Prachtige nazomer in de Oranjewijk
1
nr. 3
! r a a h n e m e h r o o v t p i n k Ge www.haaridee. eu www.haaridees
hop.nl
www.facebook. com/haaridee De Haar ide
Oranje Nassaustraat 19 8933 BR Leeuwarden tel. (058) 2135256
Vera, Sim
one, Deb
e crew
ora en A
haaridee@gmail.com www.haaridee.eu
nnelie
De zekerheid van deskundige rechtsbijstand Allround advocatenkantoor voor bedrijven, instellingen en particulieren. • • • • • • •
Personen- en familierecht Sociale zekerheidsrecht Arbeidsrecht Auteursrecht(royalties, licenties, plagiaat) ICT-recht (computerrecht, internet, software) Strafrecht Handelsrecht, overeenkomstenrecht
Voor meer informatie: Zaailand 100 (naast de rechtbank) 8911 BN Leeuwarden tel. 058 - 215 88 15 fax 058 - 215 92 20 email info@casseres.nl www.de-casseres.nl
de kracht van een persoonlijke aanpak
VAN DE REDACTIE
INHOUD
De seizoenen schuiven traag voorbij aan de Oranjewijk. Vooral de zomer talmde behoorlijk en knoopte er dit jaar nog welgemoed een paar zonnige weken aan vast. Maar nu slaat de herfst dan toch weer stevig toe met de welbekende hoosbuien, de plotselinge windstoten en de gevreesde bladerdeklozingen.
De gezelligste schilderclub van 058
De wijkbewoners zul je de komende tijd meer binnen aantreffen dan buiten. En stel je voor de aardigheid eens voor hoeveel werelden er eigenlijk in zo’n wijk schuilgaan. Achter elke voordeur begint een heel universum waarvan alleen de bewoner alle regels kent. Want vergis je niet: de normen en waarden die in het sociale verkeer buiten de deur gelden hoeven achter diezelfde deur niet zonder meer van kracht te zijn. Wat in het ene huis doodnormaal is kan in het andere huis soms helemaal niet door de beugel. Een simpel voorbeeld: bij het betreden van sommige huizen in de buurt doe je meteen bij de ingang je schoenen uit maar in de meeste andere huizen geldt die regel niet. Of: een aantal bewoners van het huis deelt verschillende voorzieningen zoals badkamer, keuken of wasmachine (met alle afspraken en gewoontes van dien), in andere huizen is iedere bewoner voor alle voorzieningen op zichzelf aangewezen. Sommige bewoners hebben de hele dag muziek aanstaan, in andere huizen is het zo goed als altijd stil. Die veelvormigheid aan werelden binnen een wijk maakt het voor de redactie van uw glossy heel spannend en interessant om op stap te gaan en mensen in de Oranjewijk te interviewen. Van tevoren heb je geen idee welke wereld je precies binnengaat en al pratend kom je daar stukje bij beetje achter. En meestal is wat eruit komt behoorlijk verrassend zoals je ook nu weer in de Oranjewijk ons koninkrijk nr. 3 kunt lezen. Hein Kraij
Derde Energiecafé Wat is jouw DNA Het DNA van Elske Riemersma Zesdelige encyclopedie Oranjewijk Fietsen voor het goede doel Boerenburgers en krokante frieten Binnenstebuiten ‘koor’ Russell Kinderactiviteiten gevraagd Gaat De Klasse weg? Drieluik over helen en omleggen The Travel of Mats Activiteiten in het buurthuis De FMC verhuist na 35 jaar Wentelteefjes. Rare naam maar wel lekker! Colofon In memoriam: Geertje van Koningsveld De gezelligste schilderclub van 058
Coverfoto: Marieke Balk Fotografie
4 7 8 9 10 13 14 17 17 17 18 20 22 25 26 28 30 30 32
ACTIVITEITEN IN DE ORANJEWIJK SCHILDEREN
DE GEZELLIGSTE SCHILDERCLUB 058:
GEZELLIG!!
Het is eind september en in het buurthuis gonst het alweer van de activiteiten. Op de woensdagmiddag en de woensdagavond is de schilderclub actief en ik heb op de woensdagavond een kijkje genomen. Een inspirerend kijkje, waarbij de mensen aangaven dat het gezellig was maar ondertussen werd wel het ene werkstuk na het andere geproduceerd. Tussen de gezellige kopjes koffie door, tussen het gepraat door, tussen het gelach door ontstonden de mooiste schilderijtjes. En maar blijven zeggen dat het om de gezelligheid gaat…
Henk Krist is de ... docent is niet het goede woord, begeleider ook niet. Henk is de inspirator, de stimulator, de hoeder van de fijne en veilige sfeer, want dat is het allerbelangrijkste tijdens het samenzijn. Als er een makkelijke sfeer is, mensen lol hebben om te schilderen, mensen zich vrij voelen om op papier te zetten wat ze willen, dan is het doel bereikt voor Henk. Bij Henk –levenslang beeldend kunstenaar, maar tussen de bedrijven door ook nog onder andere verpleegkundige, timmerman en uitbater van alternatieve winkels geweest- stroomt het vrijheidsgen door de aderen. Hij heeft lesgegeven op de Blauwe Stoep en op Parnas. Bij Parnas ging het er anders aan toe dan in het buurthuis: waar men zich bij Parnas achter de schildersezel verstopte, zit men in het buurthuis met zijn allen aan tafel en heeft ieder ruim zicht op het werk van de anderen. Waar het er in Parnas behoorlijk serieus aan toeging, is vrijheid in het buurthuis belangrijk. Om Henk’s woorden te gebruiken: het is maar kunst. Hij geeft de deelnemers weliswaar een opdracht, maar als iemand iets anders in het hoofd heeft, is dat ook helemaal prima. Een inloopatelier, dat is wat hij beoogt met zijn bijeenkomsten en daarom vraagt hij niet een
4
BUURTJOURNAAL NR. 3
vaste contributie, maar een betaling per keer. En wat doet-ie thuis? ‘O, momenteel ben ik helemaal verslaafd aan schilderen.’
Bettie Bettie zit zo’n vijf jaar bij de club en zij houdt de Facebookpagina ‘de gezelligste schilderclub van 058’ bij. Ze schildert supersnel, in no time heeft ze een prachtig minischilderijtje gemaakt en nummer twee volgt rap. Ze vertelt over haar project, waarbij ze vrienden die op vakantie gingen een van haar minischilderijtjes van 20 bij 20 centimeter meegaf met de vraag om het schilderijtje te fotograferen als ze op hun bestemming waren. Ik krijg prachtige, originele foto’s te zien van all over the world. Bettie ontvouwt haar plannen: als zo’n beetje alle landen aan de beurt zijn geweest gewoon een eigen zaal in het Fries museum, met de originele schilderijtjes en de bijbehorende foto’s. Ik droom met haar mee: dan DWDD, dan een boek, dan bij de koning op bezoek? In het dagelijks leven is ze coördinator bij dagbesteding BijdeHand en ze is medeorganisator van Kadekunsten Leeuwarden: culturele avonden rond de Emmakade. Bettie schildert vanaf dat ze het schilderen ontdekte, wat waarschijnlijk betekent dat dat zo ongeveer vanaf haar derde geweest moet zijn. En waarom
op prijs gesteld wordt. En dat brengt mij terug bij de opmerking van Henk over de sfeer: blijkbaar slagen ze er met elkaar in om een bepaalde veiligheid in te bouwen, waarin het prima is om je kwetsbaar op te stellen. Want ik weet niet hoe het jou vergaat, maar persoonlijk zou ik toch even heel nerveus worden als mijn werkstuk kritisch bekeken zou worden door anderen. Daar moet je best wel een beetje boel held voor zijn óf je zit in een veilige groep! O ja, Hiskje wil nog even kwijt dat ze de club erg gezellig vindt.
Bote
deze schilderclub? Omdat het zo gezellig is.
Wim Ik word gewaarschuwd: Wim is wereldberoemd en dat niet alleen in Leeuwarden. Dus met respect neem ik plaats naast deze meester, die zijn eigen atelier heeft en veel met zijn kunst/hobby (ik weet niet zo goed hoe ik het moet noemen) bezig is. Hij houdt zich al lang met beeldende kunst bezig: in 1991 startte hij met beelden maken. Daarna kwam het portret boetseren en van daaruit het portret tekenen. Tijdens een van zijn eigen exposities kwam hij Henk tegen, die hem wist te verleiden bij hem te komen schilderen. Ook al weer zo’n vijf jaar geleden. Wim is van huis uit elektricien en hij weet te vertellen dat zijn collega’s best wel verbaasd waren over Wim met zijn beelden en zijn schilderen. Als het werk zijn goedkeuring kan wegdragen, zijn grote goedkeuring kan wegdragen, hangt hij het thuis op. De rest verdwijnt in mappen, op stapels, in kasten en soms in de prullenmand. En als ik deze meester vraag waar hij weleens moeite mee heeft, antwoordt hij dat perspectief weleens problemen oplevert. Goh, dat is voor de meeste
mensen toch peanuts. En waarom Wim deze club zo leuk vindt? ‘Het is zo gezellig!’
Hiskje Het is twaalf jaar geleden dat Hiskje en haar man stopten met hun wijnwinkel. Tijd voor Hiskje, tijd om te doen wat ze altijd al wilde: schilderen. Daarvoor nooit geschilderd, maar het moest en het zou. En blijkbaar beviel het, want er wordt nog steeds geschilderd. En niet zo’n beetje, sinds ze een nieuw huis hebben heeft Hiskje haar eigen atelier aan huis, hier gaan we meer van horen! Aanvankelijk schilderde ze bij alleen Henk – bij Parnas-, maar die raadde haar aan om ook bij een collega te gaan lessen, om de basisvaardigheden onder de knie te krijgen. Wat ze daar dan doet? Nou, gewoon, vier op elkaar gestapelde wc –rollen tekenen. Heel inspirerend, ik snap het volledig. Het gaat er op de donderdagavond –met die wc-rollen- schools aan toe, op de woensdagavond bij Henk is het vrij. En wat voor Hiskje heel belangrijk is: om 22.00 uur stoppen ze met schilderen, ruimen ze de spulletjes op en beoordelen ze elkaars werk. Op een eerlijke manier! Uit het instemmend gemompel van de groep maak ik op dat dit onderdeel door iedereen
Bote loopt al even mee: hij schildert en tekent al heel lang, en sinds 1998 doet hij dat onder de vleugels van Henk. Als ik bij hem aanschuif, is hij aan het priegelen: hij maakt met een tekenpen een krastekening. En voordat je nou denkt dat dat met kinderachtig gekras te maken heeft: het is een prachtig gedetailleerde, met dunne pen gemaakte tekening. En terwijl ik nog bedenk wat een aandacht en concentratie daarvoor nodig is, laat hij me achteloos wat acrylwerk zien: ‘Fotootje van Ameland, vond ik wel mooi met die kleuren. Heb ik een beetje geprobeerd te schilderen.’ De grapjas: hij laat me een schilderijtje zien waarvan ik denk ‘wauw’. Einde verhaal… Bote merkt overigens op dat hij de club heel gezellig vindt.
