Nummer 8, maart 2008
Infobulletin voor de zakelijke relaties van Radiair
Verantwoord ondernemen door nieuwe energiebronnen toe te passen
Verder in dit nummer:
In dit nieuwe nummer van In Contact staan de afdeling werktuigbouw van Radiair en de toepassing van nieuwe energiebronnen centraal. In de aarde en in de bodem (en ook in lucht en water) zit energie. Deze energie wordt ook wel omgevingsenergie genoemd.
Tom broekman Past energie uit de bodem toe in nieuw bedrijfspand
Omgevingsenergie kan benut worden voor verwar-
samen sterk! Bouwbedrijf Barten en Radiair
ming en koeling en door het installeren van een warm-
Wilfred Kragting: Een techneut in hart en nieren
tepomp, kan deze energie gebruikt worden.
Hoe dieper je in de bodem gaat, hoe warmer het wordt: aardwarmte. In sommige landen komt aardwarmte spontaan naar buiten: te denken valt aan geisers en vulkanen. Zowel bodemwarmte als aardwarmte worden de laatste tijd steeds vaker gebruikt voor energievoorziening van woningen en gebouwen. De grote voordelen van deze energiebronnen zijn dat het nooit opraakt, bij de productie ervan is geen CO2 uitstoot en het is bijzonder comfortabel. Door energie uit het grondwater te halen, helpen we mee om aan de Kyoto afspraken over CO2 reductie te kunnen voldoen. In 2020 moet tien procent van de totale energievoorziening afkomstig zijn uit duurzame bronnen, zoals windenergie, zonne-energie en energie uit de bodem. In dit nummer staat het project van Broekman centraal. In het nieuwe bedrijfspand in De Meern, past Broekman deze nieuwe energiebron toe. Radiair installeerde het systeem en is een groot voorstander van grootschalige toepassing hiervan. Frank Hendriks, hoofd werktuigbouw: “We zijn voortdurend op zoek naar vakmensen” We spraken met Frank Hendriks. Frank is al tien jaar werkzaam bij Radiair en doorloopt het hele bedrijf. Hij zal over enkele jaren het familiebedrijf voortzetten (In Contact 7, september 2007). Frank is recent begonnen aan een nieuwe functie. Hij is op dit moment hoofd werktuigbouw. Zijn werkzaamheden op het gebied van elektra en service, draagt hij in de komende tijd over. Een groot probleem
vormt het vinden van goede vakmensen. Dat probleem is niet uniek voor Radiair: veel installatiebedrijven hebben hiermee te kampen en ook in de bouw staat men voor dit probleem. Er is bijna geen nieuwe aanwas. Goed opgeleide vakmensen zijn moeilijk te vinden. “We werken daarom veel samen met zogenaamde ZZP-ers: zelfstandigen zonder personeel, die vroeger vooral werkzaam waren bij een installatiebedrijf”. Door zijn ervaring als zeer goede vakman, heeft de ZZP-er gekozen voor het ondernemersrisico. Deze trend zal zich in de komende jaren voortzetten. Jonge mensen kiezen niet zo snel voor dit vak: ze komen er op school nauwelijks nog mee in aanraking. Het verdwijnen van de animo voor de vroegere LTS- en MTSopleiding is de oorzaak daarvan. Nu moeten mensen vanaf de basis in het bedrijf opgeleid worden. Samenwerken met het vmbo onderwijs Om mensen te enthousiasmeren voor het installatiebedrijf gaat Radiair samen met een vmbo-school in IJsselstein, de afdeling Instal Elektra oprichten. Daarbij komen scholieren gedurende een aantal jaren een dag in de week meelopen. Zij worden begeleid door de eerste monteur. Lerend werken in een inspirerende omgeving en onder begeleiding van optimale deskundigheid moet mensen enthousiast maken voor het vak. Radiair faciliteert deze jongeren met stevige aandacht voor de begeleiding. De projecten van Radiair vormen een krachtige leeromgeving, waar zij diverse competenties kunnen toepassen. Radiair hoopt dat het resultaat hiervan is dat jonge mensen zich aan het bedrijf willen binden. Frank hoopt dat deze nieuw opgeleide mensen dan ook wel een aantal jaren bij het bedrijf blijven. Er wordt tenslotte flink in ze geïnvesteerd. Goede, op elkaar ingespeelde teams zijn belangrijk voor een mooi resultaat. “Je moet het tenslotte samen doen, samen een goed team creëren en samen een goed project opleveren”.
