Παγχαλκιδικός Λόγος , τεύχος 38

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ RE

Ταχ. Γραφείο

PR

020050

ES

ST

X+5

Θεσ/νίκης 16

Αριθμός Αδείας

SS POS T

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

P

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Έδρα Θεσσαλονίκη - Έτος ιδρύσεως 1903 ΜΑΝΤΩΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ 23 - Τ.Κ. 542 49, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΕΥΧΟΣ 38ο • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2019

O S P

Ο πύργος του Προσφορίου στην Ουρανούπολη.

Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Περιοδική έκδοση του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Έδρα Θεσσαλονίκη - Έτος ιδρύσεως 1903 Μαντώς Μαυρογένους 23, Τ.Κ. 542 49 Θεσ/νίκη Τηλ. 2310/323-839, κιν. 6936/950 188, φαξ 2310/326-108 Ηλεκτρ. δ/νση: www.panchalkidikos.gr E-mail Συλλόγου: panchalkidikos@gmail.com E-mail Προέδρου: ikotsanis@gmail.com ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019 ISSN: 2585-3619 Επιτροπή Έκδοσης: Αυγολούπης Σταύρος, Καθηγητής Αστρονομίας του ΑΠΘ Καραμίχος Ιωάννης, Φιλόλογος Καρτσιώτης Μιχαήλ, τ. Εκπαιδευτικός, Επίτιμος Πρόεδρος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου (συντονιστής) Οικονόμου Τριαντάφυλλος, Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, δρ. Επιστημών της Αγωγής Παπάγγελος Ιωακείμ, δρ. Αρχαιολόγος Παυλούδης Χρήστος, Αρχιπλοίαρχος Π.Ν. ε.α. Τσαμουρτζή Μαρία, Αρχιτέκτων Τσίκουλας Ιωάννης, Καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ Ιδιοκτήτης: Παγχαλκιδικός Σύλλογος "Ο Αριστοτέλης" Εκδότης - Διευθυντής: Ιωάννης Τ. Κοτσάνης, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου. Το περιοδικό εκδίδεται με χορηγίες συμπατριωτών, φίλων και φορέων και αποστέλλεται δωρεάν. Σελιδοποίηση, Εκτύπωση: GRAFIS Νέα Ραιδεστός Θεσσαλονίκης, Τηλ. 2310.466.776 e-mail: despoina@lithographia.gr

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ IBAN: GR 80 0171 2330 0062 3304 0032 572 Α.Φ.Μ.: 090145977 Δ.Ο.Υ.: Ζ΄ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Χορηγός της έκδοσης του παρόντος 38 τεύχους είναι ο οικονομολόγος κ. Αργύριος Σ. Τσακνής.

■ Κύριο άρθρο: Ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Ιωάννης Τηλ. Κοτσάνης (Αρναία) Αντιπρόεδρος: Τριαντάφυλλος Οικονόμου (Νικήτη) Γεν. Γραμματέας: Αστέριος Λυρτζής (Ταξιάρχης) Ταμίας: Αβραάμ Παπαδόπουλος (Βράσταμα) Ειδ. Γραμματέας: Νικόλαος Μπούφτας (Αρναία) Μέλος: Σαραφιανός Καράβατος (Παλαιόχωρα) Μέλος: Ανδρομάχη Κωστοπούλου (Κασσάνδρα) Μέλος: Αναστασία Σούστα-Δάφφα (Νεοχώρι) Μέλος: Χρήστος Παυλούδης (Ορμύλια) Αναπληρωματικά μέλη Θεόδωρος Φλώρος (Αρναία) Άννα Εμμανουήλ (Άγ. Νικόλαος) Θεόδωρος Τσαμούρης (Αρναία) Εξελεγκτική Επιτροπή Φώτιος Ταλέας (Ιερισσός) Μαρία Μπουλάκη (Πολύγυρος) Μαρία Λαθούρη-Πάργα (Συκιά) Αναπληρωματικά μέλη Αστέριος Βαμβακάς (Κασσάνδρα) Αναστάσιος Σινάκος (Βασιλικά) Γεώργιος Χαλκιάς ( Άγιος Νικόλαος) Αθανάσιος Χατζηπαπάς (Ν. Μουδανιά)

1

Το συγκρότημα του πύργου του Προσφορίου

2

■ Παπαοικονόμου Εμμ. Νίκος, ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

ου

Εικόνα εξωφύλλου: Ο πύργος του Προσφορίου στην Ουρανούπολη (βλ. περιγραφή σελ. 2).

ανανεωμένος συνεχίζει την ανοδική του πορεία

■ Παπάγγελος Αθ. Ιωακείμ,

■ ■ ■

Αναστάσιος Χιμευτός. Μία άγνωστη μορφή του 1821 από την Κασσάνδρα 6 Νικόλτσιος Βασίλειος, Η μάχη του Σκρα και το μακεδονικό μέτωπο του Α΄ παγκοσμίου πολέμου μέσα από τα μάτια ενός συλλέκτη 8 Χολέβας Κωνσταντίνος, Να προστατεύσουμε την οικογένεια και την εθνική μας ταυτότητα 11 Κωτσιόπουλος Κωνσταντίνος, Η κοινωνική διδασκαλία των Τριών Ιεραρχών 12 Καραμίχος Χ. Γιάννης, Γιατί (ποίημα) Η Σμύρνη μάνα μ' καίγεται... (ποίημα) 13 Σμάγας Δ. Άγγελος, Να 'ταν ο ουρανοπίθηκος ο μακεδονικός; 14 Λαζαρίδης Ν. Χαράλαμπος, Ο διατροφικός μας πολιτισμός 16 Μαλισιόβας Νικόλαος, Τι πρέπει να γνωρίζω για τη γρίπη 19 Μακρογιάννης Τιμολέων, Ο καιρός στη Χαλκιδική κατά τον περασμένο χρόνο 2018 21 Ιερομ. Συνέσιος Γεννατάς, Ο γάμος του Καραχμέτη στον Πολύγυρο 23 Αυγολούπης Σταύρος, Η φύση διδάσκει την αρετή της Αριστοτελικής μεσότητας 25 Μπουλάκη-Λυπηρίδη Μαρία, Παιχνίδι με την κατάχρηση του ρήματος "τρώγω-τρώω" 31 Πλατανιώτης Κ. Λεωνίδας, Μετοικήσαντες Κουλιακιώτες στην Κασσάνδρα, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα 32 Γρίβα-Χαρατζόγλου Μαρία, Η τρόκνια 34 Τσίκουλας Γιάννης, Η Τρυπούδα 35 Μαυροδής Βαγγέλης, Ο κεφτές 37 - Η δράση του Συλλόγου μας 39 - Η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση του Παγχαλκιδικού & Αρχαιρεσίες (27-1-2019) 42 - Σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ Α.Π.Θ. & Δήμ. Αριστοτέλη "Διεθνές Πνευμ. Κέντρο Αρχαίων Σταγείρων: Ο Αριστοτέλης" 46 - Ανανέωση & στην επιτροπή έκδοσης του περιοδικού μας 39 - Οι χορηγοί 48 - Η χορηγία 49 - Βιβλιοπαρουσίαση "Η μεγάλη μάχη" 50 - Παραρτήματα, αντιπρόσωποι & ανταποκριτές 51 - Πρόγραμμα εκδηλώσεων & εκδρομών Α΄ εξαμήνου 2019 54 - Τμήματα που λειτουργούν στο Α΄ εξάμηνο του 2019 56 - Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Παγχαλκιδικού Συλλόγου 57

Φιλολογική επιμέλεια : Αθανάσιος Χριστιανός Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συντακτών τους. Υπενθυμίζεται ότι αυτά δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 1800 λέξεις ή 9000 περίπου χαρακτήρες (χτυπήματα με τα κενά). Αυτό το τελευταίο παράκληση να τηρείται πιστά. Όσα κείμενα δεν φέρουν υπογραφή, συντάσσονται από τον εκδότη.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ 27ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019

O ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΟΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΝΟΔΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΡΕΙΑ Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019, η ετήσια τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» στην αίθουσα εκδηλώσεων ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, στη Θεσσαλονίκη. Η μεγάλη προσέλευση, που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, έστειλε το μήνυμα ότι οι Χαλκιδικιώτες αγκαλιάζουν με θέρμη τον Σύλλογο και αναγνωρίζουν την πολύπλευρη δράση και προσφορά του στα πολιτιστικά και όχι μόνο δρώμενα της Χαλκιδικής, υπογραμμίζοντας πως αυτή η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί με ενότητα, αγάπη και συνεργασία για το καλό της Χαλκιδικής και των ανθρώπων της. Από τις αρχαιρεσίες προέκυψε ανανέωση κατά 50% στη σύνθεση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου, αφού τα 4 από τα 8 μέλη εκλέγονται για πρώτη φορά. Η εκλογή αυτή δίνει μια νέα δυναμική, ώθηση και φρεσκάδα, και καλλιεργεί υψηλές προσδοκίες. Οι τόποι καταγωγής, εξάλλου, των εκλεγέντων, τακτικών και αναπληρωματικών, καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη τη Χαλκιδική: από τον Πολύγυρο, την Αρναία, την Ιερισσό, την Κασσάνδρα, τα Ν. Μουδανιά, την Ορμύλια, την Νικήτη, τον Άγ. Νικόλαο, τη Συκιά, τα Βραστά, τον Ταξιάρχη και το Νεοχώρι, γεγονός που επιβεβαιώνει την επωνυμία του Συλλόγου «ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΚΟΣ». Αξίζει να σημειωθεί επίσης πως στη φετινή Γενική Συνέλευση εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το νέο τροποποιημένο Καταστατικό, που προβλέπει την άμεση εκλογή του Προέδρου του Δ.Σ. από την Γεν. Συνέλευση, υπό την προϋπόθεση αυτός να κατάγεται από τη Χαλκιδική και να είναι δημότης σε έναν από τους πέντε Δήμους της. Έτσι, Πρόεδρος για τη διετία 20192020 εξελέγη ο επί 10 χρόνια Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου κ. Ιωάννης Κοτσάνης από την Αρναία. Η συγκρότηση του νέου Δ.Σ. έχει ως εξής: Πρόεδρος, Κοτσάνης Ιωάννης (Αρναία) Αντιπρόεδρος, Οικονόμου Τριαντάφυλλος (Νικήτη) Γεν. Γραμματέας, Λυρτζής Αστέριος (Ταξιάρχης) Ταμίας, Παπαδόπουλος Αβραάμ (Βραστά) Ειδ. Γραμματέας, Μπούφτας Νικόλαος (Αρναία) Μέλος, Καράβατος Σαραφιανός (Παλαιόχωρα) Μέλος, Κωστοπούλου Ανδρομάχη (Κασσάνδρα) Μέλος, Σούστα-Δάφφα Νατάσα (Νεοχώρι) Μέλος, Παυλούδης Χρήστος (Ορμύλια)

Επίσης ο μέχρι τούδε επί δεκαετία (2009-2018) Πρόεδρος κ. Μιχαήλ Θεμ. Καρτσιώτης, που αποσύρθηκε, ανακηρύχθηκε από τη Γεν. Συνέλευση ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ. * * * Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι αναγκαία η συνεργασία όλων των φορέων του Νομού μας (κρατικών, αυτοδιοικητικών, πολιτιστικών) για τη διατήρηση και ανάδειξη της μοναδικής φυσιογνωμίας της Χαλκιδικής, με την οικονομία, τα προϊόντα και τη φύση της, με τα ήθη και τα έθιμα των χωριών μας, τις ποικίλες εκδηλώσεις που οργανώνονται κάθε χρόνο από τους Συλλόγους, τους Δήμους και τις Κοινότητες και όχι μόνο. Είναι επίσης αναγκαίο και θα επιδιωχθεί το αγκάλιασμα των ανθρώπων του μόχθου, όσων καλλιεργούν τη γη κι όσων γεμίζουν τ' αμπάρια τους με καρπούς της γης και της θάλασσας, αλλά κι αυτών που μέσα από αντίξοες συνθήκες μορφώνονται, διακρινόμενοι στην καθημερινή ζωή, και διαπρέπουν στις επιστήμες, στις τέχνες, στον αθλητισμό, στη διοίκηση, στις επιχειρήσεις, στον επαγγελματικό και συνδικαλιστικό στίβο και αλλού. Όλα αυτά θα προσπαθήσει να αγκαλιάσει το νέο Δ.Σ. με τις δράσεις του, τις πολλές εκδηλώσεις του, τις εκδόσεις του και με τη συστηματική παρουσία του στα χωριά μας, μέσα από το πλέγμα της οργανωτικής-διοικητικής δομής του. Στην κατεύθυνση αυτή θα κινηθεί με όλες του τις δυνάμεις την επόμενη διετία, σφυρηλατώντας την ενότητα και τη συνεργασία, για την πνευματική καλλιέργεια, τη μόρφωση και την ψυχαγωγία των μελών του Συλλόγου, για την εφαρμογή των αξιών του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης αλλά και για την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που χάρισε ο Θεός στην ευλογημένη Χαλκιδική μας. Στην προσπάθειά μας αυτή ζητούμε τη συμπαράσταση όλων, όπως έγινε όλα τα προηγούμενα χρόνια, που είχε ως αποτέλεσμα το ανέβασμα του Παγχαλκιδικού σε ζηλευτά σκαλοπάτια προόδου. Ως συνεχιστές του ωραίου αυτού έργου εξορμούμε. Ελπίζουμε να τα καταφέρουμε. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο Σημ. Ρεπορτάζ από τις εργασίες της Γεν. Συνέλευσης της 27ης Ιαν. 2019 και τα γενικά αποτελέσματα των αρχαιρεσιών στις σελίδες 42-45.

1

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΤῸ ΣΥΓΚΡΌΤΗΜΑ ΤΟῦ ΠΎΡΓΟΥ ΤΟῦ ΠΡΟΣΦΟΡΊΟΥ ΙΩΑΚΕΙΜ ΑΘ. ΠΑΠΆΓΓΕΛΟΣ δρ. Ἀρχαιολόγος

Ὁ πύργος

«τοῦ Προσφορίου», ὁ ὁποῖος δεσπόζει στὴν παραλία τῆς σημερινῆς Οὐρανοπόλεως, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους καὶ καλύτερα σωζόμενους μετοχιακοὺς πύργους τῆς Χαλκιδικῆς. Ἔχει ὑπόγειο, ἰσόγειο καὶ τέσσερεις ὀρόφους, ἐνῶ ἀρχικῶς διέθετε ἀκόμη ἕναν ὄροφο, τουλάχιστον. Ἔχει ὕψος 22 μέτρα καὶ κάτοψη 8Χ12,5 μ. Τὸ συγκρότημα, ἀναπτυσσόμενο σὲ οἰκόπεδο ἐμβαδοῦ 644 τ.μ., περιλαμβάνει ἐπιπλέον ὀχυρωματικὸ περίβολο (μπαρμπακᾶ) καὶ ἀρσανᾶ (νεωλκεῖο) γιὰ τὴ φύλαξη τῶν πλοίων. Ὁ πύργος ἦταν τὸ βασικὸ κτήριο τοῦ μετοχίου «Προσφόριον» τῆς Μονῆς Βατοπεδίου, τὸ ὁποῖο ἀνῆκε στὴν Μονὴ ἤδη τὸ 1018. Κτίσθηκε κατὰ τὸν 14ον αἰ. (πρὸ τοῦ 1344), στὴν θέση προγενεστέρου κτίσματος. Τὸν Μάϊο τοῦ 1419 ἐγκαταστάθηκε σὲ αὐτόν, γιὰ λίγες ἡμέρες, ὁ δεσπότης (= βασιλιᾶς) τῆς Θεσσαλονίκης Ἀνδρόνικος Παλαιολόγος, γιατὶ ἡ κακοκαιρία τὸν ἀνάγκασε νὰ διακόψει τὸ ταξίδι του ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολη. Στὸν πύργο, τὸν ἐπισκέφθηκαν οἱ ἁγιορεῖτες προύχοντες καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἐξέδωσε εὐεργετικὰ διατάγματα ὑπὲρ τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Μέχρι τὸ 1922 χρησίμευε ὡς κατοικία τοῦ διαχειριστοῦ τοῦ μετοχίου. Τὸ 1924 ἐγκαταστάθηκαν σ᾽ αὐτόν, προσωρινά, προσφυγικὲς οἰκογένειες ἀπὸ τὴν Προποντίδα. Τὸ 1928 ἐγκαταστάθηκε ἐκεῖ τὸ ζεῦγος Λόκ, ὅπου καὶ διέμειναν μέχρι τὸν θάνατό τους (1952, 1982), προσφέροντας ποικίλες εὐεργεσίες στοὺς κατοίκους τοῦ χωριοῦ. Τὸ 1986 ὁ πύργος περιῆλθε, μαζὶ μὲ τὸν μπαρμπακᾶ καὶ τὸν ἀρσανᾶ, στὴν κυριότητα τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ὑπηρεσίας. Κτισμένος μὲ ἰσχυρὴ λιθοδομή, μὲ λίγα ἀνοίγματα καὶ τρία μικρὰ ξύλινα μπαλκόνια, ἔχει ἀρκετὲς οἰκοδομικὲς φάσεις. Οἱ ἐσωτερικὲς κατασκευές του ἦσαν ξύλινες καὶ καταστράφηκαν κατὰ τὴν πυρπόληση τοῦ συγκροτήματος τὸ 1821. Ἐπισκευάσθηκε κατὰ τὴν δεκαετία τοῦ 1860, ὅταν, ὅπως φαίνεται, καθαιρέθηκε ὁ πέμπτος ὄροφος. Ὁ ἀρσανᾶς κτίσθηκε τὸ 1865, ὅταν ἀνοικοδομήθηκε κατά το με-

γαλύτερο μέρος καὶ ὁ μπαρμπακᾶς. Ἀπὸ τὴν πυρκαγιὰ τοῦ 1821 καὶ τοὺς σεισμοὺς τοῦ 16ου αἰῶνος, τοῦ 1905 καὶ τοῦ 1932, ὁ πύργος ἔπαθε μεγάλες ζημίες στὸν φέροντα ὀργανισμό του, οἱ ὁποῖες ἀποκαταστάθηκαν ἀπὸ τὴν Ἀρχαιολογικὴ Ὑπηρεσία κατὰ τὴν περίοδο 1983-1998. Οἱ χαμηλότεροι ὄροφοι τοῦ πύργου, τὸ ἰσόγειο καὶ τὸ ὑπόγειο, ἦσαν διαμορφωμένοι ὡς ἀποθηκευτικοί(;) χῶροι. Ὡς κατοικίες χρησιμοποιοῦνταν τὰ δωμάτια τοῦ τρίτου καὶ τετάρτου ὀρόφου τοῦ πύργου. Σὲ αὐτοὺς τοὺς ὀρόφους ἀντιστοιχοῦν οἱ ἐξῶστες. Στὸν τέταρτο ὄροφο βρίσκεται καὶ τὸ παρεκκλήσιο τοῦ Πύργου, τιμώμενο στοὺς Ἁγίους Κωνσταντῖνο καὶ Ἑλένη. Ὁ μπαρμπακᾶς δημιουργεῖ μὲ τὸν πύργο μιὰ μικρὴ περίκλειστη αὐλή. Τὸ ὑπόγειό του ἦταν ἀποθηκευτικὸς χῶρος, ὅπως καὶ τμῆμα τοῦ ἰσογείου. Στὸ ἰσόγειο ἦταν καὶ τὸ μαγειρεῖο. Ἐκεῖ βρισκόταν μεγάλος φοῦρνος, ὁ ὁποῖος ἐξέχει ἀπὸ τὴν εὐθεία τοῦ ἀνατολικοῦ περιβόλου. Τὰ δωμάτια τοῦ ὀρόφου τοῦ μπαρμπακᾶ χρησιμοποιοῦνταν ὡς κατοικία. Ὁ ἀρσανᾶς, μαζὶ μὲ τὸν ὅμοιό του ποὺ βρίσκεται στὴν Ἀμμουλιανή (κτίσμα, ἐπίσης, τἦς Μονῆς Βατοπεδίου), ἀποτελοῦν τὰ μοναδικὰ σωζόμενα δείγματα μετοχιακῶν κατασκευῶν τοῦ εἴδους, ἐκτὸς Ἁγίου Ὄρους. Ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸ ἰσόγειο (ἡμιυπόγειο σήμερα), ποὺ χρησίμευε ὡς νεωλκεῖον, τὸ ἀποθηκευτικὸ ἰσόγειο καὶ τὸ ἀνώγειο-χῶρο θερινῆς κατοικίας. Διαστάσεις: οἰκόπεδο 644 τ.μ., Πύργος 12,5Χ8,5Χ22 μ., Μπαρμπακᾶς 18,5Χ9 μ., Ἀρσανᾶς 9,75Χ5,4 μ. Χρονολόγηση: Τὸ μετόχι, δεύτερο μισὸ τοῦ 10ου αἰ. (μετὰ τὸ 980). Ὁ Πύργος, τὸν 14ον αἰ. (πρὸ τοῦ 1344) καὶ ἐκτεταμμένες ἐπισκευὲς τὸν 16ον αἰ. Ὁ μπαρμπακᾶς, μέση τουρκοκρατία καὶ ἑξῆς. Ὁ ἀρσανᾶς τὸ 1865. Σ.Σ. Το άρθρο αναφαίρεται στον πύργο της Ουρανούπολης (βλ. πρωτοσέλιδο), που υπάρχει μπροστά στην αποβάθρα της, απ' όπου φεύγουν τα καράβια για το Άγιον Όρος.

2

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ (Μάιος – Νοέμβριος 1821)

ΑΘΑΝΆΣΙΟΣ Ε. ΚΑΡΑΘΑΝΆΣΗΣ Oμότ. Καθηγητής Ιστορίας του Α.Π.Θ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Η Επανάσταση

στην Χαλκιδική το 1821 αποτελεί μία από τις λαμπρές και ηρωικές περιόδους της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Κύριοι πρωταγωνιστές της ο Υπερασπιστής της Μακεδονίας Εμμανουήλ Παπάς, οι Αγιορείτες μοναχοί, οι τοπικοί καπεταναίοι και, κυρίως, ο απλός λαός. Στις 23 Μαρτίου 1821 ο Εμμανουήλ Παπάς έφθασε από την Κωνσταντινούπολη στο Άγιον Όρος και εγκατέστησε το στρατηγείο του στην Μονή Εσφιγμένου, όπου, σε σύσκεψη, παρόντων των προϊσταμένων των ιερών μονών, αποφασίσθηκε η γενική στρατολογία όλων όσοι μπορούσαν να φέρουν όπλα στην Χαλκιδική και το Άγιον Όρος. Προς τούτο, στάλθηκαν αγγελιοφόροι για να συνεννοηθούν με τους μεμυημένους στην Φιλική Εταιρεία για την προετοιμασία της Επανάστασης. Ο Γιουσούφ μπέης, αναπληρωτής του βαλή της Θεσσαλονίκης, ανησυχώντας από τις μυστικές κινήσεις στην Μακεδονία και πληροφορηθείς την έκρηξη της Επανάστασης στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες, έφθασε στην Ιερισσό με σκοπό να εισβάλει στο Άγιον Όρος. Αντιπροσωπεία μοναχών, με συμβουλές του Παπά, ήλθε στην Ιερισσό με δώρα και τον διαβεβαίωσε για την αφοσίωση των μοναχών στον σουλτάνο, ενώ, παραλλήλως, του υπενθύμισε τα παλαιά προνόμια του Αγίου Όρους, ένα εκ των οποίων ήταν η απαγόρευση εισόδου στρατευμάτων σ’ αυτό. Ο Γιουσούφ επείσθη μεν, αλλά, θέλοντας να πατάξει κάθε επαναστατική ενέργεια, άφησε φρουρά στην Ιερισσό, ζήτησε την αποστολή στην Θεσσαλονίκη, ως ομήρων, επιφανών Χαλκιδικιωτών, διατάσσοντας μάλιστα και τον αφοπλισμό των κατοίκων. Τον Μάιο 1821, ο ίδιος, φαίνεται ότι είχε συνειδητοποιήσει την επικείμενη Επανάσταση στην Χαλκιδική και διέταξε τον Χασάν αγά, που βρισκόταν στα Χασικοχώρια, να τιμωρήσει τους κατοίκους της Χαλκιδικής. Το βράδυ της 16 Μαΐου ο Χασάν συνέλαβε και φόνευσε τον Πρόεδρο της Κοινότητας Κύρκο Παπαγεωργάκη, γεγονός που εξαγρίωσε τους κατοίκους του Πολυγύρου που άρπαξαν

τα όπλα και φόνευσαν τον βοεβόδα και στρατιώτες. Τα γεγονότα αυτά έφθασαν στην Υψηλή Πύλη που διέταξε τον Μπαϊράμ πασά, πορευόμενο στην Πελοπόννησο, να αναστείλει την πορεία του και να κατευθυνθεί στην Χαλκιδική προς κατάπνιξη της Επανάστασης. Διέταξε, επίσης, η Πύλη τον διοικητή Πραβίου (Ελευθερούπολης) Αρίφ και τον εμίνη των Μαντεμοχωρίων Μεχμέτ να επιτεθούν κατά των επαναστατών. Ο Γιουσούφ μπέης τον ίδιο καιρό είχε φυλακισμένους μετοχιαρίους μοναχούς και πλήθος πολιτών, οι οποίοι εσφάγησαν, μόλις αυτός πληροφορήθηκε τα γεγονότα στον Πολύγυρο. Εξεστράτευσε, ύστερα, δια μέσου της κοιλάδας του Λαγκαδά κατά των χωριών της βόρειας Χαλκιδικής. Αρχικά συνέλαβε και έπνιξε στην λίμνη Βόλβη το πλείστον των κατοίκων της Παζαρούδας και κατέσφαξε πάνω από τετρακόσιους κατοίκους της Ρεντίνας και άγνωστο αριθμό των κατοίκων της ανθηράς κωμόπολης Πετροκεράσων. Κατά το διάστημα αυτό ο Παπάς προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τους αρχηγούς της Επανάστασης του Μωριά, ενώ ταυτοχρόνως η Κασσάνδρα με τους προκρίτους κήρυξε την Επανάσταση, που επεκτάθηκε στην Νικήτη, τον Παρθενιώνα, την Ορμύλια, τα Μαντεμοχώρια. Ταυτόχρονα, εξοπλίσθηκαν και οι Αγιορείτες με την συνδρομή του επισκόπου Μαρωνείας Κωνσταντίου και του γιατρού Ευαγγέλου, που ήλθε επικεφαλής σώματος πολεμιστών. Ο Εμμανουήλ Παπάς, κατόπιν τούτων, κήρυξε και επίσημα την Επανάσταση ως αρχηγός της, πλέον, διόρισε τοπικούς εφόρους με καθήκον την αρτιότερη οργάνωσή της. Ο αριθμός των επαναστατών ανήλθε στις 3.900, εκ των οποίων 1.000 Αγιορείτες μοναχοί με αρχηγούς τον Θεόφιλο Βατοπεδινό, τον Γρηγόριο Κουτλουμουσιανό, τον προηγούμενο της Μεγίστης Λαύρας Ναθαναήλ, τον Ξενοφωντινό Γεδεών, τον Χιλανδαρινό Ησαΐα και τον φίλο του Παπά Ευθύμιο, ηγούμενο της Εσφιγμένου. Η δύναμη αυτή χωρίσθηκε σε δύο φάλαγ3

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

γες, την πρώτη των Αγιορειτών ανάλαβε ο Παπάς, την δεύτερη ο καπετάν Χάψας με τον καπετάν Δουμπιώτη, τον Βασιλικό και τον Αγγέλου. Την 1η Ιουνίου 1821 ο Παπάς κατέλαβε την Ιερισσό. Η δεύτερη φάλαγγα με τον Χάψα κατευθύνθηκε, μέσω Χολομώντα, στην Γαλάτιστα και τα Βασιλικά. Στις 3 Ιουνίου επαναστάτησαν και τα Μαντεμοχώρια, όπου είχαν καταφθάσει ο επίσκοπος Ιερισσού και Αγίου Όρους Ιγνάτιος και ο Ξενοφωντινός Γεδεών. Οι επαναστάτες ενώθηκαν με τις άλλες δυνάμεις του Παπά, ο οποίος, αφού προήλασε δια μέσου της Ρεντίνας και της Παζαρούδας, στρατοπέδευσε στο Εγρί Μπουζάκ (Νέα Απολλωνία). Η άλλη φάλαγγα, αυτή δηλ. του καπετάν Χάψα, είχε φθάσει στα Βασιλικά, όπου βρέθηκαν και οι επαναστάτες του Βάβδου υπό τους Παύλο Χαλάτη, Τουρλάκη και Αυγερινό Καραγιάννη. Σ’ αυτούς προστέθηκαν και οι επαναστάτες των Βασιλικών υπό τους Γραμμένο Καραφίλιππα και Βασίλειο Κότζιογλου. Στην γενόμενη σύσκεψη των οπλαρχηγών αποφασίσθηκε να αποσταλεί στην Κασσάνδρα ο καπετάν Αναστάσιος Χιμευτός με την εντολή να ελέγχει τα παράλια, από τον φόβο απόβασης τουρκικών στρατευμάτων. Ακολούθως, η φάλαγγα Χάψα, αφού έτρεψε σε φυγή Τούρκους του Αγκούς και Χασάν αγά, έφθασε κοντά στο Σέδες. Έτσι, η Θεσσαλονίκη μπορούσε να κυριευθεί, αν ενεργούσαν από βορράν ο Παπάς και από ανατολικά ο Χάψας. Και τούτο ήταν εύκολο, καθόσον οι ολιγάριθμες δυνάμεις του Γιουσούφ μπέη στην πόλη δεν θα μπορούσαν να προβάλουν αντίσταση. Στην περίπτωση αυτή φάνηκε η στρατιωτική απειρία του Παπά. Δεν έφθανε μόνον ο ενθουσιασμός του θερμού αυτού πατριώτη, που άφησε πλούτη και τιμές για χάρη της ελευθερίας της Πατρίδας. Οι καπεταναίοι και οι πολιτικοί στην Νότια Ελλάδα, αφοσιωμένοι στην σταθεροποίηση της Επανάστασης στον Μωριά, αδυνατούσαν να συλλάβουν την σημασία που είχε για την ευόδωση του Αγώνα η Μακεδονία και δεν συνέδραμαν την Επανάσταση στην Χαλκιδική. Όταν η Υψηλή Πύλη αντιλήφθηκε την έκταση της Επανάστασης στην Χαλκιδική, συγκέντρωσε πολλές δυνάμεις και ανέθεσε στον Μπαϊράμ πασά την καταστολή της. Αυτός εξεστράτευσε κατά των επαναστατών του Παπά, τους απώθησε από το Εγρί Μπουζάκ. Και ο μεν Παπάς κατευθύνθηκε προς τον Χολομώντα και στην συνέχεια προς τον Πολύγυρο, οι δε Αγιορείτες κατέφυγαν στις μονές τους. Ο Μπαϊράμ, μετά την φυγή των επαναστατών, πυρπόλησε όλα τα χωριά τα πέριξ του Εγρί Μπουζάκ και στην συνέχεια κατευθύνθηκε προς την Θεσσαλονίκη, όπου ανήγγειλε την καταστολή της Επανάστασης, την πυρπόληση και σφαγή

κατοίκων 42 χωριών, την αιχμαλωσία γυναικόπαιδων. Κατόπιν, ο ίδιος εξεστράτευσε κατά των Βασιλικών που υπερασπιζόταν ο καπετάν Χάψας με τους άνδρες του. Η μάχη έλαβε χώραν στους πρόποδες του όρους Βούζιαρη, με τα γυναικόπαιδα να έχουν σταλεί για ασφάλεια στην γειτονική Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας. Μετά από σκληρό αγώνα στην τοποθεσία «Κομένοι ή Συκιωτάκια» ο Χάψας και οι Βαβδινοί καπεταναίοι Χαλάτης, Τουρλάκης, Καραγιάννης, έπεσαν μαχόμενοι, γράφοντας μία λαμπρή σελίδα στην Ιστορία του Γένους*. Μαζί έπεσαν και 43 παλικάρια-σύντροφοι του Χάψα από τη Συκιά, γι' αυτό ο τόπος πήρε το όνομα Συκιωτάκια. Τα Βασιλικά πυρπολήθηκαν, οι κοπέλες που δεν πρόλαβαν να καταφύγουν στην Αγία Αναστασία συνελήφθησαν και εβιάσθησαν και κατόπιν στάλθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Βεγγάζης και της Τρίπολης. Οι νεανίσκοι πουλήθηκαν σε πλούσιους μπέηδες της Θεσσαλονίκης. Όσοι από τους επαναστάτες της μάχης των Βασιλικών σώθηκαν, τράβηξαν προς τον Βάβδο και τον Πολύγυρο. Οι Τούρκοι πολιόρκησαν, στην συνέχεια, την Μονή της Αγίας Αναστασίας και τα γυναικόπαιδα δραπέτευσαν την νύκτα και, δια μέσου Γαλάτιστας και Βάβδου, έφθασαν στον Άγιο Νικόλαο, όπου τα παρέλαβαν πλοιάρια και τα μετέφεραν στην Σκιάθο, την Σκόπελο, την Στυλίδα και την Αταλάντα. Ακολούθως, ο Μπαϊράμ πασάς λεηλάτησε και πυρπόλησε την Μονή, τους δε μοναχούς αποκεφάλισε. Τρεις μέρες αργότερα, πυρπολήθηκαν και λεηλατήθηκαν ο Βάβδος και ο Πολύγυρος μαζί με τα πέριξ χωριά. Οι κάτοικοί τους εξανδραποδίσθηκαν και πουλήθηκαν στο σκλαβοπάζαρο της Θεσσαλονίκης. Όσοι κατόρθωσαν να σωθούν, πέρασαν στην Χερσόνησο της Κασσάνδρας και επιβιβάσθηκαν σε παραπλέοντα ελληνικά πλοιάρια. Παρόμοια τραγωδία συνέβη και τον Αύγουστο του 1922 κατά την Μικρασιατική Καταστροφή, στην Χερσόνησο της Ερυθραίας, εκατό χιλιόμετρα από την Σμύρνη, όπου παραπλέοντα ελληνικά πολεμικά περισυνέλεξαν εκατοντάδες Ελλήνων που είχαν καταφύγει στις παραλίες για να σωθούν. Κατόπιν τούτων, ο Παπάς μετέφερε το στρατηγείο του στην Ποτείδαια, όπου κατασκεύασε οχυρωματικά έργα, ζητώντας, παράλληλα, από τους Αγιορείτες να αναλάβουν την φύλαξη της διώρυγας του Ξέρξη. Στο μεταξύ, έφθασαν στην Κασσάνδρα 400 κλέφτες από τον Όλυμπο και τα Πιέρια υπό τους Λιάκο και Μπίνο, προς ενίσχυση της άμυνας της Κασσάνδρας. Το φρόνημα των επαναστατών ενίσχυσε το γεγονός ότι δύο ψαριανά πλοία έτρεψαν σε φυγή τουρκικό μπρίκι που μετέφερε στρατεύματα. Τον

* Στον τόπο της φονικής μάχης με φροντίδα και δαπάνη του Παγχαλκιδικού Συλλόγου έχει ανεγερθεί περικαλλές μνημείο με τον ανδριάντα του Χάψα και αναπαράσταση της μάχης εκείνης. Εδώ, κάθε χρόνο στις 10 Ιουνίου γιορτάζεται η επέτειός της με κάθε επισημότητα, με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής, του Παγχαλκιδικού Συλλόγου και των Δήμων Πολυγύρου, Σιθωνίας και Θέρμης.

4

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ίδιο καιρό η άφιξη στην Κασσάνδρα του Ολύμπιου καπετάνιου Διαμαντή και 2.000 πολεμιστών γέμισε αισιοδοξία τον Εμμανουήλ Παπά. Η αισιοδοξία των επαναστατών είχε τους λόγους της, καθόσον το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου πέτυχαν δύο νίκες κατά των Τούρκων και είδαν ερχόμενα 11 ψαριανά πλοία με πολεμοφόδια και τα οποία βομβάρδισαν το τουρκικό στρατόπεδο. Η παράταση του αγώνα δημιούργησε στον Παπά πολλά οικονομικά προβλήματα σε μία στιγμή που οι Αγιορείτες διαφωνούσαν για την χορήγηση δανείου και η κατάσταση στην ενδοχώρα της Χαλκιδικής χειροτέρευε καθημερινά με τις λεηλασίες χωριών, αιχμαλωσίες κατοίκων που οδηγούνταν στα κρατητήρια του Διοικητηρίου και σε άλλες φυλακές της πόλης. Στο μεταξύ, ο Μπαϊράμ πασάς αναχώρησε για την Πελοπόννησο και τον διαδέχθηκε ο αρνησίθρησκος Εμπού Λουμπούτ που, αφού φορολόγησε τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης, αναχώρησε για την Χαλκιδική την 26 Ιουλίου 1821. Στην Χαλκιδική είχε δημιουργηθεί ρήγμα στις σχέσεις Παπά και Ρήγα Μάνθου, οπλαρχηγού των Μαντεμοχωρίων, που είχε αναλάβει την φύλαξη της διώρυγας του Ξέρξη. Το αυτό ρήγμα διαπιστώθηκε και στις σχέσεις Παπά και Αγιορειτών, παρά τις προσπάθειες του πρώτου, που είχε αφήσει την Κασσάνδρα και είχε έλθει στις Καρυές, προσπαθώντας να πείσει τους Αγιορείτες να συνεχίσουν αγωνιζόμενοι στο πλευρό του. Τον Αύγουστο συνεχίσθηκε ο αγώνας στην περιοχή της Ποτείδαιας με μικρές νίκες των Ελλήνων, αλλά και μία ήττα τους, όταν προσπάθησαν, 600 τον αριθμό, να αποβιβασθούν στα νώτα των Τούρκων. Η επιχείρηση προδόθηκε και οδηγήθηκε σε τραγωδία. Ο Παπάς εξακολουθούσε να είναι αισιόδοξος, αναμένοντας και την βοήθεια του Ολυμπίου καπετάνιου Διαμαντή. Μάταια ο απεσταλμένος του Κώστας Κασομούλης προσπαθούσε να πείσει τους Υδραίους καπετάνιους, τον Κολοκοτρώνη στην Τρίπολη, τον Δημ. Υψηλάντη στο Άργος, για την άμεση ανάγκη αποστολής βοήθειας στον Παπά. Έτσι, μόνος ο αρχιστράτηγος και Υπερασπιστής της Μακεδονίας αποφάσισε να δώσει την τελική μάχη απέναντι στις πολύ υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις του Εμπού Λουμπούτ. Μαζί του παρέμειναν οι οπλαρχηγοί Χατζηχριστοδούλου της Κασσάνδρας, Αβραάμ του Βάβδου, Κατσάνης, Παπαστεργίου και Δεληχρίστου της Αθύτου, Αναστάσης των Παζαρακίων, Μαυρουδής Παπαγεωργάκης του Πολυγύρου και ο Ολύμπιος Κ. Μπίνος. Αυτοί όλοι απέρριψαν πρόταση του Λουμπούτ περί υποταγής, που προσεκόμισε ο Εβραίος έμπορος Ιωσήφ Περέζ. Εξοργισμένος ο Λουμπούτ εξαπέλυσε την πρώτη του επίθεση στις 13 Νοεμβρίου, η οποία απέτυχε. Λίγο μετά, στην δεύτερη επίθεσή του κατόρθωσε να ανατρέψει την αντίσταση των λίγων υπερασπιστών, οι οποίοι έπεσαν ηρωϊκώς μαχόμενοι, σχεδόν όλοι. Οι λίγοι που κατόρθωσαν να σωθούν, κατέφυγαν με τον

Παπά στην Άθυτο και απ’ εκεί με πλοίο του Χατζηβισβίζη ανεχώρησαν για την Χερσόνησο του Άθωνος. Ο οπλαρχηγός Χατζηχριστοδούλου, που σώθηκε και αυτός, κατέφυγε σε παρακείμενο δάσος, όπου ενεπλάκη σε μάχη με τους Τούρκους, δίδοντας έτσι την ευκαιρία σε γυναικόπαιδα να επιβιβασθούν σε πλοιάρια και να κατευθυνθούν στις Β. Σποράδες. Ο Λουμπούτ, ανήγγειλε την νίκη του και την καταστολή της Επανάστασης στον σουλτάνο, αφού προηγουμένως λεηλάτησε ό,τι είχε απομείνει και, αφού συνέλαβε 600-700 γυναίκες, τις απέστειλε προς εξανδραποδισμό στην Θεσσαλονίκη. Ο Παπάς, πάντα αισιόδοξος, έφθασε στο Άγιον Όρος, όπου συνεκάλεσε πολεμικό συμβούλιο για την συνέχιση του αγώνα, αλλά δεν βρήκε την ποθούμενη ανταπόκριση των Αγιορειτών, οι οποίοι, μετά τα ατυχή γεγονότα δέχθηκαν την χορήγηση αμνηστείας, που τους προσέφερε ο Λουμπούτ υπό τον όρο να του παραδώσουν τον αρχιστράτηγο Παπά, τον φίλο του μοναχό Νικηφόρο, τον αρχιμανδρίτη Κύριλλο της Εσφιγμένου και άλλους οπλαρχηγούς της Χαλκιδικής. Υπό τις συνθήκες αυτές, ο αρχιμανδρίτης και ο ηγούμενος της Εσφιγμένου Κύριλλος με μερικούς έμπιστους μοναχούς και καλούς πολεμιστές συναντήθηκε με τον Παπά και επιβιβάσθηκαν στο πλοίο του Βισβίζη με προορισμό την Ύδρα και απ’ εκεί την Πελοπόννησο για την συνέχιση του αγώνα. Μαζί τους ήσαν τα παιδιά του Παπά, Αθανάσιος και Ιωάννης, οι μοναχοί Νικηφόρος, Ευθύμιος και Ονούφριος, και μερικοί αγωνιστές της Χαλκιδικής. Κατά τον πλούν, ο Παπάς συντετριμμένος από την ατυχή έκβαση των γεγονότων, υπέστη καρδιακή προσβολή. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ύδρα, όπου κηδεύθηκε με τις δέουσες τιμές στον ναό της Υπαπαντής, όπου και οι τάφοι των επισήμων Υδραίων. Με τον τραγικό αυτό τρόπο κατεστάλη η Επανάσταση στην Χαλκιδική, είχε όμως πολλά ευεργετικά αποτελέσματα, γιατί καθυστέρησε για ένα ολόκληρο εξάμηνο μεγάλο αριθμό τουρκικών δυνάμεων και έτσι δόθηκε η ευκαιρία στους αγωνιζόμενους στη νότια Ελλάδα να πάρουν την Τρίπολη και γενικά να στερεώσουν την Επανάσταση. Σήμερα, με την πρόοδο της έρευνας, γνωρίζουμε πολλούς αγωνιστές, που μετά την Επανάσταση στην Χαλκιδική, κατήλθαν στην Ν. Ελλάδα. Και τούτο χάρη στην εργώδη ερευνητική προσπάθεια ενός εκλεκτού τέκνου της, του κ. Νίκου Ε. Παπαοικονόμου από τον Πολύγυρο, που στο βιβλίο του Προσωπογραφικά αγωνιστών του 1821, Από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη, έκδ. Ετ. Μακεδ. Σπουδών, καταγράφει αυτούς τους αγωνιστές. Σ.Σ. Το άρθρο αυτό δημοσιεύεται πριν από την 25η Μαρτίου για να διευκολυνθούν οι εκπαιδευτικοί μας, και όχι μόνο, στην άντληση πληροφοριών για την Επανάσταση της Χαλκιδικής του 1821.

