Oranjewijk Ons Koninkrijk Winter 2015 by Oranjewijk Leeuwarden

Klimaatveranderingen in de Oranjewijkâ&#x20AC;Ś?

nr. 4

Kom naar naar Bakker BakkerBart! Bart!

aaaieienn vvlla e e t t s s r e k De lleek lleennvviaia ll e e t t s s e e b b e onlilinne ..nnll

arrtt a b b r r e e k k k a a w wwwww.b.b

Je kunt op elk moment van de dag bij ons terecht voor een ovenvers brood, een krakend vers belegd broodje, een heerlijke broodsnack en een vers gezet kopje koffie.

Openingstijden: maandag 09:00 - 18:00 dinsdag 09:00 - 18:00 woensdag 09:00 - 18:00 donderdag 09:00 - 21:00 vrijdag 08:30 - 18:00 zaterdag 08:30 - 17:00 BakkerBart BakkeBart Wirdumerdijk 5 8911 CB Leeuwarden Tel: (058) 212 55 09 Fax: (058) 216 80 95

De lekkerste lekkerste

MERK INTERACTIEF

GRAFISCH

W W W. B W H O N T W E R P E R S . N L EMMAKADE 74A

D E M A K E R S VA N L E E U W A R D E N C U LT U R E L E H O O F D S TA D 2 0 1 8 / D E M O A N N E / R E S T Y L E H U I S S T I J L G E M E E N T E L E E U W A R D E N H Û S & H I E M / P O D I U M V L I E L A N D / K E N I N G FA N ‘ E G R E I D E / E L F S T E D E N R O E I M A R AT H O N / S L A C H T E M A R AT H O N J A N E R I N G A K L E E D T M A N N E N / K & M YA C H T B U I L D E R S / K E U N S T W U R K / H A R R Y VA N I N T E R I E U R / F R I T S J Ü R G E N S KALKDIJK FYSIO- EN MANUELE THERAPIE / OMRIN / WERF IJLST / JEUGD DANSOPLEIDING FRYSLÂN W E R K M A N H O R S E S H O E S / M I D N I G H T W A L K L E E U W A R D E N / P O Ë Z I E R O U T E L E E U W A R D E N / G E A R C O Ö P E R AT I E J E L L E D E J O N G A R C H I T E K T E N / S L U M P O I L / TA N X X / D I T T O N / G I L I A M F Y S I O T H E R A P I E / H E I T & M E M J A C H T W E R F D E J O N G / S A S K I A , V R O U W VA N R E M B R A N D T / E M PAT E C / N O O R D P E I L / AT E L I E R M O O I D R E N T H E O N D E R W I J S G R O E P F I E R / L S V / D E B O E R E G B E R T S A D V O C AT E N / H I G H T I D E / H A R R Y VA N K O Z I J N E N / T Û K W E N J E N

VAN DE REDACTIE

INHOUD

In een welgemeende poging om nummer 4 van 2015 nog in 2015 uit te brengen, hebben we de sokken erin gezet en bieden we u hierbij nederig het winternummer van de Oranjewijk ons koninkrijk aan. U kunt zelf checken of dat gelukt is.

De wijzen uit het oosten Kinderwensen Sint trotseert novemberstorm Klimaatverandering in de Oranjewijk Wat gebeurt hier? Ons zorgt voor Ons Kookimpressies van Jeeninga Jack Russell Energiecafé Exotische dansen in de droomfabriek Lonkende en pronkende bomen Vrijwilligers gezocht Whatsapp de boef de buurt uit

Het is mooi om te zien hoe de Oranjewijk op weg naar de Kerst & de jaarwisseling in no time getransformeerd wordt tot een nieuwe editie van Bethlehem. Lichtslingers, kerstkransen aan deuren, pinkelende lichtjes overal, rijkelijk opgetuigde kerstbomen, hier en daar zelfs de suggestie van een stal. Als we vinden dat zoiets moét, blijken we tot heel veel in staat.

Verkeerslichten Willem Lodewijkstraat Geen bal van de Praxis Colofon Ken uw wijk

Zou het niet geweldig zijn als we met dezelfde inzet vanaf 2016 gaan werken aan een energieneutrale wijk? Zo’n wijk waarin evenveel energie gebruikt wordt als de wijk zélf opwekt. Momenteel is dat nog een mooie droom maar ik weet dat we tal van wijkgenoten hebben die daar hun uiterste best voor willen doen. En waar een wil is wordt als vanzelf de weg er naartoe duidelijk. Iedereen, inclusief familie, buren en mensen van buitenaf een schitterende jaarwisseling gewenst en dat 1916 maar veel verrassende vergezichten mag opleveren. De nieuwe redactie van onze wijkglossy, Christine, Hein, Ineke en Janny Coverfoto: Janny Kamp

4 6 8 10 11 13 14 14 17 18 23 25 25 26 28 30 30

DRIEKONINGEN HET FEEST VAN 6 JANUARI: DRIEKONINGEN OF EPIFANI

FEEST VAN DE WIJZEN

UIT HET OOSTEN

Kerst is achter de rug en voor veel mensen is 6 januari vooral de dag waarop de kerstboom het veld moet ruimen. Maar 6 januari is meer, het is de dag waarop traditioneel het feest Driekoningen wordt gevierd. Epifanie wordt die dag ook wel genoemd, of Openbaring van de Heer (Solemnitas Epiphaniae Domini).

Het feest heeft zijn oorsprong in de Bijbel waar de evangelist Mattheus vertelt van de drie wijzen (of magi’s) uit het oosten die het kindje Jezus kwamen bezoeken. Ze werden geleid door een ster, en gingen eerst naar Jeruzalem omdat er immers een koning was geboren… Maar koning Herodes wist van niets. Hij werd wel heel onrustig van het nieuws en sommeerde de Schriftgeleerden en priesters hem uitleg te geven. Wat was dat voor merkwaardig en verontrustend nieuws? De opgetrommelde

BUURTJOURNAAL NR. 4

uitleggers wisten wel een paar teksten op te noemen waarin de komst van een grote koning werd voorzegd. Wie die wijzen of koningen precies waren, is niet heel duidelijk. Tegenwoordig wordt aangenomen dat het zogenaamde magi’s uit Perzië waren: astrologen of astronomen, onderscheid daartussen was er toen niet. Een ding staat vast: ze hadden veel verstand van de sterrenhemel en moeten iets bijzonders hebben gezien.

Vorig jaar was er eind oktober op de Universiteit van Groningen een congres aan gewijd, met wetenschappers uit de hele wereld en als afsluiting een Studium Generale voor breder publiek. Historici, theologen, astronomen bekeken elk vanuit hun eigen vakgebied het verhaal over de Ster van Bethlehem. Aanleiding was het boek The Star of Bethlehem, Legacy of the Magi van Michael Molnar, een gerenommeerd astronoom. De aanleiding voor zijn boek was de vondst van een munt uit

het jaar 8 na Christus. De munt uit Antiochië toont het beeld van een ram en een ster. Was de Ster van Bethlehem echt of niet? Geurt Henk van Kooten, hoogleraar Nieuwe Testament en Vroeg Christendom, en Peter Barthel, hoogleraar Astrofysica, presenteerden een samenvatting van de onderzoeksresultaten van het congres. Hofpredikant en literator Carel ter Linden verzorgde de literaire kant van het verhaal. Uitkomst: Barthel was ervan overtuigd dat er op zijn minst sterke aanwijzingen zijn dat het verhaal van de ster klopt. Ter Linden is er zeker van dat het uitsluitend literair te duiden is. Kiest u maar.

Drie wijzen Waren het drie wijzen of koningen? Dat is onbekend, een aantal wordt niet genoemd in de Bijbel. Er wordt uitgegaan van drie mensen omdat er drie geschenken worden genoemd: goud, wierook en mirre. Maar het zijn niet zomaar cadeaus. Goud spreekt voor zich: dat is een geschenk voor een koning, wierook om aan te duiden dat het kind goddelijke eer toekwam, en mirre als toespeling op zijn dood: mirre was een balsem waarmee doden werden verzorgd. De drie wijzen kregen namen. In het Grieks waren dat Apellius, Amerius en Damascus, in het Hebreeuws Galgalat, Malgalat en Sarathin, maar ze zijn bekend geworden onder hun gelatiniseerde Perzische namen Caspar, Melchior en Balthasar. De traditie gaf Caspar een donker uiterlijk. De verklaring is dat ze alle drie stonden voor de verschillende typen mensen: blanken, mensen uit Azië en uit Afrika, met andere woorden: de hele mensheid.

Het Driekoningenfeest ontstond in de vierde eeuw in het oosters christendom en was oorspronkelijk bedoeld om de verschijning van de vleesgeworden Zoon van God op aarde te vieren (epiphaneia is Grieks voor 'verschijning'). De Rooms-katholieke Kerk vierde de geboorte van Jezus echter steeds op 25 december. Met de overname van het feest van de Epifanie op 6 januari werd daarom alleen de aanbidding der wijzen herdacht, waarmee de bekendmaking van Christus aan de wereld wordt gevierd. Op 6 januari werd in de Egyptische oudheid het feest van de zonnewende gevierd, het begin van de heilstijd. Een mooie dag dus voor de christenen om Gods openbaring aan de wereld te vieren: Theofanie. In Ravenna is waarschijnlijk de oudste afbeelding van de drie koningen te vinden. Op een mozaïek uit de 6e eeuw staan de drie met de namen Caspar, Melchior en Balthasar afgebeeld. In de protestantse versie van het kerstlied ‘Nu zijt wellekome’ wordt weer van wijzen gesproken. Driekoningen was vroeger - evenals Pasen - traditioneel een doopdag. Ter herinnering aan de doop vindt met Driekoningen de wijding van het water plaats. Driekoningen is in het zuiden van Nederland ook een kinderfeest. Kinderen lopen de avond voor Driekoningen in groepjes van drie verkleed met een kroon langs de deuren; een van hen heeft een zwart gemaakt gezicht. Ze dragen daarbij lampionnen en zingen bijvoorbeeld dit liedje: Drie koooningen, drie koooningen, geef mij nen nieuwen hoed. Mijnen ouwen is verslee-eeten, mijn moeder mag 't nie wee-eeten. Mijn vader heeft het geld, op de toonbank neergeteld.

Als beloning voor het zingen krijgen ze eten, snoep en geld. De lampionnen zijn een overblijfsel van een oude heidense gewoonte, waarin men fakkels droeg om boze geesten te verjagen. Het snoepgoed dat wordt uitgedeeld, stamt van heidense offermalen. De Germanen mochten in de twaalf nachten van de nieuwjaarsfeesten geen peulvruchten eten en de 'heilige boon' betekende het einde van die vastenperiode. Daarin past ook de traditie van het koningsbrood of koningentaart, er wordt een bruine boon of muntstuk in verstopt en degene die hem vindt is die dag koning of koningin.