Broekman past energie uit de bodem toe in nieuw bedrijfspand Van één zondagse pak naar elke dag iets anders
Steeds meer bedrijven en huishoudens maken gebruik van nieuwe energiebronnen. Ondernemer Tom Broekman maakt in zijn nieuwe bedrijfspand in De Meern gebruik van energie uit grondwater. In een gesprek met Marcel Hendriks legt hij uit hoe hij hiertoe is gekomen en hoe deze vorm van verwarming én koeling bevalt.
Tom Broekman
OPDRACHTGEVER Tom Broekman
is een enthousiaste, gemotiveerde en maatschappelijk betrokken ondernemer. Een Utrechter in hart en nieren. Wandelend door zijn nieuwe bedrijfspand in De Meern, kom je overal grote moderne schilderijen van Utrechtse straten en gebouwen tegen. Dat het bedrijf zijn historie in Utrecht heeft, valt niet te ontkennen. De winkels van Broekman zijn al lang niet meer alleen in Utrecht te vinden, er zijn vestigingen in elf steden, verspreid over het hele land. Het begon allemaal wel in Utrecht, in 1837 toen de weduwe van Johan Broekman in de Lange Elisabethstraat in Utrecht een winkel in garen en band begon. De winkel breidde zich al snel uit naar werkkleding en in 1920 werd er een pand bij gekocht. Daar kwamen mensen vooral hun zogenaamde zondagse pak kopen. In 1950 werden de Amerikaanse spijkerbroeken in ons land geïntroduceerd en de spijkerbroek werd een alternatief voor werkkleding. Jeansstof bleek een prettig product, het is sterk, een natuurlijk product, prettig om te dragen, het staat iedereen en wordt steeds meer gedragen. Broekman verkoopt jeans vanuit zijn “Rode Winkels”: winkels met een uniek concept, waar vanuit de hele wereld ondernemers naar komen kijken. Inmiddels zijn er 8 Rode Winkels in ons land en rond de zomer zal de 9e winkel geopend worden in winkelcentrum Het Rond in Houten. Bij de ‘Thom Broekman divisie’, wordt herenmodekleding en vooral de specialisatie van het bedrijf, maatkostuums, verkocht. Deze divisie bestaat uit 9 filialen en binnenkort zal in Houten het 10e filiaal worden geopend. Logistieke processen: alles in één bedrijfspand verzameld Nu Broekman zo groot is geworden, zijn logistiek, personeelszaken en administratie van levensbelang. Het bedrijf is ISO gecertificeerd: een unieke status voor de detailhandel. De certificering betekent dat het bedrijf zijn processen door en door kent en voort-
durend innoveert. Broekman houdt continu de zogenaamde “never out of stock artikelen” op voorraad: dat proces was 25 jaar geleden zeer bijzonder en tegenwoordig de gewoonste zaak van de wereld. Mensen hebben tegenwoordig steeds meer kleding, waardoor de verkoopaantallen flink zijn toegenomen. Vroeger had men één “zondags pak”, dat was een doordrager en daarnaast had je één “doordeweeks pak”. Als je doordeweekse pak op was, werd het zondagse pak het doordeweekse pak en kocht men een nieuw zondags pak. Maatschappelijke betrokkenheid door aandacht voor het milieu Tom Broekmans aandacht voor het milieu komt ook tot uitdrukking in zijn nieuwe bedrijfspand, waar gebruik gemaakt wordt van duurzame energie – bodemwater - voor zowel warmte als koeling. Via een geslagen bron met een bronpomp wordt water uit de bodem gepompt. Met een warmtepomp wordt de temperatuur nog eens extra verhoogd tot bruikbare warmte. Omdat de bodem ’s zomers relatief koel is, kan het water uit de bodem worden gebruikt voor koeling van het gebouw. Over het comfort is Tom Broekman goed te spreken: het comfort is groot: er is nooit sprake van koude en warme luchtstromen, er heerst een constante temperatuur. Doordat het systeem in de vloerverwarming is geïntegreerd zijn er geen radiatoren, die vaak een storend element vormen omdat ze plaats in beslag nemen en met het indelen van een ruimte daar rekening mee moet worden gehouden. Bovendien zijn ze vaak lastig schoon te maken, hetgeen de hygiëne niet ten goede komt. Doordat de lucht in het pand door een WTW ofwel een warmteterugwinunit wordt gefilterd, is het ook in het pand veel schoner.
