N i e u w s g i e r i g Aagje Uit het schetsboek van Marga von Etzdorf
Toen ik drie jaar oud was vroeg mijn moeder wat ik liever had, een broertje of een zusje. Volgens de overlevering antwoordde ik: “Liever een rode luchtballon�. En nu heb ik een geel vliegtuig!
Marga von Etzdorf wordt op 1 augustus 1907 geboren als Marga Wolff. Ze is de oudste dochter van de Pruisische bevelhebber Fritz Wolff en Margarethe von Etzdorf. Marga is nog geen 4 jaar als haar ouders omkomen in de branding van de Zwarte Zee. Zij en haar zusje worden liefdevol opgenomen door haar grootouders, generaal Von Etzdorf en zijn vrouw. Daar hebben ze de onbekommerde jeugd van de betere klasse.
Bij toeval mocht ik eens
Een andere liefde van mij is
een rondvluchtje maken.
poëzie. Te pas en te onpas schieten
Ik was meteen verkocht:
mij gedichten van Heinrich Heine
“Dit wil ik, vliegen!”
Vliegen is het waard om voor te sterven …
Stuntvliegen was mijn lust en mijn leven.
Ik verdiende er de
kost mee op airshows.
of Joseph Eichendorff te binnen.
… Wenn dir die Pracht des Himmels einmal Langweile macht …
Als tweede ‘man’ op de bok
kon zelfs een vrouw geen kwaad doen, en zo werd ik
de eerste vrouwelijke piloot van de Lufthansa.
Omdat de vliegschool
geen vrouwen toeliet, moest ik alles zelf
uit boeken leren. Maar toch haalde ik mijn brevet.
We vlogen met een Junker F13, een kist waar de piloten in een open
cockpit zaten, terwijl alle vier de passagiers een geriefelijke verwarmde cabine hadden. Hier heb ik pas echt leren navigeren
Met mijn eigen vliegtuig ligt de wereld aan mijn voeten.
Op de terugweg, boven de
Middellandse Zee vloog ik uren
in een onweersstorm. ‘Aagje’
Nu kon een droom van mij in
vervulling gaan: langeafstandsvluchten.
danste als een notendopje op een woedende oceaan.
Teruggeworpen worden op mijn vaardigheden als piloot
en op ‘Aagje’ natuurlijk.
Samen hebben we de nodige kilometers gevlogen.
Onze eerste tocht ging van Berlijn naar Konstantinopel en terug.
Gewoonlijk wordt de regen door
Mijn grootmoeder financierde een vliegtuig voor me,
de propellorwind over de cockpit
Ik liet het geel spuiten en
was ik doorweekt, uitgeput en
heengeblazen, zo niet dit keer
een Junkers A 52 junior.
bang. Maar ‘Aagje’
noemde het:
sleepte me er doorheen.
“Kiek in die Welt”, Nieuwsgierig Aagje.
Onze volgende tocht, naar de Canarische Eilanden, hadden we bijna niet overleefd.
Berlijn, 18 augustus 1931, de stad komt tot leven.
Een prachtige ochtend om een vliegtocht van 10.000 kilometer te beginnen.
Nachtbrakers zoeken
een veilig heenkomen.
Winkeliers stallen hun waren uit. Gewone mensen gaan naar
hun werk. kortom …
Verlaß Berlin, mit seinem dicken Sande Und dünnen Tee und überwitz'gen Leuten …
Veliki Luki KĂśnigsberg
Nizhny Novgorod
Moskou
Kazan
Berlijn
Krasnoyarsk
Krasjnufimsk
Kurgan
Novo Sibirsk
Overnachten Tschita Werchne Udinsk
tussenlanding Hulun Buir
Waar kan ik overnachten?
Onze tocht vraagt een enorme voorbereiding.
Alleen al de toestemming
krijgen voor de verschillende luchtruimten is een nachtmerrie.
Waarmee kan ik betalen? Waar kan ik tanken?
Allemaal vragen die beantwoord
moeten worden voor de reis begint.
