THUIS Parktheater Eindhoven Verhalen

Thuis

Parktheater Eindhoven Verhalen

2016 - 2017

Thuis verhalen

parktheater.nl/verhalen

Giel Pastoor Directeur Parktheater Eindhoven / Beweegstrateeg

uitnodiging om je verbonden te voelen Een idee van thuis, waar dan ook.

Herkend en erkend worden, wie dan ook.

Erbij horen, wat dan ook.

Anders mogen zijn, hoe dan ook.

Van perspectief kunnen veranderen, wanneer dan ook.

Als aanvulling op het programmaboek voor het seizoen 16-17 van het Parktheater: dit boek met verhalen en gedachten over verbondenheid.

Ge誰nspireerd raken. En inspiratie delen.

Het gesprek beginnen door te luisteren.

Een raakbare samenleving laten ontstaan.

Omdat theater meer is dan de som der voorstellingen.

De stad meer is dan huizen en straten.

En de wereld groter is dan je eigen tuin.

Opgaan in het gekende.

Openstaan voor het onbekende.

De trefkans vergroten.

Om. Daar ga je.

Daar ben je.

Waar het hart zich laat raken, daar is thuis.

3

Waar het hart zich laat raken, daar is thuis.

6

Piet Menu en drie vaste bezoekers van Het Zuidelijk Toneel

Verras me, blijf van ons

Het begon eigenlijk allemaal met Globe. Sjef Smid, Myrna Spil en Ria van der Aalst zijn trouwe bezoekers van Het Zuidelijk Toneel (HZT), de eerste twee officieel als ambassadeurs, de laatste als vaste gast van het Parktheater. Ooit zetten ze hun eerste stappen naar het theater hier, in het Parktheater. Dat is bijzonder, dat vergeet je niet. In maart 2016 gingen ze in gesprek met artistiek directeur Piet Menu, over hun liefde voor theater, verbondenheid en het eigene, datgene wat HZT zo bijzonder maakt.

Sjef:

We hebben het over de tijd van Globe, hoe belangrijk die voorstellingen waren. Juist bij wie destijds niet opgroeide, deed Globe een sterk appèl op anders kijken, nieuwe ervaringen opdoen. Je léérde daar zoveel van!

Ria:

Wij zijn door de tijd heen altijd blijven gaan. Al ruim twintig jaar kopen we samen met onze vrienden een paar voorstellingen, we gaan samen en beleven dingen ook samen.

Myrna:

Ik ging vaak naar theater – zat zelf ooit bij Scapino – en genoot van alles wat met dans of beweging te maken had. Mijn eerste ervaring met HZT was hier, in dit theater. Ik ging naar

De kersentuin, het was zo’n verschil met andere voorstellingen.

Veel later ben ik door HZT benaderd of ik ambassadeur of figurant wilde zijn, dat ben ik nu een jaar of acht.

Piet:

HZT ken ik pas sinds de tijd van Ivo van Hove. Tot aan mijn studietijd was ik nooit zo met theater bezig. In 2000 deed ik mijn stage bij de Brakke Grond en daar kon ik elke avond voorstellingen zien. Toen haalde ik de schade volop in.

Anders dan gewoon Ria:

HZT belééf ik. Het is anders dan anders en ook steeds weer verrassend anders. Dat is zó boeiend! Ik herinner me meer de beleving dan dat ik het feitelijke stuk kan reproduceren.

Daarom is napraten zo fijn, dan kan ik het hebben over wat ik mooi vond, of de opbouw.

HZT biedt mij een kijkspel, een luisterspel, ik beleef het en vind het fantastisch.

Myrna:

Bij HZT is het anders dan gewoon. Alles wat je ziet heeft betekenis. Bij sommige gezelschappen of stukken wordt traditioneel gespeeld, weet je meer wat je kunt verwachten.

Hier niet, op alle manieren worden toeschouwers erbij betrokken. Ik ervaar die nabijheid 7

echt. Soms mag je als figurant meedoen, soms loop je met een koptelefoon. Het is altijd nabij. Dat geeft een extra gevoel van verbondenheid.

Sjef:

Weet je nog dat HZT opeens ZT Hollandia werd genoemd? Ik vond dat verraad! Ik woon in het zuiden en hou van toneel: dát is voor mij de essentie. HZT is echt van ons, Brabants, gemoedelijk. En ik ben trots op het woord ‘zuidelijk’. Dat maakt het tot óns zuidelijk toneel, zoals Toneelgroep Amsterdam echt van boven de rivieren is.

Myrna:

Ook al is dat zuidelijke vrij makkelijk in te vullen, HZT-voorstellingen kunnen overal de handen op elkaar krijgen. Ik hou van wat ik zie: het past, het is mooi en het is interessant. En tegelijkertijd is het kwalitatief zo goed.

HZT en taal Piet:

Een van de eerste producties die ik zag was Vrijdag van Hugo Claus, onder regie van Johan Simons. Ik vond dat moeilijk om naar te kijken, vanwege het West-Vlaams. Het Nederlandse publiek begon om de taal te lachen, net als ik het schrijnend begon te vinden. Als native speaker van dat dialect vond ik dat heel verwarrend.

Ria:

Ik ben altijd wel nieuwsgierig naar wat er van de tekst gemaakt is. De taal is vaak heel bijzonder.

Sjef:

Daarin speelt een Nederlander koning Duncan en een Vlaming zijn zoon.

Piet:

Ja, dat valt op. Toch is die keuze bewust.

Myrna:

Ik woon al heel lang hier, maar nog steeds zijn er woorden die me ontgaan. Het geluid moet helder zijn, wil ik een accent goed volgen. Vaak lees ik de recensies achteraf, en dan zie ik hoe anders ik sommige dingen beleefd heb.

Sjef:

Soms laat ik de tekst bewust helemaal los. Dan zie je andere dingen veel beter.

Je thuis voelen bij een theatergezelschap Sjef:

Dat kan dus! Bij familie ben je thuis, bij een ander ben je meer te gast. HZT is die familie, Toneelgroep Amsterdam of NTGent blijft die ander.

Ria:

8

Ik woon in de regio. Het is iets eigens. Het oude Globe-gevoel, het is altijd van ons geweest.

Myrna:

Dat thuisgevoel wordt ook versterkt doordat je vaker naar hetzelfde gezelschap gaat.

Ik leerde HZT kennen door te gaan kijken, ik mocht meedoen als figurant en als ambassadeur. Dat is driemaal anders, maar ook driemaal warm, boeiend en interessant.

Ria:

Het heeft ook te maken met de karakteristieken van spelers. Je went aan de spelers. Chris Nietveld bijvoorbeeld speelde alles even fantastisch. Dat was een reden om te gaan. Dit gezelschap heeft me altijd weten te verrassen, mijn wens is dat dat blijft gebeuren.

Sjef:

Een liefde ken je net een beetje beter dan anderen. Voor mij schuilt liefde in het feit dat ik dit gezelschap beter heb mogen leren kennen.

Bijna voetbalsupporters, zoals jullie praten Piet:

In dit gesprek wordt op een warme en liefdevolle manier naar HZT gekeken. Bijna voetbalsupporters, zoals jullie praten. Er is geen verwachting van wat we wel of niet moeten doen, maar een open houding: ‘verras me, evolueer, blijf van ons’. Dat vind ik heel mooi en zal ik koesteren en met me meenemen. Het maakt voor mij de verantwoordelijkheid des te groter! Na Tilburg is Eindhoven onze tweede thuisstad, het Parktheater ons tweede thuis.

Hier werken we, hebben we het meeste contact mee. Je voelt dat ook aan het publiek en aan de medewerkers. Macbeth ging niet voor niets hier in première: van beide kanten was dat een grote wens. Onze ambitie is echt van het zuiden te zijn, het is jullie theatergezelschap.

We mogen misschien best wat meer chauvinistisch zijn. Als wij zeggen: ‘We zijn er weer, jullie gezelschap’, kan een band ontstaan. We zijn van jullie, claim ons maar gerust!

“De kernwaarden van ons gezelschap zijn Verknopen, Grensoverschrijdend en Veelvormigheid.

Dat gaat over verbindingen leggen met (nieuw) publiek en werken met niet-acteurs of thema’s, over Brabant als passerpunt tot aan de Franse en Deens-Duitse grenzen en over het feit dat je bij HZT van alles te zien krijgt. We serveren een heel divers palet.”

Piet Menu

Het Zuidelijk Toneel is in theaterseizoen 16/17 zes maal te zien, ook in samenwerking met andere gezelschappen.

9

Marleen Hartjes

De gewone bezoeker bestaat niet

“Ik ben nu al een aantal jaren werkzaam voor het Van Abbe. Vanuit mijn achtergrond als beeldend kunstenaar ben ik in contact geraakt met blinden en slechtzienden, dove mensen, mensen die niet mobiel zijn. De eerste vraag die een museum mij vaak stelt is: waarom zouden we een museum toegankelijk maken voor mensen die niet kunnen zien? Of voor een paar doven?

Tot voor kort waren het onzichtbare doelgroepen, omdat zij door praktische obstakels niet dezelfde ervaring kunnen hebben als gewone bezoekers. Inmiddels weet ik dat de gewone bezoeker niet bestaat.

Het Special Guests Programma heb ik samen met hen ontwikkeld. Wat moesten wij doen om kunstervaring voor hen mogelijk te maken? We hebben nu speciale rondleidingen in gebarentaal, rondleidingen voor mensen met afasie en rondleidingen voor blinden, doofblinden en slechtzienden.

Ze mogen kunstwerken (met handschoenen) aanraken en als dat niet mogelijk is proberen we het werk op andere manieren toegankelijk te maken. Door bijvoorbeeld replica’s met reliëf of via muziek.

We proberen de kunst met zoveel mogelijk zintuigen te benaderen. Ook hebben we een museumrobot die een museumbezoek mogelijk maakt voor mensen die niet naar het museum kunnen komen.

Deze mensen gaan zichzelf als museumbezoeker zien, terwijl ze misschien eerst dachten dat een bezoek aan een museum niet voor hen weggelegd zou zijn. Hoe mooi is het als je uiteindelijk zo’n speciaal ontwikkeld programma niet meer nodig hebt, maar een inclusief museum wordt? Dat je kunt zeggen: het programma is voor iedereen, je kunt altijd aanschuiven. Dat je niet meer in doelgroepen denkt maar in ‘wij, mensen’.”

Marleen Hartjes is coördinator Special Guests Programma van het Van Abbemuseum.

10

overzicht

Ik nam de tijd op het dak van de Witte Dame Om de stad eens goed van boven te zien Van waar ik stond zag ik haast heel de stad Ik nam foto’s recht uit het hart Ik zag mensen, verkeer, vreemdgevormde gebouwen En een heleboel muren om de mensen heen En toen zag ik de mensen, zoveel kleine mensen Zich haastend, ontspannend, samen en alleen Ik keek op jullie neer en jullie zaten op terrassen, Liepen door de straten, keken in de etalages Ik wist niet wie jullie waren maar ik heb jullie gezien Ik zag baby’s, kinderen, volwassenen, bejaarden Oude fabrieken, nieuwe kantoren, winkels en cafés Ik zag een wereld waar ik bij hoor, waar jij bij hoort Waar wij bij horen, in deze vreemde, open stad Daar heb ik van genoten, ik ging op het randje staan Om goed te kunnen kijken Er was geschiedenis en heden en toekomst Door elkaar Ik kon haast niet wachten met weer naar beneden gaan

Nienke Esther Grooten stadsdichter van Eindhoven 13

14

Miranda van Kralingen

Oeral Thús

Friesland, muziek, een ‘akkoord’. Over de kracht

een mooi akkoord, het betekent ook een goede

van harmonie en een tafelkleedje mee in de

samenwerking. De meldij is makke zoals de

koffer; het thuisgevoel van Miranda van

Friezen zeggen, oftewel ‘de melodie is gemaakt’.