I
RAD G
I
RAD G
EURD EKAIR
GOED
EURD EKAIR
GOED
Samenwerken met een totaalinstallateur Broekman en Radiair vormen al jarenlang een team. Radiair verzorgde hoofdzakelijk de werktuigbouwkundige installaties in de winkelpanden van Broekman, maar in het nieuwe pand verzorgde Radiair ook de elektrotechnische installaties. Al een halve dag na de verhuizing functioneerde het geavanceerde computersysteem van Broekman weer volledig. Tom Broekman spreekt hier heel enthousiast over “het is erg belangrijk voor een bedrijf in de kledingbranche, waar alles van bevoorrading tot afrekenen bij de kassa met elkaar te maken heeft. Tom Broekman complimenteert Radiair met de geleverde kwaliteit van de elektrotechnische installatie.
Werkzaamheden Radiair • Bron met warmtepomp • Vloerkoeling en vloerverwarming • Ventilatie met warmte terugwinning • Koelinstallatie • Meet- en regelinstallatie • Gebouwbeheersysteem • Elektrotechnische installatie • Ontruimingsinstallatie • Noodverlichting • Buitenverlichting • Sturing zonwering • ICT Infrastructuur
projectleider Gerben Bergstra De projectleider aan het woord Het was voor Radiair niet het eerste project waarbij energie uit de bodem werd toegepast. Het komt steeds vaker voor, dat een klant kiest voor de toepassing van nieuwe energiebronnen. Radiair kwam bij dit project als totaalinstallateur goed uit de verf: naast de werktuigbouwkundige installaties werden ook de elektrotechnische installaties aangelegd. Gerben was verantwoordelijk voor het werktuigbouwkundige gedeelte. Het pand wordt met energie uit het grondwaterin de winter verwarmd en in de zomer gekoeld. Gerben legt in simpele bewoording uit hoe het systeem werkt. Het opgepompte grondwater gaat door een wisselaar heen. Zodra je wilt verwarmen trek je de warmte uit het opgepompte water. Stel dat het water een temperatuur van 16 graden heeft, dan haal je er 10 graden Celsius uit en pompt het water met 6 graden Celsius weer terug in de grond. Het water met een temperatuur van 16 graden Celsius gaat door een warmtepomp en wordt omgezet naar 50 graden. Wil je koelen, dan werkt het systeem andersom: dan breng je warmer water terug in de grond. De gevolgen voor het grondwater zijn niet ernstig: het grondwater wordt in de zomer iets warmer en in de winter iets koeler door het terugpompen ervan.
Bouwbedrijf Barten en Radiair: samen sterk! Natuurlijk gelden er in de bouw ook energienormen: binnen afzienbare tijd wordt het EPC energielevel een verplichte norm. De aannemer schept bij de bouw van een bedrijfspand ruimte voor de installateur. Die moet in ieder geval zijn installatie kwijt kunnen. In dit geval ging het niet om radiatoren, maar om luchtkanalen in de plafonds en leidingen in vloeren. De installaties gaan steeds meer bepalen hoe een gebouw eruit gaat zien. Hans Miltenburg over de samenwerking met Radiair.
