4 เวอรจิเนีย วูลฟ
มุงสูประภาคาร 5
ภาคที่หนึ่ง หนาตาง
6 เวอรจิเนีย วูลฟ
มุงสูประภาคาร 7
1
‘ไดสิจะ ถาวันพรุงนี้อากาศดีนะ’ มิสซิสแรมซียกลาว ‘แตลูกตองตื่นแต เชาตรูละ’ เธอเสริม สําหรับลูกชายของเธอ คําพูดนี้ทําใหเขามีความสุขอยางเหลือ ลน ราวกับพวกเขาตกลงกันเปนมั่นเปนเหมาะแลววาจะมีการเดินทาง เกิดขึ้นแนนอน เปนความมหัศจรรยที่เขาตั้งตารอมานานเหมือนผานมา แลวหลายป อีกเพียงหนึ่งคืนกับการลองเรืออีกหนึ่งวันความฝนนี้ก็อยู ใกล แ ค เ อื้ อ ม และแม ว า เขาจะอายุ ห กขวบแล ว เขาก็ เ ป น เด็ ก ที่ ไ ม สามารถแยกความรูสึกหนึ่งออกจากอีกความรูสึกหนึ่งได เขาตองปลอย ใหความคาดหวังที่มีตออนาคต ไมวาจะสนุกสนานหรือเศราสรอยมา ปะปนกับเหตุการณปจจุบัน และสําหรับคนประเภทนี้แมวาจะยังอยูใน วัยเด็กก็ตาม ความเปลี่ยนแปลงทางอารมณมีพลังที่จะตรึงหรือหยุด ชวงเวลาที่หมนหมองหรือแจมใสในขณะนั้นเอาไวกับที่ได เจมส แรมซีย กําลังนั่งตัดรูปจากสมุดรวมภาพอุปกรณของทหารบกและทหารเรืออยู บนพื้น เขาตัดรูปตูเย็นขณะที่แมของเขาพูดถึงแตเรื่องนาอภิรมยสุด วิเศษ เรื่องนั้นชางสอดสานไปดวยความสุข รถขนดิน รถตัดหญา เสียง ของตนสน ใบไมเปลี่ยนสีเปนสีสวางใสกอนฝนตก นกกาสงเสียง ดาม ไมกวาดกระทบกัน เสียงเสื้อผาสะบัดไหว – ทั้งหมดนี้ยังมีสีสันแจมชัด
8 เวอรจิเนีย วูลฟ
อยูในใจเสียจนเขาตองตั้งรหัสลับขึ้นมา เปนภาษาที่เขาสรางขึ้นเอง เหมือนที่เด็กๆ ทั่วไปทําแมภาพลักษณของเขาจะดูขึงขังและดื้อรั้น ก็ตาม เขามีหนาผากสูง ดวงตาสีฟาคมกริบ ดูตรงไปตรงมาและบริสุทธิ์ อยางไรที่ติ เขาขมวดคิ้วเล็กนอยเมื่อเห็นความเปราะบางของมนุษย ผู เปนแมเฝามองเขาคอยๆ ใชกรรไกรเล็มกระดาษรูปตูเย็นอยางพิถีพิถัน ขณะเดียวกันก็จินตนาการวาเขาสวมเสื้อคลุมสีแดงบุขนเออรมินนั่งอยู บนบัลลังกกษัตริยหรือ ไมก็ออกคําสั่งอยูในองคกรสําคัญทามกลาง วิกฤตการณระดับชาติ ‘แต’ พอของเขากลาวขณะเดินมาหยุดตรงหนาตางหองรับแขก ‘อากาศคงไมดีหรอก’ หากในหองนั้นมีขวาน เหล็กเขี่ยไฟ หรืออาวุธใดๆ ที่จะแทง หนาอกพอใหตายไดในวินาทีนั้น เจมสคงจะไปฉวยความา แคมิสเตอร แรมซียมาปรากฏตัวยืนตอหนา หัวอกของลูกๆ ก็คุกรุนไปดวยอารมณ รุนแรง; เขาตัวผอมราวกับใบมีดและบางราวกับคมดาบ แยมยิ้มอยาง เยยหยันไมเพียงเพราะสมใจที่ไดทําลายภาพฝนของลูกชายและหัก หนาผูเปนภรรยาซึ่ง (เจมสคิดวา) มีดีกวาเขารอยเทาพันเทาในทุกๆ ดาน แตยังเพราะรูสึกลําพองใจที่รูวาตัวเองพูดไดถูกตองแลว สิ่งที่เขา พูดเปนความจริง มันเปนความจริงเสมอ เขาไมสามารถพูดเรื่องไมจริง ได; ไมเคยทําใหขอเท็จจริงแปดเปอน; ไมเคยปรับเปลี่ยนคําพูดระคายหู เพื่อเอาใจหรือรักษาน้ํ า ใจมนุษยหนาไหน ไมตองพูดถึงลูกๆ ซึ่งเปน เลือดเนื้อเชื้อไขของเขาเอง พวกเขาควรจะตระหนักไดตั้งแตวัยเด็กวา ชีวติ นัน้ ยากลําบาก; ขอเท็จจริงก็ตอ งเปนขอเท็จจริง; ไมควรจะเหลวไหล
มุงสูประภาคาร 9
เพอเจอแมวานั่นจะทําใหแสงแหงความหวังตองดับสูญ เรือลํานอยตอง อับปางในความมืด (มาถึงตรงนี้มิสเตอรแรมซียก็จะยืดหลังตรงพรอม กับหรี่นัยนตาสีฟาเล็กหยีมองไปยังเสนขอบฟา) เพราะเหนือสิ่งอื่นใด ตนตองการความกลาหาญ ความจริง และพลังแหงความอดทน ‘อากาศอาจจะดีก็ไดนะคะ – ฉันวาอากาศนาจะดี’ มิสซิสแรมซีย แยงพลางถักลวดลายกระจุมกระจิ๋มบนถุงเทาสีน้ําตาลแดงที่เธอกําลัง ถักทําอยางเรงรีบ ถาคืนนี้เธอถักเสร็จและพวกเขาไดไปประภาคารกัน จริงๆ เธอก็จะมอบมันใหกับผูดูแลประภาคารเพื่อนําไปใหลูกชายตัว นอยของเขาซึ่งมีอาการสะโพกอักเสบจากการติดเชื้อวัณโรค; นอกจาก นี้ยังมีนิตยสารเกาหนึ่งปก และยาสูบอีกจํานวนหนึ่ง จะวาไปก็คือทุก อยางที่เธอเห็นวาวางอยูเกลื่อนพื้นและไมเปนที่ตองการอีกตอไป เก็บไว ก็รังแตจะเกะกะหองเสียเปลาๆ เอาไปใหคนยากคนจนที่คงเบื่อเต็มทน ถาตองนั่งอยูเฉยๆ ไมมีอะไรทํานอกจากขัดถูตะเกียง เล็มปลายไส ตะเกียง และเก็บกวาดใบไมในสวนขนาดเทาแมวดิ้นตายของพวกเขา เสียยังดีกวา มีอะไรใหพวกเขาทําเพลินๆ ใครจะอยากถูกตัดขาดจาก โลกตั้งเปนเดือนในแตละครั้งกันละ หรืออาจจะนานกวานั้นในฤดูมรสุม ติดอยูบ นเกาะขนาดเทาสนามเทนนิส เธอถามออกมา; ไมมจี ดหมายหรือ หนังสือพิมพ ไมไดพบเจอผูคน; ถาแตงงานก็จะไมไดเจอหนาภรรยา ไมรูวาลูกๆ เปนอยางไรบาง – พวกเขาจะปวยไขไหม หกลมแขนขาหัก บางหรือเปลา; เห็นแตคลื่นทะเลหมองหมนอยูทุกเมื่อเชื่อวัน ซัดเขาฝง อยางนาเบื่อสัปดาหแลวสัปดาหเลา ตอมาก็เจอพายุนากลัว หนาตาง โดนฝนกระหน่ํา พวกนกพากันบินชนตะเกียง และประภาคารทั้งหลังก็
10 เวอรจิเนีย วูลฟ