5

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΑΝΑΣΤΆΣΙΟΣ ΧΙΜΕΥΤΌΣ ΜΙΑ ΆΓΝΩΣΤΗ ΜΟΡΦΉ ΤΟΥ 1821 ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΑΣΣΆΝΔΡΑ ΝΊΚΟΣ ΕΜΜ. ΠΑΠΑΟΙΚΟΝΌΜΟΥ

Μια από

τις σημαντικότερες μορφές του επαναστατικού κινήματος του 1821 στη Χαλκιδική, με σημαντική δράση και στη νότια Ελλάδα, ο Αναστάσιος Χιμευτός, δεν έχει λάβει ακόμη τη θέση, που του αρμόζει στο πάνθεον των ηρώων της πατρίδας του. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια «αρματολών» της Κασσάνδρας και η παράδοση αναφέρει ως τόπο γέννησής του τα Παζαράκια (Κρυοπηγή), χωρίς ωστόσο η πληροφορία αυτή να έχει πλήρως τεκμηριωθεί. Ακολουθώντας τον πατέρα του Χιμευτό συμμετείχε, ως επικεφαλής ενόπλου στρατιωτικού σώματος Κασσανδρινών, στις πολεμικές επιχειρήσεις του 1821 σε διάφορα σημεία της Χαλκιδικής. Μετά την πτώση της Κασσάνδρας ακολούθησε το ρεύμα των προσφύγων Χαλκιδικιωτών στις Βόρειες Σποράδες, εντασσόμενος εκεί μαζί με τον Κωνσταντίνο Δουμπιώτη και άλλους συμπατριώτες του στα άτακτα Μακεδονικά στρατεύματα υπό τις διαταγές του Αναστασίου Καρατάσου. Παράλληλα διατήρησε επαφές με τον τόπο καταγωγής του, έχοντας αφήσει πίσω τον πατέρα του γερο-Χιμευτό. Πολέμησε στην Εύβοια, στο Τρίκερι Μαγνησίας, στη Σκιάθο, στην Αταλάντη, στα Ψαρά, στην Πελοπόννησο και σε άλλες περιοχές της νότιας Ελλάδας. Το 1825, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ύδρα, στα πλαίσια της διαφύλαξης του νησιού από ενδεχόμενη επίθεση του Ιμπραήμ, τιμήθηκε με τον βαθμό του χιλιάρχου. Το 1827 διατάχθηκε από την Γραμματεία Πολέμου να τεθεί υπό τις οδηγίες των μεγάλων Μακεδόνων οπλαρχηγών Αναστ. Καρατάσου και Αγγ. Γάτσου μαζί με τους μπουλουκτσήδες Κ. Δουμπιώτη, Αποστολάρα και Κων. Μπίνο. Επί Καποδίστρια είχε περιπέτειες με τη δικαιοσύνη, καθώς κατηγορήθηκε για πειρατική δράση και παραπέμφθηκε στο Θαλάσσιο Δικαστήριο. Το 1828 με τη συγκρότηση του τακτικού στρατού, αρχικά των Χιλιαρχιών και κατόπιν των Ελαφρών ταγμάτων, κατατάχθηκε ως απλός στρατιώτης στην ΣΤ΄ εκατονταρχία της Ζ΄ χιλιαρχίας, υπό τον εκατόνταρχο αδελφό του Ιω. Χιμευτό. Τον Οκτώβριο του 1828 μετέβη για άγνωστο χρονικό διάστημα στην Κασσάνδρα, όπου προσπάθησε να οργανώσει νέο κίνημα σε συνεννόηση με οπλαρχηγούς του Ολύμπου. Ίσως βέβαια η επιστροφή του αυτή να σχετίζεται και με τις κατηγορίες που είχε να αντιμετωπίσει στα πλαίσια της δίωξης της πειρατείας. Στο ίδιο χρονικό διάστημα της παραμονής του στην Κασσάνδρα ενεπλάκη στη διαμάχη μεταξύ των Κασσανδρινών παροίκων των Σποράδων, κυρίως της Σκοπέλου και ορισμένων επιφανών εκπροσώπων τους

σχετικά με τη διαχείριση του Κοινού Ταμείου, το οποίο είχε συσταθεί από την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χερσονήσου της Κασσάνδρας (ξυλεία και ρητίνη). Τελικά, λόγω της παρέμβασης στο συγκεκριμένο θέμα και των Οθωμανών, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αταλάντη στα τέλη του 1830. Αναζητώντας επαγγελματική διέξοδο επανήλθε στον τακτικό στρατό και τον Μάρτιο του 1832 προβιβάστηκε σε χιλίαρχο. Με την έλευση του Όθωνα παρέμεινε στο στράτευμα και το 1836 εντάχθηκε στο νεοσύστατο σώμα της Φάλαγγας, στην Α΄ τετραρχία Λαμίας· παράλληλα τιμήθηκε με παράσημο Αργυρού Σταυρού. Το ίδιο έτος κατατάχθηκε ως λοχαγός στον Α΄ λόχο του Β΄ τάγματος Οροφυλακής Φθιώτιδας υπό τον Θ. Γρίβα. Το 1837 τιμήθηκε για άλλη μια φορά με το Αργυρό Σταυρό των Ιπποτών. Δύο χρόνια αργότερα το 1839 ο Αναστάσιος Χιμευτός μετατέθηκε ξανά από την Οροφυλακή στο σώμα της Φάλαγγας και τοποθετήθηκε ως λοχαγός στο Α΄ τάγμα της τετραρχίας Λαμίας. Το 1843 προικοδοτήθηκε από το Ελληνικό κράτος για τις εκδουλεύσεις του στην πατρίδα με το ποσό των 8400 δραχμών, γεγονός που επαναλήφθηκε, έπειτα από σχετική αίτησή του, και το 1854. Επίσης το 1843 προβιβάστηκε σε ταγματάρχη. Λίγα χρόνια αργότερα το 1847 τον συναντούμε στις πηγές ως ταγματάρχη στο σώμα των Μακεδόνων στη Θήβα, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Κ. Μπίνο. Το 1848 προβιβάστηκε ξανά, αυτή τη φορά σε αντισυνταγματάρχη της «προικοδοτημένης Φάλαγγας» και το ίδιο έτος επαινέθηκε για τη συμμετοχή του στις μάχες με τους ληστές της Φθιώτιδας στην Αλαμάνα. Με τη συγκρότηση του προσφυγικού οικισμού των Μακεδόνων στην Αταλάντη εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί, μάλιστα το 1848 ήταν υποψήφιος για τη θέση του πρώτου δημάρχου Νέας Πέλλας, τελικά όμως τη συγκεκριμένη θέση κατέλαβε ο Αθ. Χαλκιώτης από τα Σιποτνίκια (Ριζά). Εμφορούμενος αδιάλειπτα από τη φλόγα του πόθου για την απελευθέρωση της πατρίδας του Κασσάνδρας, έλαβε μέρος το 1854 στην αποτυχημένη εκστρατεία του Τσάμη Καρατάσου στη Χαλκιδική. Όσον αφορά στην οικογενειακή του κατάσταση το 1820 νυμφεύθηκε την Γαρυφαλλιά Γεωργίου (γεν.

1805) με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τον Γεώργιο (γεν. 1823), την Κεράσω (γεν. 1830) και τη Χριστοδουλιά (γεν. 1831). Ο Αναστάσιος Χιμευτός απεβίωσε στις 24 Ιουλίου 1855 στη Νέα Πέλλα, όπου είχε εγκατασταθεί μόνιμα ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1830. Σήμερα ζουν στην Αταλάντη οι απόγονοι του αδελφού 6

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

εις τας εχθρού τας τάξεις. Εν ταις συμπλοκαίς ήτον ο ατρόμητος μαχητής, εν τοις κινδύνοις ο ριψοκινδυνότερος, εφίλει τους φίλους, δεν εμνησικάκει κατά των εχθρών, αείποτε ευπειθέστατος διετέλει εις τας διαταγάς της κυβερνήσεως του και εις τα προστάγματα των προϊσταμένων του, το στήθος αυτού έπαλεν ενθουσιωδώς από φιλοπατρίαν. Εις την ανδρίαν και το φιλοπόλεμον του ανδρός οφείλεται η σωτηρία άπειρων γυναικόπαιδων της πατρίδος του Κασσάνδρας. Αυτός εξετέλει μετά συνέσεως πολλής και επιτυχίας του αρχηγού του Καρατάσου τα σχέδια. Των Τρικέρων, του Αλατά και Γατζέα αι πεδιάδες τον είδαν κατασφάττοντα τους εχθρούς. Η Αταλάντη τον επεριποιήθη νικητήν και πληγωμένον. Οι Μύλοι της Ναυπλίας κατά το έτος 1831 τον ησπάσθησαν ως νικηφόρον και εθεράπευσαν την βαρείαν του ποδός πληγήν, Η κατά το έτος 1835 ανταρσία της Στερεάς Ελλάδος κατεπλήχθη εκ των 400 γενναίων Μακεδόνων οδηγουμένων παρά του ήρωός μας Χημευτού και αρχηγουμένων παρά του στρατηγού Θεοδώρου Γρίβα. Του Γριζώτου η ένοπλος απείθεια κατά των καθεστώτων τον έφερεν εις το πεδίον της μάχης μετά των Μακεδόνων του. Η σωτηρία των πυροβόλων της εξουσίας κατά την θέσιν Αλαμάναν της Φθιώτιδος εν έτη 1848 εις την ανδρίαν του οφείλεται. Τέλος καιτοι παρηκμακώς των κακουχιών του υπέρ της κοινής ημών ελευθερίας αγώνος και του βάρους του χρόνου περιέζωσε την προσφιλήν του ρομφαίαν και εξήλθεν πέρυσιν υπό την αρχηγίαν του συνταγματάρχου Τζάμη Καρατάσου εις την μητρώαν αυτού γη δια να εμφυτεύσει και επί του εδάφους αυτής το πολύτιμον δένδρον της ιεράς ελευθερίας. Αύτη έστι εν ολίγοις η εικών του μεταστάντος εν Κυρίω γενναίου Χημευτού, της οποίας την μνήμην οφείλουσι οι επιζώντες και μεταγενέστεροι μετά σεβασμού να εγχαράξωσιν εις τας καρδίας αυτών, όπως απομιμήσωνται τας αρετάς του ανδρός. Αιωνία σου η μνήμη, γενναίε Αναστάσιε Χημευτέ, γαίαν έχεις ελαφράν».

του Ιωάννη Χιμευτού, οι οποίοι διατηρούν και το ίδιο επώνυμο. Η νεκρολογία, του δημοσιευμένη στην εφημερίδα «Αθηνά» των Αθηνών τον Αύγουστο του 1855, μας αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της πλούσιας δράσης του, τόσο κατά τη διάρκεια της επανάστασης, όσο και αργότερα στο διάστημα της υπηρεσίας του στον τακτικό στρατό του ελεύθερου Ελληνικού κράτους. «Και έτερος κλάδος του Ιερού δένδρου της Παλιγγενεσίας κατέπεσεν εν Νέα Πέλλη της Αταλάντης κατά την 24η Ιουλίου ε.ε. Ο ιππότης και αριστειούχος, ο ατρόμητος και γενναίος αντισυνταγματάρχης Αναστάσιος Χημευτός εκ Κασσάνδρας της Μακεδονίας δεν υπάρχει πλέον. Το προσφιλές τούτο τέκνον της ευκλεούς ημών πατρίδος, αφού εν τη γεννησάση αυτόν πατρίδι κατεπολέμησε τα πυκνά στίφη των εχθρών και συντέλεσε με του Άρεως τας φλόγας και με πολλούς άλλους ομοίους του οπλαδέλφους εις την αραίωσιν αυτών, υπεχώρησεν εις τον αριθμόν, ουχί δε εις την ανδρείαν και έσπευσε μετά και άλλων προμάχων της πατρίδος του προς αναζήτησιν αγώνος ενδοξοτέρου εκείνου εν’ ω τας πρώτας εκσφενδόνισε της αμύνης βολάς κατά της καρδίας του ελληνοφάγου θηρίου. Toν έτυχεν ως επεθύμει και με νέας δυνάμεις και πυριφλεγή ενθουσιασμόν κατεδίωκε τον γενικόν εχθρόν και ιχνηλάτει με του θανάτου και της καταστροφής τας σφαίρας την εμφάνισίν του επί του ιερού της κοινής ημών μητρός εδάφους. Εκ δε του πυροβόλου αυτού μύριαι βολαί κατετρύπησαν του τυράννου το στήθος και του Άδου αι θύραι πολλάκις ηνεώχθησαν προς υποδοχήν των καταπεσόντων σφαγίων εκ των όπλων του. Τα όρη αι κοιλάδες και τα πεδία της ελευθέρας Ελλάδος καταμαρτυρούσι του τεθνεώτος τα άθλα. Ο ήλιος τον κατεφώτισεν μαχόμενον υπέρ της εθνικής ημών παλιγγενεσίας, η δε σελήνη συχνά τον εχαιρέτησε κατασκοπούντα του εχθρού τας φάλαγγας και έστεψε τα νυχτερινά αυτού σχέδια τα διαχύσαντα υπό τας ακτίνας του ήλιου την φρίκην και τον όλεθρον

ΤΑ ΕΠΙΤΙΜΑ ΜΕΛΗ Με την ευκαιρία της ανακήρυξης, από τη Γεν. Συνέλευση των μελών της 27ης Ιανουαρίου 2019 του πρώην προέδρου μας κ. ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΜ. ΚΑΡΤΣΙΩΤΗ ως ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ του Παγχαλκιδικού Συλλόγου και του κ. ΙΩΑΚΕΙΜ ΑΘ. ΠΑΠΑΓΓΕΛΟΥ ως ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΜΕΛΟΥΣ του, δημοσιεύουμε κατωτέρω

ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ τα ονόματα και των άλλων επιτίμων μελών που έχουν ανακηρυχθεί την περασμένη εικοσιπενταετία 1993-2018, σύμφωνα με τις διατάξεις του Καταστατικού: Πάχτας Χρήστος, Κουτσός Βασίλειος, Θεοδωρίδης Θωμάς, Τσαμουρτζής Αθανάσιος, Γουλιάς Αθανάσιος, Βλαχάκης Κων/ντίνος, Μαυρουδής Βασίλειος, Οικονόμου Ιωάννης, Καράβατος Ιωάννης, Κοντογιαννόπουλος Κων/ντίνος, Σαμαράς Ιωάννης, Σαμαράς Αστέριος, Σισμανίδης Κων. και Παπάγγελος Ιωακείμ.

7

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Η ΜΆΧΗ ΤΟΥ ΣΚΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΌ ΜΈΤΩΠΟ ΤΟΥ Α’ ΠΑΓΚΟΣΜΊΟΥ ΠΟΛΈΜΟΥ ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΑ ΜΆΤΙΑ ΕΝΌΣ ΣΥΛΛΈΚΤΗ ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ ΝΙΚΌΛΤΣΙΟΣ Συνταγματάρχης ε.α.-Φαρμακοποιός Διευθυντής Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου Α’ Σύμβουλος Πολεμικού Μουσείου Αθηνών Συλλέκτης- Συγγραφέας

Φέτος

συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη λήξη που είχε γερμανική ενίσχυση. Το 1917 ο Ελευθέριος Βετων εχθροπραξιών στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ νιζέλος επέστρεψε στην Αθήνα, ενώ ο Βασιλιάς ΚωνΠαγκοσμίου Πολέμου. Η αφορμή δόθηκε την Κυριακή σταντίνος αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπέρ του Πρί28 Ιουνίου του 1914, όταν δογκιπα Αλεξάνδρου. Οι επιχειρήλοφονήθηκε στο Σεράγεβο ο σεις στη Μακεδονία ολοκληρώδιάδοχος του αυστριακού θρόθηκαν με τη Μάχη του Σκρα, το νου Αρχιδούκας Φραγκίσκος Μάιο του 1918 και με τη Μάχη Φερδινάνδος και η σύζυγός του της Δοϊράνης. Οι συνθήκες ήταν από Σέρβο εθνικιστή. Οι δολοκατάλληλες και οι σύμμαχοι φονίες αυτές οδήγησαν αλυσιπροήλασαν αναγκάζοντας τη δωτά στην πολεμική εμπλοκή Βουλγαρία αρχικά και την Τουρόλων των Μεγάλων Δυνάμεκία να συνθηκολογήσει. Ακοων της Ευρώπης. Οι Βρετανοί, λούθησε, λίγο μετά το Νοέμβριο Γάλλοι και Ρώσοι σχημάτισαν του 1918, η Αυστροουγγαρία την Αντάντ και η Γερμανία και και η Γερμανία. Αυτή όμως που Έλληνες στρατιώτες αναχωρούν για το μέτωπο η Αυστροουγγαρία με την Οθω«έσπασε» την βουλγαρική αντίμανική Αυτοκρατορία και τη σταση και συνοχή ήταν η Μάχη Βουλγαρία αποτέλεσαν τις «Κεντρικές Δυνάμεις». Τον του Σκρα. Οκτώβριο του 1915 η Ελλάδα εισέρχεται και αυτή στην Το Δεκέμβριο του 1917 ο Γάλλος Στρατηγός Γκυγιοπολεμική εμπλοκή με την αποβίβαση των Αγγλογάλλων μά αντικατέστησε το Στρατηγό Σαράιγ και έλαβε νέες στη Θεσσαλονίκη, η οποία έγινε με την ενθάρρυνση του οδηγίες. Στις αρχές Απριλίου του 1918, η συμμαχική Ελευθερίου Βενιζέλου. Η ενθάρρυνση αυτή οδήγησε σε στρατιά της Ανατολής είχε ολοκληρώσει την αμυντική ρήξη τον Ελευθέριο Βενιζέλο με τον Βασιλιά Κωνστα- της οργάνωση, που απαγόρευε κατάληψη ελληνικού ντίνο. Ο βουλγαρικός στρατός, τον Μάιο του 1916, με εδάφους, είχε ενισχυθεί με πυροβολικό και αεροπορία την ανοχή της ελληνικής κυβέρνησης και κάτω από γερ- και περίμενε την παραπέρα ισχυροποίησή της με την μανικές πιέσεις καταλαμβάνει ολόκληρη την ανατολική άφιξη και των υπολοίπων ελληνικών μεραρχιών που Μακεδονία μέχρι τον ποταμό Στρυμόνα. Η είσοδος της είχαν εν τω μεταξύ επιστρατευτεί. Ήταν έτοιμη να αναΒουλγαρίας στον Μεγάλο Πόλεμο προκάλεσε την κα- λάβει η ίδια κυρίως επιθετικές επιχειρήσεις σε όλο το τάρρευση της Σερβίας, η οποία και κατακτήθηκε όχι εύ- μέτωπο του Μακεδονικού Μετώπου. Στο πλαίσιο των κολα από τον αυστροουγγρικό και βουλγαρικό στρατό. επιχειρήσεων αυτών αποφασίστηκε η κατάληψη της Όλη η ελληνική μεθόριος γεμίζει με χαρακώματα, στα εχθρικής τοποθεσίας βόρεια του Σκρα, που αποτελούοποία κινούνται Βρετανοί, Γάλλοι, Σέρβοι, Ρώσοι, Ιτα- σε ισχυρότατη αμυντική τοποθεσία, φυσικά οχυρωμένη λοί στρατιώτες, αλλά και Έλληνες από τις 3 Μεραρχίες και ενισχυμένη με πλήθος τεχνικών έργων, με λαβύΣερρών, Κρήτης και Αρχιπελάγους, που σχηματίστηκαν ρινθο χαρακωμάτων και ορυγμάτων συγκοινωνίας, με με αξιωματικούς της «Εθνικής Άμυνας». Η δημιουργία διπλές και τριπλές σειρές συρματοπλεγμάτων, με πολυτου κινήματος της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη βολεία προστατευμένα μέσα σε βράχους ή κατασκευοδήγησε, τον Οκτώβριο του 1916, στη συγκρότηση στη ασμένα από μπετόν, που άντεχαν σε βολές από βαρύ Θεσσαλονίκη προσωρινής κυβέρνησης και το ελληνικό πυροβολικό. κράτος και έθνος διχάστηκε επίσημα. Η επίθεση εναντίον του Σκρα προετοιμάστηκε με ιδιΤα επόμενα χρόνια διεξήχθησαν μάχες στη μεθόριο αίτερη επιμέλεια. Το Σκρα ντι Λέγκεν βρισκόταν σε υψόμεταξύ των συμμάχων και του βουλγαρικού στρατού μετρο 1096 μέτρα στον τομέα της Χούμας, δυτικά του 8

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Αξιού. Σύμφωνα με το σχέδιο η κύρια επίθεση ανατέθηκε χία στην αποστολή που του είχε ανατεθεί, πέτυχε τους στη Μεραρχία Αρχιπελάγους, την οποία θα συνέδραμαν αντικειμενικούς σκοπούς με ελάχιστες απώλειες. Συνέεπιθετικά η Μεραρχία Κρήτης στο δεξιό της μέρος και η λαβε 18 αιχμαλώτους και μικρή ποσότητα υλικού, ενώ Μεραρχία Σερρών στο αριστερό της, συνεπικουρούμε- οι απώλειές της ήταν 32 νεκροί και 113 τραυματίες. νη από την 122η γαλλική Μεραρχία. Στις 5:10’ της 16/29 Η καταστροφή των εχθρικών οργανώσεων από το Μαΐου ξεκίνησε φοβερός βομβαρδισμός των εχθρικών φίλιο πυροβολικό υπήρξε αρκετά αποτελεσματική. Τα θέσεων από το συμμαχικό πυροβολικό που συνεχίστηκε εχθρικά συρματοπλέγματα σε μεγάλο βαθμό υπέστηαραιότερα και όλη τη νύχτα. Την επόμενη μέρα εντά- σαν ρήγματα και επέτρεψαν τη διείσδυση του ελληνιθηκε ο βομβαρδισμός από τις 4:30’ και στις 4:55’ άρχι- κού πεζικού. Οι απώλειες του εχθρού δεν μπορούν να σε βολή κινητού φραγμού για την προστασία του πεζι- υπολογιστούν, αλλά στην περιοχή καταμετρήθηκαν πεκού. Από τις 4:45’ μέχρι τις 4:55’ ξεκίνησε η επίθεση της ρισσότεροι από 400 νεκροί του εχθρού. Μεραρχίας αρχιπελάγους, μέραρχος της οποίας ήταν ο Το υψηλό ηθικό των ελληνικών στρατευμάτων ήταν Υποστράτηγος Δημήτριος Ιωάννου. Τα 3 συντάγματα ο κυριότερος παράγοντας της μεγάλης νίκης. Οι Έλλητης Μεραρχίας εξόρμησαν με ακάθεκτη ορμή εναντίον νες μαχητές, αψηφώντας τα ισχυρά εχθρικά πυρά και τις των εχθρικών θέσεων, ακολουθώντας τον προ αυτών κι- βαριές απώλειες συναδέλφων τους, προχωρούσαν ασυνητών φραγμών πυροβολικού. Οι εχθρικές θέσεις ήταν γκράτητοι και κατέλαβαν με απίστευτη ταχύτητα τους απλωμένες σε μέτωπο 12 χιλιομέαντικειμενικούς σκοπούς. Η δράση τρων και σε βάθος 2 χιλιομέτρων. αυτή εντυπωσίασε τον ΑρχιστράΉταν πολύ ισχυρά οργανωμένες, τηγο των Συμμαχικών Δυνάμεων με πολυάριθμες θέσεις πολυβόλων, Γκιγιομά, ο οποίος συνεχάρη με ειπροστατευόμενες από απόκρημνες δική διαταγή του τις ελληνικές δυπλαγιές, στις οποίες οι επιτιθέμενοι νάμεις και ιδιαίτερα τη Μεραρχία ήταν υποχρεωμένοι να αναρριχηΑρχιπελάγους που ανέλαβε το βάθούν. Απέναντί τους είχαν 7 οχυρωρος της κύριας επίθεσης. Η Μάχη μένα συντάγματα του βουλγαρικού του Σκρα είχε μεγάλη απήχηση στρατού, που αποτελούσαν μέρος σε όλη την Ελλάδα. Οι Έλληνες της 11ης γερμανικής στρατιάς. Εναλησμόνησαν για λίγο τα πολιτικά ντίον των ελληνικών επιτιθέμενων τους πάθη και αισθάνθηκαν εθνική δυνάμεων έβαλε και το εχθρικό πυυπερηφάνεια. Η λαμπρή επιτυχία ροβολικό και δημιούργησε σοβαρότων ελληνικών όπλων επέτυχε να τατες απώλειες. Παρ’ όλα αυτά δεν εξυψώσει το ηθικό του ελληνικού ανακόπηκε η ορμή της επίθεσης και στρατού. ο εχθρός συνετρίβη και άρχισε να Ο Α' Π.Π. αποτελεί για μένα παραδίδεται. Στις 7:00’ είχε εκπλητη συγκλονιστικότερη ίσως σελίδα ρωθεί η αποστολή και των 3 συτης ελληνικής πολεμικής ιστορίας. νταγμάτων και επακολούθησε αναΕίναι ένα κεφάλαιο που με συγκινεί συγκρότηση των τμημάτων τους. ιδιαίτερα αλλά και με θλίβει συγΗ Μάχη του Σκρα Η Μεραρχία Αρχιπελάγους συχρόνως. Η ιδιαίτερη πατρίδα μου (σχέδιο Βασιλείου Νικόλτσιου) νέλαβε 1835 αιχμαλώτους και κυη Κάτω Τζουμαγιά, σημερινή Ηράρίευσε πλούσιο στρατιωτικό υλικό. κλεια, στις Σέρρες, καταστράφηκε Είχε όμως βαρύτατες απώλειες: 1777 τραυματίες, 164 ολοσχερώς και πυρπολήθηκε από τον βουλγαρικό στρααγνοούμενους και 338 νεκρούς μεταξύ των οποίων ήταν τό το 1916 και οι κάτοικοί της εκτοπίστηκαν δια της βίας και ο διοικητής του 1ου Τάγματος, του 5ου Συντάγμα- στη βόρεια Σερβία, μακριά από την αγαπημένη τους πατος, Ταγματάρχης Βασίλειος Παπαγιάννης. τρίδα. Εκεί μετακινήθηκε και ο τετράχρονος τότε πατέΣτο δεξιό μέρος της επίθεσης η Μεραρχία Κρήτης, ρας μου μαζί με τους γονείς του. Το 1918, με τη λήξη του διοικητής της οποίας ήταν ο Υποστράτηγος Παναγιώ- πολέμου, οι κάτοικοι της Τζουμαγιάς επέστρεψαν στην της Πηλιάδης διεξήγαγε με επιτυχία δευτερεύουσες επι- πατρίδα τους και αντίκρισαν εντελώς κατεστραμμένες θέσεις. Τα επιτιθέμενα τμήματά της σύντομα κατέλαβαν τις περιουσίες τους. Μέσα στη πόλη διεξήχθησαν μάχες τους αντικειμενικούς σκοπούς. Η Μεραρχία συνέλαβε μεταξύ του βρετανικού και του βουλγαρικού στρατού 210 αιχμαλώτους και κυρίευσε σημαντικό υλικό. Οι και πολλά σπίτια χρησιμοποιήθηκαν ως ορύγματα μάχης απώλειες της ήταν 71 νεκροί και 314 τραυματίες. από τον βρετανικό στρατό. Η πόλη ανοικοδομήθηκε το Δυτικά της κύριας μάχης ήταν η Μεραρχία Σερρών, 1935 και οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν υλικά που εγκατέδιοικητής της οποίας ήταν ο Υποστράτηγος Επαμει- λειψαν οι αντιμαχόμενες παρατάξεις. Έτσι, οι περισσόνώνδας Ζυμβρακάκης. Ανταποκρίθηκε επίσης με επιτυ- τεροι κήποι ήταν φραγμένοι με βρετανικούς πασσάλους 9

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

και βρετανικά συρματοπλέγματα, ενώ οι αποθήκες ήταν σκεπασμένες με χοντρές λαμαρίνες που εγκατέλειψαν οι βρετανοί στην περιοχή. Μπορώ να πω ότι μεγάλωσα μέσα σε στρατιωτικά υπολείμματα μάχης μιας και συχνά ανακαλύπταμε θραύσματα οβίδων, κάλυκες τυφεκίων ή πυροβόλων ακόμη και μέσα στο οικογενειακό μας οικόπεδο. Οι μπρούτζινοι κάλυκες πυροβόλων υπήρχαν παντού, μετασκευάστηκαν σε ανθοδοχεία. Μεγαλώνοντας μέσα στους πασσάλους και στα συρματοπλέγματα των κήπων, έμαθα να παρατηρώ και να αντιλαμβάνομαι τον πόλεμο μέσα από τα υπολείμματά του. Κάπως έτσι ξεκίνησα τη συλλογή ιστορικών κειμηλίων. Σήμερα η συλλογή αριθμεί περισσότερα από 20.000 αντικείμενα, πολλά από τα οποία ανήκουν στην περίοδο του Α' Π.Π. Μέσα από τα όπλα, τα κράνη, τις στολές, τα μετάλλια ανδρείας της συλλογής μου ξεπροβάλουν μικροαντικείμενα που έχουν να αφηγηθούν τη δική τους ιστορία. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν αποτελεί για μας τους Μακεδόνες απλώς ένα μέρος της εθνικής μας ιστορίας. Ξεκίνησε δυο μόλις χρόνια μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, μετά από σχεδόν 500 χρόνια δουλείας και ενώ η Μακεδονία κινδύνευε ακόμα από τους Βουλγάρους. Οι μάχες δόθηκαν μέσα στα χωράφια μας, μέσα στα σπίτια μας. Οι απώλειες που ακούμε στις περιγραφές, η λάσπη, τα κουνούπια και η ελονοσία, ο πυρετός, οι ψείρες, η πείνα ηχούν διαφορετικά στα αυτιά μας, διότι

η έκβαση του αγώνα ήταν για μας κάτι παραπάνω από κινήσεις στην πολεμική σκακιέρα. Αυτοί οι στρατιώτες υπεράσπιζαν τα ίδια τα σπίτια μας, ενώ διακυβεύονταν η ίδια η κρατική μας υπόσταση. Αλλά, δυστυχώς, η μνήμη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στο Μακεδονικό Μέτωπο δεν αποτυπώνεται στην Ελλάδα στην πραγματική της διάσταση. Το Πολεμικό Μουσείο στην Αθήνα, το Πολεμικό Μουσείο στη Θεσσαλονίκη, το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα, το μικρό Μουσείο στο Σκρα και το μικρό Γαλλικό Μουσείο στην είσοδο του Συμμαχικού Νεκροταφείου Ζεϊτενλίκ, δεν μπορούν να αφηγηθούν την ιστορία όλων αυτών που θυσιάστηκαν, όχι για συντάξεις και μετάλλια, αλλά για την πατρίδα, όπως την είχαν αποτυπωμένη στην καρδιά τους. Στη Δοϊράνη, όπου Έλληνες και Βρετανοί έχυσαν το αίμα τους δίπλα - δίπλα, δεν υπάρχει μουσείο. Τα ηρώα και τα νεκροταφεία μερικώς μόνο μπορούν να αφηγηθούν την ιστορία. Αντίθετα, οι βόρειοι γείτονές μας από τα Σκόπια, ετοιμάζονται να δημιουργήσουν μουσείο στην παλιά Δοϊράνη για τους Βρετανούς και στο Μοναστήρι για τους Γάλλους, με σκοπό να απορροφήσουν αυτοί τους φιλίστορες και τον ιστορικό τουρισμό. Θέλω να πιστεύω, ότι θα βρεθούν αυτοί που θα εκπληρώσουν το χρέος και θα τιμήσουν όχι μόνο τους Έλληνες, αλλά και τους Γάλλους, τους Βρετανούς, τους Ρώσους, τους Ιταλούς και τους Σέρβους που πολέμησαν μαζί μας, και υπερασπίστηκαν ίσως για μία και μοναδική φορά την ελληνική Μακεδονία, την ελληνική γη.

Ο ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Α. Το πρόβλημα της πληρωμής τους

Μεγάλο είναι το πρόβλημα της είσπραξης των ετησίων συνδρομών των μελών, γιατί είμαστε διασκορπισμένοι στην απεραντοσύνη της Θεσσαλονίκης, σε όλοκληρη τη Χαλκιδική και όχι μόνο και ως εκ τούτου είναι δύσκολο να επισκεφθούν τα μέλη τα Γραφεία και να συναντήσουν τον ταμία. Για διευκόλυνση λοιπόν το Δ.Σ. πέραν του ταμία, των μελών του Δ.Σ., των ανταποκριτών και των αντιπροσώπων μας, ορίζει και ειδικούς «εισπράκτορες» στη Θεσσαλονίκη και στις μεγάλες κωμοπόλεις της Χαλκιδικής, όπως προβλέπει το Καταστατικό, που μπορούν να σας επισκέπτονται στους τόπους εργασίας, στο γραφείο ή στο σπίτι σας, πάντα ύστερα από τηλεφωνικό ραντεβού, για διευκόλυνσή σας. Αλλά και πάλι το πρόβλημα μερικώς αντιμετωπίζεται. Ο καλύτερος, σίγουρος και ασφαλέστερος τρόπος, που πρέπει γίνει συνήθεια όλων και να παγιωθεί, είναι η κατάθεση της συνδρομής στην Τράπεζα στον λογαριασμό του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Πειραιώς 62 3304 0032 572 (IBAN: GR80 0171 2330 0062 3304 0032 572) Ο ταμίας ενημερώνεται από την Τράπεζα επίσημα στο τέλος κάθε μήνα και σας στέλνει ταχυδρομικώς στη διεύθυνσή σας την απόδειξη μαζί με σχετικό έγγραφο. Μόνον έτσι θα λυθεί το πρόβλημα. Β΄ Ο διακανονισμός τους Ως νέο Δ.Σ. ανανεώσαμε την απόφαση για τον διακανονισμό των οφειλών από συνδρομές παρελθόντων ετών. Σήμερα δηλαδή το κάθε μέλος έχει υποχρέωση καταβολής της συνδρομής μόνο των δύο τελευταίων ετών δηλ. του 2018 και του 2019. Ευκαιρία, να σπεύσουν και να επωφεληθούν όσοι έχουν οφειλές παλαιοτέρων ετών και να αποφύγουν έτσι τον κίνδυνο διαγραφής τους από τα μητρώα του Συλλόγου, λόγω πολυετών καθυστερήσεων. Το τι χρωστάει ο καθένας το γνωρίζει πλέον καθαρά, γιατί στην αυτοκόλλητη ετικέτα με τη διεύθυνσή σας που είναι κολλημένη στο πλαστικό περιτύλιγμα του περιοδικού σημειώνεται κάθε φορά το έτος, μέχρι και το οποίο έχετε πληρώσει.

10

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΧΟΛΈΒΑΣ Πολιτικός Επιστήμων

Τον τελευταίο

καιρό ακούγονται λόγοι αμφισβήτησης των διαχρονικών αξιών, για τις οποίες αγωνίστηκε ο Ελληνισμός εδώ και χιλιάδες χρόνια και στις οποίες οφείλει την ύπαρξη του. Χαρακτηρίζουν δηλαδή ως κατάλοιπα αυταρχικών καθεστώτων τον σεβασμό του Έλληνα προς τον Θεό, προς την πατρίδα, προς τα ήθη και τα έθιμα, προς τον οικογενειακό θεσμό. Δεν ξέρω, αν πρόκειται για άγνοια ή για ηθελημένη παραποίηση. Θεωρώ πάντως χρήσιμο να υπενθυμίσω ότι αυτές οι πατροπαράδοτες αξίες καθοδηγούν το Έθνος μας εδώ και 2500 τουλάχιστον χρόνια και το έχουν βοηθήσει να σταθεί όρθιο απέναντι σε επιδρομές, κατακτήσεις και άλλες δυσκολίες. Για τους ναούς των Θεών, για την πατρίδα, για τους συγγενείς και για τους τάφους των προγόνων πολέμησαν οι Έλληνες τους Πέρσες τον 5ο αιώνα π.Χ. Μας το θυμίζει ο παιάνας των Σαλαμινομάχων, όπως τον καταγράφει ο Αισχύλος στους «Πέρσες»: Ώ παίδες Ελλήνων ίτε, ελευθερούτε πατρίδα, ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων, νύν υπέρ πάντων αγών! Την πατρίδα, τη δημοκρατία, τη θρησκεία των προγόνων, τα όσια και τα ιερά της πόλεως ορκίζονται να υπηρετούν οι Αθηναίοι Έφηβοι κατά την περίοδο ακμής της Αθηναϊκής Δημοκρατίας: «Θα αμυνθώ για τα ιερά και για τα όσια και μόνος και μαζί με πολλούς και την πατρίδα δεν θα παραδώσω μικρότερη, αλλά μεγαλύτερη και ισχυρότερη από όση την παρέλαβα.... Και θα τιμήσω τα πατροπαράδοτα ιερά». Ο όρκος περιλαμβάνεται στον λόγο του ρήτορος Λυκούργου κατά Λεωκράτους, ο οποίος παλαιότερα εδιδάσκετο στα Λύκειά μας. Ο μέγιστος των φιλοσόφων, ο Μακεδών Αριστοτέλης, στο έργο του «Αθηναίων Πολιτεία» και στο κεφάλαιο 55 περιγράφει με ποια κριτήρια επέλεγε η Βουλή και το Δικαστήριο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας τους εννέα Άρχοντες, κάτι αντίστοιχο με τους σημερινούς υπουργούς. Τα κριτήρια ήσαν: Πρώτον, αν σέβεται τους πατρώους θεούς και πώς, δηλαδή σήμερα θα ρωτούσαμε αν εκκλησιάζεται τακτικά ο υποψήφιος. Στη συνέχεια τον ρωτούσαν αν φέρεται καλά στους γονείς του, αν πληρώνει τους φόρους και αν πήγε να πολεμήσει όταν τον χρειάστηκε η πατρίδα.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στην τελευταία ομιλία του, στις 28 Μαίου 1453, καλεί τους υπερασπιστές της Βασιλεύουσας να αγωνισθούν για τη Χριστιανική Πίστη, την πατρίδα και τους συγγενείς. Προσθέτει και τον βασιλέα, διότι αυτό ήταν τότε το πολίτευμα. Σήμερα καλούμαστε να υπερασπίσουμε το δημοκρατικό μας πολίτευμα. Βλέπουμε πάντως τις ίδιες διαχρονικές αξίες. Ο Άγιος των Σκλάβων, ο Εθνοϊερομάρτυς Κοσμάς ο Αιτωλός, αγωνίσθηκε και θυσιάσθηκε για τα ίδια ιδανικά. Ορθόδοξη Πίστη, απελευθέρωση της Πατρίδας, ελληνική παιδεία και γλώσσα, προστασία του τιμίου γάμου και της οικογενείας. Έλεγε σχετικά με τον σκοπό της Παιδείας: «Από το σχολείο μανθάνομεν το κατά δύναμιν, τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι Άγγελοι, Αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι Παράδεισος, τί είναι Κόλασις, αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευαγγέλιον, ο τίμιος γάμος, τί είναι η ψυχή...». Επίσης ο Άγιος Κοσμάς δίδασκε στους γονείς να ανατρέφουν τα παιδιά τοιυς με προσευχή και αγάπη προς τον Χριστό. Σχετικά με τη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητος ο Πατροκοσμάς καλούσε τους προγόνους μας να μην εξισλαμίζονται, να μην τουρκεύουν. Και τους έδινε ελπίδα μέσα στοσκοτάδι της δουλείας. Τους μιλούσε για το «Ποθούμενον», για την απελευθέρωση, η οποια θα έλθει. Επίσης ζητούσε από τους Έλληνες να μιλούν στο σπίτι τους μόνον ελληνικά και όχι άλλες γλώσσες ή γλωσσικά ιδιώματα. Ορθοδοξία και πατρίδα υμνεί ο Διονύσιος Σολωμός στον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν», όταν συμβουλεύει τους αγωνιστές του 1821 με τα ακόλουθα λόγια (στροφή 148): «... Όλο το αίμα όπου χυθή Για θρησκεία, για πατρίδα Όμοια έχει την τιμή». Ο ίδιος ποιητής στο πεζό δοκίμιο που συνοδεύει τα τρία σχεδιάσματα των «Ελευθέρων Πολιορκημένων» τονίζει ότι το μεγαλύτερο χρέος του ανθρώπου είναι ο σεβασμός προς την Πίστη και την Πατρίδα.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Ιπποκράτη Κανέλλη για την επιμελημένη και προσεκτική εργασία που προσφέρει κάθε φορά. στη διόρθωση των δοκιμίων του περιοδικού.

11

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

«Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΔΙΔΑΣΚΑΛΊΑ ΤΩΝ ΤΡΙΏΝ ΙΕΡΑΡΧΏΝ»1 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΤΣΙΌΠΟΥΛΟΣ Αν. Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Χριστιανισμού Α.Π.Θ.