Driekoningenstoet Bij kerken of in het kerkportaal werd rond Driekoningen een toneelstuk opgevoerd met Maria, Jozef, het kindje Jezus, de ezel, de os, Herodes en de Drie Wijzen. In protestantse gebieden gebeurde dit ook binnen in de kerk. In Maastricht wordt er door de parochie van Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee jaarlijks een levende driekoningenstoet door de binnenstad van Maastricht georganiseerd. Verkleed in fraaie kostuums trekken de koningen op paarden en kamelen door de stad. In de stoet lopen ook herders met ezels en schapen en uiteraard Maria en Jozef met het kindje Jezus mee. Kinderen (al dan niet verkleed) mogen met lampionnen meelopen. Afsluitend is er een dienst in de Basiliek waarbij de Koningen hun gaven aanbieden aan het kindje Jezus en er traditionele Driekoningengezangen gezongen worden. En om het verhaal af te maken: natuurlijk zijn de overblijfselen van de drie koningen sinds 1164 nog steeds onder ons, maar dan nog iets verder weg: in de Keulse Dom. Nou ja, alweer volgens de traditie… Ineke Evink

BUURTJOURNAAL NR. 4

KINDERWENSEN 2016

WAAR VERHEUGT DE JEUGD ZICH OP?

Als de wijkglossy min of meer op de drempel van het nieuwe jaar verschijnt, zou je toch ‘iets’ met dat maagdelijke jaar moeten doen, aldus uw redactie. Onder het mom van dat de jeugd de toekomst heeft, hebben we de kinderen uit onze wijk gevraagd wat ze van kerst en oud en nieuw vinden en of ze iets over het nieuwe jaar willen zeggen.

Freija (7 jaar) vindt kerstmis leuk omdat er dan chocolaatjes in de kerstboom hangen en dat je dan bijna iedere dag eentje op mag eten. Ook vindt ze het leuk dat ‘we dan naar de boot gaan en dan neemt mama cadeautjes voor ons mee.’ En wat vind je het leukst aan oud en nieuw? ‘Dat er dan vuurwerk is en wij met stokjes met vuurwerk erop

BUURTJOURNAAL NR. 4

mogen lopen en er dan allemaal kinderen uit onze wijk komen.’ Over het nieuwe jaar hoeft Freija niet lang na te denken, zij heeft haar plannen al klaar: ‘ik hou heel erg van paardrijden en wil wel een verzorgpony op het plein en dan moeten we de hekjes wat groter maken.’ Deze dame kan zo in het wijkpanel, in de commissie van de originele ideeën.

Thijs (8 jaar) ziet kerstmis ook wel zitten, want dan gaat de familie aan het gourmetten en hij verwacht ook de nodige cadeaus. Als het over oud en nieuw gaat, blijkt deze jongeman over een aardige dosis zelfkennis te beschikken: ‘Dat vind ik wel leuk, maar ik ben meestal moe. Vuurwerk vind ik wel leuk.’ De plannen voor 2016 zijn al gemaakt

Thomas (6 jaar) verheugt zich op kerst vanwege de cadeaus en het lekkere eten. Over oud en nieuw weet hij te melden: ‘Vuurwerk vind ik leuk. En zeker oliebollen!’ Vast staat dat Thomas met een brede grijns het nieuwe jaar ingaat: ‘Heel veel cadeaus, want ik ben jarig in januari. Ik heb ook zin in Legoland.’ Het zijn goede tijden voor Thomas!

‘We gaan naar Legoland in de zomerva- Voor 2016 wenst hij honderdduizend lego-dinkantie en daar heb ik zin in!’ gen. Hij pakt het slim aan: hij vraagt niet om 100.000 lego-stenen, maar om 100.000 legoHannah (8 jaar) heeft minder woorden nodig dingen, je moet de zaken flexibel en groots om iets te vertellen over de decemberfeesten: aanpakken. Kay komt er wel… Vastgesteld kan worden dat het gemiddelde kerstmis is leuk omdat je dan de boom mag Oranjewijk-kind over een gezonde eetlust beversieren en oud en nieuw is leuk vanwege het Sake (4 jaar) houdt van kerst vanwege de ca- schikt en in grote mate materialistisch is ingevuurwerk. Ze weet heel goed wat ze in 2016 deautjes en het naar de boot gaan. Vuurwerk steld. Waarvan akte. :) zou willen meemaken: ‘Ja,ik hoop dat we z’n is toch wel het allermooiste aan oud en nieuw allen een bosrit gaan maken op een paard en over 2016 weet hij het volgende te melden: Janny Kamp of pony.’ We horen van deze jongedame vol- ‘Ik hoop dat ik een bestuurbare racer krijg. gend jaar graag of het ervan gekomen is! Dat is een bestuurbare auto die heel hard kan. En dat we naar het PannenkoekenKay (5 jaar) heeft een heuse wens voor kerst- schip gaan.’ Sake weet wat hij wil, die houdt mis: hij wil heel graag een sneeuwpop maken, blijkbaar wel van duidelijkheid. want dat heeft hij nog nooit gedaan. Op het moment dat dit stukje getypt wordt, worden er temperaturen van 13 graden verwacht, en dan zitten we dus in de laatste helft van december… Maar het kan verkeren en we hopen heel hard met Kay mee. Verder vindt hij oliebollen wel het hoogtepunt van oud en nieuw, want die zijn gewoon lekker. Tot slot blijkt Kay behept met de juiste onderhandelingsmentaliteit: altijd hoog inzetten!

BUURTJOURNAAL NR. 4

SINT IN DE ORANJEWIJK 25 NOVEMBER

SINTERKLAAS

TROTSEERT NOVEMBERSTORM Toen alle kinderen netjes op de stoep stonden bij de Emmakade werd in de stromende regen hard gezongen in de hoop op…. Hé, daar komt een klein bootje aan. Zou het…. Ja! Het was Sinterklaas! De brug was stuk en dus kon de pakjesboot niet verder. Gelukkig kon Sint op de prachtig versierde Opdrukker van Oranjewijker Vitalisbewoners overstappen en zo kon hij alsnog aanleggen bij de speeltuin met z’n drie pieten. De pieten wilden graag nog even in de speeltuin spelen maar daar vond de Sint het toch wat te koud –en vooral nat- voor dus brachten de kinderen hem naar het lekkere warme en mooi versierde buurthuis. Daar

Die dag liep het buurthuis om drie uur al flink vol en werden de bezoekers ontvangen door ook een heus animatieteam bestaande uit Erik Boersma en Femke Molenaar. Zij ontvingen getooid met chique hoed alle kleine en grote gasten in stijl. Zij waren niet de enigen die hun best hadden gedaan op hun ‘look’. Ook veel kinderen hadden de oproep op de aanplakbiljetten om verkleed te komen, goed gelezen en dus waren er twee paarden, een aantal Sinten en volop Pieten. Na de ontvangst werden wat liedjes geoefend en samen met de aanwezige kinderen werd besloten hoe we de Sint met zijn gevolg zouden ontvangen. Al snel ontdekte het aanwezige publiek dat de organisatie –dom, dom- de stoel voor de Sint vergeten was. Gelukkig stond er –toevallig, toevallig- een prachtige zetel in het keukentje en lagen er ook volop versiersels om de stoel op te leuken. Toen dit drama was opgelost vertrok iedereen in een mooie optocht van het buurthuis richting kade. Natuurlijk liepen de animatoren –dom, dom- de verkeerde kant op terwijl het stormde en goot van de regen, maar de enigen die daar over klaagden waren wat gestreste grote mensen.

BUURTJOURNAAL NR. 4

aangekomen deelden de pieten prachtige trommeltjes uit waar alle pepernoten in konden. Iedereen mocht met Sinterklaas op de foto, hem een tekening of verlanglijstje geven of gewoon even met hem kletsen. Ook vertelde de Sint nog een spannend verhaal over de avonturen die ze beleefd hadden toen ze met de pakjesboot naar Nederland gevaren waren. De kinderen luisterden ademloos toen hij vertelde over een gevecht met piraten! Uiteraard liep het goed af, anders was de Sint immers niet in Nederland aangekomen...

Nadat de Pieten nog flink gestrooid hadden in alle hoeken was het tijd voor de oude Sint om weer te vertrekken. Op de tonen van ‘Dag Sinterklaasjes, daag, daag’, verliet de Sint met zijn gevolg het buurthuis. Maar het feest was nog niet afgelopen!... De disco lichten gingen aan, de stereo op 10 en swingend kon alle spanning van deze dag op de tonen van hippe Sinterklaasliedjes eruit gedanst worden!

lisbewoners voor het gebruik van hun Opdrukker, Gerben die naast Paashaas nu ook Sint op zijn CV kan zetten, de onovertroffen ‘Beatrix’ Pieten (Inge, Titia en Erika bedankt!) en Erik voor zijn bewezen diensten als burgermeester van de Oranjewijk!

We hebben er met elkaar weer een mooi feestje van gemaakt!!! Aldus Annet en Femke namens de KinderacOf hiermee een nieuwe Oranjewijktraditie tiviteitencommissie bestaande uit Lot Bakker, ontstaat zullen we volgend jaar zien! Via deze Soumaya Betrachi, Paulien van der Kleij, Rixt weg willen we niet alleen de Albert Heijn Em- Leijstra, Ymkje Leijstra, Annet van der Meulen makade als sponsor bedanken, maar ook Ria & en Femke Molenaar. Johan voor hun gastvrijheid en inzet, De Vita-

BUURTJOURNAAL NR. 4

DE COLUMN VAN LUUK VERDIENMODEL

'...EN IN DE ORANJEWIJK TE LEEUWARDEN VIER GRADEN LAGER' Hoe vertalen wij de uitkomsten van de wereldklimaattop in Parijs naar het milieu in onze Oranjewijk? Over die prangende vraag boog de altijd wakkere klimaat- en energiewerkgroep in onze wijk zich op zondagavond 12 december. Terwijl de watergedragen inkt onder de handtekeningen van het Parijse verdrag nog langzaam want duurzaam droogde, kwamen de mannen van onze werkgroep al voortvarend bijeen om onder het aloude Friese motto 'het is met zeggen niet te doen' dadelijk even af te rekenen met de opwarming van onze buurt. 'Wij zullen die Hollande, Obama en Poetin een poepje laten ruiken', aldus strategisch beleidsadviseur Drs. Klaas Kraayenhof. Fanatiek brainstormend verschenen de actieplannen en scenario’s voor een beter milieu één voor één in de mindmaps op de whiteboards in ons altijd gezellige wijkgebouw. De lampjes in de kerstboom bleven natuurlijk duurzaam uitgeschakeld. De dames en heren waren het er al snel over eens dat, als we met elkaar even doorzetten, wij van de Oranjewijk al in 2018 geen temperatuurstijging maar juist

een daling kunnen bereiken. 'Dat komt mooi uit, want in 2018 zijn we toevallig ook Kulturele Hoofdwijk van de Kulturele hoofdstad van half west-Europa', zo zei Klaas. ‘Een ideaal moment om de gezamenlijke wereldleiders te laten zien hoe je het klimaat wél onder de knie krijgt.’

