Eindrapport speelweefsel Antwerpen Noord

Speelruimteweefsel in Antwerpen-Noord Onderzoeksrapport Speelruimteweefsel district Antwerpen Bestek nr. GAC/2013/1986 in opdracht van:

Einddocument 26 juni 2015

Colofon

ONDERZOEKSRAPPORT SPEELRUIMTEWEEFSEL DISTRICT ANTWERPEN WIJK ANTWERPEN-NOORD Bestek nr. GAC/2013/1986 in opdracht van

Uitgevoerd door

Kind & Samenleving vzw Nijverheidsstraat 10 1000 Brussel info@k-s.be in samenwerking met

3

Inhoudsopgave INLEIDING

5

1. MACRO

10

2. MESO

19

Opdracht Proces Inspraak van kinderen Leeswijzer 1.1. Planningscontext 1.2. Mobiliteit 1.3. Geluidshinder 1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord

6 7 8 9

11 13 14 15

2.1. Demografie en speelnoden binnen de wijk 2.2. Mobiliteit: Interne barrières 2.3. Verschillende wijkdelen 2.4. Algemene evaluatie van de wijk door kinderen 2.5. Sociale uitdagingen 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau: Park Spoor Noord, Stuivenbergplein, Sint-Jansplein, Rooseveltplaats e.a.

2.7. Tijdelijk gebruik van projectgronden 2.8. Overzicht van de acties voor 'macro' en 'meso'

31 48 49

3. MICRO

50

4. SYNTHESEKAARTEN

155

5. BIJLAGES

161

3.1. Antwerpen 2060 - West 3.2. Antwerpen 2060 - Oost 3.3. Dam

4.1. Synthese van het bestaande speelweefsel 4.2. Knelpunten en potenties 4.3. Synthese van het gewenste speelweefsel Verkennend ontwerpend onderzoek door Carve.

20 22 28 29 30

51 72 129

156 158 159

4

INLEIDING Algemene informatie over deze studie

5

Opdracht KERNOPDRACHT

ONDERDELEN

De kernopdracht, zoals omschreven in het bestek, luidt als volgt:

De opdracht omvat 3 belangrijke deelopdrachten:

“ Het voorwerp van de onderzoeksopdracht betreft een sterk visueel ondersteund onderzoeksrapport over het speelruimteweefsel in de wijken Antwerpen-Noord en Kiel. Dit omvat een omgevingsanalyse, de gegevens in kaart brengen in GIS en het formuleren van beleidsvoorstellen en concrete acties. “ (Bestek nummer GAC/2013/1986, p. 15).

Dit document omvat het onderzoeksrapport over de wijk Antwerpen-Noord en Dam (postcode 2060).

• Coaching bij de inspraak: Concreet moet de opdrachtgever "voorstellen doen naar inhoud en methodieken voor de inspraak".

"Een synthese geeft de algemene conclusies uit de bevraging en een beeld hoe de kinderen/jongeren zich op het openbaar domein voelen in de wijk."

(Bestek p. 16 en 17) • GIS-Analyse: "Het bestaande en gewenste speelruimteweefsel wordt visueel in kaart gebracht" d.m.v. GIS (p. 17) • Beleidsvoorstellen: "In het sterk visueel ondersteund onderzoeksrapport worden voorstellen geformuleerd voor een steviger speelruimteweefsel om zo de zelfstandige mobiliteit van kinderen en jongeren te verhogen binnen de wijk. De voorstellen zijn aangepast aan de Antwerpse beleidscontext. Ze moeten haalbaar en concreet zijn, zowel ruimtelijk, politiek als financieel.

De studie bevat tips en suggesties over hoe er op korte termijn zaken kunnen gerealiseerd worden, zodat de resultaten van het onderzoek snel visueel zichtbaar worden in het straatbeeld." (p. 17)

6

Proces De studie volgde een proces in 2 fasen: • Fase 1: Omgevingsanalyse • Fase 2: Beleidsvoorstel en acties In elke fase waren er ambtelijke stuurgroepen, inspraakacties en toetsingsmomenten, o.m. bij de Districtscolleges op 12-01-2015 en 18-05-2015.

7

Inspraak van kinderen Doorheen het proces zijn, in samenwerking met de stadsdiensten, kinderen bevraagd.

Klassessies In de loop van de maand juni 2014 zijn 2 klassen (5de of 6de leerjaar) bevraagd, gedurende een tweetal uren.

Het ging om de scholen - Sint-Henricus (Antwerpen-Noord) - Groen Eilandje (Dam).

In een tweede inspraakronde, die doorging in januari, zijn verdiepingsvragen gesteld en zijn de eerste resultaten teruggekoppeld in: - Sint-Henricus (Antwerpen-Noord) - Jeugdwijkwerking Elegast (Dam) Wijkwandeling met tienermeisjes Kras Op de stuurgroep is aandacht gevraagd voor bijzondere doelgroepen. Daarom is een (vrouwelijke) medewerker van Kind & Samenleving op stap geweest met een groepje tienermeisjes van Kras.

Oor Met behulp van de online inspraaktool ‘Oor’ zijn kinderen bevraagd. Er is gericht naar klassen toegestapt: - Basisschool De Vlinder Noord: 5de en 6de leerjaar.

- Basisschool De Pijl: 5de en 6de leerjaar.

Verder is Oor ingezet bij Wijkwerking Elegast.

Ook individuele kinderen, jongeren en ouders namen deel.

In totaal 88 bevraagden uit Antwerpen 2060 vulden deze online vragenlijsten in. Het gaat om overwegend tieners (ca. 10-14 jaar) met het aandeel jongens-meisjes relatief in evenwicht. Van de Oor-bevraging is een apart inspraakrapport ter beschikking bij de Jeugddienst.

In dit rapport zijn de belangrijkste resultaten van de inspraak opgenomen. Deze zijn herkenbaar door de cursieve tekst.

8

Leeswijzer In de lijn met het bestek is dit onderzoeksrapport opgebouwd uit 2 grote delen: Deel 1: Omgevingsanalyse met o.m. een analyse van inspraak, GIS-analyse, terreinbezoeken, plananalyses,...

Deel 2: Beleidsvoorstellen en acties In dit einddocument worden beide delen geïntegreerd.

Het bestaande en gewenste speelweefsel binnen het projectgebied wordt in kaart gebracht en geëvalueerd. Dit gebeurt op verschillende schaalniveaus: macro, meso en micro.

Het document volgt deze opbouw: 1. macro: het speelweefsel van Antwerpen-Noord binnen een groter geheel (stadsniveau) 2. meso: het speelweefsel van Antwerpen-Noord op wijkniveau 3. micro: het speelweefsel van Antwerpen-Noord op buurtniveau

De beleidsvoorstellen en acties worden uitgelicht met deze lichtblauwe achtergrond.

De prioriteitsbepaling gebeurt vanuit het speelweefseldenken en is zinvol bevonden doorheen het proces en na de verschillende aftoetsmomenten bij kinderen, stedelijke diensten en het Districtscollege. In het document hanteren we de volgende prioriteitsaanduidingen:

- Prioritair: Vanuit het speelweefsel-idee de belangrijkste en nuttigste acties, ongeacht de termijn. Een (Prior) aantal van deze acties staat niet in het bestuursakkoord en in de meerjarenplanning.

In dat geval gaat het dus enkel om voorstellen en aanbevelingen vanuit deze speelweefselstudie.

- Quick Win: Relatief snel te realiseren actie (nog deze beleidstermijn), met een aanzienlijke (QW) meerwaarde t.o.v. de te investeren middelen en tijd.

(noot: de pleinen en parken die ook op stedelijk niveau een rol spelen - zoals bijv. Spoor Noord, Spoor Oost en Sint-Jansplein - worden in het onderdeel 'meso' behandeld, omdat die ruimtes beschouwd worden vanuit hun rol voor de wijk)

- Lopend: (Lopend)

Per plek overlopen we de • Knelpunten • Potenties • Resultaten van de inspraak ('Wat zeggen de bevraagde kinderen?').

• Voorstellen, beleidsaanbevelingen en -acties

Noot: Een voorstel kan tegelijk als 'Prioritair' en als 'Quick Win' worden aangeduid.

Een aantal beleidsacties is reeds aangezet en moet enkel nog wat specifieke accenten krijgen.

9

1. MACRO Het speelruimteweefsel van Antwerpen-Noord gesitueerd in het bredere stadsweefsel

10

1.1. Planningscontext PLANNEN VOOR DE WIJK Voor deze studie zijn heel wat ruimtelijke plannen doorgenomen en bestudeerd.

Voor DAM: Volgens de meerjarenplanning staan de volgende projecten op de agenda voor herinrichting: • Bredastraat, Smallestraat en Kalkstraat (heraanleg) • Joossensgang (creatie van doorgang naar ViaductDam) • Ijzerlaan (heraanleg, met aanleg groenzone) • Kruispunt Viaduct-Dam & Hardenvoort (momenteel tekenopdracht) • Damplein

De verschillende ruimtelijke bestemmings- en uitvoeringsplannen: • BPA Stedelijk Park Spoor Noord met Zorgsite Kempenstraat • RUP Slachthuissite (procesnota) • RUP Dam West Masterplannen voor mobiliteit: • Masterplan Singel Noord • Masterplan 2020 Antwerpen • Definitief Ontwerp Spoor Oost

11

macro > 1.1. Planningscontext

Voor ANTWERPEN 2060: Volgens de meerjarenplanning staan de volgende projecten op de agenda voor herinrichting: • Ellermanstraat (heraanleg) • Osystraat, Van De Wervestraat & Van Maerlantstraat (heraanleg) • Lange Dijkstraat (heraanleg) • Duboisstraat & De Pretstraat (onderhoud) • Kruispunt Pijlstraat & Van Stralenstraat (heraanleg) • Burgerwelzijn (heraanleg) • Handelstraat (heraanleg) • Viséstraat & Halenstraat (heraanleg) • Gasstraat & Van Kerckhovenstraat (heraanleg) • Lange Beeldekensstraat, aan het Stuivenbergziekenhuis (heraanleg) • Zeilstraat (onderhoud) • heraanleg speelpleintjes: Duinplak, Kerkstraat, Schoolstraat, Vincent van Goghplein, Zusters-derArmenplein & Sint-Jansplein Andere plannen om rekening mee te houden: • Afbraak & opbouw woonblokken Meloenstraat • Masterplan Stuivenbergziekenhuis • RUP 2060 • RUP Park Spoor Noord • Masterplan 2020 Antwerpen • Stedelijk Mobiliteitsplan

12

1.2. Mobiliteit BARRIÈRES 4

Antwerpen-Noord kent een aantal zware verkeersbarrières die de wijk omsluiten. Het gaat om wegen die een grote verkeersintensiteit kennen en een zeer sterk autogericht wegprofiel hebben. Deze wegen vormen een echte fysieke drempel voor kinderen en jongeren.

• (1) Gemeentestraat - Carnotstraat in het zuiden • (2) Italiëlei in het westen • (3) Noorderlaan en (4) Ijzerlaan als zeer sterke barrière in het Noordwesten. Ter hoogte van Park Spoor Noord worden deze barrières wel opgeheven door een overbrugging. De Ijzerlaan wordt gedowngraded en de viaduct over het kanaal wordt vervangen door een fietsbrug.

• (5) Slachthuislaan en R1 in het noordoosten • (6) Kerkstraat - Pothoekstraat - Schijnpoortstraat in het oosten en zuidoosten, deze echter wel in mindere mate.

(2) Italiëlei

(4) Ijzerlaan

5

3

2 6 1

(5) Slachthuislaan

(6) Pothoekstraat

1.3. Geluidshinder BARRIĂˆRES (vervolg) • De strategische geluidsbelastingskaart laat een zeer hoge geluidsbelasting zien aan de randen: aan de R1, leien, Noorderlaan en Turnhoutsebaan.

Vooral Dam, met in het bijzonder ook het Noordschippersdok en Park Spoor Noord worden getroffen.

Ook interne verbindingen zorgen voor geluidsoverlast, in het bijzonder de Van Kerckhovenstraat, Handelstraat-Onderwijsstraat, Ijzerlaan, Vondelstraat, Rotterdamstraat.

Het zijn vooral die wegen die geselecteerd zijn als invals- en wijkontsluitingswegen en als verbindingsstraten voor openbaar vervoer.

14

macro > 1.2. Mobiliteit

BARRIÈRES (vervolg) Ook in de toekomst zullen die barrières blijven bestaan.

Volgens het Stedelijk Mobiliteitsplan worden de buitengrenzen als ‘steenweg’, ‘stadsweg’ of ‘wijkweg’ gecategoriseerd. Ze blijven een belangrijke verbindingsen verzamelfunctie hebben.

De Ijzerlaan-Slachthuislaan blijft een ‘steenweg’ , met snelheidsregime (50) / 70 en een verbindings- en verzamelfunctie op niveau van de stadsagglomeratie.

Noorderlaan

15

1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord OVERZICHT Potenties •

•

• •

•

Park Spoor Noord is parkruimte van stadsniveau en is dominant aanwezig in Antwerpen-Noord. Dankzij dit park vindt Dam meer aansluiting op Antwerpen Noord.

Via Park Spoor Noord wordt Antwerpen-Noord verbonden met het Eilandje en de Scheldekaaien.

Op dit moment ontbreekt nog een zachte wegverbinding over de Noorderlaan.

Ook in rekening te brengen zijn de toekomstige ontwikkelingen aan Spoor Oost.

Het Koningin Astridplein en de Franklin Rooseveltplaats zijn belangrijke publieke ruimtes op macro-niveau als knooppunt voor openbaar vervoer. De Franklin Rooseveltplaats wordt (deels) heraangelegd (bijv. voorplein aan Atheneum).

In de wijdere omgeving van de wijk zijn nog drie grotere, groene publieke ruimtes te vinden die voor de bewoners van Antwerpen-Noord een recreatieve (speel)betekenis kunnen hebben: het Stadspark , het Krugerpark en het Rivierenhof.

Knelpunten • De ontwikkeling van een nieuw ziekenhuis aan de Kempenstraat zal verkeer genereren en kan barrières doen ontstaan richting het Eilandje en de Scheldekaaien.

• Het Sportpaleis en de Lotto arena; kunnen voor een verhoogde parkeerdruk en drukte zorgen in Dam.

Eilandje

Zorgsite Kempenstraat

Park Spoor Noord

Sportpaleis & Lotto Arena

Park Spoor Oost?

Rooseveltplaats Astridplein

Krugerpark

Rivierenhof

Stadspark

• Hoewel het Astridplein en de Rooseveltplaats een belangrijke functie hebben (ook voor kinderen), zijn deze niet erg aantrekkelijk.

• Het verkeersknooppunt R1 en E313 zorgt voor een grote barrière t.a.v. het Rivierenhof.

Deze parken en pleinen worden meer gedetailleerd in onderdeel (meso) behandeld.

16

meso > 1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord

MISSING LINKS TUSSEN PARK SPOOR NOORD EN RIVIERENHOF Potenties (Prior)

• Spoor Oost (1) kan op stedelijk niveau een verbinding vormen tussen Park Spoor Noord en het Rivierenhof.

Voor het speelweefsel op stedelijk niveau is dit dus een zeer strategische ruimte.

Het belang van dit project voor de 'zachte ruggengraat' wordt bevestigd in het Ruimtelijk Structuurplan Stad Antwerpen.

Spoor Oost zou een stapsteen kunnen worden in het netwerk van stedelijke parken. Momenteel loopt het proces voor herinrichting van Spoor Oost.

(Prior)

• Tegelijk is ook een fietsverbinding langs de binnenkant van de spoorbundel (2) wenselijk, verder lopend tot in Borgerhout (bijv. Engelse Lei). In de opmaak van het Onderzoek Speelruimteweefsel voor Borgerhout Intra Muros (Zuid) wordt hierop aangetakt.

1 2

Antwerpen ontwerpen. Ruimtelijk Structuurplan Stad Antwerpen, Richtinggevend en bindend deel p. 257-258)

macro > 1.4. Naar een netwerk van bovenlokale publieke ruimtes in en rond Antwerpen-Noord

'STEDELIJKE STRIP(S)' Potenties en knelpunten •

•

•

Het traject van de pre-metro (met haltes 'Astrid', 'Elisabeth', 'Handel', 'Schijnpoort') zorgt ervoor dat de ruimtes errond op een stedelijk niveau functioneren. Ook het Sint-Jansplein en de buurt rond Offerandestraat functioneren op dit schaalniveau.

De Sint-Gummarusstraat-Diepestraat-Lange Beeldekensstraat functioneren op een iets lager, maar nog steeds bovenlokaal schaalniveau.

Uit de inspraak bleek dat kinderen zich meer verbonden voelen met de Diepestraat. Deze winkels richten zich kennelijk ook meer op de wijk en omringende buurten. De kinderen mijden daarentegen uitdrukkelijk de Handelstraat.

Ingrepen in het speelweefsel langs de 'stedelijke strip' moeten uitdrukkelijk rekening houden met deze stedelijke complexiteit, zowel wat betreft de ruimtelijke (belang van doorstroming) als sociale aspecten (bijv. veel passage, maar daardoor ook meer anonimiteit en dus grotere kans op vandalisme, drugdealen, criminaliteit en agressie).

De aanpak van de drugs- en bijhorende problematieken moet grondig en tegelijk op lokaal en op stedelijk niveau gebeuren.

Anders verplaatsen de probleemsituaties zich doorheen de wijk, in het bijzonder in de buurt van de ‘stedelijke strip’.

Schijnpoort

Astrid

Elisabeth

Astrid

18

2. MESO Het speelruimteweefsel van Antwerpen-Noord op stadsdeelniveau

19

2.1. Demografie en speelnoden binnen de wijk ZEER DICHT WEEFSEL MET JONGE BEVOLKING De figuren aan de rechterkant geven respectievelijk het totaal aantal kinderen (0 t.e.m. 17 jaar) en het totaal aantal jonge kinderen (0 t.e.m. 5 jaar) weer. Deze laatste is een goede indicator voor de speelruimtenoden binnen enkele jaren.

Globaal: • Er is een zeer groot aantal kinderen terug te vinden in het studiegebied, gecombineerd met een zeer dichte bewoning.

• Er is een concentratie van kinderen te vinden rond Park Spoor Noord, vooral rond het parkdeel ten oosten van Viaduct-Dam. In Dam: • Een zeer groot aantal kinderen, waarvan vele 0 t.e.m. 5jarigen, is terug te vinden ten oosten van de spoorweg.

• Het deel van Dam ten westen van de spoorweg is dan weer eerder dun bevolkt met kinderen. De oorzaak hiervan is waarschijnlijk dat het Noorden van het gebied vooral bedrijven huisvest.

In Antwerpen 2060: • Er is een opvallend groot aantal kinderen terug te vinden in het centrum en noorden van de wijk, palend aan Park Spoor Noord.

• In de sectoren in het westen en zuiden, wonen de minste kinderen.

20

meso > 2.1. Demografie en speelnoden binnen de wijk

SPEELRUIMTENODEN VOLGENS GISANALYSE Volgens de GIS-analyse van de stadsdiensten, gebaseerd op de Londen-norm, zijn er vooral speelruimtenoden in de volgende buurten: 1. In de noordwest-punt (Ellermansstraat, Duboisstraat) 2. In het zuidelijk deel (rond Astridplein, buurt offerandestraat) 3. In de oostpunt van Dam.

21

2.2. Mobiliteit: interne barrières INTERNE BARRIÈRES In het studiegebied zijn veel drukke straten die interne barrières vormen.

Tegelijk vormen veel van deze wegen, door hun concentratie aan winkels en voorzieningen, ook een aantrekkingspool voor mensen, waaronder ook kinderen en jongeren.

Dit is een belangrijke opgave voor speelweefselplanning.

Interne barrières zijn: West-oost: • Ellermanstraat-Viaduct Dam-Viséstraat-Halenstraat • Van Kerckhovenstraat • Handelstraat-Onderwijsstraat • Lange Beeldekensstraat • Diepestraat • Lange Lobroekstraat Noord-zuid: • Dambruggestraat • Van Maerlantstraat-Van de Wervestraat • Gasstraat • Kerkstraat-Pothoekstraat • Bredastraat

Ellermanstraat Viaduct-Dam

Stuiven bergplein

Lange Beeldekensstraat

Kerkstraat

22

meso > 2.2. Mobiliteit: interne barrières

INTERNE BARRIÈRES (vervolg) • Volgens de ongevallencijfers met -12-jarigen, zijn er heel wat ongevallen met kinderen vastgesteld.

• Deze ongevallen zijn ruimtelijk sterk verspreid.

Het is moeilijk om patronen te herkennen.

Ongevallen lijken wel vaak voor te komen op de langere oost-westverbindingen, in het bijzonder op de kruispunten met de zijstraten.

• Een aanrijding met zwaar gewonden vond plaats in de Pothoekstraat.

Ongevallen met -12-jarigen in Antwerpen-Noord (selectie binnen 2060)

Geel = aanrijding met alleen stoffelijke schade Rood = aanrijding met licht gewonden Blauw = aanrijding met zwaar gewonden Zwart = aanrijding met dodelijke afloop

23

meso > 2.2. Mobiliteit: interne barrières

BARRIÈRES (vervolg)

Lange Beeldekens

Pothoekstraat

• Volgens het Stedelijk Mobiliteitsplan blijven bepaalde wegen zeker een verzamelfunctie opnemen binnen de wijk: - ‘Hoofdstraat’: Viaduct-Dam, Van Kerckhovenstraat-Halenstraat, KerkstraatPothoekstraat, Van Maerlantstraat-Van de Wervestraat - ‘Buurtstraat’: Lange Beeldekensstraat, Handelstraat, Lange Lobroekstraat • De andere straten worden in principe ‘woonstraat’, waar de woon- en verblijfsfunctie centraal kan staan.