Η διδασκαλία

των Τριών Ιεραρχών (Μ. Βασιλείου, Ι. Χρυσοστόμου, Γρ. Θεολόγου) υπήρξε πρωτοποριακή και διαχρονική σε όλα τα επίπεδα. Στο επίπεδο της φιλοσοφίας και της θεολογίας τόνισαν το γεγονός ότι η πίστη δεν είναι άλογη (παράλογη) αλλά υπέρλογη. Σταθερά και με επιμονή υποστήριζαν ότι δεν είναι η πίστη άλογη ενέργεια της ψυχής αλλά ο λόγος (γνώση) χωρίς πίστη αποδεικνύεται άλογη ενέργεια της ψυχής. Επαυξάνουν και συμπληρώνουν στο θέμα αυτό την κλασσική διδασκαλία του Πλάτωνα ότι «πᾱσα ἐπιστήμη χωριζομένης, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία οὐ σοφία φαίνεται». Η διδασκαλία αυτή στις μέρες μας στέλνει το μήνυμα της ορθής χρήσης της επιστημονικής γνώσης προς όφελος και όχι προς απειλή του κοινωνικού συνόλου και της αξίας του ανθρωπίνου προσώπου. Στο επίπεδο της Φιλοσοφίας της παιδείας διδάσκουν ότι άλλο πράγμα είναι η μάθηση και άλλο η μόρφωση. Η μάθηση που απαιτεί ειδικές τεχνικές και εξειδικευμένες γνώσεις είναι μεν χρήσιμη για την επαγγελματική αποκατάσταση των ανθρώπων, είναι όμως ανάγκη να συμπληρώνεται και να καθοδηγείται από την μόρφωση. Η μόρφωση διαμορφώνει τον χαρακτήρα, ποιεί το ήθος και οδηγεί προς τα πρότυπα, τις αξίες και τα ιδανικά της ζωής. Η μόρφωση εξυψώνει τον άνθρωπο και δεν τον μετατρέπει σε απλή βιολογική μονάδα και απλό «εξάρτημα» μιας τεχνοκρατικής και γραφειοκρατικής κοινωνίας. Ο πολιτισμός της μόρφω-σης δίνει νόημα στη ζωή και θέτει τον άνθρωπο ως κέντρο της επιστήμης, της οικονομίας και του πλούτου. Βέβαια για τους Τρείς Ιεράρχες «οὐκ ἐπ’ ἄρτω μόνο ζήσεται ἄνθρωπος». Ο ολοκληρωμένος άνθρωπος έχει ανάγκη τον λόγο του Θεανθρώπου και όχι του Ανθρώπου. Μόνο έτσι θα αποφύγει τους τρείς καταστρεπτικούς έρωτες που οδηγούν στην παγκόσμια κοινωνική και ηθική κρίση. Πράγματι, όπως θα τονιστεί, ο έρωτας για την Σάρκα, το Χρήμα και την Δόξα, η ροπή προς τον ηδονισμό, τον υλισμό και την κενοδοξία θα πρέπει

να αντιμετωπιστούν ως καταστάσεις που αλλοτριώνουν την ανθρώπινη ψυχή. Για τον λόγο αυτό θα τονίσουν ότι δεν θέλουμε την αποθέωση του ανθρώπου αλλά την ενανθρώπιση το Θεού, που οδηγεί στην θέωση και την ταπείνωση της αγιότητας. Στο επίπεδο της πολιτικής οικονομίας θα μιλήσουν για την μετρημένη και λελογισμένη χρήση του πλούτου και των υλικών αγαθών. Με απλότητα και ασκητικότητα ο άνθρωπος θα γίνει κυρίαρχος των υλικών αγαθών και όχι δούλοςαυτών. Υποστηρίζουν τον θεσμό της ιδιοκτησίας αλλά με κοινωνικό προσανατολισμό και νομιμοποίηση. Αντιτίθενται εν προκειμένω στο Ρωμαϊκό Δίκαιο που επιτρέπει όχι απλώς την χρήση της ιδιοκτησίας αλλά και την κατάχρηση αυτής. Σε τελική ανάλυση ο Θεός είναι ο απόλυτος ιδιοκτήτης, ενώ ο άνθρωπος απλός διαχειριστής του πλούτου και της ύλης. Οι απόψεις αυτές οδηγούν στο θεσμικό εποικοδόμημα του ΚράτουςΠρόνοιας, που το Βυζάντιο άφησε ως παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Καλούν σε ταξική αλληλοσυμπλήρωση, συνεργασία και ισονομία, καταδικάζοντας το ταξικό μέρος και την ταξική βία. Την αλλαγή των άδικων κοινωνικών δομών και την επίτευξη της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν θα την πετύχουν κυρίως τα πολιτικά συστήματα, αλλά η εσωτερική αλλαγή των ανθρώπων, που θα στηρίζεται στην κάθαρση από τα πάθη της πλεονεξίας και του εγωισμού. Τονίζουν ιδιαιτέρως ότι η αγάπη και η ελευθερία μπορεί να οδηγήσουν στην ακτημοσύνη και την κοινωνική δικαιοσύνη και όχι το αντίστροφο. Επιπροσθέτως η εργασία γίνεται πρωτίστως για την υπηρεσία των δεομένων και κατόπιν για τις ατομικές ανάγκες. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθούν οι πόλεμοι, οι συγκρούσεις, η βία και η εγκληματικότητα. Στο επίπεδο των πολιτικών σχέσεων ΕκκλησίαςΠολιτείας υπογραμμίζουν τους διακριτούς αλλά συνεργαζόμενους ρόλους Εκκλησίας-Πολιτείας. Οι ρόλοι είναι διακριτοί αλλά όχι διηρημένοι ή διχοτομημένοι. Καλούν σε μια αλληλοσυμπλήρωση Εκκλησίας-Πολιτείας κατά το Βυζαντινό πρότυπο της Συναλληλίας

1 Λόγος εκφωνηθείς στον Ιερό Ναό των Τριών Ιεραρχών Θεσσαλονίκης, τον Ιανουάριο του 2019.

12

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΓΙΑΤΊ * Καιρό τώρα οι σκοτεινές του νύχτες ξεψυχούν με τον κρύο ιδρώτα του τρόμου. Πύρινες γλώσσες φλογίζουν τους εφιάλτες του. Μια διαρκής νέκυια η βραδινή του βύθιση. Χρυσές, καψαλισμένες πεταλούδες οι ψυχές θροΐζουν με καμένα φτερά. Πορτρέτα νεκρών, άηχη διαμαρτυρία, σε νεφελώδη αποπνικτικό φόντο

Γ.Χ. ΚΑΡΑΜΙΧΟΣ

κρέμονται στις κατεψυγμένες αίθουσες του Άδη. Άδεια, βαθύκογχα μάτια, οστά γεγυμνωμένα σε ένα φρικτό εναγκαλισμό. Ένα αναπάντητο γιατί, οργή και παράπονο, ηχώ και αντίλαλος, το ματωμένο του ξύπνημα.

*Στη μνήμη των εκατό (100) τραγικών θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς, στις 23 Ιουλίου του 2018, στο Μάτι Αττικής.

«Η ΣΜΎΡΝΗ ΜΆΝΑ Μ’ ΚΑΊΓΕΤΑΙ …» Γ.Χ. ΚΑΡΑΜΙΧΟΣ

Αργόσυρτος, σεβνταλίδικος αμανές, λυγμός και θρήνος που παλεύουν να γίνουν νότες. Και οι μνήμες καραδοκούν … Τα πλοία γέρνουν αγκομαχώντας από τις υπέρβαρες ψυχές. Οι πύρινες γλώσσες του μίσους γλείφουν τον ουρανό στο ματωμένο ορίζοντα. Ο πληγωμένος αέρας φέρνει τα αποκαΐδια και το άγριο ποδοβολητό των τσέτηδων με τα βρώμικα χνώτα των βιαστών. Οι σαράφηδες στον ορυμαγδό της παραλίας εμπορεύονται τη ζωή.

Μανάδες με στεγνά στήθη και μωρά με τη νεκρή θηλή στο στόμα. Και δεν ξέρεις αν το κλάμα τους είναι ανάγκη ή τρόμος. Γέροντες με άδεια μάτια, κορίτσια στα αζήτητα και τα όνειρα στη ναφθαλίνη. Η ελπίδα μια μόνο λέξη: πατρίδα Είναι κάποιες μνήμες που μοιάζουν παραισθήσεις και η Ιστορία ακόμα αδυνατεί να τις αντέξει.

***

που αφίσταται τόσο από τα άκρα της Θεοκρατίας, όσο και από τα άκρα της πολιτειοκρατίας ή του κρατισμού. Αρνούνται τον χωρισμό Εκκλησίας-Πολιτείας, όπως ακριβώς είναι αχώριστη η ψυχή από το σώμα, η Θεία από την Ανθρώπινη Φύση στο πρόσωπο του Χριστού. Στηρίζουν το ανθρώπινο πρόσωπο και την ελευθερία του, οικοδομώντας έτσι την Δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα του Ανθρώπου. Επιμένουν στο γεγονός της αξιοπρέπειας του ανθρώπινου προσώπου σε όποια φυλή, φύλο, θρησκεία και κοινωνική τάξη ανήκει, ακριβώς γιατί είναι δημιούργημα κατ’ εικόνα του Θεού. Η βασική αυτή αρχή της αξιοπρέπειας του ανθρώπινου προσώπου αποτελεί άλλωστε μέχρι σήμερα την βάση της σύγχρονης Δημοκρατίας και του Νομικού μας πολιτισμού. Την προσφορά άλλωστε του Χριστιανισμού, που ανέπτυξαν και φιλοσοφικά θεμελίωσαν οι Τρείς Ιε-

ράρχες, για το οικοδόμημα της Δημοκρατίας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αναγνωρίζουν σήμερα πολιτικοί φιλόσοφοι και κοινωνιολόγοι. Το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα κάνει μάλιστα στο άρθρο Ι-52 ειδική αναφορά στο τακτικό, ισότιμο και ουσιαστικό διάλογο που αναπτύσσει η Ε.Ε. με τις Εκκλησίες, ακριβώς γιατί αναγνωρίζει εκτός της πνευματικής προσφοράς τους στις Ευρωπαϊκές Πολιτείες και την ευρύτερη κοινωνικο-πολιτική τους συνδρομή για την ειρήνη, την ομόνοια και την ενότητα. Ουσιαστικά αναγνωρίζεται η συνεισφορά των Τριών Ιεραρχών ως Οικουμενικών Διδασκάλων. Σ.Σ. Το παραπάνω κείμενο αποτελεί τμήμα της ομιλίας του αρθρογράφου, την οποία εκφώνησε ο ίδιος στον Ι.Ν. των Τριών Ιεραρχών της Θεσσαλονίκης, την ημέρα της εορτής του (30-1-2019), ενώπιον των Πρυτανικών Αρχών και Καθηγητών των Πανεπιστημίων της πόλεως και του εκκλησιάσματος.

13

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΝΑ ‘ΤΑΝ Ο ΟΥΡΑΝΟΠΊΘΗΚΟΣ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΌΣ; ΆΓΓΕΛΟΣ Δ. ΣΜΆΓΑΣ Αρχειολόγος

Για τη

Μακεδονία πολλά έχουν γραφτεί τον τελευταίο καιρό κι ακόμα περισσότερα έχουν λεχθεί σε όλη την Ελλάδα. Στη Σιθωνία η κατάσταση δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική, παρότι ειδικά γι’ αυτήν υπάρχει μια παράμετρος σε σχέση με τον όρο «μακεδονικός» που δεν απασχόλησε κανέναν. Εδώ έχει εντοπιστεί ένας μακρινός πρόγονος του ανθρώπου, που έζησε δέκα εκατομμύρια (10.000.000) χρόνια πριν και ονομάστηκε Ουρανοπίθηκος ο Μακεδονικός (Ouranopithecus Macedoniensis). Το 1990 ομάδα παλαιοντολόγων που ερευνούσαν απολιθωματοφόρα στρώματα στον ισθμό της Σιθωνίας με επικεφαλής τον Γιώργο Κουφό, καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, επεσήμαναν την άνω και κάτω γνάθο ενός γηραιού θηλυκού ατόμου κάποιου ανθρωποειδούς που αποτελεί από τις αρχαιότερες περιπτώσεις πρωτευόντων, καθώς χρονολογείται στις αρχές του Ανώτερου Μειόκαινου (10-5 εκατομμύρια χρόνια). Βέβαια η ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής είχε ήδη να επιδείξει ένα εύρημα διεθνούς εμβέλειας, το κρανίο των Πετραλώνων, το οποίο μάλλον ανήκει σε προχωρημένη φάση του λεγόμενου όρθιου ανθρώπου (Homo Erectus), περίπου 250.000 χρόνια πριν από σήμερα. Οι σιαγόνες του Ουρανοπίθηκου του Μακεδονικού όμως, που ανασκάφηκαν σε απολιθωματοφόρο θέση μεταξύ των χωριών Νικήτης- Αγίου Νικολάου, αποτελούν μια εξίσου, αν όχι περισσότερο σπουδαία, παλαιοανθρωπολογική ανακάλυψη, γιατί απέδειξαν πως η προϊστορία του ανθρώπινου είδους στον ελλαδικό χώρο ανάγεται εκατομμύρια χρόνια πριν από τον Αρχάνθρωπο των Πετραλώνων. Την εξέχουσα σημασία τους πιστοποιεί μάλιστα το γεγονός διακριτής έκθεσής τους στο αρχαιολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης ως απώτατων στοιχείων του παρελθόντος της Μακεδονίας. Παράλληλα, μετά από συγκριτικές μελέτες με ανάλογα ανά τον κόσμο παλαιοντολογικά δείγματα, ανατράπηκαν ριζικά τα δεδομένα σχετικά με την καταγωγή των εξελιγμένων ανθρωποειδών για το σύνολο της ηπειρωτικής Ευρώπης. Πράγματι, τα απολιθώματα του Ουρανοπίθηκου του Μακεδονικού, σύμφωνα με δημοσίευση στο Journal of Human Evolution, ορίζουν ένα κομβικό σημείο στην εξελικτική διαδρομή, αφού από τη μια η εμφάνισή του σηματοδοτεί τον διαχωρισμό του γορίλα και του χιμπατζή από τον κλάδο των αυστραλοπιθήκων και των ανθρώπων και από την άλλη παρουσιάζει φυλογενετικά χαρακτηριστικά

πλησιέστερα προς μορφές που έδωσαν το γένος Homo (άνθρωπος), καθιστώντας τον έμμεσα πρόγονό του. Ο Ουρανοπίθηκος ο Μακεδονικός είχε ευμεγέθη σωματότυπο περίπου 70 κιλών και ευρύ πρόσωπο με πρωτογονικά χαρακτηριστικά προγναθισμού και μεγάλων υπερόφρυων τόξων. Η οδοντοφυΐα και το πάχος της αδαμαντίνης των δοντιών του, καθώς και η ισχυρή μασητική δομή των σαγονιών του, δείχνουν πως κατανάλωνε τροφές φυτικής προέλευσης μεν αλλά κάπως σκληρές, όπως καρύδια ή κονδύλους και αγροστώδη. Όσον αφορά στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής που διαβιούσε, φαίνεται ότι χαρακτηριζόταν από χαμηλή κάλυψη σε δέντρα και από πυκνά ποώδη στρώματα τύπου σαβάνας με κλίμα θερμό και υγρό. Τέτοια ανοικτά οικοσυστήματα αποτελούσαν ιδανικούς βιότοπους και γι’ άλλα θηλαστικά μιας ποικιλόμορφης πανίδας, σκελετικά υπολείμματα της οποίας καταγράφηκαν σε άμεση γειτνίαση με τις γνάθους του Ουρανοπίθηκουτου Μακεδονικού και ανήκαν σε ύαινες, ιππάρια διάφορων τύπων, προβοσκιδωτά με χαυλιόδοντες μήκους 2,5 μέτρων, προϊστορικές καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες, γαζέλες και κάποια ακόμη είδη κερασφόρων. Αντίστοιχα δείγματα απολιθωμένων ζώων έχουν επισημανθεί, έστω και τυχαία, σε αρκετούς ακόμη χώρους του ισθμού της Σιθωνίας. Αυτό δεν ξενίζει, εφόσον το κοινό λιθοστρωματογραφικό και παλαιογεωγραφικό παρελθόν της περιοχής συντελεί στη διαμόρφωση παρόμοιων βιοστρωματογραφικών στοιχείων. Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του βυθίσματος του ισθμού, που αποτελούσε μια μεταβατική έκταση μεταξύ της αρχέγονης θαλάσσιας Τηθύος και των χερσαίων εδαφών, στην οποία γινόταν απόθεση ποταμοχειμάρρειων κλαστικών υλικών ανατολικά της Νικήτης (άμμοι, ψαμμίτες, κροκαλοπαγή) και λιμναίων ιζημάτων γύρω από τον Άγιο Νικόλαο (άργιλοι, άμμοι, μάργες, μαζώδεις ασβεστόλιθοι), οδήγησαν στη δημιουργία μιας γεωλογίας, στα ερυθροστρώματα της οποίας περικλείονται παλαιοντολογικά ίχνη πλούσιας πανίδας. Ενδεικτικά αναφέρω ότι κατάλοιπα μιας τέτοιας παλαιοπανίδας εντοπίσαμε με τον πατέρα μου λίγα χρόνια πριν, σε άγνωστη απολιθωματοφόρο θέση στη βορεινή έξοδο του Αγίου Νικολάου, στα Καζάνια, όπου, μετά από ραγδαία βροχόπτωση, περισυλλέξαμε δεκάδες κατρακυλημένα απολιθώματα κρανίων, κυρίως ιππαρίων και γιγάντια άκρα μάλλον δεινοθήριων, 14

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

τα οποία παραδώσαμε το 2013 στο Τμήμα Παλαιοντολογίας Α.Π.Θ. Τον ίδιο τόπο αργότερα, αλλά και τα πρανή του δρόμου ανεβαίνοντας από Τρανή Αμμούδα για Στριβούς, στον Κλέφτη και στα Ταπιά, πληροφορήθηκα ότι διερεύνησε ερασιτεχνικά και ο ήρωας της Εθνικής Αντίστασης και μέλος της Παλαιοντολογικής Εταιρείας Ελλάδας Μανόλης Γλέζος, ο οποίος σημείωσε την παρουσία ενδιαφέροντων απολιθωμάτων. Παρεμφερής κατάσταση επικρατεί και στην ανατολική έξοδο του Αγίου Νικολάου, αλλά και νότια του χωριού στις παρειές του Βέτρινου, στις πλαγιές της Βάλας, στις πτυχώσεις του Βαθυπόταμου και στα πλατώματα των Κρανιώνόπου, στο σημείο που ο Ξερόλακκας συναντάει το Ξενοφωντινό Μετόχι, τα έντονα καιρικά φαινόμενα του φετινού χειμώνα ξέθαψαν χαυλιόδο-

Απολιθωμένο τμήμα χαυλιόδοντα προβοσκιδωτού από το Βέτρινο στον Άγ. Νικόλαο Σιθωνίας

Βουκεφάλα και στον Μεγα-Αλέξαντρο. Τότε δεν γνώριζα ούτε ‘γω. Τώρα θα του απαντούσα ότι αποκλείεται να ‘ταν ο Μακεδόνας πρόγονος. Να ‘ταν όμως ο πρωτογονικός Ουρανοπίθηκος ο Μακεδονικός; Βιβλιογραφία: Κονιδάρης Γεώργιος (2013). Παλαιοντολογική και Βιοστρωματογραφική μελέτη των προβοσκιδωτών του Νεογενούς της Ελλάδος. Διατριβή Α.Π.Θ. Κρίκκης Στέφανος (17/09/2015). Το αρχαιότερο γνωστό ανθρωποειδές που έζησε στην Ελλάδα πριν 10 εκατ. Χρόνια. Εφημερίδα Τα Νέα. ΣυρίδηςΓεώργιος (1990).Λιθοστρωματογραφική, Βιοστρωματογραφική και Παλαιογεωγραφική μελέτη των Νεογενών-Τεταρτογενών ιζηματογενών σχηματισμών

Απολιθωμένο τμήμα οστού δεινοθήριου(;) από τα Καζάνια στον Άγιο Νικόλαο Σιθωνίας

Απολιθωμένη γνάθος ιππαρίου(;) από τα Καζάνια στον Άγιο Νικόλαο Σιθωνίας

της χερσονήσου Χαλκιδικής. ΔιατριβήΑ.Π.Θ.

Bonis L. de &Koufos G. D. (1993). The face and the mandible of Ouranopithecusmacedoniensis: description of new specimens and comparisons. Journal of Human Evolution, 24:469-491.

Koufos G. D. (1995). The first female maxilla of the hominoid Ouranopithecusmacedoniensis from the late Miocene of Macedonia, Greece. Journal of Human Evolution, 29:385-399.

SmithT. M., Lawrence B., Martin L. B., Reid D. J., de Bonis L.,Koufose G. D. (2004). An examination of dental development in Graecopithecusfreybergi (=Ouranopithecusmacedoniensis). Journal of Human Evolution 46: 551–577.

ντες και άλλα απολιθωμένα οστά σπονδυλωτών. Πρόκειται για μια εικόνα που αχνοθυμάμαι να περιγράφει με μυθικό σχεδόν τρόπο και ο μακαρίτης παππούς μου, ο γερο-Άγγελος Σμάγας, ο οποίος μου είχε αφηγηθεί ότι τη δεκαετία του 50’ στο λατομείο εξόρυξης ασβεστολιθικών αγκωναριών κοντά στηνΚατσαουνέικη καλύβα, εκεί όπου αργότερα οικοδομήθηκε η αποθήκη του Αγροτικού Συνεταιρισμού Αγίου Νικολάου, είδε «πολλά πετρωμένα κόκαλα». Παρόμοια εντύπωση μου ανέφερε ότι είχε και από κάποιο «ξέκομμα» του χωματόδρομου Αγίου Νικολάου – Νικήτης στον Κούβαλη, όπου ο ίδιος «ξελάκκωσε ένα κρανίο αλόγου, σκέτη κοτρόνα, και το πέτρινο σαγόνι ενός καβαλάρη», τα οποία δεν ήξερε με βεβαιότητα να μου πει αν ανήκαν στον

Το επόμενο τεύχος Το επόμενο τεύχος (39ο) θα κυκλοφορήσει τέλος Μαΐου με αρχές Ιουνίου 2019. Οι συνεργασίες, αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή, ας κατατεθούν μέχρι 10 Μαΐου 2019 το αργότερο και παράκληση να μην υπερβαίνουν τις 1.800 λέξεις, ούτε τους 9.000 χαρακτήρες (χτυπήματα με τα κενά).

15

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Ο ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μια αναξιοποίητη παρακαταθήκη ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ Ν. ΛΑΖΑΡΊΔΗΣ Ομ. Καθηγητής Μηχανικής Τροφίμων-Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ.

Εισαγωγή

Μερικές φορές τη βδομάδα τρώμε πουλερικά, αυγά και Από όλα τα καταναλωτικά αγαθά τα τρόφιμα είναι τα ψάρι. μόνα που επηρεάζουν άμεσα και σοβαρά την υγεία μας, Στην κορυφή της πυραμίδας «δεσπόζει» το άπαχο, κόκαφού είναι τα μόνα που περνούν μέσα από το σώμα μας. κινο κρέας. Συνιστάται να καταναλώνεται ΜΟΝΟΝ μερικές Ο πατέρας της σύγχρονης Ιατρικής επιστήμης Ιπποκρά- φορές το μήνα! της (460 – 377 π.Χ.) (Εικ. 1) θεωρούσε την υγιεινή διατροΑυτή είναι σε γενικές γραμμές η “συνταγή” της Μεσοφή (και την άσκηση) ως την πεμπτουσία της προληπτικής γειακής διατροφής (και διαβίωσης), στην οποία προσπαθεί Ιατρικής φροντίδας, για την οποία πλέον να προσαρμοστεί όλος ο «πολιτισμένος» κόσμος. διατύπωσε το θεμελιώδες αξίωμα: Ατυχώς όμως, τη στιγμή που οι «Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραάλλες χώρες αναζητούν τρόπους να πεύειν». Υπογραμμίζοντας την πολύεισαγάγουν βασικά στοιχεία της δικής τιμη συμβολή της υγιεινής διατροφής μας διατροφής στα καθιερωμένα δικά στην προστασία της υγείας, διατύπωτους διαιτολόγια, εμείς περιφρονήσασε την προτροπή: «Άσε την τροφή να με τον διατροφικό μας πολιτισμό, και – γίνει το φάρμακό σου, και φάρμακο να ως τέλεια μιμητικά όντα – στραφήκαμε γίνει η τροφή σου». στον «δυτικό τρόπο διατροφής» με όλα Από τον Ιπποκράτη στο…Χάρτα αρνητικά επακόλουθα. βαρντ – για ένα σωστό μοντέλο διαΑπό μια παραδοσιακή, Μεσοτροφής γειακή διατροφή, φτωχή σε ζωικές Ακολουθώντας τις συστάσεις του πρωτεΐνες και ζωικά λίπη, πλούσια Εικόνα 1. Ιπποκράτης, ο πατέρας Ιπποκράτη, πολλοί ερευνητές επιχείσε όσπρια, δημητριακά ολικής άλετης σύγχρονης Ιατρικής ρησαν κατά καιρούς να συσχετίσουν σης, ψάρια, φρούτα και λαχανικά, τον τρόπο διατροφής με την υγεία και τη μακροζωία του περάσαμε σε μια διατροφή «δυτικού τύπου» με υπερβολική ανθρώπου1. Η συσχέτιση αυτή ανέδειξε τη Μεσογειακή δι- χρήση (κατάχρηση) «κόκκινων» κρεάτων, ραφιναρισμένων ατροφή, και ιδιαίτερα εκείνη των Κρητών, ως το υγιεινότερο τροφίμων, πρόχειρων λιπαρών φαγητών (fast food), γλυμοντέλο διατροφής. Οι αρχές της διατροφής αυτής συνοψί- κισμάτων, ζαχαρούχων αναψυκτικών, προϊόντων με πολύ ζονται εικονικά στην “Πυραμίδα της Διατροφής” (Εικ. 2). αλάτι (snacks, κ.α). Στη βάση της πυραμίδας συνιστάται η καθημερινή Μέσα από τον «δυτικό τρόπο διατροφής», φορτώνουχρήση δημητριακών ολικής άλεσης καθώς και η καθημε- με τον οργανισμό μας με πάρα πολλές θερμίδες και όλα τα ρινή άσκηση. Αξίζει να τονίσουμε ότι, η παντελής έλλειψη ανεπιθύμητα και βλαβερά για την υγεία μας στοιχεία (ζάχαάσκησης είναι καταστροφική, ακόμα και για άτομα κανο- ρη, αλάτι, χοληστερίνη, κορεσμένα και τρανς-λιπαρά, διοξίνικού βάρους, ενώ έχει αποδειχθεί ότι η άσκηση βελτιώνει νες και άλλες καρκινογόνες ενώσεις), ενώ παράλληλα στεσημαντικά τους δείκτες υγείας, ακόμα και σε υπέρβαρα ρούμαστε τα πλέον απαραίτητα συστατικά, αφού έχουμε άτομα!!! Υπέρβαρα άτομα, που κάνανε ελαφρά άσκηση χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών, αντιοξειδωτικών ουσιών, μισή ώρα την ημέρα, βρέθηκαν να έχουν καλύτερους δεί- ιχνοστοιχείων, βιταμινών, προβιοτικών και άλλων χρήσικτες υγείας από κανονικά άτομα με καθιστική ζωή. Είναι μων διατροφικών στοιχείων (απαραίτητα αμινοξέα, ω-3 και σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε για τι είδους άσκηση συζη- ω-6 λιπαρά, κ.α.). τάμε. Έστω και μισή ώρα πεζοπορίας την ημέρα, ακόμα και Έτσι επιφέρουμε διπλό πλήγμα στον οργανισμό μας, τμηματικά (σπαστά), μας εντάσσει στα «ασκούμενα» άτομα, αφού από τη μια του στερούμε τα απαραίτητα για την υγεία με όλα τα διαπιστωμένα οφέλη της άσκησης. του, ενώ ταυτόχρονα τον επιβαρύνουμε με ό,τι πιο επιζήμιο Επιστρέφοντας στην πυραμίδα της διατροφής, σε κα- και ανθυγιεινό υπάρχει στο χώρο των τροφίμων. θημερινή βάση μπορούμε να καταναλώνουμε φρούτα και Παγκόσμιοι «πρωταθλητές» στην παχυσαρκία; λαχανικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς, γαλακτοκομικά Αποτέλεσμα του λανθασμένου τρόπου διαβίωσής μας (γάλα, γιαούρτι, τυρί – κατά προτίμηση με χαμηλά λιπαρά), (κακή διατροφή - έλλειψη άσκησης) είναι τα ραγδαία αυξανόελαιόλαδο, ελιές και 1-2 ποτήρια κρασί (κατά προτίμηση μενα ποσοστά παχυσαρκίας και μια σειρά ασθενειών που συνκόκκινο). δέονται με την κακή διατροφή, τη «διατροφή δυτικού τύπου», 16

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

εξού και ασθένειες «δυτικού τύπου» (π.χ. υπέρταση, σακχαρώ- μονες στους προγόνους μας, οι οποίοι δια μέσου των αιώνων δης διαβήτης τύπου 2, στεφανιαία νόσος, καρδιοπάθειες, παθή- με σοφία και μέτρο τον ανέπτυξαν για να τον παραδώσουν σεις του κυκλοφορικού, κάποιες μορφές καρκίνου, αβιταμινώ- με ευλάβεια στις επόμενες γενιές. σεις, αναιμία, οστεοπενία, περιοδοντικές νόσοι, κ.α.). Αντί λοιπόν να αγνοούμε, να υποτιμούμε ή και να θάΔιεκδικούμε την αρνητική παγκόσμια πρωτιά στην παι- βουμε τον θησαυρό της παραδοσιακής μας διατροφής, δική παχυσαρκία, η οποία κατά κανόνα καταλήγει σε παχυ- οφείλουμε να τον διαφυλάξουμε «εις τους αιώνας» ως κόρη σαρκία «εφ’ όρου ζωής», με πολλά και σοβαρά προβλήματα οφθαλμού. Μέσα από προγράμματα ενημέρωσης και προβουγείας. Οι στατιστικές της Διεθνούς Οργάνωσης για την λής, μπορούμε να κάνουμε την παραδοσιακή μας διατροφή Παχυσαρκία (World Obesity Organization), μας αναφέρουν σημαία και εργαλείο κοινωνικής ευημερίας και οικονομικής πρώτους ανάμεσα σε 28 Ευρωπαϊκές χώρες, με 44,4% υπέρ- ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε μια εποχή που οι ξένοι επισκέπτες βαρα αγόρια και 37,7% υπέρβαρα κορίτσια2! Τα παιδιά αυτά μας είναι αρκετά ενημερωμένοι για την αναμφισβήτητη αξία βρίσκονται δυστυχώς στον προθάλαμο της παχυσαρκίας. της, γι αυτό την αναζητούν παντού και την θεωρούν δεδομέΕίναι πλέον γνωστό ότι, το ποσοστό θνησιμότητας σχετίζε- νη στη χώρα μας. ται άμεσα με τον βαθμό απόκλισης από το κανονικό βάρος. Όπως τονίστηκε σε προηγούμενο δημοσίευμά μας3, η Εμείς, ως άτομα, έχουμε κανονικό βάρος;;; Η παραπομπή (2) προώθηση παραδοσιακών γευμάτων και αγνών, τοπικών θα μας βοηθήσει να υπολογίσουμε τον δικό μας Δείκτη Μά- προϊόντων από τα ξενοδοχεία και τα καταστήματα εστίασης ζας Σώματος (ΔΜΣ) για να δούμε της Χαλκιδικής μας (και ολόκληρης πού βρισκόμαστε. της χώρας), μπορεί να δώσει μια Ένα άλλο, τεράστιο πρόβλημα νέα, σημαντική ώθηση στον τουυγείας στη σύγχρονη εποχή, είναι ρισμό μας, αφού θα οδηγήσει στη αναμφισβήτητα ο καρκίνος. Σχετιδιαφοροποίηση και αναβάθμιση του κές στατιστικές δείχνουν ότι στις τουριστικού μας προϊόντος, στα αναπτυγμένες χώρες ο καρκίνος πλαίσια των αρχών του «ευφυούς συνιστά την αιτία για 1 στους 4 τουρισμού». θανάτους, ποσοστό αρκετά υψηΣύμφωνα με τον Χαλκιδικιώτη λό, αν ληφθεί υπ’ όψη ο μεγάλος συνάδελφο καθηγητή κ. Σπ. Αβδηαριθμός θανατηφόρων ασθενειών μιώτη, ο «ευφυής τουρισμός» συΕικόνα 2. H Πυραμίδα της Υγιεινής Διατροφής και αιτίων. νιστά μια πολυ-επίπεδη τουριστική Ο καρκίνος είναι μια κατ’ εξοεμπειρία με βασικές συνιστώσες τα χήν περιβαλλοντική νόσος, αφού πέρα από την κληρονομι- τοπικά προϊόντα και υπηρεσίες (με κοινά αποδεκτά τοπικά κή προδιάθεση, καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση και εξέλιξή σύμφωνα ποιότητας), την κοινωνική επιχειρηματικότητα του παίζουν η διατροφή καθώς και ο τρόπος και το περιβάλ- (διεύρυνση της παραγωγικής βάσης με συμμετοχή του τοπικού λον εργασίας/διαβίωσης (στρες, κάπνισμα, εισπνοή/κατανά- πληθυσμού στην παραγωγική διαδικασία) και την εφαρμογή λωση τοξικών- καρκινογόνων ουσιών, κ.α). στρατηγικής «ευφυούς εξειδίκευσης», όπου αξιοποιούνται Διακεκριμένοι επιστήμονες διατυπώνουν την άποψη πως στο έπακρο όλα τα τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. ο καρκίνος είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας προσαρμογής Το έλλειμμα Διατροφικής Αγωγής στην Εκπαίδευση «αρχαίων» (αργά εξελισσόμενων) γονιδίων σε έναν ραγδαία Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες εκλεκτών συναδέλφων μεταβαλλόμενο τρόπο ζωής. Πώς αλήθεια να προλάβουν εκπαιδευτικών, που συντονίζουν εθελοντικά προγράμματα τα γονίδιά μας να προσαρμοστούν στους φρενήρεις ρυθμούς Αγωγής Υγείας, το έλλειμμα εκπαίδευσης των παιδιών μας σε αλλαγής του τρόπου ζωής και διατροφής μας κατά τις τελευ- θέματα τροφίμων και διατροφής (και αγωγής του Καταναλωταίες δεκαετίες;;; τή) είναι από παλαιότερα γνωστό, αλλά δεν γίνεται από την Πότε και πώς θα σταματήσουμε τη «μαζική αυτοκτο- πλευρά της πολιτείας καμία προσπάθεια αντιμετώπισής του. νία»; Αναγνωρίζοντας αυτό το κενό, αλλά και την τεράστια Από τα παραπάνω προκύπτει η ανάγκη συστηματικής σημασία της διατροφικής αγωγής για τα παιδιά μας, ο Τοαντιμετώπισης ενός τεράστιου κοινωνικού προβλήματος, μέας Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής μιας επιδημίας, που οδηγεί σε μακροχρόνια νοσηλεία και Σχολής Α.Π.Θ., οργανώνει τα τελευταία χρόνια προγραμμαπρόωρη απώλεια ζωής χιλιάδων συνανθρώπων μας, ενώ πα- τισμένες επισκέψεις Σχολείων στο Αγρόκτημα του Α.Π.Θ. ράλληλα επιβαρύνει σοβαρότατα το Εθνικό Σύστημα Υγείας (περιοχή Θέρμης), όπου ειδικοί επιστήμονες διδάσκουν στα και απειλεί με κατάρρευση τα Ασφαλιστικά μας Ταμεία. Ως παιδιά (Δημοτικού και Γυμνασίου) με βιωματικό τρόπο τις κοινωνία και ως πολιτεία οφείλουμε να πάρουμε μέτρα για βασικές αρχές της υγιεινής διατροφής4. αναστροφή του φαινομένου αυτού, που οδηγεί σε συνειρΜετά τη σύντομη εκπαίδευσή τους, τα παιδιά με ενθουμούς «μαζικής αυτοκτονίας». σιασμό «διδάσκουν» πλέον τους γονείς τους πώς να φροντίΟ διατροφικός μας πολιτισμός είναι μια πολύτιμη, ανα- ζουν για την υγιεινή διατροφή ολόκληρης της οικογένειας!... ξιοποίητη παρακαταθήκη, και οφείλουμε να είμαστε ευγνώ- Χάρη στη μεγάλη επιτυχία του, το πρόγραμμα έχει πολύ με17

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

γάλη ζήτηση από τα Σχολεία όλης της χώρας, γι αυτό απαιτείται έγκαιρος προγραμματισμός των επισκέψεων. Ενώ όμως μιλάμε για ανάγκη διατροφικής αγωγής των παιδιών (μέσα από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση), και του κοινού (με την δημόσια εκπαιδευτική τηλεόραση), με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι τέτοιου είδους εκπαίδευση δεν παρέχεται επαρκώς ούτε στους φοιτητές Ιατρικής. Είναι πραγματικά ακατανόητο (και ανησυχητικό) ότι στα προγράμματα Σπουδών μεγάλων και διακεκριμένων Ιατρικών Τμημάτων της χώρας μας (Αθηνών, Θεσσαλονίκης) δεν υπάρχει «χώρος» έστω και για ένα(!) ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ μάθημα Διατροφής του Ανθρώπου5. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια εισήχθησαν για τη Διατροφή κάποια μαθήματα Επιλογής, γεγονός που τουλάχιστον υποδηλώνει αναγνώριση του προβλήματος. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά τη διατύπωση του αξιώματος που συνδέει τη διατροφή (και την άσκηση) με την υγεία, φαίνεται ότι συνεχίζουμε να υποτιμούμε την τεράστια σημασία της κακής διατροφής στην εμφάνιση σοβαρότατων χρόνιων ασθενειών. Έτσι όμως είναι αδύνατη η άσκηση προληπτικής Ιατρικής φροντίδας, μέσα από τις σωστές διατροφικές συστάσεις των λειτουργών υγείας. Φαινόμαστε τελικά να προτιμούμε το «θεραπεύειν», έναντι του «προλαμβάνειν». Σχέση του μοντέλου Διατροφής με το οικογενειακό τραπέζι Οι σημαντικές αλλαγές και η στροφή μας από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και διατροφής σε εισαγόμενα μοντέλα διατροφής και διαβίωσης, δεν έγιναν ούτε «εν μια νυκτί», ούτε τυχαία. Υπήρξαν αποτέλεσμα μιας εισαγόμενης, δυτικής κοσμοαντίληψης και κοσμοθεωρίας, όπου κέντρο του κόσμου είναι το άτομό μας (ατομοκεντρισμός) και στόχος μας η με κάθε τρόπο και κάθε μέσο ικανοποίηση των πολλών και διάφορων, θεμιτών ή αθέμιτων «αναγκών» και επιθυμιών μας. Το «αναγκών» σε εισαγωγικά, γιατί στη σύγχρονη κοινωνία μπερδέψαμε τις έννοιες «επιθυμία» και «ανάγκη». Ακόμα και τα μικρά παιδιά, μας κατάλαβαν και για να μας πείσουν για κάποια αγορά, δεν λένε αυτό «το θέλω», αλλά «το χρειάζομαι»… Έτσι εύκολα χειραγωγούμαστε από τα

ΜΜΕ στην αγορά και κατανάλωση κάθε νέου προϊόντος, γιατί απλά μας λένε ότι το… χρειαζόμαστε… Μεγάλο πλήγμα στον παραδοσιακό τρόπο διατροφής επέφερε και η έξοδος της μητέρας στην αγορά εργασίας, γιατί μας ανάγκασε να εγκαταλείψουμε το οικογενειακό τραπέζι, γύρω από το οποίο μαζευόμασταν, όχι απλά για να φάμε (υγιεινά), αλλά για να επικοινωνήσουμε. Ενώ απολαμβάναμε το αγνό σπιτικό φαγητό, που παρέθετε η φροντίδα του πατέρα μας και η αγάπη της μητέρας μας, είχαμε την ευκαιρία να μοιραστούμε σκέψεις, εμπειρίες, προβλήματα, δυσκολίες, επιτυχίες ή αποτυχίες και ό,τι άλλο μας απασχολούσε. Σήμερα, αρκετά συχνά ο καθ’ ένας μας τρώει, όποτε πεινάσει, όπου βρεθεί, ό,τι πιο γρήγορο, φτηνό και ανθυγιεινό βρει μπροστά του, χωρίς να τον απασχολεί η ποιότητα, η θρεπτική αξία, η ίδια η υγεία του. Η σοβαρότερη συνέπεια της στροφής αυτής, δεν είναι η κακή μας διατροφή, αλλά το θανάσιμο πλήγμα στον ιερό θεσμό της οικογένειας, η ρήξη του οικογενειακού ιστού και η αλλοτρίωση των μελών της οικογένειας ανάμεσά τους. Σε προηγούμενο δημοσίευμά μας6, μιλήσαμε για το ζήτημα της «Ηθικής της Κατανάλωσης». Εκεί διαπιστώθηκε η μεγάλη αντίφαση στην οποία ζει η σημερινή ανθρωπότητα: Από τη μια η αρρώστια και ο θάνατος από κακή χρήση ή υπερβολική κατανάλωση τροφίμων, και από την άλλη η πείνα, η δυστυχία και η εξαθλίωση που οδηγούν στο θάνατο εκατομμυρίων μικρών παιδιών σε όλο τον κόσμο. Είναι πράγματι τραγικό! Τα 2/3 του πλανήτη υποφέρουν κατά κάποιο τρόπο από τα τρόφιμα (είτε από έλλειψη/πείνα ή από κατάχρηση/παχυσαρκία - ασθένειες). Και το πρόβλημα επιδεινώνεται. Από τη μια μεριά η φιληδονία, η γαστριμαργία, η σπατάλη, η ασυδοσία, που οδηγούν με βεβαιότητα στην αυτοκαταστροφή μας (σωματική και πνευματική). Από την άλλη η εγκατάλειψη στην ανέχεια και τη δυστυχία, σαν αποτέλεσμα της δικής μας έλλειψης αγάπης και φροντίδας για τους δεινοπαθούντες αδελφούς. Αλλά, όταν έχουμε αποξενωθεί από την ίδια την οικογένειά μας, πώς μπορεί να μας απασχολεί το πρόβλημα των άλλων που πεινάνε και υποφέρουν;

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (1) Trichopoulou, Α. et. al. 2014. Definitions and potential health benefits of the Mediterranean diet: views from experts around the world.

BMC Medicine 2014, 12: http://www.bi omedcentral.com/1741-7015 (2) www.worldobesity.org · Υπέρβαρα θεωρούνται τα άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) 25,0 – 29,9 kg/m2. · Παχύσαρκα θεωρούνται τα άτομα με ΔΜΣ 30,0 kg/m2 και άνω. · Λιποβαρή θεωρούνται άτομα με ΔΜΣ από 18,4 kg/m2 και κάτω. · Φυσιολογικά θεωρούνται τα άτομα με ΔΜΣ 18,5 – 24,9 kg/m2. ΔΜΣ = βάρος ατόμου σε κιλά προς το τετράγωνο του ύψους του σε μέτρα (kg/m2).

(3) Βλέπε: Λαζαρίδη, Χ. Ν. 2018. «Αναζητώντας ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση». ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34, σελ. 18 – 20 (4) Υπεύθυνη του Προγράμματος είναι η συνάδελφος κ. Αλεξάνδρα Μιχαηλίδου, καθηγήτρια Διατροφής, την οποία ο συγγραφέας ευχαριστεί για τη διάθεση σχετικού με το δημοσίευμα υλικού. Για περισσότερη ενημέρωση, επισκεφθείτε τον σύνδεσμο: http://food-science.agro. auth.gr/GR/ekpaideytika-programmata-hmerides-synedria/programma-diatrofis.html (5) Για το Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, επισκεφθείτε τον σύνδεσμο: http://school.med.uoa.gr/ fileadmin/school.med.uoa.gr/uploads/Programma_Spoudwn/Odigos_Spoudwn_2017-2018.pdf. Για το Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών της Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ., επισκεφθείτε τον σύνδεσμο: http://www.med.auth.gr/studies/programme/pps (6) Βλέπε: Λαζαρίδη, Χ. Ν. 2016. «Η ηθική της παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων κάτω από το πρίσμα της Αριστοτέλειας αρχής της αειφόρου ανάπτυξης». ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 27, σελ. 24 - 26 18

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΤΙ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΊΖΩ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΊΠΗ ΝΙΚΌΛΑΟΣ ΜΑΛΙΣΙΌΒΑΣ Ομ. Καθηγητής Μικροβιολογίας Α.Π.Θ.