Kralingen geopenbaard.

Ik zoek altijd naar die harmonie, maar niet iedereen wil dat. Als je je ego voorop plaatst dan

Roots

is er niet eens ruimte voor een akkoord. En daar

“Er is een heel mooi Fries liedje van een Friese

gaat het vaak mis tussen mensen. We hadden

troubadour, Piter Wilkens. Dat is zo’n fijne artiest!

begin dit jaar een tournee met de

Het liedje heet Oeral Thús, oftewel Overal Thuis.

muziektheaterproductie Wie is Loesje?. Er was

Ik woon in Friesland, dat is écht mijn thuis. Daar

wel eens wat gekibbel, maar er was vooral een

zijn mijn oer-roots van de familie van mijn

enorme harmonie tussen de mensen. Als

moeders kant. Ik woon daar met heel veel

iedereen, van de cast tot de technici en de

toewijding, liefde en plezier. Verder voel ik me

vrachtwagenchauffeur dat heeft gevoeld, dan

overal thuis als ik mijn echtgenoot, twee honden

heb je toch iets bereikt met elkaar.”

en twee katten bij me heb.

Door al die jaren reizen in het buitenland met

Moonlight in Vermont

mijn koffertje en spulletjes maakte ik er de

“Mijn vader was altijd bezig met muziek en

gewoonte van om wat servetten, een tafelkleedje

apparaten. Bij de zwart-wit televisie had hij een

en kaarsjes mee te nemen. Dan werd het een

statief met microfoon neergezet en dan nam hij

beetje vrolijker, het gevoel van: we maken er

jazzmuziek op van Rita Reys en Wessel Ilcken,

weer wat van.”

haar eerste man. Dat vond ik als klein kind geweldig. Ik was vier jaar en weet nog het eerste

‘De meldij is makke’

dat ik hoorde: Moonlight in Vermont, een

“Als je fijne mensen om je heen hebt en met

fantastisch mooi nummer. Dat ik veel later in

elkaar voor de harmonie gaat, dan betekent dat

mijn leven haar én Pim Jacobs mocht ontmoeten!

15

Miranda van Kralingen in Katja Kabanova

16

Rita Reys is voor mij dé reden geweest dat ik

maken, het samen spelen. Muziek verbindt. Ik

wilde gaan zingen. En mijn oude liefde is weer

vind het fijn om voor mensen iets te doen en dan

terug; ik zing weer nummers uit het repertoire

specifiek in dit vak voor jonge mensen die graag

van The Real Book.”

hun vlieguren willen maken op het toneel. De een heeft minder talent dan de ander, dat is in

“Ik hou van eenvoud. Eenvoud en goede teksten.

ieder vak zo. Ik zeg altijd: je hoeft niet

Dat kan in een opera zijn maar ook Les feuilles

wereldberoemd te worden. Ik wil niet dat

mortes dat ik veel heb gezongen in Wie is

mensen altijd maar denken dat je de beste moet

Loesje?. Of de monoloog van de Marschallin in

worden. Je moet ervoor gaan en ervan genieten!

Der Rosenkavalier van Richard Strauss. Die

Ik was in Pand P bij Spring Awakenings, de tranen

teksten zijn zo verschrikkelijk goed. Of een

liepen me over mijn wangen, zo ontroerd was ik

prachtige aria van Elisabetta uit de Don Carlo.

door die jonge mensen. Er waren er een paar bij

Een aria die gewoon hout snijdt, zonder

dat ik dacht… nou zeg, vreselijk goede amateur!

eindeloze herhalingen of coloraturen.”

Ik wil mensen het beste uit zichzelf laten halen en vrede laten hebben met datgene wat ze

Jong talent

kunnen.

“Ik speelde een tien jaar oudere vrouw in Katja

Dat je voelt: dit is mijn wereld, hier word ik

Kabanova, de Kabanicha. Wat ik dan vooral voel

gelukkig van en daardoor ben ik een prettig

is de ontzettende liefde van het samen muziek

mens.”

Miranda van Kralingen is artistiek leider van Opera Zuid. In theaterseizoen 16/17 is het gezelschap te zien met Le Nozze di Figaro en Il Barbiere di Siviglia.

17

verbinding 1964-2007

20

Alida Gerritsen 15 jaar — Van Maerlantlyceum

“Al sinds groep 7 speel ik toneel. Eerst was het

en alleen. Sinds de middelbare school heb ik wel

gewoon heel leuk. Het was grappig, de mensen

vrienden, maar ik ben nooit populair geweest.

waren aardig, ik had daar vrienden. Maar toen

Dat heb ik ook nooit gewild. Vaak zijn populaire

kwam de vraag wat ik later wil worden. Ik ging

mensen degenen met dezelfde kleren en

daarover nadenken en bedacht ineens dat het

hetzelfde haar, maar ik wil juist graag uniek zijn.

me wel heel fijn leek om ook in de toekomst iets

Je kunt natuurlijk proberen te zijn zoals iemand

met kunst te gaan doen. Nu ben ik er dus

anders, of zoals die ene popster, maar ik ben

serieuzer mee bezig. Dat moet ook wel, want die

niets liever dan mezelf. “Mensen zoals jij kom ik

wereld is best onzeker. Als je niet goed genoeg

niet vaak tegen”, zeggen ze weleens, en dat hoor

bent, of het duurt heel lang voor je succes hebt,

ik graag.

dan denk je misschien: ik kan me beter met iets anders bezighouden. Maar tot nu toe gaat het

Wat ik merk bij theater en kunst: je hoort erbij als

goed. In de Kameleonzaal spelen wij

je er niet bij hoort. Als je iemand uniek en vet

bijvoorbeeld de jongerenversie van Macbeth.

vindt, en je wil net zo uniek zijn als diegene, dan

Mijn rol is Hare Majesteit de Koningin. Ik mag

kun je dat niet kopiëren. Dan moet je zelf iets

heel overdreven doen en ik word vermoord. Dat

verzinnen. En dan is het dus heel fijn als die

vind ik wel leuk.

mensen het leuk vinden wat jij voor creatiefs

Ik heb best lang behoefte gehad aan mensen die

me nu niet meer alleen, waardoor komt dat? En

mij een beetje begrepen. Op de basisschool viel

toen viel het kwartje: niet door veel vrienden te

ik er een beetje buiten. Ik had andere hobby’s,

hebben, maar door vrienden te hebben die

niet veel vrienden. Ik voelde me heel onbegrepen

hetzelfde denken als jij.”

hebt gedaan. Kort geleden dacht ik ineens: ik voel

21

22

Jeske Bouma 15 jaar — Augustinianum

“De zee, die vind ik mooi. Als we op vakantie zijn,

Dan haal ik een onvoldoende voor inzet.

dan kan ik daar heel erg van genieten.

Als ik denk over de toekomst, dan zou ik graag

’s Ochtends daarlangs lopen, ’s avonds dat geluid

heel goed piano kunnen spelen. Via YouTube heb

horen. Later wil ik ook zeker iets gaan doen met

ik mezelf dat geleerd. Als ik nu Amélie of

boten. Én met geschiedenis, want ik ben heel erg

Intouchables speel, dan ben ik even in een

geïnteresseerd in de Titanic. Daar heb ik al veel

andere wereld. Al mijn concentratie daarop, dat

over gelezen, ik weet er alles van en ik leef ook

zorgt voor rust in mijn hoofd. Veel mensen

heel erg mee. Op de dag dat ie gezonken is, voel

snappen dat niet, maar ik vind dat fijn. En verder?

ik me altijd wat down.

Met mijn vriendje had ik het erover dat ik later misschien wel weg wil uit Eindhoven.

Het liefst wil ik onderzoeken hoe schepen

Bijvoorbeeld verhuizen naar Heeze, daar komt hij

gezonken zijn. Dan heb je ook aardrijkskunde

vandaan.

nodig, zodat je weet hoe de zee eruitziet en waar

Hij is niet mijn eerste vriendje, maar wel de

je moet zoeken. School gaat gelukkig goed en het

eerste met wie het een beetje serieus is. Dat je

is er ook fijn, want op het Aug kan je gewoon

niet alleen hand-in-hand loopt, maar ook

jezelf zijn. De kinderen uit mijn eigen klas mogen

gesprekken hebt over dingen. Bij hem voel ik me

me helaas niet zo, dat is misschien omdat ik druk

thuis, dat is heel fijn. Ik ben wel een half jaar

ben. Ik heb namelijk ADHD. Ik schaam me daar

ouder. Nu is dat nog okee, maar als ik straks 16

niet voor, iedereen heeft wel iets, maar het is

ben en hij 15, dan is het natuurlijk best gek.

soms wel irritant. Na een half uur ben ik vaak

Nouja, zo erg is dat nou ook weer niet. We zien

mijn concentratie kwijt. Met drama moeten we

wel. Niemand kan de toekomst voorspellen.

bijvoorbeeld een uur stilzitten, maar dat kan ik

Wie weet wonen we over een paar jaar in Heeze.

gewoon niet.

Of misschien wel aan zee.”

23

24

Ingmar Conjarts 17 jaar — Christiaan Huygens College

“Mijn back-up-plan is om chirurg te worden,

toevoegen aan de wereld. Al was het maar door

maar mijn echte droom is het maken van films.

voorbeelden te laten zien van mensen die iets

Dingen die ik zelf mooi vind vastleggen en dat

van hun leven maken, ondanks de tegenslagen.

dan met andere mensen kunnen delen, dat vind

Ik heb een broertje dat licht gehandicapt is. Alles

ik heel bijzonder. Op tv zie ik nu vooral veel

kost hem de dubbele inspanning, maar hij doet

ellende. Daarna blijf ik daarover nadenken en

het toch allemaal maar mooi. Zelf had ik vroeger

daar houd ik vaak een negatief gevoel aan over.

geen doorzettingsvermogen. Als iets niet lukte,

Als ik straks ook de mooie dingen op televisie

dan stopte ik ermee. Van hem heb ik geleerd om

mag laten zien, dan worden de gedachten

door te zetten.

positiever en daarmee hoop ik mensen te

Tegenwoordig kies ik daarom juist de dingen die

kunnen inspireren.

eigenlijk nét iets te moeilijk lijken. Om straks aangenomen te worden op de filmacademie

Ik ben best kritisch op mezelf. Als ik alleen ben,

bouw ik nu dus al aan mijn portfolio. Al mijn vrije

dan denk ik weleens: wat betekent het nou

tijd gaat daaraan op.

allemaal? Kan de wereld niet net zo goed zonder mij en mijn films, en hoe zorg ik dat ik echt iets

Bij het filmen heb ik hulp van een vriend, we

bijdraag? In jezelf leren geloven is belangrijk,

doen alles samen. Dat vind ik misschien wel het

maar van de andere kant: moet je eigenlijk wel

mooiste: samen met andere mensen iets

vol zelfvertrouwen zijn? Vaak zijn de mensen die

neerzetten en onderdeel zijn van een groep

zelfverzekerd overkomen eigenlijk heel onzeker.

waarin je echt een toegevoegde waarde hebt. Ik

Daarom denk ik nu: je moet wel op jezelf

ben niet zo van twintig mensen half-half, ik heb

vertrouwen, maar niet blindelings. En van mezelf

liever een paar mensen die ik echt vertrouw.

weet ik nu tenminste dat ik door mooie films te

Mensen die je laten zijn wie je bent, ook als je dat

maken uiteindelijk toch wel iets zal kunnen

zelf nog een beetje moet uitzoeken.”

