OPH the RECORD Uitgegeven door Ophtec BV /// NOG Editie 2016 /// #20
De Kliniek Op bezoek bij
Medisch Spectrum Twente in Oldenzaal
Herinneringen aan
Prof. Jan Worst Interview met
Prof. Rudy Nuijts
EN VERDER: 9 Staarsurvey
Drs. Ype Henry
16 OPHTEC wint
Groninger Ondernemingsprijs
19 Precizon Toric
Uw collega’s over deze lens
/// Kom bij ons langs tijdens het NOG congres, stand # 5
20 Win de David Bowie is catalogus!
www.ophtec.com
Evenementen & Congressen 2016 / 2017 6 - 8 april
Maastricht
Nederland
NOG
7 - 9 april
Sevilla
Spanje
Sevilla Refractiva
9 - 10 april
Busan
Korea
Spring KOS
4 - 8 mei
Manama
Bahrain
MEACO
6 - 10 mei
New Orleans
VS
ASCRS
7 - 10 mei
Parijs
Frankrijk
SFO
19 - 21 mei
Murcia
Spanje
SECOIR
26 - 2 8 mei
Albufeira
Portugal
CIRP
9 - 11 juni
Neurenberg
Duitsland
DOC
24 - 26 juni
Kyoto
Japan
JSCRS
27 - 30 juni
Nusa Dua
Indonesië
APACRS
10 - 14 september
Kopenhagen
Denemarken
ESCRS
21 - 24 september
Malaga
Spanje
SEO
29 - 2 sept/okt
Berlijn
Duitsland
DOG
7 oktober
Groningen
Nederland
ArtiLens training
15 - 18 oktober
Chicago
VS
AAO
4 - 6 november
Ilsan
Korea
Autumn KOS
23 - 25 november
Brussel
België
OB
25 - 28 november
Rome
Italië
SOI
1 - 3 december
Vilamoura
Portugal
SPO
10 - 12 februari
Maastricht
Nederland
ESCRS Winter Meeting
1 - 5 maart
Singapore
Singapore
APAO
29 - 31 maart
Maastricht
Nederland
NOG
Colofon OphTheRecord wordt uitgegeven door Ophtec BV Interviews: Mathijs Deen; Tekst & Training Amsterdam Marij Thiecke; Concept & Copy, Haren E-mail: r.den.besten@ophtec.com Vormgeving: www.mennoschreuder.nl Druk: Scholma Druk, Bedum Foto omslag: Zeelandbrug Portretfotografie pagina 6 en 7: Rikkert Harink, Almelo Alle rechten voorbehouden. © Ophtec BV 2016 Postbus 398 | 9700 AJ | Groningen T: +31 50 525 1944 | F: +31 50 525 4386 www.ophtec.com
Voorwoord Beste Lezer, Voor u ligt alweer de 20ste OphTheRecord, editie NOG! Wij hebben in de afgelopen 20 jaar steeds getracht leuke, interessante, nationale maar ook internationale oogheelkundige artikelen voor u te genereren en met succes dacht ik! Vorig jaar september overleed mijn vader en medeoprichter van ons bedrijf, Prof. Dr. Jan Worst, na een kort ziekbed. Het heeft ons als familie enorm gesterkt dat zoveel van zijn collegae op zijn uitvaart aanwezig waren! Daar kwam opnieuw naar voren wat voor een pionier hij was op velerlei gebied binnen en buiten de oogheelkunde. Een visionair die op sommige punten zijn tijd ver vooruit was en zich altijd belemmerd voelde omdat men niet snel genoeg meedacht; ‘On a toujours tort, d’avoir raison trop tôt!’ oftewel, ‘Men heeft altijd ongelijk, als men te vroeg gelijk heeft!’ Maar die ook kon blijven hangen in zijn veroordelingen van ‘nieuwe’ technieken als de phaco, die in zijn ogen beter ‘fuck you’ had kunnen heten. Ik ben blij verheugd dat we voor dit nummer van de OphTheRecord Prof. Dr. Rudy Nuyts bereid hebben gevonden om mee te werken aan een artikel over mijn vader. Rudy Nuyts deelt in een prachtig interview zijn persoonlijke herinneringen aan Jan Worst en vertelt wat zijn betekenis is geweest voor de ontwikkeling van de refractiechirurgie.
INHOUD 4. De Kliniek
Medisch Spectrum Twente in Oldenzaal
8. Staarsurvey
Drs. Ype Henry, VUMC
12. Herinneringen aan Prof. Jan Worst
Interview met Prof. Rudy Nuijts, MUMC
15. OPHTEC Kort 16. Nieuw: Pure
Pre loaded hydrofoob acrylaat lens
17. Wetlabs op locatie
Artisan Aphakia lens
18. RingJect 19. Precizon Speakers ESCRS 20. Over Ogen
Test uw kennis en win de David Bowie is catalogus
Verder in deze editie; voor de rubriek ‘De Kliniek’ reist schrijver Mathijs Deen af naar Medisch Spectrum Twente, vestiging Oldenzaal, voor een interview met Drs. Peter Lansink. Lees en leer waarom hij en zijn collega’s op de mooiste locatie van Nederland werken! Drs. Ype Henry neemt u mee in de wondere wereld van enquête cijfers, door hem gegenereerd in zijn jaarlijkse staarsurvey. Een uitermate handige tool om ontwikkelingen binnen de staarchirurgie te volgen en trends te ontdekken. Tenslotte presenteren wij u de ‘Pure’, een geheel nieuwe pre loaded hydrofoob acrylaat lens, wetenswaardigheden zoals de internationale congresagenda en, voor de puzzelaars onder u, de David Bowie puzzel. Dit naar aanleiding van de expositie ‘David Bowie is’ die tot en met 10 april in het Groninger Museum te zien is en waarvan OPHTEC / ArtiLens één van de hoofdsponsors is! Ik wens u enorm veel leesplezier en hoop u natuurlijk op één van de (inter)nationale congressen te mogen begroeten bij ons op de stand!