Και αυτή

την εβδομάδα οι επιδημιολογικέ, αναφορές εμφανίζουν αυξημένη τη δραστηριότητα της εποχικής γρίπης, προκαλώντας εύλογη ανησυχία στους πολίτες αλλά και θέτοντας σε δοκιμασία τις δομές του συστήματος υγείας. Τι είναι όμως η γρίπη? Με τη στενή ιατρική έννοια είναι μια οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος, που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης A,B και C. Δεν πρέπει να συγχέεται με το κοινό κρυολόγημα, που είναι μια άλλη πολύ συνηθισμένη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού κατά τους χειμερινούς μήνες και οφείλεται στους ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα [πάρα πολλοί διαφορετικοί ιοί με κύριους εκπρόσωπους, τους ρινοιούς, αλλά και τους κορόνα ιούς και τους ιούς του αναπνευστικού συγκυτίου (RSV)]. Οι ιοί Α και Β προκαλούν επιδημίες στον άνθρωπο, μεταδίδονται πολύ εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο, όταν ένας ασθενής βήχει, φταρνίζεται ή μιλά και διασπείρει τους ιούς στον αέρα με τη μορφή σταγονιδίων. Οι ιοί της γρίπης επίσης μεταδίδονται μέσω των χεριών, και προκαλούν νόσο μετά από επώαση 2 έως 4 ημερών, με ποικίλη συμπτωματολογία από πολύ ήπια έως σοβαρότατη. Οι περισσότεροι ασθενείς μετά από μία εβδομάδα γίνονται πλήρως καλά, αλλά ένα μικρό σχετικά ποσοστό ατόμων με προβλήματα υγείας, που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, εμφανίζουν επιπλοκές που μπορεί να οδηγήσουν και στον θάνατο. Η γρίπη εμφανίζει την παρακάτω συμπτωματολογία: Πυρετός>38C⁰, μυαλγίες και αρθραλγίες, αδυναμία, πονοκέφαλο, κόκκινα μάτια ,ξηρό βήχα και ενδεχομένως έμετο ή διάρροια, ιδιαίτερα στα παιδιά. Τις εκδηλώσεις χαρακτηρίζει αιφνίδια έναρξη με υψηλό πυρετό χωρίς πρόδρομη αδιαθεσία. Να σημειωθεί ότι ένα άτομο που προσβλήθηκε από τη γρίπη μπορεί να μεταδίδει τους ιούς για 5-7 ημέρες από την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Η διάγνωση τίθεται από την κλινική εικόνα και την ανίχνευση χωρίς να κρίνεται πάντα απαραίτητο, του αντιγόνου της γρίπης. ή του νουκλεϊνικού οξέος (RNA) του ιού της γρίπης ή αντισωμάτων έναντι των ιών της γρίπης

Οι σοβαρότερες επιπλοκές της λοίμωξης από τους ιούς της γρίπης είναι η πνευμονία από τον ίδιο τον ιό της γρίπης ή από άλλους μικροοργανισμούς, κυρίως από πνευμονιόκοκκο, η αφυδάτωση, οι κρίσεις άσθματος στα άτομα που πάσχουν από βρογχικό άσθμα, η παρόξυνση της χρόνιας βρογχίτιδας, η επιδείνωση της καρδιακής ανεπάρκειας ή του διαβήτη. Τα παιδιά μπορεί, επίσης, να παρουσιάσουν ιγμορίτιδα και ωτίτιδα. Τα συμπτώματα που θα κάμουν κάποιον να ανησυχήσει ιδίως για παιδιά είναι ο υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός ,η γρήγορη ή δύσκολη αναπνοή , η κυάνωση ,η άρνηση για λήψη υγρών ή τροφής, η μειωμένη δραστηριότητα, η υπνηλία, η διέγερση ή σπασμοί και πόνος στην κοιλιά, ή επανεμφάνιση του πυρετού ή επιδείνωση του βήχα ύστερα από βελτίωση των συμπτωμάτων της γρίπης καθώς και η ενδεχόμενη επιδείνωση υποκείμενου χρόνιου νοσήματος (καρδιολογικού, αναπνευστικού, διαβήτη κλπ.). Στους ενήλικες ο υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός ,η δύσπνοια ,ο πόνος ή αίσθημα πίεσης στο στήθος ,τα λιποθυμικά επεισόδια, η σύγχυση, οι πολλοί ή παρατεινόμενοι έμετοι πρέπει να κάνουν κάποιον να ανησυχήσει και να επισκεφθεί γιατρό. Στην Ελλάδα οι εποχικές εξάρσεις της γρίπης εμφανίζονται κατά τους χειμερινούς μήνες (από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο) με αύξηση της δραστηριότητας τον Ιανουάριο και κορύφωση Φεβρουάριο και Μάρτιο. Επομένως ο εμβολιασμός των ομάδων αυξημένου κινδύνου, που είναι και ο καλύτερος τρόπος προστασίας, πρέπει να γίνεται κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο για να δοθεί ο χρόνος (2-3 εβδομάδες) στο ανοσιακό σύστημα του οργανισμού να αντιδράσει παράγοντας προστατευτικά αντισώματα. Βέβαια ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει και αργότερα προσφέροντας όμως συντομότερης διάρκειας προστασία. Τα πλεονεκτήματα του εμβολιασμού είναι πάρα πολλά από την μείωση της πιθανότητας νόσησης από γρίπη, επισκέψεων σε γιατρό, εισαγωγή σε νοσηλευτικό ίδρυμα ακόμα και από το θάνατο. Επίσης και εάν κάποιος, που έχει εμβολισθεί, νοσήσει τα συμπτώματα του θα είναι πλέον σύντομα και ήπια. Το εμβόλιο στους ενήλικες χορηγείται σε μια δόση, 19

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

δεν προκαλεί γρίπη, γιατί δεν είναι ζωντανό, είναι αποτελεσματικό στο70-90% των εμβολιαζόμενων και πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Ποιοι όμως πρέπει να εμβολιασθούν; Μπορεί να εμβολιασθεί όλος ο άνω των 6 μηνών πληθυσμός, αλλά συστήνεται επιτακτικά ο εμβολιασμός των εργαζόμενων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας ,των ατόμων ηλικίας 60 ετών και άνω , παιδιών > 6 μηνών και ενήλικων που παρουσιάζουν χρόνια νοσήματα ή έχουν διάφορους επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως: Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες, καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές, ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας), μεταμόσχευση οργάνων, πάσχει από Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες), Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα, έχει Χρόνια νεφροπάθεια, Νευρολογικά ή Νευρομυϊκά νοσήματα, όλες οι έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης, οι Λεχωίδες και Θηλάζουσες ,τα υπέρβαρα άτομα, παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια , άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη καθώς κλειστοί πληθυσμοί και οι επαγγελματίες, όπως κτηνίατροι πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, σφαγείς κά. Εάν κάποιος νοσήσει πρέπει να αποφεύγει την στενή επαφή με άλλα άτομα, να κρατά απόσταση από τους άλλους για να τους προφυλάξει και να μην αρρωστήσουν. Μείνετε στο σπίτι σας, όταν είστε άρρωστοι. και αποφύγετε, εφόσον βέβαια αυτό είναι δυνατόν, να πάτε στη δουλειά σας, στο σχολείο, σε συναθροίσεις οικογενειακές ή κοινωνικές, σε πολυσύχναστα μέρη και να κυκλοφορείτε με μέσα μαζικής μεταφοράς. Η επανένταξη στην καθημερινότητα συστήνεται μετά από ένα 24ωρο απυρεξίας. Καλύψτε με χαρτομάντιλο το στόμα και τη μύτη σας, όταν βήχετε ή φταρνίζεστε. Πλένετε συχνά τα χέρια σας. Το συχνό πλύσιμο των χεριών μειώνει σημαντικά την διασπορά των ιών. Αποφύγετε να πιάνετε τα μάτια σας, τη μύτη σας ή το στόμα σας. Οι ιοί της γρίπης συχνά μεταδίδονται, όταν

κάποιος αγγίζει αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια του, τη μύτη ή το στόμα του.(Οδηγίες ΚΕΕΛΠΝΟ) Εάν έχετε γρίπη, μην πάρετε αντιβιοτικά δεν ωφελούν. Πιείτε άφθονα υγρά και πάρετε αντιπυρετικά που ρίχνουν τον πυρετό και ανακουφίζουν από τις αρθραλγίες και μυαλγίες. Στα παιδιά και στους εφήβους όχι ασπιρίνη(κίνδυνος εμφάνισης συνδρόμου Reye). Υπάρχουν φάρμακα κατά των ιών της γρίπης όπως η ζαναμιβίρη και η οσελταμιβίρη που μπορεί να ελαττώσουν τη διάρκεια της ανεπίπλεκτης γρίπης κατά περίπου μία ημέρα ή να προλάβουν σοβαρές επιπλοκές της γρίπης, όπως την πνευμονία. Συνήθως δεν χρειάζονται γιατί η γρίπη ιάται μόνη της, αλλά η χορήγησή τους, εφόσον χρειάζεται, πρέπει να γίνεται μετά την επίσκεψη και συμβουλή γιατρού. Την τελευταία εβδομάδα ο αριθμός των ατόμων που νοσηλεύθηκαν στις ΜΕΘ, από την αρχή της επιδημίας, ανήλθε στους 219 και οι αποδιδόμενοι στη γρίπη θάνατοι ανήλθαν σε 56. Όλα τα προαναφερθέντα περιστατικά οφείλονταν στον ιό γρίπης τύπου Α και τα περισσότερα στον υπότυπο Α(Η1Ν1)pdm09 και 7 (15,2%) στον υπότυπο Α(Η3Ν2). Σημειώνεται ότι τα περισσότερα από τα παραπάνω κρούσματα ανήκαν σε κλινική ομάδα υψηλού κινδύνου για την οποία συστήνεται εμβολιασμός. Ας ελπίσουμε ότι η δραστηριότητα των ιών της γρίπης θα βαίνει ελαττούμενη από δω και στο εξής ,όμως να έχουμε πάντα υπόψη μας ότι η γρίπη είναι απρόβλεπτη, και ως εκ τούτου, τόσο η έναρξη, όσο και η διάρκεια της εποχικής επιδημικής δραστηριότητας μπορεί να διαφέρουν από περίοδο σε περίοδο και κρούσματα γρίπης μπορεί να εμφανισθούν ακόμα και στις άλλες εποχές του έτους. Για αυτό πρέπει να τηρούμε ευλαβικά τα μέτρα προφύλαξης και ατομικής υγιεινής και να εμβολιαζόμαστε ,ιδιαίτερα οι ευπαθείς ομάδες, έγκαιρα για να συμβάλλουμε και εμείς στον περιορισμό των κρουσμάτων της γρίπης, που αποσυντονίζουν τον κοινωνικό, οικονομικό και υγειονομικό ιστό της χώρας μας αλλά και προκαλούν δεκάδες θανάτους συνανθρώπων μας.

Προς τους αρθρογράφους

Παρακαλούνται οι αρθρογράφοι τα κείμενα τους να μην είναι εκτεταμένα. Να περιορίζονται στα μέτρα που έχει βάλει η Επιτροπή Έκδοσης. Δηλαδή δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 1800 λέξεις περίπου, ούτε τους 9.000 χαρακτήρες (χτυπήματα). Η παράκληση αυτή γράφεται στην πίσω σελίδα του εξωφύλλου κάθε τεύχους, αλλά δυστυχώς αγνοείται. Επίσης, μερικοί μας στέλνουν άρθρα εξειδικευμένα με περιεχόμενο άκρως επιστημονικό ή άλλα άσχετα, τα οποία δεν είναι δυνατό να δημοσιευθούν. Για τη σειρά δημοσίευσης λαμβάνονται υπόψη, πέραν του περιεχομένου, δύο στοιχεία: Ο χρόνος παραλαβής και η επικαιρότητα, αποστέλλονται δε αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή στο ιμέιλ mkartsioti@gmail.com. Τέλος επαναλαμβάνουμε ότι το περιοδικό απευθύνεται στο ευρύ κοινό, και αυτό ας έχει απέναντί του κάθε αρθρογράφος όταν συντάσσει την εργασία του.

20

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟ 2018 ΤΙΜΟΛΕΩΝ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Ομότιμος καθηγητής Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ο όρος

2. Η βροχόπτωση στην Κασσάνδρεια Η βροχόπτωση-βροχή είναι το πιο σύνηθες από το σύνολο των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων και αποτελεί βασικό κλιματικό στοιχείο ενός τόπου. Μετριέται με ειδικά όργανα που λέγονται βροχόμετραβροχογράφοι. Μονάδα μέτρησης είναι το χιλιοστό (mm) βροχής. Σημειώνεται ότι 1 mm βροχής σημαίνει 1 λίτρο νερού ανά τετραγωνικό μέτρο ή 1 κυβικό μέτρο νερού ανά στρέμμα.

καιρός αναφέρεται, ως γνωστόν, στην εκάστοτε φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας. Εκτιμάται με τις τιμές των διαφόρων μετεωρολογικών παραμέτρων, όπως: θερμοκρασία του αέρα, βροχόπτωση, ηλιοφάνεια, υγρασία του αέρα κ.α. Στην παρούσα εργασία γίνεται αναφορά στις παραμέτρους: α) θερμοκρασία του αέρα και β) βροχόπτωση, σε διάφορες περιοχές της Χαλκιδικής. Πηγή αυτών των δεδομένων υπήρξε το αρχείο των μετεωρολογικών σταθμών Χαλκιδικής, το οποίο ανήκει στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Ο κρατικός αυτός φορέας έχει, φυσικά, και την επιστημονική ευθύνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τις τιμές των διαφόρων μετεωρολογικών παραμέτρων αυτού του δικτύου των σταθμών, καθίσταται δυνατή και η πρόγνωση του καιρού στη Χαλκιδική, με σημαντική αξιοπιστία, για ένα τριήμερο μπροστά. Ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί, από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, να γνωρίζει έτσι, καθημερινά, τα του καιρού της Χαλκιδικής μέσω της ιστοσελίδας: http://www.meteo.gr 1. Η θερμοκρασία του αέρα στην Κασσάνδρεια

Σχ 2 Η ετήσια πορεία της βροχής (mm) στην Κασσάνδρεια κατά το έτος 2018 Όπως είναι φανερό ο μήνας με το μεγαλύτερο ποσό βροχής είναι ο Ιούνιος (197.6 mm).Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος ήταν 661 mm. Επειδή το μέσο ετήσιο βροχομετρικό ύψος στην Κασσάνδρεια, τα 26 χρόνια που υπάρχουν μετρήσεις, είναι 538 mm, μπορεί να λεχθεί ότι κατά το έτος αυτό η συνολική βροχόπτωση ήταν μεγαλύτερη του μέσου όρου. Επισημαίνεται ότι το μεγαλύτερο ημερήσιο ποσό βροχής (125 mm) σημειώθηκε στις 26 Ιουνίου. Η ποσότητα αυτή είναι η μεγαλύτερη όλων των ετών που υπάρχουν μετρήσεις.

3.

Σχ. 1. Η ετήσια πορεία της θερμοκρασίας του αέρα (0C) στην Κασσάνδρεια (μέγιστες, μέσες και ελάχιστες τιμές) κατά το έτος 2018. Όπως είναι φανερό, η μέση ετήσια κύμανση της θερμοκρασίας του αέρα είναι απλή με μέγιστο (26,3) τον Αύγουστο και ελάχιστο (7.6) τον Δεκέμβριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (36.1), 17 Ιουλίου, και ελάχιστο (16.8), τον Ιανουάριο. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (17,8), τον Αύγουστο, και ελάχιστο (-1.4), 1η Μαρτίου.

Η θερμοκρασία του αέρα στον Νέο Μαρμαρά

Από το Σχήμα αυτό είναι φανερό ότι οι μέσες μηνιαίες τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 27.5 0C 21

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

τον Αύγουστο και ελάχιστο 9.2 C τον Δεκέμβριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (35.1) 2 Σεπτεμβρίου και ελάχιστο (13.3), τον Φεβρουάριο. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (21.8), τον Αύγουστο, και ελάχιστο (2.4) τον Μάρτιο. Σημειώνεται ότι λόγω βλάβης του θερμομέτρου δεν υπάρχουν στοιχεία για τον Ιανουάριο και συνεπώς τα γραφήματα αυτά πρέπει να θεωρηθούν μετατοπισμένα δεξιά κατά έναν μήνα.

4.

έπεσε 26 Ιουνίου.

Η βροχόπτωση στο Ν. Μαρμαρά.

7.

Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσό βροχής 104.8 mm έπεσε τον Ιούνιο και μετά τον Ιούλιο 68 mm. Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος ήταν 352.6 mm. Σημειώνεται ότι λόγω βλάβης του βροχομέτρου δεν υπάρχουν στοιχεία για τον Ιανουάριο. Το μεγαλύτερο ημερήσιο ποσό βροχής 46.2 mm σημειώθηκε 27 Ιουνίου.

5.

Η θερμοκρασία του αέρα στο Στρατώνι

Από το Σχήμα αυτό είναι φανερό ότι οι μέσες μηνιαίες τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 27.1 0 C τον Αύγουστο και ελάχιστο 7.6 C τον Δεκέμβριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι απλή, με κύριο μέγιστο (33.3) 19 Αυγούστου και κύριο ελάχιστο (14.9) 17 Ιανουαρίου. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (20.9), 21 Αυγούστου, και ελάχιστο (0.8), 25 Ιανουαρίου.

Η θερμοκρασία του αέρα στον Πολύγυρο

8.

Από το Σχήμα αυτό είναι φανερό ότι οι μέσες μηνιαίες τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 24.0 0 C τον Αύγουστο και ελάχιστο 4.9 C τον Δεκέμβριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών έχει μέγιστο (31.1) 2 Σεπτεμβρίου και ελάχιστο (12.8), τον Δεκέμβριο. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (16.6), 27 Αυγούστου, και ελάχιστο (-3.8), 1η Μαρτίου.

Η βροχόπτωση στο Στρατώνι

Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσό βροχής 189 mm έπεσε τον Ιούνιο και μετά τον Φεβρουάριο 154.2 mm. Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος ήταν 671 mm. Το μέγιστο ημερήσιο ποσό 98 mm έπεσε 26 Ιουνίου.

6. Η βροχόπτωση στον Πολύγυρο Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσό βροχής 120.4 mm έπεσε τον Ιούνιο και μετά τον Φεβρουάριο 86 mm. Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος ήταν 582 mm. Το μέγιστο ημερήσιο ποσό 53.8 mm

9. Θερμοκρασία του αέρα στο Μοναστήρι Μ. Λαύρα του Αγίου Όρους. Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι οι μέσες μηνιαίες 22

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 27.4 C τον Αύγουστο και ελάχιστο 8.8 τον Δεκέμβριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι επίσης απλή, με μέγιστο (33.6), 17 Ιουλίου και ελάχιστο (15.9), 15 Δεκεμβρίου. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστων τιμών είναι απλή με μέγιστο (22.7), 13 Αυγούστου και ελάχιστο (1.3), 26 Φεβρουαρίου.

mm σημαντικά ανώτερο του μέσου όρου. Το μέγιστο ημερήσιο ποσό 133.2 mm έπεσε 18 Νοεμβρίου. Σημ. Η παραπάνω ανάλυση των δύο αυτών μετεωρολογικών παραμέτρων δεν αποτελεί σίγουρα μια πλήρη ανάλυση του καιρού στη Χαλκιδική κατά το 2018. Όμως αποτελεί μια βασική μετεωρολογική-κλιματική πληροφορία. Με βάση αυτές τις τιμές μπορεί να λεχθεί, κατ’ εκτίμηση, ότι το κλίμα της Χαλκιδικής είναι Θαλάσσιο Μεταβατικό (Μεσογειακό) με ήπιους χειμώνες και δροσερά σχετικώς καλοκαίρια. Με άλλα λόγια πολύ κατάλληλο για Τουριστική Ανάπτυξη.

10. Η βροχόπτωση στη Μ. Λαύρα Το μεγαλύτερο ποσό βροχής 272.4 mm έπεσε τον Φεβρουάριο . Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος ήταν 1062

***

Ο ΓΆΜΟΣ ΤΟῦ ΚΑΡΑΧΜΈΤΗ ΣΤΌΝ ΠΟΛΎΓΥΡΟ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΣΥΝΕΣΊΟΣ ΓΕΝΝΑΤᾶΣ Ἱ. Μ. Ὁσίου Ἀρσενίου τοῦ Καππαδόκου Βατοπαίδιον Χαλκιδικῆς

Κάθε

ἀπόγευμα, σέ μιά γειτονιά στά δυτικά τοῦ Πολυγύρου, ἡ θειά ἡ Ἀννέτα ἔκανε τό ἴδιο δρομολόγιο: ἀπό τό σπίτι στό κοτέτσι καί πάλι πίσω. Περπατοῦσε μαντηλοδεμένη, σκυφτή, σχεδόν συγκύπτουσα, κουβαλῶντας στήν πλάτη τήν τρόκνια*, ἄδεια στόν πηγαιμό, γεμάτη ξύλα, κλαδιά, προσανάμματα στό γυρισμό. Κουβαλοῦσε ἀκόμη τά χρόνια τῆς ζωῆς της, στά ὁποῖα ἐλάχιστες φορές γέλασε καί χάρηκε. Πιό βαρύ ὅμως ἀπό τό φορτιό τῆς πλάτης καί τά πολλά της χρόνια ἦταν ἡ μεγάλη πίκρα τῆς ψυχῆς της. Ρυτίδες πολλές αὐλάκωναν τό πρόσωπό της, στό ὁποῖο τό χαμόγελο ἦταν ἕνα σπάνιο καί δυσεύρετο λουλούδι. Στά παιδικά μου μάτια ἡ θέα τῆς μικροκαμωμένης αὐτῆς γιαγιᾶς προξενοῦσε κάποιο ἀκαθόριστο δέος καί μαζί ἕνα πηγαῖο αἴσθημα συμπόνοιας πρός αὐτήν. Καθώς περνοῦσε στό σοκάκι καί συνέχιζε, χωρίς νά σταθεῖ, τό δρόμο της «ἵνα συλλέξῃ ξυλάρια», οἱ γυναῖκες τῆς γειτονιᾶς, πού κάθονταν στό σόμπουρου**, ἀναστέναζαν καί κουνοῦσαν μέ συμπόνοια τό κεφάλι τους. Ἤξεραν καλά τί εἶχε τραβήξει αὐτή ἡ δύστυχη στή ζωή της, ἀπό τήν ἀρχή τοῦ γάμου της μέχρι τώρα στά γεράματά της, πού περνοῦσε τήν τελευταία καί πιό μεγάλη ταπείνωση… Ἦταν ἀπό καλή καί εὐκατάστατη οἰκογένεια κτηνοτρόφων ἡ Ἀννέτα. Ἀπό τό γάμο της μέ τό Χαρίλαο

ἀπέκτησε δυό παιδιά, ἀγόρι καί κορίτσι. Ἡ καθημερινή της ζωή στάθηκε πολύ δύσκολη σ΄ ὅλα τά χρόνια τοῦ γάμου της. Ἐκτός ἀπό τίς δουλειές τοῦ σπιτιοῦ, τίς γυναικεῖες, ἔπρεπε νά κάνει καί κάποιες ἀνδρικές. Σ΄ ὅλες ὅμως εἶχε μόνιμη συντροφιά τίς φωνές, τά βρισίδια, τά οὐργιάσματα***, τό ξύλο ἀπό τόν ἄνδρα της, πού πάντοτε ἦταν μέσα στά νεῦρα, στό γινάτι. Δυστυχῶς γι΄ αὐτήν τήν ταλαίπωρη, ὅπως ἔλεγε ἡ γειτονιά, καί τά παιδιά της εἶχαν συνταχθεῖ μέ τόν πατέρα τους-ἐκτός ἴσως ἀπό τή χειροδικία- καί τῆς φέρονταν πολύ ἄσχημα. Πιό πολύ πλήγωναν τήν ἴδια, ἀλλά καί ὅσους ἄκουγαν τί γινόταν σ΄ἐκεῖνο τό σπίτι, τά σκληρά λόγια, πού ξεστόμιζαν τά παιδιά στή μάνα, πού τά γέννησε. Τόν ἄνδρα τόν εἶχαν συνηθίσει, ὅταν φώναζε. Καί εἶχε μιά φωνή, πού γκρέμιζε ντουβάρια, πού ἔσχιζε τόν ἀέρα καί ἀκουγόταν μέχρι τ΄ ἁλώνια, ἄλλοι ἔλεγαν μέχρι τόν Ἁη-Θανάση (δηλ. σέ πολύ μακρινή ἀπόσταση)! Τά παιδιά ὅμως; Κανένας ἀπό τούς δικούς της δέν τῆς μιλοῦσε ἀνθρώπινα. Εἶχε καταντήσει αἰχμάλωτη, πραγματική δούλα σ΄ ἕνα φοβερό τύραννο. Οἱ προσταγές πρός αὐτήν πάντοτε εἰσάγονταν μέ τήν προστακτική «τσακίσου!». Τσακίσ΄ καί φέρε ἐκεῖνο, τσακίσ΄ καί πήγαινε στίς κότες, τσακίσ΄ ἐδῶ, τσακίσ΄ ἐκεῖ… Καί πράγματι τσακιζόταν ἡ δόλια καί ἔφερνε ταχύτατα αὐτό ἀκριβῶς πού τῆς ζητοῦσαν ἤ ἐκτελοῦσε 23

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ἀμέσως τή δουλειά, πού τῆς ἀνέθεταν. Ἕνα γειτονόπουλο διηγεῖται γιά τά δεινά τῆς θειᾶς Ἀννέτας: «Ἐμεῖς τότε παιδιά ἤμασταν καί πηγαίναμε στή βρύση τῆς γειτονιᾶς νά φέρουμε νερό, νά πιοῦμε, νά παίξουμε. Τό σπίτι τῆς θειᾶς Ἀννέτας ἦταν ἀκριβῶς ἀπέναντι κι ἐμεῖς τ΄ ἀκούγαμε ὅλα καί βλέπαμε καί κάποιες σκηνές βάρβαρες. Πῶς ἔχεις ἕνα, δοῦλο καί τόν προστάζεις! Καμμιά γυναίκα στή γειτονιά καί σ΄ὅλο τόν Πολύγυρο δέν πέρασε τέτοια ζωή. ”-Δε΄ σ’ εἷπα νά ἔχ΄ς τ΄ς τρουβάδις ἕτοιμ΄; Τσακίσ΄ γλήγουρα„. Μ΄ αὐτή τή φωνή κατουροῦσε ἐπάνω της ἡ δύστυχη. Καί μιλᾶμε γιά χρόνια, γιά μιά ζωή ὁλόκληρη. Ἐμεῖς, τά παιδιά, τ΄ ἀκούγαμε αὐτά καί ράγιζε ἡ καρδιά μας». Μέσα σ΄ αὐτήν τήν τυραννισμένη ζωή, πού μόνο λεκτικά μπορεῖ νά περιγραφεῖ, δέν ἄργησε νά ἔρθει καί ἡ κορύφωση τοῦ δράματος: ὁ σύζυγος τῆς ταλαίπωρης ἐκείνης ὑπάρξεως ἔφερε καί θρόνιασε μέσα στό ἴδιο τους τό σπίτι τήν ἐρωμένη του σάν νά μή συνέβαινε τίποτα! Καί ἡ νόμιμη σύζυγος τί ἔκανε; Διατάχθηκε νά κατεβεῖ κάτω σέ μιά ἀποθήκη, δίπλα στό στάβλο τῶν ζώων. Ἐκεῖ, πού ἔβαζαν τά γεννήματα, ἔστρωνε κάτι κουρέλια καί ξάπλωνε, γιά νά ξεκουράσει λίγο τό πολυβασανισμένο κορμί της, καί ἡ ἄλλη ἔμενε ἐπάνω σάν κανονική νοικοκυρά. Αὐτή ἡ κατάσταση κράτησε πάνω ἀπό δεκαπέντε χρόνια. Τί νά πεῖς; ψιθύριζε ὁ κόσμος. Τού γαδούρ΄ δέν ἔχ(ι) ντρουπή! Τό γειτονόπουλο συνεχίζει τή διήγησή του : «Ἀπανθρωπιά πλήρης. Οὔτε τά ζῶα εἶχαν ἔτσι σ΄ ἐκεῖνο τό σπίτι, ὅπως εἶχαν αὐτή. Πήγαινε στό κοτέτσι, μάζευε χορτάρια, ἔφερνε κλαδιά ἀπ΄ τά Στριμματούδια, ὅλα μέ τήν τρόκνια. Ζύμωνε ψωμί, γιά νά τρώει τό παράνομο ζευγάρι. Στίς τέσσερις τά χαράματα τό εἶχε ζυμωμένο, στίς ἑφτά τό πρωί τό εἶχε καί ξεφουρνισμένο. Ἀπό τά παιδιά κανένα δέν ἀντιδροῦσε… Ἀπό τ΄ ἀνήψια; Τί; Ποιός τολμοῦσε νά πλησιάσει ἐκεῖνο τό θηρίο (τόν ἄνδρα της); Ποῦ σαμαρώνονταν**** ἐκεῖνος; Καπετάνιος! Στήν ἴδια γειτονιά, πενήντα μέτρα πιό πάνω, ἦταν παντρεμένη μιά πρώτη ἀνηψιά τῆς θειᾶς Ἀννέτας. Πήγαινε καμμιά φορά ἐκεῖ ἡ καημένη νά πιεῖ ἕνα καφέ, ἀλλά μέ τό φόβο καί τόν τρόμο, σάν σκιαγμένη. Μιά ρουφηξιά τόν καφέ καί ἄφαντη, μή τυχόν περάσει ἐκεῖνος καί τή δεῖ! Πέρασαν τά χρόνια καί πέθανε ἡ Ἀννέτα. Ἀργότερα ἔφυγε καί ἡ ἄλλη ἀπό τό σπίτι ἐκεῖνο, ἀφοῦ μέ τό παραπάνω ἐκμεταλλεύθηκε τό μνηστήρα της. Τό τίναξε μιά μέρα κι ἔφυγε- ἐκεῖνος νόμιζε ὅτι θά τήν εἶχε γιά πάντα! Καί φεύγοντας τοῦ λέει χαιρέκακα: Ἄ, σ(ι)λουιού τώρα κι ψόφα!!! Δέν ψόφησε ὅμως ἀμέσως. Τότε ἀκούστηκε κι ἄλλο ἀνδραγάθημα πού εἶχε κάνει ἐκεῖνος, ὅταν ἦταν

πιό νέος: Εἶχε ἀφήσει, ἔλεγαν, ἔγκυο μιά παντρεμένη γυναίκα στή γειτονιά, ἡ ὁποία εἶχε ἤδη τρία κορίτσια. Ἦταν κοινό μυστικό ὅτι τό τέταρτο, κορίτσι κι αὐτό, ἦταν δικό του… Ἔτσ΄ εἶνι, τί νά κάνουμι; Κι τότι εἷχι ψουριάρ΄κα γίδια στού κουπάδ΄, ἀπό κανένα βέβαια, ἀλλά εἶχι!». Αὐτή ἦταν ἡ ἱστορία τῆς μακαρίτισσας ἀπό χρόνια θειᾶς Ἀννέτας. Ποιός μπόρεσε νά καταλάβει σέ βάθος τί τράβηξε ἡ δόλια ὅλη της τή ζωή; Ποιός μπόρεσε νά τή συμπονέσει πραγματικά καί νά ἁπαλύνει, ἔστω καί γιά λίγο, τήν πίκρα της; Μᾶλλον κανείς. Μόνο ὁ δημιουργός Θεός μας, ὁ γνώστης καί τῶν πιό κρυφῶν πτυχῶν τῆς καρδιᾶς μας, μόνο Αὐτός εἶχε προνοήσει μέσα στήν ἄπειρη ἀγάπη καί πανσοφία Του καί γι΄ αὐτήν καί τῆς εἶχε δώσει ψυχικά καί σωματικά χαρίσματα: ὑπομονή, ἐγκαρτέρηση, δύναμη καί σβελτάδα καί προπαντός τήν ἀγάπη γιά τόν ἄνδρα της, ἐκεῖνον, πού τῆς στάθηκε ἕνας ἀδυσώπητος τύραννος σ΄ ὅλη της τή ζωή. Λέγεται ἀπό κοντινούς συγγενεῖς της ὅτι ἡ θειά ἡ Ἀννέτα τόν ὑπεραγαποῦσε καί ὑπέμενε γι΄ αὐτόν τά πάντα. Τί νά πρωτοθαυμάσει κανείς; Τή σκληρή καί ἀπάνθρωπη σκλαβιά της ἤ τή μεγάλη της ἀγάπη γι΄ αὐτόν, πού καθημερινά τήν ἀνέβαζε στό δικό της Γολγοθᾶ; Κυρ-Ἀλέξανδρε Παπαδιαμάντη, ἐσύ πού ἀνέστησες μέ τόν καλύτερο τρόπο μέσα στά διηγήματά σου μορφές πολλῶν ἀνθρώπων, πλουσίων καί φτωχῶν, χαρούμενων καί πονεμένων, τιμημένων καί καταφρονεμένων, ἄν εἶχες προλάβει νά γνωρίσεις καί αὐτήν ἐδῶ τήν τραγική ἱστορία, σίγουρα θά τήν κατέγραφες μέ τήν ἀπαράμιλλη πέννα σου, ὅπως ἔκανες γιά τόσες ἄλλες. Ὅπως ἔκανες καί γιά μιά ἄλλη παράλληλη ἱστορία τοῦ τόπου σου, Τό γάμο τοῦ Καραχμέτη. Σίγουρα θά σκιαγραφοῦσες τέλεια τόν ψυχικό κόσμο τῆς δικῆς μας ἐδῶ ἡρωίδας καί θά τῆς ἔπλεκες καί τό ἐγκώμιο, ὅπως ἔκανες καί μέ τή Σεραϊνώ τήν Κουμπίνα, ἐκείνη τήν ἁγία ψυχή, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ μοιχός ἄνδρας της ὁμολόγησε, καί τῆς ὁποίας τά ὀστά, κατά τήν ἐκταφή της εἶχον εὐωδιάσει, ἀποπνέοντα λεπτόν θεσπέσιον ἄρωμα ὡς βασιλικοῦ, μόσχου καί ρόδου! Συγκλονισμένος ἀπό τήν ἱστορία τῆς θειᾶς Ἀννέτας, πού τυγχάνει καί μακρινή συγγενής μου, καί ἔχοντας στά παιδικά μου μάτια τόσο ζωντανό τό θέαμα τοῦ πονεμένου προσώπου της καί τοῦ διπλωμένου στά δυό βασανισμένου κορμιοῦ της, ἀναζήτησα τό κασσελάκι μέ τά κοκκαλάκια της στό ὀστεοφυλάκιο τοῦ Ἁη-Γιώργη. Δέν βρέθηκαν ὅμως πουθενά. Μᾶλλον εἶναι μαζί μέ τά ὀστά ὅλων τῶν παλαιοτέρων Πολυγυρινῶν στό κοινοτάφιο, προσδοκῶντα τήν κοινήν Ἀνάστασιν καί τήν δικαίαν τοῦ Θεοῦ κρίσιν.

*τρόκνια (ἡ): πάνινος ἤ ὑφαντός μάρσιπος τῆς πλάτης γιά τή μεταφορά βρέφους ἤ ἄλλου φορτίου. ** σόμπουρος(ὁ): τό μάζεμα τῶν γυναικῶν μιᾶς γειτονιᾶς σέ κάποιο ἐξωτερικό χῶρο τίς βραδινές ὧρες τῆς ἄνοιξης καί τοῦ καλοκαιριοῦ, ὅπου ἀσχολοῦνταν ἡ κάθε μιά μέ τό ἐργόχειρό της, ἀλλά κυρίως μέ τό σχολιασμό τῶν πρόσφατων ἀλλά καί παλαιότερων γεγονότων τῆς τοπικῆς κοινωνίας. *** οὔργιασμα (τό): ἡ βαρειά ἐπίπληξη, πού συνοδεύεται συνήθως καί μέ ὑβρεολόγιο. **** σαμαρώνω τοποθετῶ τό σαμάρι στή ράχη τῶν ὑποζυγίων, μτφ. δαμάζω 24

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Η ΦΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗΣ ΜΕΣΟΤΗΤΑΣ Μικρά γεγονότα για μεγάλα συμπεράσματα

ΣΤΑΎΡΟΣ ΑΥΓΟΛΟΎΠΗΣ Καθηγητής Αστρονομίας, Α.Π.Θ.

Οι χαρές της Φύσης

Βγάζαμε οτιδήποτε σχολικό βιβλίο ή τετράδιο είχε μέσα η τσάντα μας και μ’ αυτή άδεια στον ώμο και με ένα μπαστούνι στο χέρι, από νύχτα τρέχαμε στις ρεματιές, όπου εκεί ευδοκιμούσαν οι καρυδιές. Με το μπαστούνι αυτό ανακατεύαμε τα ξερά πεσμένα στο έδαφος φθινοπωρινά φύλλα για να βρούμε τα σκεπασμένα καρύδια και κάθε τόσο τα μετρούσαμε. Εικοσιπέντε ζευγάρια καρύδια και ένα μονό έκαναν μια νέα μονάδα μέτρησης, που τη λέγαμε «ασπρούδα». Μετά το μεσημέρι όλα τα παιδιά στις γειτονιές συναγωνιζόμασταν για το ποιος μάζωξε περισσότερες ασπρούδες, ενώ οι έπαινοι των γονιών μας πήγαιναν και έρχονταν. Το χειμώνα οι μεγάλες χαρές μας ήταν το κυνήγι των πουλιών. Υπήρχαν πανέξυπνοι τρόποι, που τους είχαμε διδαχθεί από τους γονείς μας, για να πιάνουμε τα πουλιά εμείς οι μικροί, που δεν είχαμε όπλα. Τα πιο αποτελεσματικά όργανα ήταν τα βρόχια. Τα βρόχια ήταν θηλιές των 10 περίπου εκατοστών διαμέτρου, φτιαγμένες από τρίχες ουράς αλόγου, που κρεμόντουσαν η μία δίπλα στην άλλη σε σειρά από ένα τεντωμένο οριζόντιο γερό τρίχινο νήμα. Τα στήναμε σε βάλτους, όπου βοσκούσαν τα πουλιά, και κυρίως σε μέρη με νερά που δεν έπιανε το χιόνι. Στις δυο άκρες τους τοποθετούσαμε μερικά κλαδάκια, ώστε περπατώντας τα πουλιά, ψάχνοντας για τροφή, να οδηγούνται να περάσουν το κεφάλι τους μέσα από τις θηλιές. Μόλις σχολούσαμε από το Σχολείο, κυρίως τους χειμωνιάτικους μήνες με χιόνι, οι περισσότεροι μαθητές πηγαίναμε στα λιβάδια για να στήσουμε τα βρόχια. Για να μη χαλάσουνε όμως οι θηλιές τη φόρμα τους, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων στο Σχολείο, τις περνούσαμε στα μπράτσα των χεριών μας. Η πιθανότητα να γίνει αυτό αντιληπτό από το δάσκαλο υπήρχε πάντα και έτσι η αγωνία μας ήταν πολύ μεγάλη. Η τιμωρία από το δάσκαλο ήταν μεγάλη, όχι όμως για το κυνήγι των πουλιών, αλλά διότι παραπονιόνταν οι ιδιοκτήτες των αλόγων από τις ουρές των οποίων βγάζαμε τις τρίχες για να κάνουμε τα βρόχια. Άλλη μέθοδος ήταν με τις ξυλόγατες, με τις οποίες πιάναμε συνήθως μικρά πουλιά δίπλα στα κουμάσια των γουρουνιών. Όταν το πουλάκι τσιμπούσε το ψωμάκι, που βάζαμε στην ξυλόγατα, τότε με τη βοήθεια ενός ελατηρίου κατέβαινε ένας βραχίονας και το πουλάκι πιανόταν από κάποιο σημείο του σώματός του.

Από μικρά παιδιά μαθαίναμε από τους γονείς μας να επιβιώνουμε μέσα στη Φύση αποφεύγοντας τους κινδύνους και απολαμβάνοντας τα καλά της. Οι μεγάλοι κίνδυνοι ήταν τα φίδια, οι γκρεμνοί και τα αγριόσκυλα. Μικρότεροι κίνδυνοι ήταν γενικότερα όλα τα ζώα και κυρίως τα άλογα και οι αγελάδες. Από την προσχολική ηλικία των πέντε ετών καβαλικεύαμε τα γαϊδουράκια μας και μόνοι μας τα οδηγούσαμε από το ένα χωράφι στο άλλο. Οι χαρές όμως ήταν πάρα πολλές. Οι μεγαλύτερες παιδικές χαρές βέβαια ήταν αυτές που είχαν σχέση με τις προγονικές συνήθειες της άμεσης εξασφάλισης της τροφής μας από τη Φύση. Η άνοιξη ήταν συνδυασμένη με τις χαρές του μαζέματος των σαλιγκαριών. Πολλές φορές, όλη η οικογένεια και ιδίως τη μεγάλη τεσσαρακοστή του Πάσχα, μετά από κάθε ανοιξιάτικη βροχούλα ψάχναμε σ’ όλες τις πλαγιές και τις ρεματιές για να εξασφαλίσουμε μερικά γεύματα. Τα σαλιγκάρια τα βάζαμε μέσα σε πάνινες σακούλες με λίγο αλεύρι για να καθαρίσει το πεπτικό τους σύστημα και μετά τα κάναμε ωραιότατο φαγητό με τρυφερά ανοιξιάτικα αγριόχορτα. Η προσοχή μας ήταν πάντα να είναι καλά δεμένο το σακουλάκι, γιατί αν κατόρθωναν και έβγαιναν έξω, οι τοίχοι του σπιτιού γίνονταν απαρηγόρητοι, σχεδόν καρναβαλίστικοι από τις διαδρομές τους με το σάλιο τους. Το καλοκαίρι, στην κατηγορία αυτών των αξέχαστων παιδικών χαρών, ήταν η απόλαυση των διαφόρων αγριόφρουτων ελεύθερης συγκομιδής, όπως για παράδειγμα των μούρων, που τα είχε μεγάλη ανάγκη ο οργανισμός μας, διότι η ζάχαρη και τα γλυκά στο σπίτι ήταν σχεδόν ανύπαρκτα και τα μούρα ήταν από τα πρώτα φρούτα που ωρίμαζαν στις αρχές του καλοκαιριού. Ερχόταν στη συνέχεια το φθινόπωρο και με τις πρώτες βροχές έβγαιναν τα μανιτάρια. Τα βραβεία των γονιών μας ήταν η δύναμή μας να τα ψάχνουμε παντού σε κάθε γωνιά κάθε χωραφιού και μέσα ακόμη στους αγκαθωτούς θάμνους. Από την πρώτη όμως Οκτωβρίου επιτρεπόταν ελεύθερα να μαζεύουμε από οποιαδήποτε χωράφια τα καρύδια, που βρίσκονταν στο έδαφος. Αυτό το έθιμο λεγόταν «μπουρμπολόγημα». Όταν ακούγαμε τη νύχτα δυνατό αέρα με βροχή άδικα μας περίμεναν την άλλη ημέρα οι δάσκαλοί μας στο Σχολείο.