24

meso > 2.2. Mobiliteit: interne barrières

VOORSTELLEN De wijk Antwerpen-Noord kennen een zeer grote dichtheid, een heel groot aantal kinderen en er is zeer weinig publieke ruimte. Speelruimte moet dus ook op straat worden gezocht. Dit vergt omvattende acties op gebied van mobiliteit: (Prior!) • Ter uitvoering van de Mobiliteitsplan kan er een ‘lussenplan’ worden uitgewerkt, zodat frequent doorgaand verkeer kan worden geweerd uit de woonstraten en zodat er meer verblijfsruimte kan worden gecreëerd (bv. langsheen eenrichtingsstraten of pleinen van gevel tot gevel).

(Prior)

(Prior)

• De categorisering binnen het Stedelijk Mobiliteitsplan laat toe om bepaalde straten te downgraden en sluipverkeer te ontmoedigen.

Zo kunnen een aantal interne barrières worden weggewerkt en ongevallen in de toekomst worden vermeden.

• Geleidelijk kunnen de straten met categorie ‘woonstraat’ worden heringericht als echte leef- en woonstraten. Straten zonder verbindingsfunctie of doorgaand verkeer (bijv. doodlopende of geknipte straten) kunnen als woonerf worden aangelegd.

Voor de integrale heraanleg op korte of middellange termijn kan er prioriteit uitgaan naar straten die een belangrijke rol kunnen opnemen in het speelweefsel. Wij denken vooral aan enkele langere oost-west of noordzuidverbindingen, die jeugdgerelateerde voorzieningen verbinden.

Binnen het onderdeel ‘micro’ van dit document worden deze 'kindassen' geselecteerd en geconcretiseerd.

25 Foto's: Fris in het Landschap

Sint-Lambertusstraat, Woeringenstraat Berchem (Antwerpen)

Rijke Beukelaerstraat Antwerpen

meso > 2.2. Mobiliteit

VOORSTELLEN (vervolg) • Ondertussen kan er via voorlopige of korte termijnmaatregelen aan de leefbaarheid van de straten worden gewerkt: (Lopend) - Algemene invoering van zone 30 in buurten met ‘woonstraten’.

‘Leefstraat’-projecten (zie leefstraat-project Gent) (QW) - Asverschuivingen of snelheidsremmers bij langere straten - Creëren van straathoeken - Rechtlijnigheid doorbreken door voetpaduitstulpingen, (overhangend) groen,...

Verbreken van lineair zicht:

Verbrede stoep t.h.v. voorzieningen

StraathoekPleintje:

‘Zonnestoep’:

Experimenteren met tijdelijke 'Leefstraten' Gent:

Schets van Vectris voor Walenstraat binnen mobiliteitsworkshop (cf. infra).

voetpaduitstulpingen

overhangende planten

meso > 2.2. Mobiliteit

BESLUIT (vervolg) (Prior) • Speelstraten-wisselsysteem in buurten met parallelle (QW) woonstraten: In het studiegebied komen nogal wat buurten voor met evenwijdig lopende woonstraten die geen verbindingsfunctie hebben. Vaak zijn dit ook de dichtste buurten, met grote speelnoden: Bijvoorbeeld: - Duboisstraat-De Waghemakerestraat-Van AerdtstraatGeulinckxstraat (1) - Maaldersstraat-Walenstraat (2) - Delinstraat-Greinstraat (3) - Familiestraat-Nikkelstraat-August Sniedersstraat (4) - Frans de Cortstraat-Spaarstraat-Matigheidstraat (5) - Perenstraat-Duinsteeg-Van Urselstraat-Meetingstraat (6) - Herderstraat-Herderinstraat (7) - Constitutiestraat-Wetstraat-Klappeistraat-SintWillebrordusstraat (8) - Olijfstakstraat-Goudbloemstraat-Violierstraat (9) - Twee Netenstraat-Rupelstraat-Dijlestraat (10) - Biekorfstraat-Everaertsstraat-Tulpstraat (11) Deze buurten zou men gericht en actief kunnen benaderen om tijdens de vakantieperiodes speelstraten te organiseren. Zo zou men een wisselsysteem kunnen introduceren zodat er in de buurt geheel de vakantieperiode door een speelstraat is, terwijl elke straat op zich maar voor korte periode speelstraat hoeft te zijn.

Bij succes kan er in deze buurten een speelvriendelijker klimaat ontstaan en is een transitie naar meer zachte mobiliteit mogelijk.

Zo een buurtgerichte benadering vergt wel extra ondersteuning voor de bewoners. Organiserende bewoners krijgen immers meer (onbekende) kinderen in hun straat en een grotere verantwoordelijkheid. De expertise van Opsinjoren kan hier nuttig zijn.

10

1

11 4 5

2 9

7 3 8

6

2.3. Verschillende wijkdelen WIJKDELEN: INDELING Aan de hand van de barrières verdelen we de wijk op in projectgebieden voor een verdere analyse op microniveau: (1) Antwerpen 2060 - West: Dit zijn de buurten ten westen van DambruggestraatDiepestraat.

Dit gebied kan nog opgedeeld worden in een buurt ten noorden van het Sint-Jansplein, rond pre-metrostation Elisabeth, en de Atheneum-stationsbuurt.

(2) Antwerpen 2060 - Oost Dit zijn de buurten ten oosten van DambruggestraatDiepestraat.

Dit gebied kan nog opgesplitst worden met de Lange Beeldekensstraat, de Van Kerckhovenstraat & de Handelstraat als deelgrenzen.

(3) Wijk Dam Dit zijn de buurten ten Noorden van Park Spoor Noord en ten Oosten van de Noorderlaan.

Dit gebied kan nog worden opgesplitst in de buurten ten westen en ten oosten van de spoorweg. Ook de Ijzerlaan splitst het gebied op in een noordelijk en zuidelijk gedeelte.

(3)

(1)

(2)

2.4. Algemene evaluatie van de wijk door kinderen INSPRAAK VAN KINDEREN: ALGEMENE BEVINDINGEN Uit de inspraak tijdens de klassessies en op basis van de Oorbevraging kunnen volgende algemeenheden over kinderen in Antwerpen Noord geconcludeerd worden: • In het algemeen wonen de bevraagde kinderen graag in Antwerpen Noord: globaal genomen zijn er behoorlijk wat speelplekken en parken. Heel belangrijk is dat er, door de hoge dichtheid, veel vrienden en vriendinnen in de buurt wonen.

Ruimte voor voetbal en balspel blijkt heel belangrijk.

• Park Spoor Noord is hun belangrijkste speelplek. Het is de eerste plaats waar ze aan denken en het park wordt unaniem sterk gewaardeerd.

• Voetballen is een zeer belangrijke activiteit voor de kinderen uit de wijk. Vooral voor jongens, maar ook meisjes voetballen.

Sommige andere meisjes voelen zich echter wat bedreigd door voetbal en het rondhangen van jongens rond voetbalplekken.

• Slechts een kleine minderheid van de kinderen heeft thuis een tuin. De kinderen die een tuin hebben, geven aan dat ze toch liever buitenshuis spelen, omdat daar meer vrienden zijn.

Ongeveer de helft van de kinderen zegt ook op straat te spelen.

• Kinderen spelen niet enkel in Antwerpen Noord, ze duiden ook plekken buiten de wijk aan zoals het Kielpark, het Terloplein, de Meir en het Krugerplein.

Hoewel de meeste kinderen aangeven graag in Antwerpen Noord te wonen, toch hebben ze geen onverdeeld positief gevoel over de wijk. Mobiliteit en sociale veiligheid zijn heel belangrijke knelpunten.

• Er is druk auto- en busverkeer, waardoor bijvoorbeeld Park Spoor Noord niet voor iedereen goed bereikbaar is. “De auto's zijn naast het park en dat is onveilig voor kleintjes. Kinderen die spelen en worden verdwaald en geraken onder de auto's.”

• Vele kinderen spreken ook over 'junkies' en 'zatlappen' op pleinen, straten en in parken. Ze voelen zich onveilig door de aanwezigheid van bepaalde volwassen mannen, vaak omdat ze roepen of agressief en onvoorspelbaar gedrag vertonen.

• Kinderen geven aan dat ze soms last hebben van ‘geen leuke’ en soms zelfs ‘stoute’ of ‘stomme’ buurkinderen of ‘pubers’.

• Ongeveer de helft van de kinderen (ook jongens) voelt zich wel eens onveilig in de buurt. Dit is een grote uitdaging voor deze wijken. De aanpak ligt deels ook op stedelijk niveau, aangezien een puur lokale aanpak het probleem alleen doet verplaatsen.

29

2.5. Sociale uitdagingen GROTE SOCIALE UITDAGINGEN Uit de globale resultaten van de inspraak blijkt dat nogal wat kinderen plekken mijden en zich regelmatig onveilig voelen in de publieke ruimte. Zij halen vooral drugs- en alcoholgebruik aan, en het onvoorspelbare gedrag van gebruikers. Daarnaast voelen ze soms ook claimgedrag van bepaalde jongeren en groepjes mannen.

Dit is voor deze wijk, met alarmerende achterstandsindicatoren en soms schrijnende sociale situaties, uiteraard geen onbekend fenomeen. Door een gebrek aan publieke ruimtes worden bepaalde pleinen zeer intensief gebruikt (zowel qua aantal gebruikers als spreiding in tijd). Voor omwonenden zijn er dan ook vaak weinig rustmomenten.

(Prior)

INTEGRAAL SOCIAAL BELEID EN OUTREACHEND JEUGDWERK

(Prior)

Een aanpak is moeilijk en moet integraal zijn: preventief, curatief en repressief, zowel lokaal als stedelijk, zowel individueel, doelgroepgericht als algemeen,...

Dergelijk sociaal beleid is niet specifiek kindgericht, maar draagt bij tot de kind- en speelvriendelijkheid van de wijk.

Vanuit preventief oogpunt is het tegelijk aangewezen om jeugdgericht te werken. Dit betekent niet alleen ‘toeleiding’ tot het klassieke jeugd(welzijns)werk, maar ook outreachend werken, bijv. met jongerenopbouwwerk, pleinopbouwwerk en met minder klassiek, doelgroepgericht jeugdwerk in bepaalde buurten. Vooral in Antwerpen-Noord is daar grote nood aan.

(Lopend) Kras start een pleinwerking op op het Jos Verhelstplein en het Stuivenbergplein.

INZETTEN OP DIALOOG TUSSEN GEBRUIKERS Het stads- en districtsbestuur moeten inzetten op dialoog tussen verschillende gebruikers.

Alleen door rechtstreekse dialoog en bemiddeling kunnen conflicten worden geremediëerd. Dit moet wel vertrekken vanuit een duidelijke visie op het belang van spelen en ontmoeting. Buitenspelen en chillen an sich (met de daarbij horende geluiden) mogen niet in vraag worden gesteld. Wel moet erover worden gewaakt dat echt storend gedrag wordt voorkomen en vermeden. Er wordt vertrokken vanuit een houding van respect voor het perspectief van de verschillende gebruikers.

Ook preventief kunnen acties worden opgezet die het buurten wijkgevoel stimuleren, met specifieke aandacht voor kinderen: bijv. feeststraten, leefstraten, speelstraten, buurtfeesten, sociaal-artistieke projecten,... Daarin kan ontmoeting tussen jong en oud een extra stimulans krijgen.

30

2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau In Antwerpen-Noord zijn er een aantal publieke ruimtes die duidelijk op wijkniveau (of een nog hoger schaalniveau) functioneren: • • • • •

Park Spoor Noord (1) Spoor Oost (2) Stuivenbergplein (3) Sint-Jansplein (4) Franklin Rooseveltplaats, Gemeentestraat en Koningin Astridplein (5)

Deze parken en pleinen worden in dit onderdeel (meso) behandeld, hoewel Park Spoor Noord, Spoor Oost en het Sint-Jansplein ook op stedelijk niveau een rol spelen.

1 3

4

c

Vervolgens zijn er ook nog enkele pleinen die wat tussen wijkniveau en buurtniveau in zitten: • • • •

De Coninckplein (a) Plein aan premetro Elisabeth (b) Plein aan premetro Handel (‘Schoolplak’) (c) Plein Kerkstraat (d)

Vooral de drie eerste pleinen hebben eigenlijk onvoldoende oppervlakte voor een wijkplein, maar functioneren door de aanwezigheid van openbaar vervoer (vb. premetro) en voorzieningen (vb. bibliotheek, winkels) op een hoger niveau. Zij verdienen bijzondere aandacht en omzichtigheid.

a

5

b

2 d

31

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD Potenties • • • • •

•

Park Spoor Noord is een relatief recent gecreëerd stadspark op het vroegere spoorwegemplacement.

Dit park kent een groot succes en functioneert op stadsniveau. Op sommige dagen is het heel druk, voor velen zelfs te druk.

Het park is nog steeds in ontwikkeling.

Er is veel programmatie en er zijn veel evenementen.

Er is een heraanleg gepland van een aantal straten rond het park: - Halenstraat - Viséstraat - Lange Dijkstraat Park wordt sterk gewaardeerd door kinderen omwille van de vele voorzieningen en diverse speelkansen.

Knelpunten •

•

•

De bereikbaarheid is niet goed door het drukke verkeer van de straten rond het park: - Kempenstraat - Ellermanstraat - Viséstraat - Halenstraat - Viaduct-Dam Nieuwe ontwikkelingen in de bebouwing rond het park maken het meer gesloten: - Nieuw ziekenhuis gepland aan Kempenstraat - Afwerking van de bebouwing rond het park: school, hogeschool,...

Voor een aantal kinderen uit de wijkblijkt het park toch te ver te liggen. Heel wat kinderen mogen er ook niet alleen naartoe, zelfs al zijn ze 11 jaar.

Kinderen gaan weinig met de fiets naar het park.

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD (vervolg) Wat zeggen de bevraagde kinderen?

Park Spoor Noord is de belangrijkste speelplek voor kinderen in heel Antwerpen Noord, dus zowel in Antwerpen 2060 als in Dam. Algemene beoordeling: • De rijkdom aan plekken en voorzieningen zorgt voor de aantrekking en positieve beoordeling van het park.

Kinderen kunnen in het park voetballen, naar de speeltuin of waterspeelplaats gaan, spelen er basket, kunnen gewoon met elkaar praten in het skatepark, gaan er naar de buurtsporthal, etc. Spelen, sport en ontmoeting staan centraal.

• Uit de Oor-bevraging blijkt dat het een park is om vooral in het weekend en in de vakantie naartoe te gaan, vaak met familie en vrienden. Ook groepen maken er gebruik van.

• De voornaamste bekommernis is veiligheid: nl. auto’s en drugdealen of -gebruik.

33

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD (vervolg) Wat zeggen de bevraagde kinderen? (vervolg) Bereikbaarheid: • Voor kinderen komende vanuit Dam, is de belangrijkste toegang tot het park via de Bredastraat (foto 1). Het Damplein (2) is eveneens een belangrijkste toegangsweg. Via de Demerstraat (3) en de Schijnpoort zeggen slechts enkele kinderen naar het park te gaan.

Voor de bevraagde kinderen in Dam is het werken aan verkeersveiligheid een belangrijk werkpunt: bijv.: "Hier zijn wel leuke plaatsen maar soms is het te ver om naar iets te wandelen. Het Park Spoor Noord is te ver".

"De auto's zijn naast het park en dat is onveilig voor kleintjes. Kinderen die spelen en worden verdwaald en geraken onder de auto's.“ • Uit de Oor-bevraging blijkt dat het park voor een aantal kinderen toch te ver ligt, of dat ze er niet alleen naartoe mogen. Er wordt bijvoorbeeld weinig met de fiets naar Spoor Noord gegaan.

1

2

3

34

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD (vervolg) Wat zeggen de bevraagde kinderen? (vervolg) Beoordeling van deelzones: Formele speelruimtes: •

•

•

•

De grootste speeltuin met grote glijbaan (1) in Park Spoor Noord kent enorm veel succes bij de kinderen en vindt iedereen “keileuk”. De grote glijbaan wordt verschillende keren genoemd als belangrijkste speelattractie voor Antwerpen Noord.

De eerder avontuurlijke zone naast de buurtsporthal (2) is goed gekend door bijna alle kinderen. De meesten vinden het een leuke plek en komen er vaak spelen, al zijn er volgens verschillende kinderen toch nog leukere plekken in het park.

De houten speeltuin op de heuvel (3) kent minder succes.

De kinderen weten wel waar hij is, maar slechts enkele kinderen vinden dit echt een fijne plek. De meeste kinderen vinden deze speeltuin saai en kinderachtig. De heuvels spreken de kinderen dan wel weer aan. Ze vinden het leuk om er af te glijden (bijv. ook de taluds aan Viaduct-Dam, 4).

De kleine speeltuintjes met zandbak (5) kennen de meeste kinderen goed tot zelfs zeer goed. Deze speeltuintjes vinden ze niet echt kinderachtig, maar juist wel leuk om op te spelen. Iets oudere kinderen spelen hier wel minder. Het zijn ook iets meer meisjesplekken.

1

2

3

4

5

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD (vervolg) Wat zeggen de bevraagde kinderen? (vervolg) Beoordeling van deelzones: Sportvoorzieningen: •

• •

De grasvelden en sportvelden worden vooral gebruikt door jongens die er gaan voetballen. Verschillende jongens zeggen dat ze er echt vaak of altijd komen voetballen. De kinderen (ook meisjes) spelen er verder ook trefbal, volleybal, cricket etc.

De loopbaan met sprintmeter wordt door niet veel kinderen gebruikt, maar veel kinderen vinden hem wel leuk.

Het skatepark is zeer goed gekend door alle kinderen. De helft van de bevraagde kinderen zegt er zelfs meer dan 1 keer per week naartoe te gaan.

Ongeveer de helft van de kinderen is er al eens geweest met de step, rolschaatsen, skateboard of fiets. Ze spelen er ook gewoon op, zonder rollend materieel. Anderen gaan er te voet naartoe, om bijvoorbeeld te “chillen daar boven”.

Het skatepark wordt echter wel geassocieerd met onveiligheid in meerdere betekenissen: - “je kan vallen en ik heb schrik van vallen” - “er zitten daar grote kinderen” - “er zijn junks onder de brug gevonden”.

Het zou er volgens de kinderen veiliger kunnen worden door politie, camera’s en het beter te beveiligen. Ook een eetkraam zou het er volgens hen veiliger kunnen maken.

36

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD (vervolg) Wat zeggen de bevraagde kinderen? (vervolg) Over de toekomstige Ziekenhuissite: (nu nog braakliggend terrein) • De meeste kinderen zijn op de hoogte van de nieuwe plannen: "Hier zijn ze een ziekenhuis en appartement aan het bouwen.”

• De plek spreekt de kinderen momenteel niet echt aan: “die kant is niet leuk, er is niks te doen”.

Over de Watertorens in de Halenstraat • De kinderen kennen het fietspad hier goed, maar het is geen echte speelplek voor hen.

Suggesties voor verbetering: • Meer schommels, in het bijzonder voor kleintjes • Een bijkomende attractie zoals een draaimolen, een waterglijbaan, een nog snellere glijbaan. Ook een binnenspeeltuin met een mini-rollway mogen komen.

• De loopbaan met sprintmeter: Wat het nog leuker zou kunnen maken voor de kinderen zijn startblokken en een timer, of een vergelijking met een jachtluipaard!

37

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

PARK SPOOR NOORD (vervolg) Voorstellen (Prior) • Het park beter bereikbaar maken vanuit de wijk en ontwikkeling van kindassen vanuit de wijk naar Park (Lopend) Spoor Noord.

Belangrijke straten hiervoor zijn: - Lange Dijkstraat - Trapstraat - Stuivenbergplein - Viséstraat - Halenstraat (QW) (QW)

(QW)

(QW)

• Meer kindgerichte inrichting en beheer: - Auto’s niet toestaan in het park om te parkeren of mensen op te pikken.

- Meer schommels, in het bijzonder voor kleintjes - Een bijkomende attractie zoals een draaimolen, een waterglijbaan, een nog snellere glijbaan en in de binnenspeeltuin zou een mini-rollway mogen komen.

- De loopbaan met sprintmeter: Wat het nog leuker zou kunnen maken voor de kinderen zijn startblokken en een timer, of een vergelijking met een jachtluipaard.

• Sociale veiligheid en preventie: - Waken over de sociale veiligheid, vooral m.b.t. drugdealen of druggebruik.

- Goed opvolgen van ruimtes onder het viaduct

38 Bron: Stad in dialoog

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

SPOOR OOST Potenties • Zoals in het onderdeel 'macro' reeds gesteld, kan het toekomstige Spoor Oost op stedelijk niveau een verbinding vormen tussen Park Spoor Noord en het Rivierenhof.

Momenteel loopt het proces voor herinrichting van Spoor Oost, dat rekening houdt met de verschillende programma's.

Daarbij zijn flexibiliteit en temporele variatie (o.m. in functie van evenementen en piekparkeren) belangrijke aandachtspunten.

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

SPOOR OOST Voorstellen (Prior)

(Lopend)

•

Lange termijn: Herinrichting tot avontuurlijk, speel- en jongerenvriendelijk gebruikspark: Spoor Oost heeft heel wat landschapskwaliteiten die de ruimte opladen met speelbetekenis: wagons, rails, kranen, ruige karakter,... Een aantal van deze markers zouden bewaard moeten kunnen worden en (veilig) bespeelbaar moeten worden gemaakt.

Het eindontwerp mag dus niet te strak, vlak en te 'proper' worden. Het moet speels gebruik toelaten of zelfs uitlokken.

Een west-oost-fietsverbinding intra muros, ook doorheen Borgerhout, moet dit park ook goed bereikbaar maken.

•

Korte termijn: Tijdelijk (speels) gebruik mogelijk maken en stimuleren: In afwachting van herinrichting kan er op tijdelijke initiatieven en ingrepen worden ingezet. Hiermee kan de stad de speelse mogelijkheden van de site exploreren en mee opnemen in het ontwerp en beheer.

http://krugerpleinpeperbus.blogspot.be/2014/04/spelen-met-treintjes.html

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

SPOOR OOST Voorstellen (vervolg) (Lopend) •

•

Fiets- en voetgangersgerichte herinrichting van de Halenstraat.

De Halenstraat vormt een cruciale link tussen Park Spoor Noord en Spoor Oost. Het is echter ook een bottleneck, met een zwaar programma voor de verschillende verkeersmodi. Daarom is beslist om het voetgangers- en fietsverkeer te mengen aan de kant van de spoorweg.