คลอนไหวไปมา ไมสามารถโผลหนาออกไปขางนอกไดเพราะกลัววาจะ ถูกคลื่นซัดลากลงสูทะเลนะหรือ ใครจะอยากอยูแบบนั้นบาง เธอถาม ดวยการเจาะจงพูดใหพวกลูกสาวของเธอฟง ดังนั้นเธอจึงกลาวเสริม ดวยความคิดที่ตางออกไป ใครๆ ก็ตองหาความสบายใสตัวกันทั้งนั้น ‘ลมกําลังพัดไปทางทิศตะวันตก’ แทนสลียผูไมเชื่อพระเจาเอย ขึ้นขณะกางนิ้วผอมเกร็งเพื่อใหกระแสลมแทรกผาน เขาเดินกลับไป กลับมาและกลับไปกลับมาอยูบนระเบียงเปนเพื่อนมิสเตอรแรมซียใน ค่ํ า คืนนี้ สิ่งที่เขาพูดหมายความวาสายลมกําลังพัดมาจากทิศทางอัน เลวรายที่สุดเทาที่จะเกิดขึ้นไดซึ่งจะไปลงเอยที่ประภาคารหลังนั้น ใช เขาพูดถึงสิ่งที่ไมนาฟงอยูหลายครั้งหลายครา มิสซิสแรมซียยอมรับ; เขานารังเกียจเสียจริงที่พูดออกมาแบบนี้และมันทําใหเจมสยิ่งผิดหวัง; แตในขณะเดียวกัน เธอก็จะไมยอมใหพวกลูกๆ หัวเราะเยาะเขาหรอก ‘พอคนไมเชื่อพระเจา’ เด็กๆ เรียกเขาเชนนั้น; ‘พอหนุมนอยที่ไมเชื่อ พระเจา’ โรสเยาะเยยเขา; พรูเยาะเยยเขา; แอนดรู แจสเปอร และโรเจอร ตางก็เยาะเยยเขา; ขนาดแบดเจอร เจาหมาแกจนเหลือแตเหงือกก็ยัง งับเขาเพราะ (อยางที่แนนซี่วา) เขาเปนชายหนุมคนที่หนึ่งรอยสิบผู พยายามไลจีบพวกเธอมาจนถึงหมูเกาะเฮบริดีส1 ทั้งๆ ที่มันคงจะดีกวา มากนักหากไดอยูคนเดียว ‘ไร ส าระ’ มิ ส ซิ ส แรมซี ย ก ล า วด ว ยน้ํ า เสี ย งตํ า หนิ อ ย า งเหลื อ ประมาณ นอกจากนิสัยชอบพูดอะไรเกินจริงอยางที่พวกสาวๆ ไดรับมา 1
Hebrides คือหมูเ กาะขนาดใหญของประเทศสกอตแลนด รอบเกาะมักมีอากาศแปรปรวน มีมา นหมอกและสายฝนปกคลุมอยูเ สมอ
มุงสูประภาคาร 11
จากเธอ และจากสิ่งที่บอกเปนนัย (ซึ่งเปนความจริง) วาเธอเชิญแขกมา ที่บานมากเกินไปจนถึงขั้นที่ตองใหบางคนเขาพักที่โรงแรมในเมือง เธอ ยังทนไมไดถาใครจะทําหยาบคายกับแขก โดยเฉพาะแขกที่เปนเด็ก หนุมผูยากจนขนแคนและ ‘มีความสามารถเปนเลิศ’ อยางที่สามีของ เธอเคยชมเปาะ หนุมๆ พวกนี้เลื่อมใสตัวเขาเปนอยางยิ่งและแวะมา เยี่ยมเยือนที่บานในชวงวันหยุด อันที่จริงตองบอกวาเธอกางปกปกปอง เพศตรงขามทั้งหมด; ดวยเหตุผลที่เธอเองก็ไมอาจอธิบายได อาจเปน เพราะพวกเขามีความเปนสุภาพบุรุษ มีความกลาหาญ ในอดีตพวกเขา เคยเจรจาเพื่อทําสนธิสัญญาระหวางประเทศ ปกครองอินเดีย ควบคุม เศรษฐกิจ; และทายที่สุดก็คือทัศนคติที่พวกเขามีตอตัวเธอเองซึ่งไม วาผูหญิงคนไหนตางก็รูสึกหรือเห็นวานาพึงพอใจ พวกเขามีความนาไว วางใจ มีความซุกซนเหมือนเด็ก มีความนานับถือ; อยางที่หญิงชรา สามารถนอมรับจากชายหนุมสักคนไดโดยไมเสียศักดิ์ศรี