Floris Als ik om 20.30 uur naar boven loop voor de gesprekjes met de schildersclub, word ik verwelkomd door Floris. Buitengewoon hartelijk verwelkomd, mag ik wel zeggen: ‘Hé, een nieuw gezicht, wat leuk en van harte welkom!’ Ik zou er zowat spontaan van aan het schilderen slaan, ware het niet dat ik daar niemand blij mee maak. Al meer dan twee decennia schildert Floris onder Henks bezielende stimulans. Hij schildert niet alleen op papier, maar ook met woorden: ‘Ik dacht dat ik schilderen moest. Op je 17e denk je dat je gitaar moet spelen, op je 36e moet er geschilderd worden.’
BUURTJOURNAAL NR. 3
5
ACTIVITEITEN IN DE ORANJEWIJK SCHILDEREN
Ernstige diagnose
Ik ben het met hem eens: een mens moet toch op enig moment in zijn/haar leven iets groots verrichten!
We kunnen er niet omheen, er is iets ernstig mis met deze gezellige club. Ik heb dat aan den lijve mogen ondervinden: terwijl ik van plan was snel en doortastend te werk te gaan met mijn gesprekjes, bleef ik lang hangen en had zowat moeite te vertrekken. De club is verslavend, en dat is ernstig. Ik heb kunnen optekenen dat de clubleden chagrijnig worden als er vakantie is, wat toch duidt op ernstige afkickverschijnselen. Voor de meeste clubleden geldt, dat hun hele omgeving zich bewust is van de heilige woensdagavond: niets vragen, niets plannen, X is er niet! Ook dit duidt op ernstige verslaving. Men ervaart de club als uitje, als een belangrijk uitje. Het is ontspannend, niet resultaatgericht. Op de schilderclub wordt lief en leed gedeeld, er wordt geschilderd en gelachen en misschien soms gehuild. De schilderclub is hen dierbaar.
keld. En het spreekt vanzelf dat alleen gezellige mensen geaccepteerd worden. Bel Henk op 06 26 218 914, hij informeert je graag.
Wil jij ook schilderen?
Expositie
Om 20.45 hoor ik Floris mopperen dat hetgeen hij probeert veel te moeilijk is, en als ik rond 21.30 bij hem aanschuif zie ik twee prachtig portretten. Ik begrijp niet dat hij dat in die drie kwartier gemaakt heeft, ik heb absoluut geen verstand van kunst, maar vind wel wat ik vind en ik vind dit krachtige streken. Ik ben onder de indruk en Floris maakt tot drie keer verontschuldigingen voor zijn werk. Wederom een grapjas! Floris is een tijd huisman/vader geweest en we herkennen elkaar even in een ervaring: als de kinderen lekker aan het ‘klooien’ zijn met tekenen, schilderen, kleien of zoiets, kun je als ouder zo’n zin krijgen om lekker mee te klooien. Wat Floris moeilijk vindt, is dat de inspiratie soms ontbreekt. Hij gaat dan wel met dingen aan de slag, en ‘er schuift dan wel wat uit’, maar het is dan wel wat hangen en wurgen. Ach ja, het lot van de kunstenaar… Maar verder erg gezellig, deze club, vindt Floris.
6
BUURTJOURNAAL NR. 3
Nieuwe leden zijn van harte welkom en je Alle buurthuisschilders selecteren vijf van hun hoeft geen Rembrandt of Picasso te zijn. Wil werkstukken voor de expositie van Kunstkade jij weleens een avond meemaken en uitpro- in november. Locatie Groot Schavernek 9-F. beren of het iets voor je is? Je bent méér dan Ga kijken, ga kijken, ga kijken. van harte welkom! Behalve een tegen de verf beschermend overhemd of schort, hoef je geen Ik dank de club voor een gezellige avond! materiaal mee te nemen. Verf, papier en kwasten, alles is aanwezig. Maar: zonder goed hu- Janny Kamp. meur en relaxte instelling wordt het ingewik-
ACTIVITEITEN IN DE ORANJEWIJK NEOGROEP NEOGROEP
NEO WERKT AAN HAAR DERDE
ENERGIECAFÉ Zes leden van de energiewerkgroep Met al die geweldig energiebesparende onderNEO hebben onlangs de hoofden werpen in het achterhoofd komt de vraag op: weer bijeengestoken om een inspire- hoe gaan we de verduurzaming van de rend plan te maken voor het derde wijk versnellen? En dan begint het balletje opeens te rollen. Vraag: hadden we in het Energiecafé. vorige Buurtjournaal al niet een volle pagina gewijd aan de Duurzame Huizenroute? Iedereen in de Oranjewijk kan zich nog moei- Antwoord: jazeker, dat is toch die landelijke teloos het thema van de voorgaande café’s actie op 5 & 12 november waar mensen die een duurzame maatregel hebben genomen in hun herinneren: - 23 november 2015: Eerste Energiecafé over huis aan andere mensen (die nog niet zover zijn) laten zien wat de voordelen zijn? Zullen led-verlichting - 19 april 2016: Tweede Energiecafé over we dat ook in de Oranjewijk op touw zetten, als wijkactiviteit? zonnepanelen Wanneer je dan even met z’n zessen de tijd neemt om te brainstormen over een geschikt thema voor het eerstvolgende energiecafé komen al gauw de negen bekende onderwerpen voorbij: vloerisolatie, muurisolatie, dakisolatie, HR++ glas, pellet kachels, zonnepanelen, zonneboiler, tochtstrippen, warmtepomp.
We bedenken een veel eenvoudiger oplossing, een typische NEO energiebesparende maatregel. Als we nu eens ons derde Energiecafé koppelen aan die landelijke Duurzame Huizenroute en bijv. de 5e november 2016 kiezen om Oranjewijkbewoners die een energiebesparing hebben gerealiseerd aan het woord te laten. Nog een stapje verder: laten we ze bij hen thuis een filminterview afnemen en die verfilming vertonen in het Buurthuis zodat deze wakkere, daadkrachtige lieden niet allemaal mensen over de vloer krijgen op 5 november maar we ons toch als Oranjewijk op de hoogte kunnen stellen van wat er qua verduurzaming hier ter plekke gaande is. En tenslotte: zullen we voor het derde Energiecafé ook de klusbedrijven, timmerlieden, zzp’ers van de Oranjewijk uitnodigen (wie zijn dat allemaal?) om als getuigen-deskundigen op te treden en geïnteresseerde bezoekers bij
te praten over wat er komt kijken bij de praktische verduurzaming van je woning? Allemaal vragen die we met een volmondig ‘JA!’ konden beantwoorden. Dus: het resultaat van onze brainstorm is kort en goed: 1. op zaterdagmiddag 5 november 2016 houden we van 14.00 – 17.00 uur in het Buurthuis het derde Energiecafé over: Verduurzaming in de Oranjewijk. 2. tijdens die drie uren is er een doorlopende vertoning van de interview-film Oranjewijk ons duurzame koninkrijk en vraag&antwoorden met aanwezige getuigen-deskundigen zoveel je maar wilt. 3. we kondigen het derde Energiecafé aan in onze glossy en flyeren in de week voorafgaande aan het gebeuren ook nog eens een eind weg in de Oranjewijk. Zet datum, tijd en plaats in je agenda, raadpleeg hem op die bewuste zaterdag en kom nieuwsgierig als je bent naar het Buurthuis. En dan komt het wel goed of in elk geval weer een stapje verder met de verduurzaming van de Oranjewijk. Zelf nog even het initiatief van de Nationale Duurzame Huizen Route bekijken? Ga naar: www.duurzamehuizenroute.nl Hein Kraij
BUURTJOURNAAL NR. 3
7
ORANJEWIJK PILOTWIJK DNA-LWD-2018
WAT IS JOUW DNA VAN LEEUWARDEN? Vanaf dit najaar ontvangen alle inwoners van Leeuwarden een DNA-buisje. Zo heb jij er nu van ons twee ontvangen met deze wijkkrant. Dit DNA-buisje is alleen van jou en je vult het met iets dat met jou te maken heeft. Dat kan van alles zijn, als het maar iets persoonlijks is. Een haarlok, een gedichtje, een takje uit de Prinsentuin, bedenk het maar. Met al die buisjes wordt een kunstwerk gemaakt in de vorm van de Nautilusschelp. Dit grote kunstwerk komt in 2017 in het stadskantoor te staan. Nadat je jouw buisje hebt gevuld, ga je naar de website van DNALWD2018, waar je het buisje registreert. Je vult de unieke code op je buisje in op de website. Op jouw persoonlijke pagina kun je het verhaal uit jouw buisje aanvullen en als je wilt ondersteunen met filmpjes, foto’s of muziek. Als het kunstwerk in 2017 in het stadskantoor staat, kun je daar met een app op je smartphone precies terugvinden waar jouw buisje zich bevindt. Weet jij al waarmee je jouw DNA-buisje zou willen vullen? Leeuwarden is in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa. Dit inspireerde de kunstenaars Hein de Graaf en Joop Zwart tot dit bijzondere idee. Een kunstwerk van reageerbuisjes gevuld door iedereen die iets heeft met Leeuwarden. Zo maakt Leeuwarden als enige stad in de hele wereld het verhaal van ons allemaal.
in te leveren. De hele maand november doen we nog veel meer met DNALWD2018. Bekijk snel het programma vol leuke wijkactiviteiten.
Meehelpen? Graag! We zoeken nog vrijwil- 9 november: ligers die ons tijdens de wijkweken een handje Lever jouw DNA-buisje vanaf 17:00 uur in bij willen helpen. Kijk op www.dnalwd2018.nl de DNA-stand in de Albert Heijn. voor meer info en like DNALWD2018 op Tijd: 17.00 – 21.00. Facebook! 11 november: Overzicht Op 11 november gaan we tijdens Sint Maarten samen met DNALWD2018 gezellig pannenwijkactiviteiten 2 november: koeken en stamppot eten in het buurthuis. Hein de Graaf, een van de twee kunstenaars, Tijd: 18.00 – 20.30. vertelt over DNALWD2018 en we gaan kijken Locatie: wijkgebouw. naar de wijkfilm Oranjewijk. Tijd: 20.00 – 21.30. Locatie: wijkgebouw.
4 november: Haal jouw DNA-buisje vanaf 17.00 uur op bij de DNA-stand in de Albert Heijn. Mocht je meer dan twee buisjes nodig heb- Tijd: 17.00 – 21.00. ben om bijvoorbeeld iedereen uit het gezin te voorzien, dan kun je deze op 4 of 9 no- 5 november: vember vanaf 17:00 uur gratis ophalen bij de Tijdens het Energiecafé van de NEO-werkDNALWD2018-stand in de Albert Heijn. Ook groep kunnen er extra buisjes worden opgekun je daar terecht om je gevulde DNA-buisje haald en zijn er mensen van DNALWD2018
Afhaal- en inleverpunt bij de Albert Heijn
8
om desgewenst uitleg te geven en om buisjes in te nemen. Tijd: 14.00 – 17.00 uur.
BUURTJOURNAAL NR. 3
HET DNA VAN ELSKE RIEMERSMA
‘Verbinding creëren met beeld’ Door haar jonge jaren in de Amsterdamse Pijp, voelde Elske zich als zesjarig meisje een stadse madam in Tijnje. ‘Aan de dorpse sfeer heb ik nooit echt kunnen wennen. Spelenderwijs pikte ik wel het Fries op, maar op mijn achttiende ben ik de benauwdheid van de provincie ontvlucht. Op zoek naar vrijheid en onafhankelijkheid in meer stadse sferen. Nog steeds vind ik de meeste creativiteit in grote steden, maar toen ik bijna dertig was, ontdekte ik toch een emotionele binding met mijn Friese afkomst. Ik wist: in Fryslân wil ik een gezin stichten. Al koos ik heel bewust voor provinciestad Leeuwarden, als het beste van twee werelden.’
