Podsumowanie

32 Jak skutecznie realizować proces kształcenia w klasie zróżnicowanej

W tych warunkach pierwszym krokiem nauczyciela jest zapewnienie uczniom takich zadań, których stopień trudności nieznacznie przekracza ich obecny poziom kompetencji. W ramach oceny wykonanej pracy nauczyciel powinien też przekazywać uczniom niezagrażające informacje zwrotne. Zdecydowanie nie wolno mu używać odniesień do inteligencji uczniów, porównań i osobistej krytyki. Warto, by nauczyciel zachęcał uczniów do samodzielnej oceny osiągnięć oraz korzystania z informacji zwrotnych w celu poprawienia pracy.

Błędy powinny stanowić element procesu uczenia się, a ich analiza pozwalać na zwiększenie kompetencji uczniów. Należy nieustannie zachęcać uczniów do zastanawiania się nad mocnymi stronami (swoimi i innych) oraz czerpania zadowolenia z osiągnięć, które wymagały wysiłku. Jeśli uczeń poniesie porażkę, nauczyciel może zareagować w następujący sposób: • „Spróbowałeś i nie udało się. Czy masz jakieś pomysły, aby wyjaśnić, z jakich powodów tak się stało?”. • „Przeanalizuj zadanie, porównaj ze wzorem i zobacz, w którym miejscu pomyliłeś się, na co powinieneś uważać następnym razem, robiąc tego typu zadanie”. • „Czy masz pomysł, jak mógłbyś wykonać to zadanie następnym razem?”.

Tego typu analizy mają istotne znaczenie dla uczniów, zwłaszcza tych, którzy osiągają słabsze wyniki.

Jak można zauważyć, na wiele z wyżej wymienionych czynników motywujących ucznia do pracy może oddziaływać nauczyciel, który organizuje proces uczenia i tworzy jego warunki. Nauczyciel ma również istotny wpływ na kreowanie przez uczniów przekonań motywacyjnych, odgrywających istotną rolę w dokonywaniu wyborów przez uczniów, również w odniesieniu do wielkości wysiłku, jaki włożą w wykonanie danego zadania i jak długo nie będą rezygnowali z osiągnięcia celu w razie napotkanych trudności.

Praca w klasie zróżnicowanej wymaga od nauczyciela ciągłego doskonalenia się. Powinna skłaniać go do rozwoju i poszukiwania jak najlepszych metod odziaływania edukacyjnego. Praca ta jest nieodłącznie związana z indywidualizacją stosowanych metod, w założeniach nauczyciela umożliwiających maksymalny przyrost wiedzy i umiejętności u wszystkich uczących się. O indywidualizacji pracy z uczniami warto myśleć zarówno w kontekście uczniów, którzy dużo zyskali podczas lekcji, jak i tych, którzy nie odnieśli korzyści bez względu na powody. Wyraźną wskazówkę dla nauczyciela stanowią uczniowie, którzy nie wynieśli korzyści z przeprowadzonej lekcji – świadczy to, że potrzebują innego sposobu nauczania.