greetings from antwerp by veerle devos

greetings from antwerp!

2009

JONGE TOERISTEN IN ANTWERPEN: EEN PROFIELSCHETS

COLOFON Dit onderzoek is een uitgave van ÂŠ vzw de hondsjaren / USE-IT, in samenwerking met Toerisme Antwerpen. Augustus - oktober 2009. Research en redactie: Veerle Devos â&#x20AC;&#x201C; vos@use-it.be, 0479 91 15 54 Opmaak en illustraties: Afreux Verantwoordelijke uitgever: vzw de hondsjaren, Kleindokkaai 6a, B-9000 Gent.

GREETINGS FROM ANTWERP JONGE TOERISTEN IN ANTWERPEN: EEN PROFIELSCHETS

INHOUDSOPGAVE DEEL 1 – INLEIDING

1.1

Context

1.2

Begripsomschrijving

1.3

Onderzoeksvragen

1.4

Methode

1.5

Plaats van onderzoek

1.6

Ondervraagden

1.7

IJkpersonen

DEEL 2 – DOELGROEPEN EN IJKPERSONEN

2.1

JONGE ONAFHANKELIJKE REIZIGERS

Tourists

Marjolein, de shopper

Inez, de citytripper

Brad, de rondreiziger met vrienden

Kimmiko, de solo rondreiziger

Visitors

Bartosz, de vriend van een uitwisselingsstudent

Nicolas, de gamer

Pekka, de festivalganger

Prospectors

Tina, de doelgerichte prospector

Romain, de aftastende prospector

2.2

AMBASSADEURS

Johan, de hosteluitbater

Marie, de Couchsurfing-host

Antonio, de middenstander

Kelly, de Antwerpenaar

DEEL 3 – ANALYSE EN CONCLUSIES

3.1

Toeristen worden participanten

3.2

De verbeelding van de stad

3.3

Het belang van ambassadeurs

3.4

Antwerpen voor prospectors?

3.5

Enkele aanbevelingen

COLOFON BIJLAGE – BRONNENMATERIAAL

DEEL 1 INLEIDING 1.1 CONTEXT In het rapport â&#x20AC;&#x153;Profiel, motivaties en behoeften van de individuele internationale jongerentoerist in

De Vlaamse kunststeden worden als volgt getypeerd: - authentieke, interessante, goed onderhouden architectuur (31.1%); - zeer mooi (26.3%); - sfeervol, gezellig, charmant, gemoedelijk (26%); - traditioneel, klassiek, middeleeuws, oud (18%); - vriendelijke bevolking, hartelijk, gastvrij, meertalig (11.8%); - rijke geschiedenis, historiek (11.2%); - interessant, leerrijke stad (10.4%) en - dynamisch, bruisend, jeugdig, levendig (10.2%). Per stad kunnen een aantal accenten worden gelegd, dit zijn imago-elementen die relatief belangrijk zijn. Antwerpen wordt relatief meer omschreven als: - sfeervol, gezellig, charmant, gemoedelijk (36%) en mooi (32.3%) 1

Toerisme Vlaanderen/WES. Profiel, Motivaties en Behoeften van de individuele internationale jongerentoerist in de Vlaamse Kunststeden (2007)

p. 16 - 17

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

de Vlaamse kunststedenâ&#x20AC;? (Toerisme Vlaanderen 2007), lezen we:

Maar wat betekent dit ècht? Wat is er charmant aan Antwerpen? Zien bezoekers Antwerpen als modestad, als gay walhalla of gewoon als stad van Rubens en diamant? Geen idee. En al zeggen deze percentages iets over het beeld van Antwerpen dat een jonge bezoeker heeft na zijn bezoek, dan zwijgen ze over de motivatie vooraf om naar Antwerpen te komen. Laat dat nu net een relevante vraag zijn aan de vooravond van de waarschijnlijke afschaffing van de zogenaamde Roosendaal-trein ten voordele van de hogesnelheidstrein. De studie van Toerisme Vlaanderen noemt 47,9% bezoekers die met de gewone trein naar Antwerpen kwamen, pakweg één op twee dus. Voorlopig is het nog steeds koffiedik kijken wanneer de hogesnelheidstrein ‘Fyra’ operationeel wordt, maar hoogstwaarschijnlijk wordt het eind december 2010. Antwerpen zal een vaste halte zijn tussen Brussel en Amsterdam, maar mogelijks wordt het minder evident om dan uit de trein te stappen omdat het ticket duurder zal zijn dan vandaag en je de rit naar de finale bestemming dan liever in één stuk uitmaakt. Er zijn nog veel onzekerheden – het zou bijvoorbeeld kunnen dat je niet hoeft te reserveren voor de Fyra-trein zoals wel het geval is bij de Thalys – maar toch is de kans reëel dat toeristen vanaf 2011 minder courant de trein zullen verlaten in Antwerpen. Moeten we dan niet beter weten waarom iemand dan toch deze stad zou verkiezen boven de zovele concurrerende bestemmingen? Daarom is het relevant om te polsen naar de motivaties en verwachtingen. Wat dachten en verwachtten de jonge toeristen van Antwerpen vóór ze hierheen kwamen? Die vraag is op vlak van marketing minstens even relevant als de visie op Antwerpen achteraf. Hierover lezen we in de jongerentoerisme-studie: De top vijf belangrijkste motivaties om als jonge buitenlandse verblijftoerist naar Antwerpen, Brugge, Brussel of Gent te komen, zijn: - kunsthistorische gebouwen, interessante stad, veel bezienswaardigheden, cultuur (44.8%); - nieuwe ervaring (42%);

- nabijheid, niet te ver (35.6%); - naam, bekendheid (34.9%) en

- aanbeveling door vrienden, familie, kennissen (30.4%). Per kunststad kunnen we opnieuw een aantal accenten leggen. Motivatie-elementen die relatief meer worden aangehaald voor Antwerpen, zijn: - kunsthistorische gebouwen, interessante stad, veel bezienswaardigheden, cultuur (53.1%); - nabijheid, niet te ver (45.8%); - aangename (vakantie)sfeer (26.6%); - gemakkelijke verbinding met de woonplaats (24.5%) en - shoppingmogelijkheden (24%) 2 Ook hier valt het onderzoek op door zijn vaagheid: wat betekent “interessant”? Zijn die bezienswaardigheden de kathedraal of het Modemuseum? Staat “cultuur” voor de Zomer van bakker? Het meest relevante cijfer is de 45,8% buitenlandse bezoekers die kwamen vanwege de nabijheid. Inderdaad, 87 van de 192 ondervraagde jongeren in Antwerpen waren Nederlanders, die om dezelfde reden naar Antwerpen komen als pakweg een Gentenaar (een beetje shoppen, misschien één museum, uitgaan). Hoe zit het met de motivatie van andere bezoekers? Er blijft nog een vraag onbeantwoord in de studie over jongerentoerisme, of liever: een belangrijke groep bezoekers werd per definitie uitgesloten van het onderzoek. Immers, enkel jongeren die overnacht hadden in een hotel, hostel of jeugdherberg kregen een vragenlijst. Daarmee bleven een paar duizend overnachtingsmogelijkheden in Antwerpen buiten beeld. En het zijn dan nog eens gratis overnachtingsplekken: de hospitality netwerken. Op 23 oktober 2009 waren er in totaal 2.598 leden van www.couchsurfing.org in Antwerpen (= mensen die een profiel aangemaakt hebben), en 1.142 actieve leden (= mensen die minder dan 6 maanden geleden inlogden). Het andere grote netwerk www.hospitalityclub.org telt in Antwerpen 475 leden (waarbij het onduidelijk is of het al dan niet om actieve leden gaat). En dan zwijgen we nog over de kleinere netwerken www. 2

Idem, p. 24

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

Antwerpen of voor de naakten van Rubens? En is “nieuwe ervaring” een darkroom of een Joodse

globalfreeloaders.com, www.bewelcome.org, en www.place2stay.net . Wie blijft er slapen bij al die sympathieke lui die een gratis matras aanbieden? En waarom komen zij naar Antwerpen en welke zijn hun verwachtingen? En als ze hier eenmaal zijn, hoe ervaren ze dan de stad? We wilden het graag weten.

1.2 BEGRIPSOMSCHRIJVING Dit onderzoek peilt naar de verwachtingen en ervaringen van jonge toeristen in Antwerpen. Als overkoepelende term gebruiken we ‘jonge onafhankelijke reizigers’, maar dat is enkel omdat de juiste omschrijving ‘jonge internationale recreatieve reizigers zonder kinderen en buiten groepsverband in de stad Antwerpen’ minder lekker bekt. Nochtans is elk woord van belang: deze studie polst niet naar de verwachtingen van binnenlandse shoppers, niet naar die van zakenreizigers, niet naar die van jonge ouders met een buggy, niet naar die van klas- of scoutsgroepen en en niet naar die van fietsers in de provincie. Het is trouwens niet simpel om het woord ‘jong’ precies te omschrijven. In het “Actieplan internationaal individueel jongerentoerisme in de Vlaamse kunststeden en Brussel” van Toerisme Vlaanderen staat daarover het volgende: Meten is weten, maar hoe baken je deze doelgroep statistisch af? Internationaal gezien bestaat daarover geen consensus . In Polen wordt de jonge reiziger gezien als de leeftijdcategorie 15 – 19 jaar oud, in Italië is dat 15 – 26 jaar oud, Pakistan gebruikt dan weer 15 – 19 jaar oud en Hongarije onder de 30 jaar. Frankrijk verdeelt jongeren in drie groepen: de kinderen (0-15), studenten en jongeren (15-25) en jonge koppels en vrijgezellen (25-35).3

Toerisme Vlaanderen, Actieplan internationaal individueel jongerentoerisme in de Vlaamse kunststeden en Brussel (2008), p.24

USE-IT, de ‘Tourist office for young people’ kiest ervoor om haar doelgroep als volgt te definiëren: -

is tussen de 18 en 34 jaar oud;

heeft een onafhankelijke mentaliteit;

heeft geen kinderen;

is een stadstoerist (op rondreis langs Europese steden of op een citytrip);

reist alleen of met vrienden, maar niet met een groep;

- noemt zichzelf een ‘backpacker’ of een ‘traveller’ en liever geen toerist.

1.3 ONDERZOEKSVRAGEN Waarom kiezen jonge onafhankelijke reizigers Antwerpen in plaats van een andere stad? En vooral: wat zijn de motieven van zij die géén Nederlander zijn? Stemt hun ervaring overeen met de verwachtingen die ze vooraf hadden? En hoe zit het met de Couchsurfers in Antwerpen? Welke en hoe ervaren deze de stad? Ontvangen Couchsurfing-hosts ander volk dan de hostels, hotels en bed & breakfasts?

1.4 METHODE Kwalitatief onderzoek door diepte-interviews, die elk 20 minuten tot meer dan een uur in beslag nemen. We gebruiken wel een vragenlijst als basis, maar die wordt achteraf niet naar percentages omgerekend. Het doel is om aan profiling te doen: een overzicht maken van verschillende types bezoekers, zo concreet mogelijk gemaakt met het oog op een adequate vertaling naar beleid en campagne.

1.5 PLAATS VAN ONDERZOEK Om zicht te krijgen op de motivatie en ervaringen van jonge reizigers zoeken we een antwoord in de Antwerpse hostels: AB Backpacker Hostel, Boomerang, Heksenketel en New International Youth Hotel. We interviewen niet alleen de bezoekers, maar net zo goed de hosteluitbaters, omdat ook

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

gasten ontvangen zij, waarom kiezen zij voor Antwerpen, wat zijn de verwachtingen van deze gasten,

zij door hun dagelijkse contact met de doelgroep veel weten over hun verwachtingen, ervaringen en verzuchtingen. De officiële jeugdherberg Op Sinjoorke en het jeugdverblijf Scoutel blijven in het onderzoek grotendeels buiten beschouwing omdat die vooral groepen ontvangen, en veel minder individuele reizigers. Behalve in de hostels bevragen we ook enkele jonge toeristen ‘in het wild’: zij die zich als toerist outen door op de Grote Markt foto’s te staan nemen. Om te peilen naar verwachtingen van wie niet-betaald overnacht in Antwerpen, zoeken we een antwoord bij actieve leden van het Couchsurfing netwerk (het populairste hospitality netwerk in Antwerpen). We bevragen hen als intermediairen, maar ook soms als directe bron omdat ze ooit zelf ‘bezoeker’ waren in Antwerpen en er bleven plakken.

1.6 ONDERVRAAGDEN Er worden toeristen, Couchsurfing-hosts, hosteluitbaters en enkele ‘gewone Antwerpenaars’ geïnterviewd, goed voor in totaal 49 gesprekken (sommige daarvan met meerdere personen tegelijk, als het gaat om een groepje reizende vrienden). Het onderzoek wordt gevoerd tijdens de laatste dagen van augustus 2009, voornamelijk in september en nog een stuk in oktober. Dat zijn maanden waarin de typische toeristen minder talrijk vertegenwoordigd zijn, en uitwisselingsstudenten, stagiairs en kandidaten voor de mode-academie relatief meer. Toch blijft het resultaat van het diepteonderzoek representatief, doordat intermediairen zoals hosteluitbaters, Couchsurfinghosts en ‘gewone Antwerpenaren’ intensief worden bevraagd over zowel ‘tourists’, ‘visitors’ als ‘prospectors’.4

Zie p. 15 en verder voor uitleg bij deze typologieën.