25

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Πιο οικογενειακό και διασκεδαστικό για τα πολύ μικρά παιδιά, κυρίως στις ημέρες που χιόνιζε, ήταν το να πιάνουμε τα σπουργίτια στο μπαλκόνι με το κόσκινο. Κρατούσαμε το κόσκινο με ένα λεπτό σχοινί από μέσα από το παράθυρο και τα σπουργίτια τριγυρνώντας από δω και από εκεί μέσα στο χιόνι, πήγαιναν να φάνε τα ψίχουλα του ψωμιού που είχαμε ριγμένα κάτω από το κόσκινο. Τότε αφήναμε το σχοινί και το κόσκινο σκέπαζε όσα δεν προλαβαίνανε να πετάξουν. Η απληστία Μια χειμωνιάτικη Κυριακή μετά την εκκλησία μού πρότεινε ο πατέρας μου να πάμε στην καλύβα μας για να πιάσουμε πολλά σπουργίτια. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς του 1958, που εγώ ήμουν εννέα χρόνων, ήταν αρκετά άβροχο και αρκετά σιταροχώραφα έμειναν σχεδόν αθέριστα. Οι καλαμιές ήταν στο ύψος μιας γροθιάς και τα στάχυα είχαν δυο ή τρία το πολύ σπυριά σιταριού. Ο πατέρας μου, επειδή είχαμε τα αγελάδια, με το δρεπάνι μάζεψε αρκετά δεμάτια απ’ αυτά τα χωράφια και επειδή δεν άξιζε τον κόπο να τα αλωνίσουμε, τα αποθήκευσε για χειμωνιάτικη τροφή των ζώων. Τα αγελάδια μέσα στην καλύβα τρώγανε τις χειμωνιάτικες νύχτες την καλαμιά, αλλά τα σπυριά του σιταριού δεν μπορούσαν να τα χωνέψουν τα στομάχια τους και έτσι οι κοπριές τους ήταν γεμάτες σπυριά σαν τα σταφιδόψωμα. Τα σπουργίτια πήραν είδηση το φαινόμενο αυτό και καθημερινά εκατοντάδες απ’ αυτά έμπαιναν από το παράθυρο μέσα στην καλύβα και είχαν πανηγύρι. Πήγαμε στην καλύβα και, ενώ εγώ έκλεινα γρήγορα το παράθυρό της, ο πατέρας μου ταυτόχρονα, μπαίνοντας μέσα στην καλύβα με ένα φουντωτό κλωνάρι πουρναριάς στο χέρι, έκλεισε πίσω του καλά την πόρτα της. Μέσα στο σκοτάδι κτυπούσε στα τυφλά με το κλαδί όπου άκουγε τα ομαδικά φτερουγίσματα των σπουργιτιών. Όταν ανοίξαμε το παράθυρο και την πόρτα, ελάχιστα πέταξαν και βγήκαν έξω τρομαγμένα. Μαζέψαμε έναν τρίχινο αγιορίσιο τρουβά σπουργίτια. Τόσα πολλά ήταν που σκεφτόμασταν ακόμη και να παστώσουμε μερικά με αλάτι για να διατηρηθούν μερικές ημέρες, διότι δεν υπήρχαν τότε ψυγεία. Δέσαμε στη συνέχεια από τα πόδια με σχοινιά στην άκρη του λαγκαδιού, που είναι δίπλα στην καλύβα μας, τα πέντε προβατάκια που είχαμε για να βοσκήσουν και τις αγελάδες τις οδηγήσαμε σε κάποια λιβάδια λίγο πιο μακριά για την καθημερινή βοσκή τους. Η χαρά μου όλες αυτές τις ώρες ήταν στα ύψη, καθώς σκεφτόμουνα το τι περηφάνια θα ένιωθα την άλλη μέρα στο Σχολείο που θα διηγούμουνα τη μεγάλη αυτή επιτυχία μας. Κρέας τότε τρώγαμε μετρημένες ημέρες του χρόνου και συγκεκριμένα μόνο τις χρονιάρες ημέρες, δηλαδή των Χριστουγέννων από το σπιτικό μας γουρούνι, του Πάσχα από το δικό μας κατσικάκι ή αρνάκι και τον Δεκαπενταύγουστο, την ημέρα της μεγάλης πανήγυρης του χωριού

μας, που πάντα είχαμε φιλοξενούμενους συγγενείς από τα γειτονικά χωριά, από τις κοτούλες μας. Τα ζώα τότε τα πουλούσαμε στους εμπόρους και ήταν τα μόνα χρήματα που έμπαιναν στο σπίτι για την αγορά αγαθών, που δεν μπορούσαμε να παράγουμε ή να κατασκευάσουμε οι ίδιοι. Επομένως, τα πουλάκια, που σκοτώναμε με τους παραδοσιακούς αυτούς τρόπους, ήταν μεγάλη απόλαυση ως πανηγυρική κρεατοφαγία στο σπίτι, που φαίνεται ότι το είχε ανάγκη ο οργανισμός μας. Έτσι ακόμα και η καθημερινή καυχησάρικη συζήτηση στο Σχολείο, την περίοδο της Άνοιξης, ήταν για το πόσες φωλιές πουλιών ήξερε ο καθένας. Γνωρίζαμε όλα τα είδη πουλιών, το τι φωλιές κάνουν, πού τις κάνουν και σε πόσες ημέρες από την εκκόλαψή τους τα μικρά πουλάκια θα πετάξουν από τη φωλιά τους. Με τη δύση του Ήλιου οδηγήσαμε τις αγελάδες στην καλύβα και αφού γέμισε ο πατέρας μου τα παχνιά τους ξανά με τον γνωστό σιταροσανό, πήγαμε να πάρουμε και τα προβατάκια για να τα βάλουμε κι αυτά μέσα στο ζεστό στάβλο. Το θέαμα που είδαμε μας έκοψε όχι μόνο τη χαρά που είχαμε, αλλά και την ανάσα μας. Η καλύτερη προβατίνα είχε γλιστρήσει στην όχθη του λαγκαδιού και το σχοινί, που από κακή σύμπτωση είχε τυλιχθεί στο λαιμό της, την έπνιξε. Αμέσως ο πατέρας μου με το πριονωτό μαχαίρι, το γνωστό σατίρι, που κουβαλούσε πάντα μαζί του, της έκοψε το λαιμό. Δεν έβγαλε καθόλου αίμα και επομένως δεν έπρεπε να τη φάμε. Με δάκρυα πολλά στα μάτια και με σφιγμένη την ψυχή, άνοιξε ένα μεγάλο λάκκο και την έθαψε μαζί με όλα τα σπουργίτια. Πίστεψε ότι η Φύση μάς εκδικήθηκε για την απληστία που διαπράξαμε. Τις επόμενες ημέρες όλες οι κουβέντες που είχε ο πατέρας μου μαζί μου περιελάμβαναν λόγια σοφίας και σύνεσης για το σεβασμό που πρέπει να δείχνει ο άνθρωπος προς τη Φύση. Παρότι οι γραμματικές του γνώσεις ήταν λιγοστές, ως απλού αποφοίτου του Δημοτικού Σχολείου, τα λόγια του καρφώνονταν βαθειά μέσα στη σκέψη μου, μιλώντας για το λήσταρχο πνεύμα με το οποίο συμπεριφέρεται ο άνθρωπος προς τη Φύση. Αργότερα, όταν ήμουν φοιτητής, με ξάφνιασε με μια διαφορετική ερμηνεία, σε πιο προχωρημένο βέβαια επίπεδο, που έδωσε ο πατέρας μου για το προπατορικό αμάρτημα, καθώς σε κάποιο από τα μεγάλα χειμωνιάτικα βράδια συζητούσαμε για πολλή ώρα για το περιβάλλον. Τώρα πια είχα κερδίσει την εκτίμησή του ως προς τις γνώσεις που αποκτούσα στο Πανεπιστήμιο και μου έδινε την προτεραιότητα στην κουβέντα. Του έλεγα για το πόσο κινδυνεύει ο πλανήτης μας με τις καταστροφές που δημιουργεί ο άνθρωπος, λεηλατώντας τα δάση, ρυπαίνοντας τον αέρα, μολύνοντας τα νερά των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών και συνέχεια στη σελίδα 38 26

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

"Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ"

Έδρα Θεσσσαλονίκη - Έτος ιδρύσεως 1903

ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ

Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019 Αίθουσα "Αλέξανδρος"

(ρεπ. σελ. 42-43)

Το προεδρείο της Γ.Σ.: (από αριστερά) Μ. Καρτσιώτης , Αλ. Οικονόμου, Φιλ. Καράβατος, Παν. Κακαρίκας, Γ. Κουτσός

Ιωάννης Κοτσάνης Γεν. Γραμματέας Πεπραγμένα Δ.Σ.

Αβραάμ Παπαδόπουλος Ταμίας Οικον. Απολογισμός

Φώτιος Ταλέας Πρόεδρος Ε.Ε. Έκθεση Ε.Ε.

Μιχαήλ Καρτσιώτης Πρόεδρος Δ.Σ. Αποχαιρετισμός

Άποψη της αίθουσας με τους συνέδρους

Απονομή πλακέτας στον κ. Ιωακείμ Παπάγγελο ως Επίτιμο Μέλος του Παγχαλκιδικού

Απονομή πλακέτας στον κ. Νικόλαο Καλαϊτζή ως διευθυντή της χορωδίας του Παγχαλκιδικού 27

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ Ε Από την τέλεση μνημοσύνου στον Πολύγυρο, 16-12-2018 (ρεπ. σελ. 39)

Το μνημόσυνο

Επιμνημόσυνος λόγος από τον Πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτη

Το εκκλησίασμα

Το εκκλησίασμα

Από τη Χριστουγεννιάτικη γιορτή, 20-12-2018 (ρεπ. σελ. 40)

Οι υπεύθυνοι της γιορτής κ. Άννα Εμμανουήλ και κ. Θεόδωρος Φλώρος, μέλη του Δ.Σ.

Ο ιεροψάλτης κ. Αθανάσιος Μητσιάς (Δεύτε ίδωμεν πιστοί...)

Το κέρασμα στους προσβύτερους!

Το ακροατήριο 28

Ο καθηγητής κ. Σταύρος Αυγολούπης Ομιλία "Περί του φαινομένου αστέρος".

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΚΔΡΟΜΕΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ Από την 3ήμερη εκδρομή την Πρωτοχρονιά 2019 στη Φιλιππούπολη (ρεπ. σελ. 40)

Σόφια. Στα σκαλοπάτια του ναού Αλεξάντερ Νιέφσκι

Φιλιππούπολη. Στο αρχαίο θέτρο της πόλεως

Η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας στο ξενοδοχείο Holiday Inn

Από την ενημέρωση για το κτηματολόγιο στην Εστία μας, 13-2-2019 (ρεπ. σελ. 41)

Αστέριος Λυρτζής Γ.Γ. του συλλόγου

Το ακροατήριο

Άγγελος Ρανταβέλλας Δικηγόρος

Θεόδ. Ζηκίδης Πολ. Μηχανικός

Από την ημερήσια εκδρομή Βεργίνα-Βέροια, 17-2-2019 (ρεπ. σελ. 41)

Βεργίνα. Στους βασιλικούς τάφους

Από την κοπή πίτας του τμ. φιλαναγνωσίας, 15-1-2019

Ο απερχόμενος πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτης κόβει την πίτα

Βέροια. Στο βήμα του Αποστόλου Παύλου

Από την κοπή πίτας της χορωδίας, 12-2-2019

Τα μέλη της χορωδίας 29

Ο νέος πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Ι. Κοτσάνης κόβει την πρώτη του πίτα

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟ ΧΟΡΟ 27-2-2019

Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο και η προσφώνηση του Προέδρου κ. Ι. Κοτσάνη

Το νεανικό τμήμα με παραδοσιακές στολές

Τα νεανικά τμήματα χορών latin

Άποψη της αίθουσας

Άποψη της αίθουσας 30

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΠΑΙΧΝΊΔΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΆΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΡΉΜΑΤΟΣ «ΤΡΏΓΩ-ΤΡΏΩ» ΜΑΡΊΑ ΜΠΟΥΛΆΚΗ-ΛΥΠΗΡΊΔΗ Συγγραφέας

Μια μέρα

ήμουν στον Πολύγυρο. Λίγο πριν ανηφορίσω για το ΚΤΕΛ, είπα να πιώ έναν καφέ στις «έξι βρύσες», να ξεκουραστώ και να απολαύσω την ομορφιά του τοπίου. Εκείνη την ώρα έφευγε από το εστιατόριο ένας γνωστός. Φαινόταν πολύ ευχαριστημένος, γελαστός. Βάδιζε ελαφρά, σαν να περπατούσε σε δρόμο στρωμένο με ροδοπέταλα. Ω! γεια σου, του λέω, πόσο χαίρομαι που σε βλέπω. Εδώ έφαγες; - Εδώ τρώγω, τρώγω καλά, αφθόνως, απλήστως. Και για να σου απαντήσω στη γλώσσα που εσύ αγαπάς, εδώ, «περιδρομιάζω και ξεκοιλιάζομαι». Πίνω και το κρασάκι μου και τα βλέπω όλα λευκά, όπως λευκές βλέπω και τις τρίχες των κροτάφων σου. Αν μου το επιτρέπεις δηλαδή. Μα, το λέω γιατί ξέρω πως δεν θυμώνεις, έχω το θάρρος.

- Τι να θυμώσω βρε! Κι αν θυμώσω εγώ, δεν θυμώνει το ημερολόγιο! Όμως, τι έφαγες και είσαι τόσο ευχαριστημένος; - Έφαγα ένα «κότσι» που γλείφομαι ακόμη. Τόσο νόστιμο, όσο ο αστράγαλος, να! Εκείνης της μικρούλας με το διαφανές γκρίζο καλσόν και ντολμαδάκια και με τον καφέ λουκούμι Συριανό, σαν το χειλάκι της μικρής που κάθεται εκεί.

- Αχ! Βρε «Λούκουλε», του λέω, τέτοιος ήσουν πάντα. Και τη νηστεία της σαρακοστής, πώς την ξεχνάς; - Με τέτοιο διάκοσμο, μου δείχνει τις μικρούλες που έτρωγαν, ακόμη και ο «Άι Γιάννης ο Νηστευτής» θα αρταίνονταν (θα έτρωγε). Τρώγε νόστιμα πράγματα, η νόστιμη τροφή είναι υγεία. Θυμάσαι τι νόστιμα μαγείρευαν οι μάνες μας; Βρε, δεν πάνε να βρουν καμιά μανούλα, όχι μανούλι, να τους μαγειρέψει να δουν τι θα πει τρώω.

- Πόσο και τι ήπιες θα μου πεις; - Ήπια για να βρω τον κανονικό ρυθμό της ζωής. Αλλά τώρα γεια σου, γιατί πολύ σε κράτησα, είναι και η μέση αλλά και τα «κότσια» που δε βαστούν. Έτσι αστειευτήκαμε και αποχωριστήκαμε. Πήρα τον καφέ μου με απόλαυση και ύστερα ανηφόρησα προς το ΚΤΕΛ για να φύγω.

Οι επιβάτες δεν ήταν πολλοί. Γνωστός κανένας. Κάθισα σε μια θέση προς το παράθυρο, έβγαλα από την τσάντα μου ένα περιοδικό, αλλά πρώτα σκέφτηκα τον φίλο μου που αντάμωσα πριν λίγο «τρώει-τρώει, ξεχείλωσε, έγινε σαν τουλούμι». Άνοιξα το περιοδικό για να περάσω την ώρα μου. Σαν να την είχα παραγγελία μια γελοιογραφία που παρίστανε μια χοντρή κυρία στη ζυγαριά, έβλεπε το βάρος της και έκλαιγε. Και η λεζάντα «κλαίς, γιατί κλαίς; συ δεν ήσουν που έτρωγες-έτρωγες χθες»; Γέλασα! Η χρήση του ρήματος τρώγω-τρώω. Τι κρύβει τέλος πάντων αυτό το ρήμα που βρίσκεται διαρκώς στο στόμα μας; Ευτυχία, γούστο, κοροϊδία, τιμωρία! Τρώω το χρήμα, ξοδεύω, σπαταλώ, τρώγομαι, είμαι υποφερτός. Ο αδικημένος λέει «με τρώει το δίκιο». Τους «φάγαμε» φωνάζουν οι νικηταί. Να «φας τη γλώσσα σου» λέμε για το φωνακλά. «Δεν μιλάμε, όταν τρώμε». Τους μελαγχολικούς «τους τρώει το σαράκι». Οι γκρινιάρηδες «τρώγονται με τα ρούχα τους». Για την αποτυχία στον έρωτα «έφαγε χυλόπιτα». Αυτά που λες «δεν τα τρώω». Άμ! οι μάνες μας, για θυμηθείτε, όλο γλύκα ήταν, όταν μας φώναζαν. Μ’ έφαγες σκ’λί που δε μ’ακούς, να φας του κιφάλις, να φας. Κατέβα βρε απ΄του πιζούλ’ θα πε’ις κι θα φας τα μούτρα’ς. Μη βρε πιδίμ’ τρώς τόσου « θα γεν’ς σα του γρούν'». Δε γλέπ’ς τ’ Κούλα που τρώει ούλ’ τ’ μέρα κι έφκιασι έναν κώλου σα πλαστήρ’»! Άμα «φας ούλου το γλυκό μια βουλά (φορά), αύριου θα φας σκατά» Για! μη παέν’ς στου Σκουλιό «θα φας δικανίκ». Για το άρρωστο παιδί έλεγαν «φάε βρε πιδίμ να γιάν’ς (να γίνεις καλά) θα πιθάν’ς κι μο θα σ’λουέσι ύστιρα» Τελικά δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να «αλληλοτρωγόμαστε», αλλά και να αλληλοπροσκαλούμαστε. «Ελάτε να φάμε» Τρώτε; Τρώμε, ορίστε. Ευχαριστώ έφαγα. Φτάσαμε στην πόλη και ξαναδιάβασα το σημειωματάριο μου. Διαπίστωσα πως σ’ αυτό το κείμενο «δεν μάσησα» τα λόγια μου, αλλά έφαγα τον χρόνο μου. Υποσχέθηκα δε στον εαυτό μου, ότι « δεν θα τρώγομαι με τα ρούχα μου».

31

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΜΕΤΟΙΚΉΣΑΝΤΕΣ ΚΟΥΛΙΑΚΙΏΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΣΆΝΔΡΑ, ΚΑΤΆ ΤΑ ΤΈΛΗ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΏΝΑ ΛΕΩΝΊΔΑΣ Κ. ΠΛΑΤΑΝΙΏΤΗΣ Φιλόλογος

Το παρόν

άρθρο επιχειρεί να ανιχνεύσει την μημένος από τον Σχινά, γιατί αναφέρεται κατά προσέγεγκατάσταση των κατοίκων της Χαλάστρας (Κουλια- γιση στις 400 οικογένειες (1880), περνώντας από την κιά) στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, η οποία συνδέ- Κουλιακιά το 1886 χωρίς να έχει σαφή στοιχεία. Επίσης, εται με την καταστροφή της Κουλιακιάς, εξαιτίας μιας ο Βούλγαρος Brancoff το 1905 κατατάσσει την Κουλιαμεγάλης πλημμύρας του Αξιού στις αρχές της δεκα- κιά στα χριστιανικά χωριά με 1724 κατοίκους (Brancoff, ετίας του 1880 και να διερευνήσει την επιβίωση του 1905). Είναι πιθανό, επομένως, στις αρχές της δεκαετίτοπωνυμικού επωνύμου, «Κουλιακιώτης» και «Βαρδα- ας του 1880, η Κουλιακιά να είχε λίγο περισσότερο από ρινός», ως αποτέλεσμα αυτής της μετοικεσίας.

1500 κατοίκους. Επομένως, η μετοικεσία από την ΚουΤο 1880, ο Αξιός ποταμός πλημμύρισε στην περιο- λιακιά προς τη Θεσσαλονίκη και την Κασσάνδρα αφοχή της Βαλμάδας (σήμ. ρά έναν πληθυσμό, πεΑνατολικό), διοχετεύρίπου, 350-400 ατόμων. οντας τεράστιες ποσόΤο μεγαλύτερο ποτητες νερού στις παλιές σοστό για γεωγραφιαποξηραμένες κοίτες κούς λόγους εγκατατου, στη θέση, την στάθηκε στη Θεσσαλοοποία οι Κουλιακιώτες νίκη και τα πλησιέστερα αποκαλούσαν με το τοχωριά, ενώ αρκετοί επέπωνύμιο, «Βαρδάρια». λεξαν τις θαλάσσιες διαΤο γεγονός αυτό έγινε δρομές, ακριβώς απέναη αιτία να μετοικήσουν ντι από τις εκβολές του αρκετοί κάτοικοι της Αξιού προς τη χερσόΚουλιακιάς προς τη νησο της Κασσάνδρας Θεσσαλονίκη και την Εικ. 1: Εκλογικός κατάλογος της Χαλκιδικής του 1915 (Κασσάνδρεια) Χαλκιδικής, υποκαθιμε το επώνυμο Βαρδαρινός. (Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας) Κασσάνδρα. Για την στώντας τις χερσαίες πλημμύρα αυτή αντλούμε στοιχεία από το ημερολό- συγκοινωνίες και υπερβαίνοντας τις αδυναμίες συγκοιγιο του Ταγματάρχη Μηχανικού Νικολάου Σχινά: «… νωνιακής επαφής των διαφόρων περιοχών. Πρὸ ἑξαετίας ὅμως ὡς ἐνοχλούμενον, ὑπό τῶν ἑκάστοτε Στην Κασσάνδρεια (Βάλτα) Χαλκιδικής επιβιώνει πλημμυρῶν τοῦ Ἀξιοῦ καὶ ἀποκλειόμενον ὡς νῆσος τῶν σήμερα το τοπωνυμικό επώνυμο Βαρδαρινός (όπως δύο κλάδων αὐτοῦ ἐγκατελείφθη ὑπό 100 οἰκογενειῶν, π.χ. Βαρδαρινός Βασίλειος ). Με βάση το μητρώο του αἵτινες μετῴκησαν εἰς Θεσσαλονίκην καὶ Κασσάνδραν… Δήμου Κασσανδρείας, ο Βασίλειος Βαρδαρινός γενΤούτου δ’ἕνεκα οἱ κάτοικοι καὶ νῦν ἔτι διατηροῦσιν ἐκ νήθηκε το 1940, και είναι γιος του Αθανασίου και της τῶν ἄλλοτε 30, μόνον 10 καΐκια χωρητικότητος 1600 Μαρίας Βαρδαρινού. Ο πατέρας του Βασιλείου Βαρκοιλῶν, καὶ τινά ἄλλα μικρότερα πλοιάρια ἁλιευτικά καὶ δαρινού, Αθανάσιος Βαρδαρινός καταγράφεται στον λέμβους, ὄντες πολλοί τούτων ἁλιεῖς…». (Σχινάς, 1886, εκλογικό κατάλογο της Χαλκιδικής του 1915 (εικ. 1), σελ. 199). Η εξαετία που αναφέρει ο Σχινάς, πιθανώς, μαζί με άλλα δύο ονόματα με το ίδιο επώνυμο: 1. Αθασχετίζεται με την περίοδο που γράφει το «Οδοιπορικό», νάσιος Βαρδαρινός του Αθανασίου, ετών 79, 2. Βακαι όχι τη χρονιά που εκδίδεται (Γαρίτσης, 2009). σίλειος Βαρδαρινός του Αθανάσιου, ετών 30, παντοΣε καταγραφή των ετών 1861-1862, η Κουλιακιά πώλης, 3. Ιωάννης Βαρδαρινός του Αθανάσιου, ετών αριθμεί περί τα 286 σπίτια (Δημητριάδης, 1980). Πριν 38, εργάτης. Το επώνυμο Βαρδαρινός καταγράφεται την περίοδο των μεγάλων πλημμυρών του Αξιού η μόνο στην Κασσάνδρεια Χαλκιδικής, από το 1915, ενώ Κουλιακιά είχε 1000 κατοίκους (Synvet, 1878). Αν θεω- σήμερα απαντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης με δύο ρήσουμε με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς ότι καταγραφές. Σύμφωνα με μαρτυρία του κ. Βασιλείου κάθε οικογένεια είχε πέντε μέλη λαμβάνοντας υπόψη Βαρδαρινού, ο πατέρας του καταγόταν από το χωριό την καταγραφή του Σχινά, που κάνει λόγο για 400 οι- Λιανοβέργι Ημαθίας. κογένειες στην Κουλιακιά στις αρχές του 1880, τότε, ο Το επώνυμο Βαρδαρινός, ως τοπωνυμικό επώνυπληθυσμός της Κουλιακιάς θα ανερχόταν σε 2000 κα- μο ίσως να μη μπορούμε να το συσχετίσουμε απόλυτα τοίκους (400x5=2000). Ο αριθμός αυτός είναι υπερεκτι- με το Λιανοβέργι, όχι μόνο γιατί ο Αξιός (Βαρδάρης) 32

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

βρίσκεται σε αρκετή απόσταση από το χωριό, αλλά ας Χαλκιδικής, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκεικαι από τις αναφορές στο χειρόγραφο του δασκάλου ται για τοπωνυμικά επώνυμα (Βαρδαρινός < Βαρδάρης, Αθανασίου Κράββα, ο οποίος αναφέρει ότι μετά τις Κουλιακιώτης < Κουλιακιά) που σχετίζονται με την μεμεγάλες πλημμύρες του 1869 στη Κουλιακιά, πολλοί τοικεσία των κατοίκων της Κουλιακιάς στις αρχές της Κουλιακιώτες κατέφυγαν σε γειτονικά χωριά, μεταξύ δεκαετίας του 1880. Εξάλλου, η επαγγελματική ενατων οποίων και το Λιανοβέργι. Περί το 1879, στο ίδιο σχόληση των Κουλιακιωτών με την αλιεία ενισχύει το χειρόγραφο αναφέρεται ότι πολλοί Κουλιακιώτες που επιχείρημα ότι οι Κουλιακιώτες που εγκατέλειψαν τις είχαν μεταναστεύσει στα πλησιέστερα προς την Κου- εστίες τους, λόγω των πλημμυρών του Αξιού, συνέχισαν λιακιά χωριά, επιστρέφουν από το «…Κλειδί, Κορυφή, την ίδια ασχολία στο νέο τόπο εγκατάστασης, ενώ θεΠλατύ, Λιανοβέρι, Παληοχώρι, Γιδά κ.τ.λ... πρός πύ- ωρείται βέβαιο ότι μετακινήθηκαν προς την χερσόνησο κνωσιν τοῦ πληθυσμοῦ της». (Γαρίτσης, 2009, σελ. 7). της Κασσάνδρας με τα καΐκια τους. Άξιο προσοχής, είναι το γεγονός ότι στον ίδιο Το επώνυμο Κουλιακιώτης (Κολιακιώτης) απαντά εκλογικό κατάλογο της Χαλκιδικής του 1915 (εικ. 2), στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, όπου καταγράκαταγράφεται και το επώνυμο Κουλιακιώτης με τρεις φεται το επώνυμο Κουλιακιώτης (Κολιακιώτης). Πιο καταγραφές, τις οποίες παραθέτω: 1. Κουλιακιώτης συγκεκριμένα: στον εκλογικό κατάλογο διοίκησης Νικόλαος του Χαρίτωνα, 67 ετών, ναύτης, 2. Κουλι- Θεσσαλονίκης του 1914, καταγράφεται στην Επανωμή ακιώτης Ρήγας του Νικοο Κουλιακιώτης Αντώνιλάου, 34 ετών, αλιεύς, 3. ος του Πέτρου (α/α 1746), Κουλιακιώτης Βασίλειος ετών 22, γεωργός, και στους του Νικολάου, 27 ετών, Ζουμπάτες (Τρίλοφος), ο αλιεύς. Το επώνυμο ΚουΚολιακιώτης Αντώνιος του λιακιώτης (Κολιακιώτης) Ζήση, ετών 60, γεωργός. συναντάται και στην περιΣτον εκλογικό κατάλογο φέρεια της Θεσσαλονίκης. υποδιοικήσεως Χαλκιδικής Πιο συγκεκριμένα: στον του 1915, καταγράφεται ο εκλογικό κατάλογο διοίΚουλιακιώτης Εμμανουήλ κησης Θεσσαλονίκης του του Ευαγγέλου (α/α 1514), 1914, καταγράφεται στην ετών 59, εργάτης και ο ΚουΕπανωμή, ο Κουλιακιώτης λιακιώτης Κοσμάς του ΕυΑντώνιος του Πέτρου (α/α αγγέλου (α/α 1516), ετών 1746), ετών 22, γεωργός, 58, εργάτης. Στον εκλογικό Εικ. 2: Εκλογικός κατάλογος της Χαλκιδικής του 1915 και στους Ζουμπάτες (σημ. κατάλογο υποδιοικήσεως (Κασσάνδρεια) με το επώνυμο Κουλιακιώτης. Τρίλοφος), ο Κολιακιώτης Λαγκαδά του 1914, κατα(Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας) Αντώνιος του Ζήση, ετών γράφεται ο Κουλιακιώτης 60, γεωργός. Στον εκλογικό κατάλογο υποδιοικήσε- Αστέρος του Ζάχου (α/α 360), ετών 61, σαμολαδάς. Τέως Χαλκιδικής του 1915, καταγράφεται ο Κουλιακιώ- λος, στον εκλογικό κατάλογο Χαλκιδικής (24 Απριλίου της Εμμανουήλ του Ευαγγέλου (α/α 1514), ετών 59, 1927) καταγράφεται στην Γαλάτιστα ο Κουλιακιώτης εργάτης, και ο Κουλιακιώτης Κοσμάς του Ευαγγέλου Κοσμάς του Ευαγγέλου (α/α 119), κτηματίας, γεννηθείς (α/α 1516), ετών 58, εργάτης. Στον εκλογικό κατάλο- το 1859, ενώ στην Κασσάνδρεια (Βάλτα) καταγράφογο υποδιοικήσεως Λαγκαδά του 1914, καταγράφεται ο νται ο Κουλιακιώτης Βασίλειος του Νικολάου (α/α 75) Κουλιακιώτης Αστέριος του Ζάχου (α/α 360), ετών 61, αλιεύς, αρ.μητρώου 5, γεννηθείς το 1888 και ο Κουλισαμολαδάς. Τέλος, στον εκλογικό κατάλογο Χαλκιδι- ακιώτης Ρήγας του Νικολάου (α/α 90), αρ. μητρώου 6, κής (24 Απριλίου 1927) καταγράφεται στην Γαλάτιστα αλιεύς, γεννηθείς το 1881. ο Κουλιακιώτης Κοσμάς του Ευαγγέλου (α/α 119), Τις σχέσεις Κασσάνδρας και Κουλιακιάς σηματοκτηματίας, γεννηθείς το 1859, ενώ στην Κασσάνδρεια δοτεί, τέλος, ένας ασυνήθιστος επιτύμβιος λίθινος (Βάλτα) καταγράφονται ο Κουλιακιώτης Βασίλειος σταυρός, με την επιγραφή «1887, Μαΐου 2», που φυτου Νικολάου (α/α 75) αλιεύς, αρ.μητρώου 5, γεννη- λάσσεται στην αυλή του κοιμητηριακού ναού της Αγίθείς το 1888 και ο Κουλιακιώτης Ρήγας του Νικολάου ας Τριάδας του Κασσανδρινού της Κασσάνδρας (Πα(α/α 90), αρ. μητρώου 6, αλιεύς, γεννηθείς το 1881. Σή- πάγγελος, 2002). Πρόκειται για τον μοναδικό σταυρό μερα, το επώνυμο Κουλακιώτης εμφανίζεται στη Θεσ- του είδους αυτού στη Χαλκιδική, σύμφωνα με τον σαλονίκη με τρείς καταγραφές. Δρ. αρχαιολογίας Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελο, ο οποίος Το γεγονός ότι στον ίδιο εκλογικό κατάλογο του πιστεύει ότι προέρχεται από την Κουλιακιά (σημ. Χα1915 αναφέρονται τα επώνυμα Βαρδαρινός και Κουλια- λάστρα) και σχετίζεται με κάποιον από τους φυγάδες κιώτης και μάλιστα μόνο στην περιοχή της Κασσανδρεί- στην Κασσάνδρα. Η έρευνα συνεχίζεται.

33

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Η Τ Ρ Ο Κ Ν Ι Α* Μια αγκαλιά θαλπωρής και προστασίας. ΜΑΡΊΑ ΓΡΊΒΑ ΧΑΡΑΤΖΌΓΛΟΥ π. Εκπαιδευτικός Πρωτ. Εκπαίδευσης

Απομεσήμερο φθινοπωρινό.

ναι αναπόσπαστα από τη μάνα. Τρέφονται με το γάλα Την ώρα που ο ήλιος έγερνε πάνω από τους πρά- της. Για όλα αυτά, και για άλλα ακόμα, -αχ, πόσα έχω σινους λόφους του Βέτρινου και του Κούβαλη, μια δέ- να σου πω!- οι άνθρωποι επινόησαν εργαλεία, χρήσιμα σμη από τριανταφυλλιές αχτίδες μπήκαν και γέμισαν για τις ανάγκες τους. Για να μπορέσουν να δημιουργήτην αυλή. Κι εκεί, στην αυλή του πατρικού μου, στον σουν. Λογική προσπάθεια να κατορθώσουν, μέσα στα Άγιο Νικόλαο, έλαχε στον άνδρα μου η πρώτη συνά- πλαίσια φυσικών νόμων, να απαλλαγούν, όσο το δυντηση με την τρόκνια να ‘ναι σοκαριστική. νατό, από τα δεσμά της ανάγκης και να κυριαρχήσουν Μόλις μπήκε στην αυλή. Στην άλλη άκρη, η μητέρα στην καθημερινότητα. μου ταΐζει τις κότες. Μια κότα κακαρίζει. Θέλει να γενΜια φωτεινή σκέψη, ιδέα, βασισμένη στην εμπεινήσει. Η μητέρα σκύβει και μαζεύει ρία και παρατήρηση, είναι και η τα αυγά από τη φωλιά. Της κάνει τρόκνια. Είναι, όπως βλέπεις ένα χώρο. Ύστερα σκύβει και αλλάζει υφαντό πανί. Ορθογώνιο, 80x50 το νερό. Σκουπίζει. Κινείται αδιάπερίπου, ίσως και μεγαλύτερο. κοπα. Στην πλάτη της, ο οχτάμηνος Κατασκευάζεται από μαλλί ή φυγιος μας, βολεμένος άνετα, στην τικά νήματα. Βαμβακερά ή κουτρόκνια, ακολουθεί το ρυθμό των κουλάρικα. Ανάλογα με τον τρόπο κινήσεων της. κατασκευής, παρουσιάζει μεγάλη Αυτή τη σκηνή βλέπει ο πατέποικιλία, τόσο σε ποιότητα και ρας του και αγωνιά. Αχ, αχ, το παιπάχος, όσο και στην εκλογή σχεδί. Θα κατρακυλήσει. Θα σκοτωδίων και χρωμάτων. Η περίμετρος θεί. Για έναν άνθρωπο, που πέρασε ενισχύεται με μια όμορφη, ταιόλη του τη ζωή μέσα στην πόλη ριαστή τρέσα, (κορδέλα) για να φαντάζει τρομερό. Χαμογελώ και αντέχει στην αποστολή της. Στις κρατώντας του το χέρι, πλησιάσατέσσερες άκρες της προσαρμόζομε το… αντικείμενο του τρόμου. νται στέρεα, γερά, χοντρά σκοινιά, Η μητέρα μου λύνει την τρόκνια. τα τροκνόσκοινα, φτιαγμένα με Την παίρνω. Εκείνος αρπάζει και τα χρωματιστά νήματα του υφασφίγγει στην αγκαλιά του το γιό ντού. Τη ρίχνουν στην πλάτη. Τα Γυναίκα της Ιερισσού με το μωρό της του. Μπαίνουμε στο σπίτι. Και σαν δύο τροκνόσκοινα περνούν πάνω στην τρόκνια. (Αρχείο ομάδας Κυττάρου Ιερισσού) έπαιξε, χάρηκε, γέλασε με το παιαπό τον έναν ώμο. Τα άλλα δύο, δί του και γαλήνεψε, απλώνω την τρόκνια πάνω στο κάτω από το άλλο χέρι, από τη μασχάλη. Ανταμώνουν τραπέζι. μπροστά στο στήθος και δένονται σφιχτά. Και αρχίζει “Έλα”, του είπα, να γνωριστείτε καλύτερα. Σε… η προσφορά των υπηρεσιών της. μια, κάποια, τέτοια τρόκνια μεγάλωσα κι εγώ και τ’ Θα κουβαλήσει τις στάμνες με νερό από τη βρύση, αδέρφια μου, καλέ μου, και όλου του χωριού μου τα το φαγητό στους ξωμάχους και το βράδυ, στην επιπαιδιά. Σε τούτον τον ευλογημένο τόπο, οι άνθρωποι στροφή, πάλι γεμάτη θα ‘ναι με κλαδιά ελιάς ή «ασκαμοχθούν ολογυρίς του χρόνου. μνιάς» -(συκαμινιά –μουριά), για τα ζωντανά ή λάχαΣπέρνουν, βοτανίζουν, θερίζουν, αλωνίζουν. Φυ- να, συνεκδοχικά, όλα τα άγρια χόρτα. Λάπατα, ζωχιά, τεύουν αμπέλια. Σκάβουν, κλαδεύουν, τα τρυγούν και ραδίκια, αδρούπες. Κι όταν μεστώσουν τα σταφύλια, βγάζουν το λημνιό κρασί και το τσίπουρο. Καλλιερ- πολλές φορές, θα φέρει το καλάθι ολόγιομο, απ’ τ’ γούν ελιές. Έχουν μελίσσια. – Μαζεύουν καλαμπόκια. αμπέλι και πάνω–πάνω σύκα. Είναι, καθαρά, γυναικείο Τρέφουν και φροντίζουν μεταξοσκώληκες. Και το ση- εξάρτημα. Κάνει ανεκτό το βάρος στη ράχη και αφήνει μαντικότερο: Δημιουργούν μεγάλες οικογένειες. Πολ- τα χέρια ελεύθερα για άλλες εργασίες. λά παιδιά, που ώσπου να «χρονίσουν» και πιο πέρα, είΚαι η άλλη της αποστολή. Η τρυφερή. Αυτή που *τρόκνια=υφαντός μάρσιπος της πλάτης για μεταφορά βρέφους ή άλλου φορτίου.

συνέχεια στη σελίδα 36 34

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Η ΤΡΥΠΟΥΔΑ ΓΙΆΝΝΗΣ ΤΣΊΚΟΥΛΑΣ Ομ. Καθηγητής Παιδιατρικής Α.Π.Θ.

