Wspieranie rozwoju dzieci wysoko wrażliwych
Charakterystyka funkcjonowania dzieci wysoko wrażliwych daje obraz wyzwań, jakie mogą stać przed ich dorosłymi opiekunami. Mając świadomość, że zachowania te nie są następstwem błędów wychowawczych i nie wynikają ze złych intencji dziecka, a stanowią przejaw cechy, łatwiej jest odpowiadać na potrzeby dzieci wysoko wrażliwych w adekwatny sposób. Zachowania tych dzieci często prowokują skrajne oddziaływania nauczycieli i rodziców – od nadmiernie chroniących po odtrącające.
2. Potrzeba identyfikacji dzieci wysoko wrażliwych W populacji obserwuje się różnice na kontinuum od niskiej do wysokiej wrażliwości na środowisko. O wrażliwości przetwarzania sensorycznego (WPS) zaczęto pisać nieco ponad 20 lat temu (Aron & Aron, 1997) i mimo że cecha ta nie jest nowym odkryciem, przez lata często była rozumiana i interpretowana w ramach innych podejść teoretycznych i wraz z nimi tłumaczona. Zdaniem Aron (2002) wielu pedagogów, psychologów, nauczycieli, rodziców i opiekunów dzieci wysoko wrażliwych nie identyfikowało tej cechy w prawidłowy sposób, tym samym przypisując dzieciom trudności i problemy, których często nie posiadały. Poniżej zostały zaprezentowane niektóre wyjaśnienia tego stanu rzeczy. Przede wszystkim osoby wysoko wrażliwe wolą najpierw obserwować nowe sytuacje, zanim w nie wejdą – dlatego często nazywane są nieśmiałymi. Nieśmiałość jest jednak zdaniem Aron wyuczona, wrażliwość zaś – wrodzona. Szacuje się, że w rzeczywistości około 30% osób wysoko wrażliwych to osoby towarzyskie (ekstrawertycy), mimo iż cecha ta jest często błędnie identyfikowana jako introwersja (Aron & Aron, 1997). Po drugie wysoka wrażliwość dzieci określana była często zahamowaniem, bojaźliwością lub neurotyzmem. Niektóre osoby wysoko wrażliwe mogą zachowywać się w taki sposób, ale nie jest to cecha podstawowa świadcząca o wysokiej wrażliwości czy z nią równoważna (Aron, 2002). Po trzecie brak elastyczności dziecka wysoko wrażliwego (DWW), wynikający często z potrzeby dłuższej analizy napływających bodźców, utożsamiany był z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, a niechęć do spożywania niektórych pokarmów czy wyjątkowa wrażliwość skóry na drapiące metki tłumaczone były dezintegracją sensoryczną. Charakterystyka osób wysoko wrażliwych i analogia do orchidei wskazuje, że otaczające środowisko może stanowić dla nich zarówno miejsce szczególnego wzrostu i rozwoju potencjału, jak i zagrożenie, czyli obszar przytłaczający, skłaniający do wycofania. Ponadto sposób wartościowania wrażliwości typowy dla danej kultury (ceni/wyśmiewa) przekłada się na samoocenę osób wrażliwych, na ich wiarę we własne możliwości czy planowanie przyszłości (Evers, Rasche, & Schabracq, 2008).
18