Dit is mijn plek Elske kreeg in Ljouwert twee kinderen en toen die eenmaal het huis uit waren, overwoog ze heel even om opnieuw te verhuizen naar een Grote Stad. Maar inmiddels weet de ondernemende fotograaf: dit is mijn plek. In haar DNA-buisje zit – toevallig of niet – een foto uit de foto-expositie ‘Dit is mijn plek’ die zij in 2015 voor het Historisch Centrum Leeuwarden maakte over de favoriete (buiten)speelplekken van kinderen. ‘Door dit project ging ik weer met nieuwe ogen naar mijn stad kijken. Het was een ontdekkingstocht waarbij ik via de kinderen contact maakte met gezinnen in wijken waar ik anders nooit kwam. Ik ontdekte bijvoorbeeld dat ik in plaats van aan te bellen soms beter met de brievenbus kon klepperen, als een soort code van ‘goed volk’. Het zijn dat soort kleinigheden die me bijblijven en anders naar de wereld laten kijken.’
Foto/animatie: Gerard van Beek, Gerco van Beek. Kijken en verhalen vertellen met beelden is waar Elske zich als fotograaf in heeft ontwikkeld. ‘Het meest boeiend vind ik documentaire fotografie over mensen die in de samenleving niet automatisch vooraan staan. Iedereen wil graag gezien en gehoord worden. Door mensen in hun eigen omgeving te fotograferen en hun leven authentiek in beeld te brengen, laat ik hen voelen: jij doet ertoe! Dat is prachtig, zeker bij de kinderen die meewerkten aan ‘Dit is mijn plek’. Een dierbaar project, ook omdat er iets van herkenning was uit mijn eigen jeugd. De fotoserie riep verhalen op bij iedereen: de kinderen zelf, hun ouders, de bezoekers van de expositie… En wat er dan ontstaat – een vorm van verbinding – is het mooiste wat ik in mijn vak, maar ook als mens kan creëren.’
Meer lezen? Op de website www.dnalwd2018. nl vind je nog veel meer verhalen. Sharah van Veelen Veel en Ver
BUURTJOURNAAL NR. 3
9
DE COLUMN VAN LUUK SINTERKLAASCADEAU 2017
BINNENKORT VERSCHIJNT ZESDELIGE ENCYCLOPEDIE ORANJEWIJK! ‘GESCHIEDENIS ÉN STRAATNAMEN HERSCHREVEN’ Na het succes van de dit jaar gelanceerde Encyclopedie van Fryslân besloot het bestuur van onze wijkvereniging onmiddellijk dat er nog voor Sinterklaas 2017 een Encyclopedie van de Oranjewijk op de markt moet zijn. Zodat we in 2018, als de Oranjewijk Kulturele Hoofdwijk van Leeuwarden is, over een kloek standaardwerk beschikken dat de geschiedenis en de actualiteit van onze buurt gedetailleerd en boeiend in maar liefst twaalf kilo woorden en beelden belicht. enorme last aan boeken, knipsels, oude documenten en systeemkaarten met interessante details over onze buurt. In die kamer onthult hij voor de lezers van het Oranjejournaal alvast de twee meest opzienbarende onthullingen die ons te wachten staan. Ze zullen onze buurt op geheel nieuwe wijze op de wereldkaart plaatsen en van deze Encyclopedie straks zo’n grote kaskraker maken dat de oudpapier-inzameling én de contributieinning door onze wijk per direct kunnen worden gestaakt.
Onverwijld is de gepensioneerde geschiedenisleraar Drs. Harm Goedebuur aan de slag gegaan als hoofdredacteur. Inmiddels is deze sympathieke historicus onder hoogspanning bezig met het uitschrijven van de vele lemmata(=trefwoorden)-teksten. ‘We brengen een aantal prachtige primeurs’, belooft de bejaarde auteur, die tussen zijn drukke werkzaamheden door even tijd heeft gemaakt voor een interview. Dat vindt plaats in zijn naar zoete pijptabak ruikende studeerkamertje, waarvan de vloeren diep doorbuigen onder de
10
‘We beginnen even bij die nu ineens weer populaire kunstschilder Lourens Alma Tadema’, zegt Harm. ‘Algemeen bekend is dat hij in Dronrijp is geboren. Maar zijn Leeuwarder tijd was minstens zo belangrijk! Van 1838 tot 1851 woonde hij aan de Uniabuurt, in het huis waarin nu café De Ossekop is gevestigd. In die jaren leerde hij de Oranjewijk heel goed kennen. Onze wijk was er toen weliswaar nog niet, maar Achter de Hoven bestond al wel! Wat wij gaan onthullen is het tot op heden onbekend gebleven doekje ‘Vergezicht achter Achter de Hoven’: een schilderij dus dat onze
BUURTJOURNAAL NR. 3
buurt laat zien voordat die er was! Hij heeft het geschilderd op het punt waar de spoorwegovergang ligt.’ Het schilderij is heel bijzonder, want Alma Tadema deed verder nooit Friese boerenlandschapjes. Maar in dit oefenstuk zitten al wel die uitbundige lijnen en kleuren die hij later zou terughalen in ‘De rozen van Heliogabalus’, een volgens mij potsierlijk werk dat onlangs toch nog voor talloos veel miljoenen werd geveild. ‘Vergezicht over …’, niet zo lang geleden teruggevonden tijdens de renovatie van een huis aan de Verkorteweg, wordt in de weken rond de verschijning van de encyclopedie natuurlijk in ons buurthuis tentoongesteld! Verder organiseert de wijkvereniging interessante ‘Tadema-kuiers’ door onze wijk. Wandelingen met een gids langs plekken waar de schilder geweest is of zou kunnen zijn. Ook is inmiddels een verzoek aan B&W van Leeuwarden gedaan om de naam Alma Tademastraat (nu helaas net buiten onze wijk) aan ons te gunnen voordat 2018 begint. Het bestuur: ‘We willen die naam zo snel mogelijk uitruilen tegen de Gysbert Japicxstraat.’ Alsof het nog niet genoeg is maakt hoofdre-
derijtje. Bovendien ligt er een aanvraag bij de gemeente om de Emmakade om te dopen tot Mata Harikade. Goedebuur: ‘Let daarbij op die schitterende symboliek: net als een goede dubbelspionne heeft ook de Emmakade twee kanten...’
dacteur Goedebuur, nadat een kopje thee met een koekje is geserveerd, ook nog even tijd om een tweede historische klapper te onthullen. Die betreft een andere Belangrijke Bijna OranjeWijker (BBOW-er) uit de geschiedenis: Margaretha Geertruida Zelle, beter bekend als Mata Hari. Ook over haar bevat de encyclopedie nieuwe feiten. Goedebuur: ‘We zijn brieven op het spoor gekomen van Mata Hari aan haar achterneefje dominee Johannes Hendrikus Zelle die, zoals veel oudere wijkbewoners zich herinneren, tot het eind van zijn leven woonde in de Gysbert Japicxstraat (binnenkort waarschijnlijk Alma Tademastraat, red.). Daarin schrijft de beruchte dubbelspionne dat haar leven heel anders zou zijn gelopen als ze ook in onze wijk was gaan wonen.’ Die be-
stond ook in haar jonge jaren nog niet, maar op de plek van de Tweede Kanaalsbrug stond een kleine boerderij, die overigens ook weer op dat schilderijtje van Alma Tadema is te zien. In één van haar brieven schrijft zij, dat ze in haar Leeuwarder jaren smoorverliefd was op de boerenzoon die daar woonde. De jongen echter viel meer op blond en negeerde haar geflikflooi, waarna ze intens verdrietig naar Nederlandsch Indië vertrok. Het trieste vervolg daarvan is inmiddels wereldbekend… Sinds de vondst van die brieven is het bestuur in onderhandeling met Albert Heijn om in 2018 naast de geldautomaat een modern pop-up museumpje te gaan exploiteren met die brieven en een reproductie van het schil-
Naast deze twee grote onthullingen staat de encyclopedie vol met andere soms opzienbarende feiten over de levens van Oranjewijkers van toen en nu. Tot Sinterklaas 2017 betaalt u voor dit fraaie en rijk geïllustreerde standaardwerk, dat natuurlijk in geen enkele Oranjewijkse boekenkast mag ontbreken slechts € 99,95; na de kerst van 2017 wordt het € 224,95. Oh ja, wilt u zelf ook met tekst en foto in dit sieraad voor uw salontafel als BOW-er of OOW-er? Na overmaking van € 324,95 komt Goedebuur persoonlijk bij u langs om uw verhaal te noteren. Daarmee wordt de nieuwe Encyclopedie voor alle Oranjewijkers en Oranjewijkers-om-útens het ultieme Sinterklaascadeau van 2017! Luuk van der Veen
BUURTJOURNAAL NR. 3
11
BED AND BREAKFAST EMMAPLEIN EMMAPLEIN 5, LEEUWARDEN - TEL. 06 50511954 WWW.EMMAPLEIN.EU
Wim Teeuw Foeke Sjoerdswei 26 • 8914 BH Leeuwarden telefoon: 06 53 976 549 website: www.cadenzacatering.nl • email: info@cadenzacatering.nl
www.nordwincollege.nl VMBO-groen / MBO / Cursus & Contract
12
BUURTJOURNAAL NR. 3
Babs Mulder telefoon 058 216 25 64 24 uur per dag bereikbaar! www.comes-uitvaartzorg.nl
GOEDE DOELEN FIETSEN IN VIETNAM
Ik zal me eerst even voorstellen. Mijn naam is Sarah Dolstra, 29 jaar oud en woon al bijna 5 jaar samen met mijn man in de Kanaalstraat en mag me dus trotse inwoner van de Oranjewijk noemen. Onlangs ben ik een uniek project gestart en via deze weg wil ik dit graag met jullie delen. Ik doe mee aan Cycle for Plan, georganiseerd door Plan Nederland, en maart 2017 vertrek ik naar Noord Vietnam om daar 400 km te fietsen tegen kindhuwelijken.
