de bekende ontwerpprincipes uit de precisiemechanica en mechatronica enerzijds en het opleiden en enthousiasmeren van een nieuwe generatie precisietechnologen anderzijds. Na zijn promotie op een proefontwerp voor een precisiebewerkingsmachine ging hij werken voor Philips CFT (Centrum voor Fabricage Technieken). Daar werkte hij aan toepassingen voor halfgeleiderapparatuur, onder meer op een CFT-locatie in de VS. In 2007 trad hij in dienst bij ASML, de huidige wereldmarktleider voor lithografiemachines. Daar bekleedde hij diverse, uiteindelijk leidinggevende rollen binnen Development & Engineering en Research. In 2015 werd hij aangesteld als deeltijdhoogleraar voor Mechatronic System Design in de vakgroep Control Systems Technology van de TU/e-faculteit Werktuigbouwkunde.

Nieuw boek

In zijn rollen bij ASML en aan de TU/e is Vermeulen een drijvende kracht achter het uitbreiden van het vakgebied. Hij heeft daarbij aandacht voor de basis en de historie en ook oog voor nieuwe ontwikkelingen. Lange tijd is hij voorzitter en trekker geweest van de Nationale Werkgroep Mechatronica, die werd opgericht om ook buiten Philips voldoende aandacht voor research in het vakgebied te blijven stimuleren bij hightech bedrijven en universitaire vakgroepen. Twee jaar geleden heeft hij met zijn collega-hoogleraren uit Delft en Twente, samen met DSPE, het initiatief genomen om een nieuw standaardwerk over constructieprincipes samen te stellen. Met deze bijgewerkte uitgave van de bestaande boeken op dit gebied treden ze in de voetsporen van hun voorgangers, onder wie Rien Koster. De precisie-industrie is hier nauw bij betrokken en levert precisietechnologische hoogstandjes aan die als voorbeelden op een speciale website worden gepresenteerd en in het boek worden opgenomen. De website is op de Precisiebeurs live gegaan en het boek zal onder de titel “Design Principles for Precision Mechatronics” in 2025 verschijnen.

Belang van ontwerpen

DSPE wil met de Rien Koster-prijs de aandacht vestigen op het belang van het ontwerpen voor de precisie-industrie. In deze industrietak, in bredere zin ook wel aangeduid met ‘hightech systems’, neemt Nederland wereldwijd een leidende positie in, zoals het boek van Vermeulen c.s. weer zal aantonen. Naamgever van de prijs Rien Koster heeft als groepsleider bij Philips CFT en als hoogleraar aan de TU/e en de Universiteit Twente bijgedragen aan die positie. Koster is tevens de auteur van het bekende boek ‘Constructieprincipes voor het nauwkeurig bewegen en positioneren’, een van de voorlopers van het nieuwe boek. De Rien Koster-prijs bestaat uit een geldbedrag, beschikbaar gesteld door VDL ETG, en een trofee, gemaakt door leerlingen van de Leidse instrumentmakers School.

Wim van der Hoek Award

De Wim van der Hoek Award was voor Dennis Struver, die bij JPE in Maastricht-Airport een actief trillingsisolatiesysteem voor cryogene toepassing ontwierp en daarop afstudeerde aan de TU Eindhoven (TU/e). Dit systeem werkt bij extreem lage temperaturen om een detector voor zwaartekrachtgolven nog beter en gevoeliger te maken. Volgens de jury is zijn ontwerp een “best practice” van de constructieprincipes voor nauwkeurig bewegen en positioneren in de geest van Wim van der Hoek. ‘Vooral het slim in elkaar vouwen van de constructie vanwege de beperkte ruimte en het toepassen van een rechtgeleiding uit één stuk zijn mooie staaltjes innovativiteit.’