Shortcuts voor voetgangers via het Jos Verhelstplein: De heraanleg van de Halenstraat zal een grote vooruitgang zijn voor fietsers, maar het is niet zeker of dit zal werken voor voetgangers met kinderen. Daarom wordt er best ook ingezet op alternatieve routes en shortcuts voor voetgangers: bijv. via de onderdoor richting Pompoenstraat.

Daar is in het nieuwe ontwerp van de Halenstraat ook een oversteek voorzien.

Op het kruispunt met de Van Kerckhovenlaan is een voetgangersoversteek met lichtregeling op aanvraag voorzien), wat een goede zaak is.

Zie verder voor meer detaillering: Onderdeel micro > Antwerpen 2060 - Oost

Bron: Stad in dialoog

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

STUIVENBERGPLEIN Potenties

• Hier wordt veel gespeeld en gehangen. Het Stuivenbergplein trekt veel en divers volk aan: jonge kinderen, oudere kinderen, hondeneigenaars, voetballers, families (o.a. picknickweide), etc.

• Het park ligt mentaal en fysiek dicht bij de woonbuurten, dichter dan Park Spoor Noord. Het is goed gelegen in het midden van het weefsel; naast Park Spoor Noord, vlakbij het Oude Badhuis met parkje, naast het Wilgenstraatplein en de woonblokken in de Van Kerkhovenstraat.

• Door de verschillende zones zijn er gevarieerde speelkansen: (1) speeltuin, (2) voetbalplein, (3) avontuurlijk fietsparcours, (4) grasvelden en hondenweide, (5) stenig plein, (6) basketbalplein.

• Sinds de heraanleg van het park worden bijna geen drugsspuiten meer gevonden.

3 5

6

2 1

4

Knelpunten

• Ten noorden van het Stuivenbergplein ligt de drukke Van Kerckhovenstraat. Naast het vele autoverkeer, vormt deze een belangrijke as voor openbaar vervoer (tram). Dit bemoeilijkt de goede bereikbaarheid.

• Voetbalkooi als zeer 'mannelijke' plek.

Genderverschillen zijn belangrijk in dit park.

• Hoewel de speeltuin vorig jaar vernieuwd is, ziet deze er al wat afgeleefd uit. Het gras is verdwenen.

• Er lijkt net te weinig geïnvesteerd om het écht goed te maken.

• Er ligt veel afval in en rond het park, ook al wordt er dagelijks afval opgekuist.

• Het zand in de speeltuin is erg vervuild en dit is moeilijk proper te houden.

42

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

STUIVENBERGPLEIN

(vervolg)

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Het Stuivenbergplein is goed gekend door de meeste kinderen. Veel kinderen komen er spelen, rondhangen, voetballen, of “voor de meisjes” en spreken er af met vrienden en familie.

• Zeer opvallend is dat bijna geen enkel kind de speeltuin de beste plek vindt op Stuivenberg. Vooral de voetbalkooi is favoriet, maar ook het pannafield, het grasveld en plein en het fietsparcours vinden de kinderen plezant.

• Voetballen in de kooi is voor de bevraagde kinderen niet altijd mogelijk want heel vaak zijn er groteren die hen niet laten spelen. Daarom voetballen ze ook naast de kooi. Ook vinden ze het jammer dat er geen gras meer in de kooi groeit.

• De meeste meisjes vinden het Stuivenbergplein eerder saai en zouden de voetbalkooi weg willen. Enkele meisjes vinden de heuveltjes en het pannafield wel de leukste plek op het plein.

• Een aantal kinderen komt helemaal niet graag op het Stuivenbergplein. Dit komt omdat er veel jongens zijn, er "te veel volk" is, de "voetbalkooi altijd bezet" is, "omdat er junkies zijn" (hier is discussie over), "omdat er betere plekken zijn", "omdat er homo’s zijn".

• De hondenloopzone vinden de meeste kinderen niet leuk. Ongeveer de helft van de kinderen (ook jongens) zegt bang te zijn van honden.

43

STUIVENBERGPLEIN

(vervolg)

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

Voorstellen • Behoud van diversiteit aan speelplekken: Het Stuivenbergplein wordt gewaardeerd omwille van het speelterrein, maar ook het groen errond. Het geheel moet als een rijk speel-landschap worden beschouwd en bij nieuwe ingrepen moet telkens nagegaan worden of dit een effect heeft op bepaalde spelvormen.

De genderbalans is een specifiek aandachtspunt. Vanuit dit oogpunt dient de zone rond de voetbalkooi wat gebufferd te worden t.a.v. de andere zones.

(Lopend: • Investeren in gras: Gras en gazon zijn zeer belangrijk voor de speel- en voorjaar belevingswaarde van Stuivenberg. Goed beheer en 2015) onderhoud zijn van groot belang. Aangezien het park zo intensief gebruikt wordt, zal er ook regelmatig herstel van de grasmatten nodig zijn, in het bijzonder: - op de speelheuvels - in de lig- en picknickweide • Goed onderhoud: Al blijven afval en zwerfvuil een permanente zorg en uitdaging, het blijft belangrijk voor het goede functioneren van het plein. Het Stuivenbergplein zou een goede case zijn voor preventie.

(Prior) • Plek voor laagdrempelig en buurtgericht jeugd(opbouw)werk: (Lopend) In het verleden bleek het moeilijk om nietgeorganiseerde jongeren toe te leiden naar het jeugdwerk in Park Spoor Noord. Het Stuivenbergplein heeft meer een buurt- en wijkkarakter en is een goede plek om laagdrempelige jeugdwerkachtige initiatieven (bijv. pleinopbouwwerk, KRAS-activiteiten) te ontplooien zodat ook deze jongeren worden bereikt.

(Lopend) • Waken over sociale veiligheid: Sinds de heropfrissing is de sociale veiligheid sterk verbeterd. Door preventie, opvolging en ruimtelijke maatregelen (cf. lopende studie), kan hier verder over worden gewaakt.

44

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

SINT-JANSPLEIN Potenties

• Een druk en veelgebruikt plein voor diverse doeleinden.

• Er worden veel diverse evenementen georganiseerd.

Maar op vele momenten is het ook gewoon een grote lege stenen oppervlakte.

• Het speeltuintje op het plein wordt heel druk gebruikt.

• Het imago van het plein is niet altijd even goed, maar het plein kent wel een heel eigen sfeer.

Knelpunten

• Zeer vlak klassiek speeltuintje, met groot hek errond (op vraag van de buurtbewoners). De oppervlakte van de speelruimte is eerder beperkt en lijkt voorbehouden voor jongere kinderen.

• Zeer stenig en grijs plein.

• Een plek voor zeer diverse groepen, wat voor spanning kan zorgen tussen verschillende groepen en individuen.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Veel kinderen kennen het plein goed, gaan er naartoe en zijn er enthousiast over. Ze gaan er vaak met hun ouders, maar geleidelijk ook zonder volwassenen.

• Ze gaan er om te spelen op de speeltuigen, te zitten en rond te hangen met vrienden en vriendinnen, om te sporten en te fietsen, en als er speciale evenementen zijn zoals de kermis.

• Veel kinderen gaan er om te winkelen (bv. naar de Aldi, Lidl of de markt). Ze kennen het plein vooral voor de wekelijkse markt, om te gaan winkelen of voor evenementen.

• Het speeltuintje op het plein is eerder voor kleinere kinderen. De bevraagde kinderen vinden dit op zich wel goed omdat kleine kinderen op niet veel plekken in de buurt terecht kunnen, maar ze zouden toch ook graag meer spelmogelijkheden hebben voor oudere kinderen.

• Niet alles is positief: kinderen zien er ook junkies en dronkaards rondzwerven: “En die vallen ook kinderen lastig.” “Er zitten altijd mannen, bendes. Die mannen nemen alle plaatsen in, ze zijn vuil en drinken bier.”

“Dakloze mannen plassen veel aan het plein. Aan het hoekje.”

• Ook het manoeuvreren van marktkramers en bij evenementen is gevaarlijk.

• Sommigen kinderen zien weinig speelkansen in het plein: “Het is daar niet leuk. Ik doe daar niks. Waarom zou ik gaan? Je kunt amper vrij spelen en er zijn vaak kermissen en rommelmarkten.”

45

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

SINT-JANSPLEIN

(vervolg)

Voorstellen (Prior) • Dit plein is de meest prioritaire ruimte voor de kinderen en jongeren van dit wijkdeel. Indien globale heraanleg: Zorgen dat ook noden, wensen en programma's van de buurt een plaats kunnen krijgen in het ontwerp.

Dit plein is de belangrijkste open ruimte in het dicht bebouwde westelijk deel van Antwerpen 2060. De andere publieke ruimtes in de buurt kunnen geen antwoord geven op alle noden van deze buurten. Daarom moet het Sint-Jansplein, naast evenementenplein, ook buurtfuncties kunnen vervullen.

(Prior) • Meer toezicht en overlast door drinkende mensen aanpakken : bijv. “WC’s plaatsen, liefst ver van het (QW) speelterrein.”

(Prior) • De noden van de omringende buurten moeten verder onderzocht worden, maar belangrijk voor kinderen en jongeren zijn alvast: - Een speelruimte voor -10-jarigen: bijvoorbeeld in de buurt van de Aldi en supermarkten - Een speelruimte (of speelse ruimte) voor +10-jarigen: De oplossingen hiervoor kunnen ook in bespeelbare elementen worden gezocht: bijv. spelen met reliëf, trappen, fonteinen,... Dit laatste idee wordt warm onthaald.

- Ruimte voor voetbal: Dit betekent niet noodzakelijk een voetbalkooi, al is er wel nood aan een permanente voetbalplek voor tieners in jongeren, en ook voor jongere kinderen. Wanneer er geen evenementen of markt is, moeten er ook informele voetbalplekken zijn, zonder andere mensen veel te storen.

Deze speelruimtes moeten goed geïntegreerd en omlijnd worden in het ontwerp (bijv. verzonken “in een put”), zodat hekkens achteraf niet nodig zijn. Indien wel voor hekkens gekozen wordt, dienen deze zo transparant mogelijk te zijn.

- Meer (bruikbaar) groen: Op alle pictoplay-collages staan heel uitdrukkelijk ook groenvoorzieningen (die méér zijn dan enkel kijkgroen)!

Israels Plads, Kopenhagen

46 Flageyplein Brussel

meso > 2.6. Publieke ruimtes op wijkniveau

FRANKLIN ROOSEVELTPLAATS – GEMEENTESTRAAT & KONINGIN ASTRIDPLEIN (vervolg) Voorstellen (Prior)

(Lopend)

• Meer verblijfsruimte creëren op deze stedelijke pleinruimtes: Deze ruimtes zijn bijna integraal op het stedelijk niveau afgestemd en zijn vooral verkeersruimtes of doorgangsruimtes. Hier dient men meer verblijfsruimte te creëren.

- Zeker in het Astridplein zit meer potentie, te meer omdat dit een knelpuntenzone is voor speelruimte (zie GIS-analyse in het begin van het onderdeel 'meso').

- Momenteel loopt een heraanleg van het Franklin Rooseveltplaats. Daarbij zou er meer verblijfsruimte komen voor scholieren aan de hoofdingang van het Atheneum.

47

2.7. Tijdelijk gebruik van projectgronden TIJDELIJK GEBRUIK VAN PROJECTGRONDEN Potenties

• Vooral in en rond de wijk Dam liggen veel terreinen waar grootschalige ontwikkelingen gepland zijn: bijv. terreinen van zorgsite Kempenstraat, Oosterweel, RUP Dam West,... Deze bieden kansen voor tijdelijk kindgericht (mede)gebruik.

Knelpunten

• Tijdelijk gebruik is niet evident.

Enerzijds zijn er allerlei randvoorwaarden: technisch, ruimtelijk, aansprakelijkheid, veiligheid, enz.

Anderzijds hebben eigenaars en potentiële gebruikers vaak een stimulans nodig om de gronden open te stellen of om tijdelijke constructies te realiseren.

(Prior)

Voorstellen

• Tijdelijk gebruik van projectgronden ondersteunen door te faciliteren en door te stimuleren: bijv.

- ontwikkeling van een subsidiereglement (cf. Gent) - technische ondersteuning van eigenaars of gebruikers - creëren van een aanspreekpunt binnen de stadsdiensten - bemiddelen tussen eigenaars en geïnteresseerde groepen - enz.

48

2.8. Overzicht van de acties meso en macro MOBILITEIT • Bepaalde woonstraten downgraden, conform het Stedelijk Mobiliteitsplan (Prior!) • Uitwerking van ‘lussenplan’ ter uitvoering van het stedelijk mobiliteitsplan (Prior) • Woonstraten geleidelijk herinrichten als echte woonen leefstraten • In afwachting: (Lopend) - Algemene invoering van zone 30 - Asverschuivingen of snelheidsremmers bij langere straten - Creëren van straathoeken, woonerven - Speelstraten en ‘leefstraten’ (QW) - Speelstraten-wisselsysteem in buurten met parallelle (QW) (Prior) woonstraten Integraal sociaal beleid en outreachend jeugdbeleid (Prior) - Inzetten op dialoog (Prior)

(Lopend) (Prior) (QW) (QW) (QW) (QW)

PARK SPOOR NOORD • Bereikbaarheid verbeteren • Auto’s niet toestaan in het park • Meer schommels • Een bijkomende attractie • Loopbaan met sprintmeter • Goed opvolgen van ruimtes onder viaduct

SPOOR OOST (Prior) • Lange termijn: Herinrichting tot avontuurlijk, speel- en jongerenvriendelijk gebruikspark (Lopend) • Middellange termijn: West-oost-fietsverbinding intra muros.

(Lopend) • Korte termijn: Tijdelijk (speels) gebruik mogelijk maken en stimuleren.

(Lopend) • Fiets- en voetgangersgerichte herinrichting van de Halenstraat.

• Shortcuts voor voetgangers langs Jos Verhelstplein.

STUIVENBERGPLEIN: • Behoud van diversiteit aan speelplekken (Lopend) • Investeren in gras • Goed onderhoud (Prior) • Plek voor laagdrempelig en buurgericht (Lopend) jeugd(opbouw)werk (Lopend) • Waken over sociale veiligheid SINT-JANSPLEIN: (Prior) • Bij globale heraanleg: zorgen dat ook noden, wensen en programma’s van de buurt een plaats kunnen vinden - Een speelruimte voor -10-jarigen - Een speelruimte (of speelse ruimte) voor +10 jarigen - Bespeelbare pleinelementen: reliëf, trappen, fonteinen - Ruimte voor voetbal: permanente voetbalplek geïntegreerd - Meer bruikbaar groen (Prior) • Meer toezicht en overlast door drinkende mensen (QW) aanpakken.

FRANKLIN ROOSEVELTPLAATS – GEMEENTESTRAAT KONINGIN ASTRIDPLEIN • Meer verblijfsruimte creëren op deze stedelijke pleinruimtes: (Prior) - Astridplein - Franklin Rooseveltplaats (Lopend) TIJDELIJK GEBRUIK VAN PROJECTGRONDEN (Prior) • Tijdelijk gebruik van projectgronden ondersteunen door te faciliteren en door te stimuleren

3. MICRO Het speelruimteweefsel van Antwerpen-Noord op buurtniveau.

Dit wordt per wijkdeel besproken: 3.1. Antwerpen 2060 - West 3.2. Antwerpen 2060 - Oost 3.3. Dam

50

3.1. Antwerpen 2060 - West

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

TYPERING VAN HET WIJKDEEL Historiek

• Een traditionele volkswijk die veel migratie kende waardoor er nu een grote Aziatisch, Afrikaanse en Portugese gemeenschap woont. Gelegen aan het station wonen er historisch veel nieuwkomers, vanuit verschillende migratiegolven.

• Het zuiden maakt deel uit van de stationsbuurt.

• Stadsvernieuwingsprojecten (De Coninckplein, SintJansplein en Park Spoor Noord) zorgden de laatste jaren voor een opwaardering van de wijk.

Mobiliteit

1

• Stratenplan met overwegend dambordpatroon, doorbroken door enkele oudere, meer kronkelende wegen: Rotterdamstraat, Diepestraat, Dambruggestraat, Oudesteenweg, Lange Dijkstraat.

• Druk verkeer op de as Van De Wervestraat-Van Maerlantstraat (loopt parallel met de Italiëlei).

• Barrière-effect van tramlijnen.

3 5 2

Belangrijkste publieke ruimtes:

• (1) Sint-Jansplein als belangrijkste centrale plein (stedelijk en wijkniveau) • (2) De Coninckplein (buurtniveau, maar ook stedelijk) • (3) Zusters der Armenplein (buurtniveau) • (4) F. Rooseveltplaats, Gemeentestraat en Koningin Astridplein (stedelijk niveau) • (5) Plein premetro Elisabeth

4 4

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

BELANGRIJKE KINDASSEN Vanuit dit wijkdeel zouden er goede verbindingen moeten zijn naar Park Spoor Noord.

Drie hoofdstraten van de buurt komen daarvoor in aanmerking: - Van De Wervestraat - De Pretstraat - Lange Dijkstraat.

1

2 3

Zij zijn op dit moment allemaal druk bereden met autoen busverkeer. Enkele van deze straten zouden echte ‘kindassen’ moeten kunnen vormen naar Spoor Noord.

Voor wijkdeel ‘West’ worden 3 assen geselecteerd om prioritair werk te maken van kindvriendelijkheid: Kindas 1: Van de Wervestraat-Van Maerlantstraat: Vooral in functie van fietsende kinderen en scholieren.

Kindas 2: Lange Dijkstraat-Rotterdamstraat-Van Stralenstraat (met uitloper naar De Coninckplein en Van Wesenbekestraat): Afstemmen op jonge fietsers én voetgangers.

Kindas 3: Oudesteenweg-Trapstraat: Deze belangrijke as wordt behandeld in wijkdeel Oost (zie verder).

1

2

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

INDELING IN WIJKDELEN De wijk kan opgedeeld worden in drie verschillende delen: (1) Ten noorden van het Sint-Jansplein (2) Elisabeth (3) Stations- en Atheneumbuurt

1

Twee pleinen functioneren als kruispunt van de verschillende wijkdelen: Sint-Jansplein en De Coninckplein.

3

2

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

(1) TEN NOORDEN VAN HET SINT-JANSPLEIN Algemeen Potenties

• Deze buurt ligt dicht bij Park Spoor Noord, al vormt de Ellermansstraat een moeilijke oversteek.

• Stratenplan in dambordpatroon, met vele woningen.

• Het aandeel kinderen ligt vooral in het westelijke deel niet zo hoog.

• Het Sint-Jansplein als grote centrale publieke ruimte en als kruispunt met de andere buurten.

• Potentie van Lange Dijkstraat als uitbouw kindas omwille van: - directe verbinding tussen Sint-Jansplein en Spoor Noord - breed wegprofiel • Mogelijke ontwikkeling van bouwblok Katoennatie.

• Ongelijkvloerse oversteek voor zacht wegverkeer gepland over Noorderlaan (Parkbrug).

Knelpunten • Het Sint-Jansplein is de enige grote publieke ruimte in deze buurt. Het plein ligt echter aan de uiterste zuidkant van deze buurt. Volgens de GIS-analyse met speelruimtenormen zijn er vooral noden in de noordwesthoek.

• In het noorden, aan Park Spoor Noord, schieten enkele woontorens uit de grond (Kop van Spoor Noord) en zijn er verschillende grootschalige industriële panden (bijv.

Katoennatie). Deze bemoeilijken, samen met de drukke Ellermanstraat, de relatie met Spoor Noord.

• De drie hoofstraten van de wijk (De Wervestraat – De Pretstraat – Lange Dijkstraat) zijn druk bereden met autoen busverkeer.

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (1) Ten noorden van het Sint-Jansplein

Sint-Jansplein Voorstellen (Prior)

• Het Sint-Jansplein meer op maat maken van de omliggende buurten: Het Sint-Jansplein is van cruciaal belang voor kinderen van de wijk. Voor de bevraagde kinderen is dit prioritair voor uitbouw van het speelweefsel in wijkdeel West.

Het plein mag niet louter gereserveerd worden voor voorzieningen en activiteiten op het stedelijke niveau, maar moet ten volle haar rol voor de omringende buurten kunnen opnemen.

Zie hoger voor meer details en concrete voorstellen, onderdeel ‘meso > 2.6.’, p. 46.

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (1) Ten noorden van het Sint-Jansplein

Publieke ruimte in het noorden Voorstellen • Zoeken naar bespeelbare publieke buurtruimte in de noordelijke helft.

Aanvullend aan het Sint-Jansplein moet er in de noordelijke helft naar bijkomende kindvriendelijke publieke ruimte worden gezocht. Hier zijn er een aantal mogelijkheden: (QW)

(Prior)

1) Aangename en speelse verblijfsruimte creëren aan de Artesiscampus (kant Ellermanstraat), in functie van studenten, maar ook van buurtkinderen.

Vooral aan de helling kan speel- en ontmoetingsruimte worden gecreëerd.

2) Creëren van een buurtparkje of buurtpleintje bij de ontwikkeling van het bouwblok Katoen Natie. Deze publieke ruimte ligt best aan de rand van het bouwblok, bij voorkeur aan de zuidkant (kant Duboisstraat), zodat het ook voor de buurt een rol kan spelen.

1 2

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (1) Ten noorden van het Sint-Jansplein

Kindassen Voorstellen • Vanuit de buurt zouden er goede verbindingen moeten zijn naar Park Spoor Noord.

Drie hoofdstraten van de buurt komen daarvoor in aanmerking: Van De Wervestraat – De Pretstraat – Lange Dijkstraat.

Zij zijn op dit moment allemaal druk bereden met autoen busverkeer. Zeker één van deze straten zou een echte ‘kindas’ moeten kunnen vormen naar Spoor Noord.

Van de Wervestraat

Profiel Paleisstraat als alternatief:

1) De Van De Wervestraat moet volgens het Stedelijk Mobiliteitsplan als ‘hoofdstraat’ een belangrijke verbindingsfunctie behouden. Niettemin zou ze een meer fietsvriendelijk profiel kunnen krijgen, met het typeprofiel van de Paleisstraat-Justitiestraat als voorbeeld. Het autoverkeer zou vooral naar de Leien moeten kunnen worden afgeleid.