25

Sense of Belonging.

Werk van Mette Davis, derdejaars student Mediavormgeven aan SintLucas Eindhoven.

Jos Feijen

Gelijkgedreven

“Thuis is voor mij een state of mind die mij energie geeft. Van je kinderen, je familie. En daar de mooie dingen van zien. Maar thuis is voor mij ook hier, in de Effenaar waar je met gelijkgedrevenen bezig bent om samen iets voor elkaar te krijgen. Als die state of mind er is, dan ontstaat er een soort dynamiek, een versnelling. Dan klopt in een keer alles.

Wat wij hier in de Effenaar doen is magie creëren. De grote foto op mijn kantoor gaat niet alleen over de artiest, maar over wat er gebeurt. Natuurlijk doet de artiest, Michael Franti, 'zijn ding', maar het zijn ook de mensen achter de schermen die begrijpen wat het publiek kan raken. De vibe begint al als mensen een kaartje kopen. Met de juiste toon in tekst, beeld, op sociale media. Maar ook de manier waarop je bezoekers ontvangt, dat het biertje klopt.

We ontvangen veel internationale artiesten. Als je lang toert en je ergens komt, dan wil je je helemaal thuis voelen. Een jaar of drie geleden hadden we Seasick Steve. Die man is dik 70 en hij toerde door Europa. Die komt dan uit die bus gestapt en ik dacht bij mezelf; dat is toch wel een way of life. Dan moet je echt wel gedreven zijn en er lol in hebben, anders doe je dit niet.

Een goede artiest weet iedere keer met zijn bezoek het gevoel te geven dat hij het vanavond speciaal voor jou doet. Dat zie je hier op de foto ook. God weet het hoeveelste concert dit voor hem is. Dan is het magistraal dat hij dolgelukkig iemand uit het publiek omarmt. Omdat ze met elkaar iets bijzonder hebben beleefd. Dat vind ik het prachtige van de plaat. Daar doe je het eigenlijk voor.”

Jos Feijen is directeur van de Effenaar.

28

Johan Simons

Ontworteld zijn is een drama

30

Er zijn auteurs die ik nu pas aandurf als regisseur. Tsjechov is daar één van. We gaan zijn Kersentuin ensceneren, wat natuurlijk een klassieker is uit het toneelrepertoire. Vandaag voel ik me rijp genoeg om die taak tot een goed einde te brengen. Dat zeg ik niet uit valse bescheidenheid – dat is gewoon zo.

Een ander voorbeeld is King Lear van Shakespeare. Dat heb ik in München gedaan, maar achteraf beschouwd was het niet goed genoeg. Die titel blijft dus nog even op mijn lijstje staan. Ik heb er als het ware al eens voor geoefend. Beide stukken gaan over loslaten, zij het elk op een andere manier. Bij Shakespeare gaat het over de pijnlijke noodzaak om, op het einde van een leven, alle ballast overboord te gooien. Tsjechov bekijkt de mens meer vanop afstand, met ironie ook.

Het bijzondere aan De kersentuin is dat het om een verhaal gaat dat zichzelf meteen ook overstijgt.

Alles speelt zich af op het Russische platteland omstreeks 1900, waarbij de eigenaars van een landhuis dusdanig in de schulden zitten dat ze hun eigendom moet verkopen, inclusief een uitgestrekte boomgaard. Tsjechov wist waarover hij schreef: als zestienjarige had hij meegemaakt hoe zijn eigen moeder zich in de schulden werkte. Het stuk is dus deels autobiografisch geïnspireerd, maar het heeft ook een veel grotere dimensie. Tsjechov laat zien hoe de oude Russische adel plaats moet ruimen voor een nieuw politiek systeem: het communisme.

Wij leven natuurlijk in een andere tijd, met het neoliberalisme als een mondiaal fenomeen. Ik ben ervan overtuigd dat ook dat systeem op zijn laatste benen loopt. Je merkt nu al dat er grote spanningen zijn tussen ‘zij die hebben’ en ‘zij die niet hebben’ – de habenichts. Mensen die niets bezitten, hebben ook niets te verliezen. Dan is een opstand nooit veraf.

Ik herken in De kersentuin veel uit mijn eigen levensverhaal. Meer bepaald hoe ik Elsie, mijn vrouw, heb ontmoet. Ik kom uit een klein dorp, ‘dichtgeplakt met kranten’ zoals ze in Nederland zeggen. Maar zij is van adel en komt uit een heel voorname familie die nauwe betrekkingen onderhield met het koninklijke hof. Een CHU-familie, zo werd toen gezegd, wat sloeg op hun politieke strekking: de Christelijk-Historische Unie. Ondertussen bestaat die partij niet meer – ze is jaren geleden gefuseerd met enkele andere partijen tot het CDA, zeg maar de Nederlandse christendemocraten. Ik vermeld het hier zo expliciet omdat het illustreert hoe alles uiteindelijk vergankelijk is, net zoals bij Tsjechov.

31

32

Als eenvoudige dorpsjongen probeerde ik me zo chique mogelijk te gedragen, telkens wanneer ik op bezoek kwam bij mijn schoonfamilie. Ik leerde al snel dat er in dat milieu heel andere regels en wetten heersten – het leek soms wel een feodaal systeem. Elkaar ‘smakelijk eten’ wensen voor de maaltijd, dat paste niet.

Laat staan je stem verheffen. En zeker Elsie’s grootvader had zo zijn eigen manier om iedereen in het gareel te houden. Om een voorbeeld te geven: een keer had hij aangekondigd dat de hele familie op vakantie zou gaan. Iedereen had zijn koffer gepakt en wachtte in de volgeladen auto. Waarop grootvader de autosleutels uit het contact haalde en doodleuk zei: “Pak alles maar weer uit. We gaan niet op vakantie. Dit was om jullie te leren met teleurstellingen om te gaan.”

Zulke dingen.

Het heeft natuurlijk ook iets moois: tradities. Hoe bepaalde waarden worden doorgegeven, van generatie op generatie. Ikzelf hoop bijvoorbeeld dat mijn zonen ooit in ons huis in Varik zullen wonen.

Dat huis, een oud schooltje, is nu al zesentwintig jaar onze thuis. Maar ergens weet ik al dat het niet zo zal gebeuren. In dat opzicht heb ik het iets moeilijker dan mijn vrouw: om dingen los te laten.

Misschien wel door onze verschillende opvoeding.

Dat is de essentie, denk ik, van De kersentuin. Het gaat over families die ontworteld geraken, tegen hun wil in. Als dat niet actueel is. Het is een van de drama’s van onze tijd.

Groet, Johan

Bron: NTGent Magazine november – december 2015. De kersentuin was op 15 januari 2016 in het Parktheater te zien.

NTGent is in theaterseizoen 16/17 te zien met diverse voorstellingen, waaronder Kroniek, Platform en Onderworpen.

33

we zijn niet perfect, tot je verliefd op ons raakt...

36

38

Sinds oktober 2015 heeft Eindhoven er een nieuwe cultuurlocatie bij, Pand P. Het gebouw aan de Leenderweg heeft sinds 1950 gediend als bioscoop Plaza en tussen 1985 en 2013 als film- en theaterhuis Plaza Futura.

Pand P is een samenwerkingsverband tussen het Parktheater, jeugdtheatergezelschap Hetpaarddatvliegt en Het Nieuwe Theater. Pand P is erop gericht om een open huis te creëren voor alle uitvoerende kunstvormen waar jeugd, amateurs en professionals elkaar aanvullen en versterken.

Er is een eetcafé, een terras en een bar, dagelijks geopend van 12.00 tot 22.00 uur.

Het interieur van het voormalige Plaza Futura is hier en daar aangepast, maar nog altijd neemt een grote leestafel bij de raampartijen een centrale plaats in. Twee wat oudere dames - de een woont in Stratum en de andere in Nuenen - hebben er zojuist een hapje gegeten. “De lunch was heerlijk en de bediening is erg attent. Dit gedeelte vinden we bijzonder sfeervol. En als straks het terras weer open is, dan is het nog gezelliger.

Mijn ouders kwamen hier in de jaren 50 geregeld. Ze woonden in Weert, maar ze reisden speciaal naar Eindhoven om een film van Fellini te zien.”

Voorheen gingen beide dames regelmatig naar het voormalige Plaza Futura om een filmpje te pikken.

“Wij hielden wel van het studentikoze sfeertje. Toen we hoorden dat het pand weer open ging zeiden we tegen elkaar: zullen we het weer eens proberen? We zijn gewend om eruit te gaan, dingen te ondernemen. Er is zoveel te doen in Eindhoven. Wij stappen gewoon overal op af.”

39

40

Michèle Rijzewijk

Van oma’s naar chill

Michèle Rijzewijk regisseerde Stratum Oma’s, de

om een Stratumse oma in de nieuwe voorstelling

openingsvoorstelling van Pand P, waarin de

terug te laten komen.

verhalen uit het leven van 70+ vrouwen uit Stratum centraal stonden.

De jongeren voor Stratum Swag ga ik in de buurt

Stratum Swag wordt haar volgende project.

zoeken en bij de urban dansinstellingen zoals Dynamo. De opzet is een beetje hetzelfde als bij

“De Stratum Oma’s tijdens Best of the Fest 2015

de oma’s: eerst ga ik ze interviewen en daar

was al een heel leuk project, de voorstelling paste

komen persoonlijke verhalen uit. Hun eigen

perfect in Pand P. Het was letterlijk bij de oma’s

muziek en dans gaan ook een rol spelen in de

om de hoek. Ik kon ‘s avonds na de voorstelling

voorstelling.

nog even met oma Marie een biertje drinken en haar daarna naar huis brengen.

Ik wil heel graag de ‘Stratumlijn’ doorzetten in Pand P omdat het zo’n geschikt buurttheater is.

Mijn volgende project Stratum Swag ga ik maken

Het buurtgevoel spreekt mij heel erg aan. Het lijkt

met multiculturele jongeren uit de buurt. Ik heb

mij mooi om verschillende groepen uit de buurt

bewust gezocht naar een contrasterende

in mijn voorstellingen met elkaar te kunnen

doelgroep met de oma’s. En het lijkt me heel leuk

verbinden.”

Michèle Rijzewijk studeerde in 2013 af aan de Academie voor Theater van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten en is als jonge theatermaker verbonden aan thinX. Stratum Swag is in theaterseizoen 16/17 te zien in Pand P. 41

Bart Koesman

Ik noem Pand P het huis

“Ik zat een tijdje thuis en wilde graag weer aan het

en het plafond geschilderd en lampen

werk. Onder de mensen zijn, dat is voor mij heel

opgehangen. Ik doe eigenlijk elke dag iets anders.

belangrijk. Via de gemeente ben ik als herintreder

Soms iets nieuws, soms dingen die vertrouwd

in Pand P terechtgekomen. Je hoeft geen tachtig

voor me zijn. Als er kleine gezelschappen zijn die

te zijn en in een verzorgingstehuis te wonen om

geen technische mensen hebben, dan help ik

je eenzaam te voelen, dat kun je ook zijn als je

mee. Wat ik merk is dat de mensen om me heen

bijna vijftig bent, zoals ik.

heel erg blij zijn dat ik er ben. Fijn dat je dat hebt gedaan, zeggen ze dan. Ik denk ook wel eens met

Ik heb heel verschillende beroepen gehad. Ik heb

anderen mee om dingen op te lossen. Dat is waar

onder andere zes jaar in de studio’s van

ik me goed bij voel.