1.7 IJKPERSONEN Op basis van ons onderzoek construeren we voor de verschillende types van bezoekers een profiel, in de vorm van een ijkpersoon.5 Een ijkpersoon is een dwarsdoorsnede van de doelgroep – een uitgewerkte karikatuur van dat publiek eigenlijk. Hij / zij wordt beschreven met naam, leefwijze, interesses, leeftijd, wensen, beperkingen en behoeften. Het is een hulpmiddel om de doelgroep zo goed mogelijk voor ogen te houden: hij / zij laat ons toe ons in te leven in de doelgroep zodat we er succesvoller kunnen mee communiceren. Zo bijvoorbeeld kunnen we beter inschatten of een onderwerp of invalshoek past bij de doelgroep, of ze wel ‘mee’ zullen zijn, zich tot de lay-out en tekstsoort aangesproken zullen voelen, etc. Een ijkpersoon komt dan ook goed van pas wanneer we een campagne bedenken om de stad als denken, wensen, kunnen ze? Wat interesseert hen, en waar hebben ze een hekel aan? Wie zijn ze, waar komen ze vandaan, hoe gedragen ze zich, wat kunnen we hen leren? Bij keuzes inzake inhoud, aanpak, look & feel van een informatiecampagne past altijd de vraag: wat vindt de ijkpersoon ervan? De jonge onafhankelijke reizigers vormen niet één monolithische doelgroep, maar verschillen onderling danig van elkaar. We hebben dus niet één maar meerdere ijkpersonen nodig, die elk voor een subgroep staan binnen de grote doelgroep van jonge onafhankelijke reizigers. Maar evengoed spelen intermediairen een belangrijke rol, die tussenpersoon zijn ten aanzien van onze jonge onafhankelijke reizigers. Voor een communicatiecampagne vormen zij dan ook een 5

De ijkpersoon is een techniek die uit de tijdschriftenwereld afkomstig is, maar die ook elders wordt gebruikt, en die in de lage landen werd

geïntroduceerd door Rob van Vuure, directeur van Sanoma Uitgevers (Nl), en bladenmaker. In zijn korf zitten Libelle, Flair, Panorama en andere bladen, die allen in meer of mindere mate met ijkpersonen werken. In het Engels worden ijkpersonen ‘ideal readers’ genoemd, en ze helpen om adequaat met de doelgroep(en) te communiceren. http://www.dailywritingtips.com/your-ideal-reader/ Belangrijk is geregeld de doelgroep opnieuw te bevragen, recent wetenschappelijk onderzoek in de gaten te houden, trends te volgen etc., zodat de ijkpersoon adequaat kan worden geüpdated.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

toeristische locatie interessant te maken voor jonge internationale reizigers. Wat verlangen, weten,

belangrijke secundaire doelgroep: we richten de communicatie in de eerste plaats op de primaire doelgroep van jonge onafhankelijke reizigers, maar houden ook rekening met de intermediairen. Wat vinden zij ervan, kunnen zij met deze info de primaire doelgroep verder helpen, begrijpen zij de boodschap, etc. De primaire doelgroep bestaat uit degenen die we in de toeristische sector met onze communicatie direct willen bereiken; de secundaire doelgroep uit degenen die we met onze campagne indirect willen bereiken, omdat ze in relatie staan met de primaire doelgroep. Voor elke groep volgen hierna diverse ijkpersonen.

2.1. JONGE ONAFHANKELIJKE REIZIGERS De jonge bezoekers die we in deze studie tegen het licht houden reizen zonder kinderen en niet in groepsverband. Zij maken wereldwijd ongeveer 20% uit van alle reizigers; in Vlaanderen zelfs 22%.6 Het werkelijke cijfer ligt wellicht hoger, want reizigers die in het informele circuit overnachten (bij familie, vrienden of hospitality netwerken zoals Couchsurfing) blijven in de huidige statistieken onzichtbaar. Tijdens ons onderzoek naar die jonge onafhankelijke reizigers komen we in hostels, bij Couchsurfinghosts en in de toeristenzone grosso modo 3 groepen jonge bezoekers tegen, die we hierbij in een typologie omschrijven, onderverdeeld op basis van hun motieven om naar Antwerpen te komen. TOURISTS zijn jonge reizigers die het best onderzocht en dus bekend zijn. Zij komen met opzet naar Antwerpen, de stad is hun doel. Ze zijn van het type citytripper (iemand die ĂŠĂŠn stad bezoekt) of 6

Bron: Toerisme Vlaanderen. Gebaseerd op: Kunststedenonderzoek 2005, Jongerenonderzoek 2005, Algemene directie Statistiek en Economische

informatie, voorheen NIS.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

DEEL 2 DOELGROEPEN EN IJKPERSONEN

rondreiziger (iemand die op reis is door meerdere landen en voor wie Antwerpen maar één halte is). Ze hebben bepaalde verwachtingen, en ondermeer naargelang die worden ingelost of niet, komen ze eventueel ooit nog eens terug, of juist niet. Onder de noemer ‘tourists’ vallen de ijkpersonen Marjolein (de shopper), Inez (de citytripper), Brad (de rondreiziger met vrienden) en Kimmiko (de solo rondreiziger). VISITORS zijn bezoekers die naar Antwerpen komen om bijvoorbeeld hun zus, vriend of neef te bezoeken die hier met Erasmus studeert, en profiteren van de situatie om ook andere Europese steden te bezoeken. Ze komen naar de stockverkoop van Van Beirendonck, ze komen omdat Lady Gaga in Antwerpen optreedt, ze komen naar NaviGAYtion of naar een ander event. Natuurlijk zijn ze daarnaast ook een toerist, en doen ze veel wat ook toeristen zouden doen. Maar de stad Antwerpen is toch vooral het decor waartegen zich de activiteiten afspelen waarvoor ze komen. Het is dus enigszins toeval dat ze in Antwerpen zijn. Het had evengoed een andere stad kunnen zijn. Meer nog: de stad interesseert hen in eerste instantie niet. Dat neemt niet weg dat ze vanuit hun minimale of onbestaande verwachtingen zowel positief als negatief verrast kunnen worden; wat maakt dat ze nooit meer of juist wel nog zullen terugkeren. Onder de noemer ‘visitors’ vallen de ijkpersonen Bartosz (de vriend van een uitwisselingsstudent), Nicolas (de gamer) en Pekka (de festivalganger). PROSPECTORS zijn bezoekers die Antwerpen komen ‘uittesten’, in meer of mindere mate: ze hebben iets over Antwerpen gehoord dat hen interesseert en aantrekt - niet als ‘toerist’, maar als jonge, nieuwsgierige, hedendaagse mens. Prospectors hoorden van een sfeer, een opleiding, een energie. Of ze ambiëren reeds concreet een job in Antwerpen en moeten daarvoor een paar sollicitatiegesprekken doorlopen; of ze doen mee aan de selecties van de mode-academie, of nog iets anders. Ze zijn jong, hoog opgeleid, en op zoek naar een goeie plek om actief te zijn: om er te studeren, te werken en tijdelijk te wonen. Regelmatig verhuizen, beschouwen ze als een deel van hun vorming, als een verrijking in elk geval – de school of de job dienen om zichzelf te ontplooien, en

worden pas echt interessant wanneer ze in een context zijn ingebed die in het algemeen uitdagend, kwaliteitsvol en interessant is. Dus telkens wanneer zij een stad bezoeken, bekijken ze die stad met

die instelling: ze komen misschien vermomd als toerist, maar eigenlijk zijn het prospectors. Dit zijn erg geëngageerde bezoekers met hoge verwachtingen, die misschien in Antwerpen willen komen wonen, tijdelijk... of permanent. Het kan Antwerpen worden maar evengoed een andere stad. De prospectors wikken voor- en nadelen, bekijken of ze hun draai vinden in Antwerpen, vergelijken de stad met andere steden, letten op zaken als de mentaliteit van de bevolking, de properheid van de stad, de tolerante en creatieve sfeer, of er veel jong creatief volk te vinden is, of er een spannend uitgaansleven is, of er goeie opleidingen zijn, of er hoogstaande en originele tentoonstellingen worden georganiseerd, etc. De stad interesseert hen, maar dan als een totaalspektakel waarin de toeristische classics slechts zijdelings een rol spelen. Hun verwachtingen zijn hoog en ze staan open voor vele mogelijkheden en kansen. Deze bezoekers behoren tot wat de Amerikaanse urbane wetenschapper en socioloog Richard Florida ‘the creative class’ noemt7: jong, hoogopgeleid, erg kritisch, multiskilled en creatief volk dat voor zichzelf de beste plaats kiest om inspiratie op te doen, te studeren, te werken en zelfs zijn leven kieskeurig zijn, zijn most wanted voor jobs. Steden overal ter wereld willen precies die creative class aantrekken, want zij genereert niet alleen creativiteit maar ook jobs, inkomsten, welvaart, innovatie, vooruitgang, investeerders. Bovendien genereren ze ook toerisme: louter door hun aanwezigheid wordt de stad aantrekkelijker voor alle types van jonge onafhankelijke reizigers. Onder de noemer ‘prospectors’ vallen de ijkpersonen Tina (de doelgerichte prospector) en Romain (de aftastende prospector).

FLORIDA, Richard. The Rise of the Creative Class (2002) – De theorie van Florida is niet onomstreden, maar heeft bijvoorbeeld de stad Amsterdam

geïnspireerd tot maatregelen om de stad aantrekkelijker te maken voor creatievelingen. Ook veel andere steden ter wereld zoeken naar manieren om deze “creative class” aan zich te binden.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

op te bouwen. Zij hebben l’embarras du choix, zijn goed geconnecteerd, hoog opgeleid, kunnen

TO U

de shopper

“Gezellig, makkelijk en leuk.” “Echt reizen is dit natuurlijk niet.” “Met de trein is heel goedkoop, want we reizen gratis tot Roosendaal.”

“We wisten niet dat er in Antwerpen zo’n grote buurt was vol Joden, echt opvallend.” “In Antwerpen voel ik me thuis.”

“Ketens vind je overal, maar in de Kammenstraat zijn er originelere winkels dan bij ons. Er zijn natuurlijk ook veel ontwerpers met een store in Antwerpen, maar daar kijk ik alleen naar de vitrines. Veel te duur.”

“Misschien is het een vooroordeel dat wij hebben over heel België: dat het er zo gezellig is. Dat komt door het bier en zo. Jullie taal ook.” “En plots zag ik een Arabisch meisje in de Joodse buurt!”

marjolein KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT het zo gezellig dichtbij is voor een weekendje shoppen. Marjolein (25) en in haar slipstream haar lief Bent (25) uit Utrecht komen geregeld over en weer naar Antwerpen, om er te shoppen en voor de gezelligheid. Soms overnachten ze, maar het gebeurt ook wel eens dat ze op en af gaan. Het is lekker dichtbij en vertrouwd â&#x20AC;&#x201C; Marjolein komt hier al sinds ze een tiener was, met haar ouders die wel eens op weekend gingen naar Antwerpen. Ze is met de trein gekomen, wat goed betaalbaar is want tot de Belgische grens sporen Marjolein en haar lief gratis, en daarna is het niet ver en dus ook niet duur meer. Allebei hebben ze een job, en ze aan slapen: meestal gaan ze slapen in het hostel waar ze het alle vorige keren zo goed naar hun zin hadden. Daar zijn wel veel van die typische reizigers, maar daar hebben Marjolein en haar lief geen contact mee. Couchsurfing kennen ze niet, en het is ook niets voor hen want je verliest maar tijd met kletsen dan. Onder het shoppen door gaan ze wel eens een biertje drinken op een terras, lopen wel eens een museum binnen (zoals het Momu waar Marjolein onlangs op tv over hoorde), en altijd eten ze een zakje patat op de Grote Markt, dat is traditie!

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

spenderen hun geld aan shoppen â&#x20AC;&#x201C; ze willen dan ook zo weinig mogelijk uitgeven

TO U

de citytripper

“Natuurlijk is het geen Parijs, maar als kleine stad toch opvallend hoeveel hier te ontdekken valt.”

“Dat Antwerpen een internationale stad is, kan je ook wel zien. Al die vlaggen aan dat grote gebouw op de markt bijvoorbeeld.”

“Klein zoals Stuttgart, dat maakt het makkelijk en overzichtelijk.”

“Het is gezellig, de mensen zijn vriendelijk, er is veel bier en het eten is lekker, maar ik zou hier nooit willen wonen.” “Iedereen is relaxed. Je ziet het aan de rode lichten: mensen wachten daar gewoon tot het groen wordt.”

“Antwerpen zal altijd zijn zoals het is geweest. De dynamiek van Londen voel je hier niet. Wel gezellig natuurlijk.”

“Wij komen hier om de belangrijkste toeristische plaatsen te zien, niet om de stad te leren kennen.”