Bij onze tweede inspraakronde bleek dat kinderen graag een zo goed mogelijk afgescheiden fietspad wensen om zich veilig te voelen, want het is een drukke straat waar snel wordt gereden.

2) Ook de De Pretstraat heeft een breed wegprofiel.

Deze straat biedt voldoende breedte om bredere stoepen en straatpleintjes te voorzien. Dit kan een kindvriendelijke woonstraat worden.

Indien er in het bouwblok van Katoen Natie een buurtplein wordt gecreëerd aan de rand (zie hoger), dan kan de overmaat aan ruimte in de Pretstraat eventueel ook ingezet worden.

De Pretstraat: naar een kindvriendelijke woonstraat

58

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (1) Ten noorden van het Sint-Jansplein

Voorstellen (Lopend)

3) De Lange Dijkstraat wordt binnenkort heraangelegd.

De Lange Dijkstraat is de meest geschikte kandidaat voor uitbouw als een echte ‘kindas’. Bij de inspraak bleek dit ook de meest gebruikte route.

Concreet kan dit betekenen: - Indien mogelijk: Busvrij maken van deze route - Profiel op maat van fietsers én voetgangers.

- Verbetering van het kruispunt op de Ellermanstraat.

- Overmaat inzetten om speelse (hoek)pleintjes, ontmoetingsplekken en verblijfsruimte te creëren.

Bank Street Ashford als referentie voor zuidelijk deel (met bussen)

59

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

(2) ELISABETH Algemeen Potenties

• Een buurt die tussen het Sint-Jansplein en het De Coninckplein ligt. Dit zijn uiteraard belangrijke ruimtes voor de buurt.

• Het Zusters-der-Armen plein bevindt zich in het midden van de buurt, maar ligt wat verborgen • Mentaal ligt het Elisabethplein centraal in de wijk, aangezien het nabij het kruispunt ligt van de Diepestraat en in het verlengde van de Handelstraat.

• Het kruispunt Hollandstraat–Rotterdamstraat vormt een belangrijk knooppunt. Naast deze straten, kan ook de Dambruggestraat als noord-zuid as voor kinderen dienen.

Knelpunten

• Draagkracht van het Zusters-der-armenplein is beperkt (maximum buurtniveau). De toegang tot het plein kan verbeterd worden, al moet men rekening houden met de sociale draagkracht. Rond het plein zijn er immers heel wat spanningen.

• De buurt wordt doorkruist door de premetro, waardoor er een as van stedelijkheid ontstaat. Dit zorgt ervoor dat het pleintje aan de premetrohalte Elisabeth een eerder stedelijk karakter krijgt. Er zijn vaak gevoelens van sociale onveiligheid.

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (2) Elisabeth

Elisabethplein Potenties

• Zeer goed gelegen open ruimte in een dichtbebouwde buurt.

• De school behoudt zichtrelaties met het plein. Dit is heel belangrijk voor het sociale functioneren.

• Er is een panna-veldje dat op diverse manieren wordt bespeeld. De open, maar toch geborgen ruimte-indeling laat diverse spelvormen toe.

Knelpunten

• Door de premetro-ingang, blijft dit een plek met veel passage, gevoelig voor alcoholisten, drugsproblematiek e.d. Er is veel wildplassen en daardoor wordt het plein onaangenaam.

• Kinderen voelen er zich vaak onveilig en er wordt vaak gezegd dat ze er niet mogen spelen (vooral voetballen).

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Het is een plek waar veel kinderen komen en die gewaardeerd wordt als ontmoetingsplek.

• Toch heerst er een gevoel van sociale onveiligheid: vechtpartijen, mensen die veel drinken en roepen, “er zijn ook mannen met messen”, “sommige tieners denken dat het van hen is”, “er zijn mensen die kinderen willen ontvoeren, ze willen snoep geven en meelokken. Al aan 5 kinderen hebben mannen gevraagd om mee te komen”.

61

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (2) Elisabeth

Elisabethplein (vervolg) Voorstellen

(Prior) • Sociale situatie goed opvolgen vanuit preventie, buurtregie, politie. Kinderen vragen actief toezicht, zodat de sfeer er beter wordt en de overlast van alcoholisten vermindert.

(Prior) • Waken over de (zicht)relatie tussen school en plein.

Indien de school zou verhuizen, opnieuw relaties leggen tussen gebouw en plein.

(Prior) • Kinderen vragen meer openbare verblijfsruimte op het plein: - ofwel meer naar de school (bijv. medegebruik van de speelplaats na de schooluren) - en/of richting parkeerruimte.

Er zou meer zonering moeten zijn tussen jongere en oudere kinderen, die elk hun eigen plek kunnen hebben.

Ook iets om op te klimmen (een speeltoestel, maar ook een klimsculptuur zou hier werken, cf. het huisje dat vaak beklommen wordt). Dit vraagt echter een grondig herdenken en een vergaande heraanleg.

(QW) • De kinderen die vaak voetballen vragen kunstgras voor in de pannafield. Ook wat meer afscheiding, zodat de ballen niet wegrollen op straat.

Er is tussen de kinderen discussie of de voetbalplek groter moet worden of niet. De oudere kinderen voetballen dan maar voor de school, maar dan reageert de school.

De uitrusting is op dit moment op maat van wat het plein kan verdragen. Er kan eventueel nog wat meer afscheiding komen, maar die moet dan multifunctioneel zijn: bijv. ook beklimbaar.

• Kan men in de buurt naar het toilet gaan? (bijv. in metro of in school).

• Een spelprikkel met water zou hier kunnen werken.

62

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (2) Elisabeth

Zusters-der-Armenplein Potenties

• Een goed verstopte, maar bij kinderen toch behoorlijk goed gekende, speel- en ontmoetingsplek op buurtniveau.

• Binnenkort wordt er van start gegaan met een moestuinproject.

• Wordt heraangelegd met ongeveer ¼ gereserveerd als specifieke speelzone voor kinderen.

• In de appartementen errond wonen veel jonge gezinnen met kinderen.

• Het plein functioneert vooral op buurtniveau.

Knelpunten

• Dit is een goed verborgen plek.

• De toegang vanuit de Hollandstraat is vaak (en wat onvoorspelbaar) afgesloten.

• Omgeven door woonblokken. Spelen of rondhangen kan snel tot overlastklachten leiden.

• Het plein is momenteel erg afgeleefd, niet enkel het speeltuintje, maar het hele plein.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Slechts enkele kinderen kennen de plek echt. Veel kinderen herkennen de plek wel vaag. Ze zeggen: “Het is een beetje een verstopte plek die je viavia moet leren kennen.”

• Kinderen die deze plek echt kennen, blijken die ook echt intensief te te gebruiken weten ze sterk te appreciëren.

• De speeltuin is goed voor de kinderen die er wonen, voor de kinderen die er niet wonen is hij te weinig aantrekkelijk.

• Kinderen vinden het heel jammer dat het speelhuisje weggenomen is. Dit speelde een belangrijke rol in hun spel.

• De plek is volgens de kinderen niet zonder samenlevingsproblemen. De mensen klagen er veel: “Wij sjotten die bal tegen iemand zijn tuin, die meneer was zo boos, hij zou de bal houden”. Er is een probleem van racisme zeggen verschillende kinderen. Gekleurde kinderen voelen zich geviseerd. Vooral één man is alom gekend.

• De bosjes en de hagen vinden de kinderen duidelijk de leukste plek op het plein, maar ook de heuvel heeft verschillende fans. Het is een goede plek om te fietsen.

63

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (2) Elisabeth

Zusters-der-Armenplein (vervolg) Voorstellen (Prior) • Sleutelbeheer van westelijke poort beter regelen: De poort zou in de zomer langer open moeten kunnen (QW) blijven, bijvoorbeeld tot net voor het donker wordt.

• Het dienstencentrum zou een actieve rol kunnen opnemen in het beheer van het plein, zoekend naar evenwicht tussen de verschillende belangen.

• Het kruispunt aan de Dambruggestraat/Nachtegaalstraat of aan de Rotterdamstraat (voortuin van dienstencentrum) kan mee in het ontwerp opgenomen worden.

(Lopend) • Inspraak van kinderen en omwonenden: Inzetten op inspraak van omwonenden, maar met een speelvisie als randvoorwaarde. Het spelen zelf mag niet ter discussie staan; wel hoe storend gedrag kan voorkomen en aangepakt worden.

Ook kinderen moeten bevraagd worden. Tijdens de klassessies in Sint-Henricus kwam er alvast heel wat input van de kinderen: zie volgende pagina.

(Prior) • Inzetten op dialoog tussen gebruikers en omwonenden: Er zijn heel wat conflicten op het plein tussen gebruikers en omwonenden. Deze hebben een lange geschiedenis en zijn al geëscaleerd. Op deze plek moet zwaar ingezet worden op dialoog en conflictbemiddeling.

Referentiebeelden:

64

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (2) Elisabeth

Zusters-der-Armenplein (vervolg) Voorstellen (Lopend) • Renovatie van het plein, rekening houdend met: - Buffering aan woningen.

- Hoog groen en veel gras kan lawaai temperen.

Ook kinderen vinden dit heel belangrijk.

- Schaalniveau van buurtplein en evenwicht tussen gebruikers.

- Programma van kinderen: o.a. input vanuit de PictoPlay-collages . Zone met speeltoestellen: Vrijwel alle deelgroepjes vroegen een groot speeltoestel (bijv. groot combinatietoestel, grote schommel waar je met meerderen kan op zitten), zelfs al nam dit heel wat van hun budget in. . Avontuurlijke zone met struiken en klimbomen , ‘rare bomen’, losse takken, boomstamschijven of wilgenhutten, bloemenweide, kleine waterzone,...

Zich verstoppen en avontuurlijk spel moet mogelijk blijven: “je moet kunnen blijven verstoppertje spelen” . Een kwaliteitsvol open grasveld: Kleinschalige voetbal op een trapveldje moet mogelijk blijven, maar op beperkte oppervlakte, ver genoeg van woningen en niet te dominant. . Stenig gedeelte rondom: benutten als informeel rondfietsparcours integreren van betonnen balken/kubussen en helling, motieven in de tegels (bijv. tegelparcours) Het idee van een fietsparcourtje spreekt sterk aan. . Behoud/heraanleggen van de heuvel: bovenaan voldoende plat, integreren van speeltoestellen, eventueel nog net iets meer reliëf,... . Zitmogelijkheid: bijv. banken rond boom of picknickbank...

65

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

(3) STATIONS- EN ATHENEUMBUURT Algemeen Potenties

• Naar mate men verder van het station weggaat, worden de woonstraten rustiger. De Osystraat en de Van Stralenstraat zijn aan de kant van de Rotterdamstraat doorgeknipt.

• De Rotterdamstraat kan een belangrijke verbindingsas vormen vanuit het De Conickplein, langs het Zuster-derArmenplein naar het Sint-Jansplein.

• Het hoekpleintje aan het Atheneum biedt potentie als afspreek- en speelplekje voor de basisschool in de buurt.

• Heraanleg gepland van heel wat straten: - Van Maerlantstraat - Osystraat - Kruispunt Pijlstraat en Van Stralenstraat Binnen dit ontwerp worden de straathoeken meer uitgewerkt (bredere hoekpleinen, inbreng van bomen)

Knelpunten

• Heel veel openbaar vervoer en centrale vervoersknooppunten. Dit trekt veel verkeersstromen aan en er is weinig verblijfsruimte.

• De centrale straat is de Van Maerlantstraat. Er is een heraanleg gepland, maar de straat is in het Stedelijk Mobiliteitsplan gecategoriseerd als ‘hoofdstraat’.

• Het is een buurt waar mensen met verschillende achtergronden en beleving bij elkaar komen. Dit kan zorgen voor spanningen. Vele mensen passeren hier dagdagelijks zonder veel betrokkenheid te voelen.

• Ook zijn er weinig bijzondere plekken voor kinderen.

(1)

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

(3) STATIONS- EN ATHENEUMBUURT Algemeen

(1)

Voorstellen • De Van Maerlantstraat (1) kan, binnen de contouren van ‘hoofdstraat’ betere fietsvoorzieningen krijgen, bijv. volgens het profiel van de Paleisstraat-Justitiestraat: zie ook hoger: de Van de Wervestraat, p. 58.

• De Rotterdamstraat (2) is een logische verbinding tussen het Sint-Jansplein en het De Coninckplein. Deze straat geeft ook toegang tot het Zusters-derArmenplein. Het deel tussen het Sint-Jansplein en de Van Stralenstraat (3) is geselecteerd als bovenlokale fietsverbinding. Ter hoogte van de Osystraat en Van Stralenstraat kunnen aantrekkelijke en speelse straatpleintjes worden gecreëerd langs de Rotterdamstraat (bij voorkeur ook afgestemd op het ontwerp en straatmeubilair voor de Lange Dijkstraat).

• Voor voetgangers is het verlengde van de Rotterdamstraat, richting De Coninckplein en – via Van Wesenbekestraat – naar Astridplein (4) belangrijk.

2 1

3

4

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (3) Stations- en Atheneumbuurt

De Coninckplein Potenties

• De grootste bibliotheek van de stad is hier gelegen.

• De echte drugproblematiek die het vroeger kende is sterk verminderd. Er is op dit moment een alcoholverbod op het plein (loopt tot op het Koningin Astridplein voor het centraal station).

• Er worden vele activiteiten voor kinderen en jongeren georganiseerd door stad Antwerpen.

Knelpunten

• Heeft nog steeds niet zo’n goed imago.

• De drank- en drugsproblematiek is er niet helemaal verdwenen. Er is soms agressief gedrag dat kinderen intimideert.

• Druk autoverkeer langs twee zijden van het plein, langs de derde zijde passeren er vele trams.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De kinderen kennen het plein vrij goed: enkelen komen er vaak, andere af en toe om naar de bibliotheek te gaan.

Het is echter eerder een passageplek dan een verblijfsplek (onderweg naar de bibliotheek, naar school).

• Voor sommige kinderen is het plein een afspreek- of hangplek: "Als ik bij Spoor Noord niemand vind, ga ik naar daar". Maar meestal is het een doorgangsplek.

• De kinderen vertellen over verschillende problemen op het plein: er zijn junkies, er zijn te veel gevaarlijke mannen, er wordt gegooid met glas, etc. Sommige kinderen voelen zich er bijgevolg niet echt op hun gemak.

Andere kinderen zeggen zich echter wel goed te voelen op het plein.

• De auto’s die langs het plein rijden verontrusten de kinderen uit de klassessies niet, want: "ze rijden niet snel, maar 20 km/u". Maar uit de Oor-bevraging blijkt dat het verkeer toch als storend wordt ervaren.

Voorstellen

• Blijven inzetten op buurt- en wijkevenementen, met bijzondere aandacht voor kinderen.

• Bij eventuele toekomstige heraanleg meer pleinzone voor de bibliotheek zelf creëren indien dit technisch mogelijk is met de tramsporen.

• Eventueel speels of beklimbaar kunstwerk inbrengen (bijv. op houten plateau): vast of tijdelijk.

68

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (3) Stations- en Atheneumbuurt

Hoekpleintje aan Atheneum (Osystraat) Potenties

• Door het afsluiten van de Osystraat werd hier een driehoekig straatpleintje gecreëerd.

• Dit heeft potentie als passage- en hangplek.

• Ook het Zusters-Der-Armenplein en het De Coninckplein zijn niet ver.

• Vlakbij zijn een lagere en middelbare school.

Knelpunten

• De Van Maerlantstraat is een druk bereden straat en dat laat zich voelen op het pleintje. Hoewel er vrij brede stoepen zijn en er bomen aangeplant zijn, is het profiel van de weg toch zeer sterk autogericht.

• Het is een wat leeg en kaal pleintje.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Deze plek wordt door sommige kinderen vrij goed herkend, en dient voor een enkeling als afspreekplek.

• Spontaan vinden ze het geen ideale plek om verder uit te bouwen. Er is volgens hen niet genoeg plaats voor en er zijn naar hun mening betere plekken om iets extra bij te zetten (bv. Park Spoor Noord).

• Bij de tweede inspraakronde bleken ze wel enthousiast over het idee van bespeelbare kunst.

Voorstellen

(QW) • Uitbouw van het Atheneumpleintje bij de heraanleg van de Van Maerlantstraat i.f.v. lagere schoolkinderen met speelse (beklimbare) kunst. Dit is ook een goede toonplek voor kunst (cf. straaljager).

69 foto: vectris

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West > (3) Stations- en Atheneumbuurt

Koningin Astridplein Potenties

• Grote ruimte op een openbaar vervoersknooppunt.

• Plein en speelfonteintjes aan de zoo.

• Gemeentestraat -Carnotstraat als barrière.

Knelpunten

• Veel minpunten aan het ontwerp (bijv. looplijnen, esthetiserende benadering), waardoor dit plein onvoldoende gebruiks- en belevingswaarde heeft.

Voorstellen

• In deze pleinruimte zit veel meer voor kinderen: zowel voor bezoekers als omwonenden.

Dit vereist wel een grondig herdenken van het plein.

De recente upgrade en vergroening is een eerste stap.

70

Overzicht van de acties: Antwerpen 2060 - West (Prior) MOBILITEIT: UITBOUW VAN KINDASSEN • 1. Van de Wervestraat-Van Maerlantstraat: typeprofiel van Paleisstraat (Lopend) • 2. Lange Dijkstraat: - busvrij maken - profiel op maat van fietsers en voetgangers - verbeteren kruispunt Ellermanstraat - overmaat inzetten voor speelse pleintjes • 3. Rotterdamstraat-Van Stralenstraat: fietsverbinding Rotterdamstraat-Van Wesenbekestraat: voetgangers Speelse en aantrekkelijke straatpleintjes t.h.v.

Osystraat en Van de Wervestraat (Prior) SINT-JANSPLEIN • Sint-Jansplein meer op maat maken van buurtkinderen (zie onderdeel 'meso') ZOEKEN NAAR BESPEELBARE RUIMTE TEN NOORDEN VAN SINT-JANSPLEIN: (Prior) • Creëren van een buurtparkje of buurtpleintje bij de ontwikkeling van het bouwblok Katoen Natie, bij voorkeur aan zuidkant (Duboisstraat) • Aangename en speelse verblijfsruimte creëren aan de (QW) Artesiscampus (kant Ellermanstraat): bijv. aan helling.

ELISABETHPLEIN (Prior) • Sociale situatie goed opvolgen (Prior) • Waken over de (zicht)relatie tussen school en plein (Prior) • Meer verblijfsruimte creëren op het plein (QW) • Kunstgras voor de pannafield • Toilet in de buurt?

• Spelprikkel met water ZUSTERS-DER-ARMENPLEIN: (Prior)(QW) • Sleutelbeheer van westelijke poort beter regelen (Lopend) • Inspraak van kinderen en omwonenden bij herinrichting.

(Prior) • Inzetten op dialoog tussen gebruikers.

DE CONINCKPLEIN • Blijven inzetten op buurt- en wijkevenementen • Bij eventuele toekomstige heraanleg meer pleinzone voor de bibliotheek • Speels of beklimbaar kunstwerk.

HOEKPLEINTJE AAN ATHENEUM (OSYSTRAAT) (QW) • Uitbouwen van het atheneumpleintje bij de heraanleg van de Van Maerlantstraat i.f.v. lagere schoolkinderen met speelse beklimbare kunst.

KONINGIN ASTRIDPLEIN (Prior) • Grondig herdenken van het plein.

3.2. Antwerpen 2060 - Oost TYPERING VAN HET WIJKDEEL

3.2. Antwerpen 2060 - Oost TYPERING VAN HET WIJKDEEL Historiek

• Het wijkdeel Seefhoek of Stuivenberg kende een grote verdichting in de periode van de industrialisatie. Kenmerkend zijn de dichte bewoning, de restanten van oude nijverheidsgebouwen, het wat ongeplande stratenpatroon en de schaarse publieke ruimte.

Ervoor was er op Stuivenberg een militaire versterking (Fort Carnot) en leprozerij (later uitgegroeid tot het Stuivenbergziekenhuis, cf.

'Pesthofstraat'). Historisch is er heel wat kansarmoede in de wijk en een grote diversiteit.

Mobiliteit en wegenstructuur

• Het stratenpatroon is zeer warrig. Het is moeilijk om er structuren in terug te vinden. Van west naar oost zijn er wel enkele drukke straten waar veel winkels clusteren: de Van Kerckhovenstraat, Handelstraat, Lange Beeldekensstraat, Kerkstraat.

Woontypologie en buurten • De wijk wordt gekenmerkt door een zeer grote dichtheid: vooral (sterk opgedeelde) burgers- en arbeiderswoningen en centraal ook enkele woontorens. Aan de oostkant zijn er vele sociale appartementen terug te vinden.

Belangrijkste publieke ruimtes: • • • • • •

Stuivenbergplein Jos Verhelstplein Schoolplakplein en plein premetro Elisabeth Willy Vandersteenplein Kerkplein aan de Kerktraat Daarnaast zijn er nog veel pleintjes van straatniveau

micro > 3.1. Antwerpen 2060 – West

BELANGRIJKE KINDASSEN Deze wijk kent een warrig stratenpatroon, met overal veel verkeer. Er zijn veel verspreide ongevallen, vooral langs de lange en rechte oost-west-straten (zie onderdeel 2. meso).

Er is dus nood aan de ontwikkeling van een uitgebreide kindassen-structuur in dit wijkdeel.

Dit netwerk is essentieel voor het kindweefsel.

De geselecteerde kindassen zijn: In verticale richting: (1) Trapstraat (2) Gasstraat-Sint-Jobstraat (3) Handelssteeg-Korte Stuivenbergstraat In horizontale richting: (4) Sint-Gummarusstraat-Diepestraat (winkelstraten) (5) Everaertsstraat-Klamperstraat (6) Wilgenstraat (7) Lange Scholiersstraat-Veldstraat (8) Handelstraat en Boerhaavestraat (9) Duinstraat In de zuidelijke buurt rond Offerandestraat: (10) Constitutiestraat (11) Klappeistraat (12) Lovelingstraat-Stuivenbergsite

1

5

2 4

7

6

3

8

9 10

11

12

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost

BESPREKING PER BUURT De publieke ruimtes in dit deelgebied worden per buurt besproken. We hanteren daarbij volgende opdeling: Dambruggestraat

(1) Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat.