CYCLE FOR PLAN: KINDHUWELIJKEN DE WERELD UITTRAPPEN Cycle for Plan is een grensverleggend fietsavontuur dat levens verandert. Deze unieke tocht voert ons diep in het nog onontdekte noordwesten van Vietnam. We mountainbiken ca. 400 km door adembenemende landschappen en overwinnen de hoge bergpassen, waaronder de Pha Dinn pas: zwaarder dan de Alpe d’Huez. Uiteraard draait het deze reis niet (alleen) om de fysieke uitdaging. We ondernemen deze reis om aandacht te vragen voor de arme kinderen in Noord Vietnam. Iedere deelnemer van Cycle for Plan werft € 4.000 euro sponsorgeld ten gunste van Plan Nederland. Plan investeert in water- en sanitatieprojecten, onderwijs, bescherming van meisjes en werk- en voedselzekerheid. Tijdens de reis bezoeken we diverse projecten van Plan en zien we met eigen ogen het verschil dat onze bijdrage
maakt. Met het opgehaalde geld steu- mijn hoofddoel. Ik hoop daarnaast annen we de strijd tegen kindhuwelijken deren te stimuleren om zich ook eens en dragen bij aan een hoopvolle toe- belangeloos in te zetten voor een ander. komst van kinderen in de meest arme en afgelegen gebieden van Vietnam. Ook Steun je mijn strijd?! maken we persoonlijk kennis met ons sponsorkind. In mijn geval is dat Ly Xa Volg mijn avontuur op www.facebook. en Nhi, een 12-jarig meisje uit een berg- com/sarahvoorplannaarvietnam dorpje in de provincie Lai Chai, doch- blijf direct op de hoogte van de sponsoter uit een boerengezin. Ik kijk uit naar revenementen en activiteiten. deze bijzondere ontmoeting. Wil je me helpen de € 4000,= bij elMijn kinderen, dochter van 2,5 jaar en kaar te krijgen door te doneren, onwijs zoon van 8 maanden, hebben het ge- bedankt! troffen. Ze groeien op in welvaart en Dit kan direct via www.pifworld.com krijgen alle liefde. Nu ik zelf moeder (typ Sarah in de zoekbalk en druk op ben grijpen nieuws en verhalen waarin Support) of neem contact met me op kinderen het zwaar hebben me extra voor andere mogelijkheden. Tips en aan. Ieder kind heeft recht op een ge- nieuwe ideeën zijn van harte welkom! zonde, veilige en gelukkige jeugd! Mede daarom doe ik mee aan dit avontuur. Met sportieve groet, Fysiek gezien vind ik het een bijzondere uitdaging, maar een steentje bijdragen Sarah Dolstra om de wereld iets mooier te maken is sarahdolstra@hotmail.com
BUURTJOURNAAL NR. 3
13
ONDERNEMERS IN ORANJEWIJK BIEMAN AMEDI
NIEUW CONCEPT:
BOERENBURGERS EN KROKANTE FRIETEN Het beloofde weinig goeds: cafetaria De Overweg, toevluchtsoord voor overspannen huismoeders, brakke studenten en luie vaders, was dichtgeplakt met kranten. Er kwam iets nieuws, een zaak met een totaal nieuw concept zelfs. Dat kon van alles betekenen.
Wie weet kwam er een groenterestaurant, een smoothie-bar of iets anders wat de goedkeuring van de Partij voor de Dieren kan wegdragen, of waar het Voedingscentrum zijn zegen aan kan geven. Daarmee zou een einde komen aan een langgekoesterde traditie: Snel nog even patat halen want het eten is aangebrand, of er staan opeens gasten op de stoep; even een kroketje eten want dat heb je verdiend na een hele dag zwoegen. Kàn de Oranjewijk eigenlijk wel zonder snackbar?
is allemaal nog steeds in de wijk zelf verkrijgbaar. Hoog tijd voor een nadere kennismaking. Want waar bestaat het nieuwe concept dan uit?
Frisgroen
En toen ging De Overweg weer open. Opluchting alom! Patat, kroketten, frikadellen, broodjes gezond, gehaktballen en zo meer, het
14
BUURTJOURNAAL NR. 3
Lekker, staat met grote letters op de toonbank. En dat zal ongetwijfeld waar zijn voor de fervente patat-eter, want daarachter liggen vertrouwenwekkende hoeveelheden nog ongebakken frieten. De nog lege papieren zakken liggen al uitgevouwen op de toonbank. De inrichting is onherkenbaar veranderd. Frisgroen en wit, glanzend bruin en grijs. Buiten staan banken van steigerhout en als het geen weer is om buiten te zitten, ga je binnen zitten.
Of aan de tafeltjes, of met de blik naar buiten gericht op een hoge kruk.
Ondernemer Bieman Amedi is de nieuwe eigenaar. Het is niet zijn eerste zaak. ‘In Grouw heb ik eenzelfde soort snackbar. Ik ben daar begonnen als werknemer maar heb in mei vorig jaar de zaak overgenomen.’ En dat was niet eens de eerste onderneming. Daarvoor had hij een computerwinkel in Nylân. Een ding staat vast: de 24-jarige Amedi is een geboren ondernemer, en dat vindt hij zelf ook. ‘Het ondernemen zit mij in het bloed. Toen de makelaar mij attent maakte op dit pand en dacht dat hier wel mogelijkheden waren, ben ik
meteen gaan kijken.’ De makelaar had gelijk en de beslissing was snel genomen. Toch zijn de twee snackbars niet de enige bezigheden van Amedi. ‘Ik studeer rechten, ik zit in het tweede jaar. Dat is best te combineren, hoor. Ik heb het wat minder druk dan vorig jaar want ik heb mijn propedeuse al gehaald. En we werken hier met vijf mensen die allemaal nog studeren. Dan kun je de werktijden goed op elkaar afstemmen.’ Anouk Keizer, werknemer en vierdejaars rechten, knikt. Het werkt prima zo. Ze hebben elkaar allemaal leren kennen op de NHL, en dat scheelt een boel. Zondag is de drukste dag, vertelt Amedi. ‘Dan staan we hier met zijn vieren.’
Boerenburger De meeste klandizie komt uit de wijk, denkt hij. En de wijk koopt behalve veel patat ook graag een boerenburger, met paprika, ui, champignons en spek. Tussen de middag zijn stokbroodjes favoriet. Zelf eet Amedi graag een stokbroodje boerengehakt. Hij weet wat hij verkoopt, hij heeft alle producten zelf geproefd en zelf het assor-
timent samengesteld, net als in de snackbar in Grouw. ‘De grillburgers en gehaktballen maak ik zelf,’ vertelt hij. En de McCain-patat wordt gefrituurd in zonnebloemolie. ‘Daarom is onze patat ook na tien minuten nog lekker krokant.’ Het belangrijkste in zijn werk? ‘Hygiëne en kwaliteit!’ Of hij in de snackbar-business blijft, weet Amedi nog niet, maar dat hij ondernemer blijft, staat voor hem vast. ‘Heel goed mogelijk dat ik straks een eigen advocatenkantoor heb,’ lacht hij. Maar voor het zover is, steekt hij al zijn energie in cafetaria De Overweg.
Warenonderzoek En dan is het tijd voor een onafhankelijk warenonderzoek. Met een portie patat en twee goulashkroketten toog ik huiswaarts, naar Echtgenoot. Zijn oordeel: een acht en een half op zijn minst. Geen bleke frieten maar lekker bruingebakken, en heerlijk krokant, ook nog na tien minuten. Ineke Evink
Patat is niet meer weg te denken uit onze culinaire traditie. Waar is het eigenlijk allemaal begonnen? Rond 1680, in ieder geval, dat verhaal wordt verteld in België. De inwoners van Namen, Andenne en Dinant hadden toen de gewoonte om te vissen in de Maas en de kleine visjes die ze er vingen in olie te bakken. Tijdens vorstperiodes of bij gevaarlijke stromingen werd het echter riskant om te vissen. Als alternatief sneden de inwoners aardappelen in de vorm van kleine visjes, die ze dan eveneens in de olie bakten. Maar of dat klopt is de vraag. Waarschijnlijk niet zelfs. Belgische frieten in de zeventiende eeuw? Onmogelijk, de
aardappel werd pas rond 1735 in Vlaanderen geïntroduceerd. Daarnaast was vet een duur product, en zeker te duur voor de gewone man. Een andere verklaring voor het ontstaan van friet is afkomstig uit Frankrijk. De Fransen eisen evenzeer de creatie van hun patates frites op, en verwijzen daarbij naar de allereerste ‘friture' die op de Pont Neuf in Parijs zou hebben gestaan. Fransen zijn wat beter in het claimen van zaken die de moeite waard zijn, maar ook zij hebben hiervoor geen enkel bewijs. Conclusie: patat is al sinds jaar en dag van iedereen.
BUURTJOURNAAL NR. 3
15
Kom naar naar Bakker BakkerBart! Bart!
aaaieienn vvlla e e t t s s r e k De lleek lleennvviaia ll e e t t s s e e b b e onlilinne ..nnll
arrtt a b b r r e e k k k a a w wwwww.b.b
Je kunt op elk moment van de dag bij ons terecht voor een ovenvers brood, een krakend vers belegd broodje, een heerlijke broodsnack en een vers gezet kopje koffie.
Openingstijden: maandag 09:00 - 18:00 dinsdag 09:00 - 18:00 woensdag 09:00 - 18:00 donderdag 09:00 - 21:00 vrijdag 08:30 - 18:00 zaterdag 08:30 - 17:00 BakkerBart BakkeBart Wirdumerdijk 5 8911 CB Leeuwarden Tel: (058) 212 55 09 Fax: (058) 216 80 95
De lekkerste lekkerste
Onze therapeuten: Ynse de Boer Ynse de Boer Fysiotherapeut Manueel therapeut Fysiotherapeut
Manueel therapeut
Eke Siebinga Fysiotherapeut Eke Siebinga nek/schouder/hoofdpijn
Fysiotherapeut
Sinds juli 2012 zijn wij als praktijk werkzaam binnen het medisch centrum Buitenhove. Deze stap bracht ons meer ruimte, een grote en goed uitgeruste oefenzaal en meerdere zorgdisciplines onder een dak.
Fysiofrisoteam bestaat uit acht fysiotherapeuten en één oefentherapeute, iederspecialisme. met een Het Het Fysiofrisoteam bestaat uit zes fysiotherapeuten en één oefentherapeute, ieder met een eigen eigen specialisme. Hiermee proberen wij de voor U optimale zorg te verlenen. Onze benadeHiermee proberen wij de voor U optimale zorg te verlenen. Onze benaderingswijze is individueel gericht, met ringswijze is individueel gericht, met persoonlijke en professionele persoonlijke aandacht en professionele begeleiding. Binnenaandacht onze praktijk bestaan er ookbegeleiding. mogelijkheden om te Binnen onze praktijk bestaan er ook mogelijkheden om te oefenen in klein groepsverband. oefenen in klein groepsverband.
Martine de Jong nek/schouder/hoofdpijn Oefentherapeut Cesar
Martine de Jong Dick de Roest Oefentherapeut Cesar Fysiotherapeut Ita de Roest-Luth Dick de Roest Fysiotherapeut Fysiotherapeut Bekkenfysiotherapeut
Fysiotherapie voor ouderen
Sina Keuning Fysiotherapeut, Haptonomie, Ita de Roest-Luth Psychosomatische Fysiotherapeut Fysiotherapie
Bekkenklachten en
Lianna Touwen Bekkenbodemfysiotherapie Fysiotherapeut
Sina Keuning Ingrid Kik-Jansen Fysiotherapeut, Haptonomie, Fysiotherapeut Geriatriefysiotherapeut Psychosomatische fysiotherapie.
