ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ «Εισαγωγή στο μάθημα»
Τα σημερινά μας θέματα •
Το περίγραμμα του μαθήματος - η ερευνητική περιοχή της «Διδακτικής της Βιολογίας» ως πεδίο αναφοράς του μαθήματος - το περιεχόμενο του μαθήματος - η χρησιμότητα του μαθήματος
•
Μερικά πρακτικά ζητήματα - οι απαιτήσεις του μαθήματος - οι πηγές σας
(στο εξής για συντομία: «ΔΒ»)
Πρακτικά ζητήματα σε σχέση με το μάθημα • Το μάθημα περιλαμβάνει - τυπικές παραδόσεις ¾
παρουσίαση θεμάτων μελέτης με διαφάνειες & συζήτηση
¾
ατομική ή συνεργατική διερεύνηση «φύλλων εργασίας»
• Το βιβλίο του μαθήματος - Β. Ζόγκζα: «Η βιολογική γνώση στην παιδική ηλικία: Ιδέες των παιδιών και διδακτικές προσεγγίσεις» (Μεταίχμιο) - περιλαμβάνει αναλυτικά τα θέματα μελέτης που θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε στις παραδόσεις του μαθήματος
Πρακτικά ζητήματα σε σχέση με το μάθημα • Το e-class - εδώ μπορείτε να βρίσκετε τις διαφάνειες των παραδόσεων - http://eclass.upatras.gr - Κατάλογος Τμημάτων - ΤΕΕΑΠΗ - ΔΕΒΠΗ - Ατζέντα - Έγγραφα Διαφάνειες μαθημάτων
• Το γραφείο μου - Τομέας Γνωστικής και Διαφορικής Ανάλυσης («Τομέας ΓΔΑ» ) απέναντι από τη Γραμματεία (Μ. Εργαζάκη)
Η χρησιμότητα του μαθήματος: Έννοιες βιολογίας & προσχολική εκπαίδευση • Τα μικρά παιδιά έχουν ήδη ¾ «αυθόρμητες ιδέες» για το βιολογικό κόσμο • Η «εξέλιξη» αυτών των αυθόρμητων «ιδεών» τους προϋποθέτει από εσάς … 1. καλά σχεδιασμένα μαθησιακά περιβάλλοντα …. βασική γνώση του αντικειμένου… 2. αποτελεσματική εφαρμογή τους στην τάξη
γνώση από διδακτική
H «Διδακτική της Βιολογίας» • Είναι μία διακριτή περιοχή ¾ της εκπαιδευτικής έρευνας • Σε αυτήν … ¾ «συναντώνται» διάφορα επιστημονικά πεδία όπως … 9
φιλοσοφία / επιστημολογία
9
ψυχολογία της μάθησης
9
κοινωνιολογία της επιστημονικής γνώσης
9
και ασφαλώς η … βιολογία
-
H «Διδακτική της Βιολογίας» • Μελετά ό,τι έχει να κάνει … ¾ με τη μάθηση - διδασκαλία εννοιών Βιολογίας - «ιδέες», «αυθόρμητες αντιλήψεις», «εναλλακτικές» ή «βιωματικές παραστάσεις» - «διδακτικός μετασχηματισμός»: «επιστήμη - σχολική επιστήμη» - διδακτικές «πρακτικές», όπως π.χ.: ¾
δουλειά σε ομάδες (συνεργασία, καταμερισμός)
¾
«αυθεντικά» περιβάλλοντα / «παιχνίδι ρόλων» / «συζήτηση»- «γνωστική σύγκρουση»
¾
«κύκλοι μάθησης» (διερεύνηση - εισαγωγή έννοιας - εφαρμογή) /«νοητική χαρτογράφηση»
- τελικά μαθησιακά προϊόντα - μαθησιακή διαδικασία: πλέγμα «ασύμμετρων & συμμετρικών» αλληλεπιδράσεων
H «Διδακτική της Βιολογίας» • Τα αναλυτικά της εργαλεία είναι ¾
ποσοτικά (κυρίως για τα μαθησιακά αποτελέσματα)
¾
ποιοτικά (κυρίως για τη διαδικασία)
• Οι στόχοι της είναι ¾
να κατανοήσει την οικοδόμηση της βιολογικής γνώσης
¾
να αναπτύξει αποτελεσματικά μαθησιακά περιβάλλοντα
¾
να αναπτύξει εργαλεία αξιολόγησης της μαθησιακής διαδικασίας
Η «Διδακτική της Βιολογίας» • «Διδακτική» & «Διδασκαλία»: ΔΕΝ είναι συνώνυμα ¾
-
Διδακτική Βιολογίας = εκπαιδευτική έρευνα
¾
Διδασκαλία Βιολογίας = εκπαιδευτική
πράξη
• Και … ¾
αφού … η έρευνα
¾
τότε και … η ΔΒ
καλύτερη πράξη καλύτερη βιολογική εκπαίδευση
• Αυτή είναι ¾
η λειτουργική σχέση της ΔΒ με τη διδασκαλία της Βιολογίας
Η «Διδακτική της Βιολογίας» •
Ένα παράδειγμα έρευνας ΔΒ στο θεωρητικό πλαίσιο του «εποικοδομισμού» - επιλέγω γνωστική υπο-περιοχή (θέμα) - ανιχνεύω τις «ιδέες» των παιδιών (πώς;;;) - σχεδιάζω «διδακτική παρέμβαση» (= «μαθησιακό περιβάλλον») με βάση αυτές - «μετράω» πριν την παρέμβαση («προ-τεστ») - εφαρμόζω στην τάξη
ποιοτική μελέτη διαδικασίας
- «μετράω» μετά την παρέμβαση («μετα-τεστ») - συγκρίνω «προ-τεστ» & «μετα-τεστ» χρησιμοποιώντας ενδεχομένως και μία «ομάδα ελέγχου»
στατιστική
- και έτσι αξιολογώ την αποτελεσματικότητα της διδακτικής μου παρέμβασης
Το περιεχόμενο του μαθήματος •
Στοιχεία από την ιστορική ανάπτυξη των βιο-επιστημών και επιστημολογικά ζητήματα αναφορικά με Β & ΦΕ (ιδιαιτερότητες)
•
Πορεία ανάπτυξης της βιολογικής γνώσης στην παιδική ηλικία
•
Ψυχοπαιδαγωγικές θεωρίες αξιοποιήσιμες στη διδακτική προσέγγιση της Βιολογίας
•
Αποτελέσματα τυπικών ερευνών αναφορικά με «ιδέες» των παιδιών για βασικές βιολογικές έννοιες
•
Στοιχεία για το σχεδιασμό εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων βιολογίας για παιδιά προσχολικής ηλικίας
Αναλυτικότερα …. •
Η Βιολογία ¾ ως επιστήμη και ¾ ως αντικείμενο διδασκαλίας
•
Η ανάδυση και η ανάπτυξη ¾
της διαισθητικής βιολογικής γνώσης των μικρών παιδιών
•
Piaget / Μετα-παζιετικοί & βιολογική εκπαίδευση στην προσχολική ηλικία
•
Εποικοδομισμός & βιολογική εκπαίδευση στην προσχολική ηλικία
•
«Ιδέες» των παιδιών για - ζωντανό / μη ζωντανό - ανάπτυξη σε ζώα & φυτά - σχέσεις οργανισμών στη φύση - ανθρώπινο σώμα (εσωτερικό & λειτουργίες) - αναπαραγωγή - κληρονομικότητα - ασθένεια
•
Εκπαιδευτικές δραστηριότητες - σχεδιασμός - παραδείγματα