Hilversum gewerkt als geluidsman. Een hoogtepunt was voor mij het Prinsengracht-

Ik noem Pand P het huis. Als ik thuis ben voel ik

concert in Amsterdam waar ik een bijdrage aan

mij thuis en als ik hier ben dan voel ik me ook

heb geleverd.

thuis. De collega’s, de mensen die hier komen, de

Een deel van die ervaring uit Hilversum heb ik

atmosfeer, alles bij elkaar. En daar ben ik wel heel

meegenomen naar Pand P en die komt goed van

erg blij mee. Het is af en toe best zwaar werk

pas. Het is mijn taak om het huis zo goed

maar als je ziet wat je er voor terug krijgt, dan

mogelijk op orde te krijgen en te houden. Als er

doet me dat alleen maar goed. Er komen

iets vervangen of opgeknapt moet worden, dan

regelmatig mensen die in de buurt wonen eten,

vragen ze: Bart, kun jij dat doen? Dan haal ik soms

of met vrienden gezellig wat drinken. Soms zit er

mensen bij elkaar en doen we het gezamenlijk.

iemand uren lang de krant te lezen, of achter de

Eén van de dingen die we hebben opgeknapt is

laptop te werken. Al die mensen zijn eigenlijk

de ‘berenkuil’. Ja, zo noemen ze dit lager gelegen

weer een beetje gelukkig, want hun buurthuis is

gedeelte hier. We hebben onder meer de wanden

weer open.”

Bart Koesman is de huismeester van Pand P. 42

Scharrelkunst

In veel scholen is geen handvaardigheidlokaal meer te vinden

Twee jonge vrouwen en een laptop. Een artiest

roosters en tijden houden. De ene keer loopt het

aan de leestafel met een kop koffie. De kokkin die

hier storm, de andere keer is het rustig. Vaak

even pauzeert. Als je in de wintertijd in Pand P op

doen de ouders ook mee en zie je dat kinderen

woensdagmiddag doorloopt naar achteren, dan

en ouders elkaar gaan helpen.”

loop je zó een handvaardigheidlokaal binnen.

Ze haakt in op wat er speelt en wat actueel is, Op haar website noemt ze zich ‘doener’ en

zoals nu de Jeroen Bosch tentoonstelling in

‘buitenmens’. Ze studeerde onder meer

Den Bosch.

beeldhouwen, handvaardigheid en vormgeving.

“Ik vertel kort iets over de schilder en laat een

Eens in de twee weken organiseert Sabien in

filmpje zien. Daarna gaan we knutselen met het

Pand P voor kinderen en hun ouders onder de

oude speelgoed en de spulletjes. Die krijgen op

naam Scharrelkunst creatieve inloopworkshops.

deze manier mooi een tweede leven. Als de

In de winter in Pand P, in de zomer bij de

kinderen iets geknutseld hebben gaan ze er vaak

Genneperhoeve.

ook nog met elkaar mee spelen.”

Achter in Pand P staan de tafels klaar. Daarnaast

“In veel scholen is al geen handvaardigheidlokaal

uitgestald knutselgereedschap en een berg

meer te vinden. Als je dus van school komt kan

kleurrijke figuurtjes, klein speelgoed, een halve

het zijn dat je nog nooit getimmerd hebt, een

plastic vis, kleine springveren, mini-sokkels,

hamer hebt vastgehouden. Of dat je zelfs niet

plastic diertjes die ooit aan een sleutelhanger

eens weet wat een hamer is. Daarom ben ik hier:

hingen en andere rommeltjes.

met je handen bezig zijn, samen scharrelen in

Sabien: “Ik organiseer bewust een inloopmiddag

rommeltjes met elkaar bezig zijn en de tijd

zonder vaste begin- en eindtijd. Ouders moeten

vergeten en met elkaar je eigen bizarre Jeroen

zich in hun drukke leven al zo veel aan allerlei

Bosch speelgoed maken.”

Inloopworkshop Scharrelkunst wordt tweewekelijks georganiseerd op woensdagmiddag (in de wintermaanden) in Pand P. 43

Angelique Spaninks

De schoonheid van slijtage

“De open verbindingsbruggen tussen de gebouwen hebben een mooi ritme. Ze hebben hun functie verloren, maar daardoor vind ik ze juist bijzonder. Ze zijn imperfect, ademen vergane glorie. Maar ook als skelet blijven ze het symbool voor de verbinding tussen gebouwen waarin nu hele andere dingen gebeuren dan vroeger.

Er wordt weer volop gebouwd, waardoor Strijp heel snel aan het veranderen is. Ik hou van stilstand, of beter gezegd, herkenning, en ik hou van verandering. Enerzijds het fundament van oude waarden en anderzijds vernieuwing, het bouwen en creëren. Het heeft veel met elkaar te maken.

Dingen die in een andere tijd betekenisvol waren, kunnen weer nieuwe waarde krijgen in een andere context.

Ik vind het heel belangrijk om ergens geworteld te zijn. Om een plek te hebben waar je de dingen die je tegenkomt kunt relateren aan ‘een stad als Eindhoven’ of ‘een land als Nederland’. Of het nu in de virtuele wereld is of in de echte.

Ik voel me thuis in de wereld en in Eindhoven om de ondernemende manier waarop we hier kijken, denken en dingen doen. Ik heb het gevoel dat hier alles klopt.

Bij STRP gaat het over creatieve technologie en de manier waarop technologie ons leven verandert. Bij MU gaat het over bij MU gaat het over de buitenwijken van de hedendaagse kunst. Dat geeft een ander soort dynamiek dan een museum. In een museum wordt het nu beschreven met het oog op de historie. Wij beschrijven het nu met het oog op de toekomst. Nèt een ander perspectief. Ook daarom wilden we graag naar gebouw Gerard op Strijp-S verhuizen.”

Angelique Spaninks is directeur van MU Artspace en STRP Festival.

44

Teun Luijkx

We doen het samen, in dat precieze moment

“Op mijn twaalfde ontdekte ik: er zijn

kijken, nieuwe dingen te ontdekken, geeft dat

volwassenen die toneelspelen voor hun beróep.

toegang tot een grotere wereld.”

Ze mogen het professioneel doen, elke dag, en ze verdienen er hun brood mee. Ik was een jochie

Nietzsche versus carnaval

en speelde mee in Oliver, een productie van Joop

“Mijn wereld werd groter in Maastricht,

van den Ende. Een waanzinnige ervaring, die

studerend aan de toneelschool. Daar werd ik

voor mij de kiem legde voor later.”

man, van het jongetje met de skatebroek naar iemand die steeds meer vragen ging stellen en

Het heeft er altijd in gezeten

ging reflecteren. Ik wist níets toen ik begon, zo

“In mijn jeugd gingen we veel naar theater en

voelde het. Cultuurbeschouwing, filosofie,

mijn moeder speelde zelf ook. Toch herinner ik

Nietzsche?! Het was een sprong in het diepe,

me óók hoeveel impact het had dat ik les kreeg

waar nog alles onzeker was. Ik had het nodig daar

van een bevlogen docent CKV op de middelbare

helemaal in te duiken, me min of meer los te

school.

weken van thuis, van Brabant, Oerle. De opleiding

Bij mij was theater geen onbekend terrein, voor

is zó intensief. Lange dagen op school, je deelt

veel andere jongeren wel. Die docent bracht zijn

enorm veel met elkaar en leert elke dag meer

enthousiasme zo goed over, dat ik meer wilde

over jezelf, het vak, de wereld om je heen.

weten, zien, meemaken. Kun je nagaan hoe

Mijn ‘oude’ vrienden uit Oerle konden niet

waardevol dat is!

helemaal plaatsen waarmee ik bezig was, zo in

Het leren kijken naar kunst verrijkt enorm. Het is

het begin. Ik leerde in Maastricht ook netjes ABN

logisch dat jongeren - en zelfs de meeste

te spreken, noodzakelijk voor iedere acteur.

volwassenen geneigd zijn te kiezen wat ze

Aanstellerij, vonden de jongens van hier. Later

kennen. Als je wordt aangespoord verder te

kwamen die twee werelden weer samen:

46

Maastricht, inmiddels Amsterdam, theater, Nietzsche en Oerle, voetbal en carnaval.”

Thuis in de personages die ik speel “Acteren is het mooist als je merkt dat je met je medespelers op een schip zit en dezelfde koers vaart. Als je voelt: we doen het samen, reagerend op elkaar, in dat precieze moment. We hebben dezelfde klomp goud in handen en willen die allemaal laten zien aan het publiek. Een magisch gevoel. Welk personage ik ook speel, ik zoek altijd in mezelf welke herkenbare gevoelens en vergelijkbaar gedrag ik kan inzetten. Ik hou ervan als je de mens door de rol heen ziet.

Oorspronkelijkheid vind ik noodzakelijk. Niet alleen voor mijn eigen spel, maar voor alles. Als ik speel in het Parktheater begeef ik me letterlijk dicht bij die oorsprong. Het Kerstwintercircus, mijn auditie voor Oliver, later speelde ik mee bij Theaterplan... Alles ademt dat allereerste begin.

Dat voel ik nog steeds, ook al ben ik nu zelf die volwassene die toneel mag spelen voor zijn beróep en er elke dag zijn brood mee verdient.”

Teun Luijkx (Oerle, Brabant) speelde in verschillende voorstellingen bij Theaterplan. Nu is hij tv- en toneelacteur.

47

48

Samen lachen, samen iets meemaken, ontroerd worden, een gevoel delen.

Dat schept verbondenheid.

Citaat uit Een zoektocht naar de betekenis van het gevoel van verbondenheid door creatief onderzoeker Lianne van Genugten.

49

50

Marc Schoenmakers

Van waste naar wannahave Een hippe tas van restafval: Vorig jaar is het Parktheater een samenwerking aangegaan met BIG RTRN. Dit Eindhovense bedrijf levert restmateriaal dat overblijft na het printen van bijvoorbeeld grote formaten textiel zoals zeil of vinyl. Een paar handige medewerksters van het Parktheater maken van dit restmateriaal unieke tassen.

Het Parktheater levert digitaal een beeld aan en dit bestand wordt ingepland naast een klantenbestelling. Het drukken van het materiaal voor de tassen gebeurt gratis.

De tassen worden gemaakt door medewerksters van het Parktheater en zijn alleen te koop bij het Parktheater. De opbrengst van de verkoop gaat naar innovatiefonds en innovatietraject thinX. ‘Hypermodern printpark’ BIG Impact, met aan het roer Marc Schoenmakers, maakt al indruk met de grootte waarmee er allerlei textielmaterialen uit gigantische printers rollen. Met BIG RTRN bezorgen ze het Parktheater een warm hart en de tassendragers een unieke wannahave.

De BIG RTRN-producten komen eerlijk tot stand en daarbij draagt BIG RTRN minimaal 10% van haar omzet af om het maatschappelijk belang te dienen. BIG RTRN streeft ernaar om haar afvalpercentage met 50% te verminderen.

De tassen, vervaardigd uit 100% restmateriaal, zijn te koop bij het Parktheater.

51

Erwin Witteveen

52

you can’t make an omelet without breaking eggs

Trinnnggg.

— Er mist nog een hoofdstuk.

— Waar heeft u het over?