Erik-Jan Worst President & CEO/Algemeen Directeur OPHTEC BV Erik-Jan Worst
/// De Kliniek • Medisch Spectrum Twente in Oldenzaal
Onafhankelijk en Flexibel OphTheRecord’s rondtocht langs oogklinieken van Nederland voert deze keer naar het Twentse Oldenzaal, waar drs. Peter Lansink en zijn collega’s in een hecht en onafhankelijk team 1700 staaroperaties per jaar uitvoeren. Door: Mathijs Deen
De vestiging van Medisch Spectrum Twente in Oldenzaal, het laatste stadje aan de A1 voor de Duitse grens, ademt in haar architectuur het katholiek Twentse verleden. De Oldenzaalse architect Karel Croonen bouwde het in 1917 als een neogotisch, kerkelijk paleisje, helemaal in de stijl van zijn leermeester Cuypers. RK ZIEKENHUIS staat er op de gevel, HEIL DER KRANKEN. Eenmaal binnen lijkt het even alsof de tijd heeft stilgestaan. Beelden van een witte zuster en een Franciscaner broeder staan ontfermend op de brede marmeren trap die van de ontvangsthal omhoog voert. Het daglicht komt door glas in lood gefilterd naar binnen. Maar daar houdt de geschiedenis op. Dieper in het gebouw is alles op de schop genomen. De kern van het ziekenhuis is
4 OPH//THE//RECORD
als een kies van kelder tot dak uitgeboord tot een ruime, hoge, centrale hal. Hier geen glas in lood meer; het daglicht stroomt helder door dakramen naar binnen. Van alle verdiepingen kan je over een galerij de hal overzien. Licht, open, strak, modern en toch onderling verbonden en daardoor op een eigentijdse manier intiem. Er verandert veel in het voormalig RK Ziekenhuis in Oldenzaal. De verbouwingen zijn nog gaande, maar alles marcheert gewoon door, zij het dat wat ooit een volledig ziekenhuis was, nu meer het karakter draagt van een uitgebreide polikliniek. De OK’s zijn uit het pand verdwenen. Opereren gebeurt nu in een andere vestiging van het Medisch Spectrum in Enschede. Met één uitzondering: de staaroperaties. Oogarts drs. Peter Lansink en zijn collega’s kregen, toen de plannen voor de verbouwing in Oldenzaal gemaakt werden, de vraag voorgelegd hoe hun ideale kliniek eruit zou zien als zij het voor het zeggen zouden hebben. Op tafel lag een oningevulde bouwtekening, een niemandsland met alleen wat dragende muren rondom, een enkele deur en steunpilaar; de erfenis van het grondplan van 1917. En de ideeën kwamen.
Het moest vooral gastvrij en efficiënt worden, daar waren ze het al snel over eens. De intake, de wachtruimte, de voorbereidingsruimte, de OK, het kwam allemaal geordend volgens de logica van het behandelproces in elkaars verlengde te liggen.
‘We zijn dus onafhankelijk, we kennen elkaar goed. Dat werkt enorm prettig’ ‘Dat was heerlijk,’ zegt Lansink, ‘we konden het helemaal maken zoals we zelf wilden. Alsof we naar eigen inzicht een privé kliniek aan het bouwen waren.’ Hij gaat me voor door de kliniek, als door zijn eigen vormgekregen visioen.
‘Dit is allemaal nieuw gebouwd, dat wil zeggen; nieuw verbouwd,’ zegt hij, terwijl hij een deur openduwt. We lopen door onderling verbonden vertrekken, in geruststellende geel-, blauw- en grijstinten. Het is een klein ommetje dat ons weer in dezelfde centrale gang brengt waar we begonnen waren. Direct tegenover is de OK. ‘Omdat alle andere OK’s weg zijn, hebben we ook geen anesthesie meer,’ zegt Lansink. ‘We zijn in 2008 overgestapt op druppelverdoving, en dus zijn we ook niet meer afhankelijk van anesthesie. Dat was een goede overstap, want toen alle andere OK’s naar Enschede gingen, konden wij met ons eigen personeel hier blijven.’ Ondertussen druppelen de dames van het team binnen. Ze hullen zich in het blauw en verdwijnen naar de OK. Lansink kijkt er tevreden naar. ‘Een eigen team, helemaal zelf opgeleid. We hebben sinds kort ook de voorbereiding in eigen beheer, dat was tot voor kort nog in handen van verpleegkundigen van het ziekenhuis. We zijn dus onafhankelijk, we kennen elkaar goed. Dat werkt enorm prettig.’ Het lijkt er even op dat het vooral het zelfstandige en flexibele van zijn huidige werk is dat Lansink zo prettig vindt. ‘Ja, we zijn volledig onafhankelijk van het ziekenhuis, en als er wat extra’s moet gebeuren, dan kan dat ook.’
OPH//THE//RECORD 5
/// De Kliniek • Medisch Spectrum Twente in Oldenzaal
Drs. Peter Lansink
Geveltekst
Maar het is niet alleen de efficiëncy waar hij tevreden over is en die het hem en zijn collega’s mogelijk maakt de 1700 staaroperaties per jaar te doen. Het is ook de kleinschaligheid. Oldenzaal is overzichtelijk, de mensen die er komen lijken gehecht aan een eigen plek in de eigen regio, en omdat de leden van het team ook
‘Je kunt hier fantastisch wonen, je kunt hier zelfstandig werken, je kunt als je specialisaties hebt, deze hier beoefenen’ onderling alles zelf verdelen, is die saamhorigheid er ook in het werk. ‘Dat het een polikliniek binnen een klein ziekenhuis is, werkt heel prettig,’ zegt verpleegkundige Manon Admiraal in het voorbijgaan. ‘Het is hier knusser en gezelliger dan in het grote ziekenhuis in Enschede.’ Haar collega Heidi Beijerink stemt in. ‘Kijk, we doen hier alleen staaroperaties, dus we zijn goed op het werk ingespeeld. En omdat je de procedure zo goed kent, kun je je concentreren op de mensen, want die zijn elke keer weer anders.’