(2) Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en HandelstraatOnderwijsstraat.

(3) Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat (4) Buurt tussen Lange Beeldekensstraat en Carnotstraat-Kerkstraat-Pothoekstraat.

1

2 3

4

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

(1) TUSSEN DAMBRUGGESTRAAT EN VAN KERCKHOVENSTRAAT Algemeen Potenties

• Grote parken aan de rand: - Park Spoor Noord (a) - Stuivenbergplein (b) • Pleintjes twijfelend tussen straat- en buurtniveau: - Straatpleintjes aan Trapstraat (c) - Binnenplein Essenstraat (d) - Pleintjes rond de Sint-Amanduskerk (e) • Heraanleg gepland van heel wat belangrijke straten : - Ellermanstraat, Van Halenstraat, Viséstraat - Van Kerckhovenstraat

Knelpunten

• Grote parken op dit moment niet goed bereikbaar: barrièrewerking van - Van Kerckhovenstraat - Viaduct-Dam, Viséstraat, Halenstraat - Oranjestraat • In de buurt zelf liggen weinig grote pleinen. De pleinen die er zijn, twijfelen tussen straat- en buurtniveau. Dit betekent dat ze in de regel onvoldoende draagkracht hebben om echt tot buurtplein uitgebouwd te worden.

d

a

c

b e

Voorstellen: (Prior) • Ontwikkelen van kindassen: Zeker in deze dichte en kindrijke buurt is een dicht netwerk van kindassen aangewezen. De bespreking van het speelweefsel in deze buurt volgt deze assen: Kindas 1: Gasstraat-Sint-Jobstraat-(Essenplein) Kindas 2: Everaertsstraat-Klamperstraat-(Kerkpleintje) 76 Kindas 3: Trapstraat

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 1: Gasstraat-Sint-Jobstraat-Binnenplein Essenstraat Potenties • De Gasstraat en Sint-Jobstraat vormen een belangrijke noordzuidverbinding binnen de wijk.

• Het deel van de Gasstraat tussen Van Kerckhovenstraat en Handelstraat wordt heraangelegd.

Voorstellen (lopend) Kindas 1: Heraanleg van Gasstraat met maximale ruimte voor voetgangers en fietsers:

Vooral ter hoogte van de appartementsgebouwen aan de Van Kerckhovenstraat heeft de Gasstraat een zeer breed wegprofiel (a), dat de uitbouw van een veilige en aantrekkelijke kindverbinding mogelijk maakt.

Op dit wegsegment is ook een heraanleg gepland.

c b

Via De Sint-Jobstraat (b) kan ook worden aangesloten op het Binnenplein Essenstraat (c) (zie volgende pagina).

a

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 1: Gasstraat-Sint-JobstraatBinnenplein Essenstraat (vervolg) Potenties • Het binnenplein aan de Essenstraat is een aangenaam aandoend binnenpleintje ingericht met lage bomen en een kronkelende bank.

• Het binnenpleintje ligt wat verstopt, wat ervoor zorgt dat het niet overgebruikt wordt.

• Gelegen vlak naast het Park Spoor Noord.

• Niet echt een pleintje van buurtniveau, maar kan wel een rol spelen voor jonge kinderen van de omringende straten.

Knelpunten • Omringd door huizen en appartementen, wat een gevaar tot overlastklachten inhoudt.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Niet veel kinderen kennen de plek. Diegene die de plek kennen, wonen vaak in de buurt en waarderen de plek heel sterk.

• De kinderen zeggen dat er soms "zotte mensen" en "racisten" zijn. Toch geven ze aan dat het een veilige plek is.

• Ze spelen er met de bal: “als die in de bosjes valt, vind je die wel niet goed terug”, en vinden de banken leuk “als ze zo krommen”.

• Het ligt er wel vol met bladeren van de bomen. De meeste kinderen vinden daarom struiken op een plein leuker dan bomen.

(QW)

Voorstellen • Dit plein hoeft niet veel ingrepen. Het blijft best functioneren op het huidige schaalniveau, dus i.f.v. de onmiddellijk omwonenden.

• Er kan symbolisch wel een speeltoestel geplaatst worden, om duidelijk te laten zien dat er gespeeld mag worden.

78

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 2: Everaertsstraat-KlamperstraatPleintjes rond Sint-Amanduskerk Heraanleg van Everaertsstraat-Klamperstraat met maximale aandacht voor voetgangers en fietsers.

De Everaertsstraat ligt heel strategisch: - In de straat ligt er jeugdwerk en een school.

- De straat kruist de Kindas Gasstraat (a) - De Everaertsstraat loopt uit op het Biekorfpleintje in de Trapstraat (b) - Ze maakt ook via de Sint-Amandusstraat verbinding met de pleintjes rond de Amanduskerk (c) - Via de Klamperstraat (d) maakt ze verbinding naar Park Spoor Noord Daarom verdient ze aandacht om als verkeersveilige verbinding te worden uitgebouwd. Dit betekent concreet: (Prior) - Rechtlijnigheid doorbreken met uitstulpingen, groen (cf. supra, onderdeel meso, 2.2., p. 26) - Smallere rijloper of visueel versmallen - Verkeersplateaus op kruispunten

b.

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 2: Everaertsstraat-KlamperstraatPleintjes rond de Sint-Amanduskerk: Pleintjes rond de Sint-Amandusstraat Potenties

• De ruimte rond en voor de Sint-Amanduskerk wordt zeer veel gebruikt door kinderen, jongeren en volwassenen.

• Jongeren en volwassenen blijven eerder aan de kant van de Van Kerckhovenstraat, maar kinderen spelen ook langs de zijkanten, op de ruimte rond de kerk en op straat.

• De zwart-wit lijnen op de grond spreken aan, net zoals het hellinkjes en de paaltjes in de Sint-Amandusstraat.

• In het verleden was er een buurtcomité en basketvereniging actief.

Knelpunten

• Het is een kleine oppervlakte, die wat groter gemaakt wordt door de rustige straten aan de zijkanten van de kerk.

• Gelegen aan de drukke Van Kerckhovenstraat.

• De ruimte is nu eerder ingericht zonder specifieke bestemming.

• Er is veel rondhanggedrag op de trappen en banken voor de kerk. Er wordt veel vuil achterlaten en geürineerd.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Het plein voor de kerk wordt vlot herkend door bijna alle kinderen.

• Vele kinderen maken gebruik van het plein: als afspreekplek en passageplek, maar ook als speel- en voetbalplek. Vroeger kwamen ze er meer, vooral nu het vélo-station ruimte inneemt.

• De kinderen geven zelf aan dat de plek eigenlijk niet zo geschikt is om te voetballen: (1) er is een hek rond de kerk gekomen waar ze niet achter kunnen om hun bal te nemen, (2) er is heel veel verkeer (auto’s en tram), wat het gevaarlijk maakt (de kinderen suggereren dat hekjes langs de straatkant beter zouden zijn om de bal tegen te houden i.p.v. de paaltjes met ketting), (3) het vélo-station aan de zijkant van de kerk staat er niet goed, het zou beter aan de voorkant van de kerk staan.

• De paaltjes en het hellinkje aan de andere zijkant van de kerk kennen de meesten die in Antwerpen 2060 wonen ook.

Sommigen gaan er af met rolschaatsen of de step. Anderen vinden het daar geen leuke plek, want het stinkt er en er zijn dealers, al is daar wel discussie over. Ook over ‘de paaltjes en het hellinkje’ als idee voor ergens anders zijn ze niet heel enthousiast.

80

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 2: Pleintjes rond de Sint-Amanduskerk Voorstellen • Waken over de bespeelbaarheid van de (open) ruimtes. De multifunctionaliteit van deze ruimte is tegelijk haar troef en haar zwakte: ze laat veel spelvormen toe, maar kan ook niemandsland worden of worden ingenomen voor allerlei functies.

• Verplaatsen (of meer spreiden) van het vélo-station, zodat open ruimte terug vrijkomt aan de zijkant.

• Door parkeren te reduceren kan er rond de kerk veel verblijfsruimte worden gecreëerd.

• Functioneler gebruik van de groene zijstroken (aftoetsen bij erfgoed of hekken beschermd zijn).

• Betere en multifunctionele afscheiding van de straatkant (bijv. door lange zitbanken of -balken, die deels ook als ballenvanger kunnen dienen.).

• Opvolgen van zwerfvuil, alcoholgebruik in het openbaar en wildplassen.

Vélo-station niet meer op verblijfsruimte

Voorpleintje beter afschermen van straat

81

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat Park Spoor Noord

a

Kindas 3: Trapstraat Potenties

• De Trapstraat loopt recht op het centrale deel van het veelgebruikte Park Spoor Noord.

• Met zijn verschillende kleine pleintjes, die afspreek- en hangplaatsen kunnen zijn, vormt de straat een potentiele kind-as.

b

Knelpunten

• Op de pleintjes rond de Oranjestraat en de Biekorfstraat zijn er vele rondhangende, drinkende volwassenen (nachtopvang in de buurt) die een bepaalde, voor kinderen niet steeds aangename sfeer creëren.

c

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Over de trappen en het pleintje aan Park Spoor Noord: De trappen aan Park Spoor Noord (a) gebruiken verschillende kinderen om naar het park te gaan, al moet je deze niet nemen. Je kan er ook rond gaan, want boven aan de trappen is er een drukke straat.

Het pleintje aan de trappen aan Park Spoor Noord (b) noemt een kind ‘de zes deuren’ hij gaat er altijd voetballen. Het is een speciale speelplek.

• Op de straatpleintjes (c en d) zijn er veel parkeerovertredingen. Ze parkeren bijna op het pleintje, ze staan soms schuin en dan nemen ze veel plaats in.

d

82

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat

(vervolg)

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Over het straatpleintje aan de Oranjestraat (c): De boom op de hoek van Trapstraat en Oranjestraat zien ze niet als klimboom, al vinden ze klimbomen wel leuk als idee.

De auto’s die door de Oranjestraat rijden, rijden vaak te snel. Dat is gevaarlijk om over te steken. Ze rijden soms op het voetpad omdat de straat zelf te gevaarlijk is. Ze hebben toch wel last van de bussen.

• Over het straatpleintje aan de Biekorfstraat (d): Volgens de kinderen zitten er op de banken op de pleintjes rond de Oranjestraat en de Biekorfstraat: “vaak zatlappen die stinken, flessen gooien en roepen”. De kinderen vinden het geen leuke plek. Ze mijden die, vooral 's avonds. Overdag komen ze er wel vaak langs, bijvoorbeeld op weg naar school. Het krantenwinkeltje is voor hen belangrijk omdat ze er ook dingen kopen. Het pleintje noemen ze daarom wel eens 'aan Het laatste nieuws'. Ze willen dat er dringend iets verandert op het pleintje: meer toezicht en politie. Het is ook wat donker ‘s avonds. “Er moeten meer lampen komen”.

Vrijwel alle kinderen kennen het huis van Panamarenko.

Ze weten dat het een kunstenaar is, dat “die ene met lichten op de rug op het Sint-Jansplein” door hem gemaakt is, dat er misschien een kleine helikopter op het platform gaat landen, enz. Ook op andere kunstwerken van Panamarenko reageren de kinderen positief.

Enkele huizen verder is een moskee die de kinderen goed kennen.

83

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat Voorstellen

(vervolg)

• Binnen de mobiliteitsworkshop met stadsdiensten en een aantal externen (o.a. ook Fietsberaad Vlaanderen), heeft Vectris cvba, i.o.v. Kind & Samenleving schetsen uitgewerkt voor de Trapstraat, meer bepaald het kruispunt met de Oranjestraat.

(Prior) • Uitgangspunt was om een 'groen lint' te creëren van het pleintje aan de Biekorfstraat tot Park Spoor Noord.

De bevraagde kinderen zijn zelf ook vragende partij naar meer groen: behoud van de bomen en ook kleinere bloemen en planten.

• In de figuren hiernaast wordt aangegeven hoe dit groene lint ook over de drukkere Oranjestraat kan lopen. De rechtlijnigheid van de Oranjestraat wordt hierdoor gebroken en een belangrijke oversteek wordt gemarkeerd.

• In de schets hieronder (links) wordt een versmalling van de Oranjestraat op die plek voorgesteld.

• In een voorkeurscenario (zie figuur hieronder links) wordt er een volledig autovrij plein voor de moskeeingang gecreëerd. De woningen in de Trapstraat blijven bereikbaar vanuit de Sint-Jobstraat. In een minder doorgedreven scenario (rechts) blijft er éénrichtingsverkeer mogelijk vanuit de Oranjestraat.

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat

(vervolg)

Scenario 1: Haaks parkeren aan 1 kant:

Voorstellen

• Voor het noordelijk deel van de Trapstraat heeft Vectris een aantal ontwerpoplossingen onderzocht.

Doelstelling is om ook hier een 'groen lint' te creëren van het kruispunt met Oranjestraat tot Park Spoor Noord.

Volgens de gekozen parkeeroplossing krijgen we een ander beeld. De beelden geven het zicht vanaf Park Spoor Noord richting Oranjestraat. Scenario 3 krijgt zo goed als unanieme voorkeur van de kinderen.

Trapstraat als groen lint:

Scenario 2: Langsparkeren aan 2 kanten:

Trapstraat: bestaande toestand

Scenario 3: Langsparkeren aan 1 kant:

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat (QW)

(vervolg)

Voorstellen

• Op korte termijn kan er met eenvoudige middelen aan vergroening gewerkt worden: bijv. met grassen en kruidachtigen.

Onderstaande referentiebeelden werden goed ontvangen bij de kinderen. Bij sommigen zelfs een ‘wauw’-effect.

Referentieproject: Kortrijk Textuur Referentieproject: Kortrijk Secret Gardens

Referen

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat (Prior)

Voorstellen

(vervolg)

• Ontwerpbureau Carve werkte, binnen het kader van deze opdracht, een voorstel uit voor de langere termijn. Ook zij stellen een groen lint voor, maar dan vooral via het vervolledigen van de boomstructuur.

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat (Prior)

Voorstellen

(vervolg)

• Daarnaast stelt Carve een speels lint voor. Dit voorstel lokte zeer enthousiaste reacties uit bij de bevraagde kinderen. Vooral het klimelement en het speelse licht werden door kinderen gewaardeerd.

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat Voorstellen

(vervolg)

• Carve: Uitwerking van voorstellen voor langere termijn: Visie op Biekorfpleintje (en overlastproblematiek).

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat Voorstellen

(vervolg)

• Carve: Uitwerking van voorstellen voor langere termijn: Biekorfpleintje

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Dambruggestraat en Van Kerckhovenstraat

Kindas 3: Trapstraat

(vervolg)

Voorstellen

• Inspiratie voor een Panamarenkoplein. Kinderen kennen de kunstenaar heel goed en zijn er heel enthousiast over.

Performance in de jonge jaren van Panamarenko: Ijsblokken op de parkeerplaatsen op het Conscienceplein.

91

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

(2) TUSSEN VAN KERCKHOVENSTR, DIEPESTR. EN HANDELSTRAATONDERWIJSSTRAAT Algemeen B

Potenties

• Aanwezigheid van grote publieke ruimtes: - Stuivenbergpark als wijkpark (A) - Fysieke nabijheid van Park Spoor Noord (B) • Buurtpleinen- en parkjes: - Willy Vandersteenplein als gewaardeerd buurtplein (C) - Jos Verhelstplein en sportveldje aan Pompoenstraat (D) - Groen tussen de woonblokken aan de Van Kerckhovenstraat (E) - Straatpleintje aan Wilgenstraat (F) - Schoolplak (G) • Heraanleg gepland van dit deel van de Gasstraat en de Van Kerckhovenstraat.

• Heraanleg gepland van speelruimte Schoolstraat

A

E

F C

Knelpunten

• Park Spoor Noord mentaal toch veraf.

Op dit moment nog moeilijke oversteken naar SpoorNoord.

• De westkant van deze buurt is veel minder bediend.

• Overlastproblemen aan: - Noordelijk deel van Schoolplak (vooral dealen) - Pompoenstraat (vooral vandalisme)

D

G

Voorstellen (Prior)

• Uitbouw van kindassen, parallel aan drukke wegen: Kindas 1: Wilgenstraat Kindas 2: Korte Stuivenbergstraat-Handelssteeg Kindas 3: Veldstraat-Lange Scholierstraat

92

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat Potenties De Wilgenstraat wordt druk gebruikt door voetgangers en fietsers en verbindt heel wat groene ruimtes.

Voorstellen Uitbouw van de Wilgenstraat als kindas.

Hoe dit vorm kan krijgen, wordt in volgende bladzijden geconcretiseerd, langsheen de verschillende plekken: a. Gebouwgroen tussen de woonblokken aan de Van Kerckhovenstraat b. Plein aan wilgenstraat c. Langs Stuivenbergplein d. Jos Verhelstplein en sportveldje langs Pompoenstraat e. August Sniedersstraat

d a

b

c

e

93

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: a. Gebouwgroen tussen de woonblokken aan Van Kerckhovenstraat Potenties

• De oppervlakte is behoorlijk.

• Een moestuinproject probeert wat levendigheid in het groen te krijgen. Het is opvallend hoe goed verzorgd deze er meestal bijligt.

• Er wonen vele kleine en grotere kinderen in de buurt.

• Veel passage van voetgangers/fietsers langs de Wilgenstraat (school en post).

Knelpunten

• Het groen tussen de gebouwen is geen echt speelgroen. Veel auto’s staan er geparkeerd en de plek ziet er ook wat verwaarloosd uit.

• Er is veel hondenpoep op de grasvelden en regelmatig druggebruik onder bomen en opgeschoten struiken.

• Speelvoorzieningen inplanten tussen de torens houdt een risico op overlastklachten in. Dit soort ruimtes wordt al snel beschouwd als eigen ruimte van de appartementen.

Het gebouwgroen tussen de blokken is eigendom van Woonhaven. Het is privaat gebied met een openbaar karakter. Voetballen en (nachtelijk) lawaai dicht bij de appartementen worden snel als overlast ervaren.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Verschillende kinderen spelen op de grasveldjes tussen de blokken.

• Vooral meisjes vertelden ons dat ze er vroeger speelden, maar nu niet meer.

• Het is een belangrijke passageplek voor zowel kinderen als volwassenen om de tram te nemen.

94

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: a. Gebouwgroen tussen de woonblokken aan Van Kerckhovenstraat (vervolg)

Voorstellen • Verder zetten of uitbreiden van het moestuinproject, met aandacht voor kinderen: Het moestuinproject is een eerste stap om deze ruimte meer betekenis te geven vanuit bewoners.

Als meer semi-publieke voorziening, is het een logische keuze om dit tussen de blokken een plaats te geven (voor zover er genoeg bezonning is).

Dit initiatief zou uitbreiding kunnen krijgen en ook meer als ontmoetingsplaats ingericht kunnen worden: bijv. door ook zitplaatsen te voorzien, in de moestuin of aan de rand.

• Tegelijk dienen de open multifunctionele grasvelden ook als speelruimte. Een deel van de open grasveldjes moet behouden blijven, op de nodige afstand van de bewoning. Meer openheid kan de sociale controle (o.a. druggebruik) verbeteren.

(Prior) • Op lange termijn zou het parkeren anders georganiseerd moeten kunnen worden, zodat één van de drie binnenruimtes (bijv. de meest centrale binnenruimte, nr. 2) helemaal autovrij gemaakt kan worden. Dan ontstaat een grotere ruimte, die meer mogelijkheden biedt. Naar mate men meer naar het midden gaat, krijgt de ruimte een publieker karakter. De (be)speel(bare)voorziening komt dan best centraal.

Om het verlies aan parkeren in de middelste ruimte te compenseren zou de smalle grasstrook ‘b’ ingenomen kunnen worden. Dit is momenteel immers een restruimte, aangezien ze te dicht ligt bij het gebouw om er een publieke functie uit te bouwen.

(QW)

2

1 b

3

a a

b

meest publiek

95

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: a. Gebouwgroen tussen woonblokken aan Van Kerckhovenstraat (vervolg) Voorstellen

• Uitbouw van Wilgenstraat als kindas: De ruimtes aan de zijkanten, langs de Van Kerckhovenstraat en Wilgenstraat, kunnen een publiekere functie krijgen, bijvoorbeeld om wat speelse rust- en passageplekken langs de Wilgenstraat te creëren.

Ingrepen om de Wilgenstraat kindvriendelijker te maken: 1) Voetpaden die doorlopen over zijstraten 2) Groene passageplekjes met speelaanleiding (moet geen speeltoestel zijn) en opfrissing van straatmeubilair.

3) Goede oversteek ter hoogte van school en post 4) Smallere rijloper en asverspringingen

3

1 1

2 1 2 4

1

2 2

3

2

1 3

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: b. Plein aan Wilgenstraat Potenties

• Een plein tussen de woonblokken van de Van Kerckhovenstraat en het Stuivenbergplein; dus een ideale verbinding.

• Een plek waar weinig verkeer passeert en (kleine) kinderen veilig alleen kunnen spelen.

• Er is sprake van vergroening van het plein, o.a. met middelen van de burgerbegroting.

Knelpunten

• Een zeer stenig plein.

• Het is te klein om echt uit te bouwen als buurtplein.

Met de nabijheid van het Stuivenbergpark is dit wellicht ook niet nodig.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Vele kinderen kennen het plein. Ze vertellen ons dat het vlakbij de Post en het Stuivenberplein ligt. De meeste kinderen spelen echter niet hier, maar op het Stuivenbergplein.

• De kinderen vinden het plein wel een goede speelplek, al komen er soms auto’s en honden. Een kind vertelde: “ik speel daar bijna altijd, je kan er voetballen en er passeren weinig auto’s”.