— U bent toch de schrijver van het genomineerde boek Nooit Af - een nieuwe kijk op de fundamenten van ons leven: werk, school, zorg, overheid en management?

— Ja, dat klopt.

— Zou daar ook niet een hoofdstuk over cultuur in moeten staan?

Of ik dat alsnog wil doen, in de vorm van een column, vraagt de Parktheatermedewerkster die 'Content-dirigent' op haar visitekaartje heeft staan. Nou, die jobtitle maakt ze dus meer dan waar.

Ik laat me dirigeren.

Vroeger, als het circus in de stad kwam, reed er

anders was, dan de voorstelling gisteren in

een omroeper door de straten. Later werden dat

Apeldoorn. En morgen gaan we op het forum de

stukjes in de plaatselijke krant. Het was altijd

voorstellingen van komend weekend

éénrichtingsverkeer. Zenden, zenden, zenden.

voorbeschouwen. Na de voorstellingen blijf ik

Van artiest/theater naar publiek: “Dan en Dan.

steeds langer hangen om een praatje aan te

Komt Allen!” Maar ik wil meer. Ik wil

knopen met mijn medetheaterfielen die ik online

terugzenden. En in de netwerksamenleving kan

heb leren kennen. Ik heb ontdekt dat ene Jeroen

dat ook. Als ik een theatervoorstelling zie, laat ik

dezelfde smaak heeft als ik. Dus als hij zegt dat hij

mij graag inspireren, verwarren en verwonderen.

naar The Sunshine Boys gaat, wil ik ook.

Dus na afloop wil ik daar over praten. Mijn

Ik krijg een mail van mijn theater: “liefhebbers

emoties delen, mijn mening toetsen. Dat doe ik

van Hans Teeuwen houden ook van ballet”.

met mijn metgezel van die avond. Maar zij is niet

Privacyschending? Hou.Eens.Op! Ik had niks met

voor niets mijn metgezel. Zij is een beetje zoals ik.

ballet, maar dankzij dat mailtje ben ik getriggerd.

Wat ik heel graag zou willen is dat mijn theater

Tot mijn stomme verbazing blijk ik ballet heel

een online-community met een forum zou

leuk te vinden. Dank u wel, theater! U heeft met

initiëren. Als ik na de voorstelling thuis kom, kan

die recommendatie mijn leven verrijkt. Wat mij

ik daarop mijn ei kwijt. Een stuk of tien andere

altijd gruwelijk heeft gestoord is dat ik voor mijn

bezoekers, die vanavond bij mij in de zaal zaten,

parkeerticket soms meer betaal dan voor mijn

doen hetzelfde. Nou heb ik al tien eieren, tien

theaterticketje. Dankzij de community weet ik

gevarieerde meningen, en daar kun je

wie uit mijn woonwijk vanavond ook gaat. Nu

fantastische omeletten van maken. Een ander

kunnen we samen rijden.

plaatst een karakteristieke foto van de

Ik kan niet wachten totdat die community van

voorstelling van vanavond, die toch net weer

Parktheaterlovers er komt.

53

54

Dit kunstwerk is gemaakt door Isa Thomasse (7 jaar) van Basisschool ’t Slingertouw

55

Bex Harding

Theatre is such a good way to bring people together!

Bex Harding (24) werkte als stagemanager op

is het bijna niet te doen om iets af te spreken; het

West End in Londen en ging voor een kort

duurt zo’n drie uur om van de ene naar de

familiebezoek naar Nederland. Het werden zes

andere kant van de stad te reizen.”

maanden en ze besloot te blijven.

Ze woonde tijdens haar jeugd in Boston, Amerika Ze bezocht in maart 2016 één van de Welcome

en was toen al gewend om met mensen uit

Nights voor expats in het Parktheater: “I loved the

allerlei landen om te gaan. Bex: “Ik realiseerde

Stevie wonder concert, although it took way too

me niet hoe erg ik dat miste, totdat ik hier kwam.

long for everybody to stand up and dance!“

Ik was pas geleden op een feestje en daar waren

Ze denkt dat de Welcome Evenings een goed

zo’n vijftien mensen uit verschillende landen uit

initiatief zijn, maar ook dat er veel meer

de hele wereld. It's so interesting! Internationals

internationals te verleiden zijn tot theaterbezoek,

zijn zo gastvrij en open. Het is heel makkelijk om

zodat er een dynamische internationale ‘theater

contact te leggen, omdat iedereen elkaar wíl

community’ in Eindhoven kan ontstaan.

ontmoeten.”

“Ik heb drie jaar in het theater gewerkt waarvan

Bex woont nu nog in Heusden bij haar ouders,

anderhalf jaar als stage manager op West End in

maar is van plan om naar Eindhoven te

Londen. Sommige mensen zullen het niet

verhuizen zodra ze betaald werk heeft. “Ik was

waarderen wat ik nu zeg: I didn't love living in

van plan om maar even te blijven, maar ik merkte

Londen. Londen is zo groot, en dat is een van de

dat ik het echt naar mijn zin had hier en besloot

redenen waarom het zo moeilijk is mensen te

te blijven. Ik woon hier nu inmiddels zes

ontmoeten. People don't interact. Iedereen is

maanden.” Haar werk als vrijwilligster bij The Hub

constant haastig en zelfs als je mensen ontmoet

(de ‘huiskamer’ voor internationals in Eindhoven

56

aan de Vestdijk) bevalt haar goed: “Ik hou me bezig met de bibliotheek en ik help mee evenementen te organiseren. Iedere zaterdag hebben we live muziek. I like it at The Hub.” “In Eindhoven is iedereen vriendelijk, it's a very

welcoming city. Er zijn zoveel expats. En het leuke is: er is altijd iets te doen. Je kunt hier zelfs gratis naar muziekoptredens, zoals bijvoorbeeld in POPEI. Dat is in Londen ondenkbaar! Ik ben graag overal in de buurt waar muziek en theater is. Like I told you when I walked in the

Parktheater it was like: Oh, I'm home!

Van alle Eindhovenaren is bijna 32% van nietNederlandse herkomst. 18% heeft een niet-westerse herkomst en 13% een westerse. (bron: gemeente Eindhoven).

Met Parktheater International Program (PIP) werkt het Parktheater aan een toegankelijk en laagdrempelig Parktheater voor internationals en expats. parktheater/internationals.nl Bex Harding in de Philipszaal.

57

Ward Rennen

Kinderen ontdekken hier spelenderwijs de geschiedenis

“Eindhoven Museum ziet het als zijn taak om de geschiedenis van Eindhoven dichterbij te halen en persoonlijk te maken. Maar ook om de verbinding met het heden te laten zien. De naam preHistorisch Dorp is altijd in gebruik gebleven, omdat het herkenbaar en laagdrempelig klinkt. We brengen nu met een make-over het preHistorisch Dorp terug.

Er komen hier veel Eindhovense scholen, maar ook de internationale school uit Amstelveen en een school uit Alphen aan den Rijn. Die school komt om het jaar hier en gaat om het jaar naar Archeon.

Waarom hier? Bij ons krijg je een begeleider en persoonlijke aandacht. Je krijgt een locatie en je bent van twee uur tot meerdere dagen op je eigen plekje.

Toen ik hier solliciteerde, was er geen gelegenheid om even rond te kijken, het park is dicht in de winter. Ik kwam pas weer op het park op mijn eerste werkdag. Toen herkende ik meteen de boerderij waar ik eens geslapen had. Dat is in essentie wat we kinderen nog steeds geven: een onvergetelijke herinnering. Op die manier de geschiedenis ervaren is vele malen krachtiger dan uit een geschiedenisboek.

Als historisch museum zijn we dan ook een soort speelplaats. Kinderen spelen tegenwoordig bijna niet meer op straat en zijn steeds meer achter de Gameboy te vinden. Hier gaan die dingen de tassen in en gaan de kinderen weer echt spelen. Ze mogen dingen aanraken en vies worden. Letterlijk met vallen en opstaan de wereld en de historie om zich heen ontdekken. Dat is een van de dingen waarin ik een grotere rol zie weggelegd voor het preHistorisch Dorp.�

Ward Rennen is directeur van Eindhoven Museum / preHistorisch Dorp.

58

60

de kus

61

hier vouwen en pagina terugklappen

Zes verschillende hoofden met een reikende kusbeweging bepalen de covers van de twee brochures THUIS (verhalen) en UIT (voorstellingen 16/17). Het thema verbondenheid is op deze manier krachtig verbeeld naar een idee van George&Harrison (Martijn Maas en Maarten Stal), een Eindhovense ontwerpstudio gespecialiseerd in strategie en ontwerp voor visuele identiteit, print en web. De foto’s zijn gemaakt door de jonge Eindhovense fotografe Britt Roelse. In haar beelden spelen intimiteit en silhouetten een grote rol. De modellen zijn Myrte, Eric, Nelleke, Peet, Isaac en Kristy. Laura Peeters verzorgde de visagie.

André Amaro

Aan mijn tafel is iedereen gelijk

“Ik kom uit een land waar het eerste wat je

die niks hebben hun best hebben gedaan om

gevraagd wordt als je op bezoek komt is of je al

zich op te tutten. Op straat wordt naar hen

gegeten hebt. In Portugal eten we niet omdat het

gekeken met afschuw, maar op die avond

moet, maar omdat het lekker is. Tafelen is

worden ze bekeken met respect. Eindelijk voelen

verbinden, eten een sociaal glijmiddel. Aan mijn

ze weer: “Ik ben een mens”. Waardigheid, dat is

tafel bestaan er geen verschillen, daar is iedereen

voor mij the bottom line. Daarvoor zal ik blijven

gelijk. Het is immers avond, dat betekent vrije

strijden, binnen mijn bereik.

tijd, en ik wil niet dat je groter doet dan je bent.

Ik was 13 jaar toen ik naar Nederland kwam. Mijn

Daarom zorg ik voor lange tafels, met daarop

vader was hertrouwd met een Nederlandse

grote schalen met eten dat je moet delen: “Wilt u

vrouw, maar ik snapte er niets van hier. De politie

ook wat aardappeltjes?” vraagt de bouwvakker

reed hier rond in Porsches, wat was dit voor

aan de bankdirecteur. En zo ontstaan er

land? Natuurlijk heb ik me verloren gevoeld. Ik

gesprekken tussen mensen die elkaar anders

had al mijn vrienden opgegeven, het klimaat was

nooit zouden spreken.

kut, we woonden in een grijze buitenwijk in Zwijndrecht. Dat was verschrikkelijk.

Ik denk dat mensen zich keer op keer verbazen over hoeveel zij gemeen hebben. Vaak komt men

Op mijn vijftiende ben ik van huis weggelopen.

daar helaas niet achter, omdat ze elkaar gewoon

Ja, ik heb shit meegemaakt. De wereld waarin we

niet ontmoeten.

leven is nu eenmaal geen mooie wereld.

De komende kerst organiseer ik al voor de

Daarover kan je gaan klagen, of je bouwt een

veertiende keer een diner in de Catharinakerk,

nieuwe wereld. Ik kies voor dat laatste. Ik hoop

speciaal voor daklozen. Telkens ben ik weer

het niet-fijne fijn te maken en zo uiteindelijk

benieuwd: zou die nog leven? Zou die nog

mensen te inspireren om hetzelfde te doen.

tippelen? Zou die nog aan de heroïne zijn? Ik

Inmiddels voel ik me hier meer thuis dan ik ooit

krijg tranen in mijn ogen als ik zie hoe mensen

gedacht had me thuis te kunnen voelen. Het

62

Stroomhuisje is mijn bastion, Eindhoven mijn stage. Ik kreeg een monsteraanbieding om iets op te zetten in New York, maar ik heb het niet gedaan. Deze stad heeft namelijk iets wat ik niet eerder had gevoeld.