Inez KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT ze de grotere steden gehad heeft en omdat het makkelijk was met Ryanair. Inez (24) en haar vriend Emilio (25) uit Valencia. Ze hebben een lang weekend geboekt naar Antwerpen en zitten nu op de Grote Markt in hun reisgids te lezen. Geschiedenis interesseert hen, en Antwerpen kennen ze van hun vroegere schoolboeken. Ze zijn met een lowcost-maatschappij naar Charleroi gevlogen, en van daar met de trein naar Antwerpen gekomen. Ze hebben een goedkoop hostel geboekt, en staan vroeg op om zoveel mogelijk te zien wat in hun gids wordt aangeprezen. Op die manier hebben ze al een paar steden bezocht: alle grote Europese natuurlijk, maar nu stilaan ook de minder grote of minder bekende, zoals Antwerpen. Ze proeven ook zoveel binnen geweest omdat de reisgids het erover had. Ze zijn toen ook een paar winkels binnen geweest, en Inez heeft schoenen gekocht in de Kammenstraat. Ook hebben ze pralines gekocht vlakbij de kathedraal â&#x20AC;&#x201C; de mevrouw in de winkel bleek Spaans te spreken zodat ze haar konden vragen waar ze Belgische gerechten konden proeven. Ook de Toeristische Dienst zijn ze even binnen gegaan, maar andere info dan wat er in hun gids staat, hebben ze daar niet gekregen. Inez en Emilio, alletwee met een vaste job in het onderwijs in Valencia, hebben geen enorm budget om te spenderen, maar tijdens een citytrip veroorloven ze zich wel wat folliekes.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

mogelijk Belgische specialiteiten. Ze doen het Rubenshuis, en het Modemuseum zijn ze ook even

TO U

de rondreiziger met vrienden “Er zijn zoveel steden om te bezoeken, waarom zouden we dan nog eens naar Antwerpen komen?”

“Dit is niet zo’n stad als New York of Moskou waar elke minuut iets anders gebeurt.” “Het is fijn dat Antwerpenaren er niet op uit zijn om het geld uit onze zakken te slaan.”

“Ik heb Snatch gezien, en die speelt zich af in Antwerpen. Niet dat je daar iets van merkt; weet jij waar we diamanten kunnen vinden?”

“Antwerpen is gewoon een tussenstop. We hebben hier niet zoveel plannen. Wafels eten en bier drinken, zoals iedereen zeker? En voor de rest wat rondlopen. We gaan niet te laat naar bed.” “Het Antwerpse Red Light District is het properste en gezelligste dat ik al ooit gezien heb.”

“Jullie staan bekend als frietland, maar vreemd genoeg was die moeilijk te vinden. Uiteindelijk hebben we er toch gevonden, in een puntzak.”

BRad KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT hij een rustige tussenstop zocht tussen Parijs en Amsterdam. Brad (23, Brisbane) noemt zichzelf zeker geen toerist, maar is ‘op reis’. Samen met zijn 3 vrienden van de unief is hij al anderhalve maand Europa aan het rondtrekken - alle vier hebben ze een paar maanden uitgetrokken voor ze beginnen te werken. Antwerpen is slechts 1 stop tijdens hun tocht. Brad wil no-nonsense info over de toeristische, historische en culturele basics, maar ook authentieke informatie over het échte leven in de stad. Brad en zijn vrienden hebben een beperkt budget en zitten dus op hun geld. Ze weten dat ze in België bier en wafels moeten proeven, en ze willen een paar toeristische hotspots gezien hebben zodat ze dat later kunnen vertellen en op foto minder belangrijke steden hangen ze een hele dag in het hostel om bij te komen van het vele reizen en om zich voor te bereiden op de echt belangrijke steden die je moet gedaan hebben. Brad gaat niet naar de Toeristische Dienst, hij en zijn maten lezen altijd een kort stukje uit hun reisgids over de stad waar ze naartoe gaan (tenminste: dat was het plan, maar na anderhalve maand trekken is die gewoonte wat verslapt); en ze vertrouwen ook op de info die ze horen van andere reizigers in het hostel. Ze vonden er ook de USE-IT map of Antwerp, een gratis infobron waar ze niet naar zochten maar waar ze wel content mee zijn. Brad en zijn maten logeren altijd in hostels, die ze boeken via de laptop van één van de vrienden – Couchsurfing kent Brad wel, maar dat vraagt te veel organisatie en bovendien is het onmogelijk om een plek voor 4 te vinden. Veel laten Brad en zijn vrienden van het toeval afhangen, vooral in minder belangrijke steden. Voor de belangrijke steden hebben ze een strakker schema: als je in Parijs bent, wil je toch de Eiffeltoren zien? Daar zijn ze gisteren trouwens geweest – vandaag zijn ze van de trein gesprongen in Antwerpen en doen ze het wat rustiger; morgen gaan ze naar Amsterdam, die andere grote stad waar ze eens stevig gaan uitgaan.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

tonen aan hun vrienden/familie. Erg veel moeite willen ze daar nu ook niet voor doen: in sommige

TO U

de solo rondreiziger “Ik stapte uit in Centraal Station en het eerste dat ik zag waren de Joden. Ik dacht dat dit de plaatselijke bevolking was in traditionele klederdracht.”

“Ik was verbaasd dat Nello en Patrasche in een gewone straat stonden, en dat was een probleem want ik moest naar toilet. Ik wist toen niet dat je in België op cafés naar toilet kan gaan.”

“Je kan hier meteen voelen dat er een goeie sfeer is, en dat mensen openstaan voor contact: ze praten makkelijk. Da’s belangrijk als je alleen reist zoals ik.” “Makkelijk om aan info over de stad te geraken: goeie stadskaartjes!”

“Ik twijfelde of ik niet beter meteen naar Amsterdam zou doorreizen.”

“Veel grappige dingen om te fotograferen, zoals dat jongetje dat zijn bloot gat toont.”

“Free internet is een must, om contact te houden met thuis, bankzaken te regelen en vacatures te bekijken. Ik doe het op mijn iPhone.” “Ik loop elke kerk binnen. Dat is voor mij hét kenmerk van Europa. Je kan zien waar de macht ligt: bij de kerk.”

KIMMIKO KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT Nello en Patrasche hier staan. Kimmiko (26) komt uit Tokio en heeft een half jaar uitgetrokken om te reizen – ze had een job als IT-er, maar daar is ze mee gestopt. Oorspronkelijk wou ze met vrienden reizen, maar niemand kon vrijaf nemen; haar vrienden hebben allemaal slechts één week vakantie. Dus besliste ze op haar eentje Europa te doen, iets wat wel meer Japanners doen. Ze vloog naar Londen, en doet nu het continent per trein. Brugge en Brussel deed ze de voorbije dagen, nu blijft ze een dag in Antwerpen, dat ze kent uit haar schoolboeken en van op tv: Nello en Patrasche leefden hier! De kathedraal met het grote schilderij van Rubens dat de twee vrienden zo graag wilden zien, en waar ze tragisch aan hun einde kwamen, staan dan ook op haar to do lijstje. Net zoals pralines kopen, om op te sturen veel foto’s, die ze vervolgens uploadt op haar computer en op haar blog post – haar vrienden vinden vooral de foto’s van standbeelden geweldig. Ze verblijft in het hostel, waar ze niet veel contact heeft met andere reizigers, maar waar ze wel relaxed met de uitbater kan praten, en waar ze free wifi kan gebruiken. Couchsurfing kent Kimmiko niet; en sowieso heeft ze geen idee hoe het eraan toegaat wanneer je in het huis van iemand anders slaapt dus dat is niets voor haar. Elke ochtend staat ze vroeg op om zoveel mogelijk te bezichtigen. Ze heeft geen enorm budget, maar toch wil ze met iets van Walter Van Beirendonck naar huis terugkeren, de ontwerper die in Antwerpen leeft en waar zij en haar vrienden zo dol op zijn – zijn ontwerpen kosten in Tokio stukken van mensen. In het algemeen heeft Kimmiko zich vooraf goed geïnformeerd, en koopt ze typische producten uit Europa, die je in Tokio alleen tegen astronomische prijzen kan kopen (van pralines tot mode). Die stuurt ze dan naar huis, zodat ze ze niet in haar rugzak moet meesleuren. Vanavond gaat Kimmiko nog Belgische specialiteiten proeven in het restaurant dat de hosteluitbater voor haar omcirkeld heeft op de USEIT map of Antwerp, en morgen gaat ze naar Amsterdam voor het Van Goghmuseum.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

naar haar moeder (die ooit al eens een paar uur in Antwerpen was, met een groep). Kimmiko neemt

TVOI SUITR OISR T

de vriend van een uitwisselingsstudent “Musea, daar zijn we niet zo goed in.”

“Alle alibi’s om te feesten zijn goed.”

“Ik ken Antwerpen van reputatie: van wat mijn vriend mij heeft verteld. Hij heeft zich hier zodanig goed geamuseerd dat hij er niet kon over zwijgen. Dus ik moest hier wel eens mee naartoe komen.”

“Het centrum is echt heel klein, je bent er zo uit.”

“Vooraf heb ik een paar afbeeldingen op internet gezocht, maar dat de stad iets met mode heeft, wist ik niet.” “Opvallend dat Joden en Arabieren en Afrikanen hun eigen buurt hebben.”

“We zijn wel op café geweest, maar met de locals zijn we niet aan de praat geraakt.”

BARTOSZ KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT zijn vriend hier is komen studeren – het mocht ook ergens anders zijn. Bartosz (22) komt uit Łód`z in Polen. Hij is nu in Antwerpen op bezoek bij zijn jeugdvriend, die hier als uitwisselingsstudent aan de universiteit studeert. Zijn vriend heeft zoveel goeds verteld over Antwerpen – het bier, de feestjes, de meisjes, de geschiedenis – dat hij niet anders kon dan hier naartoe komen, zelfs al had hij zelf nog nooit van Antwerpen gehoord. Bartosz heeft zich wat voorbereid, en weet dat Brussel dichtbij ligt, de hoofdstad van Europa – de Europese instellingen bezoeken, staat dan ook op zijn verlanglijstje. Van Antwerpen weet hij niets meer dan wat zijn vriend hem heeft verteld – Bartosz heeft de indruk dat het een aangename studentenstad is waar kathedraal gaat hij niet binnen want daar vragen ze inkom. In het algemeen vindt hij de stad nogal duur; pintjes halen ze dan ook in een goedkoop grootwarenhuis en koken doen ze zelf op het kot van zijn vriend. Hij is met een low cost maatschappij naar Charleroi gevlogen, en kwam met de trein naar Antwerpen. Veel geld houdt hij niet over... Het valt Bartosz op dat Antwerpen een erg rijke stad is, en dat de bewoners allemaal goed Engels spreken. Hij is van plan om een week bij zijn vriend te logeren, en vanuit Antwerpen een paar steden in België te bezoeken waar zijn vriend al is geweest. Een reisgids gebruikt hij niet, noch gaat hij langs bij de Toeristische Dienst, en de USE-IT stadsplannen kent hij ook niet. Voor info over de stad consulteert hij zijn vriend.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

veel te doen is. Het valt hem op hoe oud de stad is, en hij is al veel kerken binnen gegaan. De

SIT O

de gamer

“Ons hostel heeft een ouwe trap waar we bijna doorzakten, maar ja: het is goedkoop.”

“Antwerpen is minder overzichtelijk omdat er niet één oriëntatiepunt is zoals in Parijs de Eiffeltoren.”

“Alle steden die we hebben bezocht, zijn mooi. Ze lijken allemaal nogal op mekaar ook. Wij amuseren ons overal goed, aangezien we vrienden zijn. Vooral belangrijk: snel en goed georganiseerd transport en vriendelijke mensen.”

“Als ik wil feesten vraag ik het aan jonge mensen op straat. Meestal weten zij het wel.”

“Waarom hangen ze aan het station geen groot plakkaat met info over de bussen? Nu was ik al een eind aan het stappen in de regen toen duidelijk werd dat de bus aan een andere uitgang stond.”

Nicolas KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT er een event georganiseerd wordt. Puur toeval, eigenlijk. Nicolas (19) en zijn ploegmaats komen uit Lille, en het is de tweede keer dat ze in Antwerpen aan een toernooi deelnemen. Ze hebben al veel steden in Europa bezocht met hun ploeg, telkens om er een of twee dagen te spelen. Er zijn steden die nu al een paar jaar het decor zijn voor grote LANparties, en in elk van die steden zijn ze al minstens een keer geweest. Niet dat ze zich veel van die steden herinneren, want tijd om aan sightseeing te doen, hebben ze niet, en aan toeristische uitstappen of shoppen hebben ze een hekel. Van Antwerpen herinnert hij zich wel dat de cafĂŠs heel de nacht open zijn en dat er veel ambiance is in het uitgaansleven. Ze zijn met een busje van de en de sponsor dit zo voor hen heeft geregeld. Na het gamen gaan ze meestal iets eten en daarna doen ze de cafĂŠs in het centrum. Morgen hebben ze twee uur vrij voor ze weer in de bus springen, en dan gaat Nicolas nog gauw dat T-shirt van Tommy Hilfiger kopen dat hij en passant in een etalage zag hangen. Misschien dat hij dan ook de muziekwinkel binnengaat, die is toch vlakbij. De USE-IT kaart vond hij in zijn hostel, maar die gebruikt hij enkel als stratenplan. De teksten leest hij niet, want daar heeft hij geen zin in.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

sponsor naar Antwerpen gekomen en slapen in een hostel omdat het goedkoper is dan een hotel,

visitor

de festivalganger “Ik ben gaan clubben en kon niet geloven dat andere meisjes naar mij lachten. In Italië bekijken meisjes elkaar als roofdieren.”

“Ik ging vroeger wel naar I love Techno. Ik zou meer naar Antwerpen komen als ik wist van festivals als Laundry Day.”

“De Antwerpenaren zelf weten natuurlijk wel waar naartoe, maar je moet al de juiste mens ontmoeten om op het juiste feestje te belanden.” “Je ziet wel veel oude mensen in het centrum. Waarom geen competitie voor jonge bands in het centrum? Nu moet je er te ver voor lopen.”

“Het licht stond perfect in het station en dan kwam er nog eens een Belgische jongen met prachtige spieren voorbijgewandeld. Ik voelde mij in een western.”

