6
WWW.GRONINGER-BODEM-BEWEGING.NL
NUMMER 12 - 2019
Nadenken over de toekomst van Groningen
‘Van warenhuis naar waardenhuis’ Geschaad door de gevolgen van de gaswinning en gefrustreerd door de wijze van afhandeling daarvan door de overheden, zijn veel Groningers veroordeeld tot het hier en nu, tot de eigen sores. Nadenken over de toekomst van Groningen wordt dan minder urgent. Maar toch… We kunnen met het geld uit het Nationaal Programma Groningen (NPG) dat nu wordt uitgedeeld, leuke dingen doen in onze straten en dorpen. Dat geeft wellicht zelfs weer wat positieve energie. Maar wat als er straks buiten die dorpen dingen gebeuren die het woongenot en de leefbaarheid weer danig aantasten? Omdat bestuurders en bedrijven, met hun vaak korte termijn denken, voor ons gaan bepalen hoe de toekomst van Groningen als geheel er uit moet zien? De wellicht van onder op verbeterde lokale woonbeleving kan dan, door een top down invulling van Groningen als geheel, heel snel weer om zeep worden geholpen. Al sinds de Wiebestafels, begin 2018, waaronder een ‘toekomsttafel’, ben ik het niet eens met de aanvliegroute voor het bestemmen van het toekomstgeld: de 1,15 miljard euro. In diverse opiniestukken in onder meer het Dagblad van het Noorden, werd al eens ingegaan op het gemis van een van onderop geformuleerde en gedragen toekomstvisie voor de provincie Groningen als geheel. Naar aanleiding van recente gesprekken met mensen van het NPG maakte ik de schets die bij dit artikel te zien is. Hieronder leg ik uit waarom het verstandig en noodzakelijk is om dit ontwerp, dit model, om te zetten naar de praktijk. Om de burgers/bewoners – ook bij de toekomstbepaling van Groningen als geheel – aan het roer te zetten! Het is misschien wel de enige manier om ons thuis (te blijven) voelen in deze prachtige provincie. De schets kreeg de titel ‘Van warenhuis naar waardenhuis’. Het warenhuis als metafoor voor de situatie waar alleen de waarde geld telt (oude economie) en top-down wordt geregeerd (oude politiek). Het waardenhuis
als metafoor voor een situatie waarin wordt uitgegaan van meerdere door mensen beleefde waarden, zoals leefbaarheid, welzijn, circulariteit, onderlinge verbinding, die even belangrijk, dan wel belangrijker zijn dan geld (nieuwe economie) én waarin veel meer bottom-up (van onder naar boven) wordt beslist over grote zaken, zoals onze toekomst (nieuwe politiek). Het waardenhuis wordt ontworpen door de burgers en de burgers bouwen dit huis mee. Het wordt hun thuis… Als geen ander weten wij Groningers dat dit thuis een stevig Fundament nodig heeft: stap één in de bouw van elk huis. Dit fundament wordt hier gevormd door gedeelde waarden die wij als Groningers hebben ten opzichte van onze mooie provincie. Ik noem hier altijd maar het voorbeeld Rust en Ruimte, want negen van de tien mensen die ik bevraag over wat zij van grote waarde vinden en wat zij zeker willen behouden als waardevol, komen meestal met deze combinatie van waarden-woorden. Stap twee in het bouwen van het huis is het formuleren van een Gewenste Toekomst. Een toekomst die als een Dak boven ons hoofd rust; die ons droog houdt en waarop een schoorsteen staat, die natuurlijk moet ‘roken’… Hoe willen we dat wij en onze kinderen in 2050 in deze provincie leven? Hoe moet onze provincie er dan uitzien? Vragen die we kunnen beantwoorden wanneer we onze gedeelde en gedragen waarden hierin mee nemen.. De derde stap in het proces om een mooi waardenhuis te bouwen is het vormgeven van het Frame. Als we onze fundering (waarden) hebben gelegd en als we ons dak (gewenste toekomstbeeld) hebben ontworpen, dan kan op de fundering het frame, de draagconstructie, worden opgebouwd; de programma’s en de projecten. Niet als losse pilaren, maar in samenhang: zij dienen het dak te ondersteunen.