Mukden Kejo
Tokyo
Ulsan
Hiroshima
Osaka
HeT!
Eerst volgen we bestaande vliegroutes. Maar Aagje heeft niet zo’n lange adem als verkeersmachines.
Ik moet dus veel vaker tanken.
Vanaf Irkutsk aan het Baikalmeer is
geenbestaande vliegroute, geen monteurs. Hier ben ik op mezelf aangewezen.
*Monteur?
Nee!
Tot mijn geluk zie ik een
Naarmate de tocht vordert,
klein militair vliegveldje.
verandert het landschap
Ik duik omlaag en schreeuw
in eindeloze wouden, afgewisseld
een soldaat toe, terwijl ik
met moerassen, zo ver het
gevaarlijk laag over de
oog reikt. En nergens een plek voor een eventuele noodlanding.
Der Abend kommt gezogen, Der Nebel bedeckt die See; Geheimnisvoll rauschen die Wogen, Da steigt es weiĂ&#x; in die HĂśh'
boomtoppen scheer.
Zeg waarde vriend, waar ben ik ergens?
U bent in Wolodarsk, kameraad piloot!
De spoorlijn, die mijn gids is, speelt verstoppertje.
Plotseling kloppen mijn koers, de stand van de zon en de kaart niet meer. Ik volg de verkeerde spoorlijn. Ik ben verdwaald!
Wolodarsk, ik kan het op de
kaart terugvinden. Ik ben ver afgedwaald van mijn route.
Vanaf hier ga ik op kompas
op zoek naar Nizhny Novgorod.
Na Nizhny Novgorod moet ik de
Und meine Seele spannte Weit ihre Flügel aus, Flog durch die stillen Lande, Als flöge sie nach Haus.
Wolga volgen. Tot mijn opluchting.
Vliegen over zulke wouden is hetzelfde als vliegen over zee. Je kunt je nergens op oriënteren en als je benzine op is, kun je nergens een noodlanding maken.
De Wolga leidt mij vanzelf
naar mijn volgende bestemming.
Zonder kaart en zonder kompas.
Maar de Wolga volgen, makkelijker gezegd dan gedaan.
De Wolga is zo’n enorme rivier, vaak kilometers breed. De vele zijarmen zijn zo groot als kleine binnenzeeën en moeilijk te onderscheiden van de hoofdstroom.
Wat een prachtvogels, volmaakte vliegmachines! Ineens kom ik in een vlucht zwanen terecht. Er is geen spoor van paniek
onder de vogels. Ik neem gas terug en pas mijn snelheid aan. Samen vliegen we verder, kilometers lang. Dan zwaaien de zwanen af en duiken naar een meer ergens beneden ons. Ik geef gas en vervolg mijn koers.
Ik heb tranen in mijn ogen.
Nooit eerder heb ik de sensatie van het vliegen zo intens beleefd. Ik voel me bevoorrecht en nederig tegelijk.
In een bocht van de Wolga ontvouwt zich Kazan, hoofdstad van de Tartaren, geboorteplaats van Lenin. Aan de oever ligt het Kremlin van Kazan met de Sjujumbiketoren, de Blagoveshcensk kathedraal en de Kul Sharif moskee gebroederlijk binnen de oude stadsmuren.
Zoals in de meeste grote steden
die ik aandoe, word ik door een
vertegenwoordiger van Shell ontvangen. En terwijl ‘Kiek in die Welt’
aan de specialisten wordt overgelaten, laat hij me de stad zien.
‘s Avonds maken we een tocht met een oude stoomboot op de Wolga. Vanaf het dek ziet het Kremlin er adembenemend uit in de ondergaande zon. Mooi, maar ik zit met mijn gedachten in de lucht …
Door het lange stilzitten gaat mijn rug pijn doen. En welke houding ik ook probeer aan te nemen, na vijf minuten is de pijn alweer terug.
