nowa gazetaબ15 3$Ļ'=,(51,. /,6723$'
63257
19
Dofinansowana w ramach wsparcia przygotowawczego programu Leader, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Regionalizm! „Prowincja to nie miejsce, ale sposób myślenia.”
10 2015
nny rozwijać pione wokół lińskich, na należy przee 10 mln zł oraz jakie są on y 8 gmin ińskich. Doziernika 2015 twarta deba. związany z yszłością Bokich. zapraszamy udziału w łączenia się wą Strategią i ch uwag i po. od Państwa, gmin Borów zależy na co zeznaczonych wej Lokalnej ju. •
Dyskusja tocząca się przy okazji tworzenia nowej Lokalnej Strategii Rozwoju Borów Niemodlińskich sprzyja zadawaniu wielu pytań. Większość z nich zbiega się do jednego podstawowego, mianowicie jakim jesteśmy regionem. Czy prowincja, którą niewątpliwie jesteśmy, ma jakiś swój wizerunek? Czy ma szansę aby ten wizerunek wytworzyć?
N
aszą siłą i wartością główną, jak wynika z analizy SWOT, jest przyroda i spokój. Często pada też hasło, ze atutem są dobre miejsca do zamieszkania i czyste środowisko. Czy jednak nasz region, region Borów Niemodlińskich, nie cierpi na tzw. próżnię tożsamościową? O podobnym problemie pisał swego czasu Mateusz Obarek z Olsztyna, autor słynnej już kampanii promującej Mazury jako jeden z siedmiu nowych cudów. Pisze on o Warmii i Mazurach tak: „Próżnia tożsamościowa wynika z faktu, że historia „wypędziła” stąd autochtonów, a „przypędziła” Polaków, głównie z Kresów. Stąd problem z poczuciem tożsamości regionalnej. Choćby w symbolach i artefaktach
umieszczanych w otaczającej nas rzeczywistości. Nasz regionalizm budzi kontrowersje i opory. Jest sympatycznym, traktowanym pobłażliwie dodatkiem. W osądzie krytyków, w tym przedstawicieli władz samorządowych różnego szczebla, regionalizm bywa traktowany jako droga do skansenizacji. Niektórzy widzą w nim nawet odgrzewanie kotleta, jak gdyby nasz region powstał po 1945 roku. Przez to w rozwoju dużo jest bylejakości, tandety i brzydoty. Wynikają one m.in. z bezrefleksyjnego pośpiechu dyktowanego kalendarzem realizacji projektów unijnych. Cyniczna socjotechnika polityczna w każdym z nas ma wzbudzić bezwarunkowe przekonanie, że apelowanie o piękno, ja-
kość, spójność i harmonię otaczającej nas rzeczywistości to awanturnictwo i czcze zawracanie głowy.” Wydaje się, że można zamienić nazwę regionu i w miejsce Warmii i Mazur wstawić Bory Niemodlińskie. Wydaje się tez, że obecny, nowy okres finansowania unijnego to ostatnia szansa żeby zmienić sposób patrzenia na nasz wspólny region. Przestać myśleć w charakterze potrzeb tylko i wyłącznie bieżących a zastanowić się nad perspektywą wspólnego regionu za lat 10 czy 15. Obyśmy wtedy mogli powiedzieć, że różnorodność kulturowa i regionalizm Borów Niemodlińskich to nie „czcze zawracanie głowy”, ale rzeczywista siła tego zielonego obszaru. •
Kampania promujÇca Mazury w internecie
Jedna z siedmiu prac sĄynnej juľ kampanii promujÇcej Mazury autorstwa Mateusza Obarka z Olsztyna
20II
Partnerstwo Borów Niemodlińskich
)2725(/$&-$ 63257 1$*52'=(1,
Kobiety w działaniu 25 września 2015 roku oficjalnie powołano zespół ds. sytuacji kobiet z obszarów wiejskich oraz mniejszych ośrodków miejskich przy Pełnomocniku Rządu ds. Równego Traktowania. Jest to drugi zespół działający przy ww. pełnomocniku, a pierwszy powołany przez Minister Małgorzatę Fuszarę. skład zespołu weszło dziewięć kobiet z całej Polski – samorządowczyń, rolniczek, naukowczyń, działaczek społecznych i dziennikarek w większości związanych z projektem „Polka powiatowa i zielna modernizacja” w tym Jadwiga Wójciak – prezeska Partnerstwa Borów Niemodlińskich. Podczas pierwszego posiedzenia w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Minister Fuszara wręczyła oficjalne nominacje i omówiła narzędzia służące do skutecznego funkcjonowania zespołu. Zespół przeanalizował szeroki zakres zadań, w tym m.in. wsparcie tworzenia miejsc pracy dla kobiet, współpracę wieś-miasto (np. w zakresie dostaw żywności) problem przemocy wobec kobiet. Członkinie zespołu określiły priorytety pracy na najbliższe miesiące. Dokonano wyborów: na przewodniczącą zespołu powołano Beatę Maciejewską - Fundacja Przestrzenie
W
Dialogu, autorka projektu „Polka Powiatowa i zielona modernizacja”, sekretarzem została Irmina Olejnik-Czerwonka- rolniczka i działaczka społeczna.