PEKKA KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT er een festival is dat de omweg zeker waard was. Pekka (21) uit Helsinki doet festivals overal in Europa, het is voor haar een lead om te reizen. Als er ergens een festival is of een belangrijk optreden, dan gaat ze er heen â&#x20AC;&#x201C; het kan Antwerpen zijn, maar evengoed Rijsel of Moskou, of een stad waar ze nog nooit heeft van gehoord. Al wat ze verdient met haar job in het warenhuis, spaart ze om festivals te bezoeken. Meestal gaat ze samen met en vriend of vriendin die ook into hardcore is, maar evengoed gaat ze alleen op pad: in de community kent ze toch iedereen. Nu komt ze naar het Antwerp Hardcore Fest, en ze heeft drie dagen uitgetrokken omdat hier ook veel gespecialiseerde kleding- en muziekwinkels zitten. Ze is met het vliegtuig naar die ook naar het Antwerp Hardcore Fest gaat, en met wie ze al vele mails heeft uitgewisseld. Hij bezorgde haar veel info over nieuwe uitgaansplekken in Antwerpen. Vorige keren bleef ze slapen bij iemand van een Antwerpse Hardcore band, maar dat was nu niet mogelijk. Dit is voor Pekka een plezierige manier van reizen: gefocust op wat haar werkelijk interesseert, geconnecteerd aan peers die met hetzelfde bezig zijn, en het laat haar toe nog eens ergens te komen ook. Niet dat ze Antwerpen als een toerist gaat bezoeken: daar heeft ze een hekel aan. Maar ze vindt de stad wel best aangenaam om in te verblijven omdat het zoâ&#x20AC;&#x2122;n gevarieerde en gezellige stad is. Hier staren de mensen je ook niet na omdat ze je er raar vinden uitzien.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

Zaventem gekomen, en kwam dan met de trein naar Antwerpen. Ze blijft slapen bij een Couchsurfer

prospector

de doelgerichte prospector

“Het is doodeng om hier met de auto te rijden.”

“De mensen zijn hier tolerant. Ik zag bijvoorbeeld veel gays op straat, dat is hier niet meer dan normaal.”

“Voor studenten is hier een groot probleem: accommodatie vinden. Dat is hier zò slecht georganiseerd, ik denk dat alleen Italië nog erger is.” “Ik vind Nederlands een mooie taal. Weinig mensen spreken het, en dat trekt mij aan.”

“Belgen zijn doorgaans vriendelijke en rustige mensen.”

“Berlijn, Londen en New York zijn ook fijn, maar stilaan te commercieel. Iederéén zit daar.”

“Antwerpen is één van de weinige steden waar je in het Engels les kan volgen.”

“Veel steden proberen zich beter voor te stellen dan ze zijn, en dan kom je daar en merk je dat ze lichtelijk overdreven hebben. Hoe Antwerpen zich profileert is zeer eerlijk, want het klopt allemaal. De stad is zelfs nogal bescheiden, zodat het een hidden secret bijft.”

TINA KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT er een tolerante sfeer in de lucht hangt. Tina (20) groeide op in Keulen, maar woonde eerder al in Berlijn en studeerde een jaar in Londen. Ze komt stage doen bij BUUR – BUreau voor URbanisme in Antwerpen, dat ze leerde kennen toen ze als stagiair voor een bureau in Londen werkte. Ze komt nu een maand van tevoren alvast naar Antwerpen om de stad te verkennen en een appartement te zoeken. Tina logeert momenteel bij een Berlijner die in Antwerpen woont, en die een Couchsurfingprofiel heeft dat haar zeer interesseerde omdat hij designer is. Hij zette haar ook al op het spoor van een galerie gespecialiseerd in ecologisch design. Tina heeft ook contact met andere Couchsurfers, die haar via mail tips hebben gegeven over de stad, en met wie ze afspreekt voor feestjes. Eén van hen gaf haar de USE-IT map of Antwerp en de rest te lezen en een aantal tips uit te proberen. Tina vindt Antwerpen een aangename maar kleine stad, komt in contact met erg veel jonge internationals, en had meteen het gevoel dat deze stad een open en tolerante sfeer uitstraalde toen ze al die grappige tamme konijnen in het stadspark zag rondspringen. Een erg multiculturele stad ook, waar zelfs een hele gemeenschap orthodoxe Joden vreedzaam naast Arabische mensen leven. Antwerpen is heel anders dan Londen in elk geval: veel meer relaxed en op mensenmaat, goedkoper ook en met meer oog voor levenskwaliteit. Opvallend is ook dat veel jonge mensen in fashion, design, architectuur of kunst zitten, iets wat in Londen ook het geval was, maar hier in Antwerpen meer lijkt op de DIY-scene in Berlijn. Tina houdt een blog bij over haar werk en leven, en nu focust ze dus vooral op Antwerpen – ze fotografeert dan ook veel. Het enige probleem is nu een appartement vinden voor een paar maanden tot een jaar; ze heeft al gemerkt dat sommige huiseigenaars veel liever hun appartement aan een Belg verhuren, en dan liefst meteen voor een paar jaar. Gelukkig kreeg ze de sleutel van het appartement van de Couchsurfer en mag ze blijven tot ze een eigen stek heeft gevonden.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

omdat ze vond dat de rubriek ‘Act Like a Local’ goed de lokale mentaliteit weergaf, besloot ze ook

prospector

de aftastende prospector

“Dat Antwerpen een modestad zou zijn, is overdreven. In Kopenhagen zie je veel meer hipsters.”

“Overal zie je mensen met mekaar staan praten op straat, je ziet vrienden lachen op café, families in de restaurants.” “Natuurlijk is het belangrijk dat er musea en feestjes zijn, maar de mensen zijn belangrijker – zij bepalen de sfeer.”

“Ik heb een cursus gevolgd maar natuurlijk blijf je horen dat ik Engelstalig ben. Dat heeft al onvriendelijke reacties opgeleverd in het postkantoor.”

“Iets heel fijns aan Antwerpen zijn die vele konijnen in het park: alle maten en gewichten, kleuren en soorten. Echt grappig – dat vertelt je zonder woorden dat deze stad er een is waar het goed is om te leven.”

“Hier zijn er pakweg 3 nightclubs, terwijl er in Londen 30 zijn, ik zeg maar iets.”

ROMAIN KOMT NAAR ANTWERPEN OMDAT hij er misschien wel nog eens voor een half jaar komt wonen en werken. Romain (25) uit Saint-Etienne is al een paar maanden onderweg in Europa. Hij verblijft eens een maand hier, dan weer een week daar â&#x20AC;&#x201C; meestal logeert hij bij Facebook-kennissen of bij vrienden, maar soms ook in een hostel, en hij maakt ook gebruik van het Couchsurfing netwerk â&#x20AC;&#x201C; dat laatste meer om in contact te komen met interessante mensen dan voor de gratis logies. Soms doet hij een tijdelijke job, wat hij als grafisch designer makkelijk kan. Hij kiest jobs in functie van zijn portfolio: bij bureaus en organisaties die hij interessant vindt. Hij heeft min of meer een schema uitgestippeld van steden die hij wil bezoeken omdat hij weet dat daar specialisten aan de slag zijn in het veld dat over andere steden waar hij misschien nog niet aan gedacht had, en hij heeft er geen probleem mee om van zijn schema af te wijken. Wel staat ongeveer vast dat hij over een half jaar in New York gaat studeren aan The New School, maar eerst komt Romain dus ook even naar Antwerpen omdat hij hoorde van een master-na-master opleiding hier die hem interesseert. Na Antwerpen gaat hij ook nog naar Hamburg, waar hij een uitnodiging kreeg van een grafisch bureau om er een maand mee te werken aan een project; en zijn tour sluit hij voorlopig af in Bratislava waar hij een afspraak heeft met een professor die net nieuw onderzoek publiceerde en van wie hij al een paar maanden de blog volgt. Romain reist per trein, maar krijgt ook geregeld een lift van kennissen. Antwerpen maakt op hem een goeie indruk, al vindt hij wel dat informatie soms moeilijk te krijgen is, en de bevolking soms wat afwijzend reageert wanneer hij in het Frans met hen probeert te spreken (nochtans had hij gehoord dat Belgen op school de twee landstalen leren), en dus communiceert hij meestal in het Engels.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

hem interesseert: dat van urban mapping en open source. Natuurlijk houdt hij zijn oren open voor info

2.2. AMBASSADEURS Ambassadeurs zijn Antwerpenaren die officieus de rol van de Dienst Toerisme vervullen: ze maken mensen wegwijs in de stad. Om dat adequaat te doen, leven ze zich in meer of mindere mate in in hun doelgroep: ze peilen naar wensen, behoeften, etc. van de jonge onafhankelijke reizigers. Dat doen ze niet omdat ze dat moeten, maar wel omdat ze daar zin in hebben – voor het plezier. Zij bepalen mee de beleving van deze reizigers, hebben een grote impact op hun welbevinden, en dus uiteindelijk ook op de aantrekkingskracht van Antwerpen voor buitenlandse bezoekers. De tussenkomst van deze ambassadeurs kan er zelfs voor zorgen dat een verblijf verlengd wordt, en dat bezoekers blijven plakken of terugkeren. Ambassadeurs zijn: de hosteluitbater, de Couchsurfing-host, de Antwerpse middenstander in horeca en winkels, en de gewone Antwerpenaar. Bij het bedenken van een marketingcampagne gericht op jonge onafhankelijke reizigers, is het aanbevolen deze ambassadeurs als secundaire doelgroep op te nemen. HOSTELS In Antwerpen zijn er vandaag één officiële jeugdherberg en een handvol ‘independent hostels’. Samen zijn het de overnachtingsplekken bij uitstek waar voornamelijk jonge reizigers komen en die merkelijk goedkoper zijn dan hotels en Bed & Breakfasts. Er is minder comfort, maar vaak heerst er minstens evenveel en meestal zelfs méér sfeer. Independent hostels worden vaak gerund door bevlogen ex-reizigers die van hun hobby hun beroep hebben gemaakt en die hun hostel op een erg persoonlijke manier runnen. Zowel kleine groepen als solo travellers vinden er een mix van gezelligheid, info van locals, een betaalbaar bed, meestal ook wifi, een reeks beduimelde reisgidsen van overal ter wereld. Soms komen er ook (klas)groepen slapen, meestal buiten het toeristische seizoen.

Hoewel de grens tussen een jeugdherberg / independent hostel en een hotel soms vaag wordt, blijft er één belangrijk verschil: in een herberg of hostel kan je nog steeds een bed boeken in plaats van

een kamer. De dorms zijn evenwel niet meer de oncomfortabele slaapzalen zoals in de jeugdherberg van weleer. Vaak zijn het kamers met niet meer dan vier bedden die per persoon betaald worden. Daarnaast bieden de hostels ook singles of tweepersoonskamers zoals hotels of Bed & Breakfasts, maar het sanitair blijft dan vaak gemeenschappelijk, en er is een keuken waar gasten hun eigen potje kunnen koken. Hosteluitbaters zijn doorgaans mensen die graag reizen en graag reizigers over de vloer krijgen; alternatieve types die het niet alleen voor het geld doen (dat maakt hen ook anders dan uitbaters / werknemers van hotels). Ze zorgen voor een persoonlijke sfeer, waardoor gasten zich thuis voelen, in contact komen met anderen en zelfs soms blijven plakken in Antwerpen. De hostel van vandaag is de veilige thuishaven voor reizigers: een home away from home.8 Hostels trekken voor een deel een specifiek publiek: intrinsiek geïnteresseerd, open voor contacten, bereid reisplannen aan te passen en dus langer te blijven, gelinkt aan leeftijdgenoten op wie ze bereid om ergens anders dan hun thuisstad te gaan wonen indien het hen ergens anders beter bevalt. DE HOSPITALITY NETWERKEN9 Buitenlandse bezoekers in het land die gratis overnachten: in toeristisch onderzoek en beleid worden ze meestal over het hoofd gezien. In België is hét criterium om als toerist te worden geregistreerd door de FOD Algemene directie Statistiek: minstens éénmaal betalend overnachten in een als zodanig erkende logiesverstrekkende instantie: een hotel, een hostel, een vakantiedorp, een Bed & Breakfast... Wie dat niet doet, glipt het land onopgemerkt in en uit; niets is bekend over zijn of haar gedrag, profiel, economische impact... Er zijn aanduidingen dat niet-betalende logies in opmars zijn. Een eerste indicatie zijn de hoge 8

Voor meer informatie over de oorsprong en de evolutie van jeugdherbergen en hostels, zie: USE-IT, red. K.J. Dams: Stakeholderonderzoek 1:

Hostels (2007) 9

Voor meer informatie over de geschiedenis en werking van Couchsurfing en de andere hospitality netwerken, zie USE-IT, red. K.J. Dams:

Stakeholderonderzoek 5, Gratis Logies (2008)