Verboden Wat gaat er zoal veranderen? Als eerste pakken de actieve milieu-idealisten de weten regelgeving in onze wijk aan. Oude dieselauto’s? Met terugwerkende kracht verboden. Helikoptervluchten door ons Oranjewijkse luchtruim naar het MCL? Gaan patiënten en zorgverzekeraars een vette milieubelasting voor betalen. Vuurwerk? Niet langer getolereerd. Barbecueën? Alleen nog op biogas. Dieseltreinen van en naar Groningen langs onze wijk? Progressieve milieutaks. Kerstbuitenverlichting met een lichtopbrengst van meer dan 10 lumen? Komen boetes voor gebaseerd op het aantal branduren. Niet elektrisch aangedreven bootjes in het Nieuwe Kanaal? Flink tolgeld betalen. ‘Alle opbrengsten aan belastingen en boetes zijn geoormerkt en worden direct geïnvesteerd in het duurzamer maken van onze wijk’, aldus Klaas.

Innovaties Welke projecten heeft de werkgroep daarvoor op het oog? Daar is een hele lange lijst van ge-

BUURTJOURNAAL NR. 4

maakt! Klaas: ’Onze wijk is zo langzamerhand vergeven van de led-straatverlichting en de particuliere zonnepaneeltjes. Daar is niet veel meer te verdienen. Dus gaan we nieuwe dingen doen. Elk huis krijgt een gratis snel-oplader voor de deur, om het gebruik van elektrische auto’s te stimuleren. Alle energie die kinderen op de speeltoestellen in de speeltuin kwijtraken wordt teruggewonnen met innovatieve dynamo’s op wipkippen en schommels. De GEPP hondentoiletten worden in het voorjaar van 2017 uitgerust met kleine biogasinstallatietjes, waardoor de hondenpoep een nuttige

grondstof wordt. Om de productie verder te stimuleren krijgen eigenaren van honden volgend jaar al kosteloos snel verteerbaar voer en wordt de hondenbelasting voor onze wijk omgezet in een premie op het houden van honden, met een bonus voor elke tweede en volgende hond. De lijst ideeën en plannen is nog veel langer. Energie opwekken uit de golfslag in het Nieuwe Kanaal. Kleine windmolentjes op de gekste plekken in de wijk. Winkelwagentjes van Albert Heijn voorzien van een innovatief stroomturbinetje, zodat mensen die boodschappen

doen zonder dat ze het doorhebben energie produceren voor de koel- en vriesinstallaties in onze buurtsuper.

‘Oh ja, en we hebben Wiebe Wieling van het Elfstedenbestuur al gebeld om te vertellen dat de start en finish na 2018 hier zijn. Elfstedentocht! Want bij ons is het altijd Zo gaan we de opwarming van onze wijk om- iets eerder winter. Dus keren. Stijgt de temperatuur in heel Europa beter ijs. Dus kan hij voor met maximaal anderhalve graad, in onze wijk W.A. van Buuren en zijn gaat hij met twee graden achteruit. ‘De beste beveiligers hotelkamerreclame die we kunnen krijgen is, dat Piet Pau- boompod de Uil wel alvast lusma de mensen in het land vertelt dat het in reserveren. de Oranjewijk altijd vier graden kouder is dan in de rest van het land’, stelt Klaas vast. Luuk van der Veen

WAT GEBEURT HIER? Op 7 december werd de muur gesloopt op de Verkorteweg. Hierna wordt gestart met de bouw van zes appartementen. Foto’s: Gilbert Terpstra.

BUURTJOURNAAL NR. 4

Wim Teeuw Foeke Sjoerdswei 26 • 8914 BH Leeuwarden telefoon: 06 53 976 549 website: www.cadenzacatering.nl • email: info@cadenzacatering.nl

www.nordwincollege.nl VMBO-groen / MBO / Cursus & Contract

BUURTJOURNAAL NR. 4

ORANJEWIJKVARIA COHESIE

ONS ZORGT VOOR

ONS

Een kennis van mij vertelde me dat ze onlangs was gebeld door één van de omtinkers uit haar dorp: of ze een beetje op de overbuurman kon letten, want die was net weer thuis na een ziekenhuisopname.

Het kleine dorp blijkt over drie ‘omtinkers’ te beschikken: dorpsbewoners die bereid zijn om iets alerter te zijn dan de gemiddelde mens en die – als er ‘werk aan de winkel’ is- aan de voor de betreffende situatie meest voor de hand liggende dorpsbewoner vragen om iets extra’s te doen. De omtinkers zijn dus niet zelf constant in de weer met ritjes naar het ziekenhuis, met pannetjes kippensoep de straat oversteken, een kliko buiten zetten, een boodschapje doen of een kopje koffie met iemand drinken, maar zij hebben wel iets meer sjoege van wie wat wanneer nodig heeft.

Zou zoiets ook wenselijk zijn voor onze wijk? Het bestuur van onze vereniging heeft hier op de vorige vergadering de gedachten over laten gaan en dan blijken er nog best haken en ogen, vraagtekens en wellicht zelfs principiële verschillen van mening aan vast te zitten. Om maar een voorbeeld te noemen: stel dat je best bereid bent om twee keer in de week de boodschappen voor iemand te doen. Moet dat dan altijd maar liefdewerk-oudpapier zijn? Of mag je dan een kleine vergoeding verwachten?

zouden graag uw ideeën hierover willen vernemen. Ook zouden we het heel fijn vinden als u ons ervaringen van anderen kunt vertellen, familie of vrienden die soortgelijke verhalen hebben als de kennis die ik trof. Of misschien heeft u beroepsmatig te maken met deze materie? Misschien komen we wel tot de conclusie dat er in onze wijk voldoende op elkaar gepast wordt, dat wij zonder organisatie van wie of wat dan ook voldoende voor elkaar zorgen. Dat zou toch ook prachtig zijn, als wij met zijn allen in een wijk wonen waar de kans nihil is dat je een week dood in je stoel zit, eer je buurman er achter komt dat de rust weliswaar heerlijk is, maar wellicht niet helemaal in de haak is? We vragen ons dus af of er in onze wijk behoefte is aan enige vorm van organisatie omtrent de sociale cohesie. Dus: heeft u er zelf behoefte aan, kent u wijkbewoners waarvan u denkt dat ze met zo’n organisatie geholpen zijn: laat het ons weten! Ook ervaringen met dit soort projecten en briljante ideeën zijn van harte welkom! Reacties graag naar janny@contagio.nl.

Wij zijn gegarandeerd niet de eerste wijk die – Janny Kamp als gevolg van het terugtreden van de overheid en het stimuleren van de participatiemaatschappij- voorzichtig denken over mogelijkheden om de sociale cohesie in onze wijk te vergroten. De vraag daarbij is natuurlijk wel: waarom zou je er energie in steken, hebben we eigenlijk een probleem op dit gebied, hoe liggen eventuele behoeftes en zijn er mensen die willen investeren? We hebben geen idee en

BUURTJOURNAAL NR. 4

KOOKIMPRESSIES VAN JEENINGA CEES HOLTKAMP

FRIESLAND BANK

De teloorgang van de Friesland Bank is prachtig beschreven door Douwe door vrienden gezegd. Op de plaats van beKeizer, een oud-directeur van de bank. Mocht u het boek ‘Er viel genoeg stemming wordt de deur door een dame open te beleven’ nog niet hebben gelezen, voor 22,50 euro wordt u verteld hoe je gedaan. Ik vertel haar dat ik kom voor de rilmaeen jaarwinst er door kunt draaien voor een feest. Ik denk dat de meeste chine. Even later komt zij steunend van boven Oranjewijkers wel weten dat Douwe Keizer in een grijs verleden in de Oran- met de machine, die een aardig gewicht heeft. jewijk woonde. In de Gysbert Japicxstraat hadden zijn ouders een drukkerij. Alstublieft, ik hoop dat u er meer plezier van De drukkerij en de Friesland Bank behoren al geruime tijd tot het verleden. heeft dan mijn man, want ziet u, die heeft zich rot gewerkt bij de Friesland Bank en toen hij Dit alles ging door mijn hoofd toen ik naar weg moest kreeg hij de rilmachine mee, waar een afspraak in Wolvega reed. Via Marktplaats hij al die tijd mee had gewerkt. had ik na lang zoeken eindelijk een rilmachine op de kop weten te tikken. Een rilmachine Het eind van het jaar nadert met rasse schrebehoeft enige uitleg. Je drukt iets op een dik den. Met kerst en de jaarwisseling is er de papier dat later moet worden gevouwen. Ga gebruikelijke drukte in de keuken. Ik geef u je karton dik papier vouwen dan krijg je vaak de tip om het eenvoudig te houden. De comrare kreukels en nog wat ongenoegen. Met een mercie dwingt bijna half Nederland om te gaan rilmachine wordt er een ril (inkeping) in het gourmetten. Laat u niet door dik betaalde papier gemaakt met als resultaat een prach- reclame jongens opjutten om hier aan mee tige strakke vouw. Die machine wou ik hebben, te doen. Aan het eind van dit artikel geef ik u omdat ik de ril nabootste met de stompe kant wat recepten. Omdat ik een boogschutter ben van een keukenmesje. Het ging, maar ook niet vier ik in december mijn verjaardag. Alweer meer dan dat. een jaar ouder, het gaat veel te snel. Anderen zullen mij misschien een zeurkous vinden, die In Wolvega stond voor een redelijk bedrag blij moet zijn dat hij lichamelijk nog redelijk een rilmachine op mij te wachten. De Tom- functioneert. Dit jaar voor het eerst niet meer Tom ingesteld en rijden maar. Zonder zo’n ap- dagen in de keuken staan, maar slager Velstra paraat kan ik niets vinden, totaal geen enkele het werk laten doen. Heerlijk! oriëntatie. ‘Alleen tijdens zijn laatste rit naar Ik wens u een prachtig 2016. Goutum heeft hij geen TomTom nodig’ wordt Peter Jeeninga

BUURTJOURNAAL NR. 4

De Kleine Hapjes van Cees Holtkamp (Banketbakker in ruste Amsterdam)

Gevulde eieren: 12 eieren 150 gram zachte roomboter 75 gram slagroom Zout / peper / maggi 24 ansjovisfilets of 24 garnalen Peterselie Kook de eieren hard. Laat ze schrikken onder koud water en pel ze. Snijd ze in de lengte doormidden. Snijd aan de onderkant een heel klein stukje af, zodat ze niet wiebelen. Haal de dooiers uit de eieren en wrijf die door een fijne zeef. Klop de boter zo luchtig mogelijk. Klop de gezeefde dooiers door de boter en giet de room erbij. Blijf kloppen. Als het mengsel te stevig wordt even de föhn erop zetten, dan wordt het zachter. Breng op smaak met zout, vers gemalen peper en maggi. Spuit met een spuitzak rozetjes van de eiercrème in de halve eieren en garneer ze met de ansjovis of de garnaaltjes en peterselie.