สตรีใดที่มอง ไมเห็นคุณคารวมทั้งนัยยะของคุณคาเหลานี้ในตัวบุรุษจะตองเสียใจแน ทีเดียว – สวรรคโปรดเมตตาอยาใหลูกสาวคนใดของเธอเปนเชนนั้น เลย! แลวเธอก็หันไปทําหนาดุใสแนนซี่ เขาไมไดไลตามพวกลูกๆ สัก หนอย เธอกลาว เขาไดรับเชิญใหมาตางหาก พวกเขาตองหาทางออกใหได มันอาจจะมีหนทางที่เรียบงายกวา นี้ หนทางที่ลําบากนอยกวานี้ เธอถอนหายใจ เมื่อเธอมองดูกระจกและ เห็นผมสีดอกเลา ผิวแกมหอยลงมาพรอมกับอายุเพียงหาสิบป เธอคิด วาในอดีตเธอควรจะจัดการสิ่งตางๆ ไดดีกวานี้ – ทั้งเรื่องสามี; เรื่องเงิน;
12 เวอรจิเนีย วูลฟ
และบรรดาหนังสือของเขา แตสําหรับเรื่องของเธอเองนั้น เธอจะไมมีวัน นึกเสียใจกับการตัดสินใจของตัวเองอยางเด็ดขาด ไมหลีกเลี่ยงปญหา หรือวาละเลยหนาที่ของตน ตอนนี้เธอดูนาเกรงขาม แมจะเพียงในยาม ไมเอยวาจา พวกลูกๆ เงยหนาขึ้นจากจานของพวกเขา หลังจากที่เธอ พูดอยางเอาจริงเอาจังเกี่ยวกับชารลส แทนสลียมากเสียจนพวกลูกสาว ของเธอ – พรู แนนซี่ โรส – พากันโออวดความคิดนอกลูนอกทางนา รังเกียจที่บมเพาะมานานวาจะมีชีวิตที่แตกตางจากแมของตน; คงจะ เปนที่ปารีส; เปนชีวิตที่หวือหวายิ่งกวา; ไมตองคอยปรนนิบัติผูชายสัก คนหรือคนไหนๆ อยูตลอดเวลา; เพราะวาในใจของพวกเธอนั้นไมเชื่อ เรื่องการยอมกมหัวยอมจํานนคนอื่นและความสุภาพออนนอม ไมเชื่อ ธนาคารแหงประเทศอังกฤษและจักรวรรดิอินเดีย ไมศรัทธาการสวม แหวนแตงงานและชุดเจาสาวปกลูกไม สําหรับพวกเธอทุกคนแลว มี บางสิ่งในเรื่องนี้ที่เปนแกนแทแหงความงามซึ่งรองหาความเขมแข็งใน หัวใจไรเดียงสาของพวกตน และนั่นก็ทําใหพวกเธอซึ่งกําลังนั่งอยูตรง โตะตอหนาผูเปนแม รูสึกชื่นชมความเขมงวดอันแปลกพิสดาร และการ รักษามารยาทแบบสุดโตงของเธอ ราวกับราชินีผูลุกขึ้นจากปลักโคลน เพื่อชวยลางเทาสกปรกๆ ของขอทาน ตอนที่เธอตําหนิทุกคนอยาง รุนแรงเรื่องพอคนไมเชื่อพระเจาผูนาสมเพชและตามตื๊อพวกเธอ – หรือ จะพูดใหถูกก็คือไดรับเชิญใหมาอยูกับครอบครัวของพวกเธอ – ที่เกาะ สกาย2 2
Isle of Skye คือเกาะขนาดใหญที่สุดในหมูเกาะเฮบริดิส ซึ่งอยูนอกชายฝงตะวันตกของ ประเทศสกอตแลนด
มุงสูประภาคาร 13