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

invloed hebben, ergens ook wel op reis met hun professionele carrière in het achterhoofd, en vaak

cijfers die studies aangeven voor het zogenaamde VFR-toerisme – Visiting Friends & Relatives. Voor jongerentoerisme specifiek is deze groep, volgens een studie uit 2003, goed voor 41% van het totale aantal overnachtingen.10 Een tweede indicatie is de grote groei, geleidelijk sinds een aantal jaren, en zeer sterk in 2008, van internet hospitality-exchange netwerken – kortweg HospEx-netwerken. De bekendste zijn www.couchsurfing.org en www.hospitalityclub.org. Hospitality Exchange-netwerken hebben met andere sociale netwerksites zoals Facebook en MySpace gemeen dat gebruikers er een profiel op kunnen plaatsen, er berichten op kunnen uitwisselen en kunnen discussiëren op forums. Het verschil: op Hospitality Exchange-netwerken wordt verlangd – en bij sommigen is het verplicht – dat men reizigers in zijn huis gratis een overnachtingsmogelijkheid aanbiedt: een bed als het kan, maar een zetel volstaat. Deze hospitality netwerken stellen zichzelf ook een missie die toerisme overstijgt, en die kort kan worden omschreven als het bevorderen van internationaal begrip. Dat neemt niet weg dat ze een voor het klassieke toerisme grote (diepe) impact aan het verwerven zijn. Niet zozeer als het gaat over gratis slaapplaatsen, maar wel inzake toeristische beleving en de relatie die bezoekers met een stad opbouwen. Waar het voorheen mensen waren die hun vrienden kwamen bezoeken, is dit netwerk van potentiële vrienden die men niet een keer maar eventuele vele keren kan komen bezoeken enorm vergroot. Dit soort van voorheen marginale fenomenen heeft enorm aan impact toegenomen. Het Couchsurfing netwerk is gelanceerd in 2004, en is in 2009 het grootste wereldwijde Hospitality Exchange-netwerk geworden. Ook in Antwerpen is het aantal leden op Couchsurfing intussen een veelvoud van die op de soortgelijke netwerken zoals Hospitality Club. Zo werkt het: wie van het netwerk gebruik wil maken, maakt een account op www.couchsurfing. org. Vervolgens maak je een profiel aan met foto’s, info over jezelf, info over de slaapplek die je zelf al dan niet aanbiedt, info over de boeken die je leest en de films waar je van houdt, etc. Je zet er zoveel of zo weinig info op over jezelf als je wil. Wie al gasten over de vloer kreeg of zelf

10 Richards & Wilson, New Horizons in Independent Youth and Student Travel (2003), p.16

als reiziger gebruik maakte van logies bij een Couchsurfing-host, heeft meestal ‘referenties’ van gebruikers die getuigen over de ‘service’: negatief, neutraal of positief; telkens met een persoonlijk commentaartje erbij. Die referenties zijn bedoeld als richtlijn voor de volgende Couchsurfers: door de referenties te lezen, aangevuld met het profiel dat de CS-er over zichzelf opstelde, kunnen nieuwe gebruikers inschatten wat voor mens de Couchsurfer is en of het fijn toeven is bij haar/hem. Wie wil surfen, stuurt via het netwerk een vriendelijk verzoek naar de CS-er van zijn/haar keuze, en wacht op antwoord. Als die CS-er er zin in heeft, tijd heeft, geen andere gasten op bezoek heeft, zelf niet aan het reizen is, etc; dan stuurt die een positief antwoord met info over hoe hem/haar te bereiken via telefoon, het adres, etc. Lukt het niet, dan stuurt de CS-er ook best een antwoord – uit beleefdheid, maar ook omdat het systeem het percentage ‘beantwoorde verzoeken’ bijhoudt én toont. Wil je tof volk over de vloer of zelf bij mensen surfen, dan moet je daar moeite voor doen, beleefd en correct zijn. Zo stimuleren de gebruikers mekaar. In de woorden van één van de geïnterviewde Couchsurfing-hosts: “Couchsurfing gaat over uitwisseling opeisen, en die overdag hun plan trekken en op hun eentje de stad verkennen, en met wie je dan ’s avonds weer afspreekt om samen iets te doen. Doordat je mekaar kiest op basis van een meestal vrij uitgebreid en informatief profiel, is er meestal een vrij groot gemeenschappelijk veld en zijn er weinig culturele verschillen. Dat maakt dus dat het meestal wel ‘klikt’.” (Interview 37) En als het eens niet klikt, dan is het ook niet zo erg, zo vertellen andere Couchsurfing-hosts: “Met Aziaten is het vaak moeilijk om echt contact te hebben. Die zijn zeer beleefd maar vaak zijn echte gesprekken niet mogelijk. Veelal is het Q&A, of maken ze opmerkingen als ‘Zo raar, hier moet je niet betalen om het park binnen te gaan’.” (Interview 35) In Antwerpen zijn er meer dan 2.000 geregistreerde leden van Couchsurfing. Zelfs al zijn niet allen actieve leden, dan nog zijn zij erg belangrijke ambassadeurs van de stad. De gebruiker van CS kiest hen namelijk op basis van hun profiel: op basis dus van hun interesses, beroep, gender, gevoel voor humor, reiservaring, locatie in de stad etc. Dit leidt doorgaans tot een erg bewuste keuze, én een erg persoonlijke en specifieke introductie in de stad, die aan iedere controle van de toeristische diensten en de lokale overheid ontsnapt. De Couchsurfing-hosts zijn overigens erg gemotiveerde, vrijwillige ambassadeurs die gedreven mensen introduceren in de stad. Gewoon omdat ze dat verrijkend en plezant vinden. Een Couchsurfing-host vat het zo samen: “Als je bij een CS-er logeert, leer

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

en gastvrijheid. Het gaat dus niet over een gratis bed. Al zijn er gelukkig veel die me als host niet helemaal

je de stad die je bezoekt op een heel andere manier kennen dan wanneer je louter als toerist reist. Je wordt in meer of mindere mate tijdelijk opgenomen in het dagelijks leven van locals, je leert hun vrienden kennen, hun woonomgeving, de manier waarop ze naar hun werk gaan, hun leven van alledag. Ook de plek waar je logeert: in Amerika logeerde ik in een strandhuis; in Spanje in een buitenwijk. Daar kom je als toerist niet, maar als je bij iemand thuis logeert bén je daar ineens. Dit is veel interessanter dan een toeristische ervaring: dit is echt reizen.” (Interview 34) ANTWERPSE MIDDENSTANDERS Al wie een zaak heeft in Antwerpen, krijgt ook bezoekers van buiten Antwerpen over de vloer. Restaurants, kledingwinkels, krantenkiosken, gay sauna’s, supermarkten, apotheken, bakkerijen, bars en cafés, toeristenshops, etc. De uitbaters / werknemers bedienen toeristen, beantwoorden hun vragen over de stad, helpen hen op weg. De manier waarop dit gebeurt, laat een indruk na op bezoekers: ze trekken ondermeer op basis van hun contact met deze professionals hun conclusies over het wezen van de stad. Is de meneer van de krantenkiosk nors, de mevrouw van de pralinewinkel supervriendelijk, spreekt de apotheker een mondje Spaans, geeft de bakker hen zomaar een Antwerps Handje te proeven: het zijn allemaal impliciete boodschappen die de sfeer in een stad illustreren en die de beleving van de bezoeker fundamenteel kleuren. GEWONE ANTWERPENAREN Bezoekers zitten soms met vragen waar de Toeristische Dienst of hun reisgids geen antwoord op weten. Waar zijn de leuke feestjes vanavond? Waar vind ik een restaurant dat er duurder uitziet dan het is om mijn lief te trakteren? Waar vind ik een vintage shop met fifties stuff? Aan wie vraag je zo’n dingen? Aan locals natuurlijk, en dan bij uitstek aan locals die uitstralen wat je wil weten: een hip meisje vraag je waar ze haar fantastisch kleedje gekocht heeft, aan die gast aan de toog vraag je waar er vanavond live muziek wordt gespeeld, aan dat groepje vrienden op restaurant vraag je waar je morgen even lekker, goedkoop en typisch kan gaan eten; etc. Maar evengoed wil je minder specifieke info vragen: de weg naar het station bijvoorbeeld, waar je een fiets kan huren, of de dichtstbijzijnde Apple winkel. Dat vraag je dan gewoon aan een passant, iemand die ook op de tram zit, iemand die je aanklampt op straat. Hoe vriendelijk, accuraat, behulpzaam en communicatief

die ‘gewone Antwerpenaar’ reageert, is erg bepalend voor de beleving van de bezoeker. Die besluit daaruit wat de ‘mentaliteit’ van de Antwerpenaren is.

Hierna volgen de vier ijkpersonen binnen de secundaire doelgroep van de â&#x20AC;&#x2DC;ambassadeursâ&#x20AC;&#x2122;: Johan (de hosteluitbater), Marie (de Couchsurfing-host), Antonio (de middenstander) en Kelly (de

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

Antwerpenaar).

ambassadeur

de hosteluitbater

“De meesten hebben nog nooit Chassidische joden gezien en stellen er dan ook vragen over aan de balie.”

“Als ze gemotiveerd naar Antwerpen komen, dan is het voor de mode.” “Nederlanders hangen geen geld aan slapen maar aan shoppen.”

“Films als ‘In Bruges’ en ‘Blood Diamond’ lokken soms toeristen.”

“Enkel februari is een dode maand.”

“Ik verwijs hen liever naar de dagdagelijkse Belgische keuken. Liever witlof met hesperolletjes in de Zeven Schaken dan mosselen met friet.”

“Japanners zitten qua interesse ergens tussen meisjes en homo’s.” “Wie twee dagen boekt, blijft vaak dubbel zo lang.” “We gebruiken de USE-IT kaartjes om te tonen dat alles op wandelafstand ligt.” “Italianen en Britten kennen allemaal Café d’ Anvers.”

“Er zijn er altijd die de haven willen zien. Die zet ik op de fiets en stuur ik zelfs met de veerdienst naar Doel.”

JOHAN EEN AMBASSADEUR VOOR DE STAD, OMDAT hij de eerste Antwerpenaar is waar elke gast zonder gêne vragen aan stelt. Veertiger. Kritische, constructief ingestelde non-conformist die van Antwerpen houdt. Hij heeft zelf veel gereisd voor hij een hostel begon, gebruik gemaakt van diverse logiesmogelijkheden, aan den lijve problemen tijdens het reizen ondervonden en er oplossingen voor gevonden, etc. Zelfs al runt hij een hostel waar gasten 15 tot 20 euro per nacht betalen, toch wil hij niets te maken hebben met ‘de toerismebusiness’, want behalve dat het zijn broodwinning is, is hij zelf ook een idealist met een visie en een missie. Volgens hem gaat reizen over ontdekken, uitwisselen, bijleren – mocht hij niet een beetje een cynicus zijn, hij zou het ‘peace, love and understanding’ noemen. Hij biedt ‘a home ‘reissfeer’ die uitnodigt tot uitwisseling. Behalve bedden en een ontbijtruimte voorziet Johan in zijn hostel dan ook een ruimte waar zijn gasten kunnen relaxen, mekaar kunnen leren kennen, een reisgids kunnen raadplegen en samen kunnen koken. Vaak helpt hij zijn gasten op weg: hij geeft hen antwoord op hun vragen en stuurt reizigers met wie het echt klikt ook naar zijn favoriete plekken in Antwerpen. In zijn hostel heeft hij een molentje staan met de USE-IT stadsplannen, die hij actief promoot omdat hij ze zelf goed vindt. Doordat hij nu een hostel runt, reist Johan een heel stuk minder dan vroeger. Er voor een paar maand tussenuit knijpen zoals hij in zijn jonge jaren deed, is er al helemaal niet meer bij. Toch blijft hij op de hoogte van de behoeften, wensen en weerstanden bij hedendaagse reizigers. Met veel van zijn gasten bouwt hij een relatie op: ze herinneren zich hem als ‘Johan from Antwerp’, sturen hun vrienden die Antwerpen bezoeken naar zijn hostel, en komen zelf ook soms nog eens terug op bezoek. De toeristische dienst verwijst niet naar zijn hostel, maar zijn klanten vinden hem zo ook wel: ze surfen naar www.hostelworld.com en vinden daar zijn referenties.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

away from home’. Zijn hostel straalt niet alleen zijn persoonlijke smaak uit, maar ook een algemene

ambassadeur

de Couchsurfing-host

“In Amerika logeerde ik in een strandhuis; in Spanje in een buitenwijk. Daar kom je als toerist niet, maar als je bij iemand thuis logeert bén je daar ineens. Dit is interessanter dan een toeristische ervaring: dit is echt reizen.”

“Polen staan ervoor bekend: die gaan drie weken op reis met 200 euro. Als CS-host heb je er vaak niet veel aan qua uitwisseling, en op café moet je altijd zelf trakteren.” “Ik kook wel eens voor mijn gasten, maar nog vaker koken zij voor mij.”

“Couchsurfers komen niet voor de musea, maar om het stadsleven op te snuiven en mensen te ontmoeten.”