Gevulde tomaten: 4 tomaten, ontveld 100 gram Hollandse garnalen 50 gram mayonaise Peper / zout 1 eetlepel droge sherry of cognac Snijd aan de bolle kant kapjes van de tomaten en hol ze uit met een lepeltje. Meng de garnalen met de mayonaise en breng op smaak met zout, peper en de droge sherry of cognac. Vul de tomaten met het garnalenmengsel. Zet het afgesneden kapje er weer op.

Kaasstrikken: 100 gram zachte roomboter 200 gram geraspte oude kaas 2 gram zout / 2 gram peper 2 gram kerriepoeder 300 gram bladerdeeg Roer de boter luchtig. Roer de kaas, het zout, de peper en het kerriepoeder erdoor, tot het goed smeerbaar is. Rol het bladerdeeg uit tot een vierkante plak van 2 mm dikte. Snijd de plak met de punt van een scherp mes in vijf gelijke banen. Bestrijk vier banen met de kaascrème. Leg de vier plakken op elkaar met de kaascrème naar boven. Leg de vijfde deeglaag er bovenop. Leg het geheel, in plastic verpakt, 1 uur in de koelkast. Snijd het deeg daarna in plakjes van ½ centimeter. Draai de plakjes tussen duim en wijsvinger één slag, in de vorm van een strik. Leg de strikken op een met bakpapier beklede bakplaat. Laat ze nog een half uur op kamertemperatuur rusten. Bak de strikken ongeveer 20 minuten in een op 170 graden voorverwarmde oven.

Huzarensalade: 200 gram gaar kalfsvlees 200 gram appel ( Jonagold), geschild, klokhuis verwijderd 200 gram gekookte aardappelen 120 gram augurk, zonder vocht ½ uitje, fijn gehakt Peper / zout / mayonaise 1 krop sla 2 eieren, hard gekookt Snijd het vlees, de appel, de aardappels en de augurk in kleine blokjes. Meng het uitje erdoor en breng op smaak met peper, zout en mayonaise. Verdeel de slabladeren op een schaal en schep de huzarensalade erop. Leg hier en daar wat dotjes mayonaise en strijk dit over de bovenkant van de salade uit. Garneer met plakjes hardgekookt ei, en desgewenst ook met tot waaiers gesneden augurken en plakjes tomaat.

BUURTJOURNAAL NR. 4

! r a a h n e m e h r o o v t p i n k Ge www.haaridee. eu www.haaridees

hop.nl

www.facebook. com/haaridee De Haar ide

Oranje Nassaustraat 19 8933 BR Leeuwarden tel. (058) 2135256

Vera, Sim

one, Deb

e crew

ora en A

haaridee@gmail.com www.haaridee.eu

nnelie

Onze therapeuten: Ynse de Boer Ynse de Boer Fysiotherapeut Manueel therapeut Fysiotherapeut

Manueel therapeut

Eke Siebinga Fysiotherapeut Eke Siebinga nek/schouder/hoofdpijn

Fysiotherapeut

Sinds juli 2012 zijn wij als praktijk werkzaam binnen het medisch centrum Buitenhove. Deze stap bracht ons meer ruimte, een grote en goed uitgeruste oefenzaal en meerdere zorgdisciplines onder een dak.

Fysiofrisoteam bestaat uit acht fysiotherapeuten en één oefentherapeute, iederspecialisme. met een Het Het Fysiofrisoteam bestaat uit zes fysiotherapeuten en één oefentherapeute, ieder met een eigen eigen specialisme. Hiermee proberen wij de voor U optimale zorg te verlenen. Onze benadeHiermee proberen wij de voor U optimale zorg te verlenen. Onze benaderingswijze is individueel gericht, met ringswijze is individueel gericht, met persoonlijke en professionele persoonlijke aandacht en professionele begeleiding. Binnenaandacht onze praktijk bestaan er ookbegeleiding. mogelijkheden om te Binnen onze praktijk bestaan er ook mogelijkheden om te oefenen in klein groepsverband. oefenen in klein groepsverband.

Martine de Jong nek/schouder/hoofdpijn Oefentherapeut Cesar

Martine de Jong Dick de Roest Oefentherapeut Cesar Fysiotherapeut Ita de Roest-Luth Dick de Roest Fysiotherapeut Fysiotherapeut Bekkenfysiotherapeut

Fysiotherapie voor ouderen

Sina Keuning Fysiotherapeut, Haptonomie, Ita de Roest-Luth Psychosomatische Fysiotherapeut Fysiotherapie

Bekkenklachten en

Lianna Touwen Bekkenbodemfysiotherapie Fysiotherapeut

Sina Keuning Ingrid Kik-Jansen Fysiotherapeut, Haptonomie, Fysiotherapeut Geriatriefysiotherapeut Psychosomatische fysiotherapie.

Wietske Siemensma-v.d. Ploeg Kinderfysiotherapeut

Praktijk FYSIOFRISO J.H. Knoopstraat 6-e, 8933 GS Leeuwarden tel.: (058) 213 59 56 , info@fysiofriso.nl www.fysiofriso.nl

Wijkzorgcentrum Greunshiem Tjotterstraat 16, 8937 AS Leeuwarden Wijkzorgcentrum Het Nieuwe Hoek Hoeksterpad 16, 8911 JW Leeuwarden

Leoni Bouma

Fysiotherapeut Kinderfysiotherapeut

ENERGIE IN DE ORANJEWIJK 23 NOVEMBER

ENERGIECAFÉ Gewoon doen Iedereen herinnert zich nog wel de ‘voorstellingen’ die je op de lagere –of basis- school mocht geven: aan het eind van het schooljaar werd er in de toch al verloren weken voor de zomervakantie heftig gerepeteerd op een door jouw onderwijzer(es) verzonnen musical. Vlak voor het moment suprême wist je het zeker: hiermee zouden jullie minimaal Broadway veroveren. Je maakte je niet druk of er publiek zou zijn, want iedere klasgenoot beschikte over voldoende familieleden om het toegestane quotum van zes vol te maken. De zaal zou afgeladen zijn! Nee, je maakte je druk over het onthouden van tekst en danspassen en vooral over het optreden van die ene klasgenoot die altijd alles vergat. En zenuwachtig dat je was!

Beetje spanning, zoveel Volt, is gezond

al 13. Dat vult toch al aardig. Slik. We flyeren bij 800 voordeuren, dat zal toch wel wat belangstellenden opleveren? Toch? Misschien?

Ontlading

Pepernoten zijn ingeslagen, draaiboek ligt Ik zal niet beweren dat de NEO-werkgroep klaar, koffie wordt gezet, natuurlijk heeft uitzenuwachtig was voor het eerste energiecafé, gerekend één van de leveranciers motorpech maar als ik zeg dat er sprake was van een geen er zijn zowaar belangstellenden. Laten we zonde spanning, zeg ik niets te veel. Het opzeg- zeggen: het aantal ligt tussen de 10 en 20. Ha! gen van de tekst hadden we slechts gedeeltelijk Mensen kunnen hun vragen stellen, de leveranin de hand (wij konden absoluut niet inschat- ciers lichten voor zonder zich als hebberige verten of de door ons uitgenodigde leveranciers kopers te ontpoppen en Gerco en Sjoerd, onze een beetje leuk uit hun woorden zouden ko- ‘huismuzikanten’ van deze avond zorgen voor men) en de aanwezigheid van publiek was al een gezellig café-sfeertje. helemaal niet in te schatten. We wisten dat er minimaal 6 mensen aanwezig zouden zijn (de werkgroep bestaat uit 7 mensen en Jan kon niet)… Plus natuurlijk de 2 muzikanten en de leveranciers, dat is tezamen

Conclusie Persoonlijk ben ik liever nerveus over mijn eventuele optreden dan over de eventuele volledige afwezigheid van publiek, van belangstellenden. Dit zat er tussenin: meer belangstellenden was leuker geweest, maar het zaaltje zag er eerder gevuld dan zielig uit. De sfeer was super, het was echt gezellig en veel gesprekjes gingen toch over hoe wij in ons huis de verlichting hebben geregeld en over wat we wel en niet willen. Koud licht? No way! Die oude gloeilamp nu vervangen voor led? Mwah….. En: goh, wat kun je led super dimmen en wat heb je er ook mooi warm licht van. Volgend voorjaar weer een energiecafé en we twijfelen –qua onderwerp- tussen vloerisolatie en zonnepanelen. Heb jij andere suggesties? We horen ze graag, doe dan even een mailtje naar neo@oranjewijk.nl, of spreek ons aan. Namens de NEO-werkgroep, Janny Kamp.