Wietske Siemensma-v.d. Ploeg Kinderfysiotherapeut
Praktijk FYSIOFRISO J.H. Knoopstraat 6-e, 8933 GS Leeuwarden tel.: (058) 213 59 56 , info@fysiofriso.nl www.fysiofriso.nl
Wijkzorgcentrum Greunshiem Tjotterstraat 16, 8937 AS Leeuwarden Wijkzorgcentrum Het Nieuwe Hoek Hoeksterpad 16, 8911 JW Leeuwarden
Leoni Bouma
Fysiotherapeut Kinderfysiotherapeut
BINNENSTEBUITEN “KOOR”
IN BUURTHUIS ORANJEWIJK Sinds dinsdagochtend 4 oktober wordt er weer gezongen in het Buurthuis. Niet door een ‘gewoon’ koor, maar een koor tussen aanhalingstekens. Het is een groep mensen die in een veilige omgeving contact maakt met hun eigen stem. Die leren luisteren naar hun eigen stem. En die dan ‘van binnenuit’ klank gaan maken. Gaan zingen. Samen gaan zingen. En die daarvan (leren) genieten. Het is een aandachtige, naar binnen gerichte, manier van zingen. Het repertoire is daarop aangepast. We zingen liedjes die gemakkelijk zijn in te studeren. Ingetogen liedjes, opzwepende liedjes, gevoe-
lige liedjes of vrolijke liedjes. Liedjes vanuit verschillende culturen. Korte liedjes die veel herhaald worden, zodat je de kans krijgt steeds opnieuw te beginnen. Het samen zingen staat centraal. Het gaat niet om het neerzetten van een prestatie. We gaan niet optreden. Lijkt het je fijn om te ervaren hoe zingen jou kan ontspannen, of juist vitaliteit kan geven? Lijkt het je fijn om gelijkgestemden te ontmoeten in het zingen?
Iedereen die wil kan meedoen We zingen de ene week op maandagavond van 20.00 uur tot 21.30 uur en de andere week op dinsdagochtend van 10.30 uur tot 12.00 uur in het Buurthuis Oranjewijk. De kosten per repetitie bedragen € 5,=. Het Binnenstebuiten “koor” staat onder leiding van Sjoerdje Bourgonje, stembevrijder Heb je interesse? Neem dan contact op met sjoerdje.bourgonje@panet.nl of 06-109.14.209. Zie ook www.sjoerdjebourgonje.nl
KINDERACTIVITEITEN GEVRAAGD! Beste jongens en meisjes, HEB BEN JULL IE EEN LEUK IDEE OM IN DE WIJK TE ORG ANI SEREN ? Maak dan een plan en mail dit naar kinderactiviteiten@oranjewijk.nl. Je regelt en organiseer t je eigen activiteit (met behulp van je ouders) en wij helpen je bij het bekendmaken in de wijk, het reser veren van het buur thuis en al dat soort zaken . Op naar een leuk nieuw jaar met allerlei activiteiten in de Oranjewijk. LAAT WAT VAN JE HOR EN! Vele groeten van de kinderactiviteitencommissie, Lot, Rixt, Soumaya, Femke en Annet.
BUURTJOURNAAL NR. 3
17
ONDERNEMERS IN DE ORANJEWIJK DE KLASSE
GAAT DE KLASSE WEG UIT DE ORANJEWIJK? OF TOCH NIET? ‘Wist jij dat de Friese Modelbaan Club, (gevestigd in de Gysbert Japixcstraat boven De Klasse) gaat verhuizen?’ ‘Goh nee, geen idee? Waarom dan? Ze hebben het hier zo mooi voor elkaar!’ ‘Het schijnt dat de huur is opgezegd door De Klasse.’ ‘O, dan gaat De Klasse zeker ook weg?’ ‘Ja, dat moet wel, waarom zouden ze anders de huur opzeggen?’ “Maar wat gaat De Klasse dan doen? En wat gaat er dan met het pand van De Klasse gebeuren? Wat krijgen we erbij in onze wijk?’ ‘Geen idee!’ Zo gingen de geruchten al een tijdje rond en dat was voor de redactie een mooie aanleiding om contact op te nemen met Piet van der Wal, eigenaar van De Klasse. Om het naadje van de kous te weten te komen en u te kunnen informeren over deze brandende kwestie.
Even een historische noot op weg naar ons interview: het onderkomen van De Klasse aan de Gysbert Japicxstraat 42 – 46 werd oorspronkelijk in 1905 gebouwd als ‘meubelfabriek met een directeurswoning’. Opdrachtgever was de meubelmaker, beeldhouwer en winkelier Hendrik Tekstra. Piet van der Wal is een buitengewoon gastvrije man, die ons binnenlaat in het pand nummer 42, waar het interieur van de lange gang met aansluitende keuken vrijwel ongemoeid is ge-
18
BUURTJOURNAAL NR. 3
bleven sinds 1905. Hoge hal, mooie tussendeur, hoge gang met het nodige houtwerk. In de ruimte waar ‘normale’ mensen waarschijnlijk hun eetkamertafel zouden hebben staan, is het kantoor alwaar wij genodigd worden en aan de koffie gaan. Piet vertelt dat zijn vader Bote min of meer bij toeval het slagersvak was ingerold: aan het eind van de oorlog had Bote de leeftijd om slachtoffer te worden van de Arbeitseinsatz maar bedankte daar feestelijk voor. Overdag liep hij in vrouwenkleding over straat. En hij vond werk dichtbij huis: de slagerij in Huizum. Na de oorlog begon hij een eigen slagerij in de Oldegalileën en hij was absoluut niet de enige: rond die tijd waren er wel 100 slagerijen in Leeuwarden! Supermarkten waren er nog niet in die periode, dus een slager voerde vele ‘aanverwante’ artikelen. Dat moet u breed zien: frisdrank, koffie, thee, jam, wijn en sherry en nog veel meer haalde je in die tijd bij de slager. Bote had oog voor handel en stortte zich op de in- en verkoop van al die aanverwante artikelen, vanaf 1965 in het pand waar De Klasse nu zit en waar voorheen De Sperwer zat, de toen-
malige groothandel voor de buurtsupers. Ooit geweten dat de allereerste supermarkt van Leeuwarden in de Romkeslaan zat?Zoon Piet komt rond 1977 bij het bedrijf en ziet zich geconfronteerd met de opmars van de supermarkten. Reden voor vader en zoon om eind 70er jaren het roer volledig om te gooien: alle aanverwante artikelen gaan de deur uit en ze gaan over op enkel en alleen maar vlees, met nadruk op varkensvlees. Vanwaar de naam De Klasse? Piet heeft geen idee, was zelfverzonnen door pa. Ze durfden deze sprong wel te wagen: ze hadden natuurlijk al contact met veel slagers, daar waren ze al ‘binnen’. Dat De Klasse nu nog bestaat is toch wel een bewijs dat ze het indertijd goed gezien hebben. Bij Piet zat ‘het vlees’ er van kinds af aan aardig ingebakken, want Bote had zijn eigen slagerij indertijd nog een tijd aangehouden. Dat het Piet eigen is, blijkt uit een tekenend en voor ons komisch gebaar: als hij het over karbonaadjes heeft, wijst hij op zijn eigen lijf waar deze –als hij een varken zou zijn- zouden zitten. Een paar weetjes die we tijdens ons interview noteerden: • Er gaat dagelijks ongeveer 10.000 kilo vlees in en uit • Voorheen beende 100% van de slagers zelf uit, nu is dat 1 á 2% • Wat op de ene dag binnenkomt aan vlees, gaat er de volgende dag weer uit • De Klasse heeft 2 bussen op de weg • In totaal zijn er 6 mannen in dienst, inclusief de chauffeurs • Men start vroeg: 04.30 – 05.00 uur heet ‘normaal’ te zijn • Dat is omdat de busjes om 07.00 uur starten voor hun eerste ronde • De koelmotoren staan –vanaf de straat gezien- achterin en onder het huis, vandaar dat je op straat niets hoort • Een wijkbewoner heeft ooit de voedsel- en warenautoriteit op De Klasse afgestuurd, zonder het –voor hem- beoogde succes: het was allemaal dik in orde • De Klasse heeft afspraken met de toeleveranciers om geluidsoverlast voor omwonenden zoveel mogelijk te beperken De hedendaagse trend dat mensen graag willen weten waar hun vlees vandaan komt, merkt ook Piet van der Wal en dat is een van de redenen waarom hij onder andere het Friberne vlees (het Gaasterlands Kruiden Varken uit Hemelum) voert. Hij is er weleens op werkbezoek geweest en dat was een aparte gewaarwording: eerst verplicht douchen, dan in de overal, speciale laarzen aan en dan ook nog eens de laarzen ontsmetten als je van de varkens naar de biggen ging. Volgens de website van Friberne kun je geen blijere varkens treffen: voldoende ruimte, speelgoed, kruidenmixje
(van o.a. eikenbast, jeneverbes, knoflook en kastanjes) door het eten, wat wenst een varken nog meer? Mocht u uw tanden in zo’n blij varkentje willen zetten: slager De Walle, tegenover Comenius, voert Friberne vlees. In 1990 kwamen de EEG-richtlijnen om de hoek kijken en moesten zaken up-to-date gebracht worden. Een mooi moment om met de gemeente te praten over een eventuele verhuizing, uit de woonwijk weg. De gemeente was niet scheutig: De Klasse kon een tegemoetkoming van 10.000 gulden krijgen als ze gingen verhuizen. De keuze om te blijven was onmiddellijk gemaakt en er werd flink geïnvesteerd om er een modern, aan alle eisen voldoend bedrijf van te maken. Een paar jaar later kwam de gemeente praten over de wenselijkheid van verhuizen, maar dat was mosterd na de maaltijd. Dit verhaal doet ons realiseren dat we de aanleiding voor dit gesprek compleet vergeten zijn, zo enthousiast weet Piet te vertellen over zijn bedrijf. Maar opeens is onze beginvraag terug: we willen weten waarom De Klasse weg gaat. Maar De Klasse gaat niet weg! Althans, voorlopig niet, er zijn absoluut nog geen plannen. Hoewel je Piet beslist niet ouder dan 48 zou geven, blijkt hij dit jaar 60 te worden en met het oog op de toekomst heeft hij de Friese Modelbaan Club laten weten dat het slim is als ze eens om zich heen gaan kijken naar een andere ruimte. Ze mogen blijven zitten zolang Piet zijn bedrijf daar heeft, maar hij wil –mocht het ooit zover zijn- geen huurder meer hebben als het tot verkoop mocht komen. We krijgen een rondleiding door het bedrijf, hetgeen een leuke en koude belevenis is. Wat opvalt is dat het allemaal zo schoon, netjes en overzichtelijk is. Maar ook koud, dus. Wij moeten er niet aan denken dat je de hele dag in die kou moet werken, echt niet! Tot slot hebben we nog even gevraagd naar de favorieten: de heer De Weerd, de bedrijfsleider maak je blij met een speklapje, waar hij een warm pleidooi voor houdt. Er is niets mis met spek en een mens blijft er gezond bij! Zie ook de foto van een advertentie van de start van de slagerij van Bote: vet werd hooggewaardeerd: een rollade was slechts twee keer zo duur! Piet zelf heeft voorkeur voor ribkarbonaadjes, met zout en peper, 2 x 4 minuutjes aan iedere kant. Want wij doen vlees altijd veel te lang in de pan, weet de meester ons te vertellen. Met dank aan Piet van der Wal! Janny Kamp en Hein Kraij
BUURTJOURNAAL NR. 3
19
KOOKIMPRESSIES VAN JEENINGA KIP EN OESTERS
Restaurant Het woord ‘restaurant’ is ouder dan het restaurant zoals wij dat nu kennen en betekende destijds iets anders: het sloeg op een bord soep of een kop chocola, waarmee je jezelf kon ‘restaureren’, herstellen. Een prachtige gedachte, een restaurant als hersteller!
