Îlot Sacré by Redactiebureau Palindroom

Toelating P924304 | A fgiftekantoor Antwerpen X

# 90 | Driemaandelijks

| 1ste trimester 2019

| 32ste jaargang

BBM B E L G I A N BUILDING MAG A Z I NE

Architecturale touch in hartje Brussel

Îlot Sacré

Inhoudstafel Voorwoord Projectreportages

Juridische column Innoverende producten

35 ¬

12 ¬ Eerste duurzaam PU-schuim met HFO op Belgische markt gelanceerd 14 ¬ Binnenklimaat houdt zichzelf gezond dankzij innovatieve oplossing

04 ¬ Îlot Sacré: architecturale touch in hartje Brussel 22 ¬ De school die meegroeit met kinderen 30 ¬ Nieuw wooncomplex met link naar industrieel patrimonium 37 ¬ Een nieuwe duurzame werkplek vol comfort

Projecten om naar uit te kijken

16 ¬ Schuiframen met slank design en onbeperkt zicht 18 ¬ Circulaire dakdichting 20 ¬ Flexibiliteit en plaatsingsgemak troef bij nieuwe kleidakpannen

Architectenportret

42 ¬

43 ¬ Een verrassende oase van rust

Coverbeeld: Architect: DDS+ – Beeld: Marie-Noëlle Dailly

nkele gevolgen E van de nakende hervorming van het contractenrecht voor de relatie met uw leveranciers

orpskern Meerle / D Voetbalstadion Kortrijk / Groene parkeertoren Mechelen / De Nieuwe Stad Oostende / Infrabel Academy

Aannemersperikelen

De hamvraag

09 ¬

49 ¬

oe ver staan H aannemers in de digitale transitie?

27 ¬

M ADAM Architectuur: zoektocht naar ruimtelijke beleving

oe kunnen we H ervoor zorgen dat de veiligheid op de werf niet met de voeten getreden wordt?

Colofon

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

¬ V oorwoord

¬ P rof. dr. Hans Verboven,

Director EY Sustainability Advisory & Assurance Services

Put your money where your mouth is … De bouwsector wordt vandaag geconfronteerd met heel wat uitdagingen. De stijgende energieverplichtingen bij renovatie, oneerlijke concurrentie via detachering, weinig flexibiliteit op de arbeidsmarkt, sociale fraude, materialenschaarste, inefficiëntie en torenhoge faalkosten op de werf, het afschaffen van de vestigingswet, nieuwe technologieën zoals BIM … Het is me wat. Ook duurzaamheid staat hoog op de agenda. Terecht, want de bouwsector heeft een grote voetafdruk voor materiaal- en energiegebruik, zowel bij de bouw als de exploitatie van gebouwen. Duurzaamheid is eerder een opportuniteit dan een uitdaging. Het is de hoeksteen van een succesvolle langetermijnstrategie. Het biedt een antwoord op veel van de hierboven geschetste uitdagingen. Duurzaamheid gaat over operational excellence en leandenken, over nieuwe materialen en technieken en uiteindelijk zelfs over revoluties zoals circulair bouwen. Duurzaamheid rendeert. De bouw is wat mij betreft helemaal niet de conservatieve sector waarvoor hij door sommigen versleten wordt. Wel breken vele innovatieve technieken en materialen nog steeds niet door omdat de klant er uiteindelijk niet voor kiest. Ze blijven niches van niches. De koopbeslisDuurzaamheid is eerder een sing wordt in de meeste gevallen nog steeds op opportuniteit dan een uitdaging. Het constructieprijs gemaakt. De exploitatie- en eindelevenscycluskost worden genegeerd. is de hoeksteen van een succesvolle

langetermijnstrategie. Voorschrijvers en kopers moeten sneller evolueren en hun lastenboeken aanpassen. Indien overheden consequent de factor duurzame materialen en levenscyclusbenadering laten doorwegen op het prijsdenken, kunnen onze aannemers en producenten echt tonen wat ze in huis hebben. Aannemers moeten van hun kant ook assertiever durven zijn ten opzichte van hun klanten en minderwaardige oplossingen soms gewoonweg weigeren. Duurzaamheid rendeert. Begin na te denken over uw strategie, want wie morgen nog bouwt zoals vandaag, zal er overmorgen niet meer toe doen.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P rojectreportage

Îlot Sacré Architecturale touch in hartje Brussel

Op 100 meter van de Brusselse Grote Markt blaast het Îlot Sacré-project een van de laatste braakliggende terreinen in het historisch centrum nieuw leven in. Dit dankzij de creatie van een stijlvolle buurt met een hedendaags karakter én respect voor het erfgoed, onder meer door het gebruik van Eternit Alterna-leien. Een intelligente stedelijke verdichtingsoperatie, die intussen al bekroond werd met een nominatie voor de Victor Horta Prize 2018 en een MIPIM-award.

3 Op 100 meter van de Brusselse Grote Markt blaast het Îlot Sacré-project een van de laatste braakliggende terreinen in het historisch centrum nieuw leven in.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

De oude kasseien zijn (her)gebruikt in de bestrating van het nieuwe pleintje. De toegangsdeuren van de woningen geven telkens uit op het binnenplein, waar een boom garant staat voor een groene toets.

Honderd jaar geleden krioelde het in Brussel van de steegjes en straatjes, terwijl de omwonenden vaak in erbarmelijke omstandigheden leefden. Sindsdien ontvluchtten de hoofdstedelingen het historisch centrum. Momenteel vindt gelukkig de omgekeerde beweging plaats. Opnieuw in de stad komen wonen is deze dagen een verantwoorde keuze. Het Îlot Sacré-project bewijst in ieder geval dat het mogelijk is om zelfs in een extreem dens stadsweefsel (uiterst) aangename leefomstandigheden te creëren.

Dominique Delbrouck, Founding partner en projectarchitect bij DDS+: “Samen met bouwheer Galika wilden we het project verankeren in het oude netwerk van historische straatjes, onder meer door opnieuw een passage tussen de Beenhouwersstraat (Rue des Bouchers) en de Grasmarkt te creëren. We hebben de densiteit van het bestaande weefsel overgenomen, maar hebben de buurt toch de nodige zuurstof gegeven door een pleintje aan te leggen.” Van buitenaf valt het inbreidingsproject nauwelijks op. Enkel een kleine gevelpartij in elk van de twee omliggende straten verraadt zijn aanwezigheid. Nochtans bestrijkt het 6.000 m², waarop acht nieuwe gebouwen met een rijke variatie aan wooneenheden neergepoot zijn: 22 studentenwoningen, 29 een-, twee- of drieslaapkamerappartementen en twee eengezinswoningen. Twee winkels, een gemeenschappelijke wasruimte, 24 ondergrondse parkeerplaatsen (bereikbaar via een autolift) en 65 fietsstaanplaatsen maken het plaatje compleet. Elke woning heeft een eigen karakter. De studentenwoningen zijn tegen een bestaande scheidingsmuur gebouwd en zijn bereikbaar via gaanderijen, terwijl de (diepere) klassieke appartementen zijn opgevat als doorzonwoningen die bereikbaar zijn via trappen en een binnenlift. De eis om twee nooduitgangen te voorzien en het complex op die manier toegankelijk te maken voor brandweermannen is omgetoverd tot een opportuniteit. Dominique Delbrouck: “Het stimuleerde ons om behoorlijk originele architecturale oplossingen uit te werken, met een grote diversiteit aan perspectieven. De extra toegangsdeuren wekken het geheel in zekere zin tot leven. Het project kenmerkt zich door een dynamisch spel tussen circulatiestromen in de overdekte binnenruimtes en circulatiestromen in de openlucht.”

Diverse typologieën

Dorpssfeer De gebouwen zijn bewust niet kaarsrecht gepositioneerd om de dorpssfeer van weleer opnieuw op te wekken. Tijdens de grondwerken die aan de realisatie van de woonvolumes voorafgingen, kwamen er onderdelen van vroegere straatjes aan de oppervlakte. De oude kasseien die zo teruggevonden zijn, zijn (her)gebruikt in de bestrating van het nieuwe pleintje. Dominique Delbrouck: “De wil om het tracé van de voormalige passage te hernemen en een pleintje aan te leggen, bracht ons ertoe een bijzonder gebouw te ontwerpen: de Campanile. Het geeft de plek een specifiek karakter en is als dusdanig een beetje emblematisch geworden voor dit unieke project.”

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P rojectreportage

De gebouwen zijn bewust niet kaarsrecht gepositioneerd om de dorpssfeer van weleer opnieuw op te wekken. 3

De uitdaging bestond erin een uiterst dens, attractief en comfortabel geheel te creëren. Het resultaat is nog mooier dan wat we voor ogen hadden.

De toegangsdeuren van de woningen geven telkens uit op het binnenplein, waar een boom garant staat voor een groene toets. De gevels ontplooien zich via een ritme van open en gesloten delen, verwant aan de verticaliteit die terug te vinden is in de omringende bebouwing. Uit respect voor de historische context werd er geopteerd voor hellende daken en puntgevels. De hoogte van de kroonlijsten komt overeen met die van de gebouwen rond de site: gelijkvloers +2 of +3.

Woningen op de daken

De duplexappartementen ter hoogte van de daken zijn lichtjes teruggetrokken gerealiseerd en uniform bekleed met donkergrijze vezelcementleien. 3

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Een ander markant kenmerk van het project zijn de duplexappartementen ter hoogte van de daken. Om ze extra te onderscheiden van de lagere delen van de gebouwen, zijn ze lichtjes teruggetrokken gerealiseerd en uniform bekleed met de donkergrijze vezelcementleien Eternit Alterna. Dakkapellen met grote raampartijen op de scheiding tussen dak en gevel doorbreken de donkere schil en verzekeren de woningen van een riante natuurlijke lichtinval. Dominique Delbrouck: “Van beneden af bekeken geven deze volumes, die uit de monolithische leigehelen springen, de indruk dat zelfs de daken bewoond zijn en dat elke vierkante meter ruimte dus optimaal benut is. Bovendien resulteert de atypische kleurkeuze in een uiterst hedendaagse uitstraling.”

2 Het project bestrijkt 6.000 m², waarop acht nieuwe

Contrast van natuurlijke materialen “Net als de bouwheer wilden we opteren voor duurzame materialen: blauwe steen voor de bestrating van het binnenplein, de plinten en de trappen”, gaat Dominique Delbrouck verder. “Baksteen met een heldere tint om het binnengebied visuele ademruimte te geven en een interessant contrast met de donkergrijze leien te creëren – een dakbedekking die in heel de wijk terug te vinden is. We wilden allesbehalve een kopie van het verleden maken en besloten dus ook de verticale gevels te bekleden met Eternit Alterna-leien om uitgepuurde, contrastrijke façades te genereren.” De heldere baksteen is toegepast in een wildverband, terwijl de leien rechtlijniger geplaatst zijn. In de dakvolumes is er daarentegen sprake van een variabele mix tussen open en gesloten delen, terwijl de gevelopeningen in de baksteenfaçades strikt uitgelijnd zijn. Zelfs het ritme van de borstweringen is bewust gekozen in functie van het contrast tussen de hogere en lagere delen. Met een zijkant vol donkergrijze leien vormt de Campanile geen uitzondering op deze regel. Bovendien vinden we onder elk balkon een opvallend kleuraccent terug. Deze ‘disruptieve’ verhouding tussen hoog en laag maakt het mogelijk om stap voor stap aan de hoogte van het project te wennen. Een waar huzarenstukje, fijntjes geboetseerd. Net zoals een kantkloswerkje. Dominique Delbrouck: “De materiaalkeuze was een uiterst belangrijk aspect van het project, maar het was slechts het topje van de ijsberg. Voordien ging het om inhoude-

gebouwen met een rijke variatie aan wooneenheden neergepoot zijn: 22 studentenwoningen, 29 een-, twee- of drieslaapkamerappartementen en twee eengezinswoningen.

lijke vraagstukken en zingeving. DDS+ spitst zich toe op projecten die de stad en haar bewoners iets bijbrengen. We hanteren een vaste lijn, waarbij we nadenken over de inplanting, de publieke ruimte, enzovoort. Dit alles met de bedoeling om opnieuw bewoners naar de stad te lokken.”