‘วันพรุงนี้คงไมไดไปที่ประภาคารแน’ ชารลส แทนสลียกลาว พรอมกับปรบมือขณะยืนอยูตรงหนาตางกับสามีของเธอ แนนอนวาเขา พูดมากพอแลว เธอหวังวาทั้งคูจะไมมายุงกับเธอและเจมส และคุยเรื่อง อื่นกันตอไป เธอมองดูเขา เขาชางเปนผูชายที่ไรความสุข พวกเด็กๆ เคย พูดเอาไว หนาตาบูดบึ้งและดูไมจริงใจ เลนคริกเก็ตก็ไมเปน; คอยใช ไมกระทุง; แถมยังงุมงามชักชา เขาเปนอันธพาลที่ชอบพูดจาเสียดสี แอนดรูบอก พวกเขารูวาสิ่งที่เขาชอบมากที่สุดก็คือ – เดินกลับไปกลับ มา กลับไปแลวก็กลับมากับมิสเตอรแรมซีย แลวก็พูดวาใครชนะสิ่งนั้น ใครชนะสิ่งนี้ ใครเปน ‘บุคคลชั้นหนึ่ง’ ในบทรอยกรองภาษาละติน ใครที่ ‘ฉลาดเฉลียวแตผมคิดวาโดยพื้นฐานแลวก็ยังเชื่อถือไมไดมากนัก’ ใคร ที่ไมตองสงสัยเลยวา ‘มีสติปญญาล้ํ า เลิศที่สุดในวิทยาลัยบัลลิโอล3’ ใครในเมืองบริสตอลหรือเบดฟอรดที่กําลังเก็บเนื้อเก็บตัวชั่วคราว และ จะปรากฏขาวคราวใหไดยินอีกครั้งเมื่อบทกลาวนําทางการศึกษาดาน คณิตศาสตรหรือปรัชญาของเขาพรอมสําหรับการนํามาเผยแพร ซึ่ง มิสเตอรแทนสลียพกหนาแรกๆ ติดตัวมาเปนหลักฐานเผื่อวามิสเตอร แรมซียอยากจะขอดู นั่นคือสิ่งที่พวกเขาชอบพูดคุยกัน บางครั้งเธออดหัวเราะตัวเองไมได เมื่อวันกอนเธอพูดอะไรสัก อยางเกี่ยวกับ ‘คลื่นที่สูงเทาภูเขา’ ใชครับ ชารลส แทนลียตอบ ลมทะเล ออกจะแปรปรวนอยูบาง ‘แลวคุณเปยกไปทั้งตัวเลยหรือ’ เธอถาม ‘แค ชื้นๆ ครับ ไมถึงกับเปยกโชก’ มิสเตอรแทนลียตอบพลางจิ้มแขนเสื้อ 3
Balliol College คือวิทยาลัยที่เปนสวนหนึ่งของมหาวิทยาลัยอ็อกซฟอรด กอตั้งเมื่อป ค.ศ. 1263 ตั้งชื่อตามผูกอตั้งคือ John I de Balliol
14 เวอรจิเนีย วูลฟ
และจับถุงเทาของเขา แตนั่นไมใชสิ่งที่พวกเขารังเกียจหรอก พวกเด็กๆ กลาว ไมใช ใบหนาของเขา; ไมใชกิริยามารยาทของเขา แตเปนตัวเขา – มุมมองของ เขา เวลาที่พวกเด็กๆ คุยเรื่องนาสนใจกัน เรื่องผูคน ดนตรี ประวัติศาสตร หรืออะไรก็ตาม แมแตแคพูดวาค่ําคืนนี้อากาศดีจัง ทําไมไมไปนั่งขาง นอกกันละ แลวสิ่งที่พวกเขาบนเกี่ยวกับชารลส แทนสลียก็คือนายคนนี้ จะไมมีทางพอใจจนกวาจะไดเปลี่ยนเรื่องที่สนทนากันอยูใหกลายเปน สิ่งที่เขาสามารถแสดงความเห็นและดูหมิ่นสติปญญาของพวกเขา จาก นั้นเขาจะเดินเขาไปในหองแสดงภาพเขียน พวกเด็กๆ เลาตอ และถาม วาพวกเขาชอบเนกไทของเขาหรือเปลา พระเจาก็ทรงทราบวาไมมีใคร ชอบมันหรอก โรสบอก ทันทีที่มื้ออาหารสิ้นสุดลงทุกคนก็แอบปลีกตัวไปจากโตะอาหาร อยางลึกลับราวกับฝูงกวาง ลูกชายลูกสาวจํานวนแปดคนของมิสเตอร