Soms weet ik niet meer welke dag of datum
het is. Ik weet alleen maar
dat - zolang deze hel duurt -
ik alsmaar rechtuit moet vliegen,
Mijn gezicht doet pijn. Ik ben verbrand door de zon, het wordt iedere dag erger.
De eentonigheid van het landschap, het
hypnotische gesnor van de motor en de vermoeidheid doen mij van tijd tot tijd in slaap sukkelen.
Aagje vliegt zo rustig, dat ik - om wakker te blijven op 500 meter boven SiberiĂŤ mijn post afhandel.
Met tegenwind gaat Aagje niet harder dan 60 kilometer per uur. En ondanks mijn extra tanks heb ik dan
Terwijl er iemand op uit wordt gestuurd om een
te weinig brandstof om het volgende vliegveld te halen.
benzinedepot in de omgeving op te sporen‌
Ik land in een weiland bij het eerste beste dorp.
Nee, ik ben niet gewond!
‌ probeer ik
de luchthaven per Dat trekt dan veel bekijks, het dorp
loopt uit. Vaak hebben de dorpelingen nog nooit
een vliegtuig gezien, laat staan een vrouwelijke piloot. En even zo vaak is er geen of te weinig benzine.
telefoon te bereiken, om te laten weten dat ik later kom.
Als ik in de Taiga een noodlanding zou moeten maken, zou ik
gemakkelijk gewond kunnen raken. Het zou dagen kunnen duren voor er hulp kwam.
Mijn hart bonkt in mijn keel bij die gedachte. Vrijwel zeker zou ik ten prooi vallen aan
Snel check ik mijn instrumenten: alles in orde.
de talloze wolven, die de Taiga bevolken.
Ik ben opgelucht, als ik eindelijk mijn bestemming in zicht krijg: Het Baikalmeer. Een machtige binnenzee, zo groot als BelgiĂŤ.
Das Fräulein stand am Meere Und seufzte lang und bang, Es rührte sie so sehre Der Sonnenuntergang.
Zonder de onvolprezen poëzie van Joseph Eichendorff en
Heinrich Heine was de tocht mij nog langer gevallen.
Mein Fräulein! sein Sie munter, Das ist ein altes Stück; Hier vorne geht sie unter Und kehrt von hinten zurück.
Hulun Buir, het Mongoolse gazon. Na uren en uren over gras te hebben gevlogen, kan ik er nu eindelijk op landen.
Op het vliegveld buiten Hulun Buir staat een menigte en de pers mij op te wachten.
Dat is Amy niet!
Wie is dat? Kennen we die?
Altijd weer Amy Johnson,
die goed gekleede pilote met dat
engelengezicht. Ze wordt op haar lange afstandsvluchten vergezeld
Tenminste dat lijkt zo. In werkelijkheid
verwachten ze niet mij, maar de Britse
door een technicus, terwijl ĂŹk alles zelf moet doen.
aviatrice Amy Johnson.
Later zou Amy trouwen met Jim Mollison, die haar ten huwelijk vroeg binnen acht uur
na hun eerste ontmoeting. In 1941 had ze pech en moest zich redden met een parachute. Ze kwam in de monding van de Thames terecht, waar ze nog wel levend in het water is gezien. Maar redding kwam te laat en haar lichaam is nooit gevonden.
Ik laat Rusland achter mij en volg
de rails van de Trans Siberië Expres. Op zeker moment ben ik het smalle spoor kwijt in de mateloze vlakte van Binnen-Mongolië.
Am fernen Horizonte Erscheint, wie ein Nebelbild, Die Stadt mit ihren Türmen In Abenddämmrung gehüllt.
?
Een grote gele vogel, die lawaai maakt met een mens erin. Is dat vooruitgang?
Wie hier een landing maakt, wordt onthaald op thee met kamelenmelk door
altijd glimlachende mongolen.
* Maar tot mijn geluk zie ik een kleine
rookpluim in de verte: een stoomloc van de
Het is moeilijk te geloven, dat dit
Trans Siberië Expres. Ik besluit met de trein mee te vliegen en duw de stuurknuppel naar voren.