Locatie: Brussel Bouwheer: Galika Architect: DDS+ Hoofdaannemer: Valens (Eiffage Benelux) Dakdekker: Pro-Toiture Leibekleding: Eternit Alterna 60x32 donkergrijs, dubbele dekking

INFO Meer info over de producten van Eternit? Stuur een mail naar bbm@eternit.be of surf naar www.eternit.be.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

EEN NIEUWE GENERATIE LEIEN B E S C H E R M I N G VA N H E T H O O G S T E N I V E AU

KLAAR VOOR DE WERELD VAN MORGEN? WEL MET DE REVOLUTIONAIRE TECTA-LEI.

V R A AG EEN GRAT IS STAALBOX AAN WWW.ETE RNIT.BE TECTAINFO /

TECTA biedt bescherming van het hoogste niveau. Kies voor een mantel van leien voor dak en gevel die er levenslang als nieuw uitziet dankzij TECTA: een ingenieuze, gepatenteerde technologie die het lei-oppervlak verzegelt en zo beschermt tegen schade en verkleuring. TECTA-leien zijn bestand tegen de meest extreme omstandigheden: van een brandende zon tot een helse winter of een staalharde hagel- of regenbui. Ook vuil, stof, krassen en zelfs graffiti laten geen sporen na op deze matte textuurlei. Ze houdt altijd haar strakke vorm, egale kleur en authentieke look.

Eternit NV - Kuiermansstraat 1 - 1880 Kapelle-op-den-Bos - BelgiÃ« - Tel. +32 (0)15 71 73 54 - Fax +32 (0)15 71 71 79 - info@eternit.be - www.eternit.be

¬ A annemersperikelen

Hoe ver staan aannemers in de digitale transitie? De taal van de toekomst zal digitaal zijn, ook in de bouwsector. De digitale transitie is in volle gang, maar nog niet alle bouwbedrijven zijn mee. Welke digitale toepassingen zijn vandaag al gangbaar bij aannemers? En wat zijn de voordelen en de mogelijke hindernissen? Wij vroegen het aan enkele ervaringsdeskundigen.

Karel Luyckx bestuurder-directeur en CTO Houben

Tom Willemen CEO Willemen Groep

Özgür Uyar zaakvoerder Bouwwerken Jansen

BIM, 3D-gestuurde machines, virtual reality,… deze digitale toepassingen zijn vandaag niet meer weg te denken uit de bouwsector. Bij heel wat bouwfirma’s zijn ze al ingeburgerd, maar veel bedrijven zitten nog niet mee op de digitale trein. Uit een recente enquête van de Confederatie Bouw bij 272 bouwondernemingen blijkt dat slechts 3 % gebruikmaakt van BIM, 3 % aan 3D-printing doet, 3 % aan robotisering en 1 % met drones werkt. Karel Luyckx, bestuurder-directeur en CTO bij Houben, is niet verbaasd: “Dergelijke initiatieven vergen een grote investering van tijd en middelen. Het is voorlopig enkel weggelegd voor de grotere organisaties, terwijl de aannemerij in België voor het overgrote deel uit kleinere ondernemingen bestaat.”

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ A annemersperikelen

2 “Het grote voordeel van BIM is

dat problemen die zich voorheen pas stelden op de werf, nu veel vroeger in het bouwproces gedetecteerd en opgelost kunnen worden”, aldus CEO Tom Willemen.

BIM volgen”, vertelt Tom Willemen. Tablets zijn geen uitzondering meer op de werf. Willemen Groep en Houben werken allebei met de mobiele applicatie Aproplan waarmee hun werknemers alle plannen kunnen consulteren en aanvullen. Ook de uitrol van een ERP-systeem is een prioriteit voor beide bedrijven. “Wij werken aan een doorgedreven totaalintegratie van alle afdelingen met als doel een database van informatie aan te leggen waaruit we alle mogelijke kennis kunnen halen: van nacalculatie tot het realiseren van een snellere doorlooptijd van offertes, een “De bouwsector is altijd een betere logistiek en ga zo maar traditionele sector geweest door”, aldus Karel Luyckx.

Willemen Groep is zo’n grote aannemer die van digitalisering een speerpunt heeft gemaakt. “Wat BIM betreft zijn wij een van de pioniers in België”, zegt CEO Tom Willemen. “Het grote voordeel van BIM is dat problemen die zich voorheen pas stelden op de werf, nu veel vroeger in het bouwproces gedetecteerd en opgelost kunnen worden. Plannen gebeurt nu veel doordachter en is gestoeld op intense samenwerking.”

Ook Houben is al jaren actief bezig met BIM. “BIM is de tool bij uitstek om de foutenlast te beperken”, stelt Karel Luyckx. “Maar er is nog ruimte voor die trends aan zich voorbij liet verbetering. Een 3D-model gaan. Maar de digitale transitie Groot en klein bundelt een enorme hoeveelheid aan informatie afkomstig is allerminst een trend, het is Als digitaliseren zoveel meervan verschillende partijen. De waarde biedt, waarom springen de enige weg vooruit” uitdaging is om al die informadan niet alle bouwbedrijven mee tie uniform te krijgen en daarop de kar? De investeringskost voor heb je mensen nodig met de juiste kennis.” werd hierboven al aangehaald als belangrijkste hindernis, maar toch zijn er ook kleinere bouwondernemingen die het de investering waard vinden, zoals Bouwwerken Jansen uit Opglabbeek. “Wij maken gebruik van ApropData, data en nog eens data lan, analytische boekhoudsoftware en een track and Digitalisering omvat veel meer dan BIM alleen. Zo zet trace-systeem om ons materieel overal te kunnen volWillemen Groep drones in op de werf voor metingen en gen”, vertelt zaakvoerder Özgür Uyar. “Momenteel mabewakingsdoeleinden. “Daarnaast integreren we meer ken we nog geen gebruik van BIM maar we hebben pas en meer sensoren om ons materieel op de werf op te

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

De tijd is nu geïnvesteerd in LIMBIM, de BIM-pool van de Confederatie Bouw Limburg, om BIM in 2019 meer te gaan toepassen. Digitaliseren vergt inderdaad een grote investering. De moeilijkheid is vooral dat werknemers over de juiste kennis moeten beschikken om al die digitale tools correct te gebruiken.” En daar wringt het schoentje. Het onderwijs heeft hierin een belangrijke rol te vervullen en daar is volgens Tom Willemen nog werk aan de winkel.

De digitale evolutie gaat razendsnel en het is voor alle bedrijven, groot en klein, een uitdaging om de technologische innovaties te volgen en onder de knie te krijgen. “Toch is het noodzakelijk als we niet willen dat dit leidt tot een concurrentiehandicap”, aldus Özgür Uyar. Ook Karel Luyckx is ervan overtuigd dat de investering nodig is om mee te zijn én te blijven. “We kunnen daar nu al de beperking van de foutenlast tegenover zetten, maar het verdienmodel is pas voor de komende jaren”, meent hij. “Nog niet iedereen is doordrongen van de sense of urgency. De bouwsector is altijd een traditionele sector geweest die trends aan zich voorbij liet gaan. Maar de digitale transitie is allerminst een trend, het is de enige weg vooruit”, besluit Tom Willemen.

Drones worden vandaag al ingezet voor onder andere metingen en bewakingsdoeleinden op de werf. 5

BBM ONLINE Op de BBM-website vindt u een uitgebreide versie van dit magazine met meer aannemersperikelen. Surf naar www.belgianbuilding.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P roductinfo

Eerste duurzaam PU-schuim met HFO op Belgische markt gelanceerd

Ecologie prijkt alsmaar hoger op de agenda van architecten en aannemers. Soudal heeft met Soudafoam SPF W11 als eerste een gesloten cel PU-schuim op de Belgische markt gebracht met HFO (hydrofluoroolefin) als standaard blaasmiddel. “De HFO-technologie zorgt voor een betere thermische isolatie, is milieuvriendelijk en vermindert de materiaalkost”, aldus Product Manager Ivan Boeykens.

4 SPF W11 zorgt voor een betere thermische isolatie. Bijgevolg is er minder materiaal nodig om dezelfde Rd-waardes te bereiken.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

4 Soudal lanceert nu als eerste op de Belgische markt een gesloten cel PU-schuim voor thermische isolatie met HFO als blaasmiddel.

In het klimaatakkoord van Parijs heeft de Europese Unie Kostenbesparing zich tot doel gesteld om de CO₂-uitstoot van broeikasgasEen inherente eigenschap van SPF W11 is dat het voor een sen tegen 2030 met minimaal 40% onder het niveau van betere thermische isolatie zorgt. Bijgevolg is er minder 1990 te brengen. Ook de industrie moet daartoe bijdramateriaal nodig om dezelfde Rd-waardes te bereiken. gen. “De bouwindustrie is een van de laatste sectoren die “We hebben berekend dat dit resulteert in een kostenbemet deze klimaatdoelstelling aan de slag gaat”, zegt Ivan sparing tot 10%”, aldus Ivan Boeykens. “Daar komt nog bij Boeykens, Product Manager bij dat de dichtheid en het verbruik Soudal. “Daar zijn twee redenen HFO heeft een van een HFO-schuim aanzienlijk voor. Enerzijds zijn de grondstoflager liggen dan bij de klassieke fen duur in vergelijking met de verwaarloosbare invloed op technologie, met behoud van alle broeikasgassen die worden ge- het broeikaseffect. Het is dan mechanische eigenschappen die bruikt. Bovendien is het technisch nodig zijn voor thermische vloeook de duurzame oplossing niet eenvoudig om een product risolatie. Bijkomend bespaart de te vervaardigen met behoud van voor thermische isolatie. installateur dus nog eens tot 10% alle mechanische eigenschappen. op zijn materiaal. Ook al is ons Bij Soudal zijn we daar wel in geslaagd.” Het bedrijf invesproduct duurder in aankoopprijs, de kost op de werf gaat teert sterk in Research & Development en werkt al twee niet omhoog, integendeel. Dat maakt Soudafoam SPF W11 jaar intensief aan broeikasgasvrije systemen voor thereen interessante oplossing voor zowel de architect, inmische isolatie. In België worden deze PU-schuimen voorstallateur als eindgebruiker. En ze draagt bij tot een pronamelijk gebruikt voor het in situ installeren op vloeren. per klimaat.”

Broeikasgasvrij PU-schuim Soudal lanceert nu als eerste op de Belgische markt een sprayfoam product (2K) met HFO als blaasmiddel. “Blaasmiddelen zijn de gassen die het schuim laten uitzetten in zijn juiste vorm en zorgen voor een goede isolatiewaarde”, legt Ivan Boeykens uit. “Standaard wordt hiervoor HFC of hydrofluorocarbon gebruikt. Ons product is vervaardigd met HFO of hydrofluoroolefin. HFO heeft een zeer lage CO₂-uitstoot en tast de ozonlaag niet aan. Het is dan ook de duurzame oplossing voor thermische isolatie.”