NPG bouwt in het luchtledige In mijn beleving bouwt het NPG nu in het luchtledige aan een frame (programma’s en projec-
ten) zonder dat deze rust op een fundament (gedeelde waarden) en zonder dat zij een dak (een gewenste toekomst) ondersteunt. Daarom zal dit NPG-frame nooit een huis worden waarin gewoond kan worden. Bij het minste of geringste bevinkje zal het los staande framewerk als een kaartenhuis in elkaar storten. Het Nationaal Programma Groningen en de overheden moeten niet alleen zorgen dat burgers/bewoners op lokaal niveau mee kunnen denken over de toekomst van hun huis, straat of dorp. Ook met betrekking tot het formuleren van een toekomstvisie van Groningen als provincie moeten bestuurders zorgen dat gedeelde waarden en visie bij de burgers/bewoners worden opgehaald. Juist deze waarden en visie moeten worden verwerkt in de (NPG) program-
De resultaten hier zijn zeer beperkt. De ondernemers zitten, naast hun eigen particuliere zorgen, met extra problemen. Terwijl particulieren nu een beroep kunnen doen op de omkering van bewijslast, worden de problemen voor de ondernemers onterecht op “bedrijfsrisico” gegooid. De vele uren die besteed moeten worden aan mijnbouwschadedossiers worden niet vergoed en gaan ook nog eens ten koste van de eigen onderneming.
MKB luidt de noodklok Dat schadeafhandeling en versterking voor de gedupeerden in Groningen erg lang duurt en niet altijd goed verloopt, is onderhand wel bekend. Onder druk van onder meer de GBB en het Gasberaad zijn er verschillende maatregelen genomen om de pijn te verzachten. Het blijkt echter dat ondernemers uit het MKB van veel van deze regelingen zijn uitgesloten. Zo gelden bijvoorbeeld de waardevermeerderingsregeling (tot €4000,- subsidie voor energiebesparende maatregelen bij meer dan €1000,- mijnbouwschade), het koopinstrument en de waardedalingsregeling niet
voor de ondernemers uit het MKB. Een veelgehoord argument is, dat schade bij het MKB “te ingewikkeld” is! Voor directe omzetschade kunnen bedrijven zich melden bij het schadeloket van, jawel, de NAM.
Ondergeschoven kindje De GBB heeft zich, wellicht een beetje laat, gerealiseerd dat het MKB een ondergeschoven kindje is geweest. Op dit moment zijn er geen specifieke regelingen voor de lokale ondernemers. Feitelijk betekent dit, dat ondernemers een vergoeding van veel met name indirecte schade aan hun bedrijf, kunnen vergeten. Want deze zijn nergens te claimen. Op dit moment wordt de TCMG omgezet naar het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG), dat alle soorten mijnbouwschade moet gaan vergoeden. Het lijkt erop dat er nu wel speciale regelingen gaan komen voor het MKB.
ma’s en projecten. Het gaat immers om het welzijn van de Groninger bevolking; nu en in de toekomst. Het klinkt wellicht als een open deur: maar participatie van de bewoner/burger in de totstandkoming van een gedeelde en gedragen toekomstvisie mag niet een kwestie van ‘spiegeltjes en kraaltjes’ zijn. Want daar kijken Groningers toch snel doorheen. Derwin Schorren
steen vol verwachting scheuren op zoek naar elkaar om te verdwijnen
Werkgroep MKB De GBB heeft een werkgroep MKB opgericht, die de problemen bij de ondernemers bekijkt. De werkgroep voorziet het GBB-bestuur van de nodige informatie, zodat er binnen het IMG nu wel op juiste wijze beleid kan worden gemaakt voor de specifieke problemen van de ondernemers. Ondernemers wonen vaak in hun bedrijfspand, en hun bedrijf is tevens (een deel van) hun pensioenvoorziening. Door mijnbouwschade daalt de waarde, door schade en versterking is er omzetverlies en door het negatieve investeringsklimaat wil de bank niet (verder) financieren. Aankopen worden uitgesteld en nieuwe bedrijven blijven uit. Alles hangt met elkaar samen en dat maakt het ingewikkeld, maar niet onoplosbaar. Het is hoog tijd dat de problemen bij het MKB erkend worden en, nog veel belangrijker, opgelost worden. Met het benoemen van de problemen komt die oplossing hopelijk ook dichterbij. Hoogste tijd, dat er aandacht komt voor de sores van de ondernemers.