6 OPH//THE//RECORD
Oogheelkundig team van Medisch Spectrum Twente, vlnr: Heidi Beyerink, Manon Admiraal, Astrid Mensink, Helma oude Weernink en Karin Meijerink
Op de website van het Medisch Spectrum Twente geeft Lansink aan dat de cataractchirurgie met multifocale en torische implantlenzen zijn persoonlijke belangstelling heeft. Daarin schuilt ook zijn relatie met OPHTEC. ‘Er zijn al jarenlang verschillende torische lenzen op de markt,’ zegt hij, ‘en ik ben er ook al een jaar of zeven mee bezig. De Precizon Toric van OPHTEC is hydrofiel, waardoor hij bij het implanteren in het oog z’n stabiele vaste plaats sneller vindt dan een hydrofobe acrylaat lens. Want die ontvouwt zich langzamer en als je dan het viscoelasticum verwijdert uit het oog, dan wil zo’n lens nog wel ’s een zwieper maken, zodat je ‘m weer moet gaan roteren. Dat is bij de OPHTEC lens minder het geval. En bovendien: wat een voordeel zou kunnen zijn, al kan ik dat zelf nog niet wetenschappelijk onderbouwen, is dat deze lens, doordat hij anders is geslepen dan de andere torische lenzen, wat
vergevingsgezinder zou zijn als hij niet helemaal op de juiste positie zit. Maar nogmaals: ik kan dat niet wetenschappelijk onderbouwen omdat m’n aantallen daar te klein voor zijn, maar onderzoek lijkt daar op te wijzen.’ Lansink lijkt in ieder geval helemaal op z’n plek in Twente; z’n achternaam wijst er ook op dat hij uit een Twentse familie stamt. Dat blijkt te kloppen. Na een paar generaties zwerven zijn de Lansinks weer terug in het land waar ze vandaan komen: ‘Mijn overgrootvader kwam uit Hengelo en mijn zoon is in Enschede geboren.’ Lansink brengt me naar de uitgang. Onderweg passeren we een lege ruimte. ‘Dat wordt een tweede OK,’ zegt hij. ‘We hebben drie vacatures, er zijn twee collega’s met pensioen en de ander heeft elders werk gevonden.’ Ik blijf getroffen staan. ‘Drie vacatures?’ Lansink knikt en kijkt naar binnen, alsof hij het met een wilsinspanning alleen zou kunnen inrichten. ‘Dat komt vast goed,’ zegt hij dan en hij somt de voordelen op van de zelfstandigheid, de intimiteit en de niet onaanzienlijke voordelen van het Twentse land. ‘Het is hier prachtig,’ zegt hij, ‘je kunt hier fantastisch wonen, je kunt hier zelfstandig werken, je kunt als je specialisaties hebt, deze hier beoefenen. Het is hier echt heel prettig werken.’ <<
OPH//THE//RECORD 7
Staarsurvey Drs. Ype Henry:
‘ Een prachtig instrument om je vooral niet blind op te staren’ Door: Marij Thiecke
Sinds 1998 worden de preferred practice patterns rond staaroperaties ieder jaar geanalyseerd door drs. Ype Henry. Zo’n 500 Nederlandse oogartsen doen mee aan de survey die hieraan ten grondslag ligt. Henry: ‘Voor mij persoonlijk is de staarsurvey één van de manieren om handen en voeten te geven aan mijn vakgebied. Voor collega’s is het, zo heb ik gemerkt, een objectieve meetlat zonder haken en ogen. Je krijgt inderdaad per jaar en door de jaren heen zeer interessante informatie over individuele praktijken en over trends en verschuivingen. Al is de essentie van mijn vakgebied niet in data te vangen. Wat mij betreft is dat namelijk de inzet van je kennis en vaardigheden om je patiënt te helpen. Want of een staaroperatie nodig is, bepaalt je patiënt in de meeste gevallen nog altijd zelf.’
8 OPH//THE//RECORD
Sinds 1994 behandelt Henry in het VUMC zo’n 300 keer per jaar vertroebelde lenzen. Verder opereert en traint hij twee weken per jaar in ontwikkelingslanden, en denkt hij in allerlei commissies mee over de oogheelkunde. Inderdaad: druk. Een interview met deze Chef de Clinique op zomaar een vrijdag maakt dan ook al snel duidelijk dat een afspraak van twee uur een flinke onderbreking betekent. De machine wil verder, getuige de stelselmatig om aandacht schreeuwende pieper maar Henry neemt tijd, geeft af en toe zeer duidelijke aanwijzingen via de telefoon en vertelt intussen bezield en nuchter, soms zelfs ontnuchterend, over ‘zijn’ survey, zijn vakgebied, de loop der dingen, het paadje ‘oogheelkunde’ en onhebbelijkheden die toch ook aan de vrije markt zijn verbonden. Old school Henry: ‘De survey is een idee van David Lemming, een Amerikaanse collega. Hij introduceerde een soortgelijke enquête in de VS en het concept intrigeerde me meteen. Vervolgens heb ik mijn eigen invulling er aan gegeven. De kern: ik wil geen stof doen opwaaien of cliffhangers genereren om een punt te maken maar ‘gewoon’ data weergeven om handelingen en gewoontes te kunnen plaatsen. De survey zelf is dus niet spannend en zelfs old school: ik stuur persoonlijk een brief en een vragenlijst met 44 vragen. Reageer je niet binnen een bepaalde termijn, dan stuur
// Staaroperaties in Nederland (16 miljoen inw.)