Een techneut in hart en nieren: Wilfred Kragting, projectleider WTB De afdeling werktuigbouwkunde heeft sinds vorig jaar een projectleider erbij: Wilfred Kragting is op dit moment zowel technisch als financieel verantwoordelijk voor zo’n 14 lopende projecten. Hij start zijn dag meestal met een aantal administratieve klussen en het terugbellen van mensen. “Het is eigenlijk altijd behoorlijk hectisch”. Zijn dag ziet er soms aan het einde heel anders uit dan hij zich ’s morgens had voorgenomen. Wilfred is, zoals hij zegt een techneut in hart en nieren. Hij begon als tekenaar bij een bedrijf in centrale verwarming en is vervolgens doorgegroeid van werkvoorbereider techniek naar projectleider. Wilfred zit al sinds 1972 in het vak en voelt zich goed thuis bij Radiair. Het meest aansprekend in het bedrijf, vindt hij de goede en informele sfeer. Iedereen spreekt elkaar bij de voornaam aan, ook de directeur. De medewerkers zijn betrokken bij elkaar en bij elkaars projecten. Dat maakt dat er binnen het bedrijf niet alleen een goede sfeer heerst, maar ook dat er goed met elkaar wordt samengewerkt.
Radiair weet waarover het gaat Bouwbedrijf Barten is een modern en gezond bedrijf, dat met vertrouwen de toekomst tegemoet ziet. Als er bij Broekman is gebouwd of verbouwd moet worden, wordt Barten ingeschakeld. Het nieuwe bedrijfspand van Tom Broekman in De Meern, is het tweede project van Bouwbedrijf Barten waarin bodemwarmte en –koeling is toegepast. Net zoals Tom Broekman, is Hans Miltenburg ook een groot voorstander van toepassing van nieuwe, zuinige energiebronnen. Een bedrijfspand gebruikt veel energie en de toepassing van bodemwarmte en -koeling geeft een groot comfort. Ogenschijnlijk oogt het nieuwe pand van Broekman als een vierkante doos, maar het herbergt heel veel speciale techniek, zowel bouwkundig, elektrotechnisch als werktuigbouwkundig. Het was daardoor een mooi en gevarieerd project. Hans Miltenburg heeft in de loop der jaren met veel verschillende installatiebedrijven samengewerkt waardoor hij de samenwerking goed kan vergelijken. Hij is in één zin duidelijk over Radiair. “Radiair weet waarover het gaat! ”Vooral over de projectleider van de elektrotechnische installaties is Hans Miltenburg zeer te spreken: hij denkt mee en kwam op het juiste moment met precies de goede adviezen. Niets was te veel gevraagd. Het is duidelijk dat Radiair op het gebied van elektrotechniek de laatste jaren een specialist is geworden. Opvallende bouwhoogte Wat merkt een aannemer nu van de toepassing van een nieuwe energiebron als bodemwarmte en -koeling? Toepassing van deze nieuwe vorm van energie stelt extra eisen aan de bouwmassa, die is veel belangrijker bij het bepalen van de installatie dan bij gebouwen waarin gebruik wordt gemaakt van traditionele energiebronnen. Het bedrijfspand van Broekman is een vrij massief en kwalitatief zeer hoogwaardig gebouw. Dat is terug te zien in de installaties, het interieur en de wanden. Het mooie is dat nergens in het gebouw radiatoren aanwezig zijn. Dit geeft een rustige uitstraling. Opvallend in dit pand is ook de begane grondhoogte van 3.10 m. Alle deuren zijn hier 3 meter hoog. Deze verdiepingshoogte heeft te maken met de core business van de heer Broekman, het verkopen van kleding in aansprekende winkels. Voor de uitstraling van winkels geldt de gouden regel: hoogte is rijkdom en geeft een bijzonder en vrij gevoel van ruimte om je heen. Met plezier gerealiseerd Tenslotte vroegen wij waarom we nu juist Bouwbedrijf Barten moeten hebben voor de bouw van een bedrijfspand? Hans Miltenburg is duidelijk: “wij hebben alles in huis en zijn vanwege onze omvang en organisatie in staat om heel snel te schakelen”. Hans Miltenburg en Marcel Hendriks zijn het over dit project eens: “de klant heeft gekregen wat hij wilde en wij hebben het met plezier gerealiseerd”.
In Contact is een uitgave van Radiair b.v. Samenstelling en redactie Quite Write - Lopik Vormgeving Reclamebureau Ontwerpfabriek - Hilversum
DE SLEUTEL TOT KWALITEIT Postadres: Postbus 47, 3410 CA Lopik Bezoekadres: Ambachtsweg 11, 3411 MJ Lopik Tel. 0348 – 552366, Fax. 0348 – 553714 www.radiair.nl Contact per e-mail: info@radiair.nl