และมิสซิสแรมซียกลับไปที่หองนอนของตัวเอง เปนพื้นที่สวนตัวภายใน บานแตไมมีความเปนสวนตัวที่จะถกเถียงเรื่องอะไรกันไดเลย ทุกๆ อยาง – ไมวาจะเปนเนกไทของแทนสลีย; การผานพระราชบัญญัติการ ปฏิรูป; นกทะเลและผีเสื้อ; ผูคน – ในขณะที่แสงแดดสองลอดเขามาใน หองใตหลังคาซึ่งมีเพียงกระดานไมแผนเดียวกั้นอยูระหวางหอง ดังนั้น ทุกยางกาวจะมีคนไดยินชัดเต็มสองหูและสาวนอยชาวสวิสสงเสียง สะอึกสะอืน้ ใหแกบดิ าผูก าํ ลังจะตายดวยโรคมะเร็งในหุบเขาแหงกริสนั ส4 4 The Grisons คือเขตการปกครองซึ่งมีขนาดใหญที่สุดและอยูทางตะวันออกสุดของ ประเทศสวิตเซอรแลนด ลักษณะภูมปิ ระเทศทัง้ หมดของเขตนีเ้ ปนภูเขาและหุบเขา พืน้ ที่ 1 ใน 5 เปนปา
มุงสูประภาคาร 15
คางคาวกระพือปก เสื้อลายตาราง หมวกฟาง ขวดน้ําหมึก ถังสี แมลง เตาทอง และหัวกะโหลกของนกตัวเล็กๆ สาหรายทะเลแผนยาวๆ ซึ่งติด หนึบอยูบนผนังโชยกลิ่นเกลือเค็มๆ ผสมกับกลิ่นหญา กลิ่นดังกลาวติด อยูบนผาเช็ดตัวดวย และยังสากไปดวยเม็ดทรายหลังอาบน้ํา การทะเลาะเบาะแวง ความไมลงรอยกัน ความเห็นที่แตกตาง อคติที่เบียดแทรกเขาไปในแกนแทแหงตัวตน โอ พวกเขาเปนเชนนี้มา ตั้งแตยังเด็ก มิสซิสแรมซียนึกอยางทดทอ พวกเขาชางติชางวิจารณ เหลือเกิน ลูกๆ ของเธอ พูดจาไรสาระ เธอเดินจูงมือเจมสออกจากหอง อาหารในเมื่อเขาไมยอมไปกับคนอื่นๆ เธอเห็นวาการแสรงทําตัวให แตกตางแบบนั้น – มันไรสาระ เพราะสวรรคก็รูวาตอนนี้ผูคนทั้งหลายก็ แตกตางกันมากพออยูแลวโดยไมตองใหลูกๆ ของเธอเสแสรงแกลงทํา อีก เธอคิดขณะยืนอยูขางหนาตางในหองรับแขกวาความแตกตางที่แท จริงนั้นมีมากพอแลว มากเกินพอแลว ในใจของเธอขณะนั้น เธอนึกถึง คนจนกับคนรวย คนชั้นสูงกับคนชั้นต่ํา; สิ่งที่ลูกๆ ไดรับจากเธอตั้งแต กําเนิด บางก็ไมเต็มใจ บางก็เคารพยกยอง เพราะตัวเธอเองก็ไมไดมี สายเลือดผูดีสูงสงมาจากไหน เกิดในบานชาวอิตาลีที่แทบจะไมรูภูมิ หลังซึ่งบุตรสาวทั้งหลายคลานกันอยูในหองรับแขกแบบศตวรรษที่สิบ เกา สงเสียงออแอนาเอ็นดู เวลาอาละวาดก็เอะอะตึงตัง ทั้งสติปญญา กิริยาทาทาง และวิธีการแสดงอารมณของเธอก็บมเพาะมาจากบาน หลังนี้ ไมไดสืบสายจากชาวอังกฤษผูเอื่อยเฉื่อย หรือชาวสกอตผูเย็นชา แตมีความละเอียดลึกซึ้งยิ่งกวานั้น เธอใครครวญอีกปญหาหนึ่ง ปญหา คนรวยคนจน และสิ่งตางๆ ที่เธอเห็นดวยตาของตนเองในแตละสัปดาห