185.000
// Aantal staaroperaties per maand
// Anesthesietechniek
ik een reminder. Op die manier krijg ik een respons van 60-70%. Tot slot ploeter ik 20 uur in Excel en stuur ik de resultaten terug. De kracht zit misschien wel in die eenvoud en de beloning voor degenen die tijd investeren en zo bijdragen aan de optelsom. Een aanvullende verklaring voor het succes is misschien dat de respondenten weten wie ik ben (zo groot is Nederland nu ook weer niet), dat ik geen rare dingen doe, en dat ze er iets aan hebben.’ We zijn geen cowboys De survey geeft een representatieve (maar niet wetenschappelijke) benadering van de staaroperatie van A tot Z, in een bepaald jaar. Driekwart van de vragen blijft hetzelfde, nieuwe vragen hebben betrekking op mogelijke trends. Maar hoe doen we het eigenlijk als bevolkingsgroep, en hoe verhouden we ons tot artsen in andere landen? Henry: ‘Er is weinig aan de hand. We opereren prima, en de complicaties zijn minimaal. We opereren meer dan in Zweden - een land met ongeveer dezelfde demografische opbouw. Veel cowboys kan ik niet terugvinden in de Nederlandse ziekenhuizen als het gaat om cutting edge procedures want we leren een gouden standaard aan en hebben de neiging om die te volgen. Gewoon: omdat die standaard werkt. Verder zijn we hydrophoob en snijden we klassiek op 11 - 1 uur. Op de steile as zie je weinig activiteit en choppen, dat gebeurt ook weinig. Verder is de multifocale intraoculaire lens nog niet met gejuich ontvangen.’ Iedereen zien Natuurlijk houdt Henry ook zijn eigen ervaringen langs de survey. ‘Als ik nadenk over de toekomst van mijn vakgebied, kom ik al mijmerend uit bij een echte accommoderende lens. Wat ik aan multifocale opties zie, vind ik nog niet voldoende in de buurt komen van wat je zou moeten nastreven - je vraagt van het brein om meerdere beelden te interpreteren en creëert zo een permanente multiple choice test in het hart van de lens. Ikzelf vind dat niks. Verder vind ik, dichter bij huis, dat je de importantie van een operatie devalueert als je je erna van afmaakt met een belletje: ‘Gaat het goed met u?’ Ik wil alle patiënten zien omdat je naar mijn idee, ondanks de zeer kleine kans op complicaties, niet aan de patient kunt vragen om de situatie te evalueren.’ Je oma Henry is dus ook de eerste om de uitkomsten van zijn survey te relativeren. ‘Natuurlijk is zo’n survey mooi maar je echte benchmark is je oma. Het kan goed dat ze haar kleinkind niet herkent op 250 meter, maar nog prima vooruit komt met haar scootmobiel. Wil je haar dan een operatie laten ondergaan, aan twee ogen, omdat haar visus onder de maat is? De kans dat ze tegen deuren loopt door de staar is minimaal, dat zien we niet meer. Wanneer besluit ik als oogarts dan om in te grijpen? Inderdaad: dat besluit ik niet. Op basis van alle voor- en nadelen op basis van mijn verhaal bepaalt die oma of ze op dit moment eigenlijk wel een vraag heeft. Je geeft de keuze daarmee terug want wel of niet opereren: dat is de kern van de shared decision.’
OPH//THE//RECORD 9
// Incisie (1)
// Incisie (2)
// Torische IOLs per jaar (3 %)
// Multifocale IOLs per jaar (1.5%)
10 OPH//THE//RECORD
Kwantiteit = kwaliteit? Een tussendoortje. Want zijn staaroperaties uw core business? Dan draagt u eigenlijk maar zeer mondjesmaat bij aan de in totaal 185.000 ingrepen die per jaar in Nederland worden uitgevoerd. De rate is momenteel 11.000 per miljoen inwoners. Dus: opereert u wel genoeg? Of misschien wel te veel? Inderdaad, met deze tendentieuze zinnen proberen we te laten zien dat het op zijn minst bijzonder is om kwantiteit iets over kwaliteit te laten zeggen, en daarmee conclusies te trekken over inkoopbeleid. Toch is er zoiets aan de hand in de Nederlandse zorgwereld want de partijen die zich gaandeweg gezamenlijk officieus de rol van hoeder van de Nederlandse zorgkwaliteit hebben toegeëigend en officieel bepalen waar het plafond dit jaar ligt, lijkt kwantiteit te vaak graadmeter van kwaliteit te zijn, vindt Henry. Uitspelen Henry licht toe: ‘In toenemende mate worden kwantitatieve graadmeters kwalitatieve indicatoren, en basis voor financieel beleid. Het is geteld, dus het klopt. Verzekeraars gebruiken graadmeters dan als stok achter de deur, als ‘bewijs’ dat het bijvoorbeeld goedkoper kan, of dat een ander ‘beter’ is. Sowieso hebben verzekeraars wat mij betreft een te grote focus op cataracten; de complicatieratio is namelijk heel laag. Toch moet er dan nog een soort onderscheidend vermogen worden geïdentificeerd. Ik vind dat een gotspe. Het zou zo moeten zijn dat je kunt doorverwijzen naar een dokter die net even meer ervaring heeft in gebied X zonder dat je jezelf daarmee in de vingers snijdt. Door het inkoopbeleid van verzekeraars worden kwaliteit en kwantiteit verward, en artsen feitelijk tegen elkaar uitgespeeld.’ Bos ‘Wat ik daarbij kwalijk vind, is dat we sommige patiënten daarmee het bos in sturen. Zij kunnen zich enige vrijheid permitteren bij de selectie van hun behandelend arts, terwijl de parameters waarop die arts wordt geselecteerd, niet veel zeggen over de kwaliteit die jij als patiënt zult ervaren bij de behandeling van jouw specifieke probleem. En daarmee kom ik toch weer uit bij de patiënt. Ik vind het enorm belangrijk dat je als arts focust op het uitleggen van de spelregels. We moeten zo goed mogelijk inzichtelijk maken waar de patiënt staat. Wat je kunt bereiken, wat je niet kunt bereiken, wat de risico’s zijn en natuurlijk ook: wat er gebeurt als je niks doet.’ Gratis wifi Die uitleg is essentieel, vindt Henry: ‘Ook al omdat er in toenemende mate een beeld geschapen wordt waarbij perfect zicht een soort commodity of recht lijkt, net als gratis wifi. Dan kom je er als patiënt soms bedrogen uit want precies op 0 uitkomen, of het zicht van een willekeurige adelaar als norm hanteren is soms te veel van het goede. Waarom? Omdat het voorkomen van complicaties essentieel is. Dus eagle vision lijkt me in veel gevallen een onrealistische en onverantwoorde belofte, tenzij je inderdaad een terneergeslagen adelaar op je spreekuur hebt die eindelijk weer vanaf een kilometer op klein wild wil duiken. En daarnaast: hoe jonger je patiënt, hoe hoger de kans op postoperatieve complicaties. Dan is het juist belangrijk om je patiënt die
// Eerste postoperatieve controle
‘Een belangrijk onderdeel is dus de selectie van je patiënten, en het managen van verwachtingen’
met Het Internet onder de arm hun recht op een operatie komt verzilveren ‘omdat het kan’ goed uitlegt wat de gevolgen kunnen zijn. Een belangrijk onderdeel is dus de selectie van je patiënten, en het managen van verwachtingen. Minder brilafhankelijk willen zijn, kan ook een mooi streven zijn.’ Jus Henry sluit af: ‘Je bent als arts dus geen ambtenaar, en zeker ook geen Albert Schweizer – dat je continu iedereen loopt te redden. Ik denk dat ik die boodschap ook naar mijn studenten uitdraag: doe waar je goed in bent, draag je steentje bij en zorg voor interactie met je omgeving. Inderdaad, dan ruim je ook de rommel in de kliniek op - inderdaad, letterlijk die lege koffiebeker of halve krant op de grond oprapen hoort daarbij omdat je gewoon deel uitmaakt van het systeem. Door zo te werken en te leven, zorg je voor jus op je bestaan. En wat voor bestaan... Oorspronkelijk wilde ik geen oogarts worden, mijn vader was dat namelijk al. Ik studeerde eerst geologie, toen toch maar medicijnen, en werd huisarts. Toen ging ik naar Papoea-Nieuw-Guinea als algemeen arts en hielp kampen opzetten voor oogartsen die een paar weken lekker gingen snijden. En dan kun je wel iets betekenen, en dat trok me. Dus ben ik uiteindelijk toch het paadje ingeschoten dat ik niet voor mogelijk had gehouden.’ <<
>> Nieuw platform voor cataractchirurgie
Transitional Conic Toric IOL
>> Perfect distance vision
Corneal Marking system
>> Avoid refractive surprises by knowing the True Total Corneal Astigmatism
>> Easy and Precise mark of the axis of implantation or reference
OPH//THE//RECORD 11
Prof. Jan Worst
Herinneringen aan Prof. Jan Worst Afgelopen jaar, op 25 september 2015, overleed Professor Dr. Jan Gerben Frans Worst, de uitvinder van de Iris Claw lens. Mathijs Deen, die de afgelopen jaren voor dit blad op velerlei manieren verslag deed van de toepassing van Worstâ&#x20AC;&#x2122;s lenzen in de praktijk, reisde af naar Maastricht, om professor Rudy Nuijts te vragen naar zijn persoonlijke herinneringen aan Jan Worst, en naar zijn betekenis voor de ontwikkeling van de refractiechrirurgie. Door: Mathijs Deen
12 OPH//THE//RECORD
Vrijwel iedereen die met professor Jan Worst werkte, die hem kende, of alleen maar oppervlakkig met hem te maken heeft gehad, heeft een sterke herinnering aan hem. Vaak is zo’n herinnering terug te voeren op een ongebruikelijk voorval of een onconventionele wending in een gesprek. En bijna altijd tovert het, al is het tientallen jaren na dato, nog steeds een glimlach op de lippen of een vonkje in het oog. Toen ik zelf in een radioprogramma van de regionale omroep van Groningen een live interview had gedaan met iemand die Jan Worst van nabij kende, meldde hij zich na afloop van het programma hoogstpersoonlijk bij de studio. Hij had een paar nauwelijks gedragen herenschoenen meegenomen, omdat hij had gehoord dat mijn gast krap bij kas zat en dat zijn enig overgebleven paar schoenen versleten was. Het was winter.
Bij zijn uitvaart memoreerde een van zijn medewerksters dat ze hem een keer had gezegd dat een nieuw bureau voor haar nogal onhandig was neergezet, en dat ze er zo vaak tegenaan was gelopen, dat ze er blauwe plekken aan had overgehouden. Jan Worst nam kort daarna een zaag mee van huis en zaagde eenvoudig een hoek van dat bureau af. Probleem opgelost. Wie de voorvallen bijeen raapt en probeert te begrijpen wat ze met elkaar verbindt, komt uit op een paar eigenschappen die heel erg bij Jan Worst hoorden: hij was onconventioneel, op een wetenschappelijke manier onverzadigbaar nieuwsgierig, vindingrijk en wars van status en valse pretenties. Hij had niet alleen een soms lastig te nuanceren overtuiging over hoe de dingen moesten gebeuren, maar ook een groot hart, oog voor de noden van de mensen om hem heen, ongeacht hun status en een zwak voor de verschoppeling.