BUURTJOURNAAL NR. 4

PASSIE IN DE ORANJEWIJK JAN BRUGMAN <> MATA HARI

EXOTISCHE DANSEN

IN DE DROOMFABRIEK

In de eerste aflevering van dit driedelige artikel legde ik uit dat onze wijkgenoot Jan Brugman directeur is van Stichting de Droomfabriek. De naam van zijn stichting heeft hij ontleend aan de titel van een boek uit 1931 van de Russische schrijver Ilja Ehrenburg over Hollywood. In Brugman’s visie op de geschiedenis (en in zijn droomfabriek) neemt de periode 1815 tot 1917 een bijzondere plaats in. Dat segment begint bij de slag bij Waterloo, eindigt met de executie van Mata Hari en voor de echte droomfabriekfans komt die tijdsspanne in foto’s en films tot leven. Vandaar J.B.’s rusteloze interesse in de ontwikkeling van de cinematografie en in het turbulente leven van onze stadgenote en wereldster Mata Hari (1876 – 1917). U mag het in nr. 3 van onze wijkglossy gerust nog eens nalezen.

n de eerste aflevering van dit driedelige artikel legde ik uit dat onze wijkgenoot Jan Brugman directeur is van Stichting de Droomfabriek. De naam van zijn stichting heeft hij ontleend aan de titel van een boek uit 1931 van de Russische schrijver Ilja Ehrenburg over Hollywood. In Brugman’s visie op de geschiedenis (en in zijn droomfabriek) neemt de periode 1815 tot 1917 een bijzondere plaats in. Dat segment begint bij de slag bij Waterloo, eindigt met de executie van Mata Hari en voor de echte droomfabriekfans komt die tijdsspanne in foto’s en films tot leven. Vandaar J.B.’s rusteloze interesse in de ontwikkeling van de cinematografie en in het turbulente leven van onze stadgenote en wereldster Mata Hari (1876 – 1917). U mag het in nr. 3 van onze wijkglossy gerust nog eens nalezen.

ZE HAD ‘MUZIEK IN HAAR LIJF’ Dansen met Mata Hari

et zo een uitgebreid onderwerp als ‘dansen met Mata Hari’ is het niet eenvoudig om bij de les te blijven. Voor degene die zich ook maar enigszins in haar artistieke leven wil verdiepen komen onmiddellijk vragen op als: ‘Bij wie heeft ze dansen geleerd?’ ‘Hoe is haar danscarrière verlopen?’ ‘Bestaan er bewegende beelden van haar danskunst?’ ‘Wat

BUURTJOURNAAL NR. 4

probeerde ze met haar manier van dansen uit te beelden?’ ‘Hoe werden haar dansuitvoeringen ontvangen?’ ‘Was ze een soliste of trad ze samen met anderen op?’ Allemaal interessante vragen waarop we zo goed en zo kwaad als het gaat in dit artikel een antwoord gaan geven. Met waar mogelijk de prachtigste illustraties uit het archief van de Droomfabriek, op aanwijzing van onze gids en buurtgenoot Jan Brugman.

e eerste poging dateert uit 12 december 1908 en daarin verzoekt Mata Hari haar achternaam Zelle te veranderen “zodat zij zich voortaan zal kunnen noemen en genaamd zijn: Margaretha Geertruida van Zelle van Ahlden.” De tweede poging is van 13 februari 1909 en nu

‘IK KON HOOFDEN OP HOL BRENGEN’

Disclaimer

e beginnen met een disclaimer. Mata Hari bezat naast een aantal andere bijzondere gaven een levendige verbeeldingskracht. Toen zij zich in de periode 1905 – 1914 een waardige plaats in de wereld van de danskunst wist te verwerven gaf ze talloze interviews aan kranten en tijdschriften en fantaseerde ze erop los zoveel als ze kon. Voorbeeld: zelden kreeg een journalist te horen dat ze de dochter was van een hoeden- en pettenverkoper uit Leeuwarden. Meestal gaf de danseres haar gesprekken met de pers een meer exotische draai. Ze liet dan doorschemeren dat ze ‘de natuurlijke dochter was van de prins van Wales en een hindoestaanse prinses’. En tegen een andere journalist zei ze dat zij en zij alleen wist hoe er binnen de muren van de hindoestaanse tempels gedanst werd, want haar vader was een Javaanse prins. Voor de buitenwacht noemde ze zich graag Lady MacLeod, Marguerite voor intimi, Gresha voor de kring daaromheen.

wenst Mata Hari haar familienaam Zelle “veranderd te zien in dien van ‘van Slooten Zelle’. In beide gevallen gaat het feest niet door: het verzoek wordt door het Kabinet der Koningin afgewezen en haar officiële achternaam blijft onveranderd Zelle.

Invloeden op Mata Hari’s danstalent

nze voormalige Oranjewijkgenoot H.W. Keikes beschrijft in zijn boek Mata Hari (Meppel, 1981) hoe vader Adam Zelle zijn 14-jarige dochter Margreet naar de dansschool liet gaan van H. de Jong op de Nieuwestad. Ze leerde daar de polka, mazurka, de wals en de quadrilles des lanciers dansen en er werd van haar gezegd dat ‘ze kans zag om alle ingewikkelde dansfiguren te maken wanneer zij ze maar eenmaal gezien had’. Muzieken dansonderwijzer de Jong zei dat ze ‘muziek in haar lijf ’ had.

leven. Ze beschrijft hoe ze het middelpunt was van een groots galabal dat door de plaatselijke Oranjevereniging van Toempoeng (in Malang op Java) werd gehouden ter gelegenheid van de kroning in het vaderland van koningin Wilhelmina. Ik citeer: ‘U begrijpt, dat was precies iets voor mij. Ik kon schitteren. Ik kon aan mijn zucht voor het toneel gehoor geven. Ik kon, ronduit gezegd, wat hoofden op hol brengen.’

n Priem schrijft verder: ‘Behalve veel ellende had Margaretha in Indië ook imponerende dingen gezien. Hoewel zij niet wekenlang in heilige tempels ronddoolde, zoals zij later vertelde, had zij genoten van de Javaanse dansen. Aan het begin van deze eeuw kregen de Europeanen bij tal van gelegenheden de dansen van de inlandse bevolking voorgeschoteld. (…) Margaretha vond deze dansen uiterst fascinerend.’

elke invloed deze indrukken hadden op de ontwikkeling van Margaretha’s danstalent samen met haar gave om zich ingewikkelde dansfiguren in één oogopslag eigen te maken, lezen we in een ooggetuigenverslag uit 1903. Mata Hari is weer terug in Nederland, gescheiden van tafel en bed en probeert voet aan de grond te krijgen in de kleinkunst. Ze doet in Rotterdam een auditie voor Nederlandse grootste cabaretier uit die tijd Koos Speenhoff. Hij beschrijft haar performance als volgt: Feit of fictie k sla nu even een sterk bewogen periode uit ‘Een pianist was er om haar te begeleiden. et zal dus niet eenvoudig zijn om in dit Mata Hari’s leven over. We duiken dus niet Ze ging naar de kleedkamer en kwam als artikel feit en fictie uit elkaar te houden, in haar mislukte huwelijk (11 juli 1895 - 1902 danseresje terug. Wat was ze onzegbaar maar ik doe mijn best. Een leuke illustratie van scheiding van tafel en bed) met Rudolph Ma- mooi. Een bijna volmaakt lichaam had pogingen van Mata Hari zelf om haar fanta- cLeod of in vragen omtrent haar moederschap. ze. Wat tenger voor een Venus misschien. sie in werkelijkheid om te zetten hebben we Nee, ik probeer een indruk te geven van de Een gewelfde buik en kinderlijke borsten. te danken aan de historicus Jos Smeets. Hij wijze waarop ze haar danstalent verder heeft Schouders die rondden en wat dropen. Een stootte in het Nationaal Archief in Den Haag ontwikkeld tijdens hun 5-jarige verblijf (1897 lieve hals en een hoofdje om mee te nemen tijdens een heel andere klus bij toeval op twee – 1902) in Nederlands-Indië. Daarover is het en op te zetten. Ze danste bovennatuurlijk verzoekschriften tot naamswijziging bij de een en ander te vinden in een buitengewoon mooi en dadelijk wilde ik haar engageren Nederlandse koningin die waren ingediend uitgebreid en openhartig interview met uitge- (…)’ ‘Ze verdween. Een paar maanden door M.G. Zelle (= Margaretha Geertruida ver/journalist G.H. Priem (1907) waarin Mata later danste ze in Parijs en veroverde het Zelle = Mata Hari). Hari terugblikt op de eerste 30 jaren van haar publiek.’

BUURTJOURNAAL NR. 4

PASSIE IN DE ORANJEWIJK JAN BRUGMAN <> MATA HARI

EXOTISCHE DANSEN IN DE DROOMFABRIEK

Parijs veroveren

at Speenhoff hier in één zinnetje beschrijft ging natuurlijk zomaar niet. In Parijs poogde Margaretha in 1903 als schildersmodel aan de bak te komen maar dat leverde haar onvoldoende inkomsten op. Berooid keerde ze tijdelijk terug naar Nederland. In 1905 probeerde ze het met de moed der wanhoop opnieuw in Parijs. Zoals ze later tegen een journalist zei: ‘Ik heb een revolver klaar en mijn besluit was reeds genomen’.

e trad voor korte tijd in dienst van het circus Molier als amazone. Daarna werkte ze in een artiestenkroegje in de Parijse wijk Montmartre waar ze een paar minuten per avond een soort slangendans ten beste gaf in een wijde harembroek. Daar moet iemand haar ten slotte opgemerkt hebben die haar een uitnodiging bezorgde om in de salon van de zangeres Kiréevsky te komen dansen. In die salon waar vooral de kunstenaars van Parijs nogal eens samen kwamen liet Margaretha voor het eerst haar hindoestaanse dansen zien, waarbij ‘sluiers rondzweven en dan worden afgeworpen’, dansen waarvoor zij zelf de choreografie geschreven had.

J.C. Brokken schrijft hierover (in Mata Hari, de waarheid achter een legende – Amsterdam, 1975): ‘Na zoveel ellende was het geluk haar die avond welgezind. Eén gast raakte diep onder de indruk van deze vrouw, Emile Guimet, directeur van het Musée des Réligions dat ook wel Musée Guimet genoemd werd, nodigde de danseres uit om in zijn museum een voorstelling te geven. Hij wilde er een soort happening van maken, wetende dat al zijn vrienden, of het nu kunstenaars, politici of bankiers waren, grote belangstelling voor de oosterse kunst hadden.’ n ja hoor, dat was de gouden kans voor Margaretha om in Parijs door te breken. Met een waar fingerspitzengevoel voor publiciteit stelde ze Guimet voor om onder de

na zich te hebben gereinigd in grote statie naar de tempel om de god te wekken. Zij droegen hem hun lofgebeden op; daarna baadden en wiesen zij hem, zalfden hem met reukwater en gezuiverde boter, bekleedden hem met rijke stoffen en tooiden Doorslaand succes hem met kostbare juwelen. Zij boden hem p maandag 13 maart 1905 is het zo ver. daarna vrolijk het heilige Gangeswater De rotonde-vormige bibliotheek van aan, met bloemen, vruchten, takken en het museum is omgetoverd tot een tempel van graankorrels, gekookte rijst en koeken, verde god Shiva. Een kleine kring van genodig- volgens muziek. En thans bieden zij hem, als opperste en welgevalligste geschenk, heilige dansen. Daar zijn reeds de danseressen’. (zelfbedachte) artiestennaam Mata Hari op te treden, de Maleise benaming voor het ‘oog van de dag’ oftewel de zon. Guimet stemt daar van harte mee in want MacLeod of Zelle vindt hij veel te westers klinken.