97

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: b. Plein aan Wilgenstraat Voorstellen: (QW)

• Vergroening van het plein, met behoud van voldoende pleinruimte: Op dit plein wordt reeds veel gespeeld (voetbal, fietsen,...). Toch zit er meer in. Het plein kan ook groener en er kunnen middelen vanuit de burgerbegroting voorzien worden.

Belangrijk bij heraanleg of bij toevoegingen: - Kindas langs de blokken als belangrijkste looplijn.

Echter ook rekening houden met diagonalen.

- Deel van de stenige open ruimte behouden voor balspel: op voldoende afstand van bewoning, maar ook van de straat (zodat ballen niet op straat rollen).

Daarbij goed rekening houden met de speelrichting.

Daarom zou het interessant zijn om de autoverbinding vanuit de Lange Scholierstraat te knippen. Er zou ook een relatie met de schoolterreinen kunnen worden gemaakt.

- Groen en bakken inzetten als manier om de ruimte te structureren: bijv. bufferlinten t.a.v. woningen, goed gepositioneerde groene eilandjes of groenstroken als omkadering van een plein. Dit vergt een goed basisontwerp, dat met inspraak van bewoners tot stand is gekomen.

- Niet enkel zichtgroen, ook gebruiks- en belevingsgroen: bijv. takkenwal,...

98

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: c. Stuivenbergplein (zie ook onderdeel 'meso') Potenties

• Een plein dat tegelijk op buurt- en wijkniveau werkt.

• Vooral jongere kinderen uit de buurt komen vaker naar hier dan naar Park Spoor Noord.

Het Stuivenberplein is meer het nabije buurtpark, terwijl Park Spoor Noord meer een park is voor een uitstap met ouders of oudere kinderen.

• Zie hoger, onderdeel 'meso'

Knelpunten

• Zie hoger, onderdeel 'meso'

99

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: d. Jos Verhelstplein en Pompoenstraat Potenties

• Speelterrein en sportveldje gelegen achter Ontmoetingscentrum Het Oud Badhuis en een stedelijk zwembad.

• Beschutte plek, tussen het grotere Park Spoor Noord en het Stuivenbergplein.

• Eerder voor de directe buurt met gevarieerde speelmogelijkheden.

Knelpunten

• Het speeltuintje is eerder gericht op kleine kinderen.

• Op het voetbalveld gebeuren regelmatig vandalenstreken en ook 's avonds is er vaak lawaai.

• Er is een betere aansluiting bij het terras mogelijk.

• Rondom is een zeer hoge concentratie van sociale appartementen terug te vinden.

• Gelegen vlak naast Park Spoor Noord, maar de aansluiting ermee is een beetje zoek. Er is een doorsteek onder de gebouwen, maar geen straatoversteek op de Halenstraat.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Deze plek is minder gekend door de kinderen.

• Zij die er komen zijn vooral jongens die er komen om te voetballen. Ze zien deze plek als een soort reservevoetbalplek, waneer de voetbalkooi op het Stuivenbergplein bezet is.

• De kinderen kunnen er wel niet altijd gewoon hun gang gaan, want vanaf 6 uur komen de groteren er voetballen.

Hun spel wordt dan vaak afgebroken. Sommigen blijven wel kijken naar de groteren.

100

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: d. Jos Verhelstplein en Pompoenstraat Voorstellen

(Prior)

(QW)

Korte termijn: • Onderdoorgang richting Park Spoor Noord meer tot z’n recht laten komen, nu er ook een oversteek gecreëerd wordt met de heraanleg van de Halenstraat.

Deze verbinding kan voor voetgangers een alternatief vormen voor de Halenstraat.

• Park Spoor Noord kan op die plek ook meer uitgebouwd worden, maar voldoende open grasvelden behouden • Veldje aan de Pompoenstraat: eerder 2 halve veldjes?

Dit moet overlegd worden met gebruikers.

• Meer een echt plein creëren nabij terraszone van het Oud Badhuis: - Uitbreiden van het terras richting binnengebied om de sociale controle te verhogen. Echter niet te dicht bij bewoning en anticiperen op avond- en nachtlawaai.

- Parkeren weren door (opnieuw) parkeerpaaltjes te plaatsen, meer verblijfsfunctie en spelprikkels.

• Projecten voor meer sociale cohesie, bijv. bloembakkenproject.

park meer uitbouwen

speelruimte pleintje + terras oude badhuis

2 halve veldjes

101

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: d. Jos Verhelstplein en Pompoenstraat Voorstellen Lange termijn: (Prior)

• Geheel het bouwblok en de positie van publieke ruimte opnieuw bekijken d.m.v. ontwerpend onderzoek. (Zie ook de bepalingen in het RUP 2060.)

De publieke (speel)ruimte is samenhangend en er is minstens één groen plein van buurtniveau, bij voorkeur aan de zuidzijde (waar een zeer dichte woonbuurt ligt).

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: e. naar August Sniederstraat Voorstellen (QW)

• Parallel aan de Van Halenstraat wordt er best een voetgangersroute uitgebouwd naar de Schijnpoort, aangezien de Van Halenstraat vooral op fietsers wordt afgestemd (zie hoger).

Deze parallelweg kan via de August Sniederstraat verlopen. Volgens het stripalbum De Zeven Schaken, tekende Willy Vandersteen er zijn eerste stripfiguren op straat. In deze rustige woonstraat kan er op de stoep of in een woonerf, een Suske en Wiskeparcours uitgetekend worden (bijv. duurzame print op tegels).

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 1: Wilgenstraat: e. naar August Sniederstraat Voorstellen (QW)

• Dit idee kan, bijvoorbeeld voor de rustige parallelstraten, ook verder uitgebreid worden naar 3D street art, geïnspireerd op strips.

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 2: Korte Stuivenbergstraat- Willy Vandersteenplein - Handelssteeg Potenties

• Een rustig binnenpleintje dat verstopt ligt achter de huizen.

• De plek voelt aan als heel veilig.

• Het plein is gelegen naast een actief wijkcentrum.

• Je kan er gemakkelijk doorsteken van de Handelstraat richting het Stuivenbergplein.

Knelpunten

• Het speeltuintje is eerder gericht op kleine kinderen.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Bijna alle kinderen kennen deze plek zeer goed. Ze noemen het echter niet het Willy Vandersteenplein, wel "de Handelsteeg" of "bij Suske en Wiske".

• De kinderen vinden het echter niet zo duidelijk dat er achter de poort een pleintje is.

• De striptekeningen aan de muren vindt de grote meerderheid van de kinderen leuk, al zouden er voor sommigen ook andere stripfiguren mogen hangen.

• De kinderen geven aan dat het een veilig plein is: "geen auto’s, geen junkies, geen dealers, geen zatlappen, niks".

• De meeste kinderen vinden het een leuk plein, al is het toch eerder een plek voor jonge kinderen. De blokken waarop ze kunnen zitten en klimmen vinden ze het leukst.

• Sommige kinderen komen in het wijkcentrum.

(Prior)

Voorstellen

• Behoud van dit plein, het buurtwerk, de sociale functies en de activiteiten.

• Handelssteeg uitbouwen als woonerf.

105

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 3: Lange ScholiersstraatVeldstraat -Pionierstraat Potenties

• De Veldstraat-Lange Scholiersstraat wordt door voetgangers en fietsers vaak gebruikt.

• Het huizenblok Gasstraat-Wilgenstraat-PionierstraatLange Scholiersstraat, met middenin ook een pleinruimte en scholensite, biedt potenties voor een bouwblokproject.

Knelpunten

• Het speeltuintje is eerder gericht op kleine kinderen.

Voorstellen • Lange termijn: Ontwerpend onderzoek voor heel het bouwblok als pilootproject voor dubbel ruimtegebruik en kwalitatief vergroten van de schoolcapaciteit.

• Korte termijn: Voorstellen van Carve voor dubbel gebruik van het binnenplein aan de Pionierstraat.

Zie volgende pagina.

Gebruik van de zijstrook van de school voor spelprikkel-pad:

106

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 3: Lange ScholiersstraatVeldstraat-Pionierstraat • Ontwerpbureau Carve werkte, binnen het kader van deze opdracht, een lange termijnvoorstel uit voor medegebruik van het binnenplein tussen Lange Scholiersstraat, Veldstraat en Pionierstraat.

107

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 3: Lange ScholiersstraatVeldstraat-Pionierstraat • Het voorstel van Carve omvat een stappenplan om tot dubbel gebruik te komen van het binnenplein.

108

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 3: Lange ScholiersstraatVeldstraat-Pionierstraat

109

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Van Kerckhovenstraat, Diepestraat en Handelstraat-Onderwijsstraat

Kindas 3: Lange ScholiersstraatVeldstraat -Pionierstraat • Voor de lange termijn zit een oplossing de vervanging van de containerklassen door een gebouw op poten.

110

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

(3) TUSSEN HANDELSTRAATONDERWIJSSTRAAT EN LANGE BEELDEKENSSTRAAT Algemeen Potenties

• Aanwezigheid van wijkplein: nl. Schoolplak • Aanwezigheid van kleinere pleinen (buurt- of straatniveau) - Duinplak (a) - Vincent van Goghplein (b) - Geelhandplaats (c) • Geplande heraanleg van een aantal straten: - Handelstraat - Burgerwelzijn - Lange Beeldekensstraat, ter hoogte van Stuivenbergziekenhuis.

• Geplande heraanleg van speelterreinen (speeltoestellen): - Duinplak (a) - Vincent van Goghplein (b) • Herbestemming Stuivenbergziekenhuis als potentie.

• Mogelijke uitbouw van kindas op Duinstraat.

1 c a

b

Voorstellen

Knelpunten

• Geen pleinen met grotere oppervlakte. De meeste zijn van straatniveau of twijfelen tussen buurt- en straatniveau. Een aantal pleinen zijn sterk ingesloten (bijv. Geelhandplaats, Vincent van Goghplein).

• Drukte en onveiligheidsgevoelens in Handelstraat en Schoolplak.

• Druk verkeer op Pesthofstraat.

2

(Prior)

• Uitbouw van verbindingen die belangrijk zijn voor kinderen: Kindas 1: Handelstraat-Schoolplak-Boerhaavestraat Kindas 2: Kindas Duinstraat-Pesthofstraat

111

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas 1: Handelstraat-Boerhaavestraat a. Handelstraat Potenties

• Een levendige verkeers- en winkelstraat.

• Vele kinderen en jongeren komen hier of passeren hier met of zonder hun ouders.

• Heraanleg gepland.

Knelpunten

• De Handelstraat voelt erg druk aan. Er is weinig ruimte voor voetgangers en fietsers en naast geparkeerde auto’s is er een voortdurende verkeersstroom van doorgaand verkeer.

• De Handelstraat wordt gemeden door kinderen omwille van de sociale onveiligheid en de verkeersdrukte.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Vele kinderen uitten zich negatief over de Handelstraat: "de straat is vol met auto’s", "de mensen maken er dag en nacht ruzie", "er zijn veel dealers", "de politie heeft veel winkels gesloten", etc.

• Toch zijn er verschillende kinderen die er gaan winkelen.

Ze gaan er naar Turkse winkels, kopen er brood en eten, maar ook schoenen en kleren.

• Verder weten de kinderen heel goed dat het politiebureau hier is.

Voorstellen

• De Handelstraat is (en blijft) te druk en onveilig en wordt te weinig gewaardeerd om er een kindas van te maken.

We gaan eerder op zoek naar parallelassen.

(Prior) • Niettemin blijft het een bestemming voor kinderen (buurtwinkels). In die zin moet er bij heraanleg voldoende ruimte voor zwakke weggebruikers worden voorzien. Het opgeven van 1 van de 2 parkeerstroken zal hiervoor wellicht noodzakelijk zijn.

112

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas 1: Handelstraat-Boerhaavestraat b. Schoolplak Potenties

• Een grote ruimte open ruimte in het dicht bebouwde weefsel van deze buurt.

• Een premetrostation waardoor verbinding met de grotere stad gemakkelijk is.

• De heraanleg van de speelpleintjes is voorzien, aangezien de speelprikkel die er nu is, niet echt blijkt te werken en het andere deel zeer afgeleefd is. De materiaalkeuze zal herzien worden.

• Er is verbinding te maken met de site Stuivenbergziekenhuis.

Aan die kant werkt het speelpleintje nog behoorlijk. Het is voornamelijk een passageplek voor gezinnen met jongere kinderen die van school komen.

• Momenteel loopt een studie over ruimtelijke veiligheid.

1

3 2

Knelpunten •

• • •

Momenteel wordt het plein beschouwd als drie verschillende delen. Twee aparte speelplekken (1 en 2) en een stenig en open plein (3). Het plein wordt gesplitst door de vrij drukke Onderwijsstraat, die overgaat in Handelstraat.

Op dit moment is er enkel budget voorzien voor de herinrichting van de speelplekken en niet het geheel van het plein, terwijl die denkoefening zeker moet gemaakt worden.

Weinig groen op het plein.

Er is een lagere en secundaire school gevestigd op het plein. Deze hebben zich echter van de school afgekeerd.

Vanuit de westelijke pleinen vond er een verschuiving plaats van druggebruikers naar hier. Dit zorgt ervoor dat er groepjes mannen en dealers komen rondhangen.

Dit verhoogt het onveiligheidsgevoel bij kinderen en ouders.

113

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas 1: Handelstraat-Boerhaavestraat b. Schoolplak Voorstellen (Prior)

• Lange termijn: Ontwerpend onderzoek voor het integrale plein (dus met de 3 pleindelen).

Sociale veiligheid is hierbij een cruciale ontwerpopgave (zie ook de ruimtelijke studie sociale veiligheid van NDVR i.o.v het stadsbestuur).

Andere aandachtspunten zijn: - Relatie leggen met Masterplan Stuivenbergziekenhuis: bijv. hoek van Boerhaavestraat en Pesthofstraat - Relatie met Handelstraat - Betere relatie tussen school en plein (cf. Elisabeth).

Nu heeft de school zich te veel van het plein afgekeerd.

- Nagaan of een sportterrein te integreren valt.

- ...

• Korte termijn:

(Lopend)

(Prior)

- Behoud en zachte renovatie van het speelterreintje aan de zuidkant: Dit dient immers als speelse passageplek voor schoolkinderen. Globaal zit de inrichting van dit terreintje goed, maar de speelwaarde van de toestellen kan beter en moet beter overwogen worden. Naast formele speeltoestellen moeten er ook informele speelaanleidingen (bijv. zitmuurtjes en -podia) blijven.

Auto's moet men weren, o.a. door paaltjes te hernieuwen.

- Inzetten van opbouwwerkers op het plein, naast preventie en politie.

- Sociaal-culturele programmatie op het plein.

Onderzoeken of terrassen een plek kunnen krijgen op het plein.

114

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas 1: Handelstraat-Boerhaavestraat c. Boerhaavestraat en Stuivenbergsite (Prior)

Voorstellen

• Binnen het Masterplan Stuivenberg: Indien mogelijk, het bestaande straatpleintje op de hoek van Boerhaevestraat en Sleeckxstraat uitbreiden, zodat een publieke ruimte van buurtniveau kan ontstaan in deze zeer dichte wijk.

Het gebouw aan het plein heeft weinig beeldkwaliteit, waardoor dit in aanmerking zou kunnen komen voor sloop, zodat de groennorm die in het RUP 2060 wordt vooropgesteld, wordt gehaald.

• Boerhaavestraat verder uitbouwen als kindas, op fietsers gericht. Dit betekent een feitelijke downgrading tot woonstraat, conform het Stedelijk Mobiliteitsplan, en het actief weren van sluipverkeer.

115 (Uit: RUP 2060, Stedenbouwkundige voorschriften, p. 14)

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas 2: Duinstraat Potentie

• Verbindt veel kleinere pleintjes: - Van Goghplein - Geelhandplaats - Duinplak • Komt uit de op de site Stuivenbergziekenhuis

Knelpunten

• De Duinstraat is heringericht volgens de principes van het Draaiboek Openbaar Domein. Het mist echter enkele kwaliteiten om echt als kindas te functioneren: - De rechtlijnigheid wordt niet doorbroken, waardoor de autosnelheden hoog blijven.

- Er is weinig of geen speelsheid en identiteit. De straat straalt geen verblijfskwaliteit uit.

(Prior)

Voorstellen

• Uitbouw van Duinstraat als kindas.

Dit kan : - Door alle pleintjes langs de as uit te bouwen (heropfrissing gepland van de speelplekkein op het Vincent Van Goghplein en Duinplak).

- Door deze pleintjes meer op de straat te betrekken.

- Door de straat zelf ook speelser uit te bouwen.

Voor principes: zie volgende pagina.

Deze principes worden bij voorkeur gecombineerd.

c

a

b

d

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas 2: Duinstraat (vervolg) Algemene principes voor uitbouw van de Duinstraat als kindas: (elementen die door de kinderen uitgekozen zijn, kregen een like 1. Lijnen, tegels of kleuren op de grond: dit kan over de gehele lengte van de Duinstraat

2. Speelse en kunstige dingen om op te zitten/klimmen/springen: ter hoogte van pleintjes

3. Paaltjes en 'duikelrekken':

4. Verbreding van de stoepen en hoeken en wegversmalling voor auto's:

5. Iets met/aan groen

117

)

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas Duinstraat: a. Duinplak Potenties

• Een groen pleintje • Grote betrokkenheid van de buurt, die het groene karakter belangrijk vindt.

• Door het ontwerp van de inspringende boomvakken krijgt de Duinstraat een pleinkarakter ter hoogte van het plein.

• Aan het pleintje is een school van het bijzonder onderwijs gelegen waar vooral gewerkt wordt met kinderen met autisme.

• Het pleintje voelt zeer rustig aan.

• Veel kinderen passeren er langs om naar school te gaan.

• De verhoogde bakken rond de bomen vormen zijn leuk om op de zitten, stappen en klimmen.

• Basic heraanleg van het speelterrein voorzien

Knelpunten

• De focus ligt eerder op ouderen aangezien er een rusthuis naast ligt (op termijn verhuist de RVT evenwel).

• Voetballen wordt afgeraden op dit pleintje.

• De speeltuigen zijn zeer klassiek en eerder afgeleefd (echter wel heraanleg gepland).

118

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas Duinstraat: a. Duinplak Voorstellen (Lopend) • Heropfrissing met respect voor bestaande basisstructuur: Dit is een goed functionerend plein en aan de basisstructuur hoeft niet veel veranderd worden.

Toch enkele detailpunten: - Speeltoestellen moeten beter geïntegreerd worden en meer speelwaarde hebben.

- De schoolingang mag meer geaccentueerd worden en aansluiting vinden op het plein.

Onderzoeken of er geen verkeersvrij schoolplein mogelijk is voor de schoolingang.

- Inbreng van extra groen: bijv. een (verhoogd) grasveldje of plantenbak met bloemenweide.

- Een klimsculptuur zou hier wel werken.

- Dit is een buurtplein en dit mag niet overladen worden. Ook open ruimte is belangrijk.

Referentiebeeld Nederland

119

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas Duinstraat: b. Vincent Van Goghplein Potenties

• Open ruimte aan de rustige Duinstraat met meerdere speelplekken in de buurt.

• Er wordt veel gevoetbald op het pleintje, al staan er geen goaltjes. De ballenvanger zorgt voor bescherming.

Knelpunten

• De doorsteek met de Lange Beeldekensstraat is afgesloten omwille van problemen.

• Vele blinde muren aan het plein, de sociale koop/huurwoningen aan de zijkant zijn zeer gesloten naar het plein.

• Het vakjesdenken is hier mede door de haagjes en hekjes zeer sterk. De doelgroepen zijn zo volledig opgesplitst.

• De speelprikkel vooraan blijkt niet echt te werken.

• Senioren gaan niet tot helemaal achteraan voor de petanque. Deze petanqueveldjes worden niet gebruikt.

• Banken met versleten hout • Paaltjes worden soms weggehaald, waardoor auto's het plein op kunnen.

120

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas Duinstraat: b. Vincent Van Goghplein Voorstellen: Korte termijn: (Prior)

Betere relatie met straatkant: - Aantrekkelijk en echt functioneel speeltoestel(len) in het vak aan de straatkant plaatsen - Voorste draad verwijderen en vervangen door een doorlopende rij banken.

- Spelprikkel op de stoep als signaal voor verkeer om trager te rijden (wel genoeg vrije loopruimte laten) - Meer opvallende (speelse) oversteek, zodat de rechtlijnigheid van de Duinstraat meer doorbroken wordt.

(Lopend) • Speeltoestellen met meer speelwaarde plaatsen.

• Zorgen dat auto's het plein niet meer opkunnen.

(QW) • Nadenken over nieuwe functie(s) van blinde muur achteraan.

•

Lange termijn: • Dit plein vergt eigenlijk toch een sterk bijgestuurde ruimtelijke organisatie, met volgende aandachtspunten: - Bufferzone t.a.v. woningen respecteren (zowel achterkant als zijkant) van het plein: creëren van een voorerfstrook (die publiek domein blijft).

Twee varianten voorstellen aan bewoners: een groene en een stenige; echter eenvormige vormgeving.

- Voetbal op straatniveau (informeel trapveldje met straatmeubilair als doelen) meer overwogen plaats geven nabij één van de blinde gevels.

- Wel deelzones voorzien, maar plein minder opdelen in hokjes.

121

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas Duinstraat: c. Geelhandplaats Potenties

• De Geelhandplaats is vorig jaar overgedragen aan de stad, wat wil zeggen dat de (zij)poort(en) vanaf nu altijd open zijn (grote poort niet wegens wildparkeren).

Knelpunten

• Binnenplaats van een groot appartementsblok.

• Pas heraangelegd, maar zonder veel communicatie en zonder rekening te houden met de visie van de bewoners. Vroeger waren er struiken en bomen, en het groene karakter hadden ze graag behouden. Dit probeert men nu met kleinere ingrepen te verhelpen.

• Overlastklachten op het plein, vooral met voetballen (ondanks de helling) en druggebruik. Hiervoor hangt er een camera.

• Zeer stenige aanleg, wat geluid en lawaai versterkt.

• Er wonen 180 gezinnen. Er zijn samenlevingsproblemen tussen generaties. Het opbouwwerk en bemiddeling die deze problemen mee faciliteerden zijn sinds kort weg uit deze blokken.