Daarom zijn de Worst-anekdotes meer dan alleen een verzameling van merkwaardige gebeurtenissen. Het zijn ook kenmerken van een talent en een karakter die onlosmakelijk met zijn wetenschappelijke inzichten en succes verbonden waren. Hij streefde naar elegantie in eenvoud, naar de laagste drempel voor het helderste effect. Natuurlijk was hij zich terdege bewust van zijn eigen onconventionaliteit en zette hij dat ook wel in. Maar het leidde wel tot een implantlens die nog even nieuw en helder is als het moment dat hij hem verzon. Professor Rudy Nuijts, hoogleraar hoornvliestransplantatie- en refractiechirurgie in Maastricht, heeft ook zulke momenten gehad. En natuurlijk kan hij ook een glimlach niet onderdrukken als hij er aan terugdenkt. ‘Ik wil eigenlijk twee dingen vertellen,’ zegt hij, ‘alle twee belangrijk voor me en ook allebei
OPH//THE//RECORD 13
Opereren met blote handen
Pioniers van de oogheelkunde
typisch voor Jan Worst.’ Hij zoekt even in z’n boekenkast en toont me z’n proefschrift, met voorop een foto van een troebel hoornvlies. ‘Hiermee begon mijn carrière in de oogheelkunde,’ zegt hij, ‘een onderzoek naar de problemen die waren gerezen bij operaties in het AMC waarbij hoornvliezen troebel waren geworden omdat er een instrument was gebruikt dat niet goed was schoongemaakt. Niet lang daarna kwam ik op een congres waar Worst ook was. Ik was nog helemaal groen in de oogheelkunde, kwam net kijken, maar hij kwam gewoon naar me toe en hij zei: ‘Ik heb gelezen wat je gedaan hebt, dat vind ik leuk.’ Nuijts laat even een stilte vallen om het bijzondere van het moment te onderstrepen, en legt dan uit waarom het zo veel met hem deed indertijd. ‘Hij had dus een belangstelling voor wat mensen deden, ongeacht naam, afkomst of status. En vergeet niet dat hij een man was die imponerend kon zijn, vooral voor jonge oogartsen. Want als hij het niet met je eens was, moest je wel sterk in je schoenen staan om weerwoord te kunnen bieden. Maar mij toonde hij oprechte interesse, met mij wilde hij praten over steriliteit en schoonmaakprocedures enzo. Als je een hele jonge onderzoeker bent, en je krijgt die interesse, dan doet dat iets met je. Dat schept een band.’ De andere gebeurtenis die Nuijts is bijgebleven deed zich voor tijdens z’n fellowship in Rotterdam. Hij ging bij Jan Worst langs om hem aan het werk te zien. Heel anders dan op alle andere plekken, zo zou al gauw blijken. ‘Hij was aan het opereren, hij keek op, maakte plaats en zei: ‘Ga je handen maar wassen en ga maar zitten.’ Nuijts begint te lachen alsof hij nog steeds moeite heeft het te kunnen geloven. ‘Ik was nauwelijks binnen,’ zegt hij, ‘zat ik opeens zijn klauwlens te implanteren. Misschien had hij gehoord dat ik wel handig was, en dat het me goed afging. Maar dat hij me zo veel vertrouwen gaf, dat is ongekend. Dat gebeurde natuurlijk nergens, alleen bij Jan Worst.’ Hij schudt z’n hoofd. ‘En je kan er van alles van denken, zoals: kan dat wel? Was dat wel verantwoord? Maar in zijn denkwereld was hij altijd bezig met mensen voortdurend dingen te leren en zijn tomeloze enthousiasme over te dragen. Ik ga nu een modewoord gebruiken: hij was gepassioneerd.’ Over Worst’s plek in de oogheelkunde kan je moeilijk praten zonder uit te komen op het idee een plastic implantlens in het oog vast te maken aan het regenboogvlies. Die ingeving om een iris-claw lens te maken, wat Nuijts een “briljant idee” idee noemt, kwam uit het brein van een klassieke innovator.
14 OPH//THE//RECORD
Nuijts spreidt zijn handen en schetst de oogheelkunde als een organisatie. ‘Hij was de man met de grote ideeën,’ zegt hij, ‘die heb je in een organisatie hard nodig. Daarnaast heb je de mensen die de ideeën goed kunnen uitvoeren en tenslotte zij die kunnen implementeren. Jan Worst stond aan het begin van de keten. Dat was zijn grote kracht. Hij dacht niet langs gebaande paden.’ Wie Jan Worst plaatst in de tijd, als onderdeel van een generatie van Harold Ridley en Cornelius Binkhorst, die begrijpt ook al gauw dat vasthoudendheid en geloof in het eigen idee noodzakelijk waren om überhaupt iets te bereiken. ‘Dit waren mensen die het vermogen hadden tegen de stroom in te gaan,’ zegt Nuijts. ‘Ook in Nederland, Binkhorst en Worst kregen van gevestigde oogartsen nogal ’s te horen dat wat zij voor ogen hadden, een plastic lens in het oog, permanente schade aan het hoornvlies teweeg zou brengen. Oogartsen die op jaarvergaderingen de bijeengekomen oogartsen sterk ontraadden om de ideeën van Worst en Binkhorst na te volgen. Zo ging dat. En dan helpt het als je heel overtuigd bent, omdat je hebt gezien dat het werkt. Dat gaf hem waarschijnlijk het idee: maar kijk dan toch wat we kunnen bereiken. En dat maakte de club van pioniers waar hij toe behoorde ook heel saamhorig. Ze sterkten elkaar in het idee: het moet er toch komen, linksom of rechtsom. Zo was Jan Worst ook. En het is hem gelukt.’ Hoe zou je de persoon Jan Worst in een paar zinnen samenvatten? ‘Een man met een enorme passie voor z’n vak, echt geïnteresseerd in wat je deed, enorm belezen, van alle markten thuis, tegendraads, een echte uitvinder en vernieuwer, en een eh..’ hij aarzelt even, en zegt het dan toch.. ‘een echte Willie Wortel, maar dan wel een heel intelligente Willie Wortel.’ En dan alsof het hem te binnen schiet: ‘En, oh ja, een boeiende verteller. Al schiep hij er ook plezier in om, als het kon, je iets volkomen wijs te maken.’ En dan breekt opnieuw een lach door, zoals zo vaak gebeurt als mensen terugdenken aan Jan Worst. <<
Jan Worst Lecture Ter herinnering aan Jan Worst zal er jaarlijks een Jan Worst Lecture plaatst vinden tijdens het NIOIC/NGRC Symposium. De lecture zal worden uitgesproken door een jonge oogarts die iets bijzonders doet. De eerste Jan Worst Lecture heeft plaats gevonden op 28 november 2015 in Amsterdam.
OPHTEC Kort Artisan Ambassador 2015 Dr. Hiroyuki Arai, is een van de meest ervaren chirurgen in Japan als het om het implanteren van phake lenzen gaat en promotor van het Artisan concept.
Ophtec neemt de Groninger Ondernemingsprijs 2015 in ontvangst
OPHTEC wint Groninger Ondernemingsprijs 2015 “Dankzij een eigen Research & Development-afdeling weet OPHTEC unieke lenzen te produceren die wereldwijd worden gebruikt. En, door te blijven investeren in innovatie kunnen nieuwe producten worden ontwikkeld.” Dit zijn enkele regels uit het rapport van de jury, die de Groninger Ondernemingsprijs op 13 november 2015 aan OPHTEC toekende. Wat de jury in het bijzonder aansprak is dat OPHTEC: • de verbinding legt tussen zorg en maakindustrie, • gelieerd is aan de wetenschap, • zorgt voor hoogwaardige werkgelegenheid in Groningen, • vanuit Groningen een wereldmarkt bedient. OPHTEC behoort tot een generatie nieuwe ondernemingen in Groningen die vanuit een platte organisatie aan een missie werken. Het blijkt dat die ondernemingen het uitstekend doen. Deze prijs is een initiatief van de Stichting Groninger Ondernemingsprijs. De organisatie wil meer bekendheid geven aan bijzonder ondernemerschap in de Provincie Groningen. De prijs wordt sinds 1997 toegekend.