ZE ZWAAIDE GEVAARLIJK MET LANS EN KRIS den, politici, diplomaten, artiesten, advocaten, bankiers en natuurlijk journalisten vormen het publiek. Op de eerste rij de ambassadeurs van Japan en Duitsland. Émile Guimet geeft een korte inleiding:

e lichten gaan uit. Alleen de kaarsen branden nog, Een hindoestaans orkest begint te spelen. Zes danseressen, in het zwart gekleed, komen op. ‘En nu dan, hier verschijnt de hoofdpersoon van deze heilige dansen. De bajadère. Dames en heren, ik stel u voor, speciaal uit India voor ons overgekomen: Mata Hari.’

it beschrijvingen achteraf van enkele van de aanwezigen krijgen we dan het volgende te beleven: ‘Mata Hari. Zij loopt langzaam het toneel op. Het publiek ontwaart een lange, slanke vrouw met grote amandelvormige ogen, met gitzwart haar dat als een tulband is opgestoken. In doorzichtige sluiers gewikkeld. Met een Indisch diadeem op haar hoofd. Met kleine, ronde platen, bezet met juwelen, voor haar borsten. Met een met diamanten versierde centuur om haar middel, die een lendendoek om haar onderbuik vasthoudt. Met aan haar bovenarmen en enkels glinsterende banden’

‘Z

ij voert twee dansen uit. De eerste begint rustig, bijna loom. Het is een heilige dans, een offerande aan de god van liefde en dood. Zij wordt de prinses, die, Émile Guimet na het onweer, in een tuin wandelt. De et is de feestdag van Shiva. Zodra de maan glanst aan een blauwe hemel, de rezon opging begaven de priesters zich, gen heeft de bloemen de frisheid hergeven.

‘H

BUURTJOURNAAL NR. 4

Van alle bloemen is de meest bedwelmende van geur de dodelijke passiebloem, die de priesteres na lang aarzelen plukt.’

SLUIER NA SLUIER WIERP ZE AF

‘Bij de tweede dans, voor de krijgsgod Soebramanja, zweept de muziek haar langzaam op. Steeds gevaarlijker zwaait zij met de lans en haar kris. Sluier na sluier werpt zij af. Zij beweegt zich wild over het toneel, wild, wilder, doet nog enkele passen, staat stil en valt uitgeput en naakt, aan de voet van de onverbiddelijke god neer.’

dat als ze overal een vergelijkbaar honorarium bedongen heeft (en dat is zeer wel mogelijk gezien de puissant rijke notabelen waarvoor zij optrad) Mata Hari binnen drie maanden meer dan een ton (in guldens) bij elkaar danste.

Gaston Menier, grootindustrieel, in de salon van Emma Calvé, en in de salon van de gravin De Greffulhe, die ook de zanger Caruso en de componist Claude Debussy aan bekendheid had geholpen. In de salon van de gravin Jeanne de Loynes voor de leden van de Académie Française waar ze duizend goudfranken kreeg voor haar optreden. Iemand heeft berekend

et grote voldoening paste Mata Hari haar huishouden aan haar nieuwe status aan: ze verhuisde van haar eenvoudige pension aan de Champs-Elysées naar een grote hotelkamer aan de Rue de Balzac met een ruime suite waar een piano stond. En daar ging ze haar nieuwe dansen instuderen, de dansen die zij een maand later in het Olympia-theater zou uitvoeren. En niet onbelangrijk: Mata Hari liet vanaf die tijd de Nederlandse Anna Litjens overkomen als ‘dienstmeisje, gezelschapsdame, kamenierster en vertrouwelinge’. Via deze Anna zijn twee plakboeken van Mata Hari’s glorietijd in het Fries Museum beland, maar dat is weer een ander verhaal.

Mata Hari superstar

et succes van dit optreden was fenomenaal. De meeste journalisten prezen het nieuwe fenomeen van een ‘ingewijde Indische danseres die al haar sluiers afgooit’ de hemel in. Mata Hari had zich eindelijk in de toneelkijkers van Parijs gespeeld en de invitaties voor nieuwe optredens stroomden binnen. In 1905 danste zij zeker 30 keer in de bekendste salons van Parijs. Bij baron Henri de Rothschild, bij

BUURTJOURNAAL NR. 4

PASSIE IN DE ORANJEWIJK JAN BRUGMAN <> MATA HARI

EXOTISCHE DANSEN IN DE DROOMFABRIEK 22

Tot (voorlopig) slot

Gebruikte bronnen

ier moet ik het bij laten. In een aansluitend artikel voor de volgende wijkkrant komen we nog uitvoerig terug op Mata Hari’s optreden in de grotere theaters van Parijs, haar internationale doorbraak met een tournee naar Spanje en Monte Carlo, haar triomftocht in Wenen. Maar om tot slot nog een indruk te geven van haar bekendheid in heel Europa die tot op de huidige dag blijft voortduren, haal ik nog even een leuk experiment aan van onze wijkgenoot H.W. Keikes. Hij woonde zo’n 40 jaar geleden aan het Emmaplein 12 en heeft op een gegeven moment aan vrienden en kennissen brieven meegegeven met zijn naam en adres op de envelop plus de plaatsaanduiding ‘Stad van Mata Hari’, zonder Leeuwarden en zonder Nederland. En jawel hoor: ‘Ze kwamen uit Noorwegen, Zweden, Duitsland, Joegoslavië, Engeland, Frankrijk en uit verschillende plaatsen in Nederland moeiteloos in mijn brievenbus.’

- het steeds maar uitdijende archief van de Facebooksite van Jan Brugman: The International Mata Hari Appreciation Society - Sam Wagenaar Mata Hari, niet zo onschuldig Bussum, 1976 - H.W. Keikes Mata Hari Meppel, 1981 - C.S. Heymans De ware Mata Hari Maastricht, 1952 - Jan C. Brokken Mata Hari de waarheid achter een legende Amsterdam, 1975

‘ZE WAS BOVENNATUURLIJK MOOI’

en binnenkort kunt u met eigen ogen aanschouwen: - Het Nationale Ballet Mata Hari : de vrouw, de diva, het mysterie tussen za 06 feb. en vr 26 feb. 2016 wordt dit operaballet opgevoerd - Camera/Director Machiel Amorison, Producer/Director Susan Becker The Mata Hari Files biografische documentaire die in 2017 verschijnt Hein Kraij

BUURTJOURNAAL NR. 4

KERSTBOMEN IN DE ORANJEWIJK FOTOSHOOT

LONKENDE EN

PRONKENDE BOMEN

Op de achterkant van deze glossy zijn kerstbomen te zien. Kerstbomen die de afgelopen weken in huizen in onze wijk stonden. Als u zich afvraagt waarom uw – ongetwijfeld oogverblindende- kerstboom niet door de ballotage gekomen is: hierbij een korte toelichting op de gekozen procedure. Nadat Sint Nicolaas zo verstandig was om wederom zuidwaarts te verkassen, verrezen al snel de bomen in de diverse huiskamers. Omdat kerstbomen er meestal erg van opknappen als het duister zijn intrede doet en de lampjes aan kunnen, zag ik mij genoodzaakt pas na vijven mijn jacht te openen. Gewapend met mijn telefoon en nog steeds een volslagen gebrek aan fotografievaardigheden sloop ik door de wijk, op zoek naar stralende bomen. En dan komt het nauw, want de ene boom heeft het en de andere boom heeft het niet: sterallures. Het mag bekend verondersteld worden dat de gemiddelde kerstboom sterallures heeft: zodra zij de lens op zich gericht weten, strijken ze hun naalden nog even glad, poetsen ze de ballen nog even op en kijken kritisch of je ze wel van hun goede kant vastlegt. Een Doutzen Kroes is er niets bij! Tot mijn grote vreugde hadden alle kerstbomen die ik tegenkwam hun modellenexamen met goed gevolg afgelegd, dus daarna was het een kwestie van aanbellen, vragen of ik een foto mocht maken en klaar….Ergo: als uw boom er niet bij staat, dan had u de boom misschien nog niet in huis toen ik mijn rondes deed. Of uw boom stond wel te pronken en te lonken, maar was u niet thuis. Of ik heb uw boom niet gezien, want ik heb niet in ieder huis ongegeneerd naar binnen geloerd, dat is blijkbaar een rudimentair overblijfsel van mijn opvoeding, er zit een grens aan mijn voyeurisme.

Overigens: het kan zijn dat u ervan overtuigd bent dat een van de foto’s op de kop is geplaatst, maar dat is geenszins het geval! Dat betreft de boom van Ruurd en Pietie en onderschat niet wat er aan werk vooraf gaat eer het ding hangt. Beter gezegd, eer de twee dingen hangen, want zij hebben maar liefst twee van deze hangende exemplaren, eentje in de gang en eentje in de kamer. Zie het voor u: Ruurd op de bovenste tree van de trap, moet allereerst de drie (!) stroomdraden aansluiten, teneinde de zaak daarna netjes aan het plafond te bevestigen. Pietie staat met de voetjes op de vloer, kijkt kritisch naar boven, geeft aanwijzingen en krijgt lamme armen, want zij moet ondertussen dat best wel zware dingen ergens tussen vloer en plafond vasthouden… Tot slot: bij één voordeur schaamde men zich dermate voor de eigen boom, dat de eigenaren hun boom de fotoshoot in deze glossy wilden ontzeggen. Omdat de garantie werd gegeven dat het een absoluut anonieme aangelegenheid zou zijn, werd toch schoorvoetend de toestemming verleend. En nee, ik noem geen namen, ook een kerstboom heeft recht op zijn/haar privacy! Janny Kamp [Noot redactie: helaas was niet iedere foto geschikt om op de achterzijde te plaatsen. Excuses aan de eigenaren!]

BUURTJOURNAAL NR. 4

Huisar tsenpraktijk B.R. Westerman Coopmansstraat 50 (bij het Cambuurplein) Tel: 058-2124680 Voor huisartsenzorg bij u in de buurt: www.westermanhuisarts.praktijkinfo.nl Voorheen zaten wij 15 jaar in de Oranjewijk. Maar nu kunnen we u van dienst zijn in een ruim modern centrum.

WIJKINFO VARIA

VRIJWILLIGERS GEZOCHT! Zoals bekend, worden wij eens in de vier weken bevrijd van ons oud papier en daar houden we als wijk dan ook nog eens zo’n slordige € 2000,00 per jaar aan over.

velijst staan. Het zou mooi zijn als we de pool weer volledig krijgen, vandaar deze oproep. Gevraagd: mensen die twee keer jaar op maandagavond tussen 19.00 en 21.00 uur samen met twee collega-vrijwilligers de oud papier bakken willen legen.