“Voor ik iemand aanvaard, bekijk ik altijd goed zijn of haar profiel en de aanvraag zelf, want het moet voor beide partijen interessant zijn.” “Ik meld duidelijk dat ik geen hotel ben, dat verhoogt de drempel voor wie enkel uit is op gratis logies.”

marie EEN AMBASSADEUR VOOR DE STAD, OMDAT ze de Antwerpse vriendin is die je anders niet had. Twintiger. Enthousiaste, kritische maar positief ingestelde non-conformiste. Houdt van Antwerpen. Ze is een gretige reiziger: wanneer ze kan, boekt ze een goedkoop vliegticket en ze is weg. Maakt zelf op reis gebruik van hostels, bed&breakfasts, betaalbare hotels en natuurlijk van het Couchsurfingnetwerk. Marie is zelf Couchsurfing-host geworden omdat ze graag mensen uit andere landen en culturen leert kennen; en omdat ze meent dat ze daardoor veel bijleert. Ze doet het ook uit idealisme: ze gelooft dat dit soort van gastvrijheid onder (jonge) reizigers hun blik verruimt: via Couchsurfing kom je immers in contact met hun dagelijks leven, waardoor je vooroordelen leert nuanceren. proeven en uit te wisselen. Haar gasten selecteert ze op basis van hun profiel (gedeelde interesses) en op basis van de manier waarop ze hun aanvraag motiveren (copy-pasters komen er niet in). Gasten legt Marie te slapen in een logeerbed en ze geeft hen de sleutel van haar appartement. Voor zover haar agenda het toelaat, gaat Marie hen ophalen aan het station, pakt ze hen mee naar feestjes, tekent ze een stadsplan met haar favoriete plekken, kookt ze voor hen op een avondje met haar vrienden, trakteert ze hen op ontbijt in haar favoriete koffiebar. Marie is ‘a friend in a city you don’t know yet’. Er zijn wel eens gasten waar ze een minder goed contact mee heeft, maar dat tast haar enthousiasme niet aan: ook dat zijn interessante ervaringen waar ze uit leert. Meestal zijn haar gasten twintigers, hoog opgeleid, en gretige reizigers zoals zijzelf. Velen zijn student of oefenen een creatief beroep uit en kijken voor de keuze van hun studies, werk en leven ruimer dan hun eigen stad, land of zelfs continent. Met de meeste van haar gasten bouwt Marie een band op: ze posten een positieve referentie op haar Couchsurfing-profiel, mailen haar soms nog maanden en jaren nadien en sturen hun vrienden die Antwerpen bezoeken naar haar. Er zijn er ook die langer bij Marie blijven logeren dan ze van plan waren omdat Antwerpen interessanter blijkt dan verwacht, zodat ze besluiten van hieruit andere steden op hun lijst te bezoeken zoals Brussel, Gent, Brugge. Gasten vinden Marie op www.couchsurfing.org.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

Zichzelf en haar gasten ziet ze niet als ‘toeristen’, maar als ‘reizigers’ die reizen om te leren, te

ambassadeur

de middenstander

“De Toeristische Dienst is vlakbij, daar stuur ik ze ook heen.”

“Nee, ik ben ze nooit beu, die toeristen. Integendeel: ik zie ze grààg komen.”

“Vooral Aziaten en Duitsers vragen mij naar de mode.”

“Als ze een plannetje vragen, geef ik het Restoroute stadsplan waar ik ook op sta.”

“Sommige toeristen hebben vaagweg iets horen waaien over Brabo, maar vaak kennen ze het verhaal niet precies. Ik vertelt het hen dan maar.” “Ik werk voor 75% voor toeristen, heel vaak Nederlanders.” “Ik stuur toeristen naar het Hof van Eden voor stoofvlees, en in ruil sturen zij hen naar mij voor chocolade.”

ANTONIO EEN AMBASSADEUR VOOR DE STAD, OMDAT hij weet dat vriendelijk zijn ook goeie business is. Dertiger. Gaat elke dag met klanten om, en een deel daarvan zijn ‘toeristen’. Die vragen hem geregeld de weg, of info over Antwerpen, en gelukkig spreekt hij tamelijk goed Engels en zelfs een mondje Spaans zodat hij hen vriendelijk kan verder helpen. Ook wie niets bij hem koopt, geeft hij vriendelijk informatie – hij is nu eenmaal een positieve mens, en bovendien kan het altijd zijn dat deze toeristen straks terugkeren en toch iets kopen. Daarenboven houdt hij van Antwerpen; is zelfs fier op zijn mooie stad, en hij wil dat gevoel overbrengen op buitenlandse bezoekers. Door zijn drukke job kan hij niet veel reizen, en als hij toch vakantie heeft, boekt hij een all in eten. De toeristen van Antwerpen kent hij goed, aangezien hij al 15 jaar in de business zit en veel (oppervlakkige) contacten met hen heeft. Het valt hem op dat veel toeristen naar de clichés vragen: wafels, bier, frieten, Rubens, het station, de Meir. Alleen sommige jongere toeristen vragen hem wel eens iets waar hij moet over nadenken – over uitgaan, shoppen of mode – ook dan probeert hij hen zo goed mogelijk op weg te zetten. En als hij het antwoord niet weet, stuurt hij hen naar de Toeristische Dienst. Toeristen komen met Antonio in contact doordat ze in zijn zaak komen en hem aanspreken.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

vakantie naar een zonnige plek. Voor hem is reizen: platte rust met zon, zee, uitgaan en lekker

ambassadeur

de Antwerpenaar

“Rubens is Van Gogh niet hé. Over kunst gesproken, waarom pakt Antwerpen niet wat meer uit met Luc Tuymans?”

“De tolerantie voor gays merk je aan kleine dingen – ga op zondag eens naar Den Engel: daar zie je oude Antwerpse ventjes van hun Bolleke slurpen, homo’s op de tafels dansen en Marina’s aan de toog hun borsten showen – uiteindelijk verbroederen ze allemaal.”

“Ik denk niet dat ik het Rubenshuis al ooit eens ben binnengeweest, of het moet tijdens mijn lagere school geweest zijn.”

“Bezoekers hebben eigenlijk geen kanaal om op de hoogte te zijn van de fijne feestjes.”

Kelly EEN AMBASSADEUR VOOR DE STAD, OMDAT ze verzot is op Antwerpen en het zelf mottig vindt om op reis te verdwalen. Twintiger. Ze woont in het centrum en doorkruist elke dag de stad per fiets, te voet of met het openbaar vervoer. Het gebeurt geregeld dat toeristen op straat, op café of in één of andere winkel aan Kelly iets vragen. Meestal weet ze het antwoord omdat ze de stad heel goed kent en omdat ze een fotoblog bijhoudt over Antwerpen, maar soms moet ze ook het antwoord schuldig blijven, vooral wanneer ze van die typische toeristenvragen stellen over wafels of musea waar ze nog nooit is geweest. Dan probeert ze hen toch zo goed mogelijk op weg te zetten of stuurt ze hen naar de Toeristische Dienst. Als het gaat over uitgaan, shoppen, de modeacademie of haar favoriete staat te babbelen met zo’n toerist. Het is al een paar keer voorgevallen dat reizigers haar vroegen waar ze dat fantastische kleedje had gekocht, en dan toont ze hen enthousiast de weg naar haar favoriete winkel. Zelf reist Kelly ook graag, en ze weet uit eigen ervaring hoe belangrijk het is om op reis vriendelijke en behulpzame locals tegen te komen om de weg aan te vragen of om te weten te komen waar er toffe feestjes zijn. Het gebeurt wel eens dat ze toeristen die ze overdag op weg zette naar een feestje, ’s avonds tegenkomt op datzelfde feestje – dat is altijd plezant en er hangt meestal een traktatie aan vast. Kelly vindt het plezant dat er veel solo rondreizigers zijn in Antwerpen; er zouden er gerust wat meer mogen zijn om de overkill van de toeristengroepen te compenseren.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

plekken in Antwerpen, kan ze natuurlijk wel vlot helpen; en het gebeurt dat ze wel een kwartier

DEEL 3 ANALYSE EN CONCLUSIES Onder de jonge onafhankelijke reizigers zijn er vele soorten bezoekers. Naargelang van hun motivatie om naar Antwerpen te komen, hebben we ze onderverdeeld in ‘tourists’, ‘visitors’ en ‘prospectors’, met een verdere onderverdeling in ijkpersonen met elk hun specifieke eigenschappen.

3.1 toeristen worden participanten De jonge onafhankelijke reizigers van vandaag lopen niet slaafs achter de gids aan, maar gaan in meer of mindere mate actief op zoek naar de échte vibes van de stad achter de toeristische façades, zoeken contact met de lokale bevolking, bewandelen ook commercieel andere paden aangezien ze ook wel eens buiten het toeristische centrum uit eten gaan, gaan shoppen en uitgaan, etc. De passieve toerist moet vandaag zijn plaats afstaan aan een nieuw soort reiziger: de participerende bezoeker. De participant bij uitstek is natuurlijk de ‘prospector’, al kunnen ‘visitors’ en ‘tourists’ zich ook in meer of mindere mate als een participant gedragen.

In toenemende mate maken jonge bezoekers mee de stad, en ze bepalen louter door hun aanwezigheid de aantrekkelijkheid van de stad voor hun peers. Omdat ze meedoen en meedenken.

Dat alles doen ze gedurende zeer korte, wat langere of zelfs permanente tijd. De duur van een citytrip, enkele maanden als uitwisselingsstudent of stagiair, of voor onbeperkte duur. Dat maakt dat ze in feite in meer of mindere mate participanten zijn geworden in de stad: door hun actieve, kritische, creatieve aanwezigheid bepalen ze mee de sfeer, en look&feel van de stad, waardoor ze op hun beurt weer peers beïnvloeden (zowel inboorlingen als bezoekers). In vele gevallen slepen ze een rits leeftijdgenoten en anderen met zich mee: meteen, in uitgesteld relais of door mond aan mond reclame achteraf. Investeren in dit soort van actieve bezoekers betekent investeren in de evolutie van de stad, en dus ook in haar toekomst. Deze participanten, en dan vooral de ‘prospectors’, zijn echter moeilijk te controleren, in gang te steken, te triggeren, zelfs te scannen, want ze zijn in meer of mindere mate individualistisch, kritisch, veelsoortig, eigenzinnig, kieskeurig, gevoelig, intelligent, veeleisend. Er lijken zich evenwel twee intermediairen aan te dienen die wél intens contact hebben met deze

TOURISTS Uit onze interviews blijkt dat Kimmiko (de solo rondreiziger) en Brad (de rondreiziger met vrienden) weliswaar voor Antwerpen kiezen, maar niet hartstochtelijk: ze belanden er omdat Antwerpen nu eenmaal op hun parcours ligt van Parijs naar Amsterdam. Zoals één van de geïnterviewde rondreizigers samenvat waarom ze in Antwerpen van de trein is gesprongen: “Amsterdam was te duur om te overnachten in het weekend.” (Interview 14) Uit ons onderzoek blijkt dat hun verwachtingen vaag zijn. Dat is geen goed nieuws, want deze rondreizigers komen meestal met de ‘Roosendaaltrein’ die eind 2010 waarschijnlijk wordt afgeschaft ten voordele van de snelle Fyra-trein, wat maakt dat Antwerpen binnenkort een deel van deze bezoekers kan verliezen. Dat de verwachtingen vaag zijn, duidt erop dat Antwerpen geen uitgesproken identiteit heeft of toch geen profiel dat deze reizigers aantrekt. Een Couchsurfinghost vat het mooi samen: “Antwerpen beschouwen ze nooit als een echte stad zoals Parijs en Amsterdam. In het geval van Amsterdam is dat raar, want die stad is zeer verwant aan Antwerpen, ook qua grootte, en in Antwerpen is denk ik nog meer te doen. Maar Amsterdam heeft een niet kapot te krijgen reputatie van grootstedelijkheid. Dat zorgt ervoor dat bezoekers met een andere reden naar die steden komen: naar Antwerpen

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

groep: hosteluitbaters en Couchsurfing-hosts.

voor de gezelligheid en om te relaxen, naar Amsterdam en Brussel bijvoorbeeld om uit te gaan en van het grootstedelijke leven te proeven. Hun verwachtingen kleuren hun beleving. Parijs en Amsterdam staan in hun lijstje als absolute musts en daar leven ze actief naartoe; Antwerpen staat ook op de lijst maar dan als een tussenstop.” (Interview 34) Dat uit de interviews naar voor komt dat rondreizigers vaak positief verrast zijn over Antwerpen en ‘spijt’ hebben dat ze alweer op weg moeten, is dan weer zeer goed nieuws: blijkbaar is er voldoende in de stad aanwezig dat deze traveller kan bekoren – het moet alleen beter ontsloten worden zodat ze het ook weten en erop af komen. Niet toevallig, maar met opzet deze keer. Antwerpen moet expliciet een bestemming worden voor rondreizigers. In de woorden van een typische solo rondreiziger: “Ik had eigenlijk gedacht om hier maar één dag te blijven, maar doordat ik andere reizigers ontmoette die mij mee op sleeptouw namen, heb ik de stad wat langer verkend en ben ik er verliefd op geworden.” (Interview 12) De citytripper Inez en haar lief kiezen wel uitgesproken voor Antwerpen, maar komen meestal maar één keer, terwijl ze opeenvolgende citytrips naar steden als Parijs, Berlijn, New York of Barcelona niet uitsluiten. Blijkbaar spreken die steden wel tot hun verbeelding; Antwerpen niet. Eenmaal Antwerpen bezocht, beschouwen ze het niet als noodzakelijk er nog ooit terug te keren: been there, done that. Of zoals een citytripper antwoordt wanneer hem wordt gevraagd of hij van plan is om nog een keer naar Antwerpen te komen: “Goh, kan wel maar ik zie niet waarom. Er zijn nog zoveel steden om te bezoeken, waarom zouden we dan nog eens naar Antwerpen komen? De stad hebben we nu gezien, dit is niet zo’n stad als New York of Moskou of Beijing waar elke minuut iets anders gebeurt.” (Interview 1) Belangrijk is Antwerpen veel duidelijker als bestemming te profileren met de nadruk op wat interessant is voor de citytrippers, met de nadruk op actualiteit en verandering en dus op events, op de jonge energie die uitgaat van de stad, van de relaxte sfeer van deze kleine wereldstad waar het telkens weer goed thuiskomen is, van de nabijheid van andere steden die met Antwerpen als uitvalsbasis makkelijk kunnen worden bezocht. Dat zal in de toekomst ook gelden voor Marjolein, de typische shopper uit Nederland die nu wel een makkelijke klant is, maar die in de toekomst wellicht minder frequent in Antwerpen zal passeren als de goedkope Roosendaaltrein geen optie meer is.