Vandaar dat hij in 2015 door OPHTEC is uitgeroepen tot Artisan Ambassador. Hij ontving het bijbehorende certificaat, uit handen van Hiromasa Yamada (OPHTEC Japan) in de Minato Mirai Eye Clinic in Yokohama. Dr Hiroyuki Arai
Bijzondere gevallen Artisan Aphakia als add-on IOL Door: Valentin Apostolov Een paar jaar geleden werd een vrouw naar mijn spreekuur doorverwezen. Ze had een +9,25 D refractie van het rechteroog na cataractextractie met implantatie van een +30 D Acrysof IOL (De hoogste sterkte die toen beschikbaar was bij Alcon). Het linkeroog had cataract en een hypermetropie van +12 D. Ik bestelde voor het linkeroog een standaard PC530 +44.5 D bij OPHTEC. De implantatie resulteerde in een postoperatieve refractie van +0.5 D. Voor het andere, pseudophake oog ben ik op zoek gegaan naar een add-on IOL. Ik vond drie bedrijven die add-on IOLs produceren, maar geen van hen had de benodigde plus sterkte. Daarom implanteerde ik een Artisan Aphakia + 14 D. Ze heeft nu een refractie van -0.5, een mooi resultaat!
USER Meeting ESCRS in Barcelona Afgelopen jaar vond de ESCRS klantenavond plaats in het sfeervolle 19e –eeuwse Catalaanse landhuis La Torre dels Lleons, net buiten Barcelona. Het was een fantastische avond met een onvergetelijk flamenco optreden. Flamenco danseres tijdens de User Meeting OPH//THE//RECORD 15
Nieuw
Hydrophobic Acrylic IOLs
PURE is a revolutionary new technology, proprietary developed in partnership with MBI and Ophtec
302AC, P302AC
302A, P302A
T302A, PT302A
// PURE Monofocal specifications IOL design
Aspheric single piece for posterior capsular bag
> 385nm (model 302AC), > 392nm (model 302A)
UV cut off at 10% T
> 392nm (model T302A)
<0.5%
Refractive index
UV cut off at 10% T Material water content
Q value
Optic design
Optic diameter Overall length Haptic angle
1.5 50 -0.11 Biconvex, square edged optic and haptic 6.0mm 13.0mm 0°
Dioptre range
Available in powers from 1.0D to 30.0D: 18.0D to 28.0D in 0.25D increments 10.0D to 17.5D & 28.5D to 30.0D in 0.5D increments 1.0D to 9.0D in 1.0D increments
Manufacturing tolerance
+/- 0.125D
Pre-loaded mechanism
Manufacturer’s A-constant
2.2mm Incision (P302AC; P302A) 118.7 (for contact AND immersion biometry)
Recommended A-constant * •SRK II: 119.2 •SRK-T: 118.9 •sf: 1.75 [Holladay I] •HAIGIS: [a0: 1.32, a1: 0.40, a2: 0.10] ACD*
5.337 [Holladay II]; 5.51 [Hoffer Q]; 5.16 [Manufacturer]
Method of sterilisation
Ethylene Oxide (ETO)
Rebate codes
16 OPH//THE//RECORD
Aspheric single piece for posterior capsular bag Hydrophobic Acrylic with UV absorbers and violet filter, model T302A
Hydrophobic Acrylic with UV absorbers Aspheric: Models 302AC and 302A (with violet filter)
Abbe number
IOL design Material
Material
Refractive index
// PURE Toric specifications
IQ013 (302AC); IQ014 (P302AC); IQ015 (302A); IQ016 (P302A)
Material water content Abbe number Q value
Optic design
Optic diameter Overall length
<0.5% 1.5 50 -0.11 Toric, biconvex, square edged optic and haptic 6.0mm 13.0mm
Haptic angle
0°
Cylinder range
+1.0D to +6.0D in 0.5D steps
Spherical equivalent range Available in spherical equivalent powers from +1.0D to +30.0D: 1.0D steps: +1.0D to +10.0D 0.5D steps: +10.5D to +30.0D Manufacturing tolerance
+/- 0.125D
Pre-loaded mechanism
2.2mm Incision (PT302A)
Recommended A-constant *
•SRK II: 119.2 •SRK-T: 118.9 •sf: 1.75 [Holladay I] •HAIGIS: [a0: 1.32, a1: 0.40, a2: 0.10]
ACD *
5.337 [Holladay II]; 5.51 [Hoffer Q]; 5.16 [Manufacturer]
Method of sterilisation
Ethylene Oxide (ETO)
Manufacturer’s A-constant 118.7 (for contact AND immersion biometry)
Rebate codes
IQ019 (T302A); IQ020 (PT302A)
Wetlabs op locatie Artisan Aphakia lens LUMC Leiden
OPHTEC organiseert regelmatig wetlabs op locatie om AIOs en artsen kennis te laten maken met de Artisan Aphakia lens. Somesh Kohli (accountmanager OPHTEC) is een van de vaste begeleiders van deze wetlabs. Hieronder zijn antwoorden op de meest gestelde vragen. VUMC Amsterdam
Waar vinden de wetlabs plaats? Alleen bij de Universitaire Centra? Nee, ze vinden ook plaats in de perifere ziekenhuizen, klinieken of bij het hoofdkantoor van OPHTEC in Groningen. Dit doen we in goed overleg met de artsen. Hoe ziet een wetlab eruit? De training begint met de ontvangst en kennismaking. Dan geven wij een presentatie over de Artisan Aphakia. We leggen uit waarvoor de lens gebruikt wordt en lopen stap voor stap de implantatie techniek door. Vervolgens kunnen de artsen met een tafelmicroscoop zelf met de lens oefenen. Eerst op een plastic kunstiris, om de enclavatie techniek te trainen, daarna gaan we over op varkensogen. Gebruik je altijd varkensogen? In de meeste gevallen wel, maar uiteraard alleen als er in de ziekenhuizen een speciale ruimte is, waar varkensogen gebruikt mogen worden. Wat zijn de onderdelen die moeilijk gevonden worden? Het enclaveren van het iris weefsel met de enclavatienaald. Dit is een techniek die je veel moet oefenen voordat je het onder de knie krijgt.