DRIELUIK OVER
HELEN EN OMLEGGEN In 1765 was er bijvoorbeeld een mijnheer Boulanger die bouillon verkocht en op zijn zaak de volgende leus had geschreven: Venite ad me omnes qui stomacho laboretis, et ego restaurabo vos. Vrij vertaald: Komt allen tot mij wie last heeft van een rommelende maag en ik zal u herstellen. Er wordt gezegd dat het eerste restaurant in Parijs La Grande Taverne de Londres was. Dat was er al in 1782, zeven jaar voor de Franse Revolutie. Maar als je daarna al die adellijke hoofden onder de guillotine in een mand laat rollen moet je het niet vreemd vinden dat er een enorme werkeloosheid ontstond onder de koks van al die adellijke families. Door die koks kwam het restaurant in de mode. Voor de revolutie werd degene die bouillon verkocht al een restaurateur genoemd. Maar het was zijn koopwaar, niet zijn zaak, die restaurant heette. In de betekenis van zaak waar werd
20
gekookt, gegeten en gedronken, kom je het woord pas begin negentiende eeuw tegen. De Franse revolutie en het verdwijnen van de rijke adel en de neergang van het gilden systeem veroorzaakten de opkomst van het restaurant. (Larousse)
Komt allen tot mij wie last heeft van een rommelende maag. Bij ziekte, griepjes en andere ongemakken is een Joodse kippensoep het wondermiddel. Voor wie strikt joods wil koken volgens de spijswetten, heb ik een leuke oude Joodse anekdote. Moos had een gans die een botsing met de kar van de buurman niet overleefde. De gans was dus niet ritueel (volgens de spijswetten) gedood en Moos wist niet of de gans dan wel koosjer (rein) was. Hij ging dus te rade
BUURTJOURNAAL NR. 3
bij de nieuwe jonge rebbe van het dorp. Die vroeg Moos of hij een streng, orthodox oordeel wilde of het zijne, op minder ervaring gebaseerd. ‘Het eerste,’ zei Moos. Dan moest hij maar naar de vader van de rebbe gaan, die woonde drie dorpen verderop. Teleurgesteld kwam Moos terug: de oude rebbe had de gans treife (onrein) bevonden. De gans liet hij bij de jonge rebbe achter. De volgende dag kwam Moos toevallig langs het huis van de jonge rebbe, waaruit een heerlijke braadgeur opsteeg. Verstoord klopte hij aan. Was dat zijn gans die
zonder, niet of nauwelijks aan wordt gedacht!
daar werd gebraden? Inderdaad, zei de jonge rebbe. ‘Maar die was toch treife?’vroeg Moos. ‘Ja,’ zei de jonge rebbe, ‘volgens mijn vader wel en je wilde per se zijn oordeel. Voor mij was hij koosjer en mocht hij worden opgegeten.’
‘Ik zal je vertellen, hoe je van je man afkomt op een manier dat niemand je verdenkt.’
Kippensoep ( Jiddische penicilline) 1 Schoongemaakte soepkip of ongeveer 1 kilo kipdelen. 3 liter water 1 ongeschilde, maar doormidden gesneden ui die eerst op de snijkanten bruingebakken is. 1 winterwortel 3 stelen bladselderij Het groen van een prei, peper en foelie Breng de kip met de 3 liter water, ui, de in stukken gesneden winterwortel, bladselderij, prei peper en foelie aan de kook. Schuim af en laat het geheel 3 uur zachtjes trekken. Voeg na 2,5 uur een paar draadjes saffraan toe. Schep de kip en de rest eruit, schep het vet eraf, zeef de bouillon, ontbeen de kip, snij het vlees in stukjes en voeg dat weer toe. Breng met zout op smaak. Voeg wat preiringen toe en indien voorradig blokjes peterseliewortel en selderijblad, laat die zachtjes gaar worden en vul de soep naar smaak met vermicelli of soepballetjes van kalfsgehakt.
Roald Dahl had in Den Haag boeken gesigneerd op de kinderboekenmarkt 1986 in het Haagse Centraal Station. Hij was in gezelschap van zijn vaste Nederlandse redacteur Maran Olthof. Maran Olthof had ook de dochter van vrienden van haar uitgenodigd omdat die dol op de boeken van Dahl was. Toen ze op weg waren naar het restaurant van de Bijenkorf begon Dahl met het meisje een gesprek. ‘Zo, spreek je al Engels?’ ‘Ja,’ zei ze bedeesd. Wel was Dahl de eerste Engelsman met wie ze Engels sprak, maar dat maakte niet uit. Dahl vroeg hoe oud ze was.
Precies op het moment dat het gezelschap bij het restaurant aankwamen, was Dahl klaar met zijn gruwelijke huwelijksoplossing.
Oesters Oesters kunnen we gelukkig het hele jaar eten, maar in de zomer zijn er twee kleine bezwaren. De hitte is niet erg bevorderlijk voor de kwaliteit. En vervolgens is de oester in de zomer druk met zijn voortplanting bezig en dat genoegen gunt eenieder de oester. Het openen van de oester is een handigheidje wat snel leert. Oestermesje, even wrikken en zorgen dat er geen gruis van de schelp in het vocht komt. En ja, oesters eet je levend! Met het mooiste verhaal over oesters van Roald Dahl sluit ik dit drieluik af.
‘Luister! Je gaat naar de dierentuin en probeert aan de snorharen van een tijger te komen. Thuis hak je die harde haren in kleine stukjes en mengt ze regelmatig door het eten van je man. Je moet weten dat die snorharen zo scherp zijn als glassplinters en niet in je maag verteren, maar de maagwand doorboren. Als je dit goed gedoseerd doet, sterft je man er binnen twee dagen aan en niemand zal ontdekken hoe, en jij gaat vrijuit.’ Dahl had nog een tweede manier voor het meisje in petto. ‘Je snapt wel dat je niet in elk land makkelijk aan de snorharen van een tijger kunt komen. Er is een tweede methode… vooral als je man dol op oesters is! Je koopt twaalf oesters, want oesters gaan altijd per twaalf. Je neemt een van die twaalf oesters en stopt hem in de grond, het kan ook een bloempot zijn, waar hij natuurlijk bederft. De volgende dag dek je de tafel heel mooi en je serveert zes oesters op het bord van je echtgenoot en zelf neem je de andere zes op je bord. Zorg er wel goed voor dat die ene bedorven oester op zijn bord ligt! En als de dokter komt omdat je man doodziek is, is het te laat!’
De twee verhalen, die hij vertelde heeft hij veel later gebruikt in twee fabels. ‘Vijftien.’ ‘Zo,’ zei hij met zijn mooie sonore stem, ‘dan is het nog lang niet zover, maar op een dag zou je wel willen trouwen, is het niet.’ ‘Ja.’ ‘Maar later komt er onvermijdelijk een dag dat je wel genoeg van je echtgenoot hebt en je van die man af zult willen.’
N.B. Er zijn misschien ook andere oplossingen in een huwelijk. Peter Jeeninga
Hier had Roald Dahl een punt, waar in Europa in het algemeen en in de Oranjewijk in het bij-
BUURTJOURNAAL NR. 3
21
ORANJEWIJKERS OP REIS WYLDE SWAN
THE TRAVEL OF MATS
Rondreis Caribbean: ‘Ontdek de natuur en cultuur van verschillende Caraïbische eilanden. In een rustig tempo varen we langs een aantal eilanden, afgewisseld met zeiltochten van twee tot zes dagen. In rustig vaarwater maak je jouw schoolwerk, daarnaast is er tijd voor sail training. Verder worden er een aantal eilanden verkend en is er een excursie naar een vulkanisch gebied.’
Voor de redactie een mooi moment om op zoek te gaan naar de innerlijke drijfveren van deze jongeman!
Overigens moet de betreffende school nog wel akkoord gaan en dat was dus op enig moment geregeld. Overigens heeft Mats daar veel mazzel mee gehad, nadat hij het akkoord van school binnen had, werd de regel ingevoerd dat zittenblijvers niet in aanmerking kunnen komen voor vrijstelling voor deze reis. Zonder in detail te treden over het waarom: Mats mag de geneugten van Havo 4 dit jaar nogmaals proeven.
Mats, opgegroeid en nu nog deels wonend aan het Emmaplein hoorde van ‘oude’ klasgenootjes over de mogelijkheid om een maand mee te gaan als trainee op de Wylde Swan, de grootste topzeilschoener ter wereld. En omdat Mats heftig toe was aan wat avontuur dit komende schooljaar, verdiepte hij zich erin, werd enthousiast toen hij een bijeenkomst had meege- Wat is – afgezien van de zon en het avontuur maakt met oud-trainees en veronderstelde dat - het aantrekkelijke voor Mats? Lang hoeft hij er niet over na te denken: het plannen van je de € 6000,= wel op te hoesten viel. Dus: aanmelden maar. Volgens de oud- eigen schoolwerk, het in teamverband klussen trainees is het een levenservaring die je klaren, nieuwe leeftijdsgenoten leren kennen, niet moet willen missen, dus feitelijk was er werken aan zelfstandigheid, hij heeft er zin in! Puntje is dat (zonder dat ze dat aanvangeen ontkomen meer aan. Hoezo mag een 17-jarige zomaar een maand kelijk van elkaar wisten) zijn ex-vriendin ook van school wegblijven? Op de Wylde Swan is meegaat. Natuurlijk gaat de redactie voor u het niet een kwestie van een beetje vanuit je navragen hoe dat verlopen is, een maand op luie ligstoel de Caribbean aanschouwen: beAfgezien van de duiding naar schoolwerk lijkt halve dat je er op het gebied van varen van alles dit een aanlokkelijk aanbod voor de rijkere leert (er is zelfs sprake van een stage), worden senior. Maar niets is minder waar: medewijkbe- de jongelui geacht minimaal 3 en maximaal woner Mats Boonstra is op het moment van dit 6 uur per dag aan lessen te besteden. Met als schrijven 16 jaar en gaat dit avontuur begin vol- doelstelling met een voorsprong terug te gend jaar meemaken. Dan als (net!) 17-jarige komen in je oorspronkelijke klas! Het betreft puber, zeg maar de leeftijd die ik had toen we een door de inspectie goedgekeurd programhet heel wat vonden als we met school naar ma, inclusief aan boord af te nemen toetsen. Londen gingen.
22
BUURTJOURNAAL NR. 3
een schip met je ex, er zijn mensen voor minder vermoord. Mats is het gewend op het water te spelevaren: hij doet aan kanopolo en zijn kano is 3 meter lang en verder nogal smal, zeg maar. De Wylde Swan is breed, zeg maar. Maar liefst 36 meter. En verder ook best groot, zeg maar. De mast is 28 meter hoog en het schip is 62 meter lang. Hij is al wezen kijken toen het schip in Delfzijl lag tijdens Delfsail en hij is toen ook al de mast in geweest. Jawel, vrijwillig.
ligt, confisqueert hij een hangmat, die schijnen op de deining beter te slapen dan de bedden, die er ook zijn. Wanneer is hij tevreden over de reis? Mats weet het wel: als de voorsprong qua lessen gehaald is, als de reis soepel is verlopen en ze een goed team hebben kunnen zijn. Ik vraag hem of hij bruin worden ook belangrijk vindt. Jazeker, dat ook. Terwijl hij natuurlijk eigenlijk bedoelt dat hij pas tevreden is als hij iedereen de ogen kan uitsteken met zijn bruine lijf.