INFO Meer informatie over de producten van Soudal? Stuur een mail naar bbm@soudal.com

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P roductinfo

Binnenklimaat houdt zichzelf gezond dankzij innovatieve oplossing Een systeem dat zorgt voor een gezond binnenklimaat dankzij een goede ventilatie en bescherming tegen oververhitting en automatisch werkt. De nieuwe draadloze all-in-one geconnecteerde oplossing van VELUX krijgt terecht de stempel innovatief. Het systeem met de naam VELUX ACTIVE with NETATMO zorgt bovendien voor een aanzienlijke daling van het E-peil van de woning.

4 Hoewel het systeem zichzelf bestuurt, heeft de gebruiker natuurlijk nog altijd zelf zeggenschap over zijn binnenklimaat.

5 Via een speciale app op de smartphone kan de gebruiker zijn VELUX INTEGRA®-producten zelf bedienen of controleren.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

VELUX ACTIVE blinkt uit in installatiegemak. Het kan worden geïnstalleerd zonder professionele hulp. 5

2018 al rekening met het potentieel voor intensieve venVELUX ACTIVE is een draadloos all-in-one systeem dat tilatie van een gebouw. Dezelfde aanpassing wordt aanautomatisch beschermt tegen de hitte en zorgt voor een gekondigd voor januari 2019 in Wallonië en Brussel. Conperfecte ventilatie van de woning. Dat doet het door comcreet wordt voor elke wooneenheid een potentieel voor mando’s te sturen naar de VELUX INTEGRA®-producten in intensieve ventilatie bepaald. Hoe hoger dat potentieel, de woning. Om de juiste commando’s te kunnen bepalen, hoe beter het E-peil. Het spreekt voor zich dat VELUX ACzoals het openen of sluiten van dakvensters, buitenste TIVE aanzienlijk helpt bij het zonneschermen en rolluiverhogen van dat potentieel. ken, baseert het systeem Om de juiste commando’s te Ten eerste door gebruik te zich op slimme sensoren maken van thermische trek die voortdurend de tempe- kunnen bepalen, zoals het openen of het schoorsteeneffect, ratuur, vochtigheid en het of sluiten van dakvensters, door ventilatieopeningen op CO2-gehalte in de woning buitenste zonneschermen en 3 meter hoogte van elkaar te meten. Maar het systeem plaatsen. Daarnaast dankzij werd niet louter reactief, rolluiken, baseert het systeem de mogelijkheid om de opmaar ook proactief. Zo zal zich op slimme sensoren die pervlakte van de ventilatiede stand van de rolluiken en openingen aan te passen buitenste zonneschermen voortdurend de temperatuur, en ten slotte door het autoworden aangepast in func- vochtigheid en het CO₂-gehalte in matisch openen van de ventie van weersvoorspellingen de woning meten. tilatieopeningen op basis om zo in de woning een aanvan de sensormetingen. De gename temperatuur te bewoning komt daardoor terecht in de categorie ‘maximum houden. Hoewel het zichzelf bestuurt, heeft de gebruiker intensieve ventilatie potentieel’. natuurlijk nog altijd zelf zeggenschap over zijn binnenklimaat. Via een speciale app op de smartphone kan hij zijn Het systeem werkt op de io-homeprotocoltechnologie en VELUX INTEGRA®-producten zelf bedienen of controleren. is dus uitermate streng beveiligd. VELUX ACTIVE blinkt bovendien uit in installatiegemak. Het kan worden geïnstalDrie delen leerd zonder professionele hulp. Het systeem bestaat uit drie delen: een sensor, een gateway en een vertrekschakelaar. Bijkomende sensoren kunnen worden geplaatst in elke ruimte die voorzien is van VELUX INTEGRA®-producten. Zodra de gebruiker de vertrekschakelaar indrukt, bijvoorbeeld wanneer hij snel de woning wil verlaten, sluiten alle dakvensters automatisch gaan ze over naar de beveiligde ventilatiepositie.

Daling in E-peil En alsof dat allemaal nog niet genoeg is, levert de innovatieve oplossing ook nog eens een aanzienlijke daling van het E-peil op, tot wel 8 punten. In Vlaanderen houdt de EPB

INFO Meer informatie over de producten van VELUX? Stuur een mail naar bbm@velux.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P roductinfo

Schuiframen met slank design en onbeperkt zicht

2 De ultrafijne look van het Hi-Finity schuifraamsysteem creëert grote, transparante oppervlaktes met een slank en elegant design.

Schuiframen met slanke profielen en een onbeperkt zicht zijn gegeerd in de moderne architectuur. Reynaers Aluminium biedt een ruim gamma schuifraamsystemen aan die een minimalistisch design combineren met maximale energiezuinigheid, voor talloze architecturale mogelijkheden en een optimaal comfort.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

3 De CP 155 monorail combineert een schuivende vleugel

3 Om minimalisme en design breed toegankelijk te maken,

met vaste beglazing die rechtstreeks in het buitenkader wordt geplaatst.

heeft Reynaers Aluminium als alternatief het Concept Patio (CP) 155 schuifraam met slanke middenstijl op de markt gebracht.

Met de Hi-Finity schuiframen speelt Reynaers Aluminium helemaal in op dit verhaal. De ultrafijne look van dit exclusieve schuifraamsysteem creëert grote, transparante oppervlaktes met een slank en elegant design, in combinatie met uitstekend isolerende profielen. Het Hi-Finity schuifraam is tevens in staat om zware glasgewichten te dragen. Kortom, een oplossing met talloze architecturale mogelijkheden. “Onze Hi-Finity schuiframen zijn designsystemen ontwikkeld voor het hoogste segment in de markt”, vertelt Peter Ottevaere, Marketing & Communicatie Manager bij Reynaers Benelux. Dit type schuifraam “Ze vragen de nodige beantwoordt aan de kennis om te plaatgroeiende vraag naar sen en zijn vooral bedoeld voor grote arultragrote ramen. chitectuurprojecten of als pronkstuk in een woning. Om minimalisme en design breed toegankelijk te maken, hebben we als alternatief het Concept Patio (CP) 155 schuifraam met slanke middenstijl op de markt gebracht.”

Ultragrote ramen Met glaspartijen tot 3,5 meter hoog en een maximaal glasgewicht tot 1.500 kg, beantwoordt het CP 155 schuifraamsysteem aan de groeiende vraag naar ultragrote ramen. Dit creëert nieuwe architecturale dimensies voor de toepassing van de populaire schuifraamsystemen in het ontwerp van nieuwe gebouwen, zonder in te boeten op lucht-, wind- en waterdichtheid en comfort. Door de hoge thermische prestaties en de hoge luchtdichtheid is de CP 155-reeks perfect toepasbaar in een laagenergiewoning en in passiefbouw. De nieuwste oplossing is CP 155 monorail Slim Chicane, nog slanker dan de standaard uitvoering en waarbij de aanzichtbreedte van de middenstijl gereduceerd wordt tot slechts 50 mm in plaats van 115 mm.

Flexibel Concept Patio 155 is beschikbaar in zowel schuif- als hefschuifsysteem. CP 155 biedt ook heel wat nieuwe mogelijkheden voor hoektoepassingen, die bijdragen tot meer architecturale flexibiliteit bij de integratie van de binnen- en buitenomgeving. De nieuwe hoekoplossingen voor het CP 155 hefschuifsysteem maken het openen van zowel naar binnen als naar buiten gerichte hoeken mogelijk. Voor wie vooral van het uitzicht naar buiten wil genieten, kan de CP 155 monorail ook worden uitgevoerd met een verlijmde glashoek. De CP 155 monorail combineert een schuivende vleugel met vaste beglazing die rechtstreeks in het buitenkader wordt geplaatst. Dit zorgt voor een slanke en minimalistische look. Het systeem biedt de mogelijkheid tot binnen- of buitenbeglazing. Voor het plaatsen van grote glaspartijen is buitenbeglazing een enorme troef.

Optimaal comfort Het gewicht van het glas bemoeilijkt het openen en het sluiten van het schuifraam niet. Een demper in het openingsmechanisme van het hefschuifraam belet het te snel omslaan van de kruk door het grote gewicht. Het CP 155 aluminium schuifraam verzekert een maximale veiligheid. Het systeem beantwoordt aan de strenge normen voor inbraakwerendheid. “Met het architecturale en tegelijk slimme design, de hoekoplossingen, de slanke middenstijlen en de uitbreidingen voor grote afmetingen, en hoge glasgewichten, creëert Reynaers Aluminium met het CP 155 schuifraam nieuwe perspectieven voor moderne architectuur die transparantie wil verzoenen met maximale energieefficiëntie en optimaal comfort”, besluit Peter Ottevaere.

INFO Meer informatie over de producten van Reynaers Aluminium? Stuur een mail naar bbm@reynaers.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P roductinfo

Circulaire dakdichting Hoe kunnen we ons productieafval opnieuw integreren in onze productieprocessen? Dat was de vraag die dakdichtingsspecialist Derbigum zich eind jaren 90 stelde. Wat begon bij een louter economische overweging, groeide uit tot een circulair succesverhaal, met de Derbigum NT-producten als exponent.

3 De Derbigum NT-dakbanen bestaan uit een mengeling van nieuw bitumen en een uitgekiende premix van productie-, plaatsingsafval en sloopafval.

“We betalen de factuur twee keer wanneer we ons productieafval storten: we verspillen waardevolle materialen en moeten ook nog eens betalen om het te mógen storten”, stelde Derbigum ruim twintig jaar geleden vast. Het leidde tot de oprichting van een bijzondere werkgroep, die een systeem moest ontwikkelen waarmee de dakdichtingsspecialist (her)bruikbare restfracties kon recupereren. “Dat was – lang voor de concepten circulaire economie en maatschappelijk verantwoord ondernemen bestonden – de eerste stap in de evolutie naar een circulair succesverhaal, dat doorheen de jaren steeds grotere proporties heeft aangenomen”, zegt Koen Sneiders, recycling & waste manager bij Derbigum. 3 In België en Nederland samen recupereert Derbigum jaarlijks 500 ton plaatsingsafval.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

4 “Jaarlijks recupereren we circa 4.000 ton bitumen, oftewel 20 % van de hoeveelheid nieuw bitumen die we doorgaans inkopen”, aldus Koen Sneiders.