Ήταν

μια συμπαθέστατη κοπελίτσα, που τη θυμάμαι από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια να έρχεται με τη μάνα της και να τη φιλοξενούμε κατά διαστήματα στο σπίτι μας, στον Πολύγυρο. Ήταν 4-5 χρόνια μεγαλύτερή μου και μου έδειχνε πάντα μια τρυφερότητα και μια στοργή, που με έκαναν να την αγαπώ και να χαίρομαι ιδιαίτερα, όταν την φιλοξενούσαμε. Η καταγωγή της και η διαμονή της ήταν ένα γειτονικό μας χωριό, που ήταν ο τόπος καταγωγής της πατρικής γιαγιάς μου, με την οποία είχε συγγένεια η οικογένεια της κοπελίτσας. Όπως είπα η κοπελίτσα αυτή ήταν συμπαθέστατη, ευγενική, ήσυχη, πολύ χαμηλών τόνων, όπως θα λέγαμε σήμερα και κλεισμένη στον εαυτό της σχεδόν εσωστρεφής, όπως την αξιολογώ τώρα. Χωρίς να καταλαβαίνω τότε τον λόγο, είχα παρατηρήσει πως, όταν τη ρωτούσε κάποιος «πως την λένε», τουτέστιν, όταν της έκαναν την ερώτηση (πάντα εις άπταιστα χαλκιδικιώτικα) «πως σι λεν ισένα, κουρτσούδι μ’;», τότε η κοπελίτσα χαμήλωνε τα μάτια της, κοκκίνιζε και σχεδόν ψιθυριστά, μέσα στο στόμα της κυριολεκτικά, άφηνε να ακουστεί κάτι σαν «δα», σαν «ούδα» ή σαν «κάτι τέτοιο»! Ήταν τόσο δυσαρθρική, τόσο ακατάληπτη, τόσο χαμηλόφωνη η εκφορά του ονόματός της, που ο ερωτών χρειαζόταν να της ζητήσει δυο και τρεις φορές να το επαναλάβει για να μπορέσει να το αντιληφθεί. Όταν επιτέλους αντιλαμβανόταν το όνομα που του έλεγε η κοπελίτσα, τότε ανθυπομειδιούσε ή υπομειδιούσε ή κρυφομειδιούσε ή, συνηθέστερα, ξεσπούσε σε ασυγκράτητα γέλια, καθόσον το όνομα της κοπελίτσας, που μετά κόπων και βασάνων είχε μπορέσει να αντιληφθεί ο ερωτών, ήταν … Τρυπούδα! Όντως. Την κοπελίτσα την συμπαθέστατη, την κοπελίτσα την ήσυχη, την ευγενική, την κοπελίτσα των χαμηλών τόνων και της εσωστρέφειας την έλεγαν … Τρυπούδα! Εμένα, που άκουγα να την ονομάζουν έτσι, από τότε που την ήξερα, από τα πρώτα χρόνια της ζωής μου, όπως είπα, δεν μου φαινόταν να έχει κάτι το παράξενο το όνομα Τρυπούδα, ούτε βέβαια είχα κάνει κάποιο συσχετισμό της ετυμολογίας του ονόματός της. Για μένα ήταν η πολυαγαπημένη μου Τρυπούδα, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Δε συνέβαινε όμως το ίδιο και με

την ίδια την κοπελίτσα. Αυτή, όπως φαίνεται, είχε υποστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της πολλά σχόλια, πολλές κοροϊδίες, πολλά περιγελάσματα «ένεκεν του ονόματός της». Γι’ αυτό η δύστυχη προσπαθούσε να το ψιθυρίσει το όνομά της, να το μασήσει κυριολεκτικά, όταν έπρεπε να απαντήσει στην εφιαλτική γι’ αυτήν ερώτηση, «πως σι λεν ισένα κουρτσούδι μ’». Σίγουρα το όνομα αυτό επέδρασε καθοριστικά και στον χαρακτήρα της τον εσωστρεφή και στη συμπεριφορά της τη «συμμαζεμένη». Τρυπούδα λοιπόν το ανέβαζαν, Τρυπούδα το κατέβαζαν το φτωχό το κοριτσάκι. Τάχα τι χαϊδευτικό, τι υποκοριστικό θα μπορούσε να βγει από μια Τρυπούδα για να την καλύψει ή τουλάχιστον να την εξωραΐσει! Όταν πια μεγάλωσα έμαθα τη συγκλονιστική ιστορία της Τρυπούδας, μια ιστορία άκρως θλιβερή για την ίδια αλλά άκρως φαιδρή για τους ξένους. Τουτέστιν «μια ιστορία κυριολεκτικά για γέλια και για κλάματα». Ιδού πως έχει η ιστορία της Τρυπούδας, η οποία άρχισε να εκτυλίσσεται από την επιλογή του νονού της με αποκορύφωση τη βάφτισή της: Ως νονός της έπρεπε να επιλεγεί ένα μέλος της οικογένειας των κουμπάρων των γονιών της Τρυπούδας, όπως ήταν κανόνας εκείνα τα χρόνια. Έτσι επιλέχτηκε ο Μανώλης, ο μεγάλος γιος των κουμπάρων τους. Ο Μανώλης ήταν ένα παληκαράκι στην εφηβική του ηλικία. Ήταν ένα πολύ καλό, ένα χρυσό παιδί στον χαρακτήρα αλλά δεν θα μπορούσε να παινευτεί ότι είχε και «μυαλό ξουράφι». Το ομολογούσε άλλωστε και ο ίδιος: «Ούλα τα αστουχώ , δε μπουρώ να θυμθώ τίπουτα», έλεγε συχνά πυκνά χωρίς, πιστεύω, να πολυνοιάζεται γι’ αυτό του το μειονέκτημα. Τα πράγματα όμως άλλαξαν δραματικά, όταν αποφάσισε να γίνει νονός. Το όνομα που θα έδιναν στην μέλλουσα βαφτισιμιά του Μανώλη ήταν Ουρανία. Του είχαν πει ότι κάποια στιγμή κατά τη βάφτιση ο παπάς θα τον ρωτούσε «και το όνομα αυτής;», οπότε ο Μανώλης θα έπρεπε να πει «Ουρανία». Τότε ήταν ίσως η πρώτη φορά στη ζωή του, που τον Μανώλη τον έπιασε το άγχος για το κουσούρι που είχε να μην θυμάται. Και έπεσε σε βαθιά συλλογή. «Άμα του αστουχήσου του όνουμα εκείν(ι) 35

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

τ’ν ώρα, άμα δε ντου θυμθώ, τι θα γεν’(ι);», έλεγε και ξανάλεγε απελπισμένος, βιώνοντας έναν πραγματικό Γολγοθά. Η οικογένειά του βλέποντας την κατάστασή του προσπάθησε να βρει μια λύση για να μπορέσει ο Μανώλης να θυμηθεί και να μην αστοχήσει «το όνομα αυτής» και να πει «Ουρανία». Του είπαν λοιπόν πως αν «έχει αστοχήσει» το όνομα, όταν το ρωτήσει ο παπάς «το όνομα αυτής» να σηκώσει αμέσως το κεφάλι του, να κοιτάξει προς το ταβάνι της εκκλησίας, να σκεφτεί πως πάνω από το ταβάνι είναι ο ουρανός και έτσι να είναι σίγουρος ότι θα θυμηθεί να πει το όνομα Ουρανία. Ο Μανώλης ένιωσε ότι έφυγε ένα μεγάλο βάρος από πάνω του. «Θα σ’(ι) κώσου του κιφάλι μ’, θα διω του νταβάν(ι), θα πω ότι απού παν’ απ’ του νταβάν(ι) είνι η ουρανός κι θα πω Ουρανία είνι του όνουμα», έλεγε και ξαναέλεγε ο Μανώλης ενθουσιασμένος. Άριστος μνημονικός κανόνας για τη συνειρμική λειτουργία του Μανώλη! Τέλος, έφτασε η μεγάλη μέρα της βάφτισης. Και ήρθε η στιγμή που ο παπάς απευθυνόμενος στο Μανώλη ρώτησε «το όνομα αυτής;». Ο δύστυχος ο Μανώλης βλέποντας τον παπά να τον κοιτάζει στα μάτια και να περιμένει να του πει άμεσα «το όνομα αυτής» αποδιοργανώθηκε πλήρως. Με τίποτα δε θυμόταν τι έπρεπε να κάνει και να πει. «Είχε αστοχήσει» τα πάντα! Μετά όμως κάποιες στιγμές απελπισίας θυμήθηκε ότι του είχαν πει πως αν δεν θυμηθεί, «αν αστοχήσει» το όνομα, να κοιτάξει προς το ταβάνι κι αυτό θα τον βοηθούσε να το θυμηθεί. Έμπλεος ελπίδων και προσδοκιών σήκωσε το κεφάλι του προς το ταβάνι. Το κοί-

ταζε, το ξανακοίταζε, κανένας συνειρμός, κανένας συσχετισμός δεν δημιουργόταν στο φτωχό του το μυαλουδάκι για να τον κάνει να θυμηθεί το όνομα. Και ενώ κοίταζε επίμονα το ταβάνι, είδε σε ένα του σημείο μια μικρή τρυπούλα. Και τότε «εγένετο φως» και μια ακτίνα του φώτισε το σκοτεινιασμένο μυαλό του Μανώλη. Αυτό ήταν, σκέφτηκε! Αυτό ήταν! Αφού δεν έβλεπε τίποτα άλλο στο ταβάνι, από το οποίο προσδοκούσε τη σωτηρία, παρά μόνο την μικρή τρυπούλα (τρυπούδα στα χαλκιδικιώτικα), γυρίζει και λέει θριαμβευτικά στον παπά «Τρυπούδα, Τρυπούδα να του πεις του κουρτσούδ’, μπάρμπα Παπά, Τρυπούδα»! Γονείς, κουμπάροι, καλεσμένοι, όλοι πάγωσαν! Ο παπάς όμως ήταν υποχρεωμένος είτε είχε παγώσει κι αυτός είτε όχι, να δεχθεί αμετάκλητα το όνομα που είπε ο νονός. Ήταν δρόμος χωρίς επιστροφή. Ήταν κανόνας απαράβατος εκείνα τα χρόνια να μην αλλάξει τίποτα από αυτό που είπε ο νονός, έστω κι αν είχε κάνει λάθος από αφηρημάδα ή από «πτωχεία πνεύματος» ως εν προκειμένω. Έτσι, μη έχοντας άλλη επιλογή ο παπάς ανεφώνησε, «Και το όνομα αυτής … Τρυπούδα»! Έτσι το όνομα Ουρανία εκτοπίστηκε βάναυσα από το όνομα Τρυπούδα καθ’ όσον ο νονός, ο φτωχός Μανώλης, δεν μπόρεσε να δει πέρα από το ταβάνι τον ουρανό, αλλά σκάλωσε στην τρυπούδα του ταβανιού! Αυτή ήταν η τραγελαφική ιστορία του ονόματος της Τρυπούδας, που έγινε αιτία να σκοτεινιάσουν τα παιδικά της χρόνια και να τραυματίσουν για πάντα την ψυχοσύνθεσή της.

O TEMPORA O MORES.

***

ρουφά τον κάθε της λόγο, σχηματίζει εικόνες, γνωρίζει τη ζωή του, τον κόσμο γύρω του, που, όταν πατήσει στα πόδια του, δεν θα φοβάται και θα τον αγαπήσει. Με την τρόκνια, μάνα και παιδί θα παν και στο χωράφι. Εκεί, που, ένας άλλος, ολόκληρος κόσμος ζει. Άκακα σκουληκάκια, βατράχια, σαύρες, φιδάκια. Δεν κινδυνεύει. Θα δέσουν τα τροκνόσκοινα στους κορμούς δύο κοντινών δέντρων ή κλαδιών και θα γίνει αιώρα, κούνια. Λίκνο προστατευτικό. Και μες στις ευωδιές της φτέρης, του σκίνου, της μυρτιάς και των άλλων χαμόκλαδων και πάνω του τα τζιτζίκια που προσπαθούν να σηκώνουν ως τον ουρανό τον ύμνο τους, θα κοιμηθεί και θα ονειρευτεί έναν κόσμο, γεμάτο φως. Με άκουσε. Κι άφησε τη ματιά του να φύγει, σαν χελιδόνι, πέρα μακριά. Να πλανηθεί πάνω απ’ το πανόραμα του χωριού και πάνω από τους λόφους που έλιωνε ο ήλιος. Και στοχαστικά: “Τώρα μπορώ να καταλάβω, πώς μπορεί να μεταβάλει κανείς ένα πανί, σε θησαυρό”. Κι εγώ... Τι θυμήθηκα! Τι θυμάμαι! Τι θησαυρούς αποθηκεύει η ζωή μέσα στον άνθρωπο! Λόγια, μηνύματα, αισθήματα, συναισθήματα. Κι είναι τρομερή συγκίνηση να ξαναπερπατάς πάνω στις παιδικές ή νεανικές πατημασιές.

συνέχεια από σελίδα 34

είδες. Είναι, συνήθως, ολόμαλλη. Βαθύ κόκκινο το χρώμα, με λεπτές πολύχρωμες πινελιές, αρμονικά δεμένες. Περίτεχνο το τελείωμα. Καλοπλεγμένα τα τροκνόσκοινα που καταλήγουν σε φουντίτσες. Μ’ αυτή θα παν στην εκκλησιά. Θα παραβρεθούν σε γιορταστικά ξεφαντώματα και πανηγύρια. Θα βρεθούν μέσα σε … κόσμο. Γι’ αυτό, εκεί στην άκρη της, στερεωμένο, με παραμάνα απ’ τη μανούλα, το σταυρουδάκι από το Άγιο Όρος, να το φυλάει η Παναγιά, μαζί και το «ματάκι» για τη βασκανία, γιατί «σαν το δικό της το παιδί, στον κόσμο, άλλο κανένα». Από εκεί, από την αγκαλιά της τρόκνιας, το τρυφερό βλαστάρι, ακολουθεί τον ακούραστο, αδιάκοπο ρυθμό των κινήσεων της μητέρας του σε ό,τι κάνει. Στο σπίτι, στην αυλή, στο ύπαιθρο. Ακουμπάει με σιγουριά στην πλάτη της. Νιώθει τους παλμούς της καρδιάς της, ακούει τη ζεστή φωνή της καθώς του μιλάει. Δεν του μιλάει για τη Χιονάτη και τη Σταχτοπούτα. Του λέει, του εξηγεί, τι κάνουν ή τι θα κάνουν. Είναι μια, απ’ ευθείας, άμεση επικοινωνία. Κι εκείνο, σαν ξεραμένη γη, 36

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Ο ΚΕΦΤΈΣ ΒΑΓΓΈΛΗΣ ΜΑΥΡΟΔΉΣ

Και έλα

τώρα εσύ να μου πεις και να απορήσεις γα το τι είναι ο κεφτές. Γιατί δεν υπάρχει άνθρωπος στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές του Χολομώντα που στο άκουσμα της λέξης Κεφτές, δεν τού τρέχουν σάλια και δεν του έρχονται στο νου οι μυρωδιές τού τηγανίσματος αλλά και η καλή διάθεση, ύστερα από ένα χορταστικό γεύμα ή δείπνο με κεφτέδες, τουρσιά και κρασί ή τσίπουρο. Και καλή η εισαγωγή, έλα όμως που στους μερακλήδες οι σκέτες περιγραφές φέρνουν φαγούρα και αναμνήσεις πικρές, κάποιας γερής τσιπουροποσίας, της περασμένης εποχής, με το χιόνι ένα μέτρο κι τα όργανα αγκαζέ. Και για τον κεφτέ ξεκίνησα να λέω και ά... ακόμα λίγο και θα ξεθαρρέψω να πω κι’ άλλα και το θέμα θα μείνει χωρίς ανάπτυξη. Γιατί δεν πρόκειται να δώσω συνταγές για τον κεφτέ, ούτε να πω κάτι άγνωστο στις νοικοκυρές οι οποίες από την τηλεόραση έμαθαν και μαθαίνουν διάφορα, μέχρι τον τρόπο που μπορούν να κάνουν κεφτέδες με πράσα, με σπανάκια και με πολλά άλλα υλικά, ακόμα και με... φακές και ρεβίθια, άκου άκου εσύ, και τα βλέπουν οι θειές και το ύφος τους αλλάζει προς την... απορία, αφού από πολύ παλιά, τον κεφτέ τον έμαθαν ότι γίνεται με κιμά, με κρεμμύδι και διάφορα μυρωδικά. Και λέω ότι δεν θα δώσω συνταγές ούτε θα κάνω κάποια γευσιγνωστική ανάλυση, αλλά θα πω ότι η ονομασία του κεφτέ, έρχεται από την Περσία και την Τουρκία που στη μεν Περσία τον λέν Kufta και στην Τουρκία τον ονομάζουν Kofte, αλλά σ’ αυτό το (ό) στον Τουρκικό Kofte, βάλτε και δυο τελείες από πάνω για να γίνει η προφορά σωστή, να προφερθεί δηλαδή ...«Κιοφτέ» και όχι «Κοφτέ»... Έχουμε λοιπόν και λέμε και μέχρις εδώ η εισαγωγή, αλλά να, για να κλείσει το θέμα που ακόμα δεν... άνοιξε, θα πρέπει να πω και το άλλο, ότι δηλαδή η κάθε νοικοκυρά έχει το δικό της τρόπο για να φκιάνει τους κεφτέδες. Και βλέπουμε μερικές να τους κάνουν αφράτους τους κεφτέδες, και μερικές άλλες να τους φκιάνουν τόσο σφιχτούς που είναι σαν «κουρσιούμια» και τρέχα εσύ να μάθεις τι σημαίνει αυτό, αλλά ότι και να σημαίνει, ο εν λόγω σφιχτός κεφτές άντεχε παλιά και αντέχει ακόμα να μεταφερθεί αναλλοίωτος σε μεγάλες αποστάσεις και σήμερα ακόμα, από γνωστούς, μαθαίνω ότι στέλνουν λέει, κεφτέδες ακόμα και στο... Λονδίνο στα βλαστάρια τους που παιδεύονται εκεί για σπουδές και τα ζήσαμε αυτάνα(!!) Και το τι θα ζήσουμε ακόμα άγνωστο. Και ομολογώ και όνομα δε λέω, ότι τέτοιους σφιχτούς κεφτέδες έφαγα αρκετές φορές, μέχρι που το συγγενικό μου πρόσωπο παραδέχτηκε επί τέλους κάποτε, ότι τους κεφτέδες τους έφκιαχνε να τους φάμε

εκεί επί τόπου και όχι να τους «τροβαδιαστούμε» για πολυήμερο ταξίδι στην έρημο. Έτσι λοιπόν πρέπει να βάλλω μια τελεία στην εισαγωγή και να μπω στο κυρίως θέμα που ναι μεν ως θέμα είναι ο κεφτές, αλλά όχι οποιοσδήποτε κεφτές. Και εκεί λοιπόν και σιαπού αλλού, εκεί στην Αρναία, και να μη λέω σε ποια γειτονιά, η θειά είχε μια ιδιαίτερη προτίμηση στους κεφτέδες και όταν το επέτρεπε η «κατάσταση» για την πολυμελή οικογένεια το καλύτερο φαΐ που έφκιανε ήταν κεφτέδες σκέτοι, ή με σάλτσα, και συνήθως συνοδευόμενοι με ρύζι «για να φτουρούν...» Οι σκέτοι κεφτέδες, όμως, ήταν η προτίμησή της, γιατί και διότι, για τον εαυτό της έβγαζε τη μερίδα του λέοντος και βέβαια την παραπανίσια για τον εαυτό της ποσότητα δεν την αφαιρούσε από τα άλλα μέλη της οικογένειας, αλλά να, ήταν λίγο παραπάνω «αλίξουρην» και δεν μπορούσε να αντισταθεί στη θέα του στρογγυλεμένου τηγανητού κεφτέ... Έτσι λοιπόν, την ημέρα που έγινε το κακό, το «ανάμ’» και ακούστηκε και μαθεύτηκε, η θειά έκοψε τον κιμά στην κρεατομηχανή, τον ζύμωσε βάζοντας το κρεμμύδι και τα μπαχαρικά και τον σκέπασε για να «γίνει» και σε καμπόση ώρα να πλάσει τους κεφτέδες και να τους τηγανίσει για το Κυριακάτικο μεσημεριανό φαγητό της οικογένειας. Βέβαια, υπήρχαν και άλλα στο σπίτι, υπήρχε το βαρέλι με το τουρσί για συμπλήρωμα αλλά το κύριο πιάτο ήταν οι κεφτέδες από τρεις τέσσερες για τον καθένα και για τον αρχηγό της οικογένειας το απαραίτητο τσίπουρο ή το κρασί στην νταμιτζάνα, γνωστά αυτά στα μέρια μας και όποιος δεν τάζησε, ας φροντίσει να τα μάθει. Και το λοιπόν η θεια ξυπνημένη από πολύ νωρίς, αφού φρόντισε τα τρία πιδούδια , που μόλις ψευτοέφαγαν κάτι για πρωϊνό, εξαφανίστηκαν να παίξουν στη γειτονιά εκεί κάπου προς το Καρί Παζάρι, Κυριακή ήταν και είχαν το ελεύθερο... Σηκώθηκε και ο σύζυγος , (να τον πούμε Μπάρμπα Γιάννη;) να πάει στον καφενέ στην πλατεία, να περάσει την ώρα του, να δει, να ακούσει και να μάθει. Κι’ αφού η θεια τους ξεπροβόδησε όλους, (Μηλιά να την πούμε;), έπιασε να συμμαζέψει το σπίτι, αλλά συμμαζεύοντας την κουζίνα έπεσε το λαίμαργο μάτι της στο σκεπασμένο «ταψούδ’» με τον ζυμωμένο κιμά. Το ξεσκέπασε η θεια για να δει αν «έγινε» και η μυρωδιά από τον κιμά ξεχύθηκε στην κουζίνα, μια μυρωδιά που ξυπνάει και χορτάτο ακόμα πόσο μάλλον τη θεια Μηλιά που ήταν ακόμα μόνο με το αντίδωρο της εκκλησίας... Ζύγιασε την όρεξή της και την αδυναμία της στους κεφτέδες και το αποφάσισε στα γρήγορα.

37

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Πήρε ένα μεγάλο κομμάτι από τον ζυμωμένο κιμά και τον έπλασε στα γρήγορα, ενώ την ίδια στιγμή με γρήγορες κινήσεις έβαλε το τηγάνι στο πετρογκάζ με το ανάλογο λάδι. Ο κεφτές που έφκιασε η θεια Μηλιά, ήταν ένας υπερμεγέθης κεφτές αραγμένος και ξεσκέπαστος στο τσίγκινο πιάτο, εκεί δίπλα στο πετρογκάζ έτοιμος να ξεροψηθεί. Με γρήγορες κινήσεις η θειά Μηλιά, «διασκά διασκά»(1) ετοιμάστηκε να τον ρίξει στο τηγάνι, όταν ακούστηκε από κάτω το... «Γκρανκ... της πορτάρας... Άκουσε το Γκράνκ η θειά Μηλιά, αλλά δεν πήγε ο νους της στο... κακό, σού λέει κάποια γειτόνισσα θα είναι, αφού όλες οι πορτάρες τότε έμεναν ανοιχτές όλη μέρα και μόνο το βράδυ αμπαρώνονταν από μέσα... Από τα βαριά βήματα η καλόκαρδη αλλά και «αλλίξουρην» θεια Μηλιά κάτι ψυλλιάστηκε αλλά σκέφτηκε ότι δεν μπορεί να είναι ο σύζυγος, αφού μόλις έφυγε για το καφενείο. Έλα όμως που πολλές φορές, αν είναι να πάει κάτι στραβά, δεν το σταματάς με τίποτα και θα πάει οπωσδήποτε στραβά, ο σύζυγος ξέχασε το πορτοφόλι και γυρίζοντας να το πάρει, έπεσε απάνω στο... τηγάνισμαααα...!!!! Άκουσε το τσιτσίρισμα στην κουζίνα και από περιέργεια πήγε να δγει και τι να δγεί, είδε έναν πελώριο κεφτέ στο τηγάνι και δίπλα τη σύζυγο ζεματισμένη και αμίλητη. Ήξερε βέβαια την αδυναμία της συζύγου για τους κεφτέδες, κατάλαβε και δε ρώτησε. Και χωρίς να πει τίποτα, γύρισε να φύγει, οπότε η θεια Μηλιά, στην αμηχανία της για να δικαιολογηθεί είπε... «να πείνασα... απ’ του προυΐ δεν έβαλα τίπουτα

στου στόμα μ’ κι’ έφκιασα έναν κιφτέ...» Και ο μπάρμπα Γιάννης (θεός σχωρέστους όλους...) σεβόμενος την αδυναμία της συζύγου, που την αγαπούσε πολύ, με καλή διάθεση και χωρίς να θέλει να προσβάλει τη σύζυγο, είπε χαμογελαστός: -Μ’ καλά μαρή Γνιέκα... τί κιφτές είνι αυτός; Αυτός η κιφτές είνι σα ...λειτουργιά...:!!! . Αυτό είπε ο μπάρμπα Γιάννης και αποχώρησε χαμογελαστός... Και όπως δε μένει τίποτα κρυφό, μαθεύτηκε το συμβάν, και είχαν να το λεν κατόπιν συγγενείς και φίλοι, αλλά να, από κάτι τέτοια, παραμένει η μνήμη των δικών μας ανθρώπων, που μπορεί να μας άφησαν πριν από πολλά χρόνια, αλλά λέγοντας αυτά τα αθώα περιστατικά, που θυμόμαστε από τη ζωή τους, τους νιώθουμε ακόμα ανάμεσά μας. Και μόνο όσοι γνωρίζουν τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στο συμβάν μπορούν να το σχολιάσουν. Εμείς οι υπόλοιποι μόνο ένα μπορούμε να πούμε... Θεός σχωρέστους όλους τους παλιούς με τα αθώα χούια τους... Τίποτα άλλο. Γιατί, πίσω τους ακολουθούμε, και για μας άλλοι θα λεν και θα σχολιάζουν τα... κουσούρια μας. Αυτά, και «τα δέοντα...» και ξέρουν αυτοί στους οποίους απευθύνομαι, κι’ ας μη λέω ονόματα... Αλλά ας ήταν κάποιος να στείλει έστω χαιρετίσματα. Δεν ζητώ τίποτα άλλο. Γιώργο... περιμένω... Και να πω και κάτι γι’ αυτό το «διασκά- διασκά»(1) που ανάφερα παραπάνω και το οποίο σημαίνει γρήγορα, με βιασύνη, με γρήγορες κινήσεις... με «σπουδή» που λεν οι φιλόλογοι.

*** Η απαγόρευση του δημιουργού Θεού να φάνε οι πρωτόπλαστοι από τους καρπούς ενός δένδρου έχει μεγάλα νοήματα για τη σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ του Θεού, του ανθρώπου και της κτήσης. Ο δημιουργός Θεός είπε στους πρωτόπλαστους, στον Αδάμ και στην Εύα: «μπορείτε να τρώτε από όλους αυτούς του άφθονους γλυκούς καρπούς του Παραδείσου, αλλά όχι από τους καρπούς αυτού του δένδρου». Πιστεύω ότι αυτή η απαγόρευση ήταν ο πρώτος αυστηρός κανόνας που έθεσε ο ίδιος ο Δημιουργός Θεός για τον σεβασμό που πρέπει να δείχνει ο άνθρωπος προς τη θνητή Φύση. Ξέρουμε όλοι ότι η τιμωρία των ανθρώπων για την παράβαση αυτής της εντολής ήταν και παραμένει αυστηρότατη. Τελικά, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι πρέπει να υπάρχουν κανόνες απαράβατοι για τη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στη Φύση, ως προς το τι απαγορεύεται και το τι επιτρέπεται και όχι αυτό να καθορίζεται από τα προσωρινά οικονομικά συμφέροντα των ολίγων.

συνέχεια από σελίδα 26

ότι τέτοιο φιλόξενο μέρος σαν τον πλανήτη μας δεν υπάρχει στη γειτονιά τού Ήλιου μας για να μας δεχθεί, εάν μας διώξει ο σεμνός πλανήτης μας. Όλη τη νύχτα τα σκεφτόταν όλα αυτά και το πρωί με φώναξε και μου είπε: «Μήπως ο απαγορευμένος καρπός του παραδείσου ήταν εντολή του Θεού για την τήρηση κανόνων απέναντι στη Φύση;» Εγώ από το μάθημα των Θρησκευτικών ήξερα άλλες θεολογικές ερμηνείες για το δένδρο του Παραδείσου με τον απαγορευμένο καρπό. Ακολούθησε μια συζήτηση με έντονο προβληματισμό. Τώρα πια είμαι σχεδόν βέβαιος ότι ο πατέρας μου με την απλή αλλά καθαρή σκέψη του είχε συλλάβει την αλήθεια, που μου αρέσει πολύ να την σχολιάζω με τους φοιτητές μου, όταν μου δίνεται η ευκαιρία σε μαθήματα Αστρονομίας, που διδάσκω σε αυτούς.

38

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Η δράση του Συλλόγου μας Η 2ήμερη εκδρομή στην Καστοριά – Πρέσπες. Σαββατοκύριακο 24-25 Νοεμβρίου 2018 Στις 24-25/11/2018 ο Π. Σ. πραγματοποίησε εκδρομή στην Καστοριά και τις Πρέσπες. Συμμετείχαν (55) πενήντα πέντε μέλη και φίλοι του Συλλόγου. Αρχηγός ήταν ο Γ.Γ. του Συλλόγου κ. Γιάννης Κοτσάνης, που για μια ακόμη φορά υπερέβαλε εαυτόν στην φροντίδα για την προετοιμασία και την εκτέλεσή της. Από το Δ.Σ. συνοδοί ήταν οι κ.κ. Δάφφα Αναστασία, Κωστοπούλου Μάχη και Εμμανουήλ Άννα, που συνετέλεσαν με την συνδρομή τους στην επιτυχία της εκδρομής. Στην Καστοριά επισκέφτηκαν το Μουσείο Κέρινων ομοιωμάτων στο Μαυροχώρι, που ανανεωμένο παρουσιάζει ιδιαίτερο λαογραφικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Ακολούθησε επίσκεψη στον Λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού (νεολιθική εποχή) καθώς και στην σπηλιά του Δράκου, σπήλαιο, σχετικά, πρόσφατο. Με ελεύθερη επιλογή οι εκδρομείς περιπλανήθηκαν στο Ντολτσό (γραφική συνοικία της Καστοριάς) με τα αναστηλωμένα αρχοντικά και άλλα σπίτια, αντίγραφα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής καθώς και στην Άνω Πόλη με τις θαυμάσιες βυζαντινές εκκλησιές. – Η λίμνη με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα συμπλήρωνε το κάδρο της πανέμορφης Καστοριάς. Το βράδυ στις 20.00’ ακολούθησε διασκέδαση στο ξενοδοχείο ΤΣΑΜΗΣ, όπου κατέλυσαν οι εκδρομείς με συνοδεία ορχήστρας. Ο μπουφές πλούσιος. Η προεργασία και η επιτυχής εξέλιξη της επίσκεψης στην πόλη οφείλεται στην κ. Καίτη Ζωγράφου – Αξιώτη (αδερφή του Δημάρχου Στ. Ζωγράφου) που ζει και δραστηριοποιείται επιτυχώς στον χώρο της αυτοδιοίκησης, η οποία έκανε τα πάντα για να ευχαριστήσει τους συμπατριώτες της. Ο κ. Ι. Κοτσάνης και τα μέλη του Δ.Σ., εκ μέρους του Συλλόγου, της προσέφεραν χάλκινο ομοίωμα του ανδριάντα του Αριστοτέλη στο Α.Π.Θ. και την ευχαρίστησαν θερμά για τη διαρκή παρουσία της. Έκπληξη αποτέλεσε η συνάντηση το βράδυ του γλεντιού με την Ένωση Γυναικών Πολυγύρου, που βρίσκονταν και αυτές εκεί για εκδρομή. Την Κυριακή (25/11) μετά το σύντομο εκκλησιασμό στο μοναστήρι της Παναγίας Μαυριώτισσας, επισκέφτηκαν στις Πρέσπες τον Άγιο Αχίλλειο και τον Άγιο Γερμανό, διασχίζοντας πεζοί την υπερλίμνια γέφυρα. Το μεσημέρι στο χωριό Ψαράδες (υπο βροχήν) απόλαυσαν την τοπική κουζίνα τους (φασολάδα, γριβάδια και πέστροφες). Στην επιστροφή για την Θεσσαλονίκη έγινε στάση μιας ώρας στη Φλώρινα για αγορές και καφέ δίπλα στο ποτάμι, που τη διασχίζει, και οι εκδρομείς έφθασαν αργά το βράδυ στην Θεσσαλονίκη. Μια ακόμη εκδρομή περατώθηκε με καλές εντυπώσεις και ιδιαίτερα χαλαρή διάθεση.

Η 19η Συνάντηση χορωδιών της Χαλκιδικής στην αίθουσα «Αλέξανδρος» στη Θεσσαλονίκη. Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018 ώρα 19.00΄. Την Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018 και ώρα 19.00 στην αίθουσα «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» πραγματοποιήθηκε η 19η Συνάντηση Χορωδιών της Χαλκιδικής με πρωτοβουλία του Παγχαλκιδικού Συλλόγου (Π.Σ.) και υπό την αιγίδα του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Συμμετείχαν πέντε χορωδίες που εμφανίστηκαν με την εξής σειρά: 1)Χορωδία του Παγχαλκιδικού Συλλόγου με διευθυντή τον κ. Σάκη Δερμιντζάκη 2) Η Πανζερβοχωρίτικη χορωδία με διευθυντή τον κ. Ανδρέα Δερβίση και πρόεδρο τον κ. ΧρήστοΠρασά. 3) Η χορωδία του Πολιτιστικού Λαογραφικού Συλλόγου Γαλάτιστας «Η Γαλάτεια» με διευθυντή τον κ. Δημ. Κεχαγιά και στο πιάνο την κ. Μαρίνα Χόντα. 4) Η χορωδία Αρναίας του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου «Αριστοτέλης» με διευθυντή τον κ. Βασίλη Κοκκαλιάρη και 5) Η χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου Κασσάνδρειας «Η Κασσάνδρα» με διευθυντή τον κ. Γιάννη Ζγούρα. Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο Γ. Γ. του Π. Σ. κ. Ι. Κοτσάνης, ο οποίος υποδέχτηκε με θερμά λόγια τους φιλοξενούμενους. Ο πρόεδρος του Π. Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτης σε σύντομο χαιρετισμό, αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα αυτών των συναντήσεων, τις οποίες καθιέρωσε ο Π.Σ. από τον Μάιο του 2011 και ευχαρίστησε όλες τις χορωδίες και τους συνοδούς για την αποδοχή της πρόσκλησης. ΄Ολες εκτέλεσαν άψογα τα προγράμματά τους και σε όλες απονεμήθηκαν αναμνηστικά διπλώματα και βιβλίαδώρα. Με την ευχή για νέα συνάντηση έκλεισε η εκδήλωση με άριστες εντυπώσεις και πολλά συγχαρητήρια στον Παγχαλκιδικό ως διοργανωτή και σ’ όλους που πήραν μέρος: χορωδούς, μαέστρους και συνοδούς. Με την αναχώρηση προσφέρθηκαν σε όλους κεράσματα, προσφορά του Παγχαλκιδικού. Το Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού τέλος ευχαριστεί για άλλη μια φορά τον Περιφερειάρχη Κ.Μ. κ. Απόστολο Τζιτζικώστα και την διευθύντρια του αντιστοίχου Κέντρου Πολιτισμού για την ευγενική παραχώρηση της αίθουσας. Και του χρόνου. Τέλεση μνημοσύνου στον Πολύγυρο. Κυριακή 16 Δεκ. 2018 Την Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2018 στον Ι. Ναό Αγίου Νικολάου Πολυγύρου, τελέστηκε θρησκευτικό μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών, των αειμνήστων Προέδρων, συμβούλων, δωρητών, χορηγών, ευεργετών και μελών του Παγχαλκιδικού Συλλόγου, από ιδρύσεως μέχρι σήμερα. Μετά την τέλεση του μνημοσύνου, ο Πρόεδρος του Π.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτης αναφέρθηκε με συντομία στην σημασία του μνημοσύνου και αιτιολόγησε την επιλογή του Πολυγύρου για την τέλεση του ανασύροντας στη μνήμη τους αείμνηστους Πολυγυρινούς Προέδρους 39

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

που η προσφορά τους υπήρξε πολύ σημαντική στην πορεία του υπεραιωνόβιου Συλλόγου, αποκαλώντας τους μάλιστα βασικούς πυλώνες της διαδρομής του. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στους αείμνηστους Πολυγυρινούς, Γεώργιο Παπανικολάου (Σκωτ) πρώτο πρόεδρο (19031914) και Στέφανο Κότσιανο, δεύτερο ιδρυτή και πρόεδρο που ανέστησε το Σύλλογο το 1953, καθώς και στον εκ Βραστών Βρασίδα Κυργιαφίνη (1993-2008). Μετά το μνημόσυνο προσφέρθηκε από τον Σύλλογο καφές σε όλους που προσήλθαν στην αίθουσα του Ναού. Τον Σύλλογο εκπροσώπησαν ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. κ. Δάφφα Αναστασία (υπεύθυνη), Κωστοπούλου Μάχη και ο Γ.Γ. Κοτσάνης Ιωάννης. Την σεμνή τελετή τίμησαν με την παρουσία τους οι: Αντιδήμαρχος Χρήστος Κων. Βορδός και Κατερίνα Παντ. Ζωγράφου, Περιφερειακή Σύμβουλος Π.Κ.Μ. Το μεσημέρι τα μέλη του Π. Σ. γευμάτισαν στο εμβληματικό κέντρο της πόλης «Έξι βρύσες». Νωρίς το απόγευμα έγινε η επιστροφή στην Θεσσαλονίκη με την έντονη αίσθηση της εκπλήρωσης ενός ιερού χρέους.

καθώς ψάλλονταν τα κάλαντα από όλους. Ο Πρόεδρος κ. Μιχ. Καρτσιώτης συνεχάρη τους ομιλητές και όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης και απηύθυνε θερμές ευχές σε όλους. Ακολούθησε η γευστική απόλαυση του μπουφέ από εδέσματα που προσέφεραν οι γυναίκες του Συλλόγου, ενισχυμένος και από τις «σπιτικές νοστιμιές» των Αρναιωτών επιχειρηματιών Αδελφοί Γ. Λαλιώτη και τις πικάντικες σαλάτες της γνωστής αλυσίδας Condito. Το μέλος του Συλλόγου κ. Αλέξανδρος Αγγελίδης εντυπωσίασε για μια ακόμη φορά με την προσφορά της θαυμάσια διακοσμημένης τούρτας. Ο κ. Σ. Δερμιτζάκης ξεσήκωσε όλους με τη μουσική του και την εκτέλεση νοσταλγικών τραγουδιών σε κλίμα ευωχίας και χορευτικών εκτελέσεων. Μοιρασμένα σε παρέες τα μέλη απολάμβαναν το κρασί τους και τα «καλούδια» του μπουφέ. Με ανταλλαγές ευχών και την προσδοκία καλύτερων ημερών έκλεισε αργά το βράδυ η αυλαία της γιορτής. Σημείωση: Ο Πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. που παρευρέθησαν σύσσωμοι απευθύνουν τις ευχαριστίες τους σε όλους τους συντελεστές της γιορτής: - Στον κ. Φλώρο και την κ. Εμμανουήλ.

- Στις κυρίες Α. Παρδάλη, Μ. Κωστοπούλου και Α. Δάφφα, για το άψογο σερβίρισμα των εδεσμάτων.

- Στον αφανή “ήρωα” Κ. Τσολοδήμο για τις τεχνικές του υπηρεσίες και όχι μόνο. Και του χρόνου

Χριστουγεννιάτικη γιορτή, Πέμπτη 20 Δεκ. 2018 στην Εστία μας. Την Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου 2018 στις επτά το απόγευμα ο Σύλλογος πραγματοποίησε την καθιερωμένη χριστουγεννιάτικη γιορτή στην ΕΣΤΙΑ την οποία με ιδιαίτερη καλαισθησία στόλισαν το μέλος του Δ.Σ. κ. Άννα Εμμανουήλ και η κ. Ελευθερία Τσαμούρη. Την εκτέλεση του προγράμματος είχαν ο Θ. Φλώρος και η Άννα Εμμανουήλ, μέλη του Δ.Σ. ενώ την παρουσίαση έκανε ο Γ.Γ. Ιωάννης Κοτσάνης. Εκ περιτροπής οι δύο ομιλητές Θ. Φλώρος και Άννα Εμμανουήλ μας εισήγαγαν στο ενδιαφέρον και ευρηματικό όντως θέμα σχετικό με τις Προφητείες για την έλευση του Μεσσία και την επαλήθευση τους, με μια διαδικασία αφαιρετικής προσέγγισης που συνοδευότανε από την προβολή σχετικών εικόνων. Το μέλος της χορωδίας κ. Αθ. Μητσιάς έψαλλε με κατανυκτικό τρόπο και σε κλίμα μυσταγωγίας το «κάθισμα» του όρθρου των Χριστουγέννων «Δεύτε ίδωμεν πιστοί…». Ο καθηγητής της Αστρονομίας του Α.Π.Θ. κ. Σταύρος Αυγολούπης στη σύντομη αλλά άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία του, στήριξε την επιστημονική θέση ότι το άστρο της Βηθλεέμ ήταν πραγματικότητα, γεγονός που ενστερνίζονταν αξιόλογοι αστρονόμοι, για να καταλήξει στην επιγραμματική διατυπωμένη άποψη ότι τελικά «η ύπαρξη του άστρου της Βηθλεέμ έχει να κάνει με την καθαρότητα της ψυχής και της ένθερμης πίστης του κάθε χριστιανού». Ακολούθησε σειρά επίκαιρων τραγουδιών από την χορωδία υπο την διεύθυνση του νέου μαέστρου, καθηγητή της Μουσικής κ. Σάκη Δερμιντζάκη που πλαισιώνονταν από πληροφορίες σχετικές με τη δημιουργία τους από τους δύο ομιλητές. Έκπληξη αποτέλεσε η απροειδοποίητη εμφάνιση του Άη Βασίλη,

Η τριήμερη εκδρομή στη Φιλιππούπολη 30,31 Δεκ.2018 και 1 Ιαν. 2019. Γιορτάσαμε την Πρωτοχρονιά. Τα τελευταία χρόνια καθιερώθηκε να δίνουμε την ευκαιρία σε όσους θέλουν να περνούν την Πρωτοχρονιά μακριά από το σπίτι τους. ΄Ετσι πρόπερσι κάναμε Πρωτοχρονιά στη Σόφια, πέρυσι στο Βελιγράδι και εφέτος επιλέξαμε τη Φιλιππούπολη. Με ένα πλήρες λεωφορείο και με αρχηγό τον Πρόεδρό μας κ. Μιχ. Καρτσιώτη και συνοδό την έφορο κ. Μάχη Κωστοπούλου ξεκινήσαμε την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς για Φιλιππούπολη. Πρώτος σταθμός η Σόφια. Το κρύο είναι πολύ. Επίσκεψη στο Ναό του Αλεξάντερ Νέφσκυ, στον ναό της Αγ. Τριάδος και στα πέριξ, και αμέσως αναχώρηση για Φιλιππούπολη, μέσα από έναν ατέλειωτο κάμπο, για να φθάσουμε εκεί αργά το απόγευμα και να καταλύσουμε στο ωραιότατο ξενοδοχείο 4* Holiday Inn, στις παρυφές της πόλεως. Η τριήμερη παραμονή μας στο ξενοδοχείο αυτό ήταν υπέροχη: Πεντακάθαρα ευρύχωρα δωμάτια με ολοκαίνουργο εξοπλισμό, με πρωινά πλούσια και με ένα πολύ πρόθυμο προσωπικό για κάθε εξυπηρέτηση. Τη δεύτερη μέρα (παραμονή Πρωτοχρονιάς) ξεναγηθήκαμε στην παλιά και νέα πόλη και ελεύθεροι στην αγορά, άλλοι χαλαρώσαμε, άλλοι επιδοθήκαμε στα ψώνια, για να παρακαθίσουμε το βράδυ στο πρωτοχρονιάτικο 40

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ρεβεγιόν του ξενοδοχείου. Ένα ρεβεγιόν που θα το θυμόμαστε για πολύν καιρό. Σε μια αίθουσα, αποκλειστικά για το δικό μας γκρούπ, στολισμέnη με έναν πλούσιο εορταστικό διάκοσμο και με ελληνική μουσική από δίσκους που είχαμε φέρει από την Ελλάδα, μας προσφέρθηκαν σε αλλεπάλληλα πιάτα (έξι εμείς μετρήσαμε) γκουρμέ, ψητά, τυριά, σαλάτες, γλυκά και άφθονο κρασί που ανέβασε την αδρεναλίνη. Κόψαμε και την πρωτοχρονιάτικη πίτα, που είχε ετοιμάσει η κ. ΄Αννα Παρδάλη και τυχερή αναδείχθηκε η σ. δασκάλα Δήμητρα Μαναζή. Είπαμε τα κάλαντα και τα τραγούδια της Πρωτοχρονιάς και πάλι η ίδια η κ. ΄Αννα πρόσφερε σε όλους ωραία ατομικά βασιλοπιτάκια δικής της παρασκευής, ενώ η κ. Μάχη Κωστοπούλου πρόσφερε κουραμπιέδες που μας είχε στείλει η κ. Μάχη Τσιάλα από τον Πολύγυρο, τηρώντας κάθε χρόνο το «έθιμο» της προσφοράς, που η ίδια έχει καθιερώσει. Και τις δύο Κυρίες όλοι τις ευχαριστήσαμε, τις ευχηθήκαμε να είναι καλά για να το επαναλάβουν και του χρόνου. Στις 23.30΄όλοι στο λεωφορείο για την κεντρική πλατεία. Κόσμος πολύς εδώ, μουσικές στην μεγάλη εξέδρα έπαιζαν εκκωφαντικούς ρυθμούς, χορευτικά παραδοσιακά συγκροτήματα χόρευαν συνεχώς και όταν άλλαξε ο χρόνος, έλαμψε ο ουρανός από τα πυροτεχνήματα. Χρόνια πολλά, καλή χρονιά αλληλοευχηθήκαμε και επανήλθαμε, τραγουδώντας και ελαφρώς τρικλίζοντας από… χαρά, στο λεωφορείο, για το ξενοδοχείο. ΄Ηταν όλα αυτή τη βραδιά υπέροχα. Την Πρωτοχρονιά, μετά το πλούσιο εορταστικό πρωινό, αναχωρήσαμε για το χιονοδρομικό κέντρο Μπόροβετς που οι ψηλότερες πίστες του βρίσκονται σε υψόμετρο 2.600 μ. και είναι από τα μεγαλύτερα και καλύτερα της Ευρώπης. Πολύς ο κόσμος εδώ κάθε ηλικίας. Στις 12 πίστες χιονοδρόμοι κατέβαιναν με μεγάλες ταχύτητες, ενώ τα άφθονα τελεφερίκ δεν προλάβαιναν να μεταφέρουν μικρούς και μεγάλους στις κορυφές. Μεγάλα κτιριακά πολυώροφα συγκροτήματα, με ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφέ και καταστήματα και βέβαια με άφθονο χιόνι υπάρχουν παντού. Ήταν όλα σαν να βλέπεις όνειρο. Ωραία και αυτή η μέρα. Όλα όμως έχουν μια αρχή και ένα τέλος. Αργά το απόγευμα μετά τον καφέ αποχαιρετίσαμε τον όμορφο αυτόν τόπο και επιστρέψαμε στη Θεσ/νίκη μας βράδυ, με άριστες εντυπώσεις και υπέροχα βιώματα. Ο Παγχαλκιδικός έγραψε στα κατάστιχά του μια ακόμα ευγενική προσφορά στα μέλη του. Και του χρόνου. Σημειώνεται ότι την όλη οργάνωση είχε και πάλι ο πεπειραμένος πλέον σε θέματα ποιοτικών εκδρομών Γ.Γ. κ. Γιάννης Κοτσάνης.