Afgezien van de kapitein, technicus, kok, drie docenten en een begeleider, die tezamen de crew vormen, kunnen er maximaal 32 trainees Mats vliegt 3 januari naar de – wat weer betreft uit 4 Havo en 5 VWO mee. Tot nu toe is de - betere helft van de wereld, alwaar hij op St. stand voor Mats gunstig: 7 jongens en 18 mei- Maarten zal inschepen. Een maand later is hij den. Ook daarover zullen wij Mats na afloop retour en zullen wij hem zeker opzoeken om uiteraard intensief over bevragen. Er staan nu 5 zijn verhalen op te tekenen. Friese trainees op de lijst, 2 van het gymnasium Beyers Naudé in Leeuwarden en 3 van RSG Mocht u het leuk vinden om hem te volgen: Simon Vestdijk in Harlingen. Slapen doen de via www.thetravelofmats.nl kunt u zich trainees in één grote ruimte en als het aan Mats informeren.
Janny Kamp
Huisar tsenpraktijk B.R. Westerman Coopmansstraat 50 (bij het Cambuurplein) Tel: 058-2124680 Voor huisartsenzorg bij u in de buurt: www.westermanhuisarts.praktijkinfo.nl Voorheen zaten wij 15 jaar in de Oranjewijk. Maar nu kunnen we u van dienst zijn in een ruim modern centrum.
W W W. B W H O N T W E R P E R S . N L EMMAKADE 74A
❧ D E M A K E R S VA N HUISSTIJL, KRANT EN WEBSHOP RAMSJ-STEVEN STERK GORREDIJK / TIJDSCHRIFT EN WEBSITE DE MOANNE LEEUWARDEN DIGITALE JAARREKENING GEMEENTE LEEUWARDEN / TIJDSCHRIFT EN DIGITAAL MAGAZINE AWVN DEN HAAG HUISSTIJL EN WEBSITE HÛS EN HIEM LEEUWARDEN / PROJECTSTIJL EN WEBSITE KENING FAN ’E GREIDE LEEUWARDEN PROJECTSTIJL TS 25 TERSCHELLING / DIGITAAL JAARVERSLAG OMRIN LEEUWARDEN / HUISSTIJL PODIUM VLIELAND PROJECTSTIJL EN WEBSITE SLACHTEMARATHON LEEUWARDEN / BOEK WETSUS LEEUWARDEN BOEKEN NOORDHOFF UITGEVERS GRONINGEN / HUISSTIJL EN WEBSITE DOB VEESSEN / HUISSTIJL EN WEBSITE VIPSHP SNEEK DIGITAAL JAARVERSLAG NEDVANG ROTTERDAM / MAGAZINES EN WEBSITE JAN ERINGA LEEUWARDEN-SNEEK HUISSTIJL EN WEBSITE J.O.N.G. ARCHITECTEN LEMMER / HUISSTIJL EN WEBSITE LSV LEEUWARDEN HUISSTIJL EN WEBSITE HARRYVAN-FRITSJURGENS SLOCHTEREN / DIGITAAL JAARVERSLAG EDBA ALMERE TIJDSCHRIFT EN WEBSITE HEIT EN MEM AFÛK LEEUWARDEN / TIJDSCHRIFT EN WEBSITE NOORDERBREEDTE GRONINGEN HUISSTIJL EN WEBSITE FB ORANJEWOUD / PROJECTSTIJL EN WEBSITE ABE BONNEMAPRIJS LEEUWARDEN HUISSTIJL EN WEBSITE GEAR ARCHITECTEN LEEUWARDEN-BURDAARD / DIGITAAL JAARVERSLAG BROCACEF MAARSSEN HUISSTIJL EN WEBSITE GREENPAC EMMEN-ZWOLLE / HUISSTIJL EN WEBSITE DE BOER C.S. LEEUWARDEN HUISSTIJL EN WEBSITE 2CV GARAGE SANDER AALDERINK WORMER / HUISSTIJL EN WEBSITE WERF IJLST HUISSTIJL EN WEBSITE MARCELLA STIJLINSPIRATOR LEEUWARDEN / WEBSITE THEATER SNEEK HUISSTIJL EN WEBSITE WALTER TEXEL / HUISSTIJL WADDENACADEMIE LEEUWARDEN / STADSWANDELINGEN HCL LEEUWARDEN
ACTIVITEITEN IN HET BUURTHUIS LIJSTJE
ACTIVITEITEN IN HET BUURTHUIS Wij zijn in de Oranjewijk gezegend met een buurthuis, maar lang niet iedereen is op de hoogte van de activiteiten die daar plaatsvinden. We zetten ze voor je op een rijtje.
• Een keer per jaar is de algemene ledenraadvergadering • Het bestuur van de wijkvereniging vergadert er vier keer per jaar • Het wijkpanel vergadert er op de tweede maandag in de even maanden • Jaarlijks is de Nieuwjaars-vrijwilligersborrel • De moestuinierders komen er zo’n twee keer per jaar bij elkaar • De speeltuinploeg gebruikt het buurthuis als vergaderplek • De NEO-werkgroep vergadert er regelmatig en organiseert er de
energie-cafés • De redactie van de wijkkrant vergadert er regelmatig • Er zijn regelmatig kinderactiviteiten, zoals het Paaseieren schilderen, start lampionoptocht en spelletjesmiddagen En verder: • Op de maandagavond, tweemaal per maand: meditatieavond, W. Overdijk • Zangkoor, twee keer op de maandag en twee keer op de dinsdag, Sjoerdje Bourgonje • Op de maandagen van 11.00 – 19.00 chelloles, Annette Scholten. Tweemaal per jaar een avond met voorstell ing • Dinsdag van 14.00 – 19.00 uur dwarsfluitles, G. van der Meulen • Woensdag van 14.00 – 17.00 uur, tekenen en schilderen, Henk Krist • Woensdag van 20.00 – 22.30 uur, tekenen en schilderen, Henk Krist • Donderdag 19.30 – 22.00 accordeonvereniging, 7 maanden per jaar, Trees Veenstra En verder wordt het buurthuis gebruikt als uitvalsbasis bij slecht weer, bijvoorbeeld bij straatactiviteiten. Mocht je meer willen weten over de activiteiten, of zou je zelf een activiteit in het buurthuis willen organiseren: neem contact op met de beheerder Henk Krist, telefoonnummer 06 26 218 914.
BUURTJOURNAAL NR. 3
25
VERHUIZINGEN GYSBERT JAPICXSTRAAT 46
DE FMC VERHUIST NA 35 JAAR
80% van het berglandschap verdwijnt in de container
De Friese Modelbaan Club gaat de Oranjewijk verlaten, maar waar gaan ze eigenlijk naartoe? Wij waren daar wel benieuwd naar en wilden ook heel graag weten wat er komt kijken bij zo’n logistieke verhuizing. Zo’n immense modelbaan verhuis je immers niet zomaar. Wij gingen in gesprek met de voorzitter in een van de coupés eerste klasse die in de club staan opgesteld, met wondermooi uitzicht op het grootste modelbaan plateau van Noord-Nederland. We worden hartelijk ontvangen door Koos Gohl: ‘Koffie is er niet meer, sapje of biertje?’ En daar zitten we gemoedelijk, in een coupé waar de asbakjes nog kunnen ‘kantelen’, pilsje op het tafeltje, en een buitengewoon enthousiaste voorzitter tegenover ons. Koos was ooit eerder
voorzitter van de club en is het nu sinds acht jaar weer. Koos vertelt over zichzelf: in het onderwijs gezeten, MBO en HBO voor paramedische beroepen, niet lesgevend, maar begeleidend rond stages en werk. Hij spreekt in de verleden
tijd, maar wij kunnen ons niet voorstellen dat deze zo jong ogende man reeds met pensioen is. Dit zegt iets –minder vleiends- over het beoordelingsvermogen van ons: Koos blijkt 68 te zijn! In een volgend nummer uitgebreid aandacht schenken aan de geheimen achter dit mysterie van een jeugdig uiterlijk? Al vanaf zijn kleutertijd viel Koos voor treintjes. Op zijn twaalfde kreeg hij zijn eerste elektrische trein. Een Märklin werd het, jawel, en toen ging het echt los. Een paar jaar was het feest, maar daarna kwam de klad erin. De treintjes waren niet uit het hart verdwenen, maar wel uit de fysieke realiteit: het spul ging in dozen en werd opgeslagen. Dat schijnt typerend te zijn voor de gemiddelde treintjesman (want het is een mannenaangelegenheid, daarover straks meer): je hebt twee fases, die van de puberteit/adolescentie en die van de vader die met lede ogen de kinderen het huis uit ziet gaan, maar ondertussen aast op de kamer die dan vrijkomt… De club waar we het over hebben, is in 1981 opgericht en de spoorbanen waren toen gesitueerd in de ruimte die de meesten van ons –met dank aan de Open Dagen- kennen als de ruimte waar de koffie etc. genoten kan worden. Enige jaren daarna kwam de ruimte ernaast vrij, de ruimte waar alle banen nu liggen. Werd er begonnen met ongeveer 30 leden, nu heeft men een redelijk stabiel ledenaantal van rond de 90. Waarvan 2 vrouw, jawel! Koos benadrukt dat men het bijzonder apprecieert dat er nu vrouwen bij de club zitten: graag nog meer! Dus treintjesdames: meld u aan! Het mooie van deze club –volgens Koos- is de diversiteit: een ieder heeft zijn eigen specialiteit:
26
BUURTJOURNAAL NR. 3
lagen en alle specialiteiten vertegenwoordigd blijven. • Locomotieven hebben tegenwoordig een decoder. • Die decoders zorgen ervoor dat er 9.999 treinen afzonderlijk van elkaar kunnen rijden. • De baan is nu 26 bij 11 meter. Na de verhuizing heeft de club voor het hele gebeuren, dus inclusief de ‘kantine’, 20 x 17 meter. • Er zal minimaal 80% van het bergenlandschap in de container verdwijnen, dat krijg je er niet heel uit.
sommigen zijn van het bouwen van de landschappen, anderen zijn van de techniek, weer anderen zijn van het knutselen en dan heb je ook nog degenen die de digitalisering leuk vinden en beheersen. Tenslotte zijn er dan nog leden die het gewoon machtig mooi vinden om de zaterdagmiddag door te brengen met het laten rijden van de eigen trein op het prachtige spoor van de FMC. Het is een actieve club: iedere maand is er een rijzondag: niet alleen de leden, maar ook hun familie is welkom, er is snert, er is gezelligheid en men gebruikt de spoorbaan optimaal: er wordt dan heel wat afgetuft.