Gigantische uitdaging

Kringloop volledig sluiten

In 1999 gebruikte Derbigum op zijn productiesite in Perwez De gerecycleerde fracties worden bovendien verwerkt in een eerste versie van de Macalusor, een zelfontwikkelde een speciale dakbaan, de Derbigum NT. “Deze bestaat uit machine die het mogelijk maakt om productieafval zoneen mengeling van nieuw bitumen en een uitgekiende der kwaliteitsverlies te verwerken in nieuwe dakbanen. premix van productie-, plaatsings- en sloopafval. In de “Eens alles min of meer op punt stond, zijn we beginnen onderlaag zit gegarandeerd tot 30% gerecycleerd mateonderzoeken of we ook een oplossing konden uitwerken riaal en in de toplaag tot 25 %. Is het technisch mogelijk voor verwijderde (oude) dakom het aandeel gerecycleerde bedekking en plaatsingsafval. Dankzij de circulaire dimensie producten op te trekken? Ja, Een gigantische uitdaging, want maar we spelen op zeker omdat daarvoor moeten we een be- van bitumen kan je het dak dat we beseffen dat de kwaliteit van roep doen op de welwillendheid je vandaag (ver)koopt morgen een dakbaan met gerecycleerde van de dakdekkers, de distriniet minderwaardig recupereren en hergebruiken. fracties butiesector en de sloopsector. mag zijn. Integendeel: dergelijIntussen slagen we erin om in ke producten worden in het licht België en Nederland samen jaarlijks 500 ton plaatsingsafvan de hedendaagse normering eens zo sterk onder de val te recupereren en zijn heel wat sloopbedrijven bereid loep genomen. De kwaliteit wordt dan ook zeer nauwkeuom daken selectief te ontmantelen. Een win-winformule rig gemonitord, zowel tijdens de productie als via detaildie behoorlijk goed functioneert. In Vlaanderen, Brussel controles in het labo. Bovendien geven we kopers ook een en Wallonië liggen nog miljoenen vierkante meters te terugnamecertificaat, waarmee we de facto garanderen wachten die we met onze recyclingafdeling kunnen ‘oogdat we de Derbigum NT-rollen aan het einde van hun sten’. Ziedaar de circulaire dimensie van bitumen: het dak levensduur recupereren. Voor de circulaire NT-producten dat je vandaag (ver)koopt, kan je morgen recupereren en kunnen we de kringloop dus volledig sluiten.” hergebruiken.”

Relevant aandeel Voor Derbigum biedt de recyclage van productie-, plaatsings- en sloopafval een enorme meerwaarde. “We geloven sterk in dit verhaal, ook al omdat de kwaliteit van het dakafval alleen maar zal toenemen. Naarmate de tijd vordert, zal het aandeel gecontamineerde en teerhoudende producten steeds verder krimpen. Momenteel recupereren we jaarlijks circa 4.000 ton bitumen, oftewel 20% van de hoeveelheid nieuw bitumen dat we doorgaans inkopen. Wetende dat 50 tot 60% van een bitumenmembraan effectief uit zuiver bitumen bestaat, zouden we 1,6 miljoen m² roofing met gerecycleerd bitumen kunnen maken. Op een jaarlijks productievolume van 10 miljoen m² roofing is dat toch al een relevant aandeel”, berekent Koen Sneiders.

INFO Meer informatie over de producten van Derbigum? Stuur een mail naar bbm@derbigum.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P roductinfo

Flexibiliteit en plaatsingsgemak troef bij nieuwe kleidakpannen

3 Dankzij de fijne, vlakke vormgeving en de afwezigheid van een knik geniet Nueva van een hedendaagse, slanke uitstraling.

Koramic lanceert met Nueva en Tradiva twee nieuwe kleidakpannen. Met deze innovaties koppelt Koramic efficiëntie aan esthetiek: moderne, stijlvolle pannen die tegelijkertijd uitblinken dankzij een sterk verhoogde flexibiliteit, en die bovendien eenvoudig te plaatsen zijn. Beiden komen tegemoet aan de bekommernissen van de dakdekker en zijn uitstekende keuzes voor renovatieprojecten.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Nueva valt vooral op door zijn grote formaat. Dankzij de fijne, vlakke vormgeving en de afwezigheid van een knik geniet deze kleidakpan van een hedendaagse, slanke uitstraling. En natuurlijk zorgt Nueva voor een perfecte regendichtheid van het dakschild. Dat is te danken aan de diepe zij- en kopsluiting, de dubbele zijsluiting en de kruisgewijze plaatsing.

9,5 stuks nodig voor één m² Koramic maakt het de dakdekker extra gemakkelijk, want hij heeft slechts 9,5 stuks nodig om een volledige vierkante meter dakafwerking te realiseren – een unicum in het gamma van Koramic. Met Nueva zet Koramic sterk in op renovatieprojecten. Dit is te danken aan de regelbare latafstand. De variabele kopsluiting (25 mm) zorgt er immers voor dat verschillen in maatverdeling van de panlatten Beide kleidakpannen geen probleem meer vormen. Bovendien is lenen zich het zelfs mogelijk om uitstekend voor de bestaande lattenstructuur te behourenovatieprojecten. den indien deze nog van goede kwaliteit is en er een onderdak aanwezig is. Dat is financieel voordelig en levert een sterke tijdswinst op. En het is niet meer nodig om de laatste rij pannen op maat te zagen. Twee nagelgaten vergemakkelijken de bevestiging van de pan.

ze eenvoudig te manipuleren. Dakhellingen tot 20° en zelfs 10° zijn mogelijk, afhankelijk van het onderdak en de latafstand.

Ophangneuzen De plaatsing kan nog efficiënter verlopen dankzij de twee ophangneuzen aan de achterzijde, die de dakdekker vlotjes aan de panlatten kan bevestigen. Dat bespaart de dakdekker opnieuw werk, omdat hij minder moeite moet doen om verzaagde pannen rond kielgoten, noordbomen en dakonderbrekingen te plaatsen. Typerend aan de Tradiva is haar lichte golving. Het maakt van deze kleidakpan een pittige, elegante keuze voor het dak. Tradiva is beschikbaar in natuurrood+, gewolkt en antraciet mat, zwart edel engobe en grijs edel engobe.

5 De Tradiva kleidakpan is zowel in de breedte als in de lengte eenvoudig aan te passen.

Nueva is beschikbaar in antraciet mat, titaanzwart en titaangrijs.

‘Dakpan die altijd past’ Samen met de vlakke Nueva introduceert Koramic ook de bijzonder flexibele Tradiva kleidakpan. Ook hier heeft Koramic aan de dakdekker én aan renovatieprojecten gedacht: het is immers ‘een dakpan die altijd past’. Dat is het gevolg van de variabele kop (30 mm) – en zijsluiting (8 mm). Zo is de dakpan zowel in de breedte als in de lengte eenvoudig aan te passen. De dakdekker heeft dus geen halve of driekwart pannen meer nodig, en bij een renovatie kan de pan ingepast worden in allerlei maatverdelingen van daken. Bovendien wegen de pannen bijzonder licht (3,18 kg per stuk) en zijn

INFO Meer informatie over de producten van Koramic? Stuur een mail naar bbm@koramic.com of surf naar www.wienerberger.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P rojectreportage

De school die meegroeit met kinderen Een nieuwe scholencampus verrijst momenteel in het Brusselse Koekelberg. Naast een lagere en middelbare school omhelst de campus ook een buurthuis, jeugdlokalen, een sporthal een bibliotheek en een residentiële ontwikkeling. Een ambitieus project van B2Ai.

4A mper één jaar en vier maanden na de eerstesteenlegging zijn de lokalen van

Ontwerp: B2Ai, foto: Klaas Verdru

de secundaire school, de openbare bibliotheek van de gemeente Koekelberg, het gemeenschapscentrum De Platoo en Chiro Sint-Anneke gebruiksklaar.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Ontwerp: B2Ai, foto: Klaas Verdru

12.500 m² leer- en recreatieruimte zorgen voor een symbiose van onderwijs, vrije en sociale cohesie in de buurt.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P rojectreportage Het bouwproject ligt aan de Felix Vande Sandestraat in Koekelberg en omvat de herontwikkeling van de vroegere Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB)-site. Het uit de kluiten gewassen project van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) moet een oplossing bieden aan de nood aan scholen en kinderopvang in de regio Molenbeek-Koekelberg-Jette. De samenwerking tussen de VGC en Campus Koekelberg NV, de ontwikkelaar van de site, zal resulteren in een state-of-the-art campus waar ontmoeting centraal staat. “Bij de volledige oplevering van het project, eind 2019, zullen 12.500 m² leer- en recreatieruimte zorgen voor een symbiose van onderwijs, vrije en sociale cohesie in de buurt. De bouwkost van dit ambitieuze project bedraagt circa 20 miljoen euro”, vertelt projectarchitect Sigrid Decramer.

Eerste fase afgerond

Oversteek wagen De school moet plaats bieden aan 40 kinderen in de kinderopvang, 240 leerlingen in het basisonderwijs en 800 leerlingen in het secundair onderwijs. Architect Decramer: “De schoolgaande jeugd kan zo haar hele carrière, van kinderopvang tot secundair, in dezelfde school blijven. De campus groeit als het ware mee met de kinderen.” Op de westelijke zijde starten de allerkleinsten in het nieuwe kinderdagverblijf, het kleinste gebouw op de site. Op driejarige leeftijd kunnen ze aan de andere kant van de speelplaats naar de grote kleuter- en basisschool, een gebouw waar de klassen georganiseerd zijn rond een dubbelhoge polyvalente zaal. Eenmaal de kinderen twaalf jaar oud zijn, mogen ze de oversteek wagen – letterlijk de Dapperenstraat oversteken - om verder onderwijs te volgen in de middelbare school die eveneens over een grote speelplaats beschikt.

Ontwerp: B2Ai, foto: Klaas Verdru

Amper één jaar en vier maanden na de eerstesteenlegging zijn de lokalen van de secundaire school, de openbare bibliotheek van de gemeente Koekelberg, het gemeenschapscentrum De Platoo en Chiro Sint-Anneke gebruiksklaar. Bovendien is ook de splinternieuwe sportzaal klaar voor leerlingen, sportclubs en andere gebruikers. De oplevering van dit alles vond plaats in augustus 2018.

“De basisschool en het kinderdagverblijf worden eind 2019 opgeleverd. Tot die tijd nemen de leerlingen van de basisschool hun intrek in het gebouw van de secundaire school, dat ruimte biedt voor 800 leerlingen”, aldus architect Decramer.

3D e schoolgaande jeugd kan haar hele carrière, van kinderopvang tot secundair, in dezelfde school blijven.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Ontwerp: B2Ai, foto: Klaas Verdru

2 Onder de sporthal situeert zich een overdekte buitenruimte waar voor en na de schooluren ontmoetingen kunnen plaatsvinden tussen ouders, buurt en kinderen.

Er is op die manier een interne circulatie mogelijk doorheen het hele scholencomplex, met één enkele oversteek aan de Dapperenstraat.

Kloppend hart van de site Het buurthuis, de jeugdlokalen en de sporthal, samen ondergebracht in het gemeenschapscentrum, staan centraal in het project. Onder de sporthal situeert zich een overdekte buitenruimte waar voor en na de schooluren ontmoetingen kunnen plaatsvinden tussen ouders, buurt en kinderen. “Deze buitenruimte ligt vlak naast de ingang van het gemeenschapscentrum en de bibliotheek, en vormt zo het kloppend hart van de site”, legt Decramer uit.

Duurzame materialen De buitenruimtes waar de kinderen spelen en de tussenruimtes zijn maximaal ingevuld met groen en voorzieningen voor sport en spel. Er is bewust gekozen voor materialen die duurzaam zijn en mooi verouderen. De scholen zelf worden uitgevoerd in lichtere tinten van baksteen met kleuraccenten. De functies die ook door de buurt zullen gebruikt worden, zoals de sporthal, het buurthuis en de jeugdlokalen zullen een dieprode kleur krijgen.

Voor de thermische isolatie van de spouwmuren viel de keuze op ISOVER Multimax 30. Dankzij haar flexibiliteit sluit glaswol in alle omstandigheden mooi aan, zowel onderling als met de draagmuur. Daardoor worden open naden en valse spouwen bij onregelmatigheden van het binnenspouwblad vermeden, essentieel voor een goede S-score (schilpeil). Het is bovendien met brandklasse A1 een brandveilig product.