Eindhoven is een warm bad, er hangt een collectieve nederigheid, waarin geen plek is voor arrogantie. Waar iedereen zich openstelt en er ruimte is om anders te zijn. Bovendien koestert Brabant haar zonen meer dan de Randstad dat doet. Want ja, dat kan dus: een Portugese piraat die langzaam maar zeker een Brabantse zoon wordt. Zo voel ik dat in elk geval wel.”

Het recht-in-je-hart-gerecht volgens Amaro: wentelteefjes met mascarpone en aardbeien “Definitely. Ik woon in Nederland, maar ik ben heel vaak in Portugal. Als ik daar aankom, dan ga ik zo snel ik kan naar de bakkerij waar ze pastel de nata maken, een roomgebakje. Ruik ik dat, dan ben ik terug bij vroeger, dan ben ik zes jaar, dan ben ik bij mijn moeder. Zo werkt dat ook met een wentelteefje. Een wentelteefje raakt je in je ziel. Als je dat proeft, dan besef je weer hoever je bent afgeraakt van de dingen die je vroeger belangrijk vond. Ik maakte het ooit voor premier Balkenende en hij raakte ontroerd. Volwassen mannen en vrouwen reiken naar dat bordje alsof het de holy grail is, en dat is misschien ook zo: het is troostvoedsel nummer één. Eet ik dit, dan ben ik thuis. Dan denk ik aan mijn lieve moeder die overleden is, dan denk ik aan mijn vader die veel dingen niet deed, maar wél wentelteefjes maakte.”

André Amaro kookt overal waar vuur is: in zijn Ketelhuis op Strijp-S, in pop-up restaurants en op festivals.

In theaterseizoen 15/16 kookte hij bij theaterevent Borgen van het Noord Nederlands Toneel.

63

Ik voel veel verbondenheid in het theater, omdat je naar iets moois gaat kijken

in een mooie omgeving.

Er wordt voor je gezorgd.

Er zijn fijne stoelen.

Je bent er welkom.

Mensen doen moeite voor je

om een fijne avond te maken.

Het hele publiek

is in positieve stemming

en leeft naar iets toe.

Je gaat samen naar iets kijken.

Citaat uit Een zoektocht naar de betekenis van het gevoel van verbondenheid door creatief onderzoeker Lianne van Genugten.

65

Other Tales from the Underground 66

Johnny Lloyd

Dansend door de intieme en eenzame kant van technologie

“Hier heb je een song zonder beat… go!”

dans, film en vooral dingen oefenen. I really love

De Amerikaanse choreograaf/danser Johnny

to practice things, to emerge myself. Ik ontdekte

Lloyd houdt ervan om hiphop uit zijn genre te

dat ik, als ik geen toegang heb tot ‘makkelijke

‘pellen’ en het te integreren in een ander

entertainment’ of zelfs ‘makkelijke informatie’,

dansgenre. In samenwerking met het Parktheater

meer voldoening haal uit de dingen die ik doe.

maakt hij speciaal voor festival Best of the Fest de

Het is een diepere investering in jezelf.”

voorstelling Other Tales from the Underground.

Science fiction

Other Tales from the Underground onderzoekt

“Ik heb een sterke fascinatie voor science fiction,

de onderliggende menselijke eenzaamheid die

fantasy en technologie en daarom besloot ik

zowel oorzaak als gevolg is van de door de mens

Other Tales from the Underground te gaan

geschapen technologie. De voorstelling speelt

maken. Ik wilde er voor waken niet te simpel naar

zich af in een deels organische en deels

technologie te kijken. We weten allemaal dat het

technologische onderaardse wereld. In een

een beetje triest is, de verslavende kant van

collage van urban en moderne dansvormen

technologie. Het is bijna cliché; we zien mensen

ontvouwt zich een wereld waarin informatie het

aan een tafel zitten die allemaal met hun

lichamelijke contact heeft vervangen.

smartphone bezig zijn. Maar zo vind ik het thema te simpel. Interessanter vind ik het om het

Johnny Lloyd: “In onze samenleving zie ik een

onderwerp op een abstracte manier te

voortdurend verwijderende beweging van het

benaderen. De symbiose tussen het

natuurlijke contact tussen mensen. Ik heb een

technologische en het organische te

jaar zonder internet geleefd. Om e-mails te

onderzoeken en me in een andere setting erover

schrijven ging ik naar een internetcafé, het was

te kunnen verbazen. Daarom wil ik in het theater

heerlijk. Het bracht me veel extra tijd die ik vulde

een wereld creëren waarin het onderwerp tot in

met tuinieren, boeken lezen, muziek maken,

het extreme wordt doorgetrokken.”

67

Go!

Spanningsboog

“Hiphop heeft een lange historie en een sterke

“In de hiphop is er een probleem met de

identiteit. Theater heeft een veel langere

spanningsboog; we dansen op één nummer en

geschiedenis en een veel sterkere identiteit. Als je

een nummer is ongeveer drie minuten lang. Ook

heel sterk in een bepaalde wereld verkeert heb je

is het erg één-op-één hoe we op de muziek

de neiging om de andere werelden nooit te zien.

dansen. Onze bron is de muziek, maar er is geen

Ik vind het heel belangrijk om veel kennis te

vertaling naar theater. Het vertaalt alleen heel

hebben van beide werelden, van hiphopdans én

goed naar de dansvloer, in een club. Bepaalde

allerlei theatervormen. I never stick to the

genres binnen de hiphop hebben in mijn ogen

genres. Als choreograaf ben ik daar erg

veel potentie om naar een abstractere,

veeleisend in. Ik probeer voortdurend weg te

theatralere vorm te groeien. Denk aan de battles,

komen van popping en zelfs van de meer

het fysieke en de potentie om verhalend te zijn.

experimentele vormen van hiphop. Omdat ik het

I’m a big fan of storytelling.”

zo interessant vind dat deze dansvorm verbreed wordt met andere genres en methodes.”

Open-minded “Het is opwindend om samen te werken met

Pellen

open-minded hiphoppers die bereid zijn diep in

“Waar ik van hou is een specifieke dansvorm uit

theatrale processen te duiken. Met hen nieuwe

het genre te ‘pellen’. Dat doe ik ook met hiphop.

dingen te onderzoeken. Hoe kun je je

Als ik met hiphoppers werk en ik de hiphop

spanningsboog groter maken, hoe kun je de

herken, verander ik het. Dat is heel opwindend

ruimte anders gebruiken en hoe kun je anders

om te doen. Het is boeiend om een hiphopper

met je danspartners omgaan? André Grekhov is

een conceptuele bron aan te reiken. Om te

iemand die daar helemaal voor gaat, daarom

zeggen: verbeeld je iets, jij bent als dit en dit en je

werk ik zo graag met hem. Hij danst het beste als

bewegingen doen zus en zo. Hier heb je een song

ik hem regisseer. Tegelijkertijd is hij een meester

zonder beat… go! Eerst vinden ze het een beetje

voor mij op het gebied van sommige

vreemd. Dan begrijpen ze dat er iets interessants

dansvormen. We delen dezelfde visie. Mijn visie

gaat gebeuren en uiteindelijk vinden ze een

is om prachtig theater uit dans te maken, die van

nieuwe, opwindende dansvocabulaire. Ik help ze

André is om hiphop artistiek gezien tot zijn volle

daar te komen.”

potentie te laten komen.”

68

Johnny Lloyd (VS) studeerde poëzie en jazzmuziek voordat hij zich op Afro-Amerikaanse dans en hedendaags/urban danstheater stortte. Hij werkte onder meer als docent Lindy Hop en Charlston in Duitsland en maakte er coproducties met het Kampnagel-theater in Hamburg. Hij woont en werkt nu vijf jaar in Nederland. Lloyd toerde door Amerika, Europa en Rusland. Hij werkte samen met choreografen als Guilherme Miotto en Sidi Larbi Cherkaoui.

Voor het Parktheater maakte Johnny Lloyd samen met André Grekhov eerder de voorstelling Traces. In 16/17 is Johnny nieuwe maker binnen thinX. Other Tales from the Underground gaat op 1 september 2016 in première tijdens festival Best of the Fest. Johnny Lloyd en André Grekhov dansen beiden in de voorstelling.

69

Albert Kivits

Dat ik zomaar naar België kan fietsen

“Deze fiets is van mijn vader geweest, hij is zeker 34 jaar oud. Het is een Alan, één van de allereerste aluminium fietsen. Mijn vader kocht eerst het frame en daarna spaarde hij voor de afzonderlijke onderdelen. Campagnolo Record, zeg maar: het beste.

Hard fietsen ging mij altijd al goed af. Ik heb vaak toertochten gefietst. Op een gegeven moment ging ik steeds grotere tochten maken: Eindhoven – Valkenburg, Diekirch – Valkenswaard. Op mijn vijftiende was ik de jongste deelnemer. Ik wilde nog zwaardere tochten doen, maar dat is niet goed voor je lichaam als je zo jong bent. Toen ben ik op mijn 18e Bestuurskunde gaan studeren in Rotterdam.

Ik ben een geboren en grotendeels getogen Eindhovenaar. Eindhoven is voor mij thuis.

Omdat er een soort relaxtheid is, dat er heel veel mogelijk is en dat ik zomaar naar België kan fietsen.

Ik heb in andere delen van Nederland gewerkt; Sliedrecht, Kampen, de Hoeksche Waard. Daar is gewoon een hele andere sfeer. Als je op zondag je auto ging wassen keken mensen je vreemd aan.

Geestelijke vrijheid vind ik erg belangrijk. Als je geestelijk niet vrij bent, ga je anderen kopiëren.

Daarom vind ik cultuur ook zo belangrijk.

Als ik Eindhoven vergelijk met hoe het was toen ik klein was, dan zie ik dat de stad veel internationaler is geworden. Dat vind ik gaaf, een stad die zich openstelt en vernieuwend is. Ik vind het een interessante opgave om design en technologie zo in te zetten dat ze ten dienste staan van de stad. Dat niet alleen onze burgemeester vertelt hoe geweldig wij zijn, maar dat Eindhovenaren het ook zelf vertellen. Dat je bijvoorbeeld design en technologie inzet om kinderen sneller te laten leren en de geletterdheid te laten toenemen.”

Albert Kivits is directeur van de Bibliotheek Eindhoven.

72

Rob Scheepers

74

thuis

Het is dinsdagmiddag, uurtje of drie. Nukkig stap ik in de auto. Mopperend van huis gaan is nooit leuk, maar zeker niet als je ’s avonds de première hebt van je oudejaarsshow in een tot de nok toe gevuld Parktheater. Juist op zo’n dag moet je rust hebben. Zo min mogelijk prikkels die energie kosten. En negatieve prikkels vreten energie. Ik ben gespannen. Honderden gedachten vechten in mijn hoofd om aandacht. “Wat als nou nét vanavond de grappen niet vallen? Wat nou als ik nét vanavond mijn publiek teleur ga stellen? Vrienden zitten binnen. Mijn ouders. Genodigden. Het zal toch wel leuk gaan worden? Tuurlijk gaat het leuk worden. Niet gaan twijfelen nu Rob. Het ging bij de try outs toch ook goed? Maar ja, het Parktheater is niet zomaar een zaal. Het Parktheater is het Parktheater. Niet vergelijkbaar met welke try out dan ook. Shit. Ik weet het niet meer.”