θέμα που εντόνως απασχολεί τους Χαλκιδικιώτες αυτή την εποχή, το Κτηματολόγιο. Την Τετάρτη 13-2-2019 στην ΕΣΤΙΑ του Συλλόγου ο δικηγόρος από τον Ταξιάρχη Άγγελος Ρανταβέλλας, που ασχολείται τα τελευταία χρόνια με το θέμα αυτό, ενημέρωσε το πολυπληθές ακροατήριο για τη διαδικασία ένταξης των ακινήτων στο Κτηματολόγιο. Μαζί του ήταν και οι δύο μηχανικοί της εταιρείας ΓΕΩΑΝΑΛΥΣΗ Α.Ε. που εκπονεί τη μελέτη κτηματογράφησης στο Νομό Χαλκιδικής, ο κ. Ζηκίδης Θεόδωρος και η κ. Νάσου Πηνελόπη οι οποίοι συμπλήρωναν, όπου χρειαζόταν, και έδωσαν απαντήσεις στις πολλές απορίες των παρισταμένων. Η ενημέρωση διήρκησε περίπου δύο ώρες και μετά το πέρας της, οι ομιλητές (δικηγόρος και μηχανικοί) απάντησαν κατ’ ιδίαν σε προσωπικές ερωτήσεις. Το Δ.Σ. ευχαριστεί θερμά τους κ.κ. Ρανταβέλλα Άγγελο, Ζηκίδη Θεόδωρο και Νάσου Πηνελόπη, οι οποίοι με προθυμία και αφιλοκερδώς προσέφεραν το χρόνο τους και τις γνώσεις τους. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Σύλλογο Απανταχού Ταξιαρχιωτών. Εκδρομή στη Βεργίνα – Βέροια. Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2019 Από τις πρώτες εκδηλώσεις του νέου Διοικητικού Συμβουλίου ήταν η ημερήσια εκδρομή το Σάββατο 16/2/2019 στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας και στη Βέροια. Το θέμα της Μακεδονίας παραμένει πάντα επίκαιρο και γι αυτό επιλέξαμε να επισκεφτούμε τον χώρο, όπου βρέθηκε ο τάφος του Βασιλιά Φιλίππου Β’, που αποτελεί εσαεί την πιο ακλόνητη απόδειξη για την κοιτίδα της Μακεδονίας. Στην εκδρομή επιλέχθηκε ως ξεναγός η έμπειρη και γνωστή από την τηλεόραση κ. Ευγενία Κούκουρα, η οποία με τις εντυπωσιακές από την ιστορία και Μυθολογία γνώσεις της και την εξαιρετική ροή του λόγου της, καθήλωσε τους 54 συμμετέχοντες, τόσο κατά την διαδρομή με το λεωφορείο, όσο και κατά τις δυόμισι ώρες ξενάγησης στα ανάκτορα της Βεργίνας. Το πρόγραμμα συνεχίστηκε με γεύμα στην Βέροια, στο εστιατόριο Μπελούγκα στη γνωστή περιοχή Ελιάς. Το φαγητό ήταν ποιοτικά άριστο και συνοδευόταν από μουσική ηλεκτρικού πιάνου και ακορντεόν διασκεδάζοντας μέχρι το απόγευμα. Αμέσως μετά είχαμε ξενάγηση μιας ώρας περίπου στην Αρχοντική πόλη (βήμα Αποστόλου Παύλου –Μητρόπολη –συνοικία Βαρώση κλπ.) Στις 18:00 πήραμε το δρόμο της επιστροφής στη Θεσσαλονίκη, ενθουσιασμένοι από την οργάνωση της εκδρομής και γοητευμένοι απ’ όσα είδαμε και ακούσαμε. Το Δ.Σ. ευχαριστεί όλους που συμμετείχαν στην εκδρομή, ιδιαίτερα δε την ξεναγό κ. Κούκουρα για την καταπληκτική ξενάγηση.

Ενημερωτική συγκέντρωση των μελών στην Εστία μας για το Κτηματολόγιο στο Ν. Χαλκιδικής. Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2019 Η πρώτη εκδήλωση του νέου Δ.Σ. αφορούσε σε ένα 41

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση των μελών. Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019. Αρχαιρεσίες. Πραγματοποιήθηκε όπως είχε προγραμματισθεί και είχε ανακοινωθεί με πρόσκληση προς τα μέλη, η ετήσια γενική συνέλευση των μελών του Συλλόγου την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019, ώρα 11.00΄στην αίθουσα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ (έναντι Λ. Πύργου,) που μας παραχώρησε δωρεάν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με θέματα Η.Δ. 1. Εκλογή προεδρείου Γεν. Συνέλευσης.

2. Έκθεση πεπραγμένων του Δ.Σ. του έτους 2018. 3. Ταμειακός απολογισμός, οικ. έτους 2018 και προϋπολογισμός 2019,.4. ΄Εκθεση Εξελεγκτικής Επιτροπής. 5. Έλεγχος πεπραγμένων. 6. Δευτερολογία προέδρου Δ.Σ.

7. ΄Εγκριση ή μη των πεπραγμένων. 8) Απονομή ηθικών διακρίσεων και 9. Αρχαιρεσίες προς ανάδειξη νέου Δ.Σ. και Ε.Ε. για τη διετία 2019-2020. Ήταν επαναληπτική η συνεδρίαση και δεν απαιτείτο η παρουσία ορισμένου αριθμού μελών. ΄Ετσι άρχισαν οι εργασίες με τα παρόντα μέλη, τα οποία όμως ήταν αρκετά, ενώ με την πρόοδο των εργασιών η αίθουσα γέμισε ασφυκτικά με όρθιους στους διαδρόμους και πολλά άλλα μέλη στο φουαγιέ, όπου είχε εγκαταστήσει το γραφείο του ο ταμίας κ. Αβραάμ Παπαδόπουλος για την ταμειακή τακτοποίησή.

σότερα, αλλά και για να δώσει χρόνο στον απερχόμενο πρόεδρο κ. Μιχ. Καρτσιώτη να μιλήσει προς την Γεν. Συν., με περισσότερη άνεση χρόνου. Τέλος είπε ότι η ΄Εκθεση θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Συλλόγου.

Θέμα 1.Εκλογή προεδρείου Γεν. Συνελεύσεως Μετά από πρόταση του προέδρου του απερχόμενου Δ.Σ.κ. Μιχ. Καρτσιώτη, εξελέγησαν με ανάταση της χειρός:Πρόεδρος ο κ. Φίλιππος Π. Καράβατος από την Παλαιόχωρα και πρακτικογράφοι οι κ.κ. Παναγιώτης Κακαρίκας από τον Ταξιάρχη και Αλέξανδρος Οικονόμου από την Αρναία, οι οποίοι και κατέλαβαν τις θέσεις τους. Βοηθοί για την ώρα της ψηφοφορίας προτάθηκαν η κ. Ζηνοβία Πάχτα, ο κ. Μιχ. Κωτινούδης και ο κ. Γεώργιος Μπουγάς. Επίσης διευκρινίστηκε ότι το προεδρείο της Γ.Σ. μετατρέπεται αυτομάτως και λειτουργεί ως εφορευτική επιτροπή για τις αρχαιρεσίες που θα διεξαχθούν στο τέλος. Ως δικηγόρος της Γεν. Συνελεύσεως παρέστη ο κ. Γεώργιος Βασ. Κουτσός. Μετά τις ευχαριστίες που απηύθυνε ο πρόεδρος η Γεν. Συνέλευση εισήλθε στη συζήτηση των θεμάτων της Η.Δ.

Θέμα 4ο ΄Εκθεση Εξελ. Επιτροπής από τον προεδρεύοντα κ. Φώτη Ταλέα Ο πρόεδρος της Εξελεγκτικής Επιτροπής κ. Φώτης Ταλέας διάβασε το πρακτικό του ελέγχου που διενήργησε η Επιτροπή σύμφωνα με την οποία τα διαχειριστικά βιβλία και τα παραστατικά στοιχεία εσόδων και δαπανών τηρούνται με τάξη και διατυπώθηκαν συγχαρητήρια στον Ταμία.

Θέμα 3ο Ταμειακός απολογισμός 2018, από τον Ταμία κ. Α Παπαδόπουλο Στη συνέχεια κλήθηκε και έκανε τον οικονομικό απολογισμό του οικονομικού έτους 2018 (1-1-2018/31-122018) ο κ. Αβραάμ Παπαδόπουλος, ο οποίος ανέλυσε λεπτομερώς τα έσοδα και τα έξοδα του 2018: ΕΣΟΔΑ 35.740 ΕΞΟΔΑ 34.798 ΥΠΌΛΟΙΠΟ ΣΤΗ ΝΕΑ ΧΡΗΣΗ 942 ευρώ. Στο υπόλοιπο αυτό αν προστεθεί το περσινό αποθεματικό που ήταν 60.353 ευρώ, δίνει ένα γενικό υπόλοιπο-αποθεματικό την 31-12-2018 της τάξεως των 61.295 ευρώ, που παραδίδεται στο νέο Δ.Σ. και αποτελεί σίγουρα ένα ασφαλές μαξιλάρι για την περαιτέρω απρόσκοπτη λειτουργία του Συλλόγου. Στη συνέχεια ο Ταμίας διάβασε και τον προϋπολογισμό του οικ. έτους 2019, όπως αυτός συντάχθηκε από το απερχόμενο Δ.Σ. και κατατέθηκε μαζί με τον απολογισμό στο Προεδρείο της Γ.Σ.

Θέμα 5ο Κριτική των διοικητικών και Οικονομικών πεπραγμένων και προτάσεις Στη συνέχεια δόθηκε ο λόγος στα μέλη για την κριτική των πεπραγμένων και τη διατύπωση προτάσεων. Τον λόγο πήραν και επαίνεσαν το έργο του απερχόμενου Δ.Σ. οι κ.κ. Σταύρος Αυγολούπης, Γιάννης Τσίκουλας, Αθανάσιος Καλαφάτης, Μαγδαληνή Λαλιώτου, Τριαντάφυλλος Οικονόμου και ο Στέλιος Βαλιάνος, υποψήφιος Δήμαρχος του Δήμου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ, ο οποίος μάλιστα ανακοίνωσε την πρόθεσή του να γίνει χορηγός σε επόμενο τεύχος του Περιοδικού μας, ενώ ο Βασ. Κυρούδας και ο Αστέριος Καραστέργιος μαζί με τα συγχαρητήρια έκαναν και διευκρινιστικές ερωτήσεις. Τέλος ο κ. Θεόδ. Φλώρος, μέλος του Δ.Σ. εξέθεσε το έργο του ως χοροδιδάσκαλος του Συλλόγου. Όλες οι παρεμβάσεις, είναι γραμμένες στην σχετική βιντεοκασέτα, σημειώθηκαν από τους γραμματείς και θα παραδοθούν στο νέο Δ.Σ.,

Θέμα 2ο ΄Εκθεση πεπραγμένων του Δ.Σ. από τον Γ.Γ. κ. Γιάννη Κοτσάνη Στο βήμα κλήθηκε και έλαβε το λόγο ο Γεν. Γραμματέας του απερχόμενου Δ.Σ. κ. Γιάννης Κοτσάνης, ο οποίος ανέγνωσε την Έκθεση Πεπραγμένων Δ.Σ. του έτους 2018, που, όπως είπε είναι περιληπτικά, αφού τα γνωρίσαμε και τα βιώσαμε όλοι τη χρονιά που πέρασε και είναι δημοσιευμένα λεπτομερώς στα τεύχη του Παγχαλκιδικού Λόγου, μάλιστα με φωτογραφίες τα περισ42

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Γ.Σ.

φτονταν: ποιος ήταν δυνατό να τον διαδεχθεί και να αναλάβει να συνεχίσει το σπουδαίο έργο που ήδη είχε επιτελεσθεί. ........ Τότε μου προσφέρθηκε το «σκήπτρο». Ήταν για μένα πολύ δύσκολο να δεχτώ την πρόταση, γιατί την περίοδο εκείνη ήμουν εκλεγμένος στην τοπική αυτοδιοίκηση και η συνέχεια ενός τόσο μεγάλου έργου που είχε συντελεσθεί στον Παγχαλκιδικό ήθελε χρόνο, αφοσίωση και δράση. Όμως ο καθηγητής Σταύρος Αυγολούπης, η Μαρία η Τσαμουρτζή, ο Γιάννης ο Καραμίχος, ο Γιάννης ο Κοτσάνης, κ.α., που γνώριζαν την προηγούμενη μου πορεία στα πολιτιστικά πράγματα, στο συνδικαλισμό, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στα αθλητικά σωματεία, στους κοινωνικούς αγώνες κλπ. με παρεκάλεσαν, με ξαναπαρεκάλεσαν, επιστράτευσαν πολλά επιχειρήματα, κι ένα βράδυ, ήταν παραμονή εκλογών του 2009, πριν 10 χρόνια ακριβώς, πήρα τη μεγάλη απόφαση. Τους πήρα τηλέφωνο μεσάνυχτα και με έβαλαν στο ψηφοδέλτιο. Και… έγινα πρόεδρος. Η πρώτη δουλειά ήταν να τιμηθεί η μνήμη του αείμνηστου Προέδρου που χάθηκε έτσι ξαφνικά. Πραγματικά, έγιναν τα μνημόσυνά του, το τρισάγιο στο χωριό του, έγινε εσπερίδα με πρωτοβουλία της Μαρίας της Τσαμουρτζή, κι ακούσθηκαν συγκινητικά τραγούδια,, και πολλοί μίλησαν για το βίο, και το έργο που άφησε ο αείμνηστος. Ταυτόχρονα τελέσθηκε και μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των αειμνήστων προκατόχων, προέδρων, συμβούλων και μελών του Συλλόγου από ιδρύσεως. Ευλαβούμαι πάντα τους προκατόχους μου. Και σημειώνω ότι μόλις προ ημερών, στις 16 Δεκ. 2018 με όμοιο μνημόσυνο στον Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Πολυγύρου, έκλεισα τον κύκλο της δεκαετίας μου. ........ Μετά τον δεκαετή αυτόν κύκλο σήμερα αποχωρώ. Αποχωρώ, γιατί έτσι πρέπει να γίνει. Φεύγω γιατί και τα χρόνια πέρασαν, αλλά και γιατί πρέπει να γίνει ανανέωση. Δέκα χρόνια στο τιμόνι του Συλλόγου είναι υπεραρκετά. ........ Πριν όμως αποχωρήσω θα σας πω πολύ πολύ περιληπτικά τι παραλάβαμε και τι παραδίνουμε σήμερα ως Δ.Σ. Και μιλώ στον πληθυντικό για να τονίσω ότι ό,τι έγινε τη δεκαετία έγινε από όλους μαζί. Κανένας σήμερα δεν μπορεί να ενεργεί από μόνος του. Ίσως οι εμπνεύσεις να ήταν δικές μου αλλά η εκτέλεση ήταν ομαδική. ........ Τι παραλάβαμε Παραλάβαμε τον Σύλλογο σε έναν οργασμό δράσης ποικίλων εκδηλώσεων και έργων: Είχε ήδη κατασκευασθεί το μέγα έργο, το μνημείο του Χάψα στην Αγ. Αναστασία και γινόταν πλέον εκεί οι εορτασμοί Είχε ήδη αγορασθεί η αίθουσα και στεγάσθηκε οριστικά

Θέμα 6ο Δευτερολογία του Προέδρου κ. Μιχαήλ Θεμ. Καρτσιώτη Στο σημείο αυτό πραγματοποίησε ομιλία ο πρόεδρος του απερχόμενου Δ.Σ. κ. Μιχαήλ Θεμ. Καρτσιώτης, ο οποίος ύστερα από 10 πλήρη έτη στη θέση του Προέδρου του Δ.Σ. (5 διετείς θητείες) επαναβεβαίωσε την εκφρασθείσα προ πολλών μηνών απόφασή του να μην υποβάλει πλέον υποψηφιότητα και να αποσυρθεί οριστικά. Με περισσή συγκίνηση ο ομιλητής αναφέρθηκε στην απόφασή του να αποχωρήσει γιατί «Τα χρόνια πέρασαν και η κόπωση είναι μεγάλη, είπε, αλλά γιατί πίστη μου είναι ότι καθένας μικρός ή μεγάλος ηγέτης, πρέπει να αποχωρεί όταν έρχεται ο κατάλληλος χρόνος, ώστε να δίνεται η ευκαιρία για ανανέωση, η οποία αποτελεί βασικό στοιχείο της προόδου και ο χρόνος αυτός ήδη έχει προ πολλού έρθει». Το τέλος της ομιλίας ακολούθησαν παρατεταμένα χειροκροτήματα με όρθιους τους ακροατές να επευφημούν μέσα σε ένα συγκινητικό κλίμα τον απερχόμενο πρόεδρο. Ανακήρυξη επιτίμου Προέδρου Με το τέλος της ομιλίας και αφού κόπασαν τα χειροκροτήματα και οι επευφημίες, το προεδρείο της Γ.Σ. δια του προέδρου του πρότεινε στη Γεν. Συνέλευση, ως κυρίαρχο σώμα, να ανακηρυχθεί ο απερχόμενος πρόεδρος κ. ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΜ. ΚΑΡΤΣΙΩΤΗΣ, ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ, για όσα επί δεκαετία πρόσφερε στο Σύλλογο στους ανθρώπους του και στη Χαλκιδική, διάκριση τιμητική που προβλέπεται από το Καταστατικό. Την πρόταση αποδέχθηκε με χαρά, η Γεν. Συνέλευση, και την ενέκρινε, μαζί με άλλο ένα γενικό παρατεταμένο χειροκρότημα. Ο τιμηθείς, μη μπορώντας να ομιλήσει λόγω της μεγάλης συγκίνησης, με υπόκλιση ευχαρίστησε το σώμα και απεσύρθη. Σ.Σ. Παρατίθενται κατωτέρω μερικά περιληπτικά αποσπάσματα από την αποχαιρετηστήρια ομιλία: Αγαπητοί μου συμπατριώτες και φίλοι ........ Πριν 10 χρόνια στο Σύλλογό μας είχε επισυμβεί ένα τρομερό γεγονός . Μια κρύα νύχτα του Νοεμβρίου 2008, ο Θεός πήρε ξαφνικά από κοντά μας τον πρόεδρό μας το Βρασίδα Κυργιαφίνη. Μέγας ο θρήνος, μέγας ο καημός. Ο Σύλλογός μας έχασε τον ηγέτη του. Και ο μεταστάς δεν ήταν τυχαίος. ΄Ηταν ένας προικισμένος στιβαρός άνδρας, με ψυχικό σθένος, και σπάνια χαρίσματα, που για 15 ολόκληρα χρόνια (1993-2008) οδηγούσε τον Παγχαλκιδικό σταθερά και αταλάντευτα από επιτυχία σε επιτυχία. Τον είχε ανεβάσει τόσο ψηλά που όλοι σκέ43

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ο Παγχαλκιδικός, ύστερα από περιπλάνηση ενός αιώνα. Είχε ήδη στηθεί η προτομή του Χάψα στην ομώνυμη πλατεία, τέρμα Βούλγαρη Είχε ήδη γίνει η προκήρυξη (2008) για το έργο της φιλοτέχνησης του ανδριάντα του Αριστοτέλη προκειμένου να στηθεί στο Α.Π.Θ. και ήταν σε εξέλιξη η υποβολή προφορών από τους 10 γλύπτες που πήραν μέρος. Τι παραδίδουμε Ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός, φιλοτεχνήθηκε ο ανδριάντας, στήθηκε στο ΑΠΘ και στις 25-8-2010 έγιναν τα αποκαλυπτήρια από τον πρύτανη κ. Αν. Μάνθο. Και το σημαντικό είναι ότι εξοφλήθηκαν όλοι οι λογαριασμοί του έργου (132.000) ευρώ, χάρη στις γενναίας προφορές εκλεκτών των της Χαλκιδικής (Γ. Βαγιωνάς 60.000 ευρώ, Ορέστος Σιμώνης 18.000 ευρών, Μόσχος Μόσχος 12.000 ευρώκ.α.) Δυστυχώς με την ανάληψη της διοίκησης το 2009, ήρθε η οικονομική κρίση. Κάθε σκέψη για έργα σταμάτησε και στρέψαμε την προσοχή μας στη συντήρηση των υπαρχόντων, και στην, με πρωτοποριακές σύγχρονες μεθόδους, οργάνωση νέας διοικητικής δομής του Συλλόγου, στην ψηφιακή οργάνωση επικοινωνίας με τα μέλη με SMS και e-mail, στη προβολή της ιστορίας, της παράδοσης του πολιτισμού της Χαλκιδικής με κέντρο πάντα τον άνθρωπο-Χαλκιδικιώτη κλπ. ΄Ετσι δημιουργήθηκαν Παραρτήματα του Συλλόγου σε όλες τις κωμοπόλεις της Χαλκιδικής και ο Σύλλογος έγινε όντως ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ. Αμέσως εκδόθηκε το πρώτο τεύχος του περιοδικού που έδωσε και το μεγάλο άνοιγμα στην πρόοδο. Κυκλοφορεί ήδη κάθε τρίμηνο με 60 σελίδες, σε 2.500 αντίτυπα και με έγκριτους αρθρογράφους. Ήδη εκδόθηκαν 37 τεύχη. Οι Χαλκιδικιώτες έτρεξαν και γράφηκαν μέλη, με αποτέλεσμα να τριπλασιαστεί σχεδόν ο αριθμός τους και ο Α.Μ. από 670 πήγε 1770. Μέγα το επίτευγμα. Λειτούργησαν πολυπληθή τμήματα χορωδιών, χορευτικών, γυναικών, αγγλικών, χειροτεχνίας, φιλαναγνωσίας και η αίθουσα δέκα χρόνια τώρα, κάθε βράδυ, γεμίζει κόσμο, ζωντάνια, χαρά, ευχαρίστηση. Μοιάζει με πολύβοο μελίσσι. Πάνω από 300 εκδηλώσεις και εκδρομές στη δεκαετία, ικανοποίησαν όλους με την ποικιλία τους και την ποιότητά τους και στερέωσαν την αγάπη προς το Σύλλογο. Εκσυγχρονίστηκε το Καταστατικό με δυο Καταστατικές Συνελεύσεις και απέκτησε καινοτόμες διατάξεις. Παρά την πληθωρική οργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων απομένει σήμερα στο Ταμείο ένα ικανό αποθεματικό 61.000 ευρώ, ασφαλές μαξιλάρι-εγγύηση για τη συνέχεια, που καλόν θα ήταν να διατεθούν για την αγορά νέας πιο ευρύχωρης αίθουσας, Ο Σύλλογος πλέον έγινε ΜΕΓΑΛΟΣ. Τον παραδίνουμε ζωηρό, εύρωστο σε πλήρη λειτουργία, με καθολική αποδοχή και υποστήριξη από όλους, και προπαντός

μακριά από διχαστικές νοοτροπίες. Καθιερώσαμε ως στόχο ενδιαφερόντων τον άνθρωπο και τη Χαλκιδική. Και νομίζω επιτύχαμε. ........ Αγαπητοί μου φίλοι Σήμερα αποχωρώ με πλημμυρίδα ευγενών και μόνο αισθημάτων προς όλους. Για τη χαρά που μου δώσατε να γνωρίσω ακόμη πιο πολύ την Πατρίδα μας, να αναδείξω το παρελθόν της, να υπηρετήσω το παρόν της και να θέσω υποθήκες για το μέλλον της. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ. Αποχωρώ με περηφάνεια και συγκίνηση μαζί. Στα 10 χρόνια που υπηρέτησα και αφοσιώθηκα κυριολεκτικά στο Σύλλογό μας ,ήταν μεγάλη η ένταση. Στέγνωσε η ψυχή μου στην προσπάθειά μου να τον ανεβάσω όσο πιο ψηλά μπορούσα. Πάντα είχα στενούς και άξιους συνεργάτες. Τους ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ όλους. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στη γυναίκα μου, την ΄Αννα, που με ανέχτηκε 10 χρόνια. Και τώρα κάτι σημαντικό Στη δεκαετή προεδρία μου ίσως μερικούς να στενοχώρησα στην άσκηση των καθηκόντων μου. Υπήρξαν και άλλοι που στενοχώρησαν εμένα. Σήμερα όλα είναι συγχωρεμένα. Από τους πρώτους ζητώ συγγνώμη. Τους δεύτερους τους συγχωρώ. Φεύγω νε καθαρή και ανάλαφρη την ψυχή μου. Αγαπητοί φίλοι ΄Ηδη, ο ήλιος της βιωτής μου έγειρε προς τη δύση. Σε λίγο θα ακουμπήσει στον ορίζοντα για να βασιλέψει. Όμως, όσα χρόνια ακόμα μου χαρίσει ο Θεός, θα ζω με τις γλυκές αναμνήσεις που μου χάρισε ο Παγχαλκιδικός. Σήμερα έμπλεος ευφροσύνης που αξιώθηκα να εξοφλήσω το χρέος μου προς τη γη που με γέννησε, τη Χαλκιδική μας, που με θήλασε, που με άνδρωσε, που γνώρισα και αγάπησα τους ανθρώπους της, νομίζω πως μπορώ να ανακράξω «Τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστην τετήρηκα» και γυρνώ στο στασίδι μου να παρακολουθώ τον Παγχαλκιδικό να πετάει όλο και σε ψηλότερες κορυφές. Θέμα 7ο :΄Εγκριση ή μη των πεπραγμένων Στη συνέχεια ο Πρόεδρος της Γεν. Συνέλευσης κάλεσε τους συνέδρους να εγκρίνουν ή όχι τα πεπραγμένα, διοικητικά και οικονομικά, όπως ανακοινώθηκαν από τους εισηγητές. Με ανάταση της χειρός τα πεπραγμένα διοικητικά και οικονομικά εγκρίθηκαν ομόφωνα χωρίς καμία αρνητική ψήφο. Θέμα 8ο : α) Ανακήρυξη του δρ. Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελου ως επιτίμου μέλους του Παγχαλκιδικού και απονομή τιμητικής πλακέτας στον επί 10ετία διευθυντή (μαέστρο) της μεικτής πολυφωνικής χορωδίας μας κ. Νίκο Καλαϊτζή. Α) Ο Γεν. Γραμματέας κ. Ιωάννης Κοτσάνης, λαβών το λόγο, ανέγνωσε την απόφαση του Δ.Σ. με την οποία 44

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Κοτσάνης Ιωάννης, Τραπεζικός σ. (Αρναία)

ανακηρύσσεται Επίτιμο Μέλος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ» ο κ. Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελος, δρ. Αρχαιολόγος εκ Νικήτης, «Επιφανής Χαλκιδικιώτης του σήμερα», για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στην Χαλκιδική και στον Παγχαλκιδικό, διάβασε και τα αναγραφόμενα στην σχετική πλακέτα, και κάλεσε, μετά την επικύρωση της απόφασης από τη Γ.Σ., τον απερχόμενο Πρόεδρο του Δ.Σ. ο οποίος ασπάσθηκε τον τιμώμενο, φίλο του από τα νεανικά χρόνια, τον συνεχάρη και του επέδωσε τη διάκριση (τιμητική πλακέτα). Ο κ. Παπάγγελος με συγκίνηση ευχαριστών είπε: «Ο δάσκαλός μου μας είχε πει στο Σχολείο: Όταν σε κατακρίνουν να στέκεσαι απαθής και όταν σε επαινούν να σιωπάς. Ευχαριστώ» Β) Στη συνέχεια με την ίδια διαδικασία απονεμήθηκε Τιμητική Πλακέτα στον επί 11ετία διευθυντή της μεικτής πολυφωνικής χορωδίας μας κ. Νίκο Καλαϊτζή ο οποίος ευχαρίστησε για τη διάκριση με επιστολή που ανέγνωσε και δημοσιεύεται σε άλλη σελίδα.. Και οι δύο τιμηθέντες καταχειροκροτήθηκαν από τους συνέδρους.

ΜΕΛΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Α)Τακτικά Λυρτζής Αστέριος, Πολιτικός Μηχανικός T.E. (Ταξιάρχης) Παπαδόπουλος Αβραάμ, Μαθηματικός (Βραστά) Καράβατος Σαραφιανός, Φυσικός (Παλαιόχωρα) Κωστοπούλου Μάχη, Οικοκυρά (Άθυτος) Σούστα- Δάφφα Αναστασία –Νατάσα, Μαία σ. (Νεοχώρι) Δρ. Οικονόμου Τριαντάφυλος, Εκπαιδευτικός Πρωτ. Εκπαίδ. (Νικήτη) Μπούφτας Νικόλαος, Τραπεζικός σ. (Αρναία) Παυλούδης Χρήστος, Αρχιπλοίαρχος Π.Ν. ε.α. (Ορμύλια) Β) Αναπληρωματικά Φλώρος Θεόδωρος, Καθηγ. Φυσ. Αγωγής σ. (Αρναία) Εμμανουήλ ΄Αννα, Εκπαιδ. Προσχολικής Αγωγής σ. (Άγ. Νικόλαος) Τσαμούρης Θεόδωρος, Πολιτικός Μηχανικός (Αρναία)

Θέμα 9ο : Αρχαιρεσίες προς ανάδειξη νέων οργάνων διοικήσεως (Δ.Σ. και Ε.Ε.) για τη διετία 2019-2020). Πριν εισέλθει η Γ.Σ. στο τελευταίο θέμα της Η.Δ., ο πρόεδρος της Γεν. Συνέλευσης υπενθύμισε ότι το Καταστατικό προβλέπει : το προεδρείο της Γεν. Συνέλευσης από δω και πέρα λειτουργεί ως Εφορευτική Επιτροπή με Πρόεδρο δηλ. τον κ. Φίλιππο Π. Καράβατο με πρακτικογράφους-ψηφολέκτες τους κ.κ. Παναγιώτη Κακαρίκα και Αλέξανδρο Οικονόμου και με τους βοηθούς που προαναφέρθηκαν. Ο πρόεδρος της Εφορευτικής επιτροπής παρέλαβε σε σφραγισμένο πακέτο τα ψηφοδέλτια, εξήγησε τον τρόπο ψηφοφορίας και τα μοίρασε μαζί με σφραγισμένους και μονογραμμένους φακέλους στα μέλη που παρίσταντο. Μαζί προσφέρθηκαν και εκατό στυλό διαρκείας. Ήδη είχαν στηθεί τρεις κάλπες, αφού πρώτα ελέγχθηκαν και σφραγίσθηκαν, καθώς και παραβάν. Κάθε κάλπη την επιτηρούσε ο Πρόεδρος και από ένα μέλος της Εφορευτικής Επιτροπής με τους βοηθούς. Η ψηφοφορία άρχισε αμέσως. Κάθε ψηφοφόρος, ετοίμαζε μυστικά το ψηφοδέλτιό του (παραβάν, παρασκήνια) προσερχόταν, επιδείκνυε την ταυτότητά του ή άλλο ταυτοποιητικό έγγραφο, κατέθετε τη βεβαίωση του Ταμία, ότι είναι οικονομικά τακτοποιημένος και έριχνε το ψηφοδέλτιο στην κάλπη. Έτσι συνεχίστηκε κανονικά η ψηφοφορία μέχρι ώρα 15.00, οπότε έκλεισαν οι κάλπες και άρχισε η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων και η διαλογή των σταυρών προτίμησης. Τα αποτελέσματα που βγήκαν αργά το απόγευμα έχουν ως εξής: Ψήφισαν: 324 ΄Εγκυρα ψηφοδέλτια: 317 ΄Ακυρα: 7. Εκλέγονται κατά σειρά επιτυχίας:

ΜΕΛΗ ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Α) Τακτικά Ταλέας Φώτιος, Εκπαιδευτικός Πρωτ. Εκπαίδ. σ. (Ιερισσός), Προεδρεύων Μπουλάκη Μαρία, Δ.Υ. σ. (Πολύγυρος) Λαθούρη-Πάργα Μαρία, Επιχειρηματίας (Συκιά) Β΄Αναπληρωματικά Βαμβακάς Αστέριος, Εκπαιδευτικός Πρωτ. Εκπαίδ. σ. (Κασσάνδρα) Σινάκος Αναστάσιος, Τραπεζικός σ. (Βασιλικά) Χαλκιάς Γεώργιος, Δ.Υ. σ. ( Άγιος Νικόλαος) Χατζηπαπάς Αθανάσιος, Καθηγ. Φυσ. Αγωγής σ. (Ν. Μουδανιά) Τέλος πρέπει να σημειωθεί, ότι η ο κ. Φίλιππος Π. Καράβατος ως πρόεδρος της Γ.Σ. την διηύθυνε με επιτυχία εξαιρετική, μαζί με τους πρακτικογράφους κ.κ. Αλέξανδρο Οικονόμου και Παναγιώτη Κακαρίκα. Τους αξίζουν συγχαρητήρια. Στους συνέδρους που εξέρχονταν από την αίθουσα, το Δ.Σ. πρόσφερε βασιλοπιτάκια με τρία «φλουριά». Οι τυχεροί πήραν από έναν τόμο (τον 9ο) του Παγχαλκιδικού Λόγου. Γίνεται επίσης μνεία ότι οι αρχαιρεσίες έγιναν εφέτος με τις διατάξεις του νέου Καταστατικού που τροποποιήθηκε στην περυσινή Καταστατική Γεν. συνέλευση του Ιανουαρίου 2018 και που προβλέπει την άμεση εκλογή του προέδρου του Δ.Σ., απ’ ευθείας από τη Γεν. Συνέλευση.

45

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΕΓΡΑΦΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ Α.Π.Θ. & ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

«ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΤΑΓΕΙΡΩΝ: Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Επιμέλεια: Αυγολούπη Σταύρου, καθηγητή Αστρονομίας, ΑΠΘ Η Σύγκλητος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στη συνεδρίασή της με αριθμό 2959/16 και 175-2018, μετά από εισήγηση του Πρύτανη, Καθηγητή Περικλή Μήτκα, ενέκρινε Σύμφωνο Συνεργασίας, για τη δημιουργία και λειτουργία του "ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΤΑΓΕΙΡΩΝ: Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ", μεταξύ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Δήμου Αριστοτέλη Χαλκιδικής και υπογράφηκε από τον Πρύτανη του ΑΠΘ, Καθηγητή Περικλή Α. Μήτκα, και τον Δήμαρχο Αριστοτέλη, Γιώργο Ζουμπά, με σκοπό τη μελέτη και την προβολή του Αριστοτελικού έργου, καθώς και τη διάδοσή του σε διεθνές επίπεδο. Η δημιουργία του «Διεθνούς Πνευματικού Κέντρου Αρχαίων Σταγείρων: Ο Αριστοτέλης», με τη συνδρομή του δυναμικού του ΑΠΘ και κυρίως του "Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών-ΑΠΘ (ΔΙΚΑΜ)", θα συμβάλει στην προσπάθεια του Δήμου Αριστοτέλη να τοποθετηθεί η περιοχή στο διεθνές πολιτιστικό, επιστημονικό και εκπαιδευτικό γίγνεσθαι. Ο Δήμος Αριστοτέλη θα προχωρήσει στην ανέγερση του Κέντρου σε ιδιόκτητη έκταση 300 και πλέον στρεμμάτων, κοντά στον χώρο των Αρχαίων Σταγείρων. Στην προσπάθειά του αυτή αρωγός θα είναι και ο Σύλλογος «Αριστοτέλεια Πολιτεία», που συστάθηκε με σκοπό την ενίσχυση του Δήμου για την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου. Για την επίτευξη της Συμφωνίας αυτής συνεργάσθηκαν και τώρα συνεχίζουν να συνεργάζονται με μεγάλο ενθουσιασμό και πλήρη ανιδιοτέλεια κατ΄ αρχάς στην “Επιτροπή Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού”, στην “ Οικονομοτεχνική Επιτροπή” και στην “Επιτροπή Βιωσιμότητας του Έργου” : α) από την πλευρά του Πανεπιστημίου ο πρύτανης καθηγητής κ. Μήτκας Περικλής, οι αντιπρυτάνεις καθηγήτρια κα. Κλαβανίδου Δέσποινα και καθηγητής κ. Βαρσακέλης Νικόλαος, ο κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής καθηγητής κ. Κατσιφαράκης Κωνσταντίνος, ο πρώην κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής καθηγητής κ. Κατσάμπαλος Κωνσταντίνος, ο καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων κ. Τσινίκας Νικόλαος, η πρόεδρος του “Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ) “ καθηγήτρια κα. Σφενδόνη- Μέντζου Δήμητρα και οι καθηγητές κ. Σειραδάκης Ιωάννης, Σκούρας Ζαχαρίας και κ. Αυγολούπης Σταύρος μέλη του Δ.Σ. του ΔΙΚΑΜ. β) από την πλευρά του Δήμου Αριστοτέλη, ο δήμαρχος κ. Ζουμπάς Γεώργιος και ο πρώην δήμαρχος κ. Μίχος Ιωάννης, καθώς και ο αρχαιολόγος κ. Σισμανίδης Κωνσταντίνος , ο κ. Γιαννάκης Ιωάννης και ο κ. Παπαδημητρίου Γεώργιος μέλη του Συλλόγου “Αριστοτέλεια Πολιτεία". Επιδιωκόμενες δραστηριότητες Η συνεργασία αρχικά περιλαμβάνει τα εξής πεδία: 1. Ανάπτυξη του Συνεδριακού Τουρισμού και δυνατότητα φιλοξενίας συνεδρίων που διοργανώνει το ΑΠΘ στους χώρους του Κέντρου.

2. Συνεργασία σε Πολιτιστικές και Επιστημονικές Εκδηλώσεις.

3. Διοργάνωση Προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης, Διεθνών Θερινών Σχολείων και Δημοτικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου για όλες τις ηλικίες και επίπεδα μόρφωσης.

4. Προβολή, με τη βοήθεια των σύγχρονων ηλεκτρονικών τεχνικών μεθόδων, κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού σχετικού με το Αριστοτελικό έργο.

5. Διοργάνωση, τόσο στους κτιριακούς χώρους του Κέντρου, όσο και σε χώρους ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, εντός ή εκτός του αρχαιολογικού χώρου των Αρχαίων Σταγείρων, διαφόρων σχετικών αθλητικών και καλλιτεχνικών δράσεων.

6. Συνεργασία για οργάνωση περιηγήσεων και ξεναγήσεων στον αρχαιολογικό χώρο.

7. Σεμινάρια για τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων των αρχαίων Σταγείρων και κατ’ επέκταση για τις διατροφικές συνήθειες της εποχής αυτής.

8. Δημιουργία Βοτανικού Κήπου, όπου θα υπάρχουν τα ταξινομημένα από τον Αριστοτέλη φυτά, με τις αναφερόμενες από αυτόν ονομασίες.

9. Διεξαγωγή ειδικών Πανεπιστημιακών μαθημάτων σε Έλληνες και αλλοδαπούς φοιτητές.

10. Διοργάνωση τελετών αποφοίτησης φοιτητών.

11. Διοργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών, σεμιναρίων και βοτανολογικών περιπάτων κυρίως για τους φοιτητές των τμημάτων Βιολογίας, Γεωλογίας και Δασολογίας και Γεωπονίας.

46

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Ανανέωση και στην Επιτροπή Έκδοσης του περιοδικού μας Με απόφαση του Δ.Σ. δυο νέα μέλη με ιδιαίτερα προσόντα πλαισίωσαν, από 1-2-2019, την Επιτροπή Έκδοσης του Παγχαλκιδικού Λόγου: 1. Ο κ. Τριαντάφυλλος Οικονόμου, Α.Μ. 229, Αντιπρόεδρος του νέου Δ.Σ., από την Νικήτη, Εκπαιδευτικός της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ε.ε., δρ. Επιστημών της Αγωγής και 2. Ο κ. Χρήστος Παυλούδης, Α.Μ. 1664, Μέλος του νέου Δ.Σ., από την Ορμύλια, Αρχιπλοίαρχος του ΠΝ ε.α. Τα υπόλοιπα μέλη παραμένουν, πλην του κ. Κων/ντίνου Κοντογιανοπούλου ( A.M. 8), μαθηματικού και Επιτίμου Μέλους του Παγχαλκιδικού, ο οποίος αποχώρησε οικεία βουλήσει, διότι, όπως ο ίδιος αποχαιρετώντας δήλωσε: « Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου…». Το Δ.Σ. εύχεται: Στην Επιτροπή με την νέα σύνθεσή να συνεχίσει το έργο της με την ίδια ζέση και επιτυχία, όπως τα προηγούμενα δέκα χρόνια, στον δε αποχωρήσαντα κ. Κων/ντίνο Κοντογιαννόπουλο εκφράζει θερμές ευχαριστίες για την μεγάλη προσφορά του στην έκδοση του περιοδικού, για τη χορηγία του με την οποία εκδόθηκε το 13ο τεύχος και για την ενεργό συμμετοχή, τόσο του ιδίου όσο και της συζύγου του, της ερίτιμης κυρίας Αφροδίτης Τζίκα, στη ζωή και τις εκδηλώσεις του Συλλόγου και του εύχεται υγεία, μακροημέρευση και οικογενειακή χαρά και ευτυχία. Τιμής ένεκεν, παραθέτουμε σύντομο βιογραφικό σημείωμα-αφιέρωμα. ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΌΠΟΥΛΟΣ Γεννήθηκε στον Πολύγυρο Χαλκιδικής και μαθήτευσε στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο Πολυγύρου. Έδωσε εξετάσεις και πέρασε πρώτος στο τμήμα Μαθηματικών του Α.Π.Θ. Μετά τη θητεία του στον στρατό, ως ανθυπολοχαγός πυροβολικού, διορίστηκε στο Γυμνάσιο Κασσανδρείας, όπου συνέταξε, εργαζόμενος με το πενάκι και τη σινική μελάνη, τον περίφημο και ανεπανάληπτο χάρτη της Χαλκιδικής. Στη συνέχεια υπηρέτησε σε Γυμνάσια και Λύκεια, ως καθηγητής μαθηματικών και διευθυντής, για 35 έτη και συνταξιοδοτήθηκε από το 4ο Λύκειο Θεσσαλονίκης. Ασχολήθηκε με την εποπτική διδασκαλία και κατασκεύασε πρωτότυπα εποπτικά μέσα μαθηματικών και κοσμογραφίας, με τα οποία οργάνωσε εκθέσεις σε πολλά σχολεία και για τη συμβολή του στην έρευνα της τέχνης και της επιστήμης του απονεμήθηκε Δίπλωμα μετά χρυσού μεταλλίου. Συνέγραψε τρία βιβλία: 1. Μαθηματικά Θέματα Μέρος Ι (Γεωμετρικές κατασκευές με τη χρήση μόνο του διαβήτη) Μέρος ΙΙ (Κατασκευές των κανονικών πολυγώνων από τον Gauss με τη χρήση κανόνα και διαβήτη) 2. Τα μαγικά τετράγωνα 3. Περί επαφών του Απολλωνίου Πολιτιστικά: Ίδρυσε με συμπατριώτες του τον Σύλλογο Πολυγυρινών Θεσσαλονίκης στις 14/12/88 και ήταν ο πρώτος πρόεδρος. Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής. Είναι μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Στον Παγχαλκιδικό Σύλλογο: Υπηρέτησε ως Γεν. Γραμματέας την τετραετία 1992-1995, μέλος της Επιτροπής Έκδοσης και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, για δέκα χρόνια και χορηγός της έκδοσης του 13ου τεύχους του. Για όλη του την προσφορά έχει ανακηρυχθεί ΕΠΙΤΙΜΟ ΜΕΛΟΣ του Παγχαλκιδικού Συλλόγου.