Privaat-publieke constructie De bouw werd via een privaat-publieke constructie gerealiseerd: voor de ontwikkeling van de site werd een samenwerkingsovereenkomst tussen de VGC en de private actor gesloten. De VGC gaf invulling aan het publieke gedeelte (kinderopvang, scholen, sportzaal, jeugdlokaal, … ruim 60% van het project). Het private deel (ruim 40%) van het bouwproject omvat appartementen die momenteel in uitvoering zijn. INFO Meer informatie over de producten van ISOVER? Stuur een mail naar bbm@isover.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

magenta.be

ISOVER glaswol is gegarandeerd de beste oplossing voor het isoleren van elke gevel. Gebruiksvriendelijk, duurzaam en brandveilig, kortom geschikt voor elk bouwproject. ISOVER Multimax 30 beantwoordt aan de strengste wetgeving en levert topprestaties door de jaren heen. Meer weten over beter isoleren van spouwmuren op www.isover.be/muurdossier

ISOVER MULTIMAX 30, DE MAX IN SPOUWMUURISOLATIE

www.isover.be/muurdossier

¬ A rchitectenportret

MADAM Architectuur

Zoektocht naar ruimtelijke beleving

Eind 2014 richtten Door Smits en Marit Meganck samen MADAM architectuur op. Een vijftigtal nieuwbouwen renovatieprojecten later zijn ze het statuut van ‘jong, aanstormend talent’ stilaan ontgroeid. Getuige daarvan het knappe ontwerp voor woonzorgcentrum Zonnelied in Lennik, dat momenteel volop in aanbouw is.

3 Nieuwbouw met twee appartementen in Sint-Agatha-Berchem.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ A rchitectenportret

Al meer dan vier jaar plukken Door Smits en Marit Meganck de vruchten van hun creatieve kruisbestuiving. Een half jaar na hun nadere kennismaking was MADAM architectuur een feit. “Het is niet zo dat we feministisch ingesteld zijn en dat we ons via die naam expliciet willen profileren als een ‘vrouwelijk’ architectenbureau”, lachen Smits en Meganck. “Een samentrekking van onze voornamen en ‘architectuur’ leverde MADA op. De laatste M hebben we toegevoegd omdat we MADAM goed vonden klinken. En aangezien we zelf twee madammen zijn, straalt het toch iets bijzonders uit. Zo vielen de puzzelstukjes dus in elkaar, en het plaatje klopt.”

Positief verrassingseffect

Het architecturale DNA van MADAM architectuur omschrijven, is niet evident. Al is er wel steeds sprake van een sterke link met de omgeving. “Dat is volgens ons een absolute voorwaarde voor goede architectuur. Een project groeit uit zijn omgeving en probeert op zijn beurt iets aan die omgeving bij te dragen door een zekere interactie op gang te brengen. Een goed ontwerp moet iets in beweging brengen, bepaalde zaken uitlokken … Niet omdat het zo sterk opvalt, maar omdat je voelt dat erover nagedacht is. Kwalitatieve architectuur lokt een positief verrassingseffect uit.”

erbouwing en uitbreiding van een woning V met kantoor in Halle.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Inrichting van een appartement in Schaarbeek.

Dat positieve verrassingseffect is de rode draad in alle MADAM-projecten. “Onze woningen zijn niet altijd leesbaar van buitenaf, en dat maakt het spannend. De façade mag al de nodige nieuwsgierigheid opwekken – als subtiele toevoeging aan de omgeving – maar vooral binnenin trachten we vaak een heuse beleving te creëren. Enerzijds gaan we qua indeling en circulatie rationeel en doordacht te werk, anderzijds proberen we boeiende, innemende plekken te creëren door subtiele extraatjes toe te voegen die voor een zekere variatie zorgen qua verhoudingen, lichtinval, doorzichten en materialiteit. De ruimtes worden niet alleen op een logische en efficiënte, maar ook op een interessante manier geschakeld. Zo proberen we dat rationele basisschema echt tot leven te wekken.”

van architectuur te koesteren. Door allebei voortdurend zaken in vraag te stellen en die kritische houding efficiënt te vertalen naar een vlotte wisselwerking, trachten we steeds tot het best mogelijke resultaat te komen.”

Creatieve aspect koesteren

Gezonde mix van projecten

Hoewel hedendaagse architectuur heel wat technische en administratieve beslommeringen met zich meebrengt, is en blijft esthetiek voor Smits en Meganck hét primaire uitgangspunt. “We maken graag tijd voor het creatieve denkproces. Dat begint vaak bij een koffie op een terrasje, met een manuele schets als eerste aanzet. Het kan enorm verfrissend zijn om de computer eens aan de kant te laten staan en opnieuw naar de basis te gaan. We vinden het dan ook belangrijk om dat fundamentele aspect

In het portfolio van MADAM architectuur vinden we vooral woningen en appartementen terug, al waagden Smits en Meganck zich ook al aan andere disciplines zoals meubilair en kantoorinrichting. Bovendien ontwierpen ze een vestiging voor personen met een meervoudige handicap in Lennik (woonzorgcentrum Zonnelied), hun eerste ‘publieke’ realisatie. “Een woonzorgcentrum ontwerpen is heel anders dan een woning ontwerpen, maar het was een positieve ervaring. Het professionele karakter van zulke grotere projecten spreekt ons even sterk aan als de persoonlijke dimensie van kleine privéopdrachten. Een gezonde mix van beide lijkt ons dus ideaal. Eigenlijk gaat het ons niet zozeer om de schaal van projecten, maar eerder om de vraag of ze effectief interessant zijn. We vinden het fijn als bouwheren weten waarvoor we staan. Intussen zijn we de mond-aan-mondreclame een beetje voorbij en worden we steeds vaker gecontacteerd door onbekenden die expliciet voor onze architectuur kiezen. Dat is uiteraard fijn, want dat laat ons toe om met hart en ziel onze ambitie na te streven: mooie projecten met meerwaarde realiseren.”

Eens de initiële schets op punt staat, is het niet alleen tijd voor digitaal tekenwerk, maar ook voor maquettes. “Maquettes zijn voor ons een echte ontwerptool. De ruimte in een schaalmodel liegt nooit, want je voelt de verhoudingen. Bovendien stellen maquettes ons in staat om ontwerpconcepten inzichtelijk te maken voor de bouwheer. En dus vormen ze een wezenlijk deel van onze zoektocht naar de ideale vormgeving. We houden wel van die ambachtelijke kant van architectuur, die helaas steeds meer ondergesneeuwd dreigt te raken.”

INFO MADAM architectuur Sint-Katelijnestraat 3/3 1000 Brussel https://madamarchitectuur.be

BBM ONLINE Op de website van BBM vindt u een rijker geïllustreerde versie van dit artikel, met meer beelden van verschillende projecten en ook andere architectenportretten. Afspraak op www.belgianbuilding.be ransformatie van een woning tot twee T appartementen in Strombeek. w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

ÂŹ P rojectreportage

Nieuw wooncomplex met link naar industrieel patrimonium Aan De Schorre in Boom verrees recent Schorrezicht, een appartementsgebouw dat met zijn opvallend volume als baken moet fungeren voor de kern van de gemeente. Gelegen waar ooit de eerste generatie kleiputten gegraven werden en met de keuze voor een specifieke baksteen van Wienerberger, refereert Schorrezicht aan de geschiedenis van de gemeente als bakermat van de baksteennijverheid.

BBM 90 â&#x20AC;&#x201C; w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

4 Gelegen waar ooit de eerste generatie kleiputten gegraven werden en met de keuze voor een specifieke baksteen van Wienerberger, refereert Schorrezicht aan de geschiedenis van de gemeente als bakermat van de baksteennijverheid.

foto ÂŠ DC Belgium

Schorrezicht in de Kapelstraat in Boom omvat naast een appartementsgebouw met 44 wooneenheden ook een ondergrondse parkeergarage met 66 plaatsen en een nieuw aangelegde omgeving.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e â&#x20AC;&#x201C; BBM 90

¬ P rojectreportage

Schorrezicht in de Kapelstraat in Boom omvat naast een appartementsgebouw met 44 wooneenheden ook een ondergrondse parkeergarage met 66 plaatsen en een nieuw aangelegde omgeving. Het projectgebied, aansluitend bij de kern van Boom en in de onmiddellijke omgeving van enkele natuurgebieden en recreatiegebied De Schorre, heeft een historische waarde als onderdeel van de woon-werksite op de eerste generatie kleiputten langs de Rupel. Het historische reliëf van de uitgegraven kleiputten en typische dijkwegen is nog duidelijk te herkennen in het landschap. Bovendien zijn er nog verschillende restanten van het industrieel patrimonium terug te vinden in het gebied. De historiek van de site was mee bepalend voor het uiteindelijke ontwerp van Abscis Architecten.

Twee publieke doorgangen Het gebouw is toegankelijk voor rolstoelgebruikers, tot aan de voordeur van elk individueel appartement. De site heeft twee publieke doorgangen, ten oosten en ten westen van het gebouw. De doorgang in het westen loopt langs de tuin richting de nog te ontwikkelen wijk. De doorgang in het oosten is een brede, hellende groenzone met geïntegreerde trap, richting de nieuwe ontsluitingsweg. Om voldoende groen te kunnen creëren werd gekozen voor een ondergrondse parking, die naast parkeerplaatsen bestemd voor de bewoners ook plaatsen voor bezoekers voorziet. Zo vormt Schorrezicht een groene én verkeersvrije woonomgeving voor de bewoners.

In harmonie met rijwoningen Met in de nabijheid haast uitsluitend rijwoningen, valt in eerste instantie het volume op. Het RUP Pachterslei veronderstelt dan ook een inrichting van de site aan de hand van enkele concepten, waaronder het bouwen van een uitgesproken volume langs de Kapelstraat dat als baken moet fungeren voor de kern van Boom. Desondanks respecteert het ontwerp wel de schaalgrootte van die rijwoningen, zowel morfologisch als architecturaal. Zo bestaat de nieuwbouw uit vier bouwlagen oplopend naar vijf aan de Kapelstraat en wordt met de gevelarchitectuur ingespeeld op de modulering van de bestaande bebouwing. De gevels aan de Kapelstraat worden opgevat als bakstenen rug van het gebouw, terwijl de gevels gericht naar het binnengebied en De Schorre opengewerkt werden met terrassen en zo heel dynamisch ogen.

Mozaïek Er werd bovendien gekozen om het gebouw op te trekken met een betaalbaar en klassiek type baksteen van Wienerberger, de Terca Boomse Recup M65, een verwijzing naar het verleden van Boom als bakermat van de baksteennijverheid. De baksteen heeft rood en oranje in de massa, met af en toe lichte paarsrode en donkeroranje reductievlekken. Die kleuren zijn typerend voor oudere ovens. Er werd gebruikgemaakt van een patchwork van metselverbanden, waarbij de voegen ook een verschillende kleur en textuur meekregen. Zo ontstaat op subtiele wijze een mozaïek, met invullingen tussen de doorlopende rollagen ter hoogte van de vloerplaten.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

3 Er werd gekozen om het gebouw op te trekken met een betaalbaar en klassiek type baksteen van Wienerberger, de Terca Boomse Recup M65.

foto © Wienerberger

Er werd gebruikgemaakt van een patchwork van metselverbanden, waarbij de voegen ook een verschillende kleur en textuur meekregen.