Dat schiet onderweg richting Eindhoven door mijn hoofd. Constant. En er is geen manier om dat te stoppen. De radio heb ik al uitgezet. Teveel chaos. Rust wil ik. Hele delen van de route leg ik af zonder me bewust te zijn van het overige verkeer. Ik pak rotondes, voeg in, haal in…. Geen flauw idee hoe.

Mijn gedachten zijn al bij de avond. 920 mensen die speciaal voor mij komen. Die een kaartje hebben gekocht. Dat is nog steeds allemaal nieuw voor me, en dat beangstigt me ook. Een lichte hoofdpijn vormt zich boven mijn ogen. Ook dat nog. Ik probeer het weg te wrijven. Links van me rijst het Parktheater al op. Het kolossale Parktheater. De confrontatie met de realiteit doet de hoofdpijn weer aanzwellen. Ik draai versuft de parkeerplaats aan de achterzijde op. “Rob Scheepers” zeg ik met een geveinsde zelfverzekerdheid door de intercom. De slagboom gaat omhoog.

Als ik parkeer zie ik de backstage deur open zwaaien. Ik herken Joost in de deuropening, de technicus die mij precies een jaar eerder óók ter zijde stond. Joost zwaait. “Hey Rob, leuk dat je er weer bent, man. Gooi de auto maar open, dan sjouwen we meteen je podium naar binnen. Ik heb het karretje al klaar staan. Drinken we daarna een kopje koffie. Oké?”

De hoofdpijn is per direct verdwenen. De twijfels zijn weg. Ik voel me heerlijk. Ik voel me thuis.

Ik doe de achterklep van mijn auto open en weet; “Dit komt goed. We gaan er een feest van maken vanavond!”.

Rob Scheepers (Sterksel) is tonprater, stand-up comedian, entertainer en columnist en speelde in theaterseizoen 14/15 en 15/16 met zijn theatersolo’s in een uitverkocht Parktheater.

75

Joost Arnoldussen

Alles werkt beter als je elkaar kent

“Ik ken de zalen door en door. Dat moet ook.

steunen en ontlasten. Zo werkt het gewoon, los

De gezelschappen en artiesten die hier komen

van CAO, regeltjes of aantal verlofdagen.”

spelen, brengen een voorstelling mee, die zo mooi en goed mogelijk technisch ondersteund

Collega's voor één dag

moet worden. Doordat wij onze ruimtes ‘van

“Het is leuk om van artiesten en theatergezel-

buiten’ kennen, kunnen we ervoor zorgen dat

schappen te horen dat het prettig is om te spelen

iedere voorstelling echt klopt, óók wat betreft

bij het Parktheater. Technici van de gezelschap-

licht en geluid. Misschien gaat het allemaal wel

pen kennen we vaak ook al jaren, ik weet een

om kennen en gekend worden.”

beetje wie wat wil. Zo kun je als technicus steeds klaarstaan voor hen. Voor één dag ben je

De vloer: het is de plek waar ik het liefste ben

namelijk collega’s en het werkt goed als je dan

“Het is een soort thuis. Ook voor mijn collega’s

echt kunt luisteren naar elkaar. Dat doen we

trouwens. We werken al lang samen voor het

graag, het is ons niet snel te veel, eerlijk gezegd!

Parktheater. Er is nauwelijks verloop op onze

En na afloop van de voorstelling drinken we

afdeling van vijftien mensen. Geen wonder, we

samen nog een biertje. Dat is traditie in het hele

zijn echt als familie voor elkaar. Het werk als

land onder technici.”

theatertechnicus brengt lange dagen met zich mee. We werken hard, lachen veel, eten samen

Ik heb geen werk, ik heb een betaalde hobby

en sluiten af op een tijd dat andere mensen

“Zo voelt het. En de dag dat het niet meer zo zal

allang in bed liggen. Dat intensieve werken

voelen, kijk ik uit naar iets anders. Parktheater is

schept een hechte band.

anders dan andere theaters. Er is geen hokjes-

Gaat het met één van ons niet lekker, thuis of

mentaliteit, we denken niet in afdelingen.

anderszins, dan zullen we die collega altijd

Iedereen kent elkaar en de gastvrijheid zit bij ons

76

allemaal in de genen. Het is een verdienste van directeur Giel Pastoor, die zijn mensen kent en je ook betrekt bij zaken die niet direct bij je functie horen. Gewoon, omdat hij ziet wat je kunt, wat je in huis hebt.

Elkaar kennen is heel belangrijk. Alles werkt beter als je elkaar kent. Binnen het team, maar zelfs ook wat betreft het publiek. Ik herken sommige bezoekers en andersom is dat ook zo. Als technici bepalen we de aanvang: we zijn zichtbaar, lopen voorop, we verwelkomen ook.

Zo leer je het publiek kennen. Het lijntje is kort, we willen graag naar onze bezoekers luisteren.”

Ik hou van theater, maar ik ga er nooit naartoe “Gek om te zeggen natuurlijk, want ik zie juist enorm veel voorstellingen. En ook al ben ik aan het werk, ik kan zeker genieten van wat er speelt.

Werken in de creatieve industrie is geweldig.

Elke avond voel ik direct het resultaat van mijn werk: publiek dat in verwondering een voorstelling beleeft. Daaraan draag ik bij en dat geeft een magisch gevoel.”

Joost Arnoldussen is geluidstechnicus bij de afdeling Techniek van het Parktheater.

77

78

Conny Janssen

Wat is thuis?

Conny Janssen Danst opent het jubileumjaar 2017 met een nieuwe voorstelling: HOME. Choreografe Conny Janssen haalt haar inspiratie uit het grootstedelijke leven: een snelle en vitale wereld vol diversiteit. Ze kiest uitgesproken karakters die op het toneel staan als mensen van vlees en bloed. HOME stelt de vraag: wat maakt dat je je thuis voelt? Waartoe behoor je? Een leidende gedachte is: ‘Als je mijn wortels ontkent, dan ontken je mij.’

“De mens is een sociaal dier, hij bestaat door de ander en door de relatie met de ander. In mijn werk zitten hoofdzakelijk maatschappelijk relevante thema’s, zoals een gevoel van ontheemd zijn”, licht Conny Janssen toe. Deze thema’s transformeert ze naar een kleine wereld, naar de wereld van de dertien dansers op het toneel. “In die kleine wereld zit de bron van wat je voelt, wat je inademt van de wereld om je heen. Het gevoel van gemeenschapszin, waar je vandaan komt en wat je vormt.

Wie je bent door die ander en waar je je identiteit vandaan haalt.”

De onrust om ons heen wordt een belangrijke inspiratiebron voor HOME: “Mensen kunnen ontheemd zijn in hun leven, door het veranderen van hun leven en door de snelheid van die veranderingen. In het dansensemble zie je de wereld vertegenwoordigd, want het zijn diverse dansers met heel verschillende achtergronden. Hoe zijn ze onderling verbonden?

Wat gebeurt er in relatie tot elkaar en wat is de rol van angst?”

Angst maakt mensen defensief, het maakt dat mensen harder worden. Conny: “Mensen trekken zich terug in de groep en staan minder open voor elkaar. Dat zijn onderwerpen die in HOME terugkomen. Het is steeds de menselijke maat waaraan ik toets. HOME gaat over jou en mij.”

Conny Janssen Danst uit Rotterdam is sinds 1992 een van de meest toonaangevende moderne dansgezelschappen in Nederland.

HOME is in theaterseizoen 16/17 te zien in het Parktheater.

79

80

een gesprek in Vitalis WoonZorg Groep

Ik bepaal zelf wel hoe laat ik thuis kom!

Op de grote tafel op de eerste verdieping van ouderenzorgcentrum Vonderhof staat een dampende kan koffie, een pot thee, een schaal vol mini-Marsjes en in het midden daarvan een opvallend kastje met een grote helrode knop. Een tachtigjarige bewoonster verklaart: “Dat is ons alarm. Als er iets gebeurt en je wil dat de verzorgers komen, dan geef je een mep op die knop.” Ter illustratie voegt ze de daad bij het woord. “Kijk, zo!” Achter haar begint een paneel op de wand hevig te knipperen. Dan, met een ondeugende blik: “Oh oh…”

Het is dinsdagochtend en voor veel van de aangeschoven dames is het vaste prik: hier aan tafel wordt de krant voorgelezen aan hen die graag op de hoogte willen blijven van alles wat er in de wereld gebeurt. Bovendien is het de plek waar plannen worden gesmeed voor allerlei uitstapjes buiten de deur. Die behoefte is enorm, aldus activiteitenbegeleider Richard van Schaijk. “Het idee bestaat dat oude mensen de buitenwereld maar eng vinden, dat ze het allerliefst de hele dag in hun eigen kamertje zitten, dat ze vroeg naar bed gaan, dat ze zeuren, dat ze niks willen…”

Bruusk wordt hij onderbroken door mevrouw Poell (86 jaar): “Dat is niet waar!”

Richard van Schaijk:

(onverstoorbaar) En het leukst van alles vinden ze de Bingo…

Mevr. Hellings (88 jaar):

Nou, ik niet hoor.

Richard van Schaijk:

Maar dat is wél het beeld.

Mevr. Diks (80 jaar):

Ik trippel nog gewoon alle kanten op, hoor.

Mevr. Hellings:

Wij zijn laatst nog naar Guus Meeuwis geweest, mevrouw Poell en ik. En we gingen met Richard naar het Philips museum, naar het Parktheater, allemaal dingen waar we zelf niet op gekomen zouden zijn. Dat is belangrijk, dingen doen die je niet uit jezelf zou doen. Want wat moet je anders de hele dag? Borduren?

81

Richard van Schaijk:

Er is niets mis met borduren, maar het is mijn taak om te luisteren, dingen op te pikken en daar dan naar te handelen, zodat er dingen worden georganiseerd waardoor zij hun wereld groot kunnen houden. Steeds weer blijken de ouderen tot veel meer in staat dan mensen vaak denken. Neem bijvoorbeeld de avondwandelingen: daar werd in eerste instantie vol ongeloof op gereageerd. Oudere dames en heren ’s avonds mee naar buiten nemen, hoe haalde ik het in mijn hoofd? Maar nu is iedereen er hartstikke enthousiast over.

Ja toch, Anita?

Mevr. Rijlaarsdam (78 jaar):

Als ik laat naar bed wil, dan heeft niemand daar iets mee te maken.

Richard van Schaijk:

Dat bedoel ik nou.

Mevr. Diks:

Ik bepaal zelf wel hoe laat ik thuis kom. Vrijdag kwam ik pas om kwart voor elf thuis. Nu jij weer.

Richard van Schaijk:

Minstens zo belangrijk is het om de buitenwereld naar binnen te halen. Zo kregen we bezoek van een Syrische jongen die een video had gemaakt over zijn vlucht, er kwamen expats uit ItaliĂŤ en Noorwegen om hier samen met de bewoners te schilderen. Op die manier vergroot je ieders horizon en beseft elk mens steeds maar weer dat hij of zij er gewoon nog 100% bij hoort.

82

Mevr. Mittertreiner (88 jaar):

(knikt) Ik wil vol in de wereld staan. Binnen in mij is het nog te jong om te verpieteren en het wordt steeds kostbaarder om dat vast te houden.

Ik zal je wat zeggen: op mijn twintigste merkte ik dat mensen van vijftig wilden dat ik zou worden wie zij wilden dat ik was.

Maar ik wilde mezelf zijn, ik wilde me ontwikkelen en dat heb ik gedaan, mijn hele leven lang. En nog steeds: ik laat me niet op mijn achtentachtigste door mensen van vijftig zeggen wat ik wel en niet moet doen. Ik vecht elke dag opnieuw om jong te zijn.

En dan staat ze op, ferm en strijdbaar. Voordat ze naar buiten gaat, vult ze haar handtas gauw nog even met de overgebleven mini-Marsjes. “Voor onderweg,” klinkt het samenzweerderig. “Je weet nooit hoe lang ik wegblijf…”

In samenwerking met Studio040 en Vitalis WoonZorg Groep zendt het Parktheater voorstellingen live uit in verschillende huizen van Vitalis Woonzorg Groep.

83

84

SintLucas Boxtel

Kleine huiskamers speciaal voor de artiest

Het Parktheater werkt op verschillende gebieden samen met docenten en studenten van het Summa College en SintLucas Eindhoven en Boxtel.

Studenten van SintLucas Boxtel (vormgeving, communicatie en ruimte) hebben enkele kleedkamers getransformeerd tot ware huiskamertjes. Van de ontwerpen van studente Roos Smolders is een kleedkamer geheel naar haar interieurontwerp aangepast.

We vinden het belangrijk dat iedereen zich thuis voelt in het Parktheater, ook artiesten.

Interieur voor een kleedkamer, in 2014 ontworpen en uitgevoerd door Roos Smolders, 4e jaars student aan SintLucas Boxtel.

85

Hugo Vrijdag

Bij u komen de muurbloempjes tot leven

“De opdracht die we aan onszelf hebben gegeven is: Hoe enthousiasmeer je kinderen voor techniek en innovatie en hoe prikkel je hun creativiteit? Dat doen wij door op scholen of hier, in de Ontdekfabriek, verhalen te introduceren. We vragen de leerkrachten om het verhaal voor te lezen en samen met de kinderen het avontuur in te stappen. Hoofdstuk voor hoofdstuk zitten daar uitdagingen aan gekoppeld.

Een groep kinderen gaat op zoek naar de bron van een rivier. De rivier is drooggevallen, hoe zou dat komen? Ze komen bij een enorm ravijn. De eerste vraag is: hoe komen we aan de andere kant van het ravijn? De kinderen gaan oplossingen bedenken. Dat is een andere manier van kijken dan dat je de vraag stelt: Hoe bouw ik een brug? Zo kan een verhaal de fantasie prikkelen om op oorspronkelijke ideeën te komen. En dan: ik ga een brug bouwen, een katapult maken of wat dan ook, om aan de andere kant te komen. Hoe ga ik dat dan doen?

Het ene kind is meer verhalend, het andere kind wordt gestimuleerd om de oplossing uit te werken.

In een team gaan ze elkaar respecteren. Van een leraar kregen we een mooi compliment: bij u komen de muurbloempjes tot leven. Dat zou iedere dag moeten gebeuren. Dat een kind bij zichzelf mag ontdekken; hé, hier heb ik iets mee. En als wij daarbij kunnen helpen, dan hebben we iets goeds gedaan.”

Hugo Vrijdag is initiatiefnemer van de Ontdekfabriek, speel- en ontdekparadijs op Strijp-S. 86

Hans Marechal en De Grote Beek

Je ontmoet hier gewoon bijzondere mensen

Wat hebben Het Lichtfabriekje achter Glas, Het

Een onderdeel van de GGzE is GroeiRijk, dat

Droomhuisje vol Hoop en Het Rad van Van Gogh

persoonlijke groei en ontwikkeling voor cliënten,

gemeen met Landgoed De Grote Beek?

naasten en medewerkers stimuleert en faciliteert. Er zijn zeven ‘groeigebieden’

20 maart is door de VN tot de internationale Dag

aangewezen zoals Excellente Zorg, Mentaliteit

van het Geluk uitgeroepen. Sinds 2015 is de

van Welkom, Wonen en Leven en Werken en

gelukskoorts in Eindhoven uitgebroken met

Leren. Hans Marechal: “Met de naam GroeiRijk

onder andere de themaweek Geluk voor

willen we ‘de next level’ in gaan. We laten

Eindhoven: een initiatief van het Parktheater,

mensen groeien ongeacht of ze nou hier in

Fontys Hogescholen en Leo Bormans,

behandeling zijn of hier werken. GGzE wil een

geluksambassadeur en samensteller van het

‘inspirerende community voor mentale kracht’

World Book of Happiness. Werden in 2015 al elf

zijn.”

geluksplekken in Eindhoven aangewezen, op 12 mei 2016 komen er nog eens veertien nieuwe bij.

Dat Landgoed De Grote Beek als één van de

Eén daarvan is Landgoed De Grote Beek.

geluksplekken wordt gekozen, vindt Hans Marechal geweldig. “Mijn eerste reactie was: Wat

Hans Marechal is als relatiebeheerder verbonden

een geluk kunnen we hiermee hebben. Het

aan het landgoed van GGzE, waar hij

landgoed en het oude psychiatrische ziekenhuis

communities en partnership vormgeeft. “Van een

hebben voor veel mensen een negatieve lading.

gesloten gemeenschap veranderen we naar een

Dat willen we veranderen. We willen laten zien

open gemeenschap. In de meest innovatieve stad

dat Landgoed De Grote Beek een inspirerende

van Nederland willen we de meest innovatieve

omgeving is, een terrein en een gemeenschap

GGZ van Nederland zijn. Dan wil je graag

waarvan iedereen gebruik kan maken. Je

samenwerken met vernieuwende organisaties en

ontmoet hier gewoon bijzondere mensen:

bedrijven. Innovatie verbindt.”

cliënten, personeel, bedrijven, het komt hier

88

allemaal samen. Vanochtend zag ik een fietsclub

voor het eerst waren. Het gebied krijgt een heel

voorbij komen, mensen die een rondje lopen.

andere betekenis. We hebben zo veel te bieden.

Onlangs heb ik studenten rondgeleid die hier

Dan mag het met recht een geluksplek zijn.”

Landgoed De Grote Beek, de hoofdlocatie van GGzE, werd in 1918 als Krankzinnigengesticht in gebruik genomen. Het terrein is sinds 1993 vrij toegankelijk. De integratie tussen cliënten enerzijds en de Eindhovense bevolking en de stad anderzijds wordt op vele manieren bevorderd.

De Geluksplek is te vinden tussen het bestuursgebouw en de kiosk. gelukvooreindhoven.nl

Hans Marechal is relatiebeheerder bij Landgoed De Grote Beek 89

Sjoerd Slaaf en De Grote Beek

Geluk is dichterbij dan je denkt

Als je de rustig ogende enclave tussen het spoor

voor treetje gaan we met elkaar die ladder

en de Boschdijk op komt fietsen, valt de

omhoog. Prachtig toch?”

uitgestrektheid en het open karakter van het terrein op. Oude eikenlanen, poelen en beekjes,

Warm verlicht

weides met zonnebadende runderen en

Tussen de steigers is het even zoeken naar de

gemoedelijk grazende konikpaarden.

ingang van het gebouw, een dame met koffiekannen op een karretje laat ons de kapel in.

Verderop kom je in een dorpsachtige omgeving

Er heerst een serene stilte en de ruimte is warm

met oude en nieuwere gebouwen: het statige

verlicht door binnenglijdende zonnestralen. “Je

bestuursgebouw in Neorenaissance-stijl, Grand

kunt hier komen bidden, een kaarsje opsteken,

Café Het Ketelhuis, woningen.

mediteren en kerkdiensten bijwonen”, licht ze toe. “De kapel is er voor alle gelovigen, van

Steigers

protestanten tot islamieten. Iedereen is welkom.”

Een parel op het terrein is de kapel. Een prachtig

De ruimte staat niet alleen ten dienste van het

gebouw dat een opknapbeurt krijgt en is

geloof of voor het vinden van zielenrust; hij

omgeven door een muur van steigers. Ladders

wordt ook gebruikt als theaterzaal en

van hout en aluminium staan er kris kras

repetitieruimte voor een koor.

tegenaan. Op deze plek hebben we afgesproken.

Sjoerd Slaaf, gemeenteraadslid voor de PvdA en

Dieren

sinds februari ook raadslid Geluk, komt met

Sjoerd Slaaf groeide op achter de dijken van de

versnelde pas aanlopen. Een vriendelijke,

Waddenzee. “Als ik bovenop de dijk stond in

energieke man die ondanks zijn 70 jaar bruist

Pieterburen, de zee zag en de dieren hoorde, dan

van energie. Zonder aarzelen stapt hij een paar

voelde dat als een stukje tussen hemel en aarde.

treden van een van de ladders op die tegen de

Daar werd ik op een of andere manier gevoed.

steiger staan. “Dit is de ladder van Geluk, treetje

Dan kwam er een nieuwsgierig schaap naar me

90

toe of ik liep een stukje het wad op en hoorde de

ontwikkeling begon eigenlijk in die kerk.”

leeuwerik. De wereld zag er dan er weer heel

Jaren later maakte Sjoerd een pelgrimstocht naar

anders uit.”

Santiago de Compostella. “Iedere keer als ik een kapel zag ging ik naar binnen. En nu staan we

“Als jongen kwam hij vaak in de kerk en mocht hij

hier, in deze kapel. Mijn missie is om

van een aardige koster de klok luiden. “De kerk

Eindhovenaren een beetje meer geluk te

gaf mij rust. Ik herinner me vooral het elkaar

brengen. Die pelgrimstocht in Spanje is nog niet

geven, het elkaar helpen. Mijn sociale

voltooid. In Eindhoven zet ik hem voort.”

Sjoerd Slaaf is gemeenteraadslid voor de PvdA en sinds februari 2016 raadslid Geluk.

91

92

Kinderen in het Van Abbemuseum

Kleur, beestjes, droom, een heel groot huis

Op 24 maart 2016 werd het Van Abbemuseum een paar uur overgenomen door kinderen van basisschool De Klimboom. Kleine bewakers, jonge rondleiders en kinderen achter de kassa. Én geluk in beeld gebracht vanuit jong perspectief; de kleurige creaties spreken voor zich.

Kunst en Geluk, Happy Thursday, Geluk voor Eindhoven (21 t/m 25 maart 2016).

93

94

EĂŠn fijn gesprek op een avond

met vreemden

kan de hele avond omgooien en

aangenaam maken.

Citaat uit Een zoektocht naar de betekenis van het gevoel van verbondenheid door creatief onderzoeker Lianne van Genugten.

95

eindredactie Loes Barkema tekstbijdragen Erwin Witteveen Giel Pastoor Johan Simons Loes Barkema Merel Morre en Lidy Lathouwers (Brief van de Koning) Nienke Esther Grooten Oscar Kocken Rob Scheepers ontwerp Frank van Eersel ontwerp omslag George&Harrison Graphic Design Studio (georgeandharrison.nl) foto’s en illustraties Bowie Verschuuren Britt Roelse Casper Rila Frank van Eersel Isa Thomasse Jules August Leo van Velzen Loes Barkema Marjon Reus Mette Davis Mies-en-Scène Morten de Boer Nienke Esther Grooten Roos Smolders Theodora Janssen productie Puntscherp, Eindhoven oplage 18.000 exemplaren © Parktheater Eindhoven 2016 Wijzigingen en zetfouten voorbehouden

96

VOORSTELLING BIJEENKOMST WERKPLEK NETWERK RESTAURANT LAB PARKTHEATER.NL