VISITORS De visitors komen niet om de stad te bezoeken; eerder om redenen die niets met de stad op zich

hebben te maken. Bartosz is er enkel omdat hij toevallig een vriend heeft die in in Antwerpen studeert, Nicolas omdat er toevallig een goeie LAN-event plaatsvindt, en Pekka omdat ze er toevallig een subcultuurfestival vond dat haar specifiek aansprak. Antwerpen zal moeite moeten doen om hen allemaal te bekoren de stad als meer dan een decor te zien, en hen uit te nodigen om terug te keren. Belangrijk is dan ook om organisatoren van design events, internetcolloquia, LAN-parties, festivals en feestjes, etc. te stimuleren om hun event in Antwerpen te organiseren. Hier is het belangrijk te kiezen wat voor mensen de stad wil aantrekken, en vervolgens organisatoren uit die branche warm maken om hun events in de stad te programmeren. Een visitor illustreert: “Maar mochten er festivals en zo zijn, zoals Laundry day, waar ik onlangs over hoorde, dan zou ik wel speciaal daarvoor naar Antwerpen komen.” (Interview 3) PROSPECTORS die kenmerken vertonen van wat Richard Florida ‘the creative class’ heeft genoemd. Of het nu gaat om Tina (de doelgerichte prospector) of Romain (de aftastende prospector), steden overal ter wereld wedijveren met elkaar om hen aan te trekken en aan zich te binden, aangezien ze niet enkel aangenaam zijn om in huis te hebben, maar ook verantwoordelijk zijn voor economische voorspoed in de stad én toerisme genereren van andere reizigers uit de drie categorieën. Het goeie nieuws voor Antwerpen is dat degenen die de stad reeds op hun radar hebben staan, positief zijn over de stad, en zich soms zelfs in Antwerpen nestelen. Zo zegt één van de geïnterviewden die tijdelijk in Antwerpen verblijft, maar geen einddatum voor zijn verblijf in het vooruitzicht heeft gesteld: “Ik voel hier een goeie vibe, heel anders dan in de meeste steden die ik al heb bezocht. Natuurlijk is het fijn dat er zoveel cultuur en musea en feestjes zijn, maar voor mij is in de eerste plaats toch belangrijk dat de mensen OK zijn: open, communicatief, energiek. De mensen maken deel uit van de stad, zij bepalen de sfeer. De restaurants zouden wel wat langer mogen open blijven. Nu zijn het alleen de Turken die laat open zijn. Ook het openbaar vervoer stopt te vroeg. Voor een stad is het belangrijk dat er altijd leven is op straat, dat zorgt voor een positieve energie. Mensen gaan hier graag de straat op, en ze kunnen het zich permitteren om op restaurant en café te gaan – België is één van de goedkoopste landen in Europa als het daarop aankomt.” (Interview 12)

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

Een speerpuntgroep binnen die van de jonge onafhankelijke reizigers is die van de prospectors,

Antwerpen heeft het potentieel om veel meer van deze prospectors aan te trekken, indien zij tenminste de troeven voor deze jonge creatievelingen goed uitspeelt – belangrijk is doelgroepgericht vanuit hun wensen, behoeften, verlangens en weerstanden te denken. Voor hen is zoals gezegd levenskwaliteit belangrijk, tolerantie, de mogelijkheid tot creatieve en intellectuele uitwisseling, vormen van hedendaagse cultuur, de levensduurte, etc. De centrale ligging, misschien niet het meest in het oog springende kenmerk van Antwerpen, blijkt voor de prospectors die wij interviewen ook een troef. Zo verklaart een Turkse student: “Antwerpen is zeer centraal gelegen in Europa. Via Charleroi ben je binnen een paar uur overal. Voor mij is naar Charleroi gaan met de trein zoals in Istanbul de Bosporusbrug van het Europese naar het Aziatische gedeelte oversteken. Dat duurt even lang, door de eeuwige files. Voor mij is Antwerpen een ideale basis om van hieruit heel Europa te verkennen.” (Interview 21)

3.2 DE VERBEELDING VAN DE STAD Een zekere toeristische identiteit van Antwerpen is bij jonge onafhankelijke reizigers wel bekend, maar kleeft sterk vast aan “Belgische” toeristenclichés zoals wafels, chocola, bier en frieten. Die vallen nu eenmaal zeer in de smaak bij alle soorten bezoekers, en ze verwijzen naar een gewaardeerde en authentieke werkelijkheid: de Bourgondische levensstijl van de Belgen. Maar de clichés zijn niet genoeg om mensen specifiek naar Antwerpen te halen, want dezelfde wafels en chocola associëren jonge reizigers ook met Brugge en Brussel. Rubens en diamant komen ook als identiteitsbepalend naar voren uit de interviews, maar dat jonge bezoekers ze kennen, betekent nog niet dat ze er ook door aangesproken worden. Daar zullen de ‘ambassadeurs’ mogelijks een tegendraadse rol vervullen: ze raden soms toeristische clichés af in plaats van ze aan te bevelen. Het is typerend wat een geïnterviewde Antwerpenaar vertelt: “Ver van mijn bed. Ik denk niet dat ik het Rubenshuis al ooit eens ben binnengeweest, of het moet tijdens mijn lagere schooltijd geweest zijn. Ongetwijfeld zijn er veel mensen voor wie de naam Rubens iets zegt, maar daarom doen ze er nog niet per sé iets mee. Ik zou zeker voor jonge mensen meer dan de kunst de muziek uitspelen – dEUS bijvoorbeeld heeft toch een weerklank bij jonge mensen, ook op internationaal vlak? Bovendien is Tom Barman overal in het Antwerpse nachtleven te spotten; hij is op alle hippe feestjes aanwezig – je zou er een dEUS tour

van kunnen maken.” (Interview 47)

Antwerpen doet niet zodanig dromen dat de meeste bezoekers met duidelijke verwachtingen komen. Een ‘visitor’ die naar Antwerpen komt voor een optreden stelt het zo: “Als je hier alleen komt voor vakantie, dan valt Antwerpen tegen. In vergelijking met de steden die wij al hebben bezocht toch. Het is gezellig, de mensen zijn open en vriendelijk, er is veel bier en het eten is lekker, maar waarom zou je hier komen? Ik ken veel plaatsen waar veel meer te beleven valt.” (Interview 22) Een Antwerpenaar vertelt over zijn Amerikaanse collega’s die op bezoek komen: “Van Brussel hebben de meesten al wel gehoord, maar Antwerpen is voor hen meestal volslagen onbekend. Vaak doen ze een toer door Europa, en is Antwerpen een plek op de kaart tussen Parijs en Amsterdam.” (Interview 46) Verwachtingen van ‘tourists’ en ‘visitors’ zijn vaak nogal onuitgesproken of onbestaand – voor Nederlanders is naar Antwerpen komen hoogst gezellig, maar niet echt reizen; voor vele anderen die van verder komen is Antwerpen maar een tussenstop, waar ze zich vaak vooraf nauwelijks iets kunnen bij voorstellen. Zelden treft Antwerpen reizigers die per se naar de stad op bezoek willen

Zelfs de ‘prospectors’ hebben vaak geen duidelijk beeld van wat ze verwachten van de stad. “Veel steden proberen zich beter voor te stellen dan ze zijn, en dan kom je daar en merk je dat ze lichtelijk overdreven hebben. Hoe Antwerpen zich profileert is zeer eerlijk, want het klopt allemaal en is niet overdreven. Antwerpen is zelfs nogal bescheiden, zodat niet veel mensen ervan af weten. Het zou zich beter wat meer bekend maken, want nu is het een hidden secret.” (Interview 9)

3.3 HET BELANG VAN AMBASSADEURS Hoe de identiteit van de stad verbeelden en bij een ruimer internationaal publiek bekend maken? Dat media, en in het bijzonder films, kunnen helpen, is bekend, en blijkt ook uit onze interviews. Een Amerikaanse student die tijdelijk in Leuven woont omdat hij in Brussel bij de EU stage loopt, heeft samen met zijn vrienden de film Snatch gezien, en die speelt zich af in Antwerpen. Zo weten ze dat Antwerpen een diamantstad is, en dat trok hen wel aan. Maar: “Niet dat je daar iets van merkt; weet jij waar we diamanten kunnen vinden?” (Interview 29) Een Couchsurfing-host stelt het zo: “Meestal hebben ze weinig verwachtingen. Er is niet iets dat ze zeker willen zien. Ze weten dat Antwerpen bestaat, dat ze er ooit eens naartoe moeten, maar ze weten niet waarom. Vaak zijn ze op de hoogte van de link met mode, en

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

komen.

diamant, maar dat Antwerpen iets met Rubens heeft, weten ze niet. Als ze zich al een beeld hebben gevormd van Antwerpen, dan komt dat bijvoorbeeld door de film Snatch, waarin Antwerpen voorkomt en waardoor ze denken dat in Antwerpen alles om diamant draait. Dat is dan meestal een teleurstelling natuurlijk.” (Interview 39) Dat mond aan mond reclame een erg belangrijke rol speelt, is ook bekend: vrienden, familie, maar ook blogs en sociale netwerken als Facebook en meer specifiek ook Couchsurfing. “Vandaag heb ik een Singaporees op bezoek bij wie ik in Singapore bleef slapen en die mij nu een tegenbezoek brengt. Hij is nu op wandel door Antwerpen; straks zien we mekaar weer om een pintje te pakken.” (Interview 33) Gesprekken met de actieve Couchsurfers leren ons dat het netwerk in Antwerpen sterk is. Eind 2009 zijn er in Antwerpen meer dan 2.500 leden, waarvan ongeveer de helft actief (dat wil zeggen dat ze in het voorbije halfjaar inlogden). De geïnterviewde hosts krijgen allemaal relatief dikwijls gasten over de vloer, brengen vaak intensief tijd met hen door, en houden vaak daarna ook nog contact. De Couchsurfers vervullen een belangrijke rol. Zij leggen hun gasten niet alleen te slapen, maar doen nog iets veel belangrijkers: ze bouwen een relatie met hen op, en zorgen er zo voor dat de bezoeker ook een hechtere relatie opbouwt met de stad. Zij vervullen daarnaast ook de rol van een informele Toeristische Dienst door info op maat te geven over de stad en haar bezienswaardigheden. Een host vertelt over haar gasten: “Het zijn atypische toeristen: ze komen niet voor de toeristische hotspots zoals de traditionele musea. Wel zijn ze geïnteresseerd in het echte leven in een stad – die verzeilen op het Sint-Jansplein en vinden het geweldig. Ik stuur ze ook op pad: naar Zurenborg, het Zuid (als contrast!), de Kloosterstraat. Ik gebruik een stadsplannetje, en duid daarop aan. Aangezien velen ook wat rust zoeken in Antwerpen, voor ze hun Europese tour verder zetten, stuur ik hen ook naar Sint-Anneke of naar onze parken: Boekenberg, Nachtegalen, Rivierenhof. En ik neem ze ook mee naar feestjes waar ik zelf naartoe ga met vrienden.” (Interview 34) Indien de vaak weinig ambitieuze houding van veel jonge onafhankelijke reizigers omslaat in enthousiasme en nieuwsgierigheid, dan heeft dat dikwijls veel met ambassadeurs te maken: Johan (de hosteluitbater), en in het bijzonder Marie (de Couchsurfing-host) die als intermediair de stad aan hun gasten ‘verkopen’. Zij brengen hen naar plaatsen die ze als toerist niet zouden leren kennen (Doel, de Scheld’apen, de haven, etc.) en zorgen er zo voor dat de bezoeker verder geraakt dan

Rubens, chocolade en bier. De gasten die bij Couchsurfers logeren, verschillen overigens niet danig van degenen die in hostels logeren. Uit de interviews blijkt dat Couchsurfers de drie soorten jonge

onafhankelijke reizigers over de vloer krijgen: zowel de tourists als de visitors en de prospectors. Opvallend is dat Couchsurfing-hosts erg ontvangergericht tewerk gaan: ze gaan na wat de behoeften, wensen en verlangens zijn van hun gasten (aan de hand van hun profiel, de mails die ze uitwisselen en de gesprekken die ze hebben), en gaan daar dan op in, zonder evenwel de toeristische clichés te vergeten: die horen er voor CS-ers vaak integraal bij. Zo vertelt een zeer actieve Couchsurfinghost: “Voor veel Couchsurfers is betalen voor musea teveel gevraagd omdat ze op hun reisbudget moeten letten. Jonge mensen stuur ik wel naar de musea, want onder de 26 jaar betaal je maar 1 euro inkom.” Zijn toer gaat verder naar de Grote Markt, de Zuid, de Cogels-Osylei, de Dageraadplaats, etc. Altijd zit er ook een cafébezoek in, “want allemaal willen ze Belgische bieren proeven”. Daarnaast hangt het af van wat zijn gasten zelf willen: “Je kan zien in hun profiel wat hun interesses zijn, en door met hen te praten kom je natuurlijk nog meer te weten over hun wensen. Ik probeer dan altijd een beetje in te spelen op wat ze willen. Bijvoorbeeld iemand die in fotografie geïnteresseerd is, stuur ik naar het modemuseum. Er was ook een Chinees