INFO Meer info over de producten van Wienerberger? Stuur een mail naar bbm@wienerberger.com of surf naar www.wienerberger.be

Locatie: Boom Opdrachtgever: Solid Real Estate nv Ontwerpteam: Abscis Architecten bvba Bruto oppervlakte: 7079 m² (gebouwen) Baksteen: Terca Boomse Recup

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

CAAN architecten, Gent i.s.m. Rietveld Projects

Arch. Davy Nekkebroek, Arendonk

KARRO, Sterrebeek

Imperium, klassieke kracht

Zijn krachtige, robuuste uitstraling dankt de Imperium gevelsteen aan de unieke kalei-afwerking. De naam â&#x20AC;&#x2DC;Imperiumâ&#x20AC;&#x2122; verwijst naar het Romeins formaat van de gevelsteen: lang en smal, perfect voor sterk horizontaal gelijnd metselwerk. De steen is geschikt voor zowel traditioneel metselen als voor verlijmen en dun metselen. Imperium is bovendien verkrijgbaar in Iluzo formaat, waardoor de steen een gelijmde look krijgt terwijl deze toch op de traditionele manier vermetseld wordt. Ontdek de Imperium collectie in onze showrooms in Londerzeel of Kortrijk. Of vraag uw brochure aan via info@wienerberger.be.

www.wienerberger.be

¬ J uridische column

Enkele gevolgen van de nakende hervorming van het contractenrecht voor de relatie met uw leveranciers Voormalig minister van Justitie Geens heeft gedurende zijn ambtstermijn duidelijk aangetoond vastbesloten te zijn de geschiedenis in te gaan als één van de grote hervormers van ons Belgisch justitieel bestel. De insteek van Geens’ ‘Sprong naar het recht voor morgen’ was om het recht bovenal weer toegankelijk en voorspelbaar te maken voor iedereen. In deze hervormingsdrang worden ook de regels inzake overeenkomsten herbekeken, wat verstrekkende gevolgen teweegbrengt voor onder meer uw contracting-flow. Hoewel het op heden – gezien de politieke instabiliteit – onduidelijk is wanneer deze wijzigingen het levenslicht zullen zien, loont het zeker de moeite om nu reeds enkele van de mogelijke gevolgen nader te bespreken. Op die manier kan u proactief een aantal stappen zetten die de potentiële gevolgen van de hervorming voor uw onderneming temperen.

Knocked-Out! Tegenstrijdige algemene voorwaarden tegen het canvas Een eerste situatie die we graag uitlichten behelst de toepasselijkheid van uw algemene voorwaarden in relatie met uw leveranciers. In zulke Business-2-Business relaties zal er vaak geen ondertekende overeenkomst voorliggen. Integendeel, meestal zal gewerkt worden met de algemene voorwaarden van de partijen. Bijgevolg komt de overeenkomst in die situatie meestal tot stand tijdens het uitwisselen van een aantal e-mails tussen u en uw leverancier. Zolang de samenwerking tussen de partijen vlot verloopt, wordt er in de regel weinig aandacht besteed aan de juridische onderbouw van de samenwerking. Maar, u raadt het al, wanneer er een discussie ontstaat, rijzen er vragen omtrent welke regels een eventueel geschil zullen beheersen. ‘Dat valt onder onze algemene voorwaarden’, zullen zowel u als uw leverancier waarschijnlijk bij hoog en laag beweren. Het is genoegzaam bekend dat in principe maar één van beide partijen gelijk kan hebben, wiens voorwaarden bijgevolg met uitsluiting w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ J uridische column

van die van de ander van toepassing zullen zijn. Op dit principe (en de integrale toepasbaarheid van uw voorwaarden) blijven vertrouwen na de hervorming, zou u wel eens bedrogen kunnen doen uitkomen.

Onderhandelde overeenkomsten zullen de nieuwe norm worden. Anders riskeert u mogelijk voor verrassingen te komen staan met betrekking tot de afspraken die uw overeenkomst zullen beheersen.

In de eerste plaats drukt de wetgever een voorkeur uit The point of no return? voor de onderhandelde overeenkomst. Dit is logisch, aangezien er op die manier een duidelijke wilsovereenOnderhandelen staat vrij. Dat wenst de wetgever ook zo stemming tussen partijen blijkt, in de vorm van een door te bevestigen in het ontwerp. Maar, onderhandelen is beide partijen ondertekende overeenkomst die de gehele niet onbeperkt vrij. Of beter, onderhandelen kan wel eens samenwerking regelt. Helaas minder vrijblijvend blijken dan is dit – te weinig – realiteit en u had verwacht. Zo dient u te In de toekomst zal de de wetgever is daar niet blind allen tijde te goeder trouw te overeenkomst – bij gebrek voor gebleven. onderhandelen. Dit betekent onder meer dat die voor u aan schriftelijke overeenkomst In de toekomst zal de overvrijblijvend bedoelde ondertussen partijen - in de regel eenkomst – bij gebrek aan handeling, wel eens minder schriftelijke overeenkomst beheerst worden door de vrijblijvend dan gedacht zou tussen partijen - in de regel blijken. Concreet mag voorwaarden van beide partijen. kunnen beheerst worden door de u niet de indruk wekken dat voorwaarden van beide parde overeenkomst er zeker tijen. Dat gaat voor verwarring zorgen, heeft de bezorgde komt, om dan (bijvoorbeeld na het bekomen van waardelezer zich terecht bedacht. Gelukkig bepaalt de wet ook volle informatie) de onderhandelingen eenzijdig en zondat tegenstrijdige bepalingen in de voorwaarden van de der gegronde reden af te breken. partijen uitgesloten worden, knocked-out zo u wil. De bezorgde lezer gerustgesteld? Neen! Want, wat als de voorLet dus zeker op met het uitwisselen van e-mails, waarwaarden zo tegenstrijdig zijn dat er (zo goed als) geen uit zou kunnen blijken dat er een akkoord bestaat tussen bepalingen overblijven? Ook daar voorziet de wetgever partijen. Indien u de overeenkomst graag aan welbepaalgelukkig een oplossing. Aangezien de regels inzake het de voorwaarden onderworpen ziet, bevelen we u aan om verbintenissenrecht veelal van aanvullende aard zijn deze voorwaarden steeds goed te benadrukken. Op die (lees: van toepassing zijn indien de partijen niets anders manier voorkomt u gebonden te zijn door een overeenzijn overeengekomen), zullen in geval van vraagtekens komst die u eigenlijk niet (of niet onder die voorwaarden) de gewone wettelijke bepalingen van toepassing verhad willen afsluiten. klaard worden. Het zal in de toekomst dus belangrijk worden om voldoende aandacht te besteden aan uw contracting flow met uw leveranciers/klanten die een onderneming zijn.

¬ D ries ROOSES

Legal Consultant Deloitte Private drooses@deloitte.com

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

ÂŹ P rojectreportage

Een nieuwe duurzame werkplek vol comfort De nieuwe kantoren van Saint-Gobain Building Glass in Anderlecht zijn modern, comfortabel en baden in het licht. Een perfecte architecturale match tussen bedrijfsmatige noden en het welzijn van wie er werkt. Tegelijk is deze open ruimte, gerealiseerd met beglazingen uit het eigen gamma, een showcase voor de zakenrelaties van Saint-Gobain.

3 Voor de grote vergaderzaal werd een grote schuifdeur in Priva-Lite, beglazing met controleerbare doorzichtigheid, toegepast.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e â&#x20AC;&#x201C; BBM 90

¬ P rojectreportage

Saint-Gobain Building Glass Belgium telt een twintigtal medewerkers in zijn hoofdzetel in Anderlecht. De vele donkere en door kasten gescheiden kantoorruimtes werden vervangen door een open ruimte met witte muren en lichte houten meubelen. Beglaasde scheidingswanden begrenzen de nieuwe vergaderzalen en de multifunctionele ruimte. Het geheel straalt energie uit. De architectuur is open en helder en heeft oog voor het welzijn van de werknemers. Duurzaamheid is overal een leidraad geweest.

Zorgvuldige voorbereiding Om de overgang naar ‘Het Nieuwe Werken’ soepel te laten verlopen, heeft Saint-Gobain een beroep gedaan op de

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

diensten van LOG, een bedrijf gespecialiseerd in het ontwerp van werkplekken. LOG werkt met een geïntegreerde aanpak, van de analyse van de beginsituatie tot en met de oplevering. Een interne stuurgroep binnen het bedrijf heeft de transformatie zorgvuldig voorbereid. Annie Coppens, regionaal directeur: “De pijlers van onze ondernemingsstrategie, comfort en duurzaamheid, waren de rode draad in dit project.” Productmanager Interior Glass, Guillaume Denis, coördineerde het project: “LOG neemt de tijd om het project samen met de klant te analyseren. Voor ons was het belangrijk een nieuwe werkdynamiek te vinden. De oude kantoren werden van elkaar gescheiden door een groot

4 Na acht maanden tonen de medewerkers zich nog steeds enthousiast over hun nieuwe werkplek en het evenwicht tussen privĂŠruimte en gedeelde ruimte. Ze zijn ook trots op de duurzame accenten die in de dagelijkse werking werden gelegd.

2 De kleine vergaderzalen worden gescheiden door Stadip Print scheidingswanden, een gelaagd glas met een bedrukte PVB-tussenlaag die privacy biedt zonder het licht te blokkeren.

2 De inkomhal met zithoek werd niet vergeten. Een van de wanden is bekleed met Mastersoft Color-It lakglas, wat de sfeer oproept van een warme stoffering.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e â&#x20AC;&#x201C; BBM 90

¬ P rojectreportage

“In een dergelijk project was het voor ons essentieel dat het concept en de uitvoering ervan het unieke karakter van ons bedrijf tot in de kleinste details weerspiegelen.” Annie Coppens, regionaal directeur Saint-Gobain Building Glass Benelux.

aantal archiefkasten. De eerste klus was opruimen om de ruimte vrij te maken.” Fien Vanbiervliet, HR-manager bij Saint-Gobain Building Glass, bevestigt: “Onze voorzieningen waren niet meer functioneel. Door de bestaande kantoorindeling was geen enkele ruimte groot genoeg om het hele team bij elkaar te brengen. Het uitgestraalde imago strookte niet meer met de huidige verwachtingen.”