47

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΟΛΟΥΣ Λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε όλοι οι Έλληνες το Δ.Σ. προέβη σε διακανονισμό των οφειλών από συνδρομές. Έτσι σήμερα ο καθένας έχει υποχρέωση εξόφλησης μόνο των συνδρομών των δύο τελευταίων ετών.

Τώρα όλοι γνωρίζετε τις οφειλές σας στο Σύλλογο, γιατί στην αυτοκόλλητη ετικέτα με τη διεύθυνσή σας, στο σελοφάν με το οποίο είναι τυλιγμένο το περιοδικό, γράφεται το τελευταίο έτος πληρωμής της συνδρομής σας. ΤΡΌΠΟΙ ΚΑΤΑΒΟΛΉΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΉΣ: α) Στον ταμία ή σε οποιοδήποτε μέλος του Δ.Σ. ή στον αντιπρόσωπο ή τον ανταποκριτή του χωριού σας. β) Στα γραφεία μας κάθε βράδυ 6-8 μ.μ. πλην Παρασκευής. γ) Στην Τράπεζα Πειραιώς IBAN: GR80 0171 2330 0062 3304 0032 572 δ) Στους παρακάτω συνεργάτες: 1. Ζηνοβία Ιππ. Πάχτα για τη Θεσσαλονίκη και την Αρναία και τα πέριξ τηλ. 6937313294 2. Νίκος Πιτσιόρλας για τον Πολύγυρο και τα πέριξ τηλ. 6979816851 και 3. Χρυσοβαλάντης Μπουλούσης για την Κασσάνδρα ολόκληρη τηλ. 6944989934 (Κασσάνδρεια) 4. Χρήστος Μαστρογιάννης για τα Νέα Μουδανιά και τα πέριξ τηλ. 6946488555

ΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΑΣ Μέχρι σήμερα χορηγοί του περιοδικού είναι:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΓΙΩΝΑΣ (τ. 1-4), ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (τ. 5-6), ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΜΑΣΑΛΑ-ΜΟΥΣΤΟΥ (τ. 7), ΜΟΣΧΟΣ ΜΟΣΧΟΣ (τ. 8), ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ & ΟΛΥΜΠΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΑ (τ. 9), ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ (τ. 10), ΧΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ (τ. 11), ΠΕΡΙΦ. ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ (τ. 12), ΚΩΝ. & ΑΦΡ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ (τ. 13), ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ (τ. 14), ΜΑΓΔΑ ΚΕΚΕΡΗ-ΣΛΙΝΗ (τ. 15), ΗΛΕΚΤΡΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (τ. 16), ΕΛΛΗ, ΜΑΡΙΑ, ΚΑΙΤΗ & ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ (τ. 17), ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (τ. 18), ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΟΣ (τ. 19), ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΙΝΩΝ & ΘΩΜΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ (τ. 20), ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΓΛΟΥ (τ. 21), ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΙΤΖΙΟΣ (τ. 22), ΕΚΜΕ Α.Ε. Ι. & Β. ΚΑΡΥΩΤΗΣ (τ.23), ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΑΣ (τ. 24), ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΒΑΤΟΥ (τ. 25), ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ (τ. 26), ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΙΜΩΝΗΣ (τ. 27), ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΙΤΖΙΟΣ (τ. 28), ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΙΝΩΝ (τ. 29), ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (τ. 30), ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΙΣΚΙΝΗΣ (τ. 31), ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ (τ. 32), ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΙΜΩΝΗΣ (τ. 33), ΕΛΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ & ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΜΠΟΥΛΗ (τ. 34), ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ (τ. 35), ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ (τ. 36), ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΜΠΗΣ (τ. 37), ΑΡΓΥΡΙΟΣ ΤΣΑΚΝΗΣ (τ. 38).

48

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Η ΧΟΡΗΓΙΑ Χορηγός της έκδοσης του παρόντος 38ου τεύχους είναι

O κ. Αργύριος Σ. Τσακνής οικονομολόγος από την Αμμουλιανή της Χαλκιδικής, Αντιδήμαρχος Οικονομικών, Διοικητικών, Τουρισμού και Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης του Δήμου Αριστοτέλη. Το Δ.Σ. και ο κόσμος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Ευχαριστεί εκ βαθέων τον αξιότιμο κ. Αργύριο Σ. Τσακνή για την ευγενική του χειρονομία-χορηγία, με την οποία δίνει ευκαιρία για τη συνέχεια της έκδοσης του περιοδικού ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, που κυκλοφορεί ανελλιπώς σε 2.500 αντίτυπα από το 2009, και στοχεύει στην ενημέρωση , την καλλιέργεια των αναγνωστών του και την ανάδειξη της ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού της Χαλκιδικής. Αποστέλλεται δωρεάν, πέρα από τα μέλη μας, σε όλα τα Σχολεία μας: Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια, στους Δήμους και στις Κοινότητες (δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους), σε όλα τις υπηρεσίες του Νομού Χαλκιδικής, σε πολλούς επώνυμους συμπατριώτες και μη, που αγαπούν τη Χαλκιδική και στις μεγάλες βιβλιοθήκες της χώρας. Ο ακριβός συμπατριώτης μας κ. Αργύριος Σ.Τσακνής, επίλεκτο μέλος του Συλλόγου μας (Α.Μ. 1375), γεννήθηκε το 1972 από γονείς Χαλκιδικιώτες στην Αρναία. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΠΑΜΑΚ και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος (ΜΒΑ) του ΕΚΠΑ. Επίσης είναι κάτοχος των μεταπτυχιακών επαγγελματικών τίτλων: Diploma in I.F.R’S και Diploma in Auditing, καθώς και επαγγελματικών αδειών από το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Επαγγελματικές και κοινωνικές δραστηριότητες: Μέλος Δ.Σ. του Α.Ι.Α. Ελλάδας-Παράρτημα Διεθνούς Ενώσεως Λογιστών. Μέλος Δ.Σ. του Σ.Ε.Π.Β.Ε.-Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορ. Ελλάδας. Πιστοποιημένος εισηγητής σεμιναρίων και επιστημονικός συνεργάτης του Ε.Κ.Π.Α. Σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα οικονομικής, φοροτεχνικής υποστήριξης. Διετέλεσε επίσης επί σειρά ετών μέλος Δ.Σ. πολλών κοινωνικών φορέων και μέλος Δ.Σ. του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης.

Σήμερα είναι Υποψήφιος Δήμαρχος του Δήμου Αριστοτέλη ΑΞΙΟΤΙΜΕ ΚΥΡΙΕ ΤΣΑΚΝΗ, ΑΚΡΙΒΕ ΜΑΣ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ, και εγγράφουμε το όνομά σας στον κατάλογο των χορηγών για παντοτινή ανάμνηση.

Το Δ.Σ.

ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΧΟΡΗΓΌΣ Χορηγός για το επόμενο 39ο τεύχος είναι ο κ. Στυλιανός Βαλιάνος από την Αρναία, δικηγόρος, επίλεκτο μέλος του Συλλόγου μας, με Α.Μ. 567, Περιφερειακός Σύμβουλος της Π. Κ. Μ. και υποψήφιος δήμαρχος σήμερα του Δήμου "Αριστοτέλης".

49

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: “Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ” Με την έκδοση (Θεσσαλονίκη 2018) του τρίτου βιβλίο του Άγγελου Φ. Μάντσιου, που τιτλοφορείται «Η ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ» (Μ.Μ.), ολοκληρώνεται η «Νικητιανή Τριλογία», που με τόση φιλοπονία εκπόνησε και που έχει ως αποκλειστικό, ιστορικό και πραγματολογικό, πλαίσιο τη γενέτειρα, με την οποία τον συνδέει ένας ακατάλυτος, εγκαυστικά χαραγμένος στη συνείδησή του, δεσμός. Αυτή η κατεξοχήν προσωπική σχέση αναδύεται μέσα από κάθε φράση των κειμένων του, προσδίδοντας και την ανάλογη συναισθηματική χροιά. Αυτή η σχέση, όπως και μια, άλλοτε έκδηλη και άλλοτε υπόρρητη, συλλογικότητα υποβάλλεται, ήδη, από την σύνθεση του εξώφυλλου, όπου απεικονίζεται ένα πατροπαράδοτο τμήμα του χωριού με τα εμβληματικά κτήρια, Σχολείο και Εκκλησία. Την πρόθεση του συγγρφέα να αναδείξει τη νικητιανή συλλογικότητα υποβάλλουν και οι τίτλοι των άλλων εργασιών: είναι στον πληθυντικό. Σε ό,τι συνδέεται με τη Νικήτη ανταποκρίνεται ένα βαθύψυχο «μας». Ο Άι – Νικήτας «μας», η Παραλία «μας», η «Μ.Μ.» «μας». Η τελευταία φράση αποτελεί το λάϊτ μοτίβ του κειμένου. Στις 335 σελίδες απαντά 103 φορές. Η Νικήτη, λοιπόν, αποτελεί γενετικό παράγοντα και στα τρία βιβλία. Ακόμα και οι μαχητές της 21 – 22 Οκτωβρίου του 1948 δεν λειτουργούν ως άτομα, παρά τη διαφορετική τους συμβολή στη μάχη. Λειτουργούν ως Νικητιανοί. Αυτός, όμως, ο καταλυτικός δεσμός με τη γενέτειρα δεν τον αποτρέπει από το να είναι ταυτόχρονα και ευθύβολα ρεαλιστικός και, ενίοτε, αιχμηρός προς κάθε κατεύθυνση, έστω και αν αισθάνεσαι κάποτε πως ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον αφηγητή. Η παραστατική, όσο και ρεαλιστική, απόδοση του εμφυλιοπολεμικού κλίματος στην Ελλάδα, στη Χαλκιδική, στη Νικήτη αποδίδεται με την αποδεικτική αξιοποίηση μιας σειράς γεγονότων πολιτικών, πολεμικών, ανθρώπινων. Από το κείμενο περνούν ονόματα απλών ανθρώπων αλλά και ηγετών, που με τις επιλογές τους καθόρισαν, εντέλει, και την έκβαση της επίθεσης εναντίον της Νικήτης. Ο συγγραφέας μιλάει για όσα τον, μας ταλανίζουν, χωρίς να πιαστεί στο δόκανο της πολιτικολογίας ή της ηθικολογίας. Το βιβλίο συνιστά μια πολύτιμη ιστορική μαρτυρία, που, παρότι ως δρώμενο συντελείται σε έναν περιορισμένο χωρόχρονο, διεκδικεί το δικαίωμα της αντιπροσωπευτικότητας, καθώς εντάσσεται στο πλαίσο των επιχειρήσεων στη Χαλκιδική, όπου ο εμφύλιος, τουλάχιστον ως προς την ποσοτική του διάσταση, αποτελεί μικροκλίμακα του ανά την Ελλάδα κινήματος. Όσον αφορά την ποιοτική πλευρά παρατηρείται κι εδώ ο ίδιος φανατισμός, το ίδιο ανελέητο παιχνίδι με τον θάνατο, σε έναν κόσμο άκρως πολωμένο. Την ίδια πόλωση, ήταν φυσικό, παρουσιάζει και η ιστορική αντιμετώπηση του εμφυλίου: η «εκδοχή των νικητών» και η «εκείνη των ηττημένων». Αμφότερες εναρμονίζονταν με «πολιτικές αναγκαιότητες», ήταν «στρατευμένες». Η εκατέρωθεν προσπάθεια αποσκοπούσε στην επινόηση επιχειρημάτων που θα κατεδάφιζε τον μύθο του «άλλου». Το όλο σχέδιο στόχευε στο να καταστήσει συμπαγές το ιδεολογικό ποίμνιο, γιαυτό, άλλωστε, και η θεώρηση της 10ετίας ήταν «ιδεολογηκοποιημένη». «Είχαν οι άνθρωποι ανεξήγητα μελανουργήσει». (Οδυσσέας. Ελύτης) Με έναν τέτοιον κόσμο, στην κλίμακα της «Μεγάλης Μάχης» της Νικήτης, ετόλμησε να αναμετρηθεί ο Άγγελος Φ. Μάντσιος επιλέγοντας, για τους γνωστούς λόγους, μια περιορισμένη, πλην αντιπροσωπευική, πτυχή του εμφυλίου, που διήρκησε 18 ώρες, αφήνοντας στο συλλογικό των Νιικη-

τιανών μνήμες ανεξίτηλες. Η προσέγγιση του βιβλίου, προκειμένου να αποσαφηνισθούν κάποιες πτυχές, -προθέσεις, αφηγηματικές δομές, θέματα ουσίας, όπως η αξιοπιστία- , προϋποθέτει την αξιοποίηση όχι μόνον υφολογικών και αποδεκτικών στοιχείων αλλά και ψυχολογικών παραμέτρων: μια πρώτη διάσταση ψυχολογικής υφής απορρέει από τον ιδιότυπο δεσμό του συγγραφέα με τον χωρόχρονο και την ενγένει περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Διαπιστώνω, επίσης, μιαν αξιοθαύμαστη αφηγηματική οικονομία, όπως και μια διακριτή υπομονή και μεθοδικότητα και έναν ενθουσιασμό για την ιστορική – κοινωνική έρευνα, που εκπορεύεται από ένα συναίσθημα ευθύνης απέναντι σε όσους έφυγαν αδικαίωτοι. Η οξυδερκής ανατομία της περιγραφής, ιδίως του φυσικού και του κτιστού περιβάλλοντος, γοητεύει. Ελέγχει ο συγγραφέας τον ιστό του χωριού, η αφήγηση του οποίου, εντέλει, επέχει θέση απογραφής υπαρξιακού χαρακτήρα για τον συγγραφέα. Η επιβαλλόμενη νηφαλιότητα της πραγμάτευσης, μετά από επτά 10ετίες, υπονομεύεται από έναν υφέρποντα «πατριωτισμό», που υποβάλλει ευθέως τη σχέση του συγγραφέα με τη γενέθλια γη. Κάτω από αυτό το πρίσμα, κάποιες δραματοποιημένες ή , ίσως, υπερβολικές εκφράσεις είναι απολύτως κατανοήσιμες. Ο συγγραφέας με τα υλικά που διαθέτει, προσωπικά και ιστορικά, πασχίζει να αναπλάσει μιαν εποχή. Ο κόσμος του εμφυλίου είχε τα δικά του χαρακτηριστικά με βασικό την επικρεμάμενη απειλή του θανάτου. Δηλαδή ο άνθρωπος είχε φτάσει στα όριά του, ήδη την ταυτότητά του την είχε χάσει. Εντέλει ο Άγγελος είναι ένας έντιμος συγγραφέας και όσο οι συνθήκες το επιτρέπουν, νηφάλιος. Γιαυτό η αφήγηση δεν είναι ασπρόμαυρη, γιαυτό τα πρόσωπα σκιαγραφούνται, παρά ψυχογραφούνται. Δεν θα μπούμε σε λεπτομέρειες, όσον αφορά τα αριθμητικά στοιχεία απωλειών ή ενεργειών εκατέρωθεν. Ο συγγραφέας είναι σαφής: «στον πόλεμο εκείνο που ταλανίζεται αφάνταστα είναι η αλήθεια», (αγγλική ρήση). Κίνητρο του συγγραφέα να καταπιαστεί με μια πτυχή του εμφυλίου δεν ήταν να δικαιώσει κάποιους ούτε να αναζητήσει ευθύνες. Αντιμετωπίζει τους αντιμαχόμενους με το ίδιο κριτήριο, όπως το επέβαλε αφενός η ιδιοσυγκρασία του και η αγωγή του, και αφετέρου η σχέση του με τον χώρο διεξαγωγής της αντιπαράθεσης. Ζητούμενο η κατανόηση, όχι ο εκθειασμός ούτε η καταγγελία. Η επίκληση μάλιστα του πνεύματος καταλλαγής που βίωσε επισκεπτόμενος την «Κοιλάδα των Πεσόντων» στην Ισπανία και οι πικρές σκέψεις που έκανε συγκρίνοντας τους δράστες των δύο εμφυλίων διαποτίζει το βιβλίο ως το οπισθόφυλλο. Αυτή η αίσθηση συμφιλίωσης ανοίγει το βιβλίο με την σύντομη αφιερωμαατική ενότητα, ένα ρέκβιεμ «των αδίκω θανάτω θανατωθέντων και παντί τρόπω ταλανισθέντων», ενώ κλείνει με ένα επιλογικό κείμενο που εκφέρεται με έντονη λυρική διάθεση και διαπνέεται από έναν εξίσου έντονο συναισθηματισμό, καθώς καταλήγει με ένα βαθύψυχο κεφαλαιογράμματο «ΠΟΤΕ΄» Ο συγγραφέας λειτούργησε με μιαν αχειραγώγητη συγκίνηση και γιαυτό το βιβλίο διεκδικεί τον χαρακτήρα μιας μοναδικής μαρτυρίας. Μοιάζει να συμφωνεί ο Άγγελος με την ευαίσθητη προτροπή του ιστορικού Κίθ Λόου, (1970 - ): Να θυμηθούμε να ξεχάσουμε Να θυμηθούμε να συγχωρήσουμε. Δημήτρης Αθ. Κοσμάς Οκτ. 2018 50

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Δουμπιών Παπαοικονόμου Εμμ. Νίκος 6937671915 Κρήμνης Κοντογιώργης Δημήτριος 6944758636 Μαραθούσας Θεοχάρης Ευστράτιος 6938738735 Ριζών Γιάννος Τάσος 6945167252 Σανών Γκανιά Ροδόπη 6974786571

Αντιπρόσωπος: Δημήτριος Σμάγας

6942095999 (Άγ. Νικόλαος) Ανταποκριτές: Μεταγγιτσίου Κατσίκας Γεώργιος 6946257817

Πυργαδικίων Αγγελίδης Αλέξανδρος 6973016187 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΡΝΑΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Παντελής Ζωγράφος

6956140250 (Αρναία) Ανταποκριτές: Αρναίας Πάχτα Ζηνοβία 6937313294 Βαρβάρας Τσιάλη Λεμονιά 6946525098 Μεγ. Παναγίας Κατραντσιώτου Ελένη 6977337556 Νεοχωρίου Χιούτης Κων/ντίνος 6945255403 Ολυμπιάδας Αναστασίου Βασίλειος 6977775105 Παλαιοχωρίου Τσιάλης Ευστ. Γεώργιος 6974061900 Στανού Τουπλικιώτης Αθανάσιος 6972422953 Σταγείρων Πέργουλης Παντελής 6974665538 Στρατονίκης Τσανανά Ελένη σύζ. Γεωρ.

6946149510

Ανετούδης Αριστείδης 6932622687 Στρατωνίου Μπαλαρά Γιάννα 6945983653

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΑΛΑΤΙΣΤΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΕΡΙΣΣΟΥ Αντιπρόσωπος: Φώτης Ταλέας

6944758623 (Ιερισσός) Ανταποκριτές: Αμμουλιανής Ροδοκαλάκης Παν. Γεώργιος 6944538798 Γοματίου Κλειδαράς Σταύρος 6942560931 Ιερισσού Μαρίνος Ιωάννης 6975505132 Νέων Ρόδων Ταλέας Γεώργιος 6946461528 Ουρανούπολης Χαδαλής Σωκράτης 6973315832 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Νικόλαος Παραλής

6932579452 (Κασσάνδρεια) Ανταποκριτές: Κασσανδρείας Μπουλούσης Χρυσοβαλάντης 6944989934 Αθύτου Κωστοπούλου Μάχη 6932474037 Καλάνδρας Ραπτόπουλος Σάκης 6977773617 Καλλιθέα Πόππης Κωνσταντίνος 6977426096 Κασσανδρινού Μαθαία Μαγδαληνή 6944694417 Κρυοπηγής Σουσούρας Χρήστος 6937661655 Νέα Φώκαιας Κουκής Θεόδωρος 2374081522 Φούρκας Μανώλτσιος Ιωάννης 6981260949

Αντιπρόσωπος: Αστέριος Σουάνης

6978262440 (Γαλάτιστα) Ανταποκριτές: Βάβδου Κουτσός Σαρ. Χρήστος 6944682564 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ Αντιπρόσωπος: Χρήστος Μπαμπαΐτης

6976601853 (Παχαιόχωρα) Ανταποκριτές: Γεροπλατάνου Παπαγρηγορίου Αθανάσιος 6943075258 51

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ, ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ

Αντιπρόσωπος: Άννα Χαλκιά

6979492853 (Ν. Καλλικράτεια) Ανταποκριτές: ΄Αγ. Παύλου Μυλωνά Ελευθερία 6975023812 Λακκώματος Χουλιάρας Θεόδωρος 6938421901 Ν. Γωνιάς Βούτση Αικατερίνη 6932539114 Ν. Ηράκλειας Ραγιάς Νίκος 6932905273 Ν. Καλλικράτειας Τζούμα-Ζαμπόκα Κονδυλένια 6978024295 Ν. Συλλάτων Πανταζής Αθανάσιος 6972547148 Σωζόπολης Ψαθά Κρυσταλλένια 6982983875

Αντιπρόσωπος: Αλέξανδρος Οικονομίδης

6976238375 (Ν. Τρίγλια) Ανταποκριτές: Ελαιοχωρίων Βακαλούδης Κων/ντίνος 6945331299 Κρήνης Τσέλιου Σμαρώ 6977869760 Ν. Πλαγίων Μπανάκης Νικόλαος 6946487662 Ν. Τενέδου Τυροβούζης Αθανάσιος 6973909777 Πετραλώνων Χαραλαμπίδης Αναστάσιος 6940292721 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΙΚΗΤΗΣ Αντιπρόσωπος: Στυλιανός Κωστίκας

6974792466 (Νικήτη) Ανταποκριτές:

Αναγνωστάρας Γεώργιος 6942562006 Νικήτης Πούλιος Μαυρουδής 6977882330 Μεταμόρφωσης Βασιλειάδης Ιωάννης 6946953441

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΟΥ ΜΑΡΜΑΡΑ Αντιπρόσωπος: Χρήστος Γκιζγκής

6987774958 (Ν. Μαρμαράς) Ανταποκριτές: Νέος Μαρμαράς Καπλάνης Γεώργιος 6983337260 Παρθενώνα Παπαδοπούλου-Μαργαρίτη Στέλλα 6948076521 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΟΡΜΥΛΙΑΣ

Αντιπρόσωπος: Αθανάσιος Χατζηπαπάς

6976762043 (Ν. Μουδανιά) Ανταποκριτές: Άγ. Παντελεήμων Καρατζάκης Αργύριος 6976319203 Άγ. Μάμας Κυρίμης Στυλιανός 6948080892 Διονυσίου Ντοντσάκη-Μουτσάκη Μαρία 6942411001 Ζωγράφου Μηνάογλου Κων/ντίνος 6972342060 Ν. Μουδανιών Τζιουρτζιούμη Παναγιώτα 6944393553 Στεργίου Δέσποινα 6972862917 Ν. Ποτίδαιας Χατζηκονδέλης Αθανάσιος 6944622856 Ν. Φλογητών Μαυρίδης Βάιος 6974418120 Ολύνθου Αναστασιάδου Μαρία Βορ.

6977413971 Πορταριάς Καλογεράκη Άρτεμις

6972446445 Σημάντρων Ζουμπουλίδου-ΧΗΣτογιάννη Ελένη 6977745305

Αντιπρόσωπος: Βασίλειος Γκαρλής

6973557907 (Ορμύλια) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΛΛΗΝΗΣ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Βαμβακάς

6974486323 (Πολύχρονο) Ανταποκριτές: Αγ. Παρασκευής Χριστέλη Καίτη 6974930896 Ν. Σκιώνης Ζιώβα Τηλ. Μαρία 6978706512 Παλιουρίου Κόνιαλη Ελευθερία 6972598392 Πευκοχωρίου Καραμανλής Νικόλαος 6977468667 Πολυχρόνου Μητσιάνη Αλεξάνδρα 6974960770 Χανιώτης Πελέκα Ξένια 6977862948

52

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

Σουρωτής Σαμαράς Ιωάννης 6946219116 Ταγαράδων Καλαφάτης Αθ. Σωτήριος, ιερέας 6979048920

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ Εκπρόσωποι: Γεώργιος Διαμαντουλάκης

6977007729 (Πολύγυρος)

Ιωάννης Κανατάς

6945822836 (Πολύγυρος) Ανταποκριτές: Άγ. Προδρόμου Βατζόλας Μιλτιάδης 6945388137 Βραστών Παντάλης Παύλος 6973263460 Παλαιοκάστρου Δημηνάς Αθανάσιος 6945265181 Ταξιάρχη Λυρτζής Αστέριος 6944779345

Αντιπρόσωπος: Γρηγόριος Λάτσιος

6944450896 (Επανωμή) Ανταποκριτές: Επανωμής Λάτσιος Σταύρος

6973234643 Μεσημερίου Παπαδόπουλος Ι. Κων/ντίνος 6972273198 Πλαγιαρίου Γκόρης Στέλιος (κατάστημα) 6977222357

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΚΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΖΑΓΚΛΙΒΕΡΙΟΥ

Αντιπρόσωπος: Μαρία Λαθούρη - Πάργα

6980344545 (Συκιά) Ανταποκριτές: Συκιάς Κανέλης Ελευθέριος Δημ. Σχ.

6972432152 Σάρτης Χριστάρα Σόνια (φαρμακείο) 6948508024

Αντιπρόσωπος: Άγγελος Μπαλμπάτσης

6974372072 (Ζαγκλιβέρι) Ανταποκριτές: Κωτούδης Βασίλειος

Πετροκεράσων 6948049910

Κωτινούδης Μιχαήλ 6943818194 Αδάμ Αδαμούδη Αναστασία 6937098098 Ν. Καλινδοίων Κυργιαζίδης Νικόλαος (πρώην Καλαμωτού) 6997120748

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Σαμαράς

6978279448 (Βασιλικά) Ανταποκριτές: Βασιλικών Αργυρίου Αργύριος 6942250753 Γαλαρινού Καραμόσχος Γεώργιος 6974337958 Λακκιάς Δερμεντζής Γεώργιος 6937166492 Λειβαδίου Γουδήρας Δημήτρης 6977824393

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΡΜΗΣ Αντιπρόσωποι: Βασίλειος Ματσίγκος

6974938469 Ιωάννης Τρικαλιώτης 6976570967

Αρμοδιότητες Αντιπροσώπων και Ανταποκριτών

Οι ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ και οι ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ, μεριμνούν για την εγγραφή νέων μελών, για τη διακίνηση του περιοδικού μας ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ και για την είσπραξη των συνδρομών συνεργαζόμενοι με τους κατά τόπους εισπράκτορες. Επίσης συνεργάζονται με τους τοπικούς πολιτιστικούς Συλλόγους και τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των άλλων κοινωνικών φορέων, τους ενημερώνουν ότι ο Παγχαλκιδικός διαθέτει χορωδίες και χορευτικά που πρέπει να καλούνται στις χαλκιδικιώτικες εκδηλώσεις, σε αμοιβαία βάση και εξετάζουν και προτείνουν στο Δ.Σ. τη διοργάνωση κοινών εκδηλώσεων. Κρίνουμε σκόπιμο να το ξαναγράψουμε για άλλη μια φορά: Ο Παγχαλκιδικός δεν είναι δευτεροβάθμιο σωματείο, ούτε προΐσταται των άλλων Συλλόγων. Είναι ίσος με όλους τους άλλους Συλλόγους των χωριών και των κωμοπόλεων. Χρέος λοιπόν κάθε Χαλκιδικιώτη είναι πρώτα να γίνεται μέλος του Συλλόγου του τόπου του, για να βοηθήσει την πολιτιστική ανέλιξή του και ταυτόχρονα, αν θέλει, να γίνεται και μέλος του Παγχαλκιδικού, ο οποίος φροντίζει για γενικότερα θέματα που αφορούν σε ολόκληρη τη Χαλκιδική και τους Χαλκιδικιώτες. Τέλος σημειώνεται ότι οι ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ συντονίζουν το έργο τους με τους ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ της δικαιοδοσίας τους και εκπροσωπούν τον πρόεδρο και το Δ.Σ. στις τοπικές εκδηλώσεις και τους τοπικούς εορτασμούς. Υπεύθυνος της λειτουργίας και του συντονισμού του όλου οργανωτικού δικτύου, των Αντιπροσώπων και Ανταποκριτών είναι προσωπικά ο Πρόεδρος κ. Ιωάννης Κοτσάνης 6936950188 και e-mail ikotsanis@gmail.com 53

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΑΝΩΜΗΣ

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ «Ο ΑΡΙΣΤΟTΕΛΗΣ» Έδρα: Θεσσαλονίκη - Έτος Ιδρύσεως 1903

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ – ΕΚΔΡΟΜΩΝ Α’ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2019 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2019 Κυριακή 27 Ιανουαρίου

Η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση – Αρχαιρεσίες.

Ώρα 11.00 στην αίθουσα Αλέξανδρος, έναντι Λευκού Πύργου.

Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου

Ενημέρωση για το Κτηματολόγιο στη Χαλκιδική από τον Δικηγόρο κ. Ρανταβέλλα Άγγελο και Μηχανικό της εταιρείας ΓΕΩΑΝΑΛΥΣΗ Α.Ε.

Ώρα 19:00 στην ΕΣΤΙΑ μας. Συνδιοργάνωση με τον Σύλλογο Απανταχού Ταξιαρχιωτών.

Σάββατο 16 Φεβρουαρίου

Ημερήσια εκδρομή ΒΕΡΓΙΝΑ. Ξενάγηση από επίσημο ξεναγό. Γεύμα σε κέντρο που θα επιλεγεί.

Ώρα αναχώρησης 08:30 από πλατεία Χάψα. Δηλώσεις συμμετοχής στην κ. Μάχη Κωστοπούλου 6932474037

Κυριακή 24 Φεβρουαρίου

Ο Ετήσιος Αποκριάτικος Χορός του ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ στο χωριό της Ειρήνης στην Καρδία, ώρα 13:00, 15 ευρώ το άτομο με όλα πληρωμένα. Ζωντανή μουσική.

Αναχώρηση λεωφορείου, δωρεάν, από πλατεία Χάψα ώρα 12:00. Επιστροφή ώρα 16:15. Κρατήσεις κ. Σούστα – Δάφφα Νατάσα, 6981473277

Τετάρτη 20 Μαρτίου

Ομιλία από τον φιλόλογο κ. Μιχάλη Κουτσό με θέμα: «ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, πρότυπο Ηγέτου».

Ώρα 19:00 στην ΕΣΤΙΑ μας. Συμμετοχή της χορωδίας του Συλλόγου.

Σάββατο 23 Μαρτίου

Στέψη προτομής καπετάν Χάψα που έστησε ο Σύλλογος.

Ωρα 11:00 στην ομώνυμη πλατεία Καπετάν Χάψα, τέρμα Βούλγαρη.

Δευτέρα 25 Μαρτίου

Παρέλαση αντιπροσωπείας του Συλλόγου στη Θεσσαλονίκη.

Στην μεγάλη παρέλαση της Εθνικής μας γιορτής στη παραλιακή Λεωφόρο

Σάββατο 30 Μαρτίου

Ηερήσια εκδρομή στο ΔΙΟΝ-ΛΙΤΟΧΩΡΟ. Ξενάγηση στο Μουσείο του ΔΙΟΥ και στον Αρχαιολογικό χώρο. Γεύμα στο Λιτόχωρο.

Ώρα αναχώρησης 08:00 από πλατεία Χάψα. Άτομο 15 ευρώ. Δηλώσεις στη κ. Σούστα – Δάφφα Νατάσα, 6981473277

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019

ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019 Τετάρτη 3 Απριλίου

Παρουσίαση βιβλίου του Δ. Κύρου: Ώρα 20:00 στην ΕΣΤΙΑ μας. Στο τέλος, Το ημερολόγιο του Γεωργίου Π. αντίτυπα του βιβλίου θα προσφερθούν Γεωργιάδη (Κυριάκου) «Καταγραφή δωρεάν σε όλους. των ιστορικών γεγονότων ετών 1914 -1926 στην Ελλάδα και των παράλληλων γεγονότων στην Αρναία».

Παρασκευή 5 Απριλίου

Παρακολούθηση των Δ’ Χαιρετισμών Ώρα αναχώρησης 14:30 από πλατεία σε μοναστήρι που θα επιλεγεί. Χάψα. Άτομο 10 ευρώ. Δηλώσεις συμμετοχής στην κ. Μάχη Κωστοπούλου 6932474037

Τετάρτη 17 Απριλίου

Εκδήλωση απόδοσης τιμής στον επι 10 χρόνια Πρόεδρο του Συλλόγου και σήμερα Επίτιμο κ. Μιχάλη Καρτσιώτη. Θα μιλήσουν για το έργο του οι κ.κ. Ιωάννης Τσίκουλας, Σταύρος Αυγολούπης, Ιωάννης Καραμίχος, Τριαντάφυλλος Οικονόμου και άλλοι.

54

Ώρα 20:00 στην ΕΣΤΙΑ μας. Απονομή τιμητικής πλακέτας κλπ.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

ΜΑÏΟΣ 2019 Τετάρτη 8 Μαΐου

Εκδήλωση για την Γιορτή της Μητέρας. Οργάνωση – παρουσίαση Ευφροσύνη Σαρδελά – Μαρία Γρίβα και μία νέα μητέρα.

Ώρα 20:00 στην ΕΣΤΙΑ μας. Θα ακουστούν σχετικά τραγούδια συνοδεία πιάνου.

Σάββατο & Κυριακή 11-12 Μαΐου

Διήμερη Εκδρομή στην ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ – ΤΡΙΚΑΛΑ –ΜΕΤΕΩΡΑ.

Hotel 4* με Η/Δ. Ευρώ περίπου 75 το άτομο. Το τελικο ποσό θα ανακοινωθεί με sms και email .

Ώρα αναχώρησης 07:00 από πλατεία Χάψα. Δηλώσεις στη κ. Σούστα – Δάφφα Νατάσα, 6981473277

Τετάρτη 22 Μαΐου

Παρουσίαση βιβλίου του καθηγητή Αστρονομίας του Α.Π.Θ κ. Σταύρου Αυγολούπη «Ένα παιδί μιλάει με τα’άστρα»

Ώρα 20:00 στην ΕΣΤΙΑ μας. Το βιβλίο που απευθύνεται σε νέους από 5 έως 105 ετών, θα παρουσιάσει ο ίδιος ο καθηγητής.

2ο Δεκαήμερο Μαΐου

Μουσικοχορευτική Εκδήλωση στο θεατράκι της Ν. ΕΛΒΕΤΙΑΣ.

Ώρα 20:00. Λεπτομέρειες εκδήλωσης και ακριβής ημερομηνία θα ανακοινωθούν με sms και email.

Εθνικός Εορτασμός της 198ης Επετείου της Μάχης των Βασιλικών με μνημόσυνο στο Καθολικό της Μονής της Αγ. Αναστασίας και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο.

Ώρα έναρξης 10:00. Η εκδήλωση οργανώνεται από την Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής με συμμετοχή των τριών Δήμων, Πολυγύρου-Σιθωνίας και Θέρμης. Θα λάβει μέρος και η χορωδία μας. Ώρα αναχώρησης λεωφορείων 8:30 από πλατεία ΧΑΨΑ.

Συνεστίαση επί τη λήξει της συλλογικής περιόδου 2018-2019 στον Χολομώντα. Συμμετέχουν όλα τα τμήματα του Συλλόγου μαζί με το Δ.Σ.

Η αναχώρηση θα γίνει από τον χώρο του Μνημείου μετά την εκδήλωση. Τα λεωφορεία θα διαθέσει δωρεάν ο Σύλλογος. Το γεύμα εξ’ ιδίων. Θα υπάρχει και ορχήστρα.

8ήμερη αεροπορική εκδρομή ΜΟΣΧΑ – ΑΓ. ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ. Κόστος εκδρομής περίπου 1200 ευρώ. Περιλαμβάνει Hotel 4*- Η/Δ και τα εισιτήρια των Μουσείων. Η τελική τιμή θα ανακοινωθεί με sms & e-mail.

Διευκρινίσεις –Δηλώσεις κ. Κοτσάνης Ιωάννης 6936950188 μέχρι 26/3/2019. Η εκδρομή πραγματοποιείται για 4η φορά μετά από επιθυμία πολλών μελών του συλλόγου. Ενημέρωση στην Εστία μας Τετάρτη 13/3/2019 ώρα 19:00.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2019

Κυριακή 9 Ιουνίου

Κυριακή 9 Ιουνίου

ΙΟΥΛΙΟΣ 2019

2ο Δεκαήμερο Ιουλίου

Προαναγγελία Μεγάλης Εκδρομής Οκτωβρίου 2019 Η καθιερωμένη μεγάλη ετήσια εκδρομή θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο και ανάλογα με την ημερομηνία των εκλογών. Υπάρχει σκέψη για: ΒΡΥΞΕΛΕΣ-ΧΑΓΗ-ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ-ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ή ΠΑΡΙΣΙ-ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ. Παρακαλούμε τηλεφωνήστε στον κ. Ιωάννη Κοτσάνη, τηλ. 6936950188 για πληροφορίες και εκδήλωση ενδιαφέροντος, ώστε να μπορέσουμε να ερευνήσουμε την αγορά και να επιλέξουμε τον προορισμό. Τιμές, ημερομηνίες κλπ. θ' ανακοινωθούν με sms και e-mail. Λεπτομέρειες στο επόμενο τεύχος.

Σημείωση: Η χορωδία του Συλλόγου και τα χορευτικά τμήματα θα εμφανίζονται όταν προσκαλούνται. Η ανακοίνωση στα μέλη του Συλλόγου θα γίνεται με sms και email.

55

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 38ο

Τα τμήματα που θα λειτουργήσουν στο Α΄ εξάμηνο του 2019 Το Νέο Δ.Σ. που εκλέχθηκε από την Γ. Σ. της 27/1/2019, στη συνεδρίαση της 30 Ιανουαρίου 2019 αποφάσισε την λειτουργία των τμημάτων μέχρι τον Ιούνιο 2019 ως εξής: Η χορωδία Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Τρίτη 19:00 - 21:00, με έναρξη την Τρίτη 29/1/2019 Υπεύθυνη του τμήματος από το Δ.Σ. είναι η κ. Αναστασία Σούστα – Δάφφα (Νατάσα 6981473277) Διευθυντής της χορωδίας και πιανίστας παραμένει ο κ. Σάκης Δερμιτζάκης (6977025234) Το χορευτικό τμήμα (παραδοσιακών χορών) Λειτουργούν 3 τμήματα: Δύο ενηλίκων και ένα νεανικό. Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Δευτέρα 17:45 -19:45 των ενηλίκων και 20:00 -21:00 το νεανικό με έναρξη την Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2019. Υπεύθυνος των τμημάτων θα είναι ο Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου κ. Αστ. Λυρτζής (6944779345). Νέος χοροδιδάσκαλος των τριών τμημάτων είναι ο κ. Περικλής Διαμαντής (6975950513). Το τμήμα γυναικών Στο τμήμα γυναικών θα λειτουργήσουν δύο ομάδες: Η ομάδα Χειροτεχνίας και η ομάδα Φιλαναγνωσίας. Και τις δύο ομάδες θα εποπτεύει το μέλος του Δ.Σ. κ. Καράβατος Σαραφιανός (6974604255) α) Η ομάδα χειροτεχνίας θα λειτουργεί κάθε Πέμπτη 17:00 – 20:00 και θα διδάσκεται η τεχνική ΝΤΕΚΟΥΠΑΖ. Έναρξη την Πέμπτη 31/1/2019. Υπεύθυνος του Τμήματος θα είναι το μέλος του Δ.Σ. κ. Καράβατος Σαραφιανός. Στην ομάδα διδάσκει η κ. Λιζέτα Γιοσμά (6978480156) όπως και τα προηγούμενα χρόνια. β) Η ομάδα φιλαναγνωσίας θα συνέρχεται μία φορά τον μήνα και συγκεκριμένα την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα, 17:00 – 19:00. Υπεύθυνη της ομάδας είναι το μέλος του Δ.Σ. κ. Μάχη Κωστοπούλου (69324740371). Επιστημονική συνεργάτιδα η φιλόλογος κ. Γεωργία Πούλου (6934561955). Το τμήμα χορών LATIN Τα μαθήματα γίνονται κάθε Παρασκευή 19:00 - 21:00 με έναρξη 1/2/2019. Υπεύθυνη του τμήματος είναι το μέλος του Δ.Σ. κ. Αναστασία Σούστα – Δάφφα (Νατάσα 6981473277). Χοροδιδάσκαλος είναι: ο κ. Χρήστος Δέας (6973353501). Το σεμινάριο Αγγλικών Λειτουργεί κάθε Πέμπτη με 2 τμήματα: Το πρωινό από 11:00-13:00 με υπεύθυνη από το Δ.Σ. την κ. Σούστα Δάφφα Αναστασία (Νατάσα) Το βραδινό από 20:00-22:00 με υπεύθυνο από το Δ.Σ. τον Γ. Γ. κ. Αστ. Λυρτζή. Στο σεμινάριο διδάσκει η κ. Θεώνη Γάκη (6987100079) Σημείωση: Σε όλα τα τμήματα (πλην των νεανικών) εγγράφονται και μετέχουν μόνον τακτικά μέλη του Συλλόγου.

56

ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΤΙΑ 2019-2020

Από αριστερά: Χρήστος Παυλούδης Μέλος, Ανδρομάχη Κωστοπούλου Μέλος,

Αβραάμ Παπαδόπουλος Ταμίας, Ιωάννης Κοτσάνης Πρόεδρος, Αστέριος Λυρτζής Γενικός Γραμματέας, Σαραφιανός Καράβατος Μέλος, Αναστασία (Νατάσα) Σούστα-Δάφα Μέλος, Τριαντάφυλλος Οικονόμου Αντιπρόεδρος.