Dat ophalen gebeurt weliswaar met ‘gebruik’ van vrachtwagen en chauffeurs van Omrin, maar het zijn de vrijwilligers die achter de wagen lopen en de bakken legen (en soms in Wij bieden: die hongerige laadbak laten verdwijnen, da’s • de mogelijkheid iets aan je conditie te doen. dan wel weer jammer…). • d e kans om kennis te maken met Oranjewijkbewoners die je anders niet tegenkomt We hebben een pool van 42 mensen nodig om • meedoen aan de wedstrijd: ‘wie laat vandaag iedereen maximaal twee keer per jaar te laten de eerste bak in de vrachtwagen verdwijnen?’ lopen en dan hebben we 3 mensen op de reser- • stoer achterop de vrachtwagen staan en je

lekker mee laten zwieren • Voor het laatste stuk: de kans om voorin te zitten en op de camera te zien hoe je collegavrijwilligers de klus klaren. • Uitnodiging voor de jaarlijkse vrijwilligersborrel. Helaas hebben we dus slechts ruimte voor 42 mensen . Enthousiastelingen kunnen zich melden bij Janny Kamp (coördinator oud papier), Emmaplein 5, janny@contagio.nl.

WHATSAPP DE BOEF DE BUURT UIT Tijdens de presentatie van de Preventietruck ‘Stop Woninginbraken’ op 4 december jl. ontving groepsbeheerder Willem Duiker een aantal stickers van burgemeester Crone. Die stickers konden op 12 december worden opgehaald in het buurthuis. De stickers worden op ramen of deuren geplakt zodat mensen kunnen zien dat de bewoners aangesloten zijn bij de whatsappgroep.

Sinds afgelopen zomer heeft de Oranjewijk een whatsappgroep waar deelnemers elkaar informeren over zaken die niet pluis zijn. Initiatiefnemer van deze groepsapp is Willem Duiker en momenteel zijn er zo’n 50 Oranje-

Als bekend is dat in een wijk mensen aangesloten zijn bij een buurtapp schijnt het aantal inbraken en diefstallen in de wijk te dalen. wijkers bij aangesloten. Op zich zijn er geen Wie zich bij deze groepsapp wil aansluiten kan regels, maar deelnemers moeten in de wijk wo- het beste een mail sturen naar oranjewijk@ nen en eigen rechter spelen is er niet bij. En er gmail.com onder vermelding van naam en worden geen onzinnige dingen gedeeld, aldus mobiele telefoonnummer. Willem Duiker.

BUURTJOURNAAL NR. 4

VERKEER WIE STOPT ER VOOR ROOD?

VERKEERSLICHTEN WILLEM LODEWIJKSTRAAT, OF RUIM BAAN VOOR HET POLITIEGEWETEN

Wie stopt er wel eens voor het verkeerslicht boven de Willem Lodewijkstraat ter hoogte van de spoorwegovergang? Bar weinig mensen, zo blijkt in de praktijk. Maar waarom zijn die verkeerslichten er eigenlijk, en wie heeft ze opgehangen? Voor de toevallige passant of de nieuwe inwoner is de spoorwegovergang van de Willem Lodewijkstraat naar Achter de Hoven een bijzondere ervaring. Ik heb herinner me nog goed wat er gebeurde, vlak na mijn verhuizing naar de schone stad Leeuwarden en haar nog schonere Oranjewijk. Ik reed op de Willem Lodewijkstraat in de richting van het centrum en hé, daar sprong het verkeerslicht op rood. Ik stopte, wat zeer tegen de zin van de automobilist achter mij bleek te zijn. Luid toeterend scheurde de auto mij voorbij, en ik vroeg me af in welke Vrijstaat ik was beland. Die vraag werd nog pregnanter toen ik zag dat er in de auto geen 18-jarige zat

met het rijbewijs vers op zak, of een zakenman in een snelle auto met een dringende afspraak. Er zat een oud vrouwtje in dat met haar vinger naar haar voorhoofd wees. Wat was dit voor stad?! In de weken daarna bleek al snel dat er weliswaar een verkeerslicht boven de weg hing, en aan de andere kant van de weg nog een, maar dat het geenszins de bedoeling was voor het rode licht te stoppen. Het is ook een raar verkeerslicht, het wordt oranje en rood maar nooit groen. En ook als de spoorwegbomen allang dicht zijn, blijft het licht op rood staan. Tijd voor nader onderzoek.

BUURTJOURNAAL NR. 4

Politie Om te beginnen eerst maar eens de politie gevraagd. ‘Als politie gaan we niet over de plaatsing van het verkeerslicht,’ vertelt politievoorlichter Anne Van der Meer. ‘Daarvoor zult u toch echt bij de wegbeheerder of eigenlijk de railbeheerder moeten zijn. Voor de weg is dat de gemeente Leeuwarden. ProRail gaat over het spoor, de spoorwegovergang en de installaties die er staan. Bij verkeersgevaarlijke situaties of verkeersovertredingen treden we wel degelijk op, ook op deze locatie. Het klopt dat daar geen grootscheepse controleacties plaatsvinden. Veelal zullen overtreders tijdens de reguliere surveillance worden aangesproken of bekeurd.’ Toch controleert ProRail zelf ook. ‘Het is ook ProRail die met enige regelmaat controles houdt bij spoorwegovergangen. Daarvoor hebben ze speciale buitengewone opsporingsambtenaren (BOA) in dienst,’ meent Van der Meer.

Dat klopt, zegt Jellie Blaauw, publieksvoorlichter bij ProRail. ‘Maar daar zijn er maar 50 van voor hele land.’ En BOA’s hebben het druk, want ze moeten ook achter koperdieven aan en achter mensen die langs het spoor lopen. Die laatste categorie veroorzaakt maar liefst drie uur vertraging per dag, zegt ProRail op zijn website. Maar ProRail controleert alleen bij de spoorwegovergangen. Blaauws collega bij ProRail persvoorlichter René Vegter: ‘ProRail zou nooit bekeuren wanneer iemand door de rode verkeerslichten aan de weg rijdt. Dat ze gekoppeld zijn aan de overgangsweg verandert daar niets aan.’

Het klinkt alleszins redelijk, behalve dan dat het blijkbaar niet werkt. Maar Ridder vindt dat het stoplicht ondanks dat moet blijven. Omdat ProRail het eist, en omdat hij verwacht dat het wel werkt als het echt noodzakelijk is.

Middengeleiders

Dat het kruispunt een probleem is, geeft Ridder indirect wel toe. ‘Voor dit kruispunt zijn diverse alternatieve vormen van een kruispunt onderzocht’, meldt hij. ‘Een rotonde is vanwege de door ProRail gestelde spoorwegveiligheid niet in te passen en daarmee geen reële optie.’ Bij de voorbereiding van de reconstructie van de spoorweg vorig jaar zijn maatregelen voorKruispunt gesteld om de oversteek compacter te maken, Maar om bij het begin te beginnen, waarom zegt Ridder. Dat zou moeten gebeuren door zijn ze er ooit neergezet? De gemeente Leeu- drempels en plateaus te maken, maar die zouwarden geeft antwoord bij monde van Jaap den voor trillingen en geluidsoverlast zorgen. Ridder, adviseur Verkeer en Vervoer en lid van Alternatief zijn de zogenaamde middengeleihet Team Mobiliteit en Ruimte. ders, plekken waar je even kunt wachten om ‘Het verkeerslicht staat er om ervoor te zorgen de tweede helft van de weg over te steken. Die dat er geen (vracht)auto op het spoor komt te liggen er nu, zodat fietsers en voetgangers in staan als de bomen dicht gaan. Verkeer dat de twee etappes kunnen oversteken. ‘Verder is het spoorlijn oversteekt, moet namelijk voorrang kruispunt voorzien van een afwijkende kleur verlenen aan het verkeer van de Willem Lode- asfalt, dat heeft een attentieverhogend effect wijkstraat. Als het daar druk is, kan een auto op het autoverkeer. Ook zijn de aansluitingen dus op het spoor moeten blijven staan terwijl van de Johan Willem Frisostraat en de Maria er een trein aan komt. Door het verkeer op Louisestraat op het kruispunt opnieuw ingede voorrangsweg door middel van een rood richt met gebakken rode klinkers, een aantal licht tot stoppen te manen, kan de vrachtauto nieuwe bomen, een bankje en een nieuwe alsnog afrijden voordat de trein op de overweg haag en hek. Het kruispunt heeft hierdoor een is.’ ProRail stelt de verkeerslichten als eis, voegt meer pleinachtige uitstraling gekregen,’ meent hij eraan toe. Ridder.

Dat is natuurlijk prachtig, maar wat dat helpt voor verkeersveiligheid is niet duidelijk. En dat attentieverhogende effect is natuurlijk van korte duur, daar ben je na een paar weken al weer aan gewend. Het verkeerslicht alleen laten gelden voor links- dan wel rechtsafslaand verkeer over de spoorlijn heeft geen zin, meent Ridder. Het gaat er immers om dat auto’s die anders op de spoorlijn stil komen te staan, de Willem Lodewijkstraat kunnen oprijden en zo dus tijdelijk voorrang hebben. Persvoorlichter van ProRail René Vegter weerspreekt dat de BOA’s van ProRail ook de handhaving van de verkeerslichten zouden controleren, of de lichten nu zijn gekoppeld aan de spoorwegovergang of niet. ‘ProRaill BOA’s zouden nooit iemand bekeuren die daar door rood licht rijdt, dat mogen ze alleen als iemand de spoorwegovergang oversteekt terwijl de rode lichten branden.’ Voorlopige conclusie: verwarring alom. ProRail en de politie zijn het met elkaar oneens, en de gemeente hoopt er maar het beste van. Misschien dat de politie dan toch maar eens moet controleren? En o ja, kunnen politieauto’s dan zelf ook eens stoppen als de lichten weer eens op rood staan? Want tot mijn stomme verbazing zag ik laatst zelfs een politieauto doorrijden terwijl het licht toch echt op rood stond. Ineke Evink

BUURTJOURNAAL NR. 4

KERSTVERSIERING DIERBARE SPULLEN

GÉÉN BAL VAN DE PRAXIS! Je kent dat wel: spijt dat je iets hebt weggegooid. Zo heb ik ooit met een verhuizing alle agenda’s van de middelbare school weggegooid. Wat oerstom, waarschijnlijk waren ze veelzeggender dan het dagboek dat natuurlijk wél meeverhuisde. Of dat specifieke boek, waar je zo vaak in gebladerd had toen je nog thuis woonde: waar is dat? Niet bij broers of zussen, dus waarschijnlijk weggegooid, wat zonde!