Op de tweede dag van de Precisiebeurs, op donderdagmiddag 17 november in Den Bosch, verzorgde DSPE de uitreiking van de Wim van der Hoek Award. Deze prijs – ook wel Constructeursprijs genoemd – werd in 2006 ingesteld ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van nestor in de constructieprincipes Wim van der Hoek (1924-2019). De Constructeursprijs wordt jaarlijks uitgereikt voor het beste afstudeerwerk op het gebied van het construeren in de werktuigbouwkunde aan de technische universiteiten en hogescholen in Nederland en België. Aan deze prijs zijn verbonden een oorkonde, een trofee gemaakt door de Leidse instrumentmakers School en een geldbedrag, gesponsord door TU/e-instituut EAISI. voor gebruik in het onderwijs in de constructieprincipes. De jury, onder voorzitterschap van DSPE-bestuurslid Jos Gunsing (MaromeTech), ontving vijf nominaties, ingediend door de afstudeerbegeleiders/hoogleraren van de betreffende studenten. Ze waren a omstig van Avans Hogeschool in Breda, Fontys Hogeschool Engineering in Eindhoven, KU Leuven (België), TU/e en Universiteit Twente.

Zwaartekrachtgolven

De Wim van der Hoek Award 2022 ging uiteindelijk naar Dennis Struver, die Werktuigbouwkunde studeerde aan de TU/e. Hij studeerde dit voorjaar af op het ontwerp van een trillingsisolatiesysteem voor toepassing onder cryogene omstandigheden. Dit systeem kan een detector voor zwaartekrachtgolven nog beter en gevoeliger maken. Zwaartekrachtgolven zijn voorspeld door de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein. Astronomen bestuderen deze zeer zwakke signalen die in het diepe heelal ontstaan, bijvoorbeeld als twee zwarte gaten op elkaar botsen. Pas sinds 2015 zijn directe metingen mogelijk met kilometerslange detectoren die in de VS en Italië zijn gebouwd. Momenteel wordt in Europa gewerkt aan een opvolger die – mede dankzij Struver’s ontwerp – nog gevoeliger moet kunnen meten en dus nog meer zwaartekrachtgolven kan detecteren. Dat is de Einstein Telescope, waarvoor de locatie nog niet is bepaald. Een van de kandidaten is de driehoek Maastricht-Aken-Luik, waar de detector in de mergel zou moeten worden aangelegd, diep onder grond, afgeschermd van alle verstoringen door het bovengrondse leven.

Goed doordacht

De Einstein Telescope moet z’n verbeterde gevoeligheid onder meer krijgen door bij ultralage temperaturen te werken. Dat vereist koeling, maar commercieel verkrijgbare cryokoelers produceren ruis die de meting verstoort. Struver ontwierp een cryogene actieve trillingsisolator die het effect van de ruis moet tegengaan. “Een zeer elegant ontwerp”, aldus de jury. “Dennis heeft laten zien perfect in staat te zijn om met een innovatief mechanisch en mechatronisch ontwerp te komen, inclusief regeling, en dit te analyseren op kritische aspecten. Voor een goed doordacht ontwerp heeft hij veel ontwerpprincipes bekeken en de uiteindelijke toepassing gecombineerd met thermische ontkoppeling van het systeem, om opwarming door de omgeving te voorkomen. Hij heeft een groot inventief en analytisch vermogen en werkt zeer zelfstandig, hoewel hij ook mensen weet te benaderen voor relevante input.”

Slim vouwen

Volgens de jury is Struver’s ontwerp een “best practice” van de constructieprincipes voor nauwkeurig bewegen en positioneren in de geest van Wim van der Hoek. ‘Vooral het slim in elkaar vouwen van de constructie vanwege beperkte ruimte en het toepassen van een rechtgeleiding uit één stuk zijn mooie staaltjes innovativiteit.’ Vanwege de late levering van componenten kon hij helaas het complete systeem niet op tijd bouwen om er testen mee uit te voeren. Na afronding van zijn afstudeerwerk heeft hij later op eigen initiatief alsnog testen gedaan. De jury waardeert deze inzet.

Cirkel rond

Struver voerde zijn opdracht uit bij JPE in Maastricht-Airport. Dit precisietechnologische bedrijf is onder meer gespecialiseerd in het ontwikkelen van wetenschappelijke instrumenten die bij cryogene temperaturen werken, bijvoorbeeld in een satelliet in de ruimte, in een telescoop bovenop een hoge berg, of in een zwaartekrachtdetector onder de grond. JPE-oprichter Huub Janssen was begin jaren tachtig een van de laatste afstudeerders bij Wim van der Hoek, die naast zijn werk bij Philips ook een aanstelling had als deeltijdhoogleraar aan de TU/e. Met de naar Van der Hoek vernoemde prijs voor Dennis Struver is de cirkel nu rond.