Comfortabel en duurzaam De missie van het bedrijf, met de focus op duurzaamheid en comfort, werd omgezet in praktijk. Zo werd meer dan 90% van het oude meubilair opnieuw gebruikt. Door het aan een goed doel of aan werknemers te geven of door hergebruik in de nieuwe ruimte of in andere Saint-Gobain vestigingen. Guillaume Denis: “Zonder deze voorafgaande oefening in duurzaamheid, zouden we veel hebben weggegooid. We hebben ook van de renovatie geprofiteerd om duurzame reflexen te creëren. Zo hebben we geïnvesteerd in een keuken waarin wegwerpservies en plastic bekers verbannen zijn.” Comfort is er in overvloed. Guillaume Denis: “Het doel was om onze collega’s een kantoor te bieden waar ze zich op hun gemak voelen. De kwaliteit van een gebouw heeft een belangrijke impact op de gezondheid en het welzijn van iedereen.” Fien Vanbiervliet vult aan: “Een tiental medewerkers die dagelijks aanwezig zijn, hebben een vaste werkplek. De anderen werken volgens het flexkantoorprincipe. Sinds de transformatie hebben we gemerkt dat collega’s van andere vestigingen of zelfs andere activiteiten van de groep graag in onze kantoren komen werken, wat voorheen niet het geval was.“

Showcase van onze knowhow Vanzelfsprekend werden materialen van andere dochters van de Saint-Gobain groep, zoals Gyproc gipsplaten en Isover glaswol, gebruikt voor de verbouwing. Het meest zichtbare is ongetwijfeld het gebruik van verschillende glassoorten. Net als ledverlichting en moderne meubels speelt natuurlijk licht een belangrijke rol in de metamorfose dankzij de doorschijnende glazen wanden. Voor de grote vergaderzaal werd een grote schuifdeur in Priva-Lite,

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

beglazing met controleerbare doorzichtigheid, toegepast. Met een druk op de knop wordt dit glas doorzichtig. Druk nog eens en je bekomt opnieuw privacy, terwijl de lichtinval wordt behouden. De vaste wand werd op zijn beurt ingericht als magnetisch schrijfbord met Planilaque Memory. De kleine vergaderzalen worden gescheiden door Stadip Print scheidingswanden, een gelaagd glas met een bedrukte PVB-tussenlaag die privacy biedt zonder het licht te blokkeren. De scheidingswanden zijn volledig ondoorzichtig in het onderste deel en evolueren geleidelijk naar volledige transparantie in het bovenste deel. Halverwege wordt het bedrijfslogo groot en kleurrijk weergegeven. Guillaume Denis: “Dit product is ook gebruikt voor de multifunctionele ruimte, die we de rotonde noemen. Ze is ontworpen voor ontspanning, een koffiebreak en brainstormsessies of om lunches te organiseren. Omdat rechte hoeken dominant zijn in ons gebouw, wilden de ontwerpers een gebogen element toevoegen. De Stadip Print muur, waarop inspirerende teksten staan gedrukt, is daarom gebogen.”

Locatie: Industrielaan 129, Anderlecht Opdrachtgever: Saint-Gobain Building Glass Belgium Ontwerpteam: LOG Gebruikt glas: Priva-Lite, Stadip Print, Mastersoft Color-It en Planilaque Memory van Saint-Gobain Building Glass

INFO Meer info over de producten van Saint-Gobain Building Glass? Stuur een mail naar bbm@saint-gobain-glass.com

ECLAZ ONE: revolutionaire generatie isolatieglas, bron van licht en welzijn • Haalt maximaal natuurlijk daglicht in huis • Esthetisch neutraal met een lage buitenreﬂectie • Top thermische isolatie en gratis zonne-energie CLIMAPLUS ECLAZ ONE voldoet compromisloos aan de hoogste eisen wat energiezuinigheid en comfort betreft. SGG

glassinfo.be@saint-gobain-glass.com

¬ P rojecten om naar uit te kijken

Dorpskern Meerle

OM/AR heeft in samenwerking met LV-architecten een kernversterkingsproject voor Meerle, deelgemeente van Hoogstraten, ontworpen. Het project zet in op het vernieuwen van de dorpskern door de aanleg van een nieuw gemeenteplein op schaal van het dorp, het verbouwen van het bestaande schoolgebouw 4-5-6 en het toevoegen van een polyvalente nieuwbouw, het nieuwbouwen van 10 gestapelde woningen en het nieuwbouwen van 24 appartementen met ondergrondse parkeergarage.

Architect: OM/AR architecten, LV-architecten Studiebureau: Multis Studiebureau, 2B-Safe, Brosen Aannemer: Van Roey

De bouwblokken worden ingepland, rekening houdend met oriëntatie en privacy, het creëren van doorzichten, het verbinden van achterliggende paden en zo ook het vergroten van de doorwaadbaarheid. Vervolgens worden zo ook de achterliggende functies sterker verbonden met het dorpsweefsel.

Voetbalstadion Kortrijk

De krijtlijnen van het masterplan vormen de basis voor de verdere stedenbouwkundige en architecturale uitwerking van de plannen van het stadion in een volgende fase. “Voetbalclub KVK, het stadsbestuur en de intercommunale staan achter het plan, wat de slaagkansen voor een ambitieus nieuw voetbalstadion zeer groot maakt”, klinkt het bij B-architecten.

Op vraag van de Stad Kortrijk en de Intercommunale Leiedal heeft het ontwerpteam B-architecten-BRUT, in samenwerking met Mint en Idea Consult, een masterplan uitgewerkt voor een voetbalstadion voor 15.000 toeschouwers op de site van Evolis Business Park in Kortrijk.

Architect: B-architecten, BRUT Studiebureau, MINT, IDEA consult

POLO Architects heeft in samenwerking met ar-te de wedstrijd gewonnen voor het ontwerp van een groene parkeertoren vlakbij de Antwerpsepoort en een appartementsgebouw op de kop van het Rode Kruisplein in Mechelen.

Architect: POLO Architects, ar-te

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Het parkeergebouw omvat 537 parkeerplaatsen en 110 fietsenstallingen. Dit moet de bestaande parkings op het Rode Kruisplein en aan de Carrefoursite vervangen. “Het bijnaenergieneutrale (BEN) gebouw is een onmisbare schakel in het bevorderen van duurzame mobiliteit en een duurzame, leefbare stad”, klinkt het in Mechelen.

De Nieuwe Stad Oostende

Architect: BRUT, C.F. Møller Architects Studiebureau: ABT België

BRUT en het Deense bureau C.F. Møller Architects hebben de ontwerpwedstrijd voor De Nieuwe Stad gewonnen, een nieuwe wijk met 500 woningen in Oostende. «Het ontwerp voor deze nieuwe wijk toont hoe verdichting op mensenmaat de levenskwaliteit kan bevorderen van de bewoners, de directe omgeving en de stad», aldus de ontwerpers. ABT België is het betrokken studiebureau voor de stabiliteit, speciale technieken, energie en akoestiek. De Nieuwe Stad werd gebouwd in 1972 door de sociale huisvestingsmaatschappijen ‘De Oostendse Haard’ en ‘De Gelukkige Haard’. De bestaande gebouwen zijn verouderd en de wijk kampt met de typische problemen van naoorlogse sociale hoogbouwwijken. Er werd gekozen voor vervangingsbouw met herontwikkeling van de volledig site.

Het nieuwe schoolgebouw voor Infrabel, infrastructuurbeheerder van de Belgische spoorwegen, in Brussel zal dienen voor de professionele opleiding en training van specialisten in allerhande operationeel werk en onderhoudswerk aan de sporen. Atelier Kempe Thill stond in voor het ontwerp in samenwerking met het bureau Canevas uit Luik. In het ontwerp zijn ateliers en buitenruimtes voorzien om in de praktijk te werken aan bovenleidingen, sporen, spoorwissels, … Er zullen ook leerruimtes en simulatoren zijn voor het onder de knie krijgen van de elektrische en elektronische controle en het coördinatiesysteem van Infrabel. Het schoolgebouw ambieert een plek te zijn van kennisuitwisseling op het gebied van de spoorwegen. Delen van het gebouw zullen dan ook gebruikt worden als conferentiecentrum. De opening van het gebouw is gepland voor de lente van 2020.

Infrabel Academy

Architect: Atelier Kempe Thill, Canevas Studiebureau: Greisch, ATS

BBM ONLINE Op de BBM-website vindt u een uitgebreide versie van dit magazine, met onder andere meer projecten om naar uit te kijken. Surf naar www.belgianbuilding.be

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ P rojectreportage

De inkom en het eetgedeelte zijn gescheiden door middel van een opvallende wijnkast, die als visuele filter fungeert. 5

Een verrassende oase van rust Restaurant Le Jardin des Bégards verhuisde van het centrum van Luik naar een burgerwoning in het nabijgelegen Embourg. De tuin werd omgeruild voor een stijlvolle villa, die zich aandient als een oase van rust. Architect Joël Louis en aannemer Séquoia bundelden de krachten om een unieke plek te creëren.

Onbeslist als ze waren over de exacte bestemming die ze de bestaande woning - voorheen bewoond door een dierenarts - wilden geven, gingen de eigenaars eerst aankloppen bij de architect en de aannemer voor de meest dringende renovatiewerken. De woning bestond uit allerlei kleine kamertjes en was averechts georiënteerd, als het ware weg van de zon. Het interieur is grondig heringericht en opengewerkt aan de achterzijde, met de bedoeling een terras te kunnen aanleggen en een riante natuurlijke lichtinval te kunnen creëren. Enkele maanden later, na de beslissing dat het een restaurant zou worden, kregen de ingrepen een specifieker karakter met het oog op de nieuwe functie van de woning. Daarbij werden boven het restaurant gastenkamers en een werk- annex vergaderruimte ingericht.

De diagonaal als rode draad De architect en de aannemer wilden de woning een echte ziel geven via sterke bewegingen, die contrasteren met de klassieke gevel. Hoewel het terras aan de achterzijde uiteindelijk toch ingeruild werd voor een extra ruimte in het restaurant, inclusief een bijzondere ronde tafel, besloten ze toch te vertrekken van de diagonaal en deze dynamiek door te trekken in het volledige renovatieproject. Zo groeide het oorspronkelijke driehoekige terrasvolume uit tot de rode draad die het project zijn bijzondere identiteit verschaft. Ook de vloeren, de plafonds, de uitbreiding en het terras aan de voorzijde volgen die diagonale logica en de contrasterende perceptie die ze opwekt. De verschillende sferen in het restaurant zijn eveneens een gevolg van dit markante concept. De inkom en het eetgedeelte zijn gescheiden door middel van een

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

4 Het restaurant is opgedeeld in drie delen. Elke ruimte in het restaurant biedt een ander uitzicht.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e â&#x20AC;&#x201C; BBM 90

¬ P rojectreportage opvallende wijnkast, die als visuele filter fungeert. Het restaurant is vervolgens opgedeeld in drie delen. Joël Louis: “Het was absoluut nodig om elk van deze ruimtes een eigen identiteit te geven, want de ruimtelijke beleving moest bijzonder zijn en in zekere zin de allure van een ontdekkingsreis hebben. Bovendien zijn er enkel kwalitatieve materialen gebruikt, zoals het een restaurant met standing betaamt.”

Ruimte en lichtinval Elke ruimte in het restaurant biedt een ander uitzicht. De tafels aan de voorzijde geven op intimistische wijze uit op de tuin, die gescheiden is van de parking. Aan de achterzijde dwongen de beperkt ontwikkelde buitenruimte en het oninteressante zicht de architect om voor elke gevelopening een verschillende oplossing te bedenken. Terwijl het ene raam erg vroeg in de ochtend een weelderige natuurlijke lichtinval genereert, verzekert een ander exemplaar, dat is opgevat als een verticale spie, het contact met de middagzon. De grote doorlopende glaspartij neemt de functie van natuurlijke lichtbron over wanneer het einde van de dag nadert. De wijnkast aan de inkom, die uitmondt in de keuken, vervult een cruciale functie omdat ze de bezoekers meteen onderdompelt in de restaurantcontext. De open keuken is meer dan de uiting van een trend. Ze toont eveneens aan dat er veel belang wordt gehecht aan de (verantwoorde) omgang met de geserveerde voedingswaren en symboliseert tevens de openheid die het restaurant in elke zin van het woord nastreeft. De keuken is ingericht in een aanbouw met een afzeliabekleding, een tropische houtsoort die ook terugkeert in het sanitaire volume. Voorts opteerden de architect en de aannemer voor relatief sobere materialen. Het meubilair en de kleuren zijn gekozen door de uitbater. De vele technische aandachtspunten hadden een cruciale impact op de ruimtelijke inrichting. Zo is de trap van het gelijkvloers verwijderd, waardoor de verdiepingsniveaus enkel van buitenaf te bereiken zijn.