Hostels hebben vaak een zelfde instelling – het verschil is dat hosteluitbaters zich niet zo intensief met elke gast kunnen bezighouden, en dat de hosteluitbater meestal geen peer is van de gast. Dat is de CS-er wel, aangezien gast en gastheer mekaar kiezen op basis van hun profielen. Zowel Couchsurfers als hosteluitbaters brengen in meer of mindere mate een relatie tot stand, die erg belangrijk is voor de beleving van de stad. En die mee bepaalt of de bezoekers ooit nog terugkeren. “Er zijn er ook wel die terugkeren: meestal gasten uit de buurlanden met wie je vriendschap hebt gesloten. De volgende keer dat ze in Europa zijn, komen ze op bezoek bij mij.” (Interview 40) Ook Antonio (de lokale middenstander) en Kelly (de ‘gewone’ Antwerpenaar) kunnen uitstekende ambassadeurs zijn. De rol van Antonio blijft meestal beperkt tot het geven van een vriendelijk antwoord op een simpele vraag, zoals de weg naar de Toeristische Dienst of het Rubenshuis. In het geval van Kelly gaat het verder. Zo stelt een lokale enthousiasteling die vaak internationale collega’s op bezoek krijgt: “Dat Antwerpen een havenstad is, zou je niet zeggen als je de gidsen bekijkt die het over de stad hebben. Waarom staat daar nooit eens een foto van de haven in? Ik neem mijn gasten in elk geval altijd mee voor een tochtje langs de haven bij valavond. Zeer impressionant vinden ze dat altijd. Vaak gaan we dan eten in brasserie Het Pomphuis; niet omwille van de keuken maar wel omwille van de sfeer en het

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

die speciaal voor Rubens kwam, en die stuur ik dan natuurlijk naar het Rubenshuis.” (Interview 40)

uitzicht. Zeker mijn Amerikaanse collega’s vinden dat geweldig – die vinden het heerlijk om zich op te dirken voor ’s avonds, om dan in een speciaal kader te gaan eten.” (Interview 46)

3.4 ANTWERPEN VOOR PROSPECTORS? Is Antwerpen aantrekkelijk voor prospectors? Ja, maar onvoldoende en bijna per ongeluk. Het is de mode-academie die de bewuste bezoekers trekt, de anderen zijn op doorreis en ‘ontdekken’ Antwerpen per ongeluk. Zo getuigt ook een Couchsurf-host over zijn gasten: “Antwerp is the hidden pearl of Europe! Vaak zijn ze verbaasd en hebben ze spijt dat ze maar voor één nacht hebben ‘geboekt’. Langer blijven zouden ze wel willen maar kunnen ze niet want hun reisschema ligt vast.” (Interview 38) Antwerpen kan meer doen om ‘prospectors’ aan te trekken – zonder evenwel het warm water te moeten heruitvinden, want troeven zijn er al. Een gewone Antwerpenaar zegt over die troeven: “Door de commentaren van mijn gasten, leer ik mijn stad op een andere manier kennen én appreciëren. Door zoveel te reizen kan ik ook goed vergelijken met andere steden. Alles bijeen is Antwerpen een uitstekende stad om te leven: mooi, niet te druk, compact zodat je alles te voet kan doen, met een goeie levenskwaliteit, een tolerante stad ook waar je jezelf kan zijn. Alleen is het nog geen stad waar je veel inspiratie kan opdoen – ik heb daar minder last van doordat ik zoveel reis voor het werk: ik doe in grote buitenlandse steden inspiratie op, connecteer daar met interessante mensen. Antwerpen is een kleine wereldstad, maar tegelijkertijd een dorp.” (Interview 46) Kwestie is de juiste accenten te versterken én ze uit te spelen – uitgaande van specifieke behoeften, wensen, weerstanden en verlangens. Een rechtenstudent uit Londen die in Antwerpen studeerde, geeft een roundup van zijn ergernissen (zelfs al is hij een grote fan van Antwerpen): “Voor studenten is hier een groot probleem: accommodatie vinden. Dat is hier zò slecht georganiseerd, ik denk dat alleen Italië nog erger is. Als buitenlandse student ben je hier volledig op jezelf aangewezen – probeer hier maar eens een Antwerpse huiseigenaar te overtuigen als je geen Nederlands spreekt... Ook spijtig dat de verschillende diensten geen overleg plegen, bijvoorbeeld voor Kotnet. Er is een inventarissite nodig via de unief om dit te organiseren. DIY is OK, tot op zekere hoogte en wanneer je de taal spreekt want als Engelstalige is het in de dagelijkse omgang met mensen in Antwerpen niet altijd even makkelijk. En ik ben als Engelstalige die een cursus Nederlands volgde

echt al een grote uitzondering: de meeste UK-ers wagen zich zelfs nooit uit de comfy zone en gaan alleen naar steden en landen waarvan ze weten dat de inwoners Engels begrijpen. Als Antwerpen meer Engelstaligen wil

aantrekken, zal het dus wat beter Engels moeten leren spreken of minder afwijzend moeten worden tegenover mensen die geen Nederlands spreken.” (Interview 6) Welke accenten leggen? Rubens: ja, voor gesettelde vijftigers uit de middenklasse. Maar voor de ‘prospectors’ Tina en Romain is Rubens niet to die for. Zij kijken naar de mode, het lekkere en betaalbare eten, de vele bars en terrassen, de innovatieve muziekscène, de opleiding die je nergens anders vindt, de prijs van het bier, de open spirit en de propereteit van ’t stad, de hippe feestjes in het centrum, etc. De multiculturele Antwerpse bevolking is voor hen ook een bewijs dat Antwerpen een tolerante stad is. Er zijn nog aspecten die hen opvallen, en die niet met zoveel woorden in toeristische gidsen over Antwerpen staan. Zo getuigt ondermeer een Couchsurfing-host over zijn bezoekers: “Als ze in gekleurde wijken komen, zijn ze altijd verbaasd te zien hoe multicultureel ’t stad is. Antwerpen zou daar wat meer moeten mee uitpakken, bijvoorbeeld door alle festivalletjes te promoten. Het Pakistaans festival in Borgerhout bijvoorbeeld. Daar mag de stad toch meer reclame mee maken. Het valt immers niet meteen op hoe multicultureel Antwerpen is, en in veel van die reisgidsen wordt daar ook niet over

Natuurlijk zijn er nog meer aspecten waarmee Antwerpen de prospectors kan aantrekken, zoals spraakmakende hedendaagse architectuur, de aanwezigheid (en zichtbaarheid!) van creatieve industrieën, de grote hoeveelheid kwaliteitsvolle horeca, de diversiteit aan winkels (van ketens tot originele couture shops), de konijnen in het stadspark, de multiculturele samenstelling van de bevolking (waarbij de grote gemeenschap van orthodoxe Joden op veel bezoekers een grote aantrekkingskracht uitoefent), veel feestjes en events (maar niet duidelijk genoeg ontsloten voor jonge onafhankelijke reizigers), de mode (maar die is nog te weinig zichtbaar in de stad), etc.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

gepiept: die hebben het over ‘de Vlaamse stad’ Antwerpen.” (Interview 40)

3.5 ENKELE AANBEVELINGEN Elke inwoner van Antwerpen is een ambassadeur van zijn stad, gewoon door zijn/haar manier van zijn. Spreekt hij/zij meerdere talen, gaat hij/zij creatief gekleed, is hij/zij open, behulpzaam, communicatief, tolerant, vriendelijk, grappig? Het zijn zovele karakteristieken die afstralen op de stad, en die mee de beleving van die stad bepalen. De klassieke, ‘passieve’ toerist let voornamelijk op het gedrag van het professionele personeel: de hotelbediende, de restaurantober, de toerismewerker – als die vriendelijk en informatief zijn, is het allang goed. Onze meer actieve bezoeker, en dan vooral de ‘prospector’, kijkt echter verder dan de toerisme- en horeca-industrie. Heel de bevolking wordt gescand: zijn de mensen beleefd, vriendelijk, goed gekleed, tolerant, creatief, grappig, jong, alternatief, intelligent, open-minded, extravert, energiek, etc. Een stad is haar bewoners, en omgekeerd. Spreek die bewoners dan ook aan en nodig hen uit nog meer hun ambassadeursrol te vervullen. De ambassadeurs – Couchsurfing-host Marie en hosteluitbater Johan, maar ook de gewone Antwerpenaar Kelly, en de middenstander Antonio – zijn allemaal de objectieve bondgenoot van de Dienst Toerisme. Van belang is dan ook dat de stad Antwerpen al deze ambassadeurs zo goed mogelijk van info voorziet, en hen activeert en stimuleert – bijvoorbeeld door hen uit te nodigen voor de opening van tentoonstellingen of speciale events, door speciaal voor hen een nieuwsbrief te maken, etc. zodat ze de stad nog meer in zich opnemen en nog beter voorzien zijn om bezoekers op weg te zetten en hen verliefd te doen worden op Antwerpen. Sommige steden schakelen vandaag zeer expliciet bewoners van diverse pluimage in om deze ambassadeursrol ten aanzien van bezoekers te vervullen, denken we maar aan de Tof People van Brussel11 en Les Ambassadeurs van Lyon12. De Couchsurfing-hosts spelen spontaan deze rol, en ze zullen het blijven doen zelfs zonder dat de stad hen actief ondersteunt. Ze willen ook niet betutteld worden. Couchsurfing is sterk omdat het 11

Europeanen uit de 27 lidstaten die in Brussel wonen en werken, en die hun landgenoten moeten warm maken voor de Europese hoofdstad.

Zie www.brusselstofpeople.eu

De stad Lyon roept zijn inwoners in het kader van de campagne ‘Only Lyon’ op om zich als ambassadeur van de stad te melden.

Zie www.onlylyon.org

een informeel netwerk is, en het zal altijd informeel willen blijven. Maar het is minstens van belang om de Couchsurfers goed te leren kennen, niet als concurrenten van betalende logiesverstrekkers, maar als mensen die de stad vrijwillig promoten op een unieke manier. Een baliemedewerker van een Toeristische Dienst zou zeker iets kunnen opsteken van een meeting met een paar actieve Couchsurf-hosts – al is het maar om te polsen wat toeristen van de stad vonden op het einde van hun bezoek. Wie vragen stelt in de Toeristische Dienst komt na afloop van de reis immers meestal niet terug om feedback te geven, en dat doen ze wel bij hun gastheer. Hetzelfde geldt voor de independent hostels, die op hun eigen manier een intermediaire rol spelen. Ze zijn een ‘home away from home’ voor hun gasten. Zelfs nu er binnenkort een nieuwe, grote, door de stad ondersteunde jeugdherberg bijkomt, is het toch belangrijk dat er voor elk wat wils blijft bestaan: het is dan ook aanbevelenswaardig dat de stad de diversiteit promoot, en dat ook de kleine, onafhankelijke hostels worden ondersteund. Voor de nieuwe jeugdherberg zelf is het van belang dat er een persoonlijke sfeer hangt waar socializen minstens even belangrijk is als slapen. Hostel, Boomerang en de Heksenketel. Wat Antwerpen werkelijk uniek maakt, en wat wel degelijk tot de verbeelding spreekt, in het bijzonder van de zo begerenswaardige ‘prospectors’, is de mode. Dit is de unique selling proposition van Antwerpen, al zijn er twee steden die nog meer tot de verbeelding spreken, namelijk Parijs en Milaan. Antwerpen kan daar echter haar troef van kleine wereldstad uitspelen, die minder bedreigend en menselijker is dan die twee grootsteden, en waar het makkelijker is om in het dagelijkse leven te integreren als je de lokale taal niet beheerst omdat ongeveer de hele bevolking Engels spreekt. Dit zijn niet meer dan enkele eerste suggesties – ze moeten nog geoperationaliseerd worden met gerichte acties. Voor ‘tourists’, ‘visitors’, ‘prospectors’ en ‘ambassadeurs’ kunnen ongetwijfeld geïntegreerde multimediale campagnes op poten gezet worden, waarbij zowel het medium, de inhoud en de distributievorm zo ontvangergericht mogelijk worden ontwikkeld. De hierboven beschreven ijkpersonen kunnen daarbij hopelijk helpen om altijd concrete namen en gezichten voor ogen te houden.

greetings from antwerp - jonge toeristen in antwerpen: een profielschets

Daar valt zelfs iets te leren van de kleinere independent hostels zoals pakweg Antwerp Backpackers

ANTWERPEN: STAD VAN RUBENS EN DIAMANT, INTERNATIONALE HAVENSTAD, HOOFDSTAD VAN DE MODE, GAY WALHALLA. ANTWERPEN HEEFT VERSCHILLENDE GEZICHTEN, MAAR HEEFT DE STAD OOK TROEVEN MET EEN INTERNATIONALE UITSTRALING? WAAROM KIEZEN JONGE TOERISTEN ANTWERPEN IN PLAATS VAN AL DIE ANDERE MOGELIJKE BESTEMMINGEN? IS HET ECHT OM DE BRUISENDE FEESTJES EN DE MUZIEKSCENE, OF TOCH GEWOON VOOR DE WAFELS EN DE CHOCOLA? DIT ONDERZOEK GEEFT EEN ANTWOORD GEBASEERD OP INTERVIEWS MET JONGE REIZIGERS, HOSTELUITBATERS, COUCHSURFING-HOSTS EN LOKALE ANTWERPENAREN. HET DOEL IS OM AAN PROFILING TE DOEN: EEN OVERZICHT MAKEN VAN VERSCHILLENDE TYPES JONGE BEZOEKERS, ZO CONCREET MOGELIJK GEMAAKT MET HET OOG OP EEN ADEQUATE VERTALING NAAR BELEID EN CAMPAGNE.