Maar juist met kerstspullen neigen we ernaar houden we er in. Waarom zet een mens haar ‘Fröhliche Weihnachten’ maakt het tot een om zeldzaam duurzaam te zijn: als het maar zinnen op zo’n trommeltje en niet op de oude oude, Duitse kerstkandelaar. Ooit op Stania even kan, bewaren we de versiering van ‘vroe- kerstboomslingers en trompetjes en engeltjes? State gekocht toen de kinderen nog klein wager’. Mijn koude-grond-psychologie-verstand Omdat een mens van smaak kan veranderen, ren. En gesteld mag worden: het mocht wat zegt dat dat is omdat we hopen op die manier ik ben altijd van de trommeltjes geweest en kosten. Hoe duur kunnen ze zich niet heriniets van de magie van kerst, die we als kind ik vond de trompetjes en engeltjes maar niets. neren, maar pinnen kon niet en zo veel geld (hopelijk) ervaren hebben, weer te kunnen Althans, niet die ‘oude meuk’ van pa en ma. hadden ze niet in de achterzak zitten. Maar oproepen. Ziehier de spijt: nu zou je er een moord voor de zinnen waren op deze kandelaar gezet, dus doen, toen vond je de prullaria de moeite van dan maar op zoek naar een bank waar ze geld het bekijken niet waard… op konden nemen. Even voor de jongeren onder ons: ooit was er een tijd dat je bij een Zoals gezegd: ik vond Kersttrommeltje erg loket van een bank deemoedig vroeg of je misleuk en inspirerend, heb zelf ook wat trom- schien wel honderd gulden mocht opnemen. meltjes verzameld. Maar ze halen het niet bij Die honderd gulden stond weliswaar op je Kersttrommeltje. Ik kon mij voorstellen dat eigen rekening, maar er meer mensen zijn die verhaaltjes hebben achteraf bezien, met bij kerstversiering en vroeg dat aan mensen tij- de gewoonten van dens mijn jacht op kerstboomfoto’s. nu, had het toch iets curatele-achtigs.

Fröhliche Weihnachten

Zo heb ik bij de verdeling van de erfenis van onze ouders er op gestaan dat het kersttrommeltje naar mij zou gaan. Eigenlijk is het geen kersttrommeltje, want er zat altijd poedersuiker in, dus kwam het pas met oudjaar op tafel. Maar bij ons heette hij Kersttrommeltje en dat

BUURTJOURNAAL NR. 4

Douwe en Sjoeke hebben niet zozeer iets ‘van vroeger’, maar ze achten twee objecten voldoende glossy-waardig. De smaakvolle kersttak, op zich niets bijzonders, maar voor hen precies goed en ze halen hem elk jaar graag tevoorschijn. En een kandelaar, een oude kandelaar. Een oude, Duitse kandelaar: de letters

Bij Pien en Pieter hangt een prachtig handmade kerstklokje in de boom: al minstens 40 jaar lang en als het aan hen ligt de komende 40 jaar ook.

Hun dochter Lara heeft het met liefde gemaakt toen ze op de lagere school zat.

Kerstbal voor een gulden Laat ons een aantal decennia terug gaan in de tijd, Joke is een meisje van een jaar of 7 en zij en haar broer krijgen ieder een gulden om een kerstbal te kopen. Een eigen kerstbal, daar had ze wel oren naar. Het tweetal gaat welgemoed op pad: de Valeriusstraat helemaal aflopen en dan naar de drogisterij in de Wagnerstraat, want die had ballen. Kerstballen, dus. Joke kiest een hele grote rode kerstbal uit, ze schat dat-ie wel 15 centimeter in diameter was. Haar broer koos een groene. Maar vooral het formaat was van belang: je wilde waar voor je geld en als je zo’n knoepert voor een gulden kon kopen, was er geen enkele reden om genoegen te nemen met zo’n ondermaats gevalletje. We hebben het over de jaren 60 en er waarde hondsdolheid rond. Joke en haar broer waren stevig gewaarschuwd: geen vreemde honden aanraken! Blijkbaar was het uitgesloten dat ‘bekende’ honden besmet zouden kunnen zijn, te goed opgevoed misschien? Met de nodige voorzichtigheid wordt de terugreis aanvaard, maar een grote, loslopende bouvier

is geïnteresseerd in het tweetal. De kinderen zetten het op een rennen, want voor je het weet heb je hondsdolheid! Enig idee hoe lastig het rennen is, met een grote, kwetsbare kerstbal in je hand? Uiteindelijk hebben zowel de kinderen als de ballen dit avontuur overleefd. Maar Joke is jarenlang bang geweest voor honden, pas toen ze in de Maria Louisestraat kennis maakte met de lieve hond van Ruud en Julius, verdween de grootste angst. En de bal? Helaas, in de loop der jaren gesneuveld.

Hangende kerstboom Pietie en Ruurd hebben behalve een opzijnkop-kerstboom een heleboel andere kerstversiering bij elkaar gescharreld door de jaren heen. Ettelijke dozen vol: ze gaan het nog moeilijk krijgen, mochten ze ooit naar een appartement willen verhuizen. Toch kan Pietie binnen een paar tellen de versiering te voorschijn halen die ze een plekje in de glossy gunt: een prachtige ster met drie klokjes. En ze zijn oud, best wel oud! Ze hingen al in de boom toen Pietie nog een kind was en zonder te speculeren over haar leeftijd –ik zou niet durven!- volgen we graag haar eigen uitspraak dat dit kleinood minstens 60 jaar oud is. Wat best wel bijzonder is: de zaak ziet er nog puntgaaf uit, maar is van karton. Gemaakt in een tijd dat ‘er nog niet veel was’. Wat mooi dat deze kerstversiering al zoveel decennia meegaat!

En dan tot slot de dierbare kerstversiering in wording: dochterlief van Femke en Joop heeft 2 kerstmissen achter elkaar een stalletjes gemaakt, waarbij het duidelijk is dat je in een jaar grote vorderingen kunt maken! Ooit, als we deze exercitie over 50 jaar nog eens overdoen en bij Femke aanbellen, zal ze vol trots deze kerststalletjes laten zien, passend in de collectie ‘dierbare kerstspulletjes.’ Janny Kamp

Keramische kerstengel Tien jaar geleden waren Hein en Elsiet in Orlando (Florida). En daar vieren ze ook kerst! Nou kijk ik graag naar kerstfilms en ik geloof onvoorwaardelijk dat die films de realiteit laten zien. Dus was ik in de veronderstelling dat de gemiddelde Amerikaanse kerstversiering minimaal drie meter hoog, veelkleurig en heftig knipperend is. Edoch, welk een smaakvolle kerstengel van keramiek heeft Elsiet –in het hotelwinkeltje nota bene- op de kop getikt! Zij was getroffen door haar stilte en schoonheid en ze is er nog steeds heel blij mee. De engel krijgt immer een ereplekje in huis, waar ze gul haar stilte uitstraalt.

BUURTJOURNAAL NR. 4

KEN UW WIJK

COLOFON redactie

De huizen in de Oranjewijk zitten stikvol leuke details. Zo leuk, dat het altijd een plezier blijft in de wijk rond te wandelen. Om uw oplettendheid een handje te helpen en nog beter te kijken naar al die mooie versieringen waar de bouwvakker anno 1900 nog tijd en ruimte voor kreeg, heeft uw Buurtkroniek de rubriek Ken uw wijk.

Ineke Evink Janny Kamp Hein Kray Christine Pietersen

Kopij Kopij inleveren voor 1 maart 2016. Mail naar: oranjewijk@gmail.com

Contactpersoon Hein Kray Emmaplein 8 tel: 058 - 216 48 45

Gastschrijvers Peter Jeeninga Annet van der Meulen Femke Molenaar Luuk van der Veen

Grafische vormgeving Alle Schilstra

Opmaak Gilbert Terpstra, Verkorteweg CCM

Fotografie en illustraties

Weet u waar het detail op de foto te vinden is, compleet met straatnaam en huisnummer? Stuur de oplossing in naar oranjewijk@gmail.com. Beloning: eeuwige roem, of in ieder geval tot het volgende nummer uitkomt. Voor de goede orde: eigenaren van het betreffende pand zijn niet uitgesloten van deelname. Wel hebben andere Oranjewijkers voorrang als ze de goede oplossing weten. De vorige keer plaatsten we een detailfoto van het pand (zijkant Popacademie) op Achter de Hoven. Helaas werd het door niemand geraden!

Jochum Admiraal Gerco van Beek Janny Kamp Hein Kray Robin Koster Annet van der Meulen Christine Pietersen Gilbert Terpstra

Oplage 875

Bezorging Jordi Postma

Printservice Copy Service Leeuwarden

Jaargang 14 winter 2015

www.oranjewijk.nl

DANK ADVERTEERDERS/ SPONSORS! De reactie dankt Bakker Bart, Bosma & De Witte Makelaars, Bouw- en Scheepstimmerbedrijf Evert Jan Hoen, BW H Ontwerpers, Cadenza Catering, Chrispen Tekst & Communicatie, Comes Uitvaartzorg, Contagio Training, Coaching & Advies, FysioFriso, Garage Emmakade, Haar Idee, Huisartsenpraktijk Westerman, Linum Tuinvormgeving & Advies, het Nordwin College en Tandartsenpraktijk Emmaplein voor het adverteren in de Oranjewijkkrant. Dankzij jullie heeft de redactie vier nummers uit kunnen brengen in 2015!

BUURTJOURNAAL NR. 4

Garage Emmakade AutoCrew A Bosch Automotive Workshop Brand

Vakkundig onderhoud is voor uw auto van groot belang. Door regelmatig onderhoud heeft u langer plezier van uw auto! Of het nu gaat om een kleine/grote beurt, APK, banden of storingen, bij Garage Emmakade kunt u voor alles terecht. Van ons ervaren team kunt u kwaliteit verwachten tegen een betaalbare prijs. Ook wordt u bij ons altijd van te voren geĂŻnformeerd over de kosten aan uw auto. Garage Emmakade - Uw Bovag autobedrijf voor: Accuâ&#x20AC;&#x2122;s

AIRCO Service

APK

Banden

Motor storing

Occasions

Onderhoud

Uitlaten

AutoCrew A Bosch Automotive Workshop Brand

Garage Emmakade | Emmakade 148 zz | 8933 AX Leeuwarden | 058 212 82 13 | hoeksma@garageemmakade.nl