Wie doen er mee aan de trainingen? Niet alleen AIOs, ook oogartsen. Soms doen oogartsen mee om hun kennis op te frissen. Er zijn veel oogartsen die weinig complicaties hebben en dus ook niet vaak de Artisan Aphakia lens gebruiken. Als je zo’n 4 á 5 jaar geen Artisan lens geïmplanteerd hebt, is het toch verstandig om een opfris-cursus te volgen. Krijgen de deelnemers ook een naslag werk mee? Ja, aan het einde van de training krijgen de artsen een tas met informatie mee. Hier zit ook een USB stick in met een digitale versie van het cursusboek. Mogen oogartsen de Aphakia lens implanteren na de wetlab? Ja, maar ons advies blijft wel om er de eerste keer een ervaren arts of een productspecialist van OPHTEC bij te vragen. Bij wie kunnen belangstellenden zich aanmelden? Bij één van de accountmanagers van OPHTEC of bij de marketing afdeling (marketing@ophtec.com). <<
OPH//THE//RECORD 17
RingJect
™
Voorgeladen Capsular Tension Ring in disposable injector
Waarom gebruiken belangrijke opinieleiders routinematig
Capsular Tension Rings (CTRs) bij alle premium IOLs?
Prof. J.L. Alió, Spanje:
Prof. C.K Joo, Korea:
lens surgery. The reasons for this are 4: More stable
opacification, may play a role in the stability and
‘I routinely use CTRs in my premium IOL, cataract and
IOL; less induction of aberrations; a second chance for
the patient - to explant the IOL is feasible with a CTR even after 2 or 3 years; delayed posterior capsule opacity.’
‘CTR have been shown to inhibit posterior capsule positioning of multifocal IOLs, and may prevent IOL
rotation caused by capsular bag contraction, thus providing good centration.
The more complex the optics, the greater the need for perfect IOL positioning and centration, which the use of a CTR may help achieve. And some studies
show that CTR can help achieve a postoperative refraction close the planned
Prof. S. Shah, Verenigd Koninkrijk:
patients as I believe this ensures good
‘I use CTRs routinely for my premium IOL
centration and prevents late movement from capsule contraction.
In the rare occurrence that the lens needs to be explanted, it also facilitates surgery as the bag opens up very easily.’
refraction without the need to augment the planned postoperative refraction. This supports the hypothesis that the CTR plays a role in stabilizing the IOL and improving outcomes.’
Dr F. Wiley, VS:
‘I use OPHTEC CTRs regularly on my premium lens cases, CTRs
allow for short and long term rotational stability for toric IOLs, and positional stability for presbyopic IOLs. Furthermore CTRs give extra
Dr E. Mertens, België:
‘I use CTRs with all of my premium IOLs. I have tried different types of CTR, but my favorite one is the
OPHTEC CTR, which is easy to implant and gives the
best results.’
18 OPH//THE//RECORD
assurance in the rare instance a toric IOL has to be adjusted or presbyopic IOL needs to be exchanged. For these reasons, I have never regretted a prophylactic placement of a CTR.’
Transitional Conic Toric IOL
Resultaten in Focus
1 lijn beter dan andere torische IOLs* // Precizon Toric online presentaties: Prof. George Beiko, Canada Initial experience with toric lens tolerant of misalignment.
Prof. Tae-Im Kim, Korea Korean experience of Precizon Toric IOL.
Dr Tiago Ferreira, Portugal How to improve results with the Precizon Toric by evaluating astigmatism with a new color-LED topographer.
Dr João Paulo Cunha, Portugal Evaluation of a Precizon Toric IOL. Stability and Aberrometry.
Dr Eunice Guerra, Portugal Visual Performance and Stability of a Monofocal Toric IOL - Precizon by Ophtec.
Dr Emilio Segovia, Spain 12 months experience with the Precizon Toric intraocular lens.
Ga naar: www.youtube.com/ophtecbv playlist: Precizon Toric * ‘Visual and optical outcomes of a new monofocal toric intraocular lens. By: Tiago B. Ferreira, MD; ESCRS 2015 ‘Comparison of the Visual Outcomes and OPD-Scan Results of AMO Tecnis Toric and Alcon Acrysof IQ Toric Intraocular Lenses’ Tiago B. Ferreira, MD; Ana Almeida, MD. J Refract Surg. 2012 Aug;28(8):551-5
Over Ogen Test uw kennis en win
Stuur uw oplossing voor 30 april naar: marketing@ophtec.com OPHTEC sponsort de tentoonstelling “David Bowie Is” die t/m 10 april in het Groninger Museum te zien is. Daarom verloten wij onder de goede inzendingen een aantal van de unieke Bowie catalogi en ingelijste tentoonstellingposters.
5.
6. 7.
4. 3.
8. 1. Wat is de naam van deze oude staarbehandeling? (10) 2. Wat is de naam van deze torische IOL? (8) 3. Wat is een andere naam voor “Onchocerciasis” (15)
2.
4. Wie heeft de phacomachine uitgevonden? (7, 6) 5. Wie ontving van Mercurius de ogen van Argus? (4) 6. Wat is de naam van de Viscoelastica van OPHTEC? (8) 7. Wat is de titel van de James Bond film uit 1981? (3, 4, 4, 4)
9.
8. Hoe heet dit implantaat? (16) 9. Wat was de ‘echte’ naam van David Bowie? (5, 5)
1.
10. Wat is de Nederlandse naam voor “Thunbergia alata” (7, 3, 2, 5, 4)
1.
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
www.ophtec.com
10.