Voorstellen

• Ruimte op schaalniveau van het gebouwenblok houden. Het bestaande uitrustingsniveau van de speelruimte niet upgraden.

(Lopend) • Vergroenen van de binnenplaats om lawaai te temperen., in overleg met de bewoners: extra bomen, gevelgroen,...

• Inbreng van los spelmateriaal (bijv. fietsjes, go-carts) indien er veel jonge kinderen zijn.

(Prior) • Blijven inzetten op buurtwerk en samenlevingsopbouw in het gebouwenblok.

Een goede conciërge kan hier verschil maken. Er is grote nood aan een jongerenwerker op het plein.

122

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Handelstraat-Onderwijsstraat en Lange Beeldekensstraat

Kindas Duinstraat: d. Stuivenbergsite Potenties • De herinvulling van de Stuivenbergsite, met het RUP 2060 als randvoorwaarde, biedt mogelijkheden om een veilige trage wegverbinding te realiseren op de site.

Voorstellen: (QW)

• De kindas Duinstraat kan op de Stuivenberg-site richting Schoolplak en Boerhaavestraat uitgebouwd worden, parallel aan de Pesthofstraat.

In het groen naast de gebouwen van het Stuivenbergziekenhuis zou er bijvoorbeeld een passageplek kunnen gemaakt worden.

Deze route kan dan verder aansluiting geven op de kindas Handelsstraat-Schoolplak-Boerhaavestraat.

123

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Lange Beeldekensstraat en Carnotstraat-Kerkstraat-Pothoekstraat

(4) TUSSEN LANGE BEELDEKENSSTRAAT EN CARNOTSTRAATKERKSTRAAT-POTHOEKSTRAAT Algemeen Potenties

• Offerandestraat als autovrije centrale as voor de wijk (1) • Potentie van parking tussen Bisschopstraat en Congresstraat. (2) • Potentie voor verdere uitbouw van kindassen: - Constitutiestraat-Van der Keilenstraat (3) - Klappeistraat-Lammekensstraat (4) - Lovelingstraat-Stuivenbergsite (5)

Knelpunten

• Hoge parkeerdruk.

• De buurt voelt druk aan door nabijheid van Carnotstraat.

Voorstellen

(Prior) (lopend)

• Gezien het gebrek aan pleinen en parkjes, moet de oplossing voor deze buurt vooral in straten worden gezocht: - Uitbouw van een kindas in de Constitutiestraat (3), bijv. volgens de principes van de Offerandestraat.

- Uitbouw van fietsverbinding in LammekensstraatKerkstraat-Klappeistraat (4) en LovelingstraatStuivenbergsite (5) - Speelstraten (eventueel met wisselsysteem) in de parallelstraten.

5

1 4

3 2

124

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Lange Beeldekensstraat en Carnotstraat-Kerkstraat-Pothoekstraat

Offerandestraat Potenties

• Een autovrije levendige winkel-wandelstraat die de Lange Beeldekensstraat verbindt met de Carnotstraat en het Koningin Astridplein.

• Door deze ingreep zijn de Delinstraat, Greinstraat en Constitutiestraat doodlopend en autoluwer geworden.

• Dit is een heel mooi voorbeeld van een verkeersvrije winkelwandelstraat met spelprikkels (fonteintjes) die de centrale verblijfsruimte vormt voor de buurt.

Knelpunten

• De parkeerdruk in de zijstraten blijft wel zeer hoog.

125

micro > 3.2. Antwerpen 2060 – Oost > Buurt tussen Lange Beeldekensstraat en Carnotstraat-Kerkstraat-Pothoekstraat

Plein aan Kerkstraat Potenties

• Een zeer goed gebruikt plein: zowel het basketbalveldje als het speeltuintje wordt veel gebruikt door kinderen en jongeren.

• Het plein bevindt zich midden in het dichtbebouwde weefsel, op een plaats waar er niet veel plekken voor kinderen en jongeren zijn.

• De mozaïek van het basketbalveld zorgt voor een eigen identiteit.

• Heraanleg voorzien van de kleuterzone

Knelpunten

• De Kerkstraat is een zeer drukke verbindingsweg die langs het plein loopt.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Slechts enkele kinderen uit de bevraging kennen het plein en het ligt naar hun aanvoelen in Borgerhout.

• De helft van de kinderen vinden de mozaïeken ondergrond van het basketbalplein leuk.

• De kinderen geven aan dat dit plein te ver is voor de meesten, maar dat ze het wel een leuk plein vinden en er naartoe zouden gaan als het dichter was.

• Sommige kinderen zeggen dat er een probleem met junkies is. Kinderen worden soms lastig gevallen of verdreven.

Voorstellen (Prior) (Prior)

• Dit plein speelt ook een grote rol voor de buurt rond de Offerandestraat.

• Een belangrijk punt is een veilige oversteek tussen het zuidelijk en noordelijk deel van het plein.

• Dit plein moet goed opgevolgd worden vanuit sociale veiligheid en overlast.

126

Overzicht van de acties: Antwerpen 2060 - OOST (Prior) MOBILITEIT: UITBOUW VAN KINDASSEN (lopend) (QW)

(Prior)

(Prior) (Prior)

(Prior)

(Prior) (QW)

(Prior)

UITBOUW KINDAS WILGENSTRAAT • Speelse passageplekken langs Wilgenstraat in gebouwgroen van blokken UITBOUW KINDAS GASSTRAAT-ST-JOBSTRAAT • Doorlopende voetpaden, smalle rijloper, oversteken • Heraanleg van Gasstraat met maximale ruimte voor voetgangers en fietsers (QW) • Vergroenen van plein aan Wilgenstraat • Binnenplein Essenstraat: symbolisch speeltoestel (Lopend) • Jos Verhelstplein: - Onderdoorgang meer tot z'n recht laten komen - Park Spoor Noord uitbouwen op die plek, met UITBOUW KINDAS EVERAERTSSTRAAT-KLAMPERSTRAATbehoud van voldoende open grasvelden.

PLEINTJES ROND ST-AMANDUSKERK (QW) - Meer echt plein aan terras Oude Badhuis.

• Rechtlijnigheid doorbreken met uitstulpingen, groen - Werken aan sociale cohesie • Smallere rijloper of visueel versmallen - Lange termijn: ontwerpend onderzoek voor geheel • Verkeersplateaus op kruispunten (Prior) het bouwblok • Pleintjes rond St-Amanduskerk: Voetgangersroute naar Schijnpoort: August - Waken over de bespeelbaarheid (QW) Sniederstraat + parallelstraten: Suske en Wiske en - Verplaatsen van Vélo-station street art - Parkeren reduceren - Betere multifunctionele afscheiding van de straatkant.

UITBOUW KINDAS WILLY VANDERSTEENPLEINHANDELSSTEEG UITBOUW VAN KINDAS TRAPSTRAAT (Prior) • Behoud van dit plein, het buurtwerk, de sociale • Creëren van speels 'groen lint' (concept) functies en activiteiten - Oranjestraat: groen lint kruist de straat, • Handelssteeg als woonerf wegversmalling - Eenrichtingsverkeer of autovrije zone voor moskee UITBOUW VAN KINDAS LANGE SCHOLIERSSTRAAT- Herorganiseren van parkeren in Trapstraat VELDSTRAAT-PIONIERSTRAAT - Eenvoudige vergroening • Lange termijn: Ontwerpend onderzoek voor geheel - Speels doorlopend element het bouwblok als pilootproject dubbel • Heraanleg pleintje Trapstraat-Biekorfstraat ruimtegebruik • Korte termijn: voorstellen van Carve voor dubbel ZOEKEN NAAR BESPEELBARE RUIMTE TEN NOORDEN gebruik van het binnenplein.

VAN SINT-JANSPLEIN: • Creëren van een buurtparkje of buurtpleintje bij de ontwikkeling van het bouwblok Katoen Natie, bij voorkeur aan zuidkant (Duboisstraat) • Aangename en speelse verblijfsruimte creëren aan de Artesiscampus (kant Ellermanstraat)

Overzicht van de acties: Antwerpen 2060 - OOST UITBOUW VAN KINDAS HANDELSTRAAT-BOERHAAVESTR (Prior) • Bij heraanleg van Handelstraat: meer aandacht voor voetgangers en fietsers: opgeven van 1 van de 2 parkeerstroken • Schoolplak: - Lange termijn: Ontwerpend onderzoek voor het (Prior) integrale plein - Korte termijn: Behoud en zachte renovatie van het speelterreintje aan de zuidkant; auto's weren.

- Inzetten van opbouwwerkers op het plein (Prior) - Sociaal-culturele programmatie op het plein, bv. horeca • Boerhaavestraat en Stuivenbergsite: (Prior) - Binnen het Masterplan Stuivenbergsite het bestaande straatpleintje op de hoek Boerhaavestraat-Sleeckxstraat uitbreiden - Boerhaavestraat verder uitbouwen als kindas UITBOUW VAN KINDAS DUINSTRAAT (Prior) • Duinstraat als kindas - Lijnen, tegels of kleuren op de grond - Speelse en kunstige dingen ter hoogte van de pleinen - Paaltjes en 'duikelrekken' - Verbreding van stoepen en hoeken + wegversmallingen - Iets met/aan groen • Duinplak: (Lopend) - Heropfrissen met respect voor bestaande basisstructuur en schaalniveau (buurt) - Speeltoestellen met meer speelwaarde - Schoolingang meer accentueren - Onderzoeken of verkeersvrij schoolplein mogelijk is - Inbreng van extra groen - Klimsculptuur • Vincent van Goghplein: - Korte termijn: betere relatie met straatkant, meer (Prior) (Lopend) speelwaarde, auto's weren door paaltjes te plaatsen, iets doen met blinde gevel.

- Lange termijn: Herorganiseren (buffering, voetbal,...)

• Geelhandplaats: (Lopend) - Vergroenen van de binnenplaats in overleg met bewoners (Prior) - Blijven inzetten op buurtwerk en samenlevingsopbouw, nood aan jongerenwerker (QW) • Stuivenbergsite: Parallel aan Pesthofstraat op de site zelf een zachte wegverbinding uitbouwen.

ROND OFFERANDESTRAAT: (Prior) • Uitbouw van kindas in Constitutiestraat volgens principes Offerandestraat (Lopend) • Uitbouw van fietsverbinding: Lammekensstraat, Kerkstraat, Klappeistraat of Lovelingstraat • Speelstraten-wisselsysteem • Plein aan Kerkstraat: - Veilige oversteek tussen het zuidelijk en noordelijk (Prior) deel van het plein - Sociale veiligheid goed opvolgen (Prior)

3.3. Dam

3.3. Dam

(1)

TYPERING VAN HET WIJKDEEL Historiek

• Een volkse buurt die sinds decennia bewoond wordt door dokwerkers uit de haven; ook omwille van de slachthuissite is Dam bekend. Rond het oude slachthuis zijn verschillende vleesrestaurants terug te vinden.

• De wijk heeft zich altijd wat afgesloten gevoeld van de rest van de stad maar o.a. de aanleg van Park Spoor Noord probeert hierin verandering te brengen.

Woontypologie en buurten

• (1) Dam Noord: Industriezone met weinig woningen.

• (2) Dam West: Een klein en wat verouderd deel van Dam waar nog vele loodsen en opslagplaatsen zijn, maar waar ook verschillende nieuwbouwprojecten bezig zijn.

• (3) Dam Oost: Voornamelijk rijwoningen met 2 à 3 verdiepingen met een aanzienlijk aantal sociale woningen. Daarnaast is het oude slachthuis, wat er vandaag grotendeels ongebruikt bij ligt, zeer aanwezig.

Wegenstructuur

• In Dam Oost (3) is de Lange Lobroekstraat de centrale as. De meeste andere straten lopen er dwars op.

• In Dam West (2) zijn de Bredastraat, Viaduct-Dam en Hardevoort drie drukke centrale verkeersassen.

• Aan de noordzijde zorgt de Slachthuislaan, met veel doorgaand verkeer, voor hinder.

• Bij evenementen in het Sportpaleis en Lotto-arena is er extra parkeerdruk, o.a. ook door de restaurants.

Belangrijkste publieke ruimtes:

• Damplein • Noordschippersdokpark en buurtsporthal • Bouwspeelplaats Weja

(2)

(3)

3.3. Dam

(1)

MASTERPLAN SINGEL NOORD De gehele noord- en oostzijde van Dam is in volle ontwikkeling, o.a. door de Oosterweelverbinding en de projecten voor de slachthuissite.

Het viaduct van de Ijzerlaan wordt afgebroken en er komt een nieuwe fietsbrug naar Merksem.

Binnen het Masterplan Singel Noord is ontwerpend onderzoek verricht over de groen- en publieke ruimtestructuur.

Veel is echter nog onzeker omwille van de concretisering van de tunnelverbinding.

Binnen het Stedelijk Mobiliteitsplan is de Slachthuislaan geselecteerd als 'steenweg' die op niveau van de stadsaglomeratie moet verbinden.

Uit: Masterplan Singel Noord

(2)

Uit: Oosterweelverbinding: De stand van zaken

(3)

3.3. Dam MASTERPLAN SINGEL NOORD In het Masterplan Singel Noord wordt een pleidooi gehouden voor een forse groene ruimte aan de noordwestkop van het Lobroekdok: de zogenaamde ‘verruimde kraaienpoot’. Daarin is ook ruimte voorzien voor spelen en jeugdwerk (bouwspeelplaats).

(Prior)

Dit is een goede zaak, maar dan moeten die groenen jeugdvoorzieningen voldoende autonoom bereikbaar zijn voor kinderen en jongeren. Een goede oversteek over de Slachthuislaan (zebrapad, lichtgeregelde oversteek, signaalfunctie in ontwerp) is cruciaal.

micro > 3.3. Dam

(1) DAM OOST Algemeen Potenties

• Voornamelijk rijwoningen met 2 à 3 verdiepingen met een aanzienlijk aantal sociale woningen, waar vele kleine en grote kinderen wonen.

• De doorsteek naar Park Spoor Noord in de Demerstraat (1) is een mooie verbinding, al blijkt wel dat de spoorweg nog steeds een grote fysieke barrière blijft.

Ter hoogte van de Korte Slachterijstraat is er nog een aanzet tot doorgang naar Park Spoor Noord, die echter niet gerealiseerd is.

• De Rupelstraat (2) is een straat die meer aandacht verdient omdat ze veel gebruikt wordt door kinderen.

Deze straat zorgt immers voor een verbinding met de buurtsporthal en het Noordschippersdokpark, naar Park Spoor Noord via de Demerstraat. Het kruispunt Rupelstraat – Noordschippersdok (3) is een belangrijke afspreekplaats voor kinderen.

• Er zijn heel wat plannen voor de noordzone: zie verder.

Knelpunten • Het oude slachthuis (4), dat zich midden tussen de bewoning bevindt, ligt er vandaag grotendeels ongebruikt bij. Er is nog onzekerheid over de plannen.

• Bij evenementen in het Sportpaleis en Lotto-arena is er extra parkeerdruk in dit deel van de wijk, o.a. ook door de restaurants.

• Aan de noord- en oostzijde zorgt de Slachthuislaan (5), met veel doorgaand verkeer, voor hinder.

• De centrale verbindings-as in Dam Oost is de Lange Lobroekstraat (6). Tussen de Ceulemansstraat en de Kalverstraat (7) is deze echter zeer breed en autogericht.

3 6

2 1

7

5 4

micro > 3.3. Dam

Park Noordschippersdok Potenties

• Gevarieerd park van behoorlijke grootte aan de rand van het oostelijke deel van Dam. Het dient als buffer t.a.v. de Slachthuislaan en de Ring. Dit is de belangrijkste groene ruimte voor Dam Oost.

• Aansluitend op het park ligt de buursporthal. Het voetbalveld is vanuit het park toegankelijk. Even verder ligt de bouwspeelplaats.

• Het park sluit zeer goed aan op de wijk, met een gemakkelijke toegang uit de wijk voor zwakke weggebruikers.

• De Noordelijke zone met buurtparking zit mee in de heraanleg van de Ijzerlaan. Er komt een nieuw parkje, maar de Samberlaan wordt er doorgetrokken.

Knelpunten

• De speeltoestellen in het park zijn verouderd.

• Nog veel onzekerheden i.v.m. de Oosterweelverbinding en herontwikkeling van de slachthuissite.

• De tuintjes van de sociale woningen die aansluiten op het park zijn een soort semi-publieke ruimte, aansluitend op het openbare park.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De bevraagde Damse kinderen kennen het park goed tot zeer goed.

Het is de belangrijkste speelplek in de buurt. Ze komen hier spelen in de speeltuin, sporten op het voetbalveld en babbelen op de bankjes.

• Over de hernieuwde speeltuin zijn de kinderen niet helemaal tevreden.

Zij vragen uitdrukkelijk naar toestellen met net wat meer speelkwaliteit: “Op de boot die er vroeger stond, kon je tikkertje spelen, je kon er door springen en door de gaten kruipen.”

• De bevraagde kinderen vinden de plek met de bankjes een leuke plek.

Een picknickbank onder het afdek zou goed werken. Het speeltuintje is eerder voor kleuters en het grasveld aan de parking is het reserveveld om te voetballen, als het andere vol is.

• De kinderen die vaak voetballen, zijn tevreden met de nieuwe pannafield, al willen ze er graag kunstgras op. Het grote voetbalveld ernaast werkt echter niet goed: er staan vaak plassen en er is modder.

• Het park wordt wel eens geclaimd door oudere jongens.

• Kinderen spelen soms in de open voortuintjes van de huizen aan het Noordschippersdok, al ligt het toch wat moeilijk omdat het privé lijkt.

134

micro > 3.3. Dam

Park Noordschippersdok (vervolg) Voorstellen

Korte termijn: (Prior) • Meer eenheid in de verschillende ruimtes: Bijvoorbeeld door een avontuurlijk speels noord-zuid(QW) parcours die de verschillende deelruimtes verbindt (1) Avontuurlijk speelgroen inbrengen, in samenwerking met jeugdwerk en buurt: bijv. wilgenhutten, klimbomen, boomstammen, doolhof,...

(Prior) • Voldoende samenhangende open ruimte voor voetbal behouden. Nagaan hoe het trapveldje minder onder water kan staan en meer bruikbaar wordt voor voetbal (2) en/of kunstgras in pannaveldje (3).

(Prior) • Meer groenbuffering (4) t.a.v. Slachthuislaan (die immers (QW) een belangrijke verbindingsweg blijft). Vooral ter hoogte van het voetbalveldje moeten de ballen tegengehouden kunnen worden met hekken of groen (bijv. groenscherm, takkenwal, stammen). Echter ook voldoende open ruimte behouden.

• Parkeren minder in het park laten doordringen (5) vooral op de centrale parkeerplaats, ter hoogte van de Twee Netenstraat. De Twee Netenstraat is immers een belangrijke kindverbinding.

(QW) • Banken vernieuwen, bijv. picknickbanken onder afdak (6).

• Waken over de sociale veiligheid (Prior) • Inzetten op animatie, programmatie en jeugdwijkwerking.

1

4

6

5 3

2

135

micro > 3.3. Dam

Buurtsporthal en 'Het Weilandje' Potenties

• De buurtsporthal sluit mooi aan op het Noordschippersdokpark. Er is een belangrijke doorsteek langsheen de buurtsporthal.

• De hoek van de Rupelstraat en het Noordschippersdok is een belangrijke afspreekplek.

• De poort van het voetbalveld staat gewoon open.

Iedereen kan dus altijd gebruik maken van het veld.

• Aanwezigheid van de school Het Weilandje.

Knelpunten

• De punt groen die hoort bij de school 'Het Weilandje' is geen publieke ruimte meer.

• De oude schoolgebouwen staan te vervallen.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De kinderen waarderen de buurtsporthal. Ze weten goed hoe de buurtsporthal werkt: “je mag er spelen [sporten], je moet dat nooit vragen, binnen moet je wel 15 euro betalen.”

Het weggetje voor de sporthal is belangrijk voor de kinderen, als passage en afspreekpunt: "het is een weg om te skaten", "ik gebruik die weg om te gaan trainen", "ik ga langs daar naar een vriendin", "meestal spreken we af aan de paal".

• De kinderen weten eigenlijk niet goed of ze in het 'Het weilandje' mogen. Al zeggen ze toch dat ze soms over het hek klimmen en in het parkje komen, vooral om in de struiken te spelen. De kinderen zouden graag meer struiken willen. Op die manier kunnen ze goed kampen bouwen.

136

micro > 3.3. Dam

Buurtsporthal en 'Het Weilandje‘ (vervolg)

Voorstellen

• De doorsteek langs de sporthal behouden en meer kwaliteitsvol en beleefbaar maken.

• Het verlaten gebouw naast de school afbreken zodat er tijdelijk gebruik op deze site mogelijk is.

(QW) • ‘Het Weilandje’ meer openstellen voor buurtkinderen (al houdt de school dit op dit moment af).

• Iets doen met de rommelige parking op het einde van de Weilandstraat: bijv. tijdelijk gebruik. Parkeren is al onmogelijk gemaakt. Er zijn echter bouwplannen.

137

micro > 3.3. Dam

Bouwspeelplaats WEJA Potenties

• Ruimte voor avontuurlijk spel aan de rand van de wijk.

Bouwen als speelvorm is niet zo vanzelfsprekend voor kinderen in de stad.

• Expliciete focus op kansarme gezinnen.

Knelpunten

• Gelegen onder het Viaduct van Merksem.

• Omringd door industrie, kanaalactiviteiten en drukke wegen.

• Luchtvervuiling en lawaaihinder.

• Infrastructuur is verouderd.

• Is slechts open op bepaalde momenten en gelinkt aan een speelpleinwerking.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Weinig bevraagde kinderen kennen het bouwspeelplein.

• Voor een aantal kinderen zou deze speelplek niet te ver zijn, geven ze zelf aan, maar waarom ze er niet naartoe gaan weten ze niet zo goed.

• Veel kinderen mogen niet alleen oversteken. Het zebrapad ligt niet op een logische plek.

