Wspieranie rozwoju dzieci wysoko wrażliwych
4. Wsparcie dzieci wysoko wrażliwych w systemie edukacji Przytaczane przez Aron (2002) wyniki badań dotyczących retrospekcji i oceny różnych sytuacji w czasach szkolnych wskazują, że osoby wysoko wrażliwe jako najtrudniejsze dla nich w szkole oceniały narażenie na stres, a także hałas. Za korzystne uznawały pozytywne zachowania nauczycieli – wyrozumiałość i empatię. Rezultaty prowadzonych badań wskazują także, że jeśli dzieciństwo osób wysoko wrażliwych było szczęśliwe, w życiu dorosłym osoby te były równie szczęśliwe jak ich rówieśnicy. Aron (2002) przypuszcza, że dzieci wysoko wrażliwe w sprzyjających warunkach są w stanie odnieść więcej korzyści z wychowania i nauczania niż ich mniej wrażliwi rówieśnicy. Z wyników innych badań dowiadujemy się, jak wysoko wrażliwi dorośli percypują czas spędzony w szkole. Ich autorka (Achermann, 2013) przeanalizowała kluczowe aspekty lekcji, sprawdzając, co z perspektywy dorosłego było pomocne w osiągnięciu tych wyników. Z badań można wnioskować, że dzieci wysoko wrażliwe zazwyczaj nie mają problemów z zadaniami szkolnymi i dobrymi ocenami w związku z przetwarzaniem treści na głębszym poziomie. W sytuacjach zadaniowych zazwyczaj charakteryzuje je perfekcjonizm – niejednokrotnie oczekują od siebie więcej niż inni. W zajęciach grupowych wolą pracować z przyjaciółmi lub osobami, które już znają, natomiast w warunkach nadmiernej stymulacji mogą zachowywać się w sposób, który bywa interpretowany przez nauczyciela jako niska motywacja czy deficyty uwagi. W sytuacjach niejasnych osoby wrażliwe mogą stawać się nerwowe, pełne niepokoju i trudno im zachować równowagę. Ponadto, jeśli chodzi o warunki zewnętrzne, osoby te: • preferują ciche środowisko uczenia się i atmosferę umożliwiającą skupienie się; • zwracają uwagę na fizyczne środowisko i jego aspekty, takie jak kolory pomieszczeń, światło, wystrój, zapach w pomieszczeniu; • wybierają nauczanie za pomocą bezpośrednich indywidualnych instrukcji; • wolą prezentować swoją pracę przed nauczycielem, nie przed całą klasą; • czują się nieswojo w sytuacjach nowych, nieznanych; • skłaniają się ku powtarzającym się, ustrukturyzowanym lekcjom, zasadom i rytuałom. Z relacji rodziców dzieci wysoko wrażliwych wynika, że często są one zmęczone po szkole i potrzebują więcej czasu na regenerację niż mniej wrażliwi rówieśnicy. Preferują niewielki krąg przyjaciół, a większe grupy i duże przestrzenie, jak stołówka, boisko szkolne, postrzegają zazwyczaj negatywnie. Dzieci wysoko wrażliwe źle znoszą konflikty, ponieważ utrudniają im one utrzymanie uwagi podczas lekcji, a nawet później, gdy są już w domu. Z badań wynika również, że częściej bywają ofiarami przemocy szkolnej (m.in. Achermann, 2013, za: Tillmann, 2016; Tillmann, El Matany & Duttweiler, 2018). Mając na uwadze, że nadrzędnym celem pracy edukacyjnej jest wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia poprzez realizację zadań z zakresu nauczania, wychowania i kształcenia umiejętności, przyjmuje się, że główne zadanie nauczyciela polega na tworzeniu 24