Karaktervolle buitenzijde De dominante diagonaal is ook aanwezig in de buitenruimte en komt onder meer tot uiting in het kronkelpaadje dat de parking verbindt met het terras en het restaurant. Het terras aan de voorzijde is ideaal gelegen en geniet optimaal van de middag- en avondzon. Akoestische panelen langs de weg beperken het lawaai van het voorbijrijdende verkeer. De markante identiteit van de bestaande voorgevel is bewaard en is, in tegenstelling tot de andere gevels, aan de binnenkant geïsoleerd. Zo komen de karaktervolle bakstenen volledig tot hun recht. In combinatie met dikke pakketten vloeren dakisolatie en de toepassing van specifieke technieken om koudebruggen en overver-

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

5 De plafonds van het restaurant zijn uitgevoerd met geperforeerde Rigitone® SF 8/18 R-platen om zowel een visuele dynamiek als een uitstekende akoestiek te creëren.

Het trappenhuis is opengewerkt en gemoderniseerd met behulp van lichtsleuven, welvingen en kokers. 5

Het streven naar kwaliteit komt in elk aspect tot uiting: het eten, de ruimtelijke beleving, het materiaalgebruik en de akoestiek.

hitting te vermijden, geeft dit het gebouw het idee van een ‘thermos’. Het schrijnwerk geeft de gevel dan weer extra cachet. De uitkragende gevellijst en de diepte van de ramen doen denken aan de Maaslandse kunst, die erg aanwezig is in de Luikse regio. Aan de binnenzijde zijn de vensterbanken bewust verwijderd om het effect van een nis te creëren.

Comfortabele gastenkamers De aannemer nam de volledige renovatie van de verdiepingsniveaus op zich. Van de ruwbouwwerken over de productie van het maatmeubilair tot de keuze van de gordijnen en de zeepbakjes. De plafonds zijn uitgebroken, het schrijnwerk is vervangen, de muren zijn bekleed met valse wanden en het trappenhuis is opengewerkt en gemoderniseerd met behulp van lichtsleuven, welvingen en kokers. Tot slot zijn de plankenvloeren volledig geïsoleerd om een piekfijne akoestiek te garanderen, zodat het geluid uit het restaurant de gasten niet kan storen. Boven de kamers bevinden zich nog een vergaderzaal met kitchenette, een privékantoor, een wasruimte en sanitaire Locatie: Chaudfontaine Bouwheer: Restaurant La Villa des Bégards Architect: Joël Louis Hoofdaannemer: Séquoia sa – Francis Paquay

INFO Meer informatie over de producten van Gyproc? Stuur een mail naar bbm@gyproc.be

AKOESTIEK TEN TOP De plafonds van het restaurant zijn uitgevoerd met geperforeerde Rigitone® SF 8/18 R-platen om zowel een visuele dynamiek als een uitstekende akoestiek te creëren. De buitenmuren zijn aan de binnenzijde op hun beurt uitgerust met Habito® platen, die zich uitstekend lenen tot de (eenvoudige) verankering van decoratie-elementen en meteen ook het omgevingsgeluid reduceren. De binnenmuren zijn, eveneens vanuit akoestisch oogpunt, afgewerkt met SoundBloc® platen. De vele lichtsleuven zijn op esthetische wijze vormgegeven met GypForm A. De houtskeletmuren van de uitbreiding zijn bekleed met Rigidur® H-platen, die zwaar materiaal kunnen dragen. En de vloer van de gastenkamers is opgebouwd uit Rigidur® Floor-panelen, die het mogelijk maakten om de plankenvloer in ere te herstellen zonder enig gebruik van water.

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

Gyproc

ÂŽ

De sterkste gipsplaat. Getest door experts.

www.gyprochabito.be

¬ D e hamvraag

De vraag Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de veiligheid op de werf niet met de voeten getreden wordt?

Veiligheid wordt bij Renotec hoog in het vaandel gedragen. Het komt dan ook terug in ons PLAN 2020, onder de naam ASAP, wat staat voor as safe as possible. Bij Renotec geloven we in de kracht Manuel Vannuffelen Preventieadviseur van opleiding en sensibilisatie om Renotec onze veiligheidscultuur levend te houden. We maken onze werknemers bewust van de risico’s waarmee ze geconfronteerd zullen worden tijdens de job aan de hand van introductiedagen of toolboxen. Een ander belangrijk punt is supervisie en het uitvoeren van werfinspecties. Deze gebeuren zowel door de projectleiders als door de preventiedienst. Bij Renotec gaan we ‘soignaal’ met elkaar om. Dit wil zeggen dat er, zowel top-down als bottom-up, open communicatie plaatsvindt. Projectleiders spreken hun werknemers aan op mogelijke onveilige handelingen op een coachende manier, zonder met de vinger te wijzen. Maar ook de werknemers kunnen onveilige situaties melden aan hun leidinggevende of aan de preventiedienst, zowel telefonisch als via hun iPad. Op deze manier streven wij er elke dag naar om ervoor te zorgen dat iedereen op het einde van de dag veilig naar huis kan.

Projectleiders spreken hun werknemers aan op mogelijke onveilige handelingen op een coachende manier, zonder met de vinger te wijzen.

Risicopreventie moet integraal deel uitmaken van de bedrijfscultuur en moet een dagelijkse zorg zijn naast financiële, commerciële en andere beslommeringen. Het aantal arbeidsongevallen in de bouwsector is de laatste tiental jaren merkelijk verminderd, maar de hoeveelheid en de ernstgraad ervan blijven Marc Junius Senior Sociaal Adviseur en veel te hoog. Daarom Interne Preventieadviseur heeft de Confederatie Confederatie Bouw Bouw resoluut besloten te strijden voor de verbetering van de veiligheid op de bouwplaatsen en zal zij vanaf het voorjaar van 2019 een grote bewustmakingscampagne over preventie opzetten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen moet hierbij het vertrekpunt zijn. Risicopreventie moet integraal deel uitmaken van de bedrijfscultuur en moet een dagelijkse zorg zijn naast financiële, commerciële en andere beslommeringen. De Confederatie Bouw zal daarnaast Constructiv, het preventie-instituut van de bouwsector, verder aansturen om blijvend en doelgericht aannemers en werknemers te adviseren om risico’s op werven in te dijken. Naast een goede sensibilisering en advisering van aannemers en bouwvakkers is het uiteraard onontbeerlijk dat ook de overheid zorgt voor een efficiënte handhaving van de reglementering. w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

¬ D e hamvraag

We verbieden het gebruik van ladders omdat er veiligere alternatieven zijn.

Voor Willemen Groep is elk ongeval er een teveel. Onze interne veiligheidscampagne heet dan ook niet voor niets Go For Zero. Veiligheid gaat over gedrag, over attitude. Het is bovendien de verantwoordelijkheid van ons allemaal. Daarom is veiligheid niet alleen tijdens onze projecten werfleidersvergaderingen, maar ook op het directiecomité telkens het hoogste punt op de agenda. Peter Van Oevelen Onze jaarlijkse opleidingsdagen geven onze bouwvakkers en Coördinerend Preventieadviseur wegenwerkers de duidelijke boodschap mee dat tijdsdruk of een Willemen Groep gebrek aan middelen nooit een excuus zijn om overhaast en dus onveilig aan de slag te gaan. Om die reden hebben we een aantal jaar geleden besloten om geen ladders meer toe te laten op onze werven, tenzij onder strikte voorwaarden. We verbieden het gebruik van ladders omdat er veiligere alternatieven zijn. Om dergelijke beslissingen kenbaar te maken, organiseren we op regelmatige tijdstippen op elke werf toolbox meetings en zetten we ook in op affichecampagnes. We vragen ons werfpersoneel om onveilige situaties steevast te melden en behouden een directe lijn tussen werf en preventiedienst. Veiligheid is een permanent aandachtspunt, het werk is nooit af.

Willem Van Peer Manager, Technisch Competentiecentrum Centre de Compétence Technique Constructiv

Via een goede afstemming tussen de vaststellingen tijdens werfbezoeken en de besprekingen met bouwbedrijven zorgen we ervoor dat de veiligheid er effectief op vooruitgaat.

BBM 90 – w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e

Constructiv heeft de opdracht te waken over het welzijn op bouwplaatsen en te zorgen voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden. Om dit te bewerkstelligen, zijn we dagelijks met een team van specialisten aanwezig op bouwplaatsen en bij bouwbedrijven. Onze adviseurs bezoeken bedrijven en bieden hen ondersteuning bij het uitbouwen en onderhouden van een degelijk welzijnsbeleid en gaan ook naar bouwplaatsen, waar ze ter plekke advies en praktische tips geven om de veiligheid te verbeteren. Verder organiseren we gerichte sensibiliserende veiligheidscampagnes over specifieke thema’s, zoals het valrisico bij werken op hoogte of het risico op blootstelling aan asbest. We beschikken over een pluridisciplinair team met specifieke kennis van de arbeidsomstandigheden in de bouwsector. Dit team verzamelt informatie om het welzijn in de bouwsector te bevorderen en bundelt deze in verschillende publicaties. Via een goede afstemming tussen de vaststellingen tijdens werfbezoeken en de besprekingen met bouwbedrijven zorgen we ervoor dat de veiligheid er effectief op vooruitgaat.

¬ C olofon KORAMIC Tel. 056 24 96 38 | bbm@koramic.com www.wienerberger.be ETERNIT Tel. 0800 14 144 | bbm@eternit.be www.eternit.be SOUDAL Tel. 014 42 42 31 | bbm@soudal.com www.soudal.com ISOVER Tel. 03 360 23 50 | bbm@isover.be www.isover.be VELUX BELGIUM Tel. 010 42 09 09 | bbm@velux.be www.velux.be | pro.velux.be

Coverbeeld: Architect: DDS+ – Beeld: Marie-Noëlle Dailly – De heldere baksteen is toegepast in een wildverband, terwijl de leien rechtlijniger geplaatst zijn.

WIENERBERGER TERCA - DESIMPEL - POROTHERM Tel. 056 24 96 38 | bbm@wienerberger.com www.wienerberger.be REYNAERS ALUMINIUM Tel. 015 30 88 10 | bbm@reynaers.be www.reynaers.be SAINT-GOBAIN BUILDING GLASS Tel. 02 556 37 10 | bbm@saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-building-glass.be IMPERBEL Tel. 02 334 87 00 | bbm@derbigum.com www.derbigum.be GYPROC Tel. 03 360 22 11 | bbm@gyproc.be www.gyproc.be

Verantwoordelijke uitgever Philippe Lathouwers Bergensesteenweg 32 – 1651 Lot

BBM ONLINE Meer bouwnieuws op www.belgianbuilding.be Wil je nog meer weten over het reilen en zeilen in de Belgische bouwsector? Surf dan naar de website van BBM, het digitaal verlengstuk van dit vernieuwde magazine. Alle teksten uit het magazine vind je hier terug, vaak nog met extra fotomateriaal. Maar je kan er ook nog veel andere artikels lezen die specifiek gemaakt werden voor de website en de digitale nieuwsbrieven. Op de website kan je je gratis aanmelden voor de digitale nieuwsbrief die we vier keer per jaar zullen versturen. www.belgianbuilding.be

Redactie en vertaling www.palindroom.be

Lay-out, prepress www.stereotype.be

Druk Moderna printing Oplage 30.000 exemplaren

w w w . b e l g i a n b u i l d i n g . b e – BBM 90

BBM is een initiatief van Derbigum, Eternit, Gyproc, Isover, Koramic, Reynaers Aluminium, Saint-Gobain Building Glass, Soudal, VELUX en Wienerberger