*Welkom
vriendelijke, gastvrije volk afstamt van de wrede Ghengis Khan.
*Mukden, hoofdstad van Mantsjoerije. Hier heb ik een dag oponthoud, omdat de papiern voor
Japan nog niet in orde zijn. In de straten van Mukden wemelt het van de soldaten.
Japan bezet Mantsjoerije en stelt de laatste
Chinese keizer, Aisin-Gioro Puyi,
aan als Staatshoofd van Manchukuo, de Japanse vazalstaat. Puyi is niet meer dan een marionet in handen van de
Japanse generaals.
Alleen een enkel stempeltje houdt mij nog aan de grond. Ik wil verder!
Door dat hele gedoe in Mantsjoerije ben ik
later, op de terugweg,
gedwongen een andere route van Tokyo naar Berlijn te vliegen.
Op 18 september, enkele weken na mijn vertrek, wordt een
Japanse spoorlijn in Mukden
opgeblazen. Het ‘Mukden incident’, aanleiding voor Japan om
Mantsjoerije binnen te vallen.
* het huidige Shenyan
Verschillende keren werd ik door Russische militaire
vliegers tegemoet gevlogen.
Zoals hier met twee Polikarpovs.
Het weer was een andere factor van betekenis. Soms een vriend met een warm hart, soms
een aartsvijand met moordplannen.
Vanaf de Oeral mistte het iedere ochtend. Hoewel mijn vertrek daardoor werd
uitgesteld en het aantal vliegbare uren per dag een stuk minder werd, was ik hier in mijn hart wel blij mee.
Zo kon ik een paar kostbare uurtjes slaap aan mijn nachtrust toevoegen.
Dat was wel prettig, want de
Russische vliegvelden waren vaak
slecht zichtbare of helemaal niet gemarkeerde grasveldjes midden in de wouden.
Het oponthoud in Mukden frustreerde me enorm, maar later bleek dat ik daardoor een tyfoon in Korea was misgelopen.
De Japanse Zee. Ik ben nooit dol geweest om over zee te vliegen.
Mijn angstigste momenten waren boven zee,
maar ook mijn mooiste. Zoals nu, als een
blauwe vinvis op de
vlucht slaat voor de
schaduw van Aagje.
En dan eindelijk een streep aan de horizon, die snel groter wordt, Honshu, het grootste eiland van Japan. Het is ons gelukt! Mijn vreugdekreet waait weg in de propellorwind.
29 Augustus 1931 om 4 uur
in de namiddag landen Aagje en ik op het vliegveld van Tokyo. Ik was dodelijk vermoeid,
maar voelde dat niet in de
euforie van het warme ontvangst.
Domo arigato goizamas!
Tokyo. Een stad waar het oude en het nieuwe Japan
hand in hand gaan. Waar dames in kimono en op houten
sandalen net zozeer onderdeel van het straatbeeld zijn, als auto’s of elektrische trams. Dat Tokyo was
de eindbestemming voor mij en Nieuwsgierig Aagje.
*Heel hartelijk dank
Op het vliegveld van Mouslimieh landde ze met de wind in de rug, waardoor ze voorbij het einde van de baan een neuslanding maakte. Het vliegtuig was lichtbeschadigd. 28 mei 1933. De laatste vlucht van Marga von Etzdorf eindigde in SyriĂŤ, destijds onder Frans mandaat.
Geen afscheidsbrief, geen verklaring, niets!
Marga wilde even liggen om bij te komen. De hoffelijke Fransen boden haar een kamer met een bed aan. Na een halfuur klonken er twee schoten, kort na elkaar.
Men trof Marga op het bed met een automatisch pistool in haar hand. De kogels waren door de kin haar hoofd binnengedrongen. ze was al dood. Niemand heeft ooit begrepen, waarom Marga zich van het leven beroofde. Ze was 26 jaar jong.
Jong, mooi, getalenteerd. Wat een verspilling!
EINDE