Voorstellen

(Prior) • Korte termijn: Bouwspeelplaats een goede voorlopige locatie geven, zodat het initiatief niet doodbloedt. Er moet een ruimte zijn die robuust spel en wat avontuurlijkheid kan verdragen. Schoolruimtes zijn bijv. minder geschikt.

• Lange termijn: Bouwspeelplaats een goede locatie (Prior) geven in de groene ruimte van de ‘Kraaienpoot’.

(Prior) • Cruciaal op beide termijnen is een veilige oversteek over de Slachthuislaan: zebrapad op logische plek, lichtgeregeld (op aanvraag). Er zijn dringende maatregelen nodig voor de verkeersveiligheid op de voorlopige locatie: nl. beveiliging toegang, ook t.a.v. water Lobroekdok.

138

micro > 3.3. Dam

Slachthuissite Potenties

• Hoewel het slachthuis nu verdwenen is, blijft de identiteit. Dit zie je aan de vele vleesrestaurants die er zijn.

• Op een stuk braakliggend grond werden enkele voetbalgoaltjes en een pannafieldje gezet. Die zijn recent verhuisd naar het Park Noordschippersdok.

• Herbestemming van Slachthuissite, vooral met woonfunctie.

• Er is een levendige bewonersgroep.

Knelpunten

• Het oude slachthuis wordt niet meer gebruikt en loopt hier tot bijna in de woonzone. Er zijn nog veel planologische onzekerheden.

• Tussen de Ceulemansstraat en de Kalverstraat is de Lange Lobroekstraat een zeer brede en autogerichte weg.

• Hoewel het Park Spoor Noord vrij dichtbij ligt is de verbinding ermee niet vanzelfsprekend.

139

micro > 3.3. Dam

Slachthuissite (vervolg) Voorstellen

(Prior)

(Prior) (Prior)

• Goede zachte verbindingen creëren naar Lobroekdok en de (verruimde) ‘Kraaienpoot’ (zie figuur Masterplan Singel Noord - onder). > Van cruciaal belang is een veilige oversteek over de Slachthuislaan. Deze moet een 'kindtoets' kunnen doorstaan: 'durven we er een 8-jarige alleen laten oversteken?'

• Goede verkeersontsluiting van de nieuwe woonzones, zodat een autoluwe wijk ontstaat en zodat de bestaande buurten geen extra hinder ondervinden.

• (1) Centraal binnen het weefsel (bijv. aan de Kalverstraat) een site realiseren met gemeenschapsvoorzieningen . Daarin zijn o.m. opgenomen: voldoende en goed ingeplante ruimte voor sport en voetbal, school (omvormbaar naar toekomstige andere functies), wijkhuis en cafetaria,...

• (2) Aan de voorzieningen een wijkplein voorzien, die de verbinding maakt tussen de nieuwe en de bestaande buurten.

• (3a) Buurtgroen (van min. 1000 m2) voorzien aan beide kanten van de Kalverstraat, bij voorkeur als ‘wig’ vanuit de groene ruimte rond Lobroekdok en nabij de belangrijkste verbindingen.

• (3b) Bij eventuele reconversie van de industriële panden aan de Samberstraat zou ook een deel als buurtgroen van min. 1000 m2 herbestemd moeten kunnen worden.

3b

3a

1 2

140

micro > 3.3. Dam

Binnenplein Twee Netenstraat Potenties

• Een zeer rustig binnenplein midden in een dicht bewoond stadsdeel. Dit is openbaar toegankelijk.

• Een beschermde omgeving voor kleine kinderen.

Knelpunten

• Relatief klein plein in relatie tot de hoogte van de woonblokken.

• Zeer stenige omgeving, waardoor het geluid van spelende kinderen wordt versterkt. Af en toe zijn er klachten over lawaai van voetballende kinderen.

• De ruimte is niet echt een goede speelomgeving.

• Officieel is het binnenplein niet toegankelijk voor nietbewoners.

• Grote kans op overlastklachten.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De bevraagde kinderen die op Dam wonen kennen deze plek goed.

• Enkele kinderen gaan er regelmatig spelen. Ze rijden er met de step of voetballen er.

• Het voetballen zorgt soms voor problemen: "De buren komen soms naar buiten: één komt soms met een stok".

Nu mogen ze enkel nog met een mousse bal voetballen.

(Prior)

Voorstellen

• Op zich is dit een kwalitatief ontwerp.

• Vergroening van het plein om lawaaiproblematiek te milderen, in overleg met de bewoners en kinderen: - Bomen voldoende wortelruimte geven - Gevelgroen - Groen in de zone vlak aan de woningen • Een bescheiden speeltoestel of expliciete spelprikkel in de middenzone om aan te geven dat er mag gespeeld worden.

141

micro > 3.3. Dam

Doorsteken Samberstraat - Twee Netenstraat Potenties

• Kleine verbindingsweggetjes voor zwakke weggebruikers tussen de Twee Netenstraat en de Samberstraat.

• Kunstige zitelementen zorgen voor wat animo.

• De wijkwerking van Elegast is hier gesitueerd.

Knelpunten

• Een concentratie van sociale woningen.

• Vrij saaie en grijze weggetjes.

• Het stuk grond voor Elegast wordt door vele bewoners aanzien als verwaarloosd. Het is eigendom van Woonhaven en wordt deels door de stad onderhouden.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De weggetjes zijn goed gekend en veel gebruikt bij de kinderen, want de wijkwerking van Elegast is er.

• Het artistiek straatmeubilair wordt veel gebruikt volgens de kinderen. Er is echter wel discussie of dit nu leuk is of niet: "het is niet echt leuk, dat moet weg! Het is keisaai" versus "Neen: dat is keileuk!".

Voorstellen

(Prior) • Behoud van de doorsteken.

• Hier en daar wat kwalitatief groen zou de doorsteken aangenamer maken. Het speelse element is op maat van de ruimte (straatniveau). Ook in de ruimte voor Elegast zou zo een speels artistiek object passen.

• Bij eventuele reconversie van de industriële panden ook buurtgroen voorzien (min. 1000 à 2000 m2), zie ook hoger (slachthuissite).

142

micro > 3.3. Dam

Samberstraat vs. rivierenstraten als kindassen?

Potenties

• De Samberstraat wordt op korte termijn een fietsstraat en zal op lange termijn tot bovenlokale fietsroute uitgroeien (oversteek naar Merksem; fietsstraat tot SintJansplein)

Knelpunten

• Op dit moment heeft de Samberstraat echter minder betekenis voor kinderen, o.m. omdat ze aan de rand van de buurt ligt.

• De oversteek over de Samberstraat ter hoogte van het viaduct werkt niet goed voor kinderen: - door systematisch wildparkeren. van auto’s over het zebrapad - doordat het zebrapad niet in de looplijnen ligt.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De bevraagde kinderen nemen vooral de Rupelstraat en Twee Netenstraat omdat dit meer in hun gebruiksroutes ligt en omdat er te snel en te druk verkeer is in de Samberstraat.

(Prior)

(QW) (QW)

Voorstellen

• Uitbouw van de Rupelstraat en Twee Netenstraat als lokale kindassen, afgestemd op voetgangers, complementair aan Samberstraat (afgestemd op fietsers).

• Oversteek over Samberstraat verbeteren en meer handhaving voor parkeren op zebrapad.

• Speelstraten in de rivierenstraten (eventueel wisselsysteem).

143

micro > 3.3. Dam

Woonerf Mairbaixstraat Potenties

• Een woonerf zonder doorgaand verkeer • Veel verschillende elementen zoals plantenbakken en verhoogde hoekjes met banken zijn aanwezig.

• Huizen van hoge historische en architecturale waarde.

Knelpunten

• Toch net iets te veel geparkeerde auto’s en verkeer.

• Door de vele plantenbakken e.d. lijkt de straat heel vol en is er weinig plaats om aan de kant te gaan als er auto’s door moeten.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De kinderen kennen de straat niet echt goed, wel wonen er enkele schoolvriendjes.

• Ze zijn niet wild enthousiast over de straat.

Voorstellen

• Hedendaagse versie van dit soort woonerf invoeren in echte woonstraten (de ‘rivierenstraten’): Woonstraten die een belangrijke functie krijgen in het publieke ruimtenetwerk (zie Masterplan Singel Noord) kunnen daarbij voorrang krijgen. Vanuit het speelweefsel is dit vooral de Rupelstraat, Twee Netenstraat en Demerstraat.

144

micro > 3.3. Dam

(2) DAM WEST Potenties

• Naast de vele oude loodsen en opslagplaatsen is er vernieuwing bezig in de wijk. Verschillende nieuwbouwprojecten zijn er gaande en de heraanleg van verschillende wegen is gepland: zie ook RUP Dam West.

• Er is een lagere en middelbare school aanwezig in dit deel van de wijk.

• Park Spoor Noord sluit in principe mooi aan op Dam West, de verbinding ermee zou echter beter uitgewerkt kunnen worden.

• Damplein als belangrijk plein.

• Heraanleg gepland van - Bredastraat - Smallestraat - Kalkstraat - Joossensgang (creatie van doorgang naar Viaduct-Dam) - Kruispunt Viaduct-Dam & Hardenvoort (momenteel tekenopdracht) Knelpunten • De drie belangrijkste wegen, zowel voor gemotoriseerd als niet-gemotoriseerd verkeer, zijn de Bredastraat, ViaductDam en Hardenvoort.

• De bouwprojecten in Hardenvoort, in het noorden van Park Spoor Noord, maken de verbinding van Park Spoor Noord moeilijker.

• Een belangrijk kruispunt is Hardenvoort–Bredastraat– Kempenstraat–Park Spoor Noord. Dit is een belangrijke toegangsweg van het park voor mensen naar Park Spoor Noord, én een belangrijk passagepunt naar de scholen in Dam West.

micro > 3.3. Dam

Voorlopige parking BredastraatHardenvoort Voorstellen (Prior) • Uitbouw van kruispunt en parking tot volwaardige en verkeersveilige toegang tot Park Spoor Noord.

Uit de bevraging van kinderen bleek dat dit dit een van de belangrijkste ingangen is tot Park Spoor Noord voor kinderen van Dam. Dit verdient dringend een betere oversteek, aangezien ook de school Groen Eilandje dagelijks naar Park Spoor Noord moeten. Een definitieve heraanleg kan echter pas na heraanleg van de Kempenstraat gebeuren.

(Prior) • Bij heraanleg van de Bredastraat moet voldoede aandacht uitgaan naar voetgangers en fietsers. Later ook bij heraanleg van Hardenvoort.

(QW)

• Joossensgang en Smallestraat als aangename en veilige doorsteken, zodat kinderen de Bredastraat kunnen ontwijken.

Speelse verwijzingen naar historische waterloop ‘t Schijn bij heraanleg van de Smallestraat.

De Mechelse Vlietenprojecten kunnen hiervoor inspiratie bieden.

Plan doortrekking Joossensgang (Bron: Stad in dialoog)

146

micro > 3.3. Dam

Schoolspeelplaats 't Groen Eilandje Potenties

• De schoolspeelplaats van 't Groen Eilandje (site in Bredastraat) leent zich ertoe om opengesteld te worden, aangezien ze niet ingesloten is door bebouwing en aangezien hier geen buurtspeelruimtes zijn.

Voorstellen (QW)

• Open stellen van de schoolspeelplaats voor buurtkinderen: - ofwel integraal - ofwel een deel: bijv. dubbel heksysteem, waarbij het deel van de speelplaats het dichtst bij de straat toegankelijk is buiten de schooluren.

De stad kan daarbij faciliteren: bijv. door het beheer en onderhoud van het publieke deel mee op zich te nemen, door mee te zorgen voor toezicht,...

• Het idee van een (meer) open schoolspeelplaats kan meegenomen worden bij het ontwerp voor de Kempenstraat en de parking aan het viaduct.

Zo kan de schoolspeelplaats een stapsteen vormen naar Spoor-Noord.

147

micro > 3.3. Dam

Damplein Potenties

• Het Damplein bestaat uit verschillende delen, waar in principe verschillende soorten spel mogelijk zijn.

• Aan het Damplein ligt een belangrijke bushalte om naar de stad te gaan.

• Een mooi aangelegd basketbalveldje.

• Door doortrekking van de Joossensgang wordt het Damplein ook beter en veiliger bereikbaar vanuit de Bredastraat.

Knelpunten

• Doordat de treintunnel hier begint wordt het plein doorbroken door een helling.

• De ruimte aan het oude station wordt niet echt benut.

• Hoewel het Damplein vlakbij Park Spoor Noord ligt, is de verbinding ermee niet erg uitgesproken.

• Het deel van het Damplein met het basketbalveld ziet er ondertussen al wat verwaarloosd uit.

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• Het Damplein wordt goed herkend, maar is eerder een passageplek waar ze voor kortere tijd spelen: "Als ik naar school ga, dan is dat vooral passeren, maar als ik terugga, dan speel ik daar wel".

• De kinderen spelen vooral op het basketbalplein, maar ook de helling kent succes want daar kunnen ze met de fiets afrijden.

• Over de groene ruimte achter het station weten de kinderen dat er vroeger een glijbaan was. Nu komen de meeste kinderen er niet meer.

• De ruilwinkel is gekend bij de kinderen, al zullen ze niet snel toegeven dat ze spullen meenemen.

148

micro > 3.3. Dam

Damplein Voorstellen • Damplein (voorplein): - Plaatsen van enkele functionele speeltoestellen voor jongere kinderen in relatie tot de horeca.

- Dit echter in combinatie met informele speelaanleidingen en geĂŻntegreerd in het plein: bijv. muurtjes, niveauverschillen en schuine vlakken, bulten, beklimbare kunst,...

Er moet ook rekening gehouden worden met de plaatsing van de feesttent.

- Hernieuwen van het basketbalveld (belijning) en de andere gekleurde zones.

149

micro > 3.3. Dam

Damplein Voorstellen (Prior) • Damplein (achter): De bevraagde kinderen hadden heel wat nieuwe speelse ideeën voor de helling: bijv. fietsparcours, skate, enkele bulten, gladde vlakken, glijbanen (bijv. een grote glijbaan van de helling over de weggeefwinkel naar het plein.),… Hierop kan nog meer ingespeeld worden.

(QW) Waarom zijn er keien in de helling?

• Spoorwegberm als avontuurlijk lint naar Park Spoor Noord. Vanaf het bovenste stuk van de helling loopt een groenstrook, over Viaduct-Dam en naast de bedrijfsgebouwen door naar Park Spoor Noord. Dit kan een (wat informeel) avontuurlijk lint zijn.

De achterkant van het stationsgebouw mag wel een wat onbestemde, avontuurlijke plek blijven.

150

micro > 3.3. Dam

Dokken en zorgsite Kempenstraat Potenties

• Een plek met een speciale sfeer dankzij de boten en plezierjachtjes.

• Aanleg van een nieuwe speel- en ontspanningsruimte aan de waterkant.

• Kansen voor tijdelijk gebruik van de terreinen zorgsite.

Knelpunten

• Is juist buiten Dam gelegen en is dus vrij ver voor de Damse kinderen.

• Een parkeerruimte en de Kempenstraat vormen een barrière voor kinderen uit Dam om hierheen te gaan.

• Zal dit deel nog meer afgesloten worden door de nieuwe zorgsite in de Kempenstraat?

Wat zeggen de bevraagde kinderen?

• De meeste kinderen kennen de dokken. Sommigen komen er ook, ze komen dan naar de boten kijken.

• De reactie van de kinderen op het nieuwe basketbalveldje aan het Kempisch Dok zijn eerder lauw.

Voorstellen • Onderzoeken van mogelijkheden voor tijdelijk gebruik van de terreinen van de zorgsite: bijv. voor een groter avontuurlijk speellandschap of bouwspeelplaats tijdens de zomermaanden (cf. Weja)

151

micro > 3.3. Dam

(3) DAM NOORD Potenties

• In het noordelijkste puntje van het gebied is een middelbare school terug te vinden, met vlakbij een potentiele hang- en afspreekzone (onder de brug).

• Heraanleg Ijzerlaan in uitvoering

Knelpunten

• De belangrijkste functie van dit gebied is industrie, woningen zijn enkel in het zuidoostelijke deel van de wijk terug te vinden.

• In Dam Noord blijken er amper bijzondere plekken voor kinderen en jongeren te zijn.

• De Ijzerlaan vormt momenteel een zeer sterke barrière in het zuiden van deze buurt. Bij de heraanleg houdt men best rekening met de bestaande woningen in het zuiden van Dam Oost.

• In het oosten is de Noorderlaan een grote barrière, maar ook het Asiadok. In het noorden is de barrière het Albertkanaal. Deze watermassa’s zorgen er voor dat de toegang van en naar dit wijkdeel voor zwakke weggebruikers zeer moeilijk is.

• Mogelijk nieuw verkeer in de wijk door ziekenhuis Kempenstraat. De ontsluiting zou gebeuren via de Noorderlaan. Hardenvoort zou wel een knip krijgen onder het viaduct van de Noorderlaan.

Voorstellen

(Lopend) • Het belangrijkste project voor deze buurt is de heraanleg van de Ijzerlaan. De barrièrewerking zal hiermee gemilderd worden, maar nooit helemaal verdwijnen.

• Het valt nog af te wachten hoe de verblijfskwaliteit aan het Lobroekdok zal zijn, met het drukke verkeer dat zo dichtbij is.

micro > 3.3. Dam

ONDER DE NOORDERLAANBRUG Potenties

• Vlakbij een middelbare school gelegen • Een ideale hang- en afspreekplek voor jongeren voor of na schooltijd.

• De plek is zo ingericht dat ze beschutting biedt, maar toch open is naar voorbijgangers.

Knelpunten

• Weinig passage aangezien deze plek omringd wordt door het Albertkanaal en het Asiadok.

• Geluids- en lawaaihinder door de bovenliggende Noorderlaan.

153

Overzicht van de acties: Antwerpen Dam PARK NOORDSCHIPPERSDOK (Prior) • Meer eenheid: speels noord-zuidparcours (Prior) • Voldoende kwalitatieve ruimte voor voetbal behouden: - nagaan of meer drainage mogelijk is - kunstgras in pannafieldje • Meer groenbuffering t.a.v. Slachthuislaan, in het (Prior) bijzonder ter hoogte van voetbalzone (QW) • Parkeren minder in het park laten doordringen (QW) • Banken vernieuwen (Prior) • Waken over de sociale veiligheid • Inzetten op animatie, programmatie en jeugdwerking

(QW)

BUURTSPORTHAL EN 'HET WEILANDJE' • Doorsteek langs sporthal behouden en kwalitatiever maken • Verlaten gebouw naast school afbreken zodat tijdelijk gebruik mogelijk wordt.

• Het Weilandje meer openstellen voor buurtkinderen • Iets doen met de rommelige parking.

BOUWSPEELPLAATS WEJA (Prior) • Korte termijn: Bouwspeelplaats een goede voorlopige locatie geven, die avontuurlijkheid kan verdragen (Prior) • Lange termijn: Bouwspeelplaats ene goede loactie geven in de 'Kraaienpoot'.

(Prior) • Cruciaal: Veilige oversteek over Slachthuislaan: zebrapad op logische plek; lichtgeregelde oversteek, veiligere toegang, beveiliging t.a.v. water Lobroekdok.

(Prior)

DOORSTEKEN SAMBERSTRAAT-TWEE NETENSTRAAT (Prior) • Behoud van de doorsteken • Inbreng van kwalitatief groen of een speels kunstwerk.

• Buurtgroen bij nieuwe ontwikkelingen MOBILITEIT: KINDASSEN: (Prior) • Rupelstraat en Twee Netenstraat als lokale kindassen (afgestemd op voetgangers), complementair aan Samberstraat (fietsstraat) (QW) • Oversteek over Samberstraat verbeteren: handhaving parkeren op zebrapad.

(QW) • Speelstraten (wisselsysteem) in de rivierenstraten BREDASTRAAT-HARDENVOORT: • Volwaardige toegang tot Park Spoor Noord • Openstellen van de schoolspeelplaats 't Groen Eilandje.

• Bij heraanleg van Bredastraat (en later Hardenvoort): voldoende aandacht voor voetgangers en fietsers (QW) • Smallestraat en Joossensgang als speelse doorsteken.

(QW) • Onderzoeken van tijdelijk gebruik terreinen zorgsite.

(Prior) (QW)

(Prior)

SLACHTHUISSITE • Goede zachte verbindingen creëren naar Lobroekdok: Veilige oversteek over Slachthuislaan ('kindtoets') (Prior) • Goede verkeersontsluiting van nieuwe woonzone • Centraal binnen het weefsel: een wijkplein en gemeenschapsvoorzieningen, als schakel tussen oude (Prior) en nieuwe buurt • Buurtgroen van min. 1000m2 voorzien aan beide zijden van de Kalverstraat (bijv. ook Samberstraat)

BINNENPLEIN TWEE NETENSTRAAT • Vergroening van het plein om lawaai tegen te gaan • Symbolisch speeltoestel of spelprikkel

(Prior)

DAMPLEIN • Voorplein: - Enkele functionele speeltoestellen in relatie tot horeca - Combineren met informele speelaanleidingen: muurtjes, niveauverschillen, hellingen, kunst,... (rekening houdend met feesttent) - Hernieuwen van het basketveld en gekleurde zones • Achter: - Verder werken op de helling: glijbaan, fiets- en rolschaatsparcours,...

- Spoorwegberm als avontuurlijk lint naar Park Spoor Noord.

DAM NOORD: (Lopend)• Heraanleg van Ijzerlaan en verblijfsruimte

3. SYNTHESEKAARTEN Het speelweefsel van Antwerpen-Noord

155

4.1. Synthese van het bestaande speelweefsel

156

4.1. Synthese van het bestaande speelweefsel

157

4.2. Knelpunten en potenties

Damplein

Park Spoor Noord

Sint-Jansplein

Stuiven bergplein

Zuster-der-armenplein

158

4.3. Synthese van het gewenste speelweefsel (met gewenste kindassen en cruciale oversteken)

woonstraat

4.3. Synthese van het gewenste speelweefsel (met gewenste schaalniveau en type speel- en sportterreinen)

woonstraat

5. Bijlages Verkennend ontwerpend onderzoek door carve: Concept Binnenplein Pionierstraat Concept Trapstraat

161