De verhuizing
Ook worden workshops voor jeugdigen georganiseerd, waarbij er bijvoorbeeld aandacht is voor het bouwen van een landschap (met kippengaas en gips, hoezo 3D printer?), het maken van bomen en het solderen. We ontkomen er niet aan, een paar weetjes: • Er is een landelijke modelspoorbaan dag, waarbij je de mogelijkheid hebt om met je eigen treinen op de baan van een andere club te rijden. • Waar je het vroeger over gelijk- en wisselstroom had, spreek je nu over 3 (Märklin)- en 2- (de rest) rail. • De club probeert de contributie laag te houden (ongeveer € 120, = per jaar), zodat alle
Nog voordat wij uitgenodigd worden om de baan van dichtbij te bekijken, is het ons reeds glashelder dat het geen kattenpis is om deze baan te verhuizen. Wij kijken ietwat verdwaasd naar het gebeuren en kunnen ons sowieso niet voorstellen dat het te verhuizen valt. Hoe moet dat met de bergen en met de huizen, kerken, stoplichten, bruggen, monumenten??? We vragen Koos naar zijn top-3 van zorgpunten: • Het zal niemand verbazen: de centen!! Zo’n verhuizing kost wat. • 90 leden, 90 ideeën, hoe breng je dat harmonieus samen? • De nieuwe clubruimte is kleiner, niet alles kan over: wat nemen we mee, wat breken we
af? Dat heeft met emoties te maken en dat is niet altijd even makkelijk. Het is een klus, een giga-klus! We benijden de club niet en terwijl we naar Koos luisteren, zien we –vanuit onze riante 1e klas coupé- twee mannen heel zorgvuldig huisjes nakijken en registreren. De huisjes gaan in de verhuisbox, klaar voor vertrek naar een nieuwe ‘scenery’, want dat hebben wij geleerd, het heet scenery, al die fantastische huisjes, bomen, bergen enzo. Het tijdschema ligt vast: op zondag 8 januari 2017 de nieuwjaarsreceptie hier ter plekke, dan heftig afbreken en opbouwen en op 1 juli 2017 aan de gang op de Jupiterweg 20, boven een verfgroothandel. Koos wijst ons er nog op dat iedereen uit de wijk welkom is: op dinsdagavond (19.30 – 22.00 uur) en zaterdagmiddag (13.30 – 17.00 uur) is de club actief en kan men binnenwandelen. Wij hopen dat het afbreken niet vervelender uit gaat pakken dan verwacht en wensen de club een fantastische herstart! Janny Kamp en Hein Kray
BUURTJOURNAAL NR. 3
27
AAN DE KOOK TEGEN DE VOEDSELVERSPILLING
WENTELTEEFJES:
RARE NAAM MAAR ERG LEKKER
Oud brood weggooien is nergens voor nodig, je kunt er van alles van maken: paneermeel, broodpudding en nog een gerecht dat te lekker is voor woorden: wentelteefjes. Vriendjes worden met je kinderen? Probeer het met wentelteefjes. En rijst of pasta weggooien? Foei!
Hoe je het ook noemt: wentelteefjes, French toast, verloren of gewonnen brood, klakaards of pain perdu, het blijft een elegante oplossing voor brood dat anders niet meer smaakt. De Romeinen deden het al…
Exquise
Rijst
Als je wentelteefjes maakt, heb je alle tijd hierover na te denken. Het is namelijk een heel simpel recept dat bijna niet kan mislukken, behalve dat je het kunt laten aanbranden maar dat kan ook met een gebakken ei.
Wie eenmaal weet dat er zoiets lekkers te maken is van oud brood, bedenkt zich wel twee keer alvorens het weg te gooien. En dat is maar goed ook. Van alle etenswaren die het meest worden weggegooid, staan brood, pasta en rijst in de top drie. Zonde!
Ik vond wentelteefjes als kind altijd een intrigerende naam. Het klinkt als een vrouwtjeshond die om en om wordt gedraaid, maar dat kan de betekenis toch niet zijn. Wentelteefje is een verbastering van de bereiding van het product: 'wentel 't eventjes'. In ieder geval, dat beweert ene Thomas Luttikhold op zijn website. Lijkt me stug. Etymoloog Kiliaen zegt dat wentelteefje komt van: ‘ghewendt brood’: brood dat gewenteld wordt in een melk-ei-beslag. Dan is het wentelen verklaard maar niet het teefje, en dat is net het meest spannende deel van het woord. Het Van Dale etymologisch woordenboek uit 1971 denkt dat het tweede lid ‘teef ’ mogelijk ‘de daarnaar vervormde naam van een gebaksoort is’. En dan weet ik nog niks.
28
BUURTJOURNAAL NR. 3
Bovendien leent het zich voor de meest exquise uitvoeringen, zoals met room en likeur in plaats van gewoon melk. Doordat er ei in zit, gaat het niet schiften. Nog decadenter: wentelteefjes van brioche of zelfs van suikerbrood. Dat is natuurlijk eigenlijk taart. Ik vraag me serieus af of dat nog ‘wentelteefje’ mag heten. Eroverheen kan in plaats van poedersuiker, ook honing of jam. Nou ja, u komt er wel uit. Je kunt natuurlijk heel verantwoorde wentelteefjes maken door het oude zuurdesemvolkorenbrood met chiazaadjes en zonnebloempitten te weken in sojamelk en ei, en de sneetjes daarna in raapzaadolie te bakken, maar persoonlijk kies ik liever voor de roombotervariant. Want, zoals mijn goede vader altijd zegt: daar krijg je een baksteen nog wel lekker mee.
Dat rijst zo vaak wordt weggegooid, vind ik helemaal raar. Wat is nasi goreng anders dan opgebakken rijst van de vorige dag met groente en vlees? En je hoeft je helemaal niet uit de naad te werken om van rijst iets lekkers te maken. Het recept staat hiernaast en is ook prima te eten met volkoren rijst of een andere hippe variant. Ook voor nasi geldt dat het maar net is wat je in huis hebt. Eigenlijk is nasi een fantastisch kliekjesgerecht. Er kan paprika in, geraspte wortel, alles wat te wokken valt. Een kledder sojasaus eroverheen en klaar is kees.
RECEPTEN
Wentelteefjes Week de sneetjes oud brood in een mengsel van een geklutst ei, twee deciliter melk en een theelepel kaneel. Haal het weer boven met een schuimspaan en laat het in een ingevette pan glijden. Even laten bakken en omdraaien. Laat ondertussen het volgende sneetje weken in het melk-ei-mengsel. Laat het wentelteefje uit de pan op een bord glijden en bestrooi met poedersuiker. Volgende!
Makkelijke nasi Wie niet zonder vlees kan, begint met een stukje kipfilet: in stukjes snijden en bakken. Dunne reepjes speklapjes zijn ook lekker. Die kun je eerst een kwartiertje marineren in ketjap manis of Japanse sojasaus en dan bakken. Pers een paar teentjes knoflook uit en snijd een Spaanse peper fijn. Snijd een paar sla-uitjes of een dunne prei fijn en bak die met de knoflook en de peper in de olie. Voeg eventueel een handvol diepvriesdoperwten toe. Eventueel kan er nog wat ketjap manis of Japanse sojasaus erbij Is alles gaar, roer dan de gare rijst van de vorige dag erbij en bak op een hoog vuur even lekker op. Ook lekker: vers geknipte selderij of koriander eroverheen. Klaar!
Pasta Pasta is helemaal een eitje. Ooit pasta geproefd met alleen wat knoflook en (goede) olijfolie? Heerlijk! Het is altijd handig om de pasta apart van de saus op te dienen. Zo kun je beiden beter bewaren. Pasta van de vorige dag kun je, mits goed afgedekt en meteen in de koelkast gezet, gewoon weer eten met pastasaus. Zelfgemaakte natuurlijk. Braad wat gehakt rul en houd het apart. Bak een fijngesneden ui, een prei en een paar teentjes knoflook en eventueel een Spaanse peper goed gaar, voeg er een of twee blikjes tomaat in blokjes bij en warm goed door. Ook lekker: een fles gezeefde tomaat. Roer het gehakt erdoor en warm het geheel weer op. Maak op smaak met verse of gedroogde kruiden als basilicum, beetje tijm en rozemarijn.
Ineke Evink
BUURTJOURNAAL NR. 3
29
COLOFON
OPMERKELIJK
redactie
In deze rubriek plaatsen we grappige of opvallende foto’s uit ons fotogenieke wijkje.
Ineke Evink Janny Kamp
De Opmerkelijkfoto is weer gemaakt door Jenny Piso.
Hein Kray Christine Pietersen
Kopij
EMMAKADE ZZ
Kopij inleveren voor 1 december 2016. Mail naar: oranjewijk@gmail.com
Contactpersoon Hein Kray Emmaplein 8 tel: 058 - 216 48 45
VASTE Gastschrijvers Peter Jeeninga Luuk van der Veen
GRAFISCHE vormgeving Alle Schilstra, Minne Velstra
Opmaak EN GR. VORMGEVING Gilbert Terpstra, Verkorteweg CCM
Fotografie en illustraties Gerard van Beek Gerco van Beek Janny Kamp Hein Kray Jenny Piso Bettie Spits en vele anderen
Oplage 925 stuks
Bezorging Jordi Postma
Printservice Copy Service Leeuwarden
Jaargang 15 herfst 2016
IN MEMORIAM
Geertje van Koningsveld
1 september 1922 – 30 juli 2016
ONZE OUDE BUURTBEWOONSTER IS NIET MEER Ze is bijna 94 geworden, haar man is een aantal jaar geleden al overleden. Ze heeft meer dan 85 jaar op het plein gewoond. Ik heb in een aantal glossy’s geleden meerdere artikelen geschreven over de tijd dat onze buurvrouw een jonge vrouw was in de Oranjewijk. Ze wilde nooit met naam en toenaam genoemd worden, maar ze was trots op de titel ‘een oude buurtbewoonster’, omdat ze misschien wel het langst van iedereen in onze buurt gewoond heeft. Op het Emmaplein, haar geliefde plein. Onze buurvrouw was markant en bleef een dame tot het laatst van haar leven. Ze heeft ons heel veel verhalen verteld uit haar verleden die met de Oranjewijk te maken hadden. Bijvoorbeeld die keer dat de gemeente besloot om vier hele mooie grote lindebomen op het Emmaplein (zonder goede reden) te kappen. Buuf was toen nog veel jonger, hield ontzettend veel van die bomen en liet zich met kettingen vastketenen aan een lindeboom. Maar nette dame of niet; ze werd na een aantal uren gewoon door de mensen van de gemeentelijke groenvoorziening losgeknipt. Ze kon zich er jaren later nog over opwinden alsof het gisteren gebeurd was… Wij mochten onze buurvrouw heel graag en kwamen (vooral de laatste jaren) veel bij haar. Ze wilde ontzettend graag in haar eigen huis blijven wonen tot het laatst toe. ‘Als ik dit huis verlaat zal het tussen zes planken zijn’, zei ze de eerste keer dat we bij haar en haar man op bezoek kwamen 16 jaar geleden. Dankzij veel hulp kon ze op het Emmaplein blijven. Een paar maanden geleden is ze vredig ingeslapen. Te zijner tijd zal er namens haar familie een herinnering aan haar op het groen van de rotonde geplaatst worden. We zullen haar aanwezigheid missen.
www.oranjewijk.nl
30
BUURTJOURNAAL NR. 3
Elsiet van der Ploeg
Garage Emmakade AutoCrew A Bosch Automotive Workshop Brand
Vakkundig onderhoud is voor uw auto van groot belang. Door regelmatig onderhoud heeft u langer plezier van uw auto! Of het nu gaat om een kleine/grote beurt, APK, banden of storingen, bij Garage Emmakade kunt u voor alles terecht. Van ons ervaren team kunt u kwaliteit verwachten tegen een betaalbare prijs. Ook wordt u bij ons altijd van te voren geïnformeerd over de kosten aan uw auto. Garage Emmakade - Uw Bovag autobedrijf voor: Accu’s
AIRCO Service
APK
Banden
Motor storing
Occasions
Onderhoud
Uitlaten
AutoCrew A Bosch Automotive Workshop Brand
Garage Emmakade | Emmakade 148 zz | 8933 AX Leeuwarden | 058 212 82 13 | hoeksma@garageemmakade.nl
www.garage-emmakade.nl