Przedstawiamy 10 najważniejszych obszarów działań zespołu zachęcając organizacje i podmioty, które utożsamiają się z nimi i chciałyby włączyć się w
„Poczuj miętę do Miętusa” - konkurs dla Przedszkolaków W październiku Niemodlińskie Koło PZW zorganizowało konkurs plastyczny dla przedszkolaków. Konkurs był realizowany w ramach projektu „Poczuj miętę do Miętusa” i był finansowany z środków programu „Działaj Lokalnie 2015” organizowanego przez Partnerstwo Borów Niemodlińskich i Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. ematem konkursu było „Środowisko naturalne miętusa”. Udział w konkursie wzięły: Biedroneczki z Przedszkola nr 1, Kangurki z Przedszkola nr 2, Tygryski z Przedszkola nr 2, Sówki z Przedszkola nr 2 oraz Czterolatki z Przedszkola nr 2. Z uwagi na wysoki poziom prac organizatorzy postanowili nagrodzić wszystkie prace. Każda z grup otrzymała nagrody sfinansowane z funduszu „Działaj
T
Lokalnie 2015” w postaci materiałów plastycznych, aby mogły tworzyć jeszcze bardziej zachwycające prace. Program „Działaj Lokalnie 2015” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowany jest przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce i Partnerstwo Borów Niemodlińskich. W realizacji projektu „Poczuj miętę do Miętusa” Koło PZW Niemodlin wspomagane jest przez Stowarzyszenie Miłośników Chróściny.
realizację wspólnych projektów do bezpośredniego kontaktu z Jadwigą Wójciak – adres e-mail: biuro@boryniemodlinskie.pl. •
nowa ga-
15 3$Ļ'=,(51,. /,6723$' બ
Obszary dziaĄania zespoĄu do spraw kobiet na obszarach wiejskich: 1. WidocznoĝÉ kobiet. Kaľda strategia, program i polityka powinny uwzglÛdniaÉ kobiety jako widoczny podmiot. 2. Rozwój lokalny z kobietami. W rozwoju lokalnym i regionalnym kobiety odgrywajÇ kluczowÇ rolÛ. Dlatego to z ich udziaĄem naleľy podejmowaÉ decyzje dotyczÇce rozwoju terytorialnego na kaľdym szczeblu samorzÇdu. 3. Organizacje kobiece majÇ gĄos. Organizacje kobiece, szczególnie te dziaĄajÇce lokalnie, i znajÇce realia codziennego ľycia w maĄych miejscowoĝciach, powinny byÉ wspierane w rozsÇdny, stabilny sposób. 4. Ekosystem do rozwoju. W lokalnych spoĄecznoĝciach naleľy tworzyÉ przemyĝlane ekosystemy sĄuľÇce rozwojowi przedsiÛbiorczoĝci, i dobrostanowi kobiet. 5. Fundusze unijne dla kobiet. Potrzebne sÇ sprawnie funkcjonujÇce mechanizmy, które zagwarantujÇ kobietom bycie peĄnoprawnymi bezpoĝrednimi beneÞcjentkami funduszy unijnych na równi z mÛľczyznami. 6. Kobiety kierujÇ. Kobiety majÇ wysokie kwaliÞkacje i muszÇ kierowaÉ projektami, odgrywaÉ w ich realizacji gĄówna rolÛ, zasiadaÉ - z gĄosem stanowiÇcym - w róľnych radach, zespoĄach, komisjach zwiÇzanych z zarzÇdzaniem projektami UE, nie tylko wykonywaÉ funkcje podrzÛdne, zwiÇzane z biurokracjÇ projektu. 7. Praktyka przed biurokracjÇ. W dostÛpie do funduszy i innych zasobów powinno obowiÇzywaÉ wsparcie na poziomie praktyki zgodnie z zasadÇ: urzÛdnik jest dla ludzi. 8. Know-how. Kobiety powinny mieÉ ciÇgĄÇ moľliwoĝÉ podnoszenia swoich kompetencji w ramach dobrej, dostosowanej do realiów edukacji, w tym dostÛp do nauki jÛzyków obcych oraz internetu. 9. Tematy tabu. Trzeba zajÇÉ siÛ tematami trudnymi, czÛsto przemilczanymi np. kazirodztwo, przemoc domowa itd. 10. Wsparcie konkretnych narzÛdzi. Naleľy popieraÉ i wdraľaÉ w ľycie konkretne „narzÛdzia” wspierajÇce dobrostan kobiet, np. dobre normy prawne o produkcie lokalnym, produkcji lokalnej ľywnoĝci.
)2725(/$&-$ 63257
nowa gazetaબ15 3$Ļ'=,(51,. /,6723$'
Partnerstwo Borów Niemodlińskich
21
III
Łącznik w Ojcowie Trwa projekt pt. „Bogactwo przyrody leśnej wokół nas i lekcje jej różnorodności w drodze”, realizowany przez Grupę Aktywnych Miłośników Przyrody (GAMP) z Łącznika, gm. Biała, dzięki grantowi „Działaj lokalnie” w Borach Niemodlińskich.
Mańkowice „Działają...” W Mańkowicach, gm. Łambinowice trwa projekt Działaj Lokalnie - „Ekologiczny ogród zabaw i doświadczeń”. est to jeden z 11 tegorocznych projektów programu „Działaj lokalnie”. Do tej pory odbyły się już 3 warsztaty: „Woda to życie” - spacer po wsi ocena stanu cieków wodnych i zbiorników wodnych, wycieczka nad staw; „Rośliny przyjaciele człowieka” - wycieczka do
J
początkiem października grupa z Łącznika wybrała się na wspólną wyprawę do Ojcowskiego Parku Narodowego. Wyjazd miał charakter integracyjny i był ukoronowaniem całego projektu, trwającego już od lipca 2015 roku. Jak piszą organizatorzy: „Różnic pomiędzy uczestnikami wyjazdu nie zauważono, ale różnice przyrodnicze pomiędzy Borami Niemodlińskimi, a Ojcowskim Parkiem
Z
lasu, rozpoznawanie drzew (liści); „Segregacja odpadów i recykling” - udział w akcji Sprzątanie Świata. Już wkrótce nasadzanie roślin ozdobnych na placu zabaw. Zakończenie projektu przewidziano do końca 2015 roku. •
Narodowym są widoczne i odczuwalne - zwłaszcza w nogach, gdy pokonywaliśmy jurajskie szlaki między dnem, a krawędzią wąwozu. Dopisała nie tylko pogoda, ale także atmosfera radości, uśmiechu oraz wzajemnej pomocy. Integracja w pełnym tego słowa znaczeniu.” Przed realizatorami ostatnie zajęcia i podsumowanie projektu. •
Spotkanie grupy Podsumowanie pod kasztanem Sarny Wielkie, gm. Niemodlin podsumowały projekt „Spotkajmy się pod kasztanem”. rwający od lipca 2015 roku projekt obejmował 12 spotkań tematycznych związanych z szeroko pojętą ekologią i ochroną środowiska a także organizację zajęć animacyjnych i wieczorów filmowych. Na potrzeby projektu zakupiony został projektor i ekran oraz leżaki, które umożliwiły zorganizowanie „kina pod chmurką”, tuż obok tytułowego kasztanowca w Sarnach. W
T
sobotę, 17 października 2015 roku liderzy projektu podsumowali projekt poprzez organizację wielkiej biesiady. Była prezentacja prac dzieci z zajęć, z wykorzystaniem surowców wtórnych i runa leśnego, prezentacja wierszy lokalnych twórców, ciepły poczęstunek i muzyka. Teraz przed realizatorami projektu jego rozliczenie. Serdecznie gratulujemy. •
9 października 2015 r. w Ligocie Prószkowskiej w Młynie Joachima Klosy odbyło się III spotkanie Grupy Roboczej do nowej opracowania Lokalnej Strategii Rozwoju Borów Niemodlińskich do roku 2020. potkanie składało się z 4 bloków warsztatowych, podczas których zespół pracował nad zbiorczą analizą SWOT, zebraną po 8 spotkaniach we wszystkich gminach Borów Niemodlińskich. Na bazie analizy członkowie Grupy wypracowali wprowadzenie nowego przedsięwzięcia do LSRu o nazwie „Pokolenia”. Przed-
S
sięwzięcie będzie wspierało działania i projekty skierowane do seniorów (domy „złotej jesieni”, działania aktywizujące) i najmłodszych miesz-
kańców Borów Niemodlińskich (żłobki, przedszkola). Tempo spotkania było bardzo duże, zaangażowanie członków Grupy nie mniejsze. Do
tego należy dodać otwartość na dyskusję i asertywność! Dziękujemy serdecznie za pracę i prosimy o jeszcze. •
22 IV
Partnerstwo Borów Niemodlińskich
)2725(/$&-$ 63257 1$*52'=(1,
nowa ga-
15 3$Ļ'=,(51,. /,6723$' બ
Bory Niemodlińskie 2020 Atuty, wady, okazje i trudności. Od początku sierpnia spotykamy się z mieszkańcami 8 gmin w ramach przygotowania do opracowania nowej strategii rozwoju Borów Niemodlińskich na lata 2015-2020(22).
W
spotkaniach uczestniczyło ponad 200 osób, które wspólnie z zarządem i pracownikami biura pracowało nad tzw. analizą SWOT obszaru Borów Niemodlińskich. Analiza SWOT jest najpopularniejszą obecnie metodą analizy otoczenia w jakim działa organizacja a jej na-
zwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów oznaczających odpowiednio: silne strony - atuty, wady, okazje i trudności (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats). Metoda ta ocenia zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki mogące mieć wpływ na powodzenie realizacji planów rozwoju.
Wewnętrznymi czynnikami są atuty i wady organizacji oraz obszaru jej działania, zaś zewnętrznymi – okazje i trudności (zagrożenia) występujące w otoczeniu. Zadaniem organizacji jest wskazać te cechy, które stanowią o konkurencyjnej przewadze (w czym jesteśmy lepsi lub gorsi od innych, co nas od innych
odróżnia, jak wypadamy na tle całości np. województwa) oraz nauczyć się jak najlepiej wykorzystywać swoje silne strony i jak kontrolować lub likwidować słabości (wady). Wszystkie głosy zebrane na spotkaniach konsultacyjnych zostały podsumowane 8 października w Ligocie Prószkowskiej na spotkaniu
grupy roboczej powołanej do pracy nad Lokalną Strategią Rozwoju gmin w Borach Niemodlińskich. Trzygodzinne spotkanie poprowadził Daniel Podobiński (PBN) z pomocą Agaty Eliasz Bis (ECEO Opole). Metodą warsztatową przeprowadzili członków grupy przez proces łączenia ze sobą
elementów występujących w największej ilości gmin (spójnych) oraz elementów występujących w wybranych gminach, ale rzutujących na całość wizerunku Borów (specyficznych). Efektem pracy są zapisy analizy SWOT przedstawione w tabeli.
Analiza SWOT obszaru Partnerstwa Borów Niemodlińskich (fragment wersji roboczej do dalszych prac) Atuty/silne strony:
Wady/słabe strony:
- wyróēniajðca w skali województwa sieç rezerwatów przyrody i innych obszarów chronionych, w tym Stawy Tuãowickie i Niemodliýskie z najwiõkszym w województwie stawem Sangów, - ugruntowana historycznie hodowla karpia, stanowiðca wyróēnik na tle kraju, - wyróēniajðce siõ w skali województwa obiekty powyrobiskowe – kopalnie bazaltu, ēwiru i margla, - placówka o znaczeniu miõdzynarodowym: Centralne Muzeum Jeýców Wojennych w âambinowicach, - dostõpne do zwiedzania zamki i paãace w Mosznej, Niemodlinie, Tuãowicach, Dðbrowie, - wyróēniajðca siõ w skali województwa liczba dworów i koćcioãów reprezentujðcych wszystkie style architektoniczne, - wyróēniajðce na skalõ wojewódzkð dziedzictwo archeologiczne (grodziska, osady hutnicze), - historycznie ugruntowana edukacja przyrodnicza o zasiõgu ogólnopolskim w Technikum Lećnym w Tuãowicach oraz dawniej Pomologia w Prószkowie, najstarszy ogród dendrologiczny w Polsce – Lipno, - wyróēnikowe w skali krajowej tradycje ceramiki prószkowskiej i tuãowickiej, - imprezy o zasiõgu wojewódzkim lub ponad wojewódzkim podkrećlajðce specyfikõ obszaru Borów: Karpik w Niemodlinie, Zãota Kosa w Piðtkowicach, Zamczysko w Dðbrowie, Winobranie w Winowie, Parady Orkiestr w Biaãej i Prószkowie, Pisankowanie w Tuãowicach, - dobre skomunikowanie wiõkszych miejscowoćci obszaru siecið dróg powiatowych, krajowych i wojewódzkich, linið kolejowð oraz poãoēenie blisko autostrady, lotnisko w Polskiej Nowej Wsi, - poãoēenie w trójkðcie trzech rzek (Odra, Nysa Kãodzka, Biaãa) z siecið mniejszych (Osobãoga, Ćcinawa Niemodliýska), predysponowanych do uprawiania sportów wodnych, - Partnerstwo Borów Niemodliýskich jako organizacja skupiajðca i dziaãajðca we wszystkich gminach Borów Niemodliýskich, rozpoznawalna w skali województwa, - wyróēniajðce w skali województwa sðsiedztwo ludzi autochtonicznych i napãywowych, Polacy, Niemcy, Ćlðzacy, Kresowiacy na jednym obszarze, - najdãuēszy w województwie okres wegetacyjny z rekordami temperatur najniēszej i najwyēszej,
- Bory Niemodliýskie nie objõte ochronð w postaci Parku Krajobrazowego, powodujðce marginalizacjõ obszaru w stosunku do obszarów w województwie objõtych takð ochronð, - antagonizmy wćród mieszkaýców: stali mieszkaýcy wsi – nowi na wsi (z miasta), autochtoni – mieszkaýcy napãywowi, mãodzieē – seniorzy( konflikt pokoleý), mieszkaýcy zza lasu-mieszkaýcy sprzed lasu, - zãy stan zabytków, trudnoćci z dostõpem do nich, - sãaba sieç transportu publicznego (PKS, bus), w szczególnoćci w miejscowoćciach peryferyjnych, - zãy stan nawierzchni dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych, braki w chodnikach przy tych drogach, - nieliczne drogi rowerowe o charakterze komunikacyjnym (w gminie Biaãa i Tuãowice), - Bory Niemodliýskie bez systemu i punktu informacji turystycznej, - deklaratywny rozwój turystyki: gminy i organizacje postrzegajð w tym potencjaã, ale nie realizujð projektów turystycznych, - brak wyznaczonych i oznakowanych tras turystycznych (rowerowych, pieszych, konnych itp.) w 5 na 8 gmin, brak powiðzania miõdzygminnego ćcieēek istniejðcych, - niewystarczajðca liczba punktów opieki nad seniorami (na 8 gmin tylko 1 DPS) oraz oferty dziennych zajõç dla seniorów, - niewystarczajðca liczba punktów opieki nad maãymi dzieçmi (do lat 3) – na 8 gmin tylko 1 ēãobek, - samorzðdy niepodejmujðce siõ realizacji wspólnych (miõdzygminnych) projektów zwiðzanych z Borami, - emigracja mãodzieēy (18-35) po szkoãach ćrednich (edukacja w wiõkszych miastach) oraz zarobkowa, najczõćciej zagraniczna, - niedostosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób niepeãnosprawnych, - brak inkubatora przedsiõbiorczoćci i inkubatora przetwórstwa opartego na tradycyjnej gospodarce rolnej, - nieliczne organizacje pozarzðdowe z obrotami powyēej 10 tys. zã rocznie, - niska liczba inicjatyw zmierzajðcych do zachowania dziedzictwa przyrodniczego (brak spójnej polityki i dziaãaý np. w zakresie nasadzeý krajobrazowych), - niewielka liczba miejscowoćci z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (przypadkowy rozwój wsi i przestrzeni publicznych), - szczðtkowa edukacja regionalna w istniejðcych placówkach edukacyjnych, sãaba znajomoćç lokalnych zasobów (zarówno wewnðtrz wãasnej gminy, jak i gmin sðsiednich), - „puste ćwietlice”- nieliczne placówki posiadajðce staãð ofertõ zajõç dla mieszkaýców, - malejðce zaangaēowanie czãonków w dziaãania Partnerstwa Borów Niemodliýskich,
Okazje/szanse:
Trudności/zagrożenia:
- dostõpne ćrodki z budēetu UE oraz programów krajowych, - modernizacja Pomologii w Prószkowie przez Uniwersytet Opolski, - dziaãalnoćç Centrum Terapii Cerwic w Mosznej, - budowa obwodnicy Niemodlina, - zmiana prawa w sprawie ksiõgowoćci dla maãych organizacji pozarzðdowych (uproszczenia), - zmiana prawa w sprawie odnawialnych đródeã energii (polityka prosumencka), - wzrost tendencji ekologicznych – powrót do wizerunku dawnej wsi i zdrowego ēywienia (slow life, slow food), - zmiana kierunków rozwoju turystyki na 3E (Entertainment – rozrywka, Excitement - ekscytacja, Education - edukacja), zamiast modelu 3S (Sun - sãoýce, Sand - piasek, Sea – morze), - specjalna opolska strefa demograficzna,
Trudnoćci/ zagroēenia: - utrzymujðca siõ emigracja mieszkaýców, - kryzys w Unii Europejskiej, - opóđnienie we wdraēaniu dostõpnych ćrodków europejskich (niemal dwuletnie), - zmniejszenie finansowania z UE po 2020 r. - ekstrema pogodowe, - wzrost tendencji do indywidualizmu (w spõdzaniu wolnego czasu, pozyskiwaniu informacji),
Partnerstwo Borów NiemodliĆskich ul. Bohaterów PowstaĆ Ĝlaskich 34 49-100 Niemodlin tel./fax. 77 4606 351 mail: niemodlinskie@op.pl www.boryniemodlinskie.pl Teksty i zdjÛcia (o ile nie wskazano inaczej): Jadwiga Wójciak, Daniel PodobiĆski
3RGG]LDĄDQLH ZVSDUFLH SU]\JRWRZDZF]H
Partnerstwo Borów NiemodliĆskich dziaĄa na terenie gmin DÇbrowa, Komprachcice, ăambinowice, Niemodlin, Prószków, Strzeleczki i TuĄowice w województwie opolskim. Powstaliĝmy po to, by tworzyÉ, wspieraÉ i ĄÇczyÉ. Marzy nam siÛ organizacja, dla której w dziaĄaniu waľne sÇ wartoĝci i misja. Idea poĄÇczenia gmin wokóĄ Borów NiemodliĆskich i dla Borów NiemodliĆskich zrodziĄa siÛ w gĄowach spoĄeczników, samorzÇdowców, pracowników instytucji kultury, nadleĝnictw i ludzi biznesu, którzy postanowili poĄÇczyÉ siĄy i daÉ